Informatiebrochure. Revalidatie na Totale Heupprothese. H.-Hartziekenhuis vzw Mechelsestraat Lier tel fax

Transcriptie

1 Informatiebrochure Revalidatie na Totale Heupprothese H.-Hartziekenhuis vzw Mechelsestraat Lier tel fax

2 2

3 Revalidatie na totale heupprothese INHOUDSTAFEL VOORWOORD INLEIDING PRAKTISCHE RICHTLIJNEN RAADGEVINGEN VOOR THUIS RICHTLIJNEN VOOR UW KINESIST BESLUIT CONTACT

4 4

5 VOORWOORD Geachte heer/mevrouw, Uw heupgewricht werd vervangen door een heupprothese. Deze brochure voorziet u van praktische informatie over uw revalidatie. Het is een leidraad, die uiteraard aan uw eigen situatie moet worden aangepast. Hebt u na het lezen nog bijkomende vragen, aarzel dan niet deze met de kinesist of de ergotherapeut verder te bespreken. Met problemen of vragen kan u steeds terecht op de volgende nummers: Secretariaat Ortho-clinic Polikliniek Orthopedie H.-Hart ziekenhuis Lier Verpleegafdeling Heelkunde D Verpleegafdeling Weekziekenhuis Verpleegafdeling Revalidatie A Dienst Kinesitherapie Dienst Ergotherapie Sociale dienst Het ganse team wenst u een spoedig herstel toe: Orthopedisch chirurgen: Dr. F. Verheyden, Dr. G. Nelen, Dr. G. Vandeputte, Dr. R. Jacobs, Dr. J. Myncke, Dr. N. Van Opstal Revalidatie-artsen: Dr. C. Gorris, Dr. M. Schreurs Hoofdverpleegkundigen: Dhr. R. Beirinckx (heelkunde D3), Mevr. I. Meylemans (weekziekenhuis), Dhr. J. Boonen (Revalidatie A1) Kinesitherapeuten: Dhr. J. Van Hoecke, Dhr. W. Van Noten, Dhr. P. Callaerts, Mevr. A Frans Ergotherapeuten: Mevr. D. Van de Poel, Mevr. H. Vranckx Sociaal verpleegkundigen: Mevr. K. Van Der Auwera, Mevr. K. Van Dessel 5

6 1. Inleiding Dagelijks ontmoet u verschillende leden van het orthopedisch team: artsen, verpleegkundigen, kinesisten, ergotherapeuten, de sociaal verpleegkundige die u zullen begeleiden tijdens uw revalidatie. Al deze personen hebben één gemeenschappelijke doelstelling: uw mobiliteit verhogen zodat u zo snel mogelijk opnieuw zelfstandig bent en naar huis kan gaan. Aarzel niet hen aan te spreken, wanneer u een vraag heeft rond uw behandeling en uw revalidatie. Leven met een heupprothese: wat mag en wat mag niet? De kinesitherapeut, ergotherapeut en verpleegkundigen zullen u tips geven om ontwrichting (luxatie) van de heupprothese te vermijden. Waarop moet u letten? Om ontwrichting van de heupprothese (heupluxatie) te vermijden, raden we ten zeerste aan om: De heupen nooit meer dan 90 te plooien! Bij het zitten steeds de knieën lager dan de heupen te houden. Het zitten in een te lage zetel te vermijden. Nooit de benen te kruisen! Uw tenen moeten steeds wijzen in de richting waarheen u kijkt. Vooral tijdens de eerste 3 maanden is dit belangrijk omdat in die periode de spieren en het heupkapsel terug moeten vastgroeien.

