PIJN BIJ BORSTVOEDING

Transcriptie

1 PIJN BIJ BORSTVOEDING EDE, 7 oktober 2008 Dr Greet Stevens, kinderarts, lactatiekundige IBCLC

2 Pijn bij borstvoeding Stoppen met BV in de eerste weken Normaal borstvoedingsverloop Borstpathologie tijdens de lactatie. Stuwing Pijnlijk tepels Tepeltraumata Infecties tepel-en tepelhof Bacteriële infectie Candida Eczeem Melkblaar Ziekte van Raynaud Andere letsels Borstpijn Verstopt melkkanaal Mastitis Chronische borstpijn Candida bacterieel Besluit

3 Stoppen met BV in de eerste weken Factoren moeder Factoren kind Gevoel te weinig melk Pijnlijke tepels, tepelkloven Borstontsteking Medicatie Vermoeid: constant voeden Slechte gewichtsevolutie Ziekte: reflux, kolieken Vermoeid Congenitale afwijkingen Lenaers S, Goffin I, Vinck J, Alliet P, Raes M. Onderzoek naar de voedingssituatie voor jonge kinderen in Vlaanderen Why Do Women Stop Breastfeeding? Findings From the Pregnancy Risk Assessment and Monitoring System -- Ahluwalia et al. Pediatrics Dec;116(6):

4 Borstvoeding geven doet geen pijn!!

5 Wat is normaal? Laat zwangerschap - vroege BV normale gevoeligheid van de tepel max dag 3-6 (pijn na 1ste week is niet normaal) door uitrekking van collageenweefsel in de tepel zachter worden van de borst tijdens het voeden verlengde tepel na het voeden Huidskleur, haarkleur, prenatale voorbereiding, zuigtijd aan de borst : géén relatie met klachten!

6 Preventie en behandeling van tepelpijn verzachtende crème zuivere lanoline (Lansinoh), Murazyme (lysozymehydrochloride), homeopatische olie,peppermint water( Iran),... Hydrogel dressing (Mother Mates) borstschelp tepelhoedjes...

7 Morland-Schultz K, Hill PD. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs Jul-Aug;34(4): Prevention of and therapies for nipple pain: a systematic review These treatments include warm water compresses, tea bag compresses, heat, application of expressed mother's milk, lanolin, vitamin A, collagenase, dexpanthenol, hydrogel therapy, glycerin gel therapy, moist occlusive dressing, education regarding proper latch-on and positioning, and no treatment. No one topical agent showed superior results in the relief of nipple discomfort. The most important factor in decreasing the incidence of nipple pain is the provision of education in relation to proper breastfeeding technique and latch-on as well as anticipatory guidance regarding the high incidence of early postpartum nipple pain.

8 Pijn bij borstvoeding Stoppen met BV in de eerste weken Normaal borstvoedingsverloop Borstpathologie tijdens de lactatie. Stuwing Pijnlijk tepels Tepeltraumata Infecties tepel-en tepelhof Bacteriële infectie Candida Eczeem Melkblaar Ziekte van Raynaud Andere tepelletsels Borstpijn Verstopt melkkanaal Mastitis Chronische borstpijn Candida bacterieel

9 Stuwing: behandeling Warmte alléén net voor voeding Zwelling verminderen : Koude (Cold pack, ijs,..) Massage Goed laten leegdrinken Eventueel kolven Tepel zachter maken door (manueel) te kolven Moeder mag blijven drinken Pijnstilling: paracetamol, ibuprofen

10 pijnlijke tepels en borstpijn Pijnlijk tepels Tepeltraumata Infecties tepel-en tepelhof Bacteriële infectie Candida Eczeem Melkblaar Ziekte van Raynaud Andere tepelletsels Borstpijn Verstopt melkkanaal Mastitis Chronische borstpijn Candida bacterieel

11 Tepeltraumata slecht aanleggen slechte drinktechniek, dysfunctioneel zuigpatroon kort tongfrenulum retrognatie congenitale afwijkingen mismatch

