Annie M.G. Schmidtschool Den Haag Ruimtelijk-functioneel PvE

Transcriptie

1 Annie M.G. Schmidtschool Den Haag Ruimtelijk-functioneel PvE

2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Achtergrond en vraagstelling Doel en inhoud Programma van Eisen Aanpak Leeswijzer 6 2 Beschrijving organisaties (Brede) groeischool Beschrijving deelnemende organisaties 7 3 Ruimteprogramma Normen en kaders Ruimtelijk kader Ruimteprogramma Footprint gebouw 17 4 Functionaliteit Algemeen Omschrijving ruimtes en gebruik hiervan Relaties en clustering Compartimentering Overige eisen 23 5 Terrein en beeldkwaliteit Inleiding Inrichting speelterrein Beeldverwachting & beleving 29 Bibliografie en afkortingenlijst 31 Colofon 33 3

4

5 1 Inleiding 1. 1 Achtergrond en vraagstelling De Annie M.G. Schmidtschool kent twee locaties; zowel aan de Jacob de Graefflaan als aan de Van Hoornbeekstraat wordt onderwijs verzorgd aan de groepen 1 tot en met 8. Voor de Jacob de Graefflaan staat nieuwbouw op het programma. De school groeit. Deze groei sluit aan bij de ambities van De Haagse Scholen en aan deze groei wordt door de nieuwbouw ruimte gegeven. Op de locatie is behoefte aan een gebouw voor zeventien groepen basisonderwijs inclusief twee speellokalen en een gymlokaal. De ouders verwachten een excellent aanbod, met onder andere ruimte voor Engelstalig onderwijs, kunst & cultuur, buitenschools aanbod, aandacht voor meerbegaafden. Dit sluit aan bij een andere ambitie in het kader van brede school-aanbod, met name ook buitenschools aanbod om te komen tot optimale opvang van de kinderen tussen 7.30 uur en uur. Hiervoor heeft 2Samen, die nu reeds op de locatie in een gehuurd voormalig wijkgebouw gevestigd is, afspraken gemaakt met de gemeente Den Haag opdat de BSO daadwerkelijk beschikt over eigen ruimte die niet behoort tot de normatieve oppervlakte van de school. Bovendien is er de ambitie, mits de locatie ruim genoeg blijkt voor de plannen, om ook kinderopvang te realiseren voor twee groepen, eveneens door 2Samen. Aan Stichting Brede School is gevraagd, samen met een werkgroep, het (ruimtelijk-functioneel) Programma van Eisen op te stellen. Het PvE is samengesteld in een brede werkgroep, waarin onderwijs, opvang, ouders en omwonenden zijn vertegenwoordigd Doel en inhoud Programma van Eisen Een volledig Programma van Eisen (PvE) bevat de volgende onderdelen: Ruimtelijk-functioneel PvE: eisen vanuit functioneel gebruik van het gebouw, vertaald tot kwantitatieve en kwalitatieve eisen aan gebouw en de ruimtes daarin, en relaties daartussen, en bijbehorend terrein; Technisch PvE: eisen aan constructie, (werktuigkundige en elektrotechnische) installaties en afwerking; Financieel PvE: taakstellend budget, eventueel gesplitst naar onderdelen; Stedenbouwkundige randvoorwaarden: externe eisen vanuit terrein en bestemming (aanbodkant). Voorliggend PvE betreft het ruimtelijk-functioneel PvE. Op basis van dit PvE, in combinatie met stedenbouwkundige randvoorwaarden, kan een architect een voorlopig ontwerp maken. De stedenbouwkundige randvoorwaarden worden mede vormgegeven in een parallel traject waarin ook omwonenden worden betrokken. 5

6 1. 3 Aanpak In de vorm van een aantal sessies met een werkgroep is toegewerkt naar een PvE. In de werkgroep is zowel de school als de kinderopvang vertegenwoordigd. Aan de totstandkoming van voorliggend rapport hebben de volgende personen bijgedragen: Rubi Hendriks Annie M.G. Schmidtschool, directeur Bertus Janssens Annie M.G. Schmidtschool, adjunct-directeur Christa Siepe Annie M.G. Schmidtschool, leerkracht gr. 4 Olga Verlee Annie M.G. Schmidtschool, leerkracht gr. 8 Petra Langenhuizen Annie M.G. Schmidtschool, leerkracht/ib gr. 1/2 Veronique Barkhuijsen Annie M.G. Schmidtschool, leerkracht gr. 1/2 Michael Smith Annie M.G. Schmidtschool, leerkracht gr. 1/2 Monika Tetteroo Kinderopvang 2Samen, unitmanager Sander Schrover Kinderopvang 2Samen, adjunct-directeur Frédérique Huijgen ouder Nico Romijn ouder Adriaan Jurriëns ouder Daphne Nicolai wijkbewoner, vertegenwoordiger omwonenden Sonja Pool De Haagse Scholen, projectleider 1. 4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden de gebruikers, de Annie M.G. Schmidtschool en 2Samen, beschreven. In hoofdstuk 3 wordt het normatief kader gegeven en is vervolgens het ruimteprogramma uitgewerkt. Hoofdstuk 4 bevat overige, functionele eisen en omschrijvingen aan het gebouw en het gebruik hiervan. Tenslotte worden terrein en de eisen aan de inrichting hiervan, samen met de omschrijving van de gewenste beeldkwaliteit, omschreven in hoofdstuk 5. De sessies zijn begeleid door Ester van Winkel van Stichting Brede School Nederland.