7 2. Enkele praktische richtlijnen = Vermijd deze beweging! = Geopereerde zijde 2.1 Gaan liggen in bed 1. Zet uzelf schuin op de rand van het bed. Dit vergemakkelijkt de draaibeweging van de benen. 2. Ondersteun het geopereerde been door het gezonde been. Tracht overkruisen van de benen te vermijden! 3. Steun met de handen op de bedrand en draai uw benen op bed. 2.2 Uit bed komen 1. Steun met de handen of ellebogen. 2. Breng de romp rechtop. 3. Ondersteun het geopereerde been met het gezonde been. 4. Draai de benen uit bed. 7

8 Bij eventuele rugklachten is het aangewezen te draaien over de geopereerde zijde, en bloc, waarbij torsie vermeden wordt. 1. Zorg voor voldoende plaats om te rollen op uw zijde. 2. Trek de benen op (voeten op matras). 3. Beweeg de benen naar de zijde waar u naar toe rolt, de rug blijft recht. 4. Breng beide benen uit het bed. 5. Duw u op met beide handen en elleboog recht op de rand van het bed. 8

9 2.3 Rechtstaan 1. Schuif uw zitvlak naar voor uit een stoel of zetel. 2. Plaats het geopereerde been naar voor, en maak gebruik van beide armsteunen. 3. Duw uzelf recht. Zet vooral kracht op beide handen en het niet-geopereerde been. 2.4 Rechtstaan met kruk 1. Schuif uw zitvlak naar voor 2. Breng uw elleboog uit de elleboogsteun. Neem de kruk enkel met de vingers vast, zodanig dat u zichzelf kan opduwen met uw handpalm. 3. Plaats het geopereerde been naar voor, en maak gebruik van beide armsteunen. 4. Duw uzelf recht. Zet vooral kracht op beide handen en het niet-geopereerde been. 9

10 2.5 Stappen met looprek 1. Plaats het looprek naar voor. 2. Plaats uw geopereerde been vooruit. 3. Steun met uw handen op het looprek terwijl u het nietgeopereerde been vooruit zet. 4. Verplaats het looprek en dan opnieuw het geopereerde been. Tip: Bij een draaibeweging steeds de voeten mee verplaatsen. Voeten blijven hierbij tussen het looprek. 10

11 2.6 Stappen met 2 krukken 1. Plaats beide krukken naar voor. 2. Steun met uw handen op de krukken terwijl u het geopereerde been naast de krukken plaatst. 3. Plaats het niet-geopereerde been voor het geopereerde been. 2.7 Stappen met 1 kruk 1. Neem de kruk vast aan de niet-geopereerde zijde. 2. Plaats het geopereerde been op dezelfde hoogte als de kruk terwijl u met uw hand steunt op de kruk. 3. Plaats het niet-geopereerde been over het geopereerde been. 11

12 2.8 Correcte houding Schenk aandacht aan een correcte zithouding. Probeer een lage stoel of diepe zetel te vermijden en gebruik eventueel een extra kussen op het zitvlak van uw stoel. Het is aangeraden de knie niet naar binnen te draaien want zo verhoogt de kans op een luxatie. Vermijd deze positie zowel in staande als in zittende houding. 12

13 Zijdelings buigen vermijden! Kruis uw benen niet in zittende, liggende en staande houding. Dit verhoogt de kans op een luxatie. 13

14 Pivoteren of draaien met de romp zonder de voet van het geopereerde been op te heffen moet vermeden worden. Indien u zich wenst te draaien (om bv. achterom te kijken) moet u uw volledige lichaam draaien. De voeten wijzen steeds in de richting van de neus. 2.9 Voorkeur lighouding De meest aangewezen houding is ruglig. Indien u veel woelt tijdens uw slaap, is het aangewezen gebruik te maken van een kussen tussen de benen. Dit geeft onbewust een zekere weerstand bij het draaien. Verkiest u zijlig, raden we aan eveneens gebruik te maken van een kussen tussen de benen. 14

15 Diep buigen om iets op te rapen van de grond wordt afgeraden. Plaats uw geopereerde been naar achteren en zoek met uw hand aan de geopereerde kant een steunpunt. Buig door de knie van uw niet-geopereerde been. U kan ook gebruik maken van een grijper om een voorwerp op te rapen. 15