12 Hoe aanpakken? Anamnese moeder én kind Klinisch onderzoek moeder én kind! + observatie voeding!!

13 tepelhoedje Risico op onvoldoende ledigen van borst onvoldoende melkproductie

14 Hoe aanpakken? (Zo nodig) tijdelijk stop drinken aan de borst Kolven op gang brengen melkproductie onderhouden mechanisch electrisch manueel

15 Hoe aanpakken? Baby moet gevoed worden!! moedermelk als te weinig / geen : kunstvoeding Alternatieve voedingsmethoden Cupfeeding Spuitje Lepeltje Borstvoedingshulpset BHS Vingervoeding (fingerfeeding) Flesjes Cup feeding versus other forms of supplemental enteral feeding for newborn infants unable to fully breastfeed Cochrane Database of systematic reviews Flint A., New K, Davies MW. (2007)

16 bacteriële (sur)infectie Slechte wondheling door herhaald trauma surinfectie bacterieel schimmel slechte wondheling Staphylococcus aureus kloven en pijn: 54% colonisatie met S. Aureus (Livingstone 1996) Ook Streptococcus, MRSA

17 Bacteriele infectie Klachten Hevige, brandende pijn tijdens en na voeding soms uitstralend naalden Klinisch: kloven vuurrode letsels natte wonden, korsten gelig beslag kompres plakt in wonde

18 behandeling bacteriële infectie fusidinezuur (Fucidin crème) mupirocine (Bactroban zalf) erythrocinecrème (2%)(magistraal) Dr J Newman APNO: all purpose nipple ointment mupirocine ibuprofene triamcinolone miconazole

19 behandeling bacteriële infectie mupirocine (Bactroban) Topisch antibioticum voor Staphylococcus, Streptococcus Reserveren voor MRSA? Lage biobeschikbaarheid Dun uitsmeren na de voeding 4x/d

20 Casus borstpijn Mama van Wouter, 4w Sedert 1w hevige,brandende pijn tepels en borsten tijdens en na voeding Eerste 3weken beetje pijnlijk Sedert 1w miconazol crème Compres plakt in wonde Kleine kloofjes, etterend beslag, vuurrode tepel-en tepelhof Kultuur: Streptococcus+++ Behandeling :kolven, jelonet, mupirocine Na 1w volledig genezen

21 Eczeem Contacteczeem Cave : zepen, douchegel, olie... Wasproducten, wasverzachter Crème, lotion,... lanoline? Kliniek: Brandende pijn, meer jeukend Rood,schilferend The myth of lanolin allergy. Kligman AM. Review. Contact Dermatitis 1998 sep; 39(3): 103-7

22 Eczeem: behandeling Corticoïden lokaal Zwak werkzaam Hydrocortisone (Cremicort) Matig werkzaam Clobethasonbutyraat (Eumovate) Triamcinolone 0.1% (Delphi) Sterk werkzaam Mometasonfuroaat (Elocom) Transfer naar melk waarschijnlijk minimaal (lage biobeschikbaarheid) Combinatiepreparaten Fucicort (betamethason-fusidinezuur) Fucidin Hydrocortisone,... Beperkt, kortdurend gebruik Na voeding dun uitsmeren 4x/d

23 Melkblaar (milk blister) Verstopte tepelporie (epithelialisatie) Stekende pijn Kan oorzaak zijn van verstopt melkkanaal Recidiverend Corpora amylacea (witte kristallen < aggregatie en fusie van caseine micellen en ander materiaal Ook strengen R/ openwrijven doorprikken met steriele naald (Emla?)