7 2 Beschrijving organisaties 2. 1 (Brede) groeischool In de schoolgids is te lezen: De instroom van leerlingen is de afgelopen jaren toegenomen. Uit de integrale prognosecijfers van de leerlingontwikkeling in de gemeente Den Haag blijkt dat de Annie M.G. Schmidtschool in ieder geval tot en met 2020 een groei in leerlingontwikkeling laat zien. Door de toenemende internationalisering van Den Haag zullen steeds meer leerlingen van een andere nationaliteit onze school bezoeken. Alhoewel andere onderwijsinstellingen (Haagse School Vereniging, British School, The American School) ook onderwijs aan deze doelgroep verzorgen, zal zeker een groot deel van deze doelgroep naar andere, meer goedkopere vormen van onderwijs zoeken. Het normatieve kader voor de nieuwbouw aan de Jacob de Graefflaan is gebaseerd op zeventien groepen. Op dit moment (schooljaar 2014/2015) zijn er tien groepen aanwezig (bij de start van het schooljaar negen, waarna één extra kleutergroep is toegevoegd tijdens het schooljaar). Daarnaast zal de locatie plaats bieden aan buitenschoolse opvang (BSO; voor- en naschoolse opvang), die nu ook al gesitueerd is in (medegebruik van ) twee onderbouwlokalen. Voor de toekomst wordt uitgegaan van 5,5 groep BSO, deels in eigen meters, deels in medegebruik. Verder is de ambitie om twee groepen kinderopvang aan het programma toe te voegen, voor kinderen vanaf een maand of drie tot aan de schoolleeftijd. De definitieve besluitvorming hierover hangt mede samen met de mogelijkheden op het terrein in relatie tot speelruimte. In voorliggend PvE is de behoefte hiervoor niet meegenomen Beschrijving deelnemende organisaties Annie M.G. Schmidtschool De Annie M.G. Schmidtschool is een openbare school en één van de 54 scholen van De Haagse Scholen, stichting voor primair openbaar onderwijs. De school ligt in een dure wijk van Den Haag, met relatief veel internationaal georiënteerde gezinnen. De meeste leerlingen die de school bezoeken hebben goed opgeleide ouders/verzorgers. Talentontwikkeling De populatie ouders/verzorgers verwacht een breed inhoudelijk onderwijsaanbod, waarin specifiek accent wordt gelegd op kunst en cultuur, aandacht voor techniek en een aanbod voor meerbegaafden. Niet alleen de voor- en naschoolse opvang wordt momenteel al door 2Samen geregeld, maar ook de Tussenschoolse Opvang. 7

8 Internationalisering / Engelse stroom Er is ook een tendens merkbaar dat meer anderstalige leerlingen de school bezoeken. De thuistaal van deze leerlingen is dan in hoofdzaak Engels en Frans. Een speciaal onderdeel van het lesprogramma is de Engelse Stroom. Die wordt vanaf de kleuters aangeboden en brengt de kinderen al vroeg in aanraking met de Engelse taal. Visie op het onderwijs De Annie M.G. Schmidtschool wil door respect, regelmaat en rust een klimaat scheppen waarin kinderen zich veilig voelen en uitgedaagd worden tot leren. Taakgericht werken en zelfstandig werken nemen een belangrijke plaats in binnen die opvatting. Voor ons staat de individuele benadering van kinderen voorop; we willen het kind de ruimte geven zijn eigen ontwikkeling aan te geven en die te volgen. Onder goed onderwijs wordt verstaan: kinderen de mogelijkheid bieden om zich zo goed mogelijk te ontwikkelen op cognitief, sociaal, emotioneel, motorisch en creatief gebied. Deze elementen kunnen ook onderling verweven zijn. De school geeft zowel klassikaal als individueel gericht onderwijs. Zo kan worden ingespeeld op niveauverschillen door middel van zelfstandig werken. De kinderen werken daarnaast met een eigentijds, gevarieerd leerstofaanbod en maken gebruik van uitdagende leerstofmiddelen. Brede Buurtschool Beleid en verlengde Schooldag Op beide locaties werkt de school nauw samen met stichting 2Samen, (zie de volgende paragraaf). Na schooltijd worden kinderen in de school door 2Samen opgevangen. De medewerkers bieden sport/spel, creatieve en kunstzinnige activiteiten aan in de school, waarvoor gebruik gemaakt wordt van de gymzalen, speellokalen en de schoolpleinen. Zo ontstaat een optimale opvang van de kinderen tussen 7.30 uur en uur. Na schooltijd worden voor leerlingen verschillende activiteiten georganiseerd die aansluiten bij de schooldag. Er is aandacht voor kunst, techniek, dans, zumba, zang, muziek en het formeren van minirock bandjes. De organisatie is in handen van 2Samen. Kinderopvang 2Samen 2Samen biedt al ruim 70 jaar professionele kinderopvang aan in alle wijken van Den Haag, Monster en Naaldwijk, en kent zo'n 750 medewerkers. 2Samen verzorgt onder meer dagopvang, buitenschoolse opvang en peuterspeelzaalwerk, voor kinderen van 0 tot 13 jaar. 2Samen is daarmee de grootste professionele kinderopvangorganisatie van Den Haag en omstreken. Kwaliteit staat hoog in het vaandel en dit wordt bevestigd in kwaliteitsonderzoek, tevredenheidsonderzoek bij gebruikers en personeel en uit zich ook in het verkrijgen van diverse onderscheidingen.

9 2Samen hanteert de volgende pedagogische uitgangspunten. 2Samen: gaat uit van een positieve benadering van kinderen en wilt kinderen daarom stimuleren en aanmoedigen; 2Samen waardeert elk kind zoals het is. Respect in de omgang is fundamenteel; Vindt het belangrijk dat het kind zich thuis voelt in het kindercentrum, dat het zich op zijn gemak voelt en plezier heeft; Vindt goed kijken en luisteren naar kinderen essentieel. Benadering, gedrag en handelen wordt afgestemd op wat kinderen nodig hebben. Door goed te kijken en te luisteren ontdekt men welke behoeften elk kind heeft; vindt het belangrijk om in te gaan op wat kinderen zelf aangeven of inbrengen. Dat kan gaan om duidelijk aangegeven concrete ideeën voor spel of activiteiten, maar ook om vragen of behoeften, die minder uitgesproken of non-verbaal zijn; Vindt het belangrijk om elk kind veel verschillende ervaringen te bieden, zodat het zich kan ontwikkelen en ontplooien. Zo ontstaan mogelijkheden om eruit te laten komen wat er in zit, want kinderen kunnen veel en hebben vaak meer in zich dan je onmiddellijk ziet; geeft kinderen de ruimte om zich te ontwikkelen, maar geeft ook grenzen aan waar dat nodig is. Kinderen moeten kunnen ontdekken en zich kunnen verwonderen, kunnen uitproberen, de wereld verkennen en hun eigen mogelijkheden daarin zien en ervaren. 2Samen zoekt steeds naar een zorgvuldige en bewuste balans tussen de noodzakelijke veiligheid, zowel fysiek als emotioneel, en het bieden van uitdaging in de omgeving, de activiteiten en het speelmogelijkheden. Onderstaande punten sluiten hierop aan. Uitdaging en ontwikkelingsmogelijkheden Bij ieder kind komen de verschillende ontwikkelingsgebieden aan bod. Er wordt voortgebouwd op waar het kind aan toe is zodat het kind steeds een stapje verder komt. Dit alles gebeurt in een uitdagende omgeving waarin het kind andere kinderen en volwassenen ontmoet. Ze komen in contact met andere culturen, waarden en normen dan in de gezinssituatie; daarmee leren omgaan vergemakkelijkt het functioneren in de samenleving. Kinderen ontwikkelen hun persoonlijkheid; worden weerbaarder, krijgen zelfvertrouwen en ontwikkelen een gevoel van eigenwaarde. Ruimte voor creativiteit De ruimtes zijn ingericht voor creatieve activiteiten. Zo is er bijvoorbeeld een atelier, een zintuigenhoek, een verkleed- en fantasieruimte. In de keuken kunnen kinderen helpen met koken en bakken. Maar ook in het algemeen geldt dat 'out of the box' denken wordt gestimuleerd. Ook de groeps- en/of speelruimtes worden soms 'verbouwd' voor thema's, kringspellen en dans. Naar buiten en uitstapjes De kinderen spelen elke dag buiten. Het liefst is er een moestuin. Ook maken de kinderen regelmatig uitstapjes naar bijvoorbeeld de kinderboerderij, de bibliotheek, het verzorgingshuis en natuurlijk het strand. 9

10

11 3 Ruimteprogramma 3. 1 Normen en kaders Het kader voor dit Programma van Eisen is gegeven in paragraaf Voor de functie basisonderwijs gelden de kaders uit de Wet op het Primair Onderwijs en de hieruit voortvloeiende gemeentelijke verordening: Voorzieningen huisvesting onderwijs. Het vastgestelde ruimtekader is mede op basis hiervan vastgesteld Ruimtelijk kader In onderstaande tabel wordt de opgave in bruto vloeroppervlak weergegeven. Binnen deze te realiseren oppervlakte dient de werkelijke behoefte van de gebruikers te worden uitgewerkt. Aan de voorzieningen voor kinderopvang worden eisen gesteld 1. In het licht van het PvE geldt hier met name een minimumoppervlakte van 3,5 m² vrije speelruimte voor een kind. Voor buitenschoolse opvang geldt dat voor een groep (van twintig kinderen) 70 m² FNO beschikbaar moet zijn. Dit mag in de vorm van medegebruik van diverse ruimtes mits een vaste plek beschikbaar is om de kinderen per (stam-)groep te verzamelen. Tabel 1 ruimtelijk kader De bovengenoemde oppervlaktes voor onderwijs en gymlokaal betreffen normatieve (bruto vloer-) oppervlakte. Zoals aangegeven in paragraaf 2.1 is hierbij aangesloten bij de norm voor zeventien groepen. De school wenst binnen deze norm achttien klaslokalen te realiseren. 1 Wet Kinderopvang en Kwaliteitseisen peuterspeelzalen en nadere regelgeving,; voor wat betreft de inrichtingseisen voor kinderopvang met name Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen NB. De inrichtingseisen m.b.t. peuterspeelzalen zijn hierin niet benoemd, maar kunnen zijn opgenomen in een gemeentelijke verordening. Den Haag hanteert hiervoor de Verordening nadere kwaliteitseisen peuterspeelzalen Hierin staat o.a. dat er netto 3 m² passende binnenspeelruimte per kind aanwezig moet zijn. Voor buitenschoolse opvang is er geen norm zoals in het onderwijs. Wel dient er een minimaal aantal m² per kind aanwezig te zijn. De genoemde oppervlakte in de tabel betreft een afspraak tussen 2Samen en de gemeente. Over mogelijke aanvullende huisvesting voor kinderdagopvang dient nog nadere besluitvorming plaats te vinden, onder andere in relatie tot de druk op het terrein. Hiervoor is geen ruimte opgenomen in voorliggend PvE. 11

12 Onderwijs In totaal bedraagt het benodigde oppervlak voor het onderwijs (qua lesgebouw ) m² BVO (bruto vloeroppervlak). De onderwijsbehoefte is gebaseerd op prognoses van leerlingenaantallen en normatieve kaders (gemeentelijke onderwijshuisvestingsverordening) 2. Het normatieve kader leidt tot een normatief bruto vloeroppervlakte, waarbinnen vervolgens achttien groepslokalen kunnen worden gerealiseerd. Extra ruimte voor het onderwijs kan worden ingezet door dubbelgebruik van separaat te realiseren ruimtes voor BSO. Immers, tijdens schooltijd is er geen BSO. Gymnastiek Voor het onderwijs is recht op het realiseren van één gymlokaal (inclusief overige ruimtes zoals kleed- en doucheruimte) van 455 m² BVO. Kinderopvang Voor de BSO wordt uitgegaan van eigen ruimtes voor alle groepen en daarnaast medegebruik van diverse nader te bepalen (onderwijs-)ruimten. Er wordt geopteerd voor een volume van vijf en een halve groep (circa 110 kindplaatsen). Conform afspraak met de gemeente wordt uitgegaan van eigen ruimte voor de BSO van 300 m² BVO. Dit is niet voldoende om te voorzien in de vereiste 3,5 m² per kind(plaats); hiervoor wordt uitgegaan van medegebruik van schoolruimtes buiten schooltijd. 2 Gemeente Den Haag (2013)

13 3. 3 Ruimteprogramma Op de pagina s hierna is het ruimteprogramma opgenomen. Hieronder volgt een uitleg van de opzet van de tabel. FNO/BVO De afmetingen in de ruimtestaat worden weergegeven in functioneel nuttig vloeroppervlak (FNO). De totaalsom wordt vermenigvuldigd met een bruto/nuttig-factor ofwel tarra. Op deze manier wordt de behoefte in bruto vloeroppervlak (BVO) verkregen. Van deze tarra moet ruimte voor circulatie ( gangen ), constructie en installaties worden gerealiseerd. Zoveel mogelijk circulatieruimte dient een ruimtelijke kwaliteit te hebben, door deze of toe te voegen aan bijvoorbeeld de hal en/of leerlingwerkplekken, of de ruimtelijke kwaliteit te verbeteren door een overzichtelijke lay-out, lucht en licht in het gebouw en een ruime entree (-hal). Het (normatieve) ruimtekader is vastgesteld in bruto vloeroppervlakte. Over het algemeen kan worden gesteld dat met de gerealiseerde tarrafactor van ruim 1,33 tussen functioneel nuttig ruimteprogramma en bruto norm een realistische ontwerpopgave is. 13

14

15 15

16

17 3. 4 Footprint gebouw Op basis van het ruimteprogramma is op basis van de onderstaande uitgangspunten van ruimtes die in ieder geval op de Begane Grond moeten liggen, de minimale footprint van het gebouw berekend, uitgaande van twee bouwlagen. Als rekening wordt gehouden met de situering van de hal, het cluster onderbouw inclusief een speellokaal en de kantoren voor administratie en directie op de Begane Grond, dan vergt dit een footprint van ongeveer m² BVO. In dat geval ligt het gymlokaal niet op de Begane Grond, wat voor- en nadelen kent. Voordeel van de Begane Grond zou een verbinding met hal en/of speellokaal kunnen zijn. Mogelijk voordeel van het situeren op de verdieping is de verlaagde ruimtebehoefte op de Begane grond ten faveure van buitenruimte (denk ook aan eventuele toevoeging van kinderdagopvang). Als het gymlokaal wel op de BG komt, bedraagt de footprint circa m² BVO. Bij beide opties is geen rekening gehouden met situering van de BSOruimtes op de Begane Grond, vanuit het oogpunt van compartimentering in verband met mogelijke in de toekomst vereiste autonomie van betreffend bouwdeel. De zwaarste druk, met BSO, onderbouw en gymlokaal op de Begane grond, zou circa à m² BVO zijn. 17

18 Foto s PM: wie heeft foto s van de 2 e excursie met goede voorbeelden van lokaal? Evt. 1 van onderstaande foto s in te voegen? Excursie Montessorischool EC Fonkel Den Dungen

19 4 Functionaliteit 4. 1 Algemeen Het is aan de architect om in het ontwerp slimme oplossingen voor bergruimte, aanvullend op de in het ruimteprogramma benoemde bergingen en werkkasten, te voorzien indien mogelijk. Ook de tarra dient zo functioneel mogelijk benut te worden ten gunste van de beleving van het gebouw en functionele ruimte. Niet alle plekken in het gebouw (en terrein) behoeven echter functioneel specifiek bestemd te zijn. Het idee leeft dat een prettig gebouw ook wordt gemaakt als er eigen interpretatie voor gebruik mogelijk is, een plek een eigen natuurlijke, gegroeide invulling kan krijgen Omschrijving ruimtes en gebruik hiervan Groepsruimtes / leerlingwerkplekken Er is gekozen voor relatief ruime groepslokalen. Hierdoor ontstaat een prettige thuisbasis voor de kinderen en kunnen ook grote groepen goed worden gehuisvest. Bovendien geeft een ruim lokaal letterlijk ruimte aan diverse werkvormen omdat leerlingsetjes in andere opstellingen kunnen worden gegroepeerd. De groep is daarmee duidelijk de basiseenheid. Binnen die eenheid wordt ook individueel gewerkt, deels in de klas en deels is er behoefte aan een aantal werkplekken buiten de klas waar een leerling in alle rust kan werken. Het ruimteprogramma voorziet in ruimte voor deze werkplekken buiten, maar in nabijheid van, het lokaal. De verdeling van werkplekken, per lokaal of deels geclusterd per bijvoorbeeld twee lokalen, mag in het ontwerp bepaald worden. Een relatie met de groep blijft echter vereist. Voor de kleuters ontstaat per twee lokalen een soort halletje. Bij de groepsruimtes voor de onderbouw is ook een natte hoek nodig voor de watertafel. Deze kan bij de sanitaire ruimtes worden geplaatst; bijvoorbeeld per twee lokalen een sanitaire ruimte met watertafel erbij. Daglicht in de lokalen is belangrijk. Ramen naar de gang zijn gewenst in de vorm van zijlichten naast de deur of een hogere daglichtstrook; ramen tussen lokalen zijn niet gewenst vanwege de afleiding. Er dient bovendien voldoende muurruimte over te blijven voor prikbord, leerprenten et cetera. Een functionele oplossing in de vorm van ingebouwde vitrinekasten en/of bergruimte is wenselijk. Ruimtes BSO stamgroepruimtes Na (en voor) schooltijd dienen de kinderen die gebruik maken van de opvang door 2Samen per stamgroep (van maximaal 20 kinderen) te kunnen worden opgevangen in een op dat moment direct beschikbare vaste stamgroepruimte. Hier kunnen de kinderen even loskomen van de schooldag, krijgen ze iets te eten en drinken alvorens ze verder gaan spelen. 19

20 Figu ur relaties, maak ik nog mooier voor in definitief rapport

21 De regels schrijven voor dat per kindplaats 3,5 meter vrije speelruimte per kind beschikbaar is. Deze ruimte hoeft niet volledig in de stamgroepruimte gezocht te worden. Met andere woorden: de stamgroepruimte mag kleiner zijn dan 20*3,5 = 70 vierkante meter. Beschikbare oppervlakte in andere ruimtes waar de kinderen kunnen verblijven en spelen mag hiervoor worden meegeteld. In deze extra ruimte wordt voorzien door medegebruik van ruimtes van de school. Als stamgroepruimte worden gebruikt: - Twee onderbouwlokalen in medegebruik; - Een grote en een kleine woonkamer (voor 1,5 groep); - De (les-)keuken; - Het lokaal handvaardigheid. Alle ruimtes dienen direct na schooltijd beschikbaar te zijn voor de opvang; dit vergt met name voor de onderbouwlokalen goede afspraken, zoals ook momenteel geldt Relaties en clustering Drie bouwen De lokalen zijn per bouw geclusterd. De onder-, midden- en bovenbouw bestaan elk uit zes lokalen. Hierbij gelegen zijn leerlingwerkplekken en leerlinggarderobes, beiden in de directe nabijheid van het lokaal aan de gang. Elke bouw kent daarnaast leerlingtoiletjes, een tweepersoons werkkamer en een gesprekskamer (spreekkamer). Bij de onderbouw ligt ook het speellokaal in de buurt. Voor de onderbouw geldt bovendien dat er geen leerlingwerkplekken zijn, maar dat de ruimte hiervoor wordt geclusterd tot een extra plek in de vorm van een halletje per twee lokalen, wederom gekoppeld aan de circulatieruimte / gang. Spelen kleuters Het speellokaal is ingericht ten behoeve van bewegingsonderwijs voor de kleuters. Naast de geplande uren beweging (lichamelijk opvoeding) spelen de kleuters ook regelmatig in het speellokaal; zeker als het buiten slecht weer is. Hiervoor is één speellokaal eigenlijk net niet voldoende. Daarvoor dient ook de hal te kunnen worden ingezet. De inrichting hiervan lijkt wat minder op een mini-gymlokaal, maar is wat multifunctioneler van aard. Bijeenkomstfunctie Momenteel gebruikt de school het bestaande gymlokaal als bijeenkomstruimte (ofwel ontmoetingsruimte of gemeenschapsruimte). In de nieuwbouw dient er ook weer zo n ruimte te ontstaan. Hiervoor wordt aan de architect overgelaten hoe deze ruimte kan worden gecreëerd. Er zijn drie ruimtes waarmee grotere ruimtes kunnen worden gecreëerd ten behoeve van de gewenste functionaliteit: de hal, het speellokaal en het gymlokaal. Wel wordt gedacht aan het koppelen van minimaal twee van deze drie ruimtes. Wanneer het gymlokaal niet op de Begane Grond wordt gesitueerd heeft het de voorkeur dat hal en speellokaal worden gekoppeld, waardoor twee grote ruimtes aanwezig zijn. Wanneer het gymlokaal wel op de Begane Grond wordt gesitueerd zou daarnaast het koppelen van hal en/of speellokaal aan het gymlokaal tot de mogelijkheden behoren. Wellicht kan zo ook een podium worden gecreëerd. 21

22 Buitenschoolse opvang / ateliers Er zijn vijf grotere en één kleinere stamgroepruimtes benoemd in het ruimteprogramma. Twee van de ruimtes betreffen medegebruik van een onderbouwlokaal ; hiervoor is een eigen berging voor de buitenschoolse opvang voorzien bij deze lokalen. De overige vier ruimtes zijn aanvullend op het onderwijsprogramma. Deze ruimtes kunnen tijdens schooltijd worden ingezet als atelier ten behoeve van creatieve vakken, kookles of studieruimte. Deze ruimtes zijn bij voorkeur goed bereikbaar voor alle kinderen, maar vooral voor de midden- en bovenbouw. Dit kan dus betekenen dat de groepsruimtes zijn verdeeld over twee verdiepingen. Indien dit de oplossing wordt, dient wel een goede verticale relatie / logistiek tussen de zes ruimtes te worden gemaakt zodat toezicht, personeels- en leerlingverplaatsing helder en gemakkelijk verloopt tijdens de buitenschoolse opvangtijden. Overigens zal de BSO ook gebruik maken van hal, speellokaal en gymlokaal, dus een goede relatie hiermee is ook gewenst. BSO-compartiment Vanuit de gemeente is als eis gesteld dat de 300 m² van de BSO eventueel in de toekomst afscheidbaar zou moeten zijn van het onderwijsoppervlak / -gebouw. Hiermee zouden letterlijk de BSO-ruimtes dienen te kunnen worden gesitueerd in een separaat compartiment, al dan niet verticaal. Maar mogelijk biedt het compartimenteerbaar maken van een willekeurige 300 m² BVO, met een nieuwe indeling van het overige gebouw, waarmee dan nog steeds 18 groepen kunnen worden opgevangen, meer flexibiliteit voor het ontwerp. Entrees Er is een hoofdentree voor bezoekers. Deze ligt bij de hal. De hoofdentree is gemakkelijk te herkennen en heeft een functie in de uitstraling van het gebouw ( smoel ). Daarnaast is er minimaal een extra ingang voor de onderbouw; dagelijkse gebruikers kennen deze ingang. Mogelijk is een extra ingang voor het gymlokaal gewenst, afhankelijk van de lay-out. Ligging stafruimtes Bij voorbaat wordt gesteld dat directieruimte en administratie dicht bij de hoofdentree moeten liggen. De administratie fungeert eveneens als receptie. Verdieping Het ligt voor de hand dat er in twee lagen wordt gebouwd. Belangrijk is dat de samenhang tussen beneden (BG) en boven (1 e verdieping) voelbaar blijft; dat er een intimiteit en samenhang wordt bewaard. De extra hoogte kan ook voordelen bieden doordat de ruimte de hoogte (vide) - die ontstaat deze samenhang benadrukt en er lucht in het gebouw komt.

23 4. 4 Compartimentering Diverse ruimtes zullen door verschillende gebruikers worden gebruikt: door verschillende groepen onderwijs, door kinderopvang met name buitenschoolse opvang, en mogelijk ook door derde gebruikers. De betreffende ruimtes, denk aan gymlokaal, speellokalen en de ruimtes die door de BSO gebruikt worden, dienen ook buiten reguliere lestijden goed bereikbaar te zijn voor de diverse gebruikers. Hiervoor dient bij het ontwerp aandacht te zijn voor de gewenste relaties, en de logistiek en compartimentering in het algemeen. Voorts geldt de expliciete eis van de gemeente dat de eigen ruimtes van de BSO zodanig gesitueerd te worden dat deze in de toekomst indien noodzakelijk kunnen worden afgescheiden van de school en als autonoom geheel kunnen worden verhuurd aan een andere organisatie. De compartimentering in het gebouw betreft niet enkel plattegronden, circulatieruimtes en toegangen maar ook installaties (vanuit het oogpunt van bediening, efficiënt gebouwbeheer en veiligheid) Overige eisen De Haagse Scholen beschikt over een basis PvE bestaande uit drie delen: algemene ontwerpeisen, algemeen technisch Programma van Eisen en functioneel technisch Programma van Eisen. Deels zijn de eisen aanvullend op voorliggend PvE; deels worden in voorliggend PvE algemene eisen juist uitgewerkt. Ook 2Samen heeft een PvE opgesteld waaraan de huisvesting moet voldoen (tweedelig, zie bronnenlijst). Het betreft naast eisen aan afmetingen, relaties en inrichting, ook eisen aan afwerking en installaties (technische eisen). In voorliggend PvE is aangesloten bij de betreffende eisen die van invloed zijn op ruimtelijke en functionele eisen. Bij het ontwerp dient eveneens inzicht te worden verkregen in de PvE's van 2Samen. Waar de eisen uit bovengenoemde stukken strijdig zijn met het geëiste uit voorliggend document dient in overleg met de toekomstig gebruikers en de projectleider van DHS tot een standpunt te worden gekomen. Er zal naast een centrale trap ook een lift nodig zijn centraal in het gebouw, waar ook de multifunctioneel inzetbare ruimtes goed mee te bereiken zijn, zonder dat activiteiten in de lesomgevingen worden verstoord. 23

24 Figuur 1 bron: schoolgids 2014/2015

25 5 Terrein en beeldkwaliteit 5. 1 Inleiding De stedenbouwkundige randvoorwaarden worden mede vormgegeven in een parallel traject waarin ook omwonenden worden betrokken. In voorliggend hoofdstuk worden uitsluitend de eisen en wensen aan het terrein en de beeldkwaliteit van het gebouw benoemd vanuit de stakeholders: gebruikers en omwonenden. De match met de kavel en de voorwaarden die hieraan (gaan) gelden, dient gemaakt te worden in de ontwerpfase door PvE te bezien in relatie tot de stedenbouwkundige voorwaarden. Overigens worden in dit traject (verdere uitwerking stedenbouwkundige voorwaarden) de stakeholders, met name ook de omwonenden, ook betrokken. Tenslotte worden de stakeholders betrokken in het ontwerptraject, opdat het ontwerp optimaal aansluit bij eisen, wensen en voorwaarden Inrichting speelterrein Voor het (officieel: verharde) speelterrein geldt een normatieve minimummaat voor het onderwijs van 3 m² per kind, tot een maximum van 600 m² per school. Uitgangspunt is echter optimale inzet van het beschikbare terrein: zo groot mogelijk! Voor kinderdagopvang geldt dat er (wettelijk) minimaal 3 m² omheind speelterrein per kind is. 2Samen gaat uit van 4 m² per kind. Dit speelterrein dient direct vanuit de groepsruimte(s) bereikbaar en zichtbaar te zijn. Bij de inrichting van het speelterrein dient rekening gehouden te worden met het beperken van geluidsoverlast naar de omwonenden en groepsruimtes voor onderwijs. Indeling Er komen twee separate speelterreinen voor de onderbouw (groep 1 en 2) en groep 3 t/m 8 (midden- en bovenbouw samen). Eventueel mag het speelterrein voor midden- en bovenbouw ook worden gescheiden. Het is wenselijk dat de kinderen van groep 3 snel en eenvoudig naar het onderbouwterrein kunnen. 25

26 Eventuele andere foto s excursie / huidig gebouw/terrein? NB toestemming gevraagd voor gebruik foto tegels; ik krijg hoge resolutie foto s PM

27 Inrichting & sfeer Het is de wens om veel groen op het terrein te creëren, maar hierbij dient wel direct rekening gehouden te worden met beheer/onderhoud (onderhoudsarm). De inrichting is speels en uitdagend. Er zijn verschillende plekjes of hoekjes (waar weliswaar vanuit toezicht voldoende uitzicht op is). Het terrein moet niet te vol worden gezet met toestellen of anderszins vaste inrichting of doelbestemming. Er moet vrije ruimte aanwezig zijn die de kinderen zelf kunnen gebruiken voor hun spel. Er dient opnieuw een pannaveldje te worden gerealiseerd en een tafeltennistafel. Verkeer & infrastructuur omgeving Er hoeft geen rekening gehouden te worden met parkeerplaatsen en/of autoverkeer op het terrein zelf. Parkeren vindt plaats in de buurt. Afstemming over de hoofdentree, mede in relatie tot de parkeerdruk in de buurt, dient meegenomen te worden in het ontwerp en op basis van de nog volgende stedenbouwkundige ontwerpuitgangspunten. Voor de omwonenden geldt dat wensen dat de speelterreinen achter de school liggen, en niet aan de straatkant (Jacob de Graefflaan). Fietsenstalling Veel (school-)kinderen komen met de fiets naar de school. Er dient rekening te worden gehouden met de stalling van zo n 270 kinderfietsen. Voor personeel is een separate (overdekte) fietsenstalling vereist voor zo n 25 fietsen. In verband met elektrische fietsen is een oplaadpunt gewenst. Containeropstelplaats / -berging Bij de terreinindeling dient rekening gehouden te worden met een opstelplaats voor containers. In het ruimteprogramma is geen rekening gehouden met integratie in het gebouw. Het is echter mogelijk dat gekozen wordt voor een separate berging op het terrein, al dan niet gecombineerd met de fietsenstalling voor personeel. 27

28 gepland speels SPANNING strak organisch

29 5. 3 Beeldverwachting & beleving In de eerste sessie met de werkgroep is de Annie M.G. Schmidtschool beschreven door de werkgroepleden. In de laatste sessie is met alle informatie die is verzameld tijdens het traject, vanaf de eerste sessie tot en met excursies, verwoord welke beeldverwachting het gebouw zou moeten hebben. Beschrijving Annie M.G. Schmidtschool Opvallend zijn soms de schijnbare tegenstellingen; maar geconcludeerd is dat de spanningen tussen de mogelijke extremen op een as nu juist de eigenheid van de Annie M.G. Schmidtschool benadrukken! De school is kleinschalig, overzichtelijk, geborgen maar eveneens: ruimdenkend, vrijheid gevend, ruimte scheppend Ruimte versus beslotenheid. De school geeft degelijke en kwalitatief onderwijs, is intellectueel, wellicht zelfs veeleisend, is no-nonsense, maar tegelijk: rijk aan cultuur, eigenwijs, autonoom. De school geeft een familiegevoel, is een buurtschool te midden van een internationale, intellectuele en stedelijke omgeving. De plek, het gebouw en de organisatie hebben een charme, zijn bijzonder door de fysieke openheid in sfeervolle, gezellige beslotenheid van de omgeving. De concreetheid van gebouw en plek sluit momenteel naadloos aan op wie men is / waar de school voor staat. Behoud hiervan in een grotere! - nieuwbouw is essentieel voor zowel gebruikers (kinderen en hun ouders, personeel) als omwonenden. Beeldkwaliteit Aansluitend bij de voorgaande beschrijving van de essentie van de Annie M.G. Schmidtschool organisatie en gebouw passen de volgende beschrijvingen ZEKER NIET: Sesamstraat, ballenbak, gillend gek worden van kleuren, Bombastisch, wild, glimmende dingen, Een gebouw dat lijkt op een kantoor, Een gebouw dat lijkt op een museum. Wat dan wel? Een school! Rust & ruimte, Warmte en intimiteit, echtheid, degelijk, duidelijk; strak maar niet kil of blokkerig, Samenhangend, organisch, eenheid binnen buiten (een gebouw als een lichaam), Geleding in gevels en dak, Groen, licht, aards, benen op de grond, contact met aarde. Het gebouw moet passen in de wijk, alhoewel dit niet altijd eenduidig in de tijd te benoemen is (de wijk is immers in de oorlog verwoest, zie ). Hoe dan ook: het moet aansluiten bij de geest van het huidige gebouw. 29

30 Ook wordt veel waarde geacht aan duurzaamheid, als volgt gedefinieerd: Degelijk materiaalgebruik, Duurzame toepassingen waar deze educatieve meerwaarde leveren, Duurzame toepassingen waar deze een gunstige exploitatie tot gevolg hebben. Duurzaamheid mag en kan in dit opzicht breed worden opgepakt: qua materialen, installaties, inrichting terrein et cetera. Het huidige gebouw past goed in de straat. Bewoners willen geen betonnen blokkendoos en op de plaats van het hoofdgebouw en de kleuterschool geen hoger gebouw dan nu. Bewoners moeten licht in hun huizen houden en het uitzicht moet niet belemmerd zijn. Getrapte bouw richting Stadhouderslaan, zodat het gebouw geen belemmering van licht en uitzicht geeft. Geluidsoverlast voor bewoners voorkomen door ingangen en schoolpleinen anders te situeren. Wens omwonenden Door de omwonenden is hun zorg omtrent een groter en moderner gebouw uitgesproken. Onderstaande tekst is door de vertegenwoordiger in de werkgroep, mevrouw Nicolai, aangeleverd. Als referentie zijn het gebouw Zorgvliet en de vroegere woonhuizen van rondom 1900 van Frank Lkloyd Wright genoemd. Het gebouw moet goed passen in de wijk, kleinschaligheid, getrapte bouw, zadeldak, schoolplein aan de kant van de kerk en/of Stadhouderslaan en op de plaats van de huidige fietsenstalling, ingang naast de kerk en/of aan Stadhouderslaan, groene daken, zonnepanelen eventueel op de daken van gebouwen aan het Stadhoudersplantsoen, duurzaam. Parkeren ouders aan het Stadhoudersplantsoen en de Stadhouderslaan. Bewoners dienen een zware stem in de ontwerp fase van de nieuwbouw te hebben. Bewoners kunnen niet ontsnappen aan het uiteindelijke grotere gebouw, worden er 24/7 mee geconfronteerd. Geen licht en uitzichtbelemmering door meer bouw aan de straatkant.

31 Bibliografie en afkortingenlijst 2Samen (2010): 'Algemeen Bouwkundig Programma van eisen Kinderdagverblijven (KDV), Buitenschoolse opvang (BSO) en peuterspeelzalen (PSZ voor de (nieuw)bouw van kindercentra ressorterend onder de Stichting Kinderopvang 2SAmen'. De Haagse Scholen (2011): 'Basis programma van eisen nieuwbouw van Stichting de Haagse Scholen, driedelig. Gemeente Den Haag (versie 2013): 'Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs'. GGD Den Haag (2010): 'Gezond binnenmilieu voor kinderopvang, adviezen voor ver- en nieuwbouw'. Hendriks, R. e.a. (2014): 'Annie M.G. Schmidtschool, Schoolgids ', op Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (2012): 'Bouwbesluit 2012, kinderopvang', infoblad Afkortingen BSO Buitenschoolse opvang BVO Bruto vloeroppervlak DHS De Haagse Scholen (schoolbestuur) FNO Functioneel nuttig oppervlak KDO Kinderdagopvang KDV Kinderdagverblijf PvE Programma van Eisen Bronvermelding figuren Waar geen bronvermelding is toegepast zijn de foto s genomen door auteur of aangeleverd door 2Samen of Het Volle Leven.

32

33 Colofon Project Programma van Eisen Annie M.G. Schmidtschool Projectnummer 09405A Opdrachtgever De Haagse Scholen Referentienummer EW Datum 11 mei 2015 Status Concept Auteur(s) Ester van Winkel, Stichting Brede School Nederland Stichting Brede School Nederland De Run AH Veldhoven