DEKOLONISATIE Ghana Nkrumah Rol Verenigde Staten Groot-Brittannië/West-Europa

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DEKOLONISATIE Ghana Nkrumah Rol Verenigde Staten Groot-Brittannië/West-Europa"

Transcriptie

1 Ghana Nkrumah Rol Verenigde Staten Groot-Brittannië/West-Europa 1834 BRON Vanaf 1952 Kwame Nkrumah de leider van de nationalistische 'Convention People's Party' in de Britse kolonie Goudkust in West-Afrika. Na de onafhankelijkheid in 1957 werd Nkrumah tot 1966 de onbetwiste politieke leider van de nieuwe staat, die de naam Ghana kreeg. Over zijn beweegredenen schreef hij het volgende. "Onafhankelijkheid voor Goudkust was mijn doel. Het was een kolonie en ik heb het kolonialisme altijd beschouwd als de politiek waarmee een vreemde macht gebieden door middel van politieke banden aan zich bindt, met het voornaamste doel haar eigen economisch voordeel te bevorderen ( ) Aldus zijn wij getuige geweest van de grootste ooit op deze aarde waargenomen opwekking van onderdrukte en uitgebuite volkeren tegen de machten die hen in onderwerping hebben gehouden. Dit is, zonder twijfel, de belangrijkste gebeurtenis van de twintigste eeuw." 1 Als je de politieke ambities van Nkrumah als leider van de beweging die in 1957 de onafhankelijkheid van Ghana tot stand bracht in zijn historische context wilt plaatsen, moet je oog hebben voor: - het feit dat Nkrumah in de jaren '30 in de Verenigde Staten heeft gestudeerd en - de positie van Groot-Brittannië in de machtsverhoudingen in de wereld na de Tweede Wereldoorlog. Leg van beide uit dat ze deel uitmaken van de historische context rond de onafhankelijkheid van Ghana. 2 Nkrumah noemde de dekolonisatie "de belangrijkste gebeurtenis van de twintigste eeuw". Geef een argument voor én een argument tegen deze stelling vanuit het perspectief van de voormalige West- Europese koloniale mogendheden (Groot-Brittannië, Frankrijk, Nederland).

2 Verenigde Naties Internationale machtsverhoudingen Koude Oorlog Vietnam 1945 In 1960 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de 'Declaration against Colonialism' aan. Hieronder volgen enkele passages uit deze verklaring. "De Algemene Vergadering, indachtig de door de volkeren van de wereld in het Handvest van de Verenigde Naties uitgesproken vastberadenheid om het geloof in fundamentele mensenrechten, in de waardigheid en waarde van de menselijke persoon opnieuw te bevestigen ( ), verkondigt plechtig de noodzaak om aan kolonialisme in al zijn vormen een snel en onvoorwaardelijk einde te maken ( ) en verklaart met het oog hierop dat: - de onderwerping van volkeren aan vreemde onderdrukking, overheersing en uitbating ( ) strijdig met het Handvest van de Verenigde Naties is en een belemmering voor de bevordering van vrede en samenwerking in de wereld ( ); - alle volkeren het recht hebben op zelfbeschikking; krachtens dat recht bepalen zij vrij hun politieke status en streven zij vrijelijk naar hun economische, sociale en culturele ontwikkeling." Halverwege de jaren '50 tekende Fritz Behrendt deze cartoon met als titel: 'Weg met het kolonialisme'. De personen rechts op de tekening zijn de Russische leiders Chroestjov en Boelganin. Op het boek staat: 'Stalin'. 1 Leg uit dat je de 'Declaration against Colonialism' (I) kunt beschouwen als een uiting van de sinds de Tweede Wereldoorlog veranderde machtsverhoudingen in de wereld. 2 Beredeneer hoe respectievelijk de Vietcong en de Verenigde Staten de 'Declaration against Colonialism' (I) konden inzetten om hun optreden in de Vietnam-oorlog te rechtvaardigen. Twee antwoorden dus. 3 Vanuit zijn cartoon (II) kun je een hypothese opstellen over de vraag hoe Behrendt de 'Declaration against Colonialism' geïnterpreteerd zal hebben. Hoe luidt die hypothese? Betrek in je uitleg een beschrijving van de cartoon. 4 Leg uit dat je de cartoon van Behrendt (II) kunt gebruiken om het verband tussen het dekolonisatieproces en de Koude Oorlog aan te tonen.