16 Bij het aantrekken van een broek, maken we gebruik van een kruk of een grijper, waarbij we eerst de broekspijp van het geopereerde been aantrekken, waarna het niet-geopereerde been. Voor schoenen of kousen is het af te raden om uw been hoog op te tillen. Bij het aantrekken van kousen vraagt u best hulp van iemand anders, of maakt u gebruik van een kousenaantrekker. 16

17 Voor het aantrekken van schoenen kan u best gebruik maken van een lange schoentrekker. Het is belangrijk dat u deze schoentrekker langs de binnenzijde van uw geopereerde been gebruikt. Indien u deze langs de buitenzijde gebruikt, vergroot de kans op een luxatie Trap oplopen 1. U neemt de leuning vast en neemt uw kruk in de vrije hand. Plaats het niet-geopereerde been op de trap. 2. Plaats het geopereerde been naast het niet-geopereerde been. 3. Verplaats de kruk naar dezelfde trede. 17

18 2.10 Trap aflopen 1. U neemt de leuning vast en neemt de kruk in de vrije hand. Plaats de kruk op een volgende trede. 2. Plaats het geopereerde been naast de kruk. 3. Breng het niet-geopereerde been naast het geopereerde been en de kruk. 18

19 2.11 In en uit een wagen stappen Zet de zetel ver genoeg naar achter zodat u voldoende beenruimte hebt. Indien de wagen vrij diepe autozetels heeft, gebruikt u best een kussen onder het zitvlak. 1. Steun met de beide benen tegen de wagen 2. Plaats het geopereerde been naar voor, ga zitten. 3. Begeleid het geopereerde been door het nietgeopereerde been. Plaats daarna uw benen in de wagen. Bij het uitstappen voert u alle handelingen in tegenovergestelde richting uit. 19

20 1. Bij het uitstappen brengt u eerst de benen uit de wagen, hierbij wordt best opnieuw het niet-geopereerde been begeleid. 2. Daarna kan u rechtstaan en uit de wagen stappen Opstappen hometrainer Plaats het zadel hoger dan heuphoogte. 1. Plaats het niet-geopereerde been over de fiets. Steun met de handen. 2. Plaats de voet van het niet-geopereerde been in de beugel. 3. Duw uzelf op. 20

21 2.13 Afstappen hometrainer: 1. Steun met de handen. 2. Stap af door de voet van het geopereerde been op de grond te plaatsen. 3. Zet de andere voet bij. 21

22 3. Raadgevingen voor thuis o Verdere oefeningen zijn noodzakelijk om enerzijds de soepelheid van het heupgewricht te bevorderen en anderzijds de kracht van de heupspieren te versterken. De aangeleerde oefeningen (oefenschema) dient u bij voorkeur 3 maal daags gedurende 3 maand uit te voeren. o Gebruik één of 2 krukken tot ongeveer 6 weken na de ingreep tot u voldoende stabiliteit hebt verkregen tijdens het stappen (kruk aan de gezonde zijde vastnemen). o Indien gewenst kan u thuis een kinesist contacteren om u thuis verder te begeleiden met uw revalidatie. o Van zodra uw wonde het toelaat, mag u in bed liggen op de geopereerde zijde. Het is voorzichtiger om de eerste 2-3 maanden een kussen tussen uw benen te plaatsen. o U mag opnieuw met de wagen rijden indien u vlot in en uit uw wagen geraakt. U kan dit best op voorhand oefenen (samen met uw kinesist). Meestal lukt dit na een 6 -tal weken. o Dagelijks oefenen op een hometrainer bevordert de beweeglijkheid van de heup. Alvorens u opnieuw op een gewone fiets stapt, moet u voldoende spiercontrole hebben. Meestal lukt dit na ongeveer 6 weken. Gebruik bij voorkeur een damesfiets, zodat het geopereerde been niet over de fiets moet gezwaaid worden. o Van zodra uw wonde voldoende geheeld is, mag u zwemmen. Vermijd wel om de heup te diep te plooien bij het in- en uitstappen van het zwembad. Ook saunagebruik is toegelaten wanneer de wonde voldoende genezen is. o Arbeidsongeschiktheid: meestal kan het werk 2 tot 3 maanden na de ingreep hervat worden. Dit is afhankelijk van uw algemene toestand, het soort beroep dat u uitoefent, uw motivatie en zo meer. o Seks en een heupprothese. De eerste 6 weken na de ingreep is enige voorzichtigheid geboden. Op de rug liggen is de meest comfortabele positie. Mannen geven eerder voorkeur aan de 22