24 Ziekte van Raynaud Hevige, brandende, stekende pijn van tepel Typisch: Bi-of trifasische kleurverandering van de tepel na de voeding wit blauw rood Verergering en uitgelokt door kou Ook tijdens zwangerschap

25 Ziekte van Raynaud Spasme van de bloedvaten in de tepel Oorzaak: slecht aanliggen, bijten roken infecties? borstchirurgie Behandeling: correctie van het aanleggen, ondersteunen van de kin (Dancer hand positie) warmte (vermijden koude) Nifedipine, 30mg 1x/d vertraagde vrijstelling Anderson, Held, Wright.Raynaud s phenomenon of the nipple: a treatable cause of painful breastfeeding.pediatrics.200; (4) 113, 306-4

26 Andere tepelletsels Vanaf d2 zeer pijnlijk wit letsel, geen melk bovenste deel tepelhof, harde plekken rechter borst lateraal Granuloom? Multipele melkblaren?

27 Andere tepelletsels Akute zeer pijnlijke zwelling tepelhof, blauw Thrombose?

28 pijnlijke tepels en borstpijn Pijnlijk tepels Tepeltraumata Infecties tepel-en tepelhof Bacteriële infectie Candida Eczeem Melkblaar Ziekte van Raynaud Borstpijn Verstopt melkkanaal galactocoele Mastitis Chronische borstpijn Candida bacterieel

29 Verstopt melkkanaal Plugged ducts, milk stasis Kliniek: Pijnlijke plek in de borst Mogelijk ook erytheem Meestal palpeerbare massa Géén tekens van systemische infectie (T>38.5 C) Oorzaken: fysische obstructie melkgang lokale stuwing Externe druk: slecht passende of knellende BH vingers moeder Inefficiënt ledingen borst Slecht aanleggen Abrupte verandering in voedingsfrekwentie

30 Verstopt melkkanaal Behandeling: Tijdelijk voedingsfrekwentie verhogen Warme compressen voor de voeding Massage van aangetaste zone tijdens de voeding Klassiek: massage van achter letsel tot letsel = pijnlijk JHL massage voor het letsel: proberen om obstructie weg te duwen Rust? Alternatieve voedingshoudingen om dat bepaald deel van borst te draineren? lecithine?? Voedingssupplement Follow-up: moet <72u opgelost zijn, zo niet verder nakijken

31 mastitis Inflammatie van het interlobulair bindweefsel in de borst Incidentie: 2-33% Meest frekwent week 2-3 pp Eerste maanden Kliniek: Acute borstpijn Unilateraal (meestal) Griepachtige symptomen, rillingen Koorts >38.5 C Rode, pijnlijke, warme, harde plek(ken)

32 mastitis oorzaken 1) melkstase bij hoge druk melkcomponenten tussen epitheliale cellen door naar borstweefsel Inflammatie van borstweefsel 2) infectie Staphylococcus aureus Minder frekwent : Staphylococcus epidermidis MRSA Streptococcus species E. Coli Moedermelk is niet steriel

33 mastitis :diagnose Kliniek Labo (WHO): kultuur en antibiogram moedermelk Geen respons na 48 uur antibiotherapie Hospital-aquired Ernstig, ongewoon tepel eerst schoonmaken mid-stream, handexpressie, steriele container Protocol Academy of Breastfeeding Medicine 2007

34 mastitis: oorzaken Melkstase : Niet frekwente voedingen, voedingen beperkt in tijd, voeden op schema Overslaan van voedingen Slecht aanleggen: inefficiënt, onvoldoende lediging borst Overproductie Snel afbouwen Druk op borst (BH, gordel,vingers...) Verstopte tepelporie of kanaal Tepelcontusio (kolonisatie met Staphylococcus aureus) Ziekte kind of moeder Stress, vermoeidheid (retrospectief); eerder faciliterend Slechte voeding, anemie?

35 mastitis: behandeling Belangrijkste stap: Efficiënte en frekwente lediging van de borst Frekwenter voeden Aangetaste kant eerst Als veel pijn : inhibitie MER niet aangetaste kant eerst Massage tijdens drinken (olie) (blokkage tepel) Na voeding: (manueel) kolven Goed klinisch onderzoek Predisponerende factoren (tepelkloven) opsporen en behandelen Goede follow-up Cave inflammatoire borstca! Zelzaam, agressieve tumor

36 Mastitis: behandeling Verder BV Geen gevaar voor gezonde à terme baby! Verandering smaak MM: meer zout Als BV te pijnlijk Kolven (manueel of electrisch) Abrupt stopppen: risico op abces Ondersteunende maatregelen Rust Voldoende voeding, drinken Warmte voor voeding (douche, lokaal) Koude na voeding

37 mastitis : behandeling Analgesie Ibuprofen ( tot 1.6g/d) conservatief : mild, <24u Antibiotherapie Ernstig Geen verbetering na 12-24u

38 Antibiotherapie bij mastitis Penicillinase resistente penicilline flucloxacilline (Floxapen, Staphycid co 500mg) oxacilline (Penstapho) cloxacilline (Penstaphon) 4x500mg/d Igv allergie : cefalexine (Keforal co 500mg) 1 à 4g/d in 3-4x clindamycine (Dalacin C caps mg) 0.9 à1.8g/d in 3-4x behandelingsduur: 10-14d

39 Recidiverende mastitis In 19 % van de gevallen (Fetherston, Breastfeed Rev 1997) Onvolledig behandeld (te kortdurende antibiotherapie) Onaangepaste antibiotherapie Resistente kiem Slechte aanpak van onderliggend probleem Goede follow-up Controle onderzoek na einde van behandeling Cave onderliggend borstca

40 Mastitis: preventie Goede begeleiding BV Goed BV management vanaf eerste dag Vermijden van melkstase Efficiënte behandeling van tepelkloven

41 borstabces Complicatie van mastitis: onbehandeld niet correct, te laat... mislukte drainage resistente kiem Prevalentie: 5-10% van patiënten met mastitis Kliniek: Zelfde als mastitis + fluctuerende massa Blijvend harde plek, soms nog rood soms geen koorts meer pijn Diagnose: echo

42 Borstabces behandeling Meestal S. aureus Verder AB Heelkundige behandeling Huidincisie parallel aan en verwijderd van de tepel Post-op: Cave stuwing Borst leegkolven Verder BV aan niet aangetaste kant Complicatie: melkfistel Meestal uiteindelijk spontane heling

43 Borstabces behandeling Case reports Breast abscess in lactating women: US-guided traitment. Ulitsch D, Nymann M, Carlson R. Radiology.2004; 232: Onder echo Locale anesthesie (soms algemeen pethidine) naaldaspiratie <3cm (23) en spoeling met FS Herhaald 12/23 (52%) van 1 tot 5x (US na 2-5d) 1 HK Plaatsing catheter >3cm Verder antibiotherapie 10d Voordelen Gemakkelijker blijven voeden van baby aan de borst Vermijden van HK minder beschadiging melkgangen kleiner litteken

44 Casus borstpijn Doorverwezen omwille van hevige borstpijn, huilend aan telefoon, spruw? w1 :eerste dagen moeilijk aanhappen,kloven R>L (lansinoh) bloedende letsels, tijdelijk tepelhoedje w2 : rechter borst rode warme harde plek, koorts 39 C R/ warmte, massage: terug ok w3 terug rode harde plek, gestuwde borst rechts, pijn na de voeding R/ diclofenac, amoxicilline-clavulaanzuur 875 2x/d 7d warmte, kolven, Na 2d :geen roodheid meer, geen harde plek meer w4 (d7 AB) : meer en meer hevige pijn hele rechter borst na de voeding (na 10-15min), Tijdens voeding weinig klachten, brandend stekend,moeder durft niet meer aanleggen, Kweek moedermelk negatief (d3ab). Gynecoloog: niets aan de hand Baby : klinisch onderzoek normaal, goede gewichtsevolutie Moeder: tepels geen kloven,geen roodheid, borst rechts heel lichtjes rood 03-09u, beetje gevoelige palpatie in diepte rechts lateraal 07-11u Observatie voeding links; klein mondje, onderlip naar binnen

45 pijnlijke tepels en borstpijn Pijnlijk tepels Tepeltraumata Infecties tepel-en tepelhof Bacteriële infectie Candida Eczeem Melkblaar Ziekte van Raynaud Borstpijn Verstopt melkkanaal Mastitis Chronische borstpijn Candida bacterieel

46 BV en Candida In literatuur meldingen sedert eind jaren 80 Laatste jaren veel aandacht Doorgedrongen in praktijk van vroedvrouwen, vrijwilligers, lactatiekundigen. Weinig of niet bekend bij artsen Weinig evidentie, veel controverse

47 Candida en BV Lokale candidiasis tepel en areola Candidiasis tepel en areola Invasieve infectie Ductale candidiasis Mammary candidosis Candidal mastitis Niet zo duidelijk gedefinieerd (>< klassieke mastitis)

48 Candida albicans: epidemiologie Commensaal Normale flora gastrointestinaal, vagina Lage virulentie niet inherent pathogeen meestal geen levensbedreigende ziekten: alleen ongemak Opportunistische infectie verandering in cellulaire weerstand (intacte huid biedt bescherming, cave kloven) verstoring van normale flora (na antibiotherapie) overgroei van Candida

49 kliniek bij gezonde individuen huid luierdermatitis intertrigo...candidose tepel en areola mucosa vulvovaginale candidiasis ( VVC) angulaire cheilitis (perlèche) orale candidiasis

50 orale candidose Spruw moniliasis ENG: thrush drinkgedrag moeilijk drinken loslaten klakken met tong Klinisch onderzoek: witte plaques rode, soms hemorragische mucosa

51 witte tong... frekwent bij zuigelingen vanaf geboorte =normaal

52 Witte plekjes in mond Parels van Epstein

53 Kliniek bij Candida typisch voor candida brandende tepels / areola pijnlijke tepels diepe, stekende of niet-stekende borstpijn uitstralend karakter pijn na de voeding persisterende tepelpijn pijn die optreedt na periode van pijnloos voeden

54 Diagnostic value of signs and symptoms of mammary candidosis among lactating women.j Hum Lact Aug;20(3): Tekens en symptomen van mammary candidiasis Kulturen 2 weken postpartum wissers tepel / areola en moedermelk Labo : Candida species? >50% pos kulturen voor optreden van symptomen of tekens Tijdsspanne tussen colonisatie en klinische manifestaties Asymptomatische colonisatie 50% huid én MM 39% alleen MM Klinisch onderzoek: schilferende én glanzende huid schilferende huid en (niet)-stekende pijn glanzende huid en (niet)-stekende pijn Hoe meer symptomen, hoe meer kans dat Candida de oorzaak is

55 Morrill JF, Pappagianis D, Heinig MJ, Dewey KG. Detecting Candida albicans in Human Milk. J Clin Microbiol.2003 Jan; 41(1): Detectie van candida in moedermelk Lactoferrine inhibeert groei van Candida in vitro Vals negatieve resultaten moedermelk + ijzer minder activiteit van lactoferrine en betere detectie Staalafname: afkuisen met steriele zoutoplossing steriele katoenen wisser, gedrenkt in steriel zoutoplossing verscheidene keren wrijven aseptische melkcollectie Kultuurplaten: Sabouraud dextrose agar

56 diagnose: klinisch onderzoek kloof glanzend roze

57 diagnose: klinisch onderzoek rood schilferend

58 Candida tepeldermatitis Baby 3m, raadpleging omwille van verkoudheid Bij onderzoek:orale candidose Mama klachten??

59 risicofactoren Moeder antibiotica pre-postnataal intrapartaal fissuren, kloven mastitis vaginale candidiasis Candida bij baby zwangerschapsduur >40w Kind speentjes, flesjes antibiotica broertjes, zusjes Morrill JF, Heinig MJ, Pappagianis D, Dewey KG. Risk factors for mammary candidosis among lactating women. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs Jan-Feb;34(1):37-45.

60 behandeling Algemene maatregelen Steriliseren speentjes, flesjes, tepelhoedjes Hygiëne: handen wassen Borstcompressen regelmatig verschonen katoen: wassen 60 C plastiek vermijden, vermijden van vochtige warmte Pijnstilling: paracetamol, ibuprofene Tijdelijk kolven Lokale antimycotica Nystatine Miconazol Gentiaanviolet

61 behandeling Nystatine Veilig (L1) Veel resistenties Niet meer efficiënt? Crème, poeder, peroraal Hoppe JE, Hahn H. Randomized comparison of two nystatin oral gels with miconazole oral gel for treatment of oral thrush in infants. Antimycotics Study Group. Infection.1996 Mar-Apr; 24(2):136-9 Nystatine 46% genezing oropharyngeale candidiasis Vs 86% met fluconazole

62 behandeling: miconazol Azolderivaat Daktarin Crème, orale gel, vaginale crème, Pasta (Daktozin) L2 Ideaal, want kleine biobeschikbaarheid voor kind Weinig absorptie 1% vaginaal, 0.1% crème Orale absorptie laag (20-30%) Geen bijwerkingen via MM Dunne laag uitsmeren na voeding

63 behandeling: gentiaanviolet antifungal, antibacterieel donkerpaarse kleurstof GV oplossing 1(-2%) in 10% alcohol verdunnen tot % oplossing op tepel en areola en in mond van baby mond baby: aanstippen max 1à2x/d gedurende 3-7d max in recente wetenschappelijke literatuur verlaten bijwerkingen: orale ulceraties mutageen effect in celkulturen? Foto internet

64 ductale candidiasis: behandeling Fluconazole (Fluconazol, Diflucan co 50mg, 150mg, 200mg) Zelfde behandeling als systemische candidiasis Azolderivaat (zoals itraconazol, terconazol, ketoconazol)) Fungistatisch Hale: L2; AAP:usually compatible with breastfeeding Veralgemeende distributie in meeste weefsels en lichaamsvochten Conc in huid=10x conc plasma Transfert in moedermelk: kleine hoeveelheid in moedermelk (<5.8% van de pediatrische dosis) Geen complicaties door blootstelling in MM Ladingsdosis 200mg à 400mg 1x/d Onderhoudsdosis 100 à 200mg/d 1x/d 2-3 weken Profylaxie? : 150mg/w Persisterende en chronische infecties in analogie met systemische infecties bij oncologische en HIV patiënten

65 behandeling bij zuigelingen: fluconazol Diflucan siroop; 50mg/5ml; 200mg/5ml Ladingsdosis: 6mg/kg/d 1x Dagdosis: 3 mg/kg/d in 1x 0-2w om de 72u ; 2-4w om de 48u neonati prematuren en VLBW behandeling en profylaxie veel ervaring veilig weinig neveneffecten; stijging leverenzymen (2/40; mogelijk ook door andere medicatie) meer en meer gebruikt gezien resistentie aan andere medicatie

66 fluconazol neveneffecten goed verdragen 5-30% 1-2.8%: nodig om te stoppen braken en diarree, buikpijn rash leverstoornissen: zeldzaam als in combinatie met andere medicatie (anti-hiv) Geneesmiddeleninteracties Inhibitie van afbraak van bepaalde geneesmiddelen Inhibitie van het CYP3A4-iso-enzym Inhibitie van afbraak van cisapride Torsade de pointes Inhibitie van CYP2C9 Verhoging plasmaspiegels van warfarine

67 behandeling moeder én kind Kind : orale candidose miconazol orale gel moeder: miconazol crème Moeder: verdacht, pos kultuur miconazol crème kind: miconazol orale gel fluconazol als geen beterschap behandelingsduur Case reports, geen studies, ervaring Tot 2 weken na verdwijnen van symptomen Ductale candidiasis: 2-3 weken moeder en kind

68 afkolven, bewaren en opwarmen Invriezen: doodt Candida niet Opwarmen Steriliseren: doodt Candida Hoelang zit Candida al in melk??? Morrill JF, Heinig MJ, Pappagianis D, Dewey KG. Diagnostic value of signs and symptoms of mammary candidosis among lactating women. J Hum Lact Aug;20(3):288-95

69 Chronische borstpijn Breastfeeding, pain and infection. Thomassen P. Gynecol Obstet Invest.1998 diepe pijn : meer bacteriën n op huid en in melk oppervlakkige infectie: 2x meer Candida in melk diepe syndroom: als veroorzaakt door microben: eerder pathogenetische rol van bacteriën n dan van fungi Graves et al Cultuur MM en tepels bij tepelpijn: 57% + voor S. Aureus géén n Candida Amir LH, Garland SM, Dennerstein L, Farish SJ. Candida albica,ns: is it associated with nipple pain in lactating women? Gynecol Obstet Invest. 1996; 41(1): 30-4 bij moeder met tepelpijn en /of borstpijn: Candida albicans 19% positieve kultuur tepel en areola Staphylococcus aureus 42% Geen tepelpijn: 3% Geen BV: noch Candida, noch Staphylococ

70 Chronische borstpijn History, physical and laboratory findings, and clinical outcomes of lactating women treated with antibiotics for chronic breast and/ or nipple pain. Anne Eglash, M B Plane, M Mundt. J Hum Lact (4): A Eglash, R Proctor. A breastfeeding mother with chronic breast pain.breastfeeding Medicine (2); Review 69 casussen 74% tepelkloven pp 79% gevoelige palpatie 73% tepelletsels 50% positieve kulturen voor bacteria 5.7 weken duur antibiotherapie diepe borstpijn, gevoeligheid borst bij palpatie, tepelletsels suggestief voor bacteriële infectie melkgangen bacterial lactiferous duct infection Kultuur melk:negatief voor pathogenen; wel Coagulase neg Staphylococcus en Streptococcus viridans (normale flora respectievelijk huid en speeksel ) + reactie op antibiotherapie

71 Chronische borstpijn: bacterieel A Eglash, R Proctor. A breastfeeding mother with chronic breast pain.breastfeeding Medicine (2); <? Small colony variants (SCVs) van Staphylococcen ea bacteriên SCVs veroorzaken persisterende, AB resistente, chronische en recurrente infecties ( low grade ) Beschreven bij infecties huid en weke delen door Staphylococcen Meer resistent tegen celwand aktieve antibiotica, ook in de gastcellen Staphylococcen SCVs: langdurige antibiotherapie Ervaring van auteur : langdurige (4-8w) antibiotherapie tegen S aureus als na 3w geen beterschap: verandering macrolieden? Moeilijke detectie

72 referenties Breastfeeding.A guide for the medical profession. Lawrence. Sixth edition. Clinical guidelines for the establishment of exclusive breastfeeding. ILCA June 2005 Protocols. The Academy of Breastfeeding Medicine. What every physician needs to know about breastfeeding.course presented by Academy of Breastfeeding Medicine.October2005. Drug Therapy and Breastfeeding. From Theory to Clinical Practice. Thomas w. Hall Medications and Mothers Milk Twelfth Edition. Thomas W. Hale (Pharmasoft Publishing) Clinical Therapy in Breastfeeding Patients. Thomas W. Hale. Second Edition Breastfeeding and Human Lactation. Jan Riordan. Third edition. Core Curriculum for Lactation Consultant Practice. Walker.2008 Cibele Barbosa-Cesnik; Kendra Schwartz; Betsy Foxman Lactation Mastitis JAMA, Apr 2003; 289: Breastfeeding The management of breastfeeding. The Pediatric Clinics of Nort America. Case report of MRSA Mastitis with abscess formation in a breastfeeding woman. Wilson-Clay. Jhum Lact 24(3) Bodley V, Powers D. Long-term treatment of a breastfeeding mother with fluconazole-resolved nipple pain caused by yeast: a case study. J Hum Lact Dec;13(4): Chetwynd EM, Ives TJ, Payne PM et al. Fluconazole for postpartum Candidal mastitis and infant trush. J Hum Lact (2):