3 Brits-Indië Aziatisch nationalisme Rol Japan Hindoes Moslims Koude Oorlog 2083 Op 15 maart 1946 sprak de Britse minister-president Clement Attlee de volgende woorden in het Britse parlement, het 'House of Commons'. De 'Simon Commission' was een groep van zeven leden van het parlement, die in 1928 naar India waren gereisd om te kijken welke constitutionele hervormingen nodig waren. "Ik ben er behoorlijk zeker van dat in deze tijd de golf van nationalisme heel snel over India en, inderdaad, over Azië spoelt. Men moet zich altijd herinneren dat India wordt geraakt door wat er elders in Azië gebeurt. Ik herinner me, toen ik deel uitmaakte van de 'Simon Commission', heel goed hoe het tot ons doordrong wat een uitwerking de uitdaging, die in die tijd door Japan was opgeworpen, op de Aziatische volkeren heeft gehad. De golf van nationalisme die op een bepaald moment in banen geleid leek te zijn onder een betrekkelijk klein deel van de mensen in India hoofdzakelijk een aantal uit de goed opgeleide klassen kreeg de neiging steeds verder te verspreiden. Ik herinner mij heel goed, volgens mij hebben wij dat ook in het 'Simon Commission Report' gezet, dat hoewel er grote verschillen bestonden in de manier waarop het nationalistische gevoel werd geuit tussen wat de extremisten en de gematigden wordt genoemd en hoewel in veel gevallen er zo'n nadruk zou kunnen liggen op de eisen van bepaalde gemeenschappen dat het eigenlijke begrip nationalisme niet meer van toepassing is, wij toch merkten dat Hindoe, Moslim, Sikh of Mahrattah, de politicus of de ambtenaar onder al dezen dat besef van nationalisme al maar sterker was geworden. Vandaag denk ik dat het idee van een natie helemaal is doorgedrongen en misschien wel niet in het minst onder een aantal van die soldaten die zo bewonderenswaardig in de oorlog gediend hebben. Ik zou het daarom nu op prijs stellen om niet te veel de verschillen tussen de Indiërs te benadrukken. Laten wij allen beseffen wat de moeilijkheden, wat de verschillen tussen Indiërs ook mogen zijn, er deze vraag van alle Indiërs onder ligt." In 1947 maakte de Nederlandse tekenaar F. Behrendt deze cartoon met de titel 'Weg met het kolonialisme!' De mannen rechts hebben een vlag van de Sovjetunie bij zich.

4 1 Je kan de stelling verdedigen dat Attlee in zijn toespraak (I) liet merken de situatie in Azië als geheel in 1946 juist geanalyseerd te hebben, maar dat hij er wat betreft Brits-Indië toch behoorlijk naast zat. Leg beide delen van de stelling, met verwijzingen naar bron I, uit. 2 Attlee verwijst in zijn toespraak naar de rol die Japan gespeeld heeft in de opkomst van het nationalisme in Azië. Beredeneer dat Attlee daarbij zowel naar het begin van de twintigste eeuw kon verwijzen, als naar de periode Attlee (I) noemt met betrekking tot de opkomst van het nationalisme in Brits-Indië met name de Indische soldaten die in de Tweede Wereldoorlog. Leg uit waarom hij terecht juist hen noemt. 4 Het perspectief van Behrendt (II) op de dekolonisatie van Brits-Indië is heel anders dan dat van Attlee (I). Leg het verschil uit met verwijzingen naar beide bronnen.