23 klassieke bovenliggende houding. Vrouwen vinden zijligging op het niet geopereerde been comfortabel. Seks blijft gezond, ook na een heupprothese. o Huishoudelijke taken. Hervat deze taken zo vlug mogelijk, maar hou rekening met de aangeleerde heupregels. Vermijd het dragen van zware gewichten. Gebruik steeds stevig en stabiel materiaal, geen trapkruk. Plaats een stoel bij het aanrecht, zodat u bij vermoeidheid en activiteiten die u zittend kunt uitvoeren, daar makkelijk gebruik van kunt maken. Huishoudelijk werk zoals stof afnemen kan, wanneer u de staande houding kan handhaven. U mag niet voorover buigen. Wel mag u uw benen in spreidstand zetten. o Wandel iedere dag zonder u overdadig te vermoeien. 23

24 4. Richtlijnen voor uw kinesist Indien u wenst kan u thuis uw revalidatie verder zetten bij een door u gekozen kinesist. Bij uw ontslag krijgt u een voorschrift voor maximaal 60 behandelingsbeurten. Samen met uw kinesist beslist u zelf hoeveel behandelingsbeurten u nodig heeft (met een maximum van 60 beurten). Tevens ontvangt u een oefenprogramma voor thuis. U kan de volgende richtlijnen over uw revalidatie aan uw kinesist bezorgen: Manuele ontspannende massage van het geopereerde been, maar slechts distaal van de prothese. Manuele activo -passieve mobilisatie van heup en knie tot aan de pijn- en weerstandsgrens. Statische en dynamische tonificatie van de heupgordelspieren: o heupflexie: statisch en dynamisch, maar max. 90 o knie-extensie: statisch en dynamisch o knieflexie: statisch en dynamisch o heupabductie: statisch en dynamisch (Zie tegenaanduidingen.) o heupextensie: statisch en dynamisch, intensief oefenen om contractuur te voorkomen. Extensiepostuur in buikligging, tweemaal per dag gedurende een half uur. Transfer: in en uit bed, opstaan en zitten. Verdere gangrevalidatie zoals aangeleerd in het ziekenhuis. Fietsen op hometrainer, zonder weerstand. (Zadel hoog genoeg plaatsen.) Geen powerplate! Indien u nog vragen hebt kunt u steeds contact opnemen met de dienst kinesitherapie (03/ ) Uitgewerkte oefenschema s vindt u terug op onze website 24

25 5. Besluit Dankzij de moderne technieken en de ervaring van het multidisciplinaire team heeft deze ingreep bij meer dan 90% van de geopereerde patiënten positieve resultaten. De huidige prothesen zorgen voor een pijnloze beweeglijkheid van het heupgewricht zodat de dagelijkse activiteiten zonder risico vlot kunnen worden hervat. Wij wensen u een aangenaam verblijf en een vlot herstel! 6. Contact Secretariaat Ortho-clinic Polikliniek Orthopedie H.-Hart ziekenhuis Lier Verpleegafdeling Heelkunde D Verpleegafdeling Weekziekenhuis Verpleegafdeling Revalidatie A Dienst Kinesitherapie Dienst Ergotherapie Sociale dienst

26 RUIMTE VOOR NOTITIES 26