Huisartsensymposium anno HAS AZ Monica 1

Transcriptie

1 Huisartsensymposium anno

2 Mastitis en candida bij de borstvoedende moeder 2 Ann Van Looveren vroedvrouw lacatiekundige IBCLC

3 3 Mastitis Inflammatie van het interlobulair bindweefsel in de borst Incidentie: 2-33% Meestal week 2-3 postpartum Eerste maanden Symptomen: Acute borstpijn Meestal unilateraal Griepachtige symptomen, rillingen Koorts >38,5 C Rode, pijnlijke, warme harde plek(ken)

4 4 Mastitis: oorzaken Melkstase: Bij hoge druk -> melkcomponenten tussen epitheliale cellen door naar borstweefsel -> inflammatie van borstweefsel Niet frequente voedingen, voedingen beperken in tijd, voeden op schema, overslaan van voedingen Slecht aanleggen: inefficiënt, onvoldoende ledigen borst Snel afbouwen Druk op de borst (BH, gordel, ) Verstopte tepelporie of verstopt melkkanaal

5 5 Mastitis: oorzaken Tepelcontusio (kolonisatie met Staphylococcus aureus) Infectie Staphylococcus aureus Minder frequent: MRSA Streptococcus species E. Colli Ziekte kind of moeder Stress, vermoeidheid Slechte voeding, anemie

6 6 Mastitis: diagnose Kliniek Labo: kultuur en antibiogram moedermelk (moedermelk is niet steriel!) Geen respons na 48 u antibioticatherapie Ernstige, ongewone mastitis Tepel eerst schoonmaken Mid-stream, handexpressie, steriele container Protocol Academy of Breastfeeding Medicine 2007

7 7 Mastitis: behandeling Belangrijkste stap: Efficiënte en frequente lediging van de borst Aangetaste kant eerst Massage tijden drinken Na voeding: (manueel) kolven Goed klinisch onderzoek Predisponerende factoren opsporen en behandelen (tepelkloven) Goede flolluw-up Cave inflamatoire borstca Zeldzaam: agressieve tumor

8 8 Mastitis: behandeling Verder BV! Geen gevaar voor de gezonde baby Verandering smaak moedermelk: meer zout Als borstvoeding te pijnlijk is: kolven Begeleiding en opvolging : vroedvrouw/lactatiekundige Abrupt stoppen: risico op abces!!!!

9 9 Mastitis: behandeling Ondersteunende maatregelen: Rust (eventueel kraamzorg) Warmte voor voeding (douche, warmtecompres) Koude na voeding: kwarkcompres, leemcompres, Analgesie: Iboprufen (tot 1,6 g/d)

10 10 Mastitis: behandeling Antibioticatherapie Enkel bij fulminant verloop of geen verbetering na 24/48 u Penicillinase resistente penicilline Flucloxacilline (Floxapen, Staphycid co 500 mg) Oxacilline (Penstapho ) Cloxacilline (Penstaphon ) 4x 500 mg/dag In geval van allergie: Cefalexine (Keforal co 500 mg): 1à4g/d in 3-4x Clindamycine (Dalacin C caps mg) 0.9 à1.8g/d in 3-4x Behandelingsduur: dagen

11 11 Recidiverende mastitis In 19% van de gevallen (Fetherston, Breastfeed Rev. 1997) Onvolledig behandeld (te kortdurende AB-therapie) Onaangepaste AB-therapie Resistente kiem Slechte aanpak onderliggend probleem CAVE: onderliggend borstca

12 12 Candida In de literatuur: meldingen sedert eind jaren 80 Laatste jaren veel aandacht Vooral doorgedrongen in praktijk van vroedvrouwen, lactatiekundigen, borstvoedingsorganisaties, veel minder bekend bij artsen Weinig evidentie, veel controverse

13 13 Symptomen van Candida typisch voor candida Brandende tepels/areola Pijnlijke tepels Glanzende, bleke tepels, schilferende huid Diepe, stekende of niet-stekende borstpijn Uitstralend karakter Pijn tussen de voedingen Persisterende tepelpijn Pijn die optreed na periode van pijnloos voeden

14 14 Symptomen van Candida Bij de neonaat Witte plekken in de mond en/of op de tong Parelmoerglans op het mondje Herhaaldelijk aan de borst trekken Klakkend geluid bij het voeden (ook bij flesvoeding!!) Niet aan de borst willen Luieruitslag: verheven; rood met eilandjes Winderigheid en onrust Verminderde gewichtstoename (zeldzaam) Geen symptomen, maar de moeder heeft candida

15 15 Candida en borstvoeding lokale candidiasis tepel en areola Invasieve infectie ductale candidiasis mammaire candidiasis candidal mastitis Niet zo duidelijk gedefinieerd (<-> klassieke mastitis)