5 Brits-Indië Hindoes Moslims White Man's Burden Internationale machtsverhoudingen Handelsbelangen 2013 Op 13 juli 1947 verscheen deze spotprent met als titel 'Fulfilment of a Mission'. De leeuw stelt Groot-Brittannië voor. 1 Zowel de spotprent (I) als de analyse van de Britse regering (II) maken duidelijk welk probleem er speelde rond de dekolonisatie van Brits-Indië in Geef aan welk probleem dat was en welke oplossing voor dit probleem gekozen werd. 2 De spotprent (I) refereert aan de 'mission' die Groot-Brittannië onder de noemer 'the white man's burden' in haar kolonies wilde volbrengen. Beredeneer wat de tekenaar daarover, met het oog op de gebeurtenissen rond de dekolonisatie van Brits-Indië, wilde zeggen. 3 Groot-Brittannië heeft zich na de Tweede Wereldoorlog vrij gemakkelijk neergelegd bij de dekolonisatie van Brits-Indië. Maak in dit verband duidelijk dat in bron II - de rol van de sinds 1945 veranderde internationale machtsverhoudingen niet ter sprake komt, - maar het veiligstellen van de Britse belangen wel. In 1947 presenteerde Groot-Brittannië met betrekking tot de onafhankelijkheid van Brits-Indië het 'Partition Plan', dat voorzag in de opsplitsing van de kolonie in twee onafhankelijke staten: een voornamelijk hindoeïstisch India en een voornamelijk islamitisch Pakistan. Beide landen zouden lid moeten worden van het 'Commonwealth of Nations', de organisatie waarin Groot-Brittannië samenwerkt met haar voormalige kolonies. Hieronder volgt een fragment uit een analyse van de Britse regering over de kansen van dit 'Partition Plan', gedateerd 20 oktober Ongeveer 25 procent van de inheemse bevolking van Brits-Indië bestond uit moslims. "In deze omstandigheden is het zonder meer duidelijk dat India intens achterdochtig zal zijn met betrekking tot elke vorm van hulp die wij aan Pakistan geven. Zij worden waarschijnlijk het meest beïnvloed door het argument dat, in negen van de tien gevallen, India een soortgelijke ondersteuning niet nodig heeft of wenst. Deze verdenking zou gemakkelijk kunnen uitgroeien tot actieve vijandschap jegens ons. Een van de eerste gevolgen daarvan zou kunnen zijn dat het meer waarschijnlijk wordt dan het zelfs nu al is, dat zij het 'Commonwealth' verlaten; hoewel zij zonder twijfel in hun achterhoofd de overweging zullen hebben dat wij, in politiek opzicht, wel wat minder vrij zullen zijn om Pakistan tegen de wil van India in te helpen zolang als zij beiden 'dominions' blijven. Een tweede en ernstiger consequentie zou kunnen zijn dat, wellicht verergerd door andere toevallige en onvoorzienbare oorzaken, in India een vastberaden anti-brits gevoel, tegenwoordig gelukkig afwezig, opnieuw tot ontwikkeling zou kunnen komen, ten nadele van onze commerciële belangen daar en met gevaar voor de levens van de Britse mannen en vrouwen in India."

6 Brits-Indië Eerste Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog 1981 BRON Op 17 augustus 1942 stuurden de Britse autoriteiten in Brits-Indië een rapport naar het 'War Office' in Londen over de onrust in de verschillende provincies van deze kolonie. Enkele fragmenten uit dit rapport volgen hieronder. 'Hartals' zijn massademonstraties, gepaard gaande met stakingen en de sluiting van winkels en openbare gebouwen; de opzet is dat een 'hartal' zonder geweld verloopt. Het 'Forward Bloc' was een in 1939 opgerichte linkse politieke beweging, die streefde naar onafhankelijkheid. "Binnenlandse situatie. In de meeste gebieden laat de situatie verbetering zien maar in delen van Madras, Bengalen en de U.P. is een tendens waargenomen van onrust die zich over het platteland verspreid. Aanwijzingen dat er sabotage gepland wordt dat en suggestie dat daar in Oost-India het 'Forward Bloc' of een andere ondermijnende organisatie achter zit. Situatie per provincie. Bombay. Rustig behalve Ahmedabad waar enige verslechtering en troepen door de stad patrouilleren. Bengalen. In Calcutta duren verspreid aanvallen op een aantal belangrijke diensten voort. In de districten is behalve in Dacca de wanorde beperkt tot 'hartals' en studenten. In Dacca aanzienlijk oproer, waaronder schade aan het spoorwegsysteem. Central Provinces. Situatie verbeterd behalve in het gebied rong Magpur waar het oproer voortduurt. United Provinces. Situatie aanzienlijk verbeterd in stedelijke gebieden. Uitzondering: Benares en personeel op 'Benares University' heeft zich uitgesproken voor 'Free India' en U.T.C is 'National Army' genoemd vanwege banditisme en sabotage. Het doorsnijden van elektriciteitsdraden duurt voort in verschillende districten. Madras. De stad is rustig. In de districten zijn 'hartals' gaande. Studentenstakingen en demonstraties duren voort, evenals aanvallen op communicatielijnen. Assam. De sfeer is lusteloos en de 'hartals' zijn er zwak. Punjab. Over het algemeen rustig, behalve enig doorsnijden van elektriciteitsdraden in Lahore." 1 Maak duidelijk dat de opkomst van nationalistische bewegingen in de Aziatische kolonies tijdens het Interbellum in verband gebracht moet worden met het verloop van de Eerste Wereldoorlog. 2 De Britten hoopten dat de Japanse opmars in Zuid-Oost-Azië vanaf eind 1941 een einde zou maken aan de nationalistische onrust in Brits-Indië. Geef twee redenen waarom de Britten dat graag wilden. 3 Welke conclusie kun je uit de bron trekken met betrekking tot de vraag hoe het verzet tegen de Britse koloniale aanwezigheid in India zich tijdens de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde? 4 De afloop van de Tweede Wereldoorlog maakte het onvermijdelijk dat Groot-Brittannië India zou moeten opgeven. Noem daarvan twee oorzaken.

7 Algerije Arabisch nationalisme Standplaatsgebondenheid Propaganda 1970 Het 'Front de Libération Nationale', een samengaan van een aantal kleinere organisaties in de Franse kolonie Algerije, publiceerde op 1 november 1954 onderstaand manifest. "Na tientallen jaren van strijd heeft de Nationale Beweging de laatste fase van de voltooiing daarvan bereikt. In eigen land zijn de mensen verenigd achter de wachtwoorden onafhankelijkheid en actie. In het buitenland is de sfeer gunstig, in het bijzonder door de diplomatieke steun van onze Arabische en Moslim-broeders ( ) Wij zijn onafhankelijk van de twee groeperingen die met elkaar wedijveren om de macht. Onze beweging geeft aan landgenoten uit iedere sociale laag, aan alle zuiver Algerijnse partijen en bewegingen, de mogelijkheid om zich aan te sluiten bij de strijd om de bevrijding. DOEL. Nationale onafhankelijkheid door: 1) het herstel van de soevereine, democratische en sociale Algerijnse staat binnen het raamwerk van de uitgangspunten van de Islam; 2) het waarborgen van alle fundamentele vrijheden, zonder onderscheid naar ras of godsdienst. " Tijdens de Algerijnse oorlog verscheen deze foto in de Franse pers. Links staan twee Franse soldaten.

8 I Tijdens de oorlog in Algerije verscheen dit affiche. Het opschrift luidt: 'Geen Frans Algerije meer Geen Frankrijk meer!' V Affiche ter gelegenheid van het bezoek van de Egyptische leider Nasser (links) aan het onafhankelijk geworden Algerije (1963). Rechts staat de Algerijnse president Ben Bella. De tekst luidt: 'Door de eenheid van de Arabieren het einde van de kolonialistische machten'. 1 Leg uit waardoor de dekolonisatie van Algerije een veel gecompliceerder proces was dan dat van de buurlanden Marokko en Tunesië. Gebruik een van bovenstaande bronnen (I t/m IV) om je antwoord te ondersteunen. 2 Geef een argument voor en een argument tegen de stelling dat de FLN (I) een nationalistische beweging was. 3 Beredeneer dat je foto II vanuit enerzijds het perspectief van de FLN, anderzijds het perspectief van de Franse 'colons', heel verschillend kunt interpreteren. 4 Veel propaganda-affiches blijken de toets van de historische kritiek niet te kunnen doorstaan. Maak deze stelling aannemelijk door historische kritiek te leveren op zowel bron III als op bron IV.

9 Algerije Arabisch nationalisme Koude Oorlog 1979 Pierre Mendès France, minister van buitenlandse zaken van Frankrijk, hield op 12 november 1954 de volgende toespraak tot de 'Assemblée Nationale', het Franse parlement. De ramp in Orléansville betrof een aardbeving. "Nog maar enkele weken geleden was ik de vertolker van uw gevoelens, de vertolker van de gevoelens van alle Fransen met het oog op de ramp die, in de provincie Orléansville, heel Algerije in rouw dompelde. Ik heb toen de solidariteit van de hele natie met de beproefde bevolking bevestigd. Helaas gaat Algerije opnieuw getroffen worden, en deze keer komt het geweld voort uit de misdadige opzet van enkele mensen, maar dit is niet minder wreed, nutteloos en blind. Opnieuw moet de natie haar eenheid en solidariteit bevestigen met het oog op dit ongeluk, deze krachten gericht op vernietiging ( ) U kunt er zeker van zijn, in alle gevallen, dat er van de kant van de regering noch aarzeling, noch getreuzel, noch halfslachtigheid zal zijn in de maatregelen die zij zal nemen om de veiligheid en de eerbied voor de wet te verzekeren. Er van geen enkele omzichtigheid tegenover het oproer sprake zijn, van geen enkel compromis daarmee, iedereen hier en daar moet dat weten. Je schippert niet wanneer het er om gaat de binnenlandse vrede van de natie, de eenheid, de onschendbaarheid van de Republiek te verdedigen. De departementen in Algerije vormen een deel van de Republiek Frankrijk. Zij zijn sedert lange tijd en onherroepelijk Frans. Haar inwoners die het Franse burgerschap bezitten en in het Parlement vertegenwoordigd zijn, hebben trouwens, zowel in vredestijd als eertijds in de oorlog, genoeg blijk gegeven van hun aanhankelijkheid aan Frankrijk, opdat Frankrijk op haar beurt deze eenheid niet ter discussie laat stellen." In 1958 werd in Egypte deze cartoon gepubliceerd over de strijd in Algerije. De vrouw in het midden is Marianne, zij symboliseert Frankrijk. 1 Leg uit waarom voor Frankrijk de dekolonisatie van juist Algerije onaanvaardbaar was. 2 Beredeneer waarom je kunt stellen dat Mendès France (I) de sinds de Tweede Wereldoorlog veranderde politieke verhoudingen in de wereld niet begrepen had. Neem een citaat uit de bron op om je antwoord te ondersteunen. 3 De cartoon (II) kun je beschouwen als een voorbeeld van Arabisch nationalisme. Leg dat aan de hand van een beschrijving van de prent uit. 4 Rond 1958 kreeg Egypte steeds betere betrekkingen met de Sovjetunie. Leg tegen deze achtergrond uit dat je de cartoon (II) ook kunt verbinden met de Koude Oorlog

10 Brits-Indië Beleid Nehroe Gandhi Conferentie van Bandoeng 2084 Ter gelegenheid van het verwerven van de onafhankelijkheid van India hield de Indiase premier Jawaharlal Nehroe een radiotoespraak. Hieronder staat een fragment uit deze rede. "De last van vreemde overheersing is weggewerkt, maar vrijheid brengt haar eigen verantwoordelijkheden en verplichtingen en deze kunnen alleen maar gedragen worden in de geest van een vrij volk, met zelfdiscipline en vastbesloten om die vrijheid te bewaren en te vergroten. Wij hebben veel bereikt, wij moeten nog veel meer bereiken. Laten wij ons dan wijden aan onze nieuwe taken met de vastbeslotenheid en de toewijding aan de hoogstaande principes die onze grote leider ons heeft geleerd. Gandhi is gelukkig bij ons om te leiden en te inspireren en steeds het pad te wijzen naar het hoge doel. Hij leerde ons lang geleden dat idealen en doelstellingen nooit los gezien kunnen worden van de methodes die toegepast worden om ze verwezenlijken; dat eerzame doelen alleen bereikt kunnen worden met eerzame middelen. Als wij streven naar de grote dingen van het leven, als wij dromen van India als een grootse natie die haar eeuwenoude boodschap van vrede en vrijheid doorgeeft aan anderen, dan moeten wij zelf groot zijn en waardige kinderen van Moeder India. De ogen van de wereld zijn op ons gericht, kijkend naar deze geboorte van de vrijheid in het Oosten en zich afvragend wat dit betekent. Ons eerste en onmiddellijke doel moet zijn om een eind te maken aan alle binnenlandse twist en geweld, dat ons bederft en verlaagt en de zaak van de vrijheid verwondt. Zij komen in de plaats van erkenning van de grote economische problemen van de massa's van het volk die zo dringend om aandacht vragen." Cartoon over de onafhankelijkheid van Brits-Indië, verdere gegevens onbekend. 1 Vanuit het perspectief van het dekolonisatieproces kun je de woorden van Nehroe (I) opvatten als een voorbeeld van nationalisme. Leg dat met een verwijzing naar de bron uit. 2 Uit zijn woorden (I) kun je opmaken dat je vanuit een ander perspectief Nehroe bepaald geen nationalist was. Vanuit welk perspectief kun je deze conclusie trekken? Leg je antwoord uit met een verwijzing naar de bron. 3 Op de Conferentie van Bandoeng (1954) speelde Nehroe een hoofdrol. Leg met twee voorbeelden uit zijn woorden (I) uit dat deze conferentie uitging van de opvattingen van Nehroe. 4 Stel dat je de cartoon (II) wilt gebruiken bij een analyse van de woorden van Nehroe (I). Kies twee punten uit de toespraak en leg bij elk van deze uit hoe de cartoon daarbij aansluit.

11 Vietnam Rol Frankrijk Rol Verenigde Staten 2159 Ho Chi Minh, president van de in 1945 na de Japanse capitulatie uitgeroepen 'Democratische Republiek Hanoi', stuurde op 28 februari 1946 het volgende telegram naar de Amerikaanse president Truman. Hanoi ligt in het noorden van Vietnam, Cochin-China is het meest zuidelijke deel van Vietnam. Het 'Atlantisch Handvest' (1941) en het 'San Francisco Charter' (1945) zijn belangrijke politieke verklaringen over de naoorlogse wereldorde, waarin onder meer het recht op zelfbeschikking van ieder volk vastgelegd werd. "In naam van de Vietnamese regering en volk neem ik de vrijheid u te informeren dat in de loop van gesprekken tussen de Vietnamese regering en de vertegenwoordigers van Frankrijk de laatsten de afscheiding van Cochin- China en de terugkeer van Franse troepen in Hanoi eisen. Ondertussen treffen de Franse bevolking en troepen actieve voorbereidingen voor een greep naar de macht en militaire agressie. Ik doe daarom zeer dringend een beroep op u persoonlijk en op het Amerikaanse volk om zo snel mogelijk tussenbeide te komen ter ondersteuning van onze onafhankelijkheid en om mee te helpen dat de onderhandelingen meer in overeenstemming met de principes van de 'Atlantic and San Francisco Charters' gevoerd worden." Spotprent van de Franse tekenaar Pierre Pinatel uit De titel 'riz-amer' betekent 'bittere rijst'. De figuur op de stoel stelt Frankrijk voor. De ober is de Franse minister-president Pierre Mendès France. Op de achtergrond staan, in de rol van koks, verschillende Franse ministers die bij het koloniale beleid betrokken waren. Met 'de 4 de ' wordt de toenmalige Franse Republiek bedoeld.

12 1 In het perspectief van de latere Amerikaanse betrokkenheid bij Vietnam is het telegram van Ho Chi Minh (I) opmerkelijk te noemen. Toch is goed aannemelijk te maken waarom Ho Chi Minh in 1946 juist op de Verenigde Staten een beroep deed. Laat dat zien door - eerst uit te leggen dat Ho Chi Minh in zijn telegram aansloot bij een traditie in de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten en - vervolgens in te gaan op de machtsverhoudingen in de wereld, zoals die na afloop van de Tweede Wereldoorlog ontstaan waren. 2 Beredeneer met ten minste drie verwijzingen naar zijn prent (II) welk oordeel Pinatel velde over de Franse houding met betrekking tot het dekolonisatieproces (in deze prent wat Indo-China betreft).

13 Kwame Nkrumah Europese beschavingsopdracht Emancipatie Afrika 2301 BRON In 1961 hield Kwame Nkrumah, de eerste president van Ghana na de onafhankelijkheid van Groot-Brittannië in 1957, een rede getiteld 'I Speak of Freedom', waarin hij de onafhankelijke Afrikaanse staten opriep tot eenheid. Hieronder staat twee fragmenten uit deze rede. "Eeuwenlang overheersten Europeanen het Afrikaanse continent. De blanke man kende zichzelf het recht toe om te heersen en om door de niet-blanke gehoorzaamd te worden; het was zijn opdracht, beweerde hij, om Afrika te 'beschaven'. Onder deze dekmantel beroofden de Europeanen het continent van enorme rijkdommen en bezorgden zij de Afrikaanse volken een onvoorstelbaar lijden. Dit alles betekent een droevig verhaal, maar nu moeten we bereid zijn om het verleden met zijn onaangename herinneringen te begraven en naar de toekomst te kijken. Alles wat wij vragen van de vroegere koloniale machten is hun welwillendheid en samenwerking om de fouten en onrechtvaardigheden te herstellen en om onafhankelijkheid te schenken aan de kolonies in Afrika ( ) De grootste bijdrage die Afrika kan leveren aan de wereldvrede is het vermijden van alle gevaren die samenhangen met verdeeldheid, door een politieke unie te scheppen die ook door haar succes een voorbeeld zal zijn voor een verdeelde wereld. Een Unie van Afrikaanse Staten zal de Afrikaanse identiteit doelgerichter vorm geven. Zij zal respect afdwingen van een wereld die alleen acht slaat op grootte en invloed. De geringe aandacht voor het Afrikaanse verzet tegen de Franse atoomproeven in de Sahara en het schandelijke schouwspel van de Verenigde Naties in Kongo die zich druk maakten of de grondwet wel tot in elk detail klopt terwijl de republiek wegzakte in chaos, vormen het bewijs van de ongevoelige veronachtzaming van de Afrikaanse Onafhankelijkheid door de Grote Mogendheden." 1 In zijn toespraak nam Nkrumah afstand van de 'beschavingsopdracht' van de Europese koloniale machten. Geef een kritische beschouwing van deze opvatting door - eerst uit te leggen waarom Nkrumah deze 'beschavingsopdracht' verwierp; - vervolgens te beredeneren dat Nkrumah hiermee een eenzijdig beeld gaf van de manier waarop deze 'beschavingsopdracht' vanaf het einde van de negentiende eeuw gestalte heeft gekregen en - ten slotte uit te leggen dat het verlangen naar onafhankelijkheid bij de Afrikaanse volken voortkwam uit een kernwaarde van de Europese beschaving. 2 Geef met een voorbeeld uit de bron aan dat volgens Nkrumah de Afrikaanse landen ook na de formele onafhankelijkheid zich moesten blijven emanciperen ten opzichte van de Westerse wereld.

Koloniën worden onafhankelijk

Koloniën worden onafhankelijk Koloniën worden onafhankelijk 10.2 Onderzoeksvragen : Wat waren de oorzaken en gevolgen van de dekolonisatie na 1945? Kenmerkende aspecten : De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie

Nadere informatie

Koloniën worden onafhankelijk 10.2

Koloniën worden onafhankelijk 10.2 Koloniën worden onafhankelijk 10.2 Onderzoeksvragen : Wat waren de oorzaken en gevolgen van de dekolonisatie na 1945? Kenmerkende aspecten : De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Dekolonisatie

Praktische opdracht Geschiedenis Dekolonisatie Praktische opdracht Geschiedenis Dekolonisatie Praktische-opdracht door een scholier 2129 woorden 9 november 2004 4,7 93 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis: Dekolonisatie verschillend gezien

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2008-II

Eindexamen geschiedenis vwo 2008-II De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië In 1596 bereikte een Nederlandse expeditie onder Cornelis de Houtman Bantam. 2p 1 Leg uit welk verband er bestaat tussen deze expeditie en

Nadere informatie

Hoorcollege 2. Noord-Zuid Historische aspecten (2) Dekolonisatieprocessen

Hoorcollege 2. Noord-Zuid Historische aspecten (2) Dekolonisatieprocessen Hoorcollege 2 Noord-Zuid Historische aspecten (2) Dekolonisatieprocessen 1 De wereld rond 1900 Verklaringen voor deze verdeling van de wereld. 2 Tussen 1800 en 1900 Werkverdeling in de wereld wordt vastgelegd

Nadere informatie

(2) 1. Omschrijf het begrip imperialisme zoals het voorkwam vóór (2) 3. Wat hield het cultureel imperialisme volgens de Europeanen in?

(2) 1. Omschrijf het begrip imperialisme zoals het voorkwam vóór (2) 3. Wat hield het cultureel imperialisme volgens de Europeanen in? N.B. DEZE TAAK BESTAAT UIT VI OPDRACHTEN OP 5 PAGINA S. CONTROLEER ZORGVULDIG OF ALLE PAGINA S IN DE GOEDE VOLGORDE AANWEZIG ZIJN. NEEM IN GEVAL VAN EEN AFWIJKING ONMIDDELLIJK CONTACT OP MET EEN SURVEILLANT.

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo I

Eindexamen geschiedenis havo I Dynamiek en stagnatie in de Republiek Tussen het ontstaan van de moedernegotie en de opkomst van de gecommercialiseerde landbouw in Holland bestond een verband. 3p 1 Licht dit verband toe door: een omschrijving

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2009 - I

Eindexamen geschiedenis vwo 2009 - I Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de landen die Napoleon veroverde, voerde hij een beleid dat: enerzijds paste binnen het gelijkheidsideaal van de Franse Revolutie

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo II

Eindexamen geschiedenis havo II Dynamiek en stagnatie in de Republiek In de late middeleeuwen waren er weinig aanwijzingen voor de economische bloei van Holland in de zestiende eeuw. 2p 1 Geef aan: dat natuurlijke omstandigheden in de

Nadere informatie

Veel Europese landen (vooral Engeland, Frankrijk, Portugal en Nederland) veroverden veel (overzeese) gebieden, kolonies. Waarom?

Veel Europese landen (vooral Engeland, Frankrijk, Portugal en Nederland) veroverden veel (overzeese) gebieden, kolonies. Waarom? Samenvatting door Floor 1727 woorden 2 april 2014 6,5 76 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 4.1 Nationalistische bewegingen in de kolonies 1.1 Europese macht in Azië en Afrika 17 e eeuw: Veel

Nadere informatie

Het is met veel emotie dat ik u welkom heet in de Belgische Senaat.

Het is met veel emotie dat ik u welkom heet in de Belgische Senaat. 1 Toespraak van de heer Armand De Decker, Voorzitter van de Senaat, naar aanleiding van het bezoek van de heer Mahmoud Abbas, President van de Palestijnse Autoriteit 23 februari 2010 Excellenties, Beste

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis geschiedenis samenvatting H4

Samenvatting Geschiedenis geschiedenis samenvatting H4 Samenvatting Geschiedenis geschiedenis samenvatting H4 Samenvatting door een scholier 1333 woorden 21 oktober 2012 5,7 28 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Geschiedenis samenvatting 4.1.1 Vanaf

Nadere informatie

Het mysterie: Moord op Lumumba

Het mysterie: Moord op Lumumba Het mysterie: Moord op Lumumba Lumumba was de eerste premier van onafhankelijk Congo in 1960. Twee weken na zijn aantreden werden Lumumba en zijn regering afgezet tijdens een staatsgreep en werd Lumumba

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/25770 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/25770 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25770 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Van Thuy, Pham Title: Beyond political skin : convergent paths to an independent

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen HAVO 2010 tijdvak 1 vrijdag 21 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 26 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

UITWERKING OEFENVRAGEN NEDERLAND EN INDONESIE VIER EEUWEN CONTACT EN BEINVLOEDING GESCHIEDENIS

UITWERKING OEFENVRAGEN NEDERLAND EN INDONESIE VIER EEUWEN CONTACT EN BEINVLOEDING GESCHIEDENIS UITWERKING OEFENVRAGEN NEDERLAND EN INDONESIE VIER EEUWEN CONTACT EN BEINVLOEDING VAK: NIVEAU: GESCHIEDENIS MAVO De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje b Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje Staatsinrichting van Nederland bron 1 Uit een openbare brief van iemand die zich zorgen maakt over de ontwikkelingen

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-11-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-11-1-b Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een mening over het bijzonder onderwijs (rond 1900): Kinderen leren al op jonge

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen VWO 2008 tijdvak 2 woensdag 18 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2008-II

Eindexamen geschiedenis havo 2008-II De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië Gebruik bron 1. Bij elk bronfragment past één van de volgende, in willekeurige volgorde staande, onderwerpen: 1 de Bersiap-tijd; 2 de Napoleontische

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo I

Eindexamen geschiedenis vwo I Dynamiek en stagnatie in de Republiek Vanaf de vijftiende eeuw ontstonden er steeds meer directe handelscontacten tussen Holland en het Oostzeegebied. 1p 1 Noem een handelspolitieke reden waardoor de Hollandse

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2008-I

Eindexamen geschiedenis havo 2008-I De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië De volgende gebeurtenissen uit de geschiedenis van Nederlands-Indië staan in willekeurige volgorde: 1 Johannes van den Bosch introduceert

Nadere informatie

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen.

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013 Staat en Natie Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. In de 17 e en de 18 e eeuw ontstond er in Europa een politieke en filosofische stroming,

Nadere informatie

Geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) en geschiedenis (nieuwe stijl)

Geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) en geschiedenis (nieuwe stijl) Geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) en geschiedenis (nieuwe stijl) Examen VWO Vragenboekje Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Voor dit examen zijn maximaal 90 punten te behalen; het examen

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo II

Eindexamen geschiedenis vwo II Dynamiek en stagnatie in de Republiek Gebruik bron 1. Twee uitspraken: Met deze bevolkingsgegevens van het gewest Holland in het westen en het gewest Overijssel in het oosten van de Republiek kun je laten

Nadere informatie

Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl)

Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Examen HAVO Vragenboekje Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Voor dit examen zijn maximaal 