16 16 Risicofactoren voor candida Moeder Gebruik anitbiotica Kloven Mastitis Vaginale candidiasis Candida bij baby Zwangerschapsduur > 40 weken Consumptie van zuivelproducten Veel suikers of kunstmatige zoetstoffen Tekort aan ijzer, foliumzuur,zink en vit A B C en K Diabetes

17 17 Risicofactoren voor candida Baby Prematuren dysmaturen Gebruik antibiotica Speentjes, flesjes Broertjes, zusjes

18 18 Behandeling candida Algemene maatregelen Aandacht voor hygiëne: regelmatig handen wassen Sterliseren speentjes, flesjes, tepelhoedjes Na volledige behandeling : speentjes en tepelhoedjes vervangen Borstcompressen Regelmatig verschonen Katoen: wassen 60 C Plastiek vermijden, vermijden vochtige warmte Linnen dat in contact komt met candida: wassen op 60 C

19 19 Behandeling candida Voeding: vermijden van suikers, schimmelkazen, champignons Gebruik melkproducten: voorkeur voor zure producten Extra vit. C (veenbessen) Pijnstilling: paracetamol; ibuprofen Eventueel kolven indien borstvoeding te pijnlijk Moedermelk nooit invriezen voor later gebruik: candida wordt niet gedood door invriezen!

20 20 Miconazol (Daktarin ) Behandeling candida Tepels: crème (beter resultaat dan orale gel): dun laagje aanbrengen op tepel en tepelhof na elke voeding Veilig voor baby: lage orale absorptie; geen bijwerkingen geraporteerd via moedermelk Daktarin orale gel: wordt afgeraden voor kleine baby s Duur behandeling: voldoende lang (case reports; geen studies): tot 2 weken na verdwijnen van symptomen

21 21 Nystatine: Behandeling candida Crème, poeder, peroraal Veilig, maar veel resistentie Behandeling van de neonaat Nystatine 46% genezing oropharyngale candidiasis vs 86% met fluconazole Hope JE, Halen H. Randomized comparison of two nystatin oral gels with miconazole oral gel for treatment of oral trush in infants. Antimycotics Study Group. Infection 1996 Mar-Apr; 24 (2):136-g

22 22 Behandeling candida Gentiaan violet: Donkerpaarse kleurstof Op tepel en areola aanbrengen In mond van de baby: max. 1à2x/d Gedurende max. 3-7 dagen Verlaten in recente studies Opnieuw in gebruik in Nederland Bijwerkingen: orale ulceraties mutageen effect in celculturen Aandacht voor correcte verdunning! gentiaanviolet 1% in water foto:

23 23 Behandeling ductale candidiasis Moeder: Fluconazole (Fluconazol, Diflucan co 50 mg, 150mg, 200 mg) Zelfde behandeling als systemische candidiasis: Oplaaddosis: 200 à 400 mg 1x/d Onderhoudsdosis: 100 à 200 mg; 1x/d 2-3 weken Borstvoeding mag verder gegeven worden! Geringe transfer in de moedermelk (< 5,8% van de pediatrische dosis); geen complicaties door blootstelling in moedermelk (Hale, T. Medication and Mothers Milk, 2010)

24 24 Behandeling ductale candidiasis Neonaat Diflucan siroop: 50 mg/5ml; 200 mg/5 ml Oplaaddosis: 6 mg/kg/d 1x Dagdosis: 3mg/kg/D in 1x Neonaat 0-2w: om de 72 u Neonaat 2-4 weken: om de 48u Deze siroop is veilig vanaf geboorte; wordt meer en meer gebruikt gezien resistentie andere medicatie

25 25 Begeleiding van de borstvoedende moeder Zelfstandige vroedvrouw Bij patiënt thuis Consultatie (meestal groepspraktijk) Lactatiekundige Voornamelijk vroedvrouwen Pediater: Dr. Greet Stevens (Paola-ziekenhuis)

26 26 Literatuur: medicijnen en borstvoeding Medications and mothers milk Auteur: Thomas W. Hale, PhD. 2012, 15th edition ISBN:

27 27 Literatuurlijst Breastfeeding and human lactation. Jan Riordan; Third edition Breastfeeding. A guide to the medical profession. Lawrence. Sixth Edition Medications and mothers Milk th edition. Thomas W. Hale. Pijn bij borstvoeding. Dr. Greet Stevens. Pediater/lactatiekundige IBCLC. Voordracht 2012 Hope JE, Halen H. Randomized comparison of two nystatin oral gels with miconazole oral gel for treatment of oral trush in infants. Antimycotics Study Group. Infection 1996 Mar-Apr; 24 (2):136-g Protocol Academy of Breastfeeding Medicine 2007 Liebe, M.Opleiding postgraduaat lactatiekunde. 2008

28 Bedankt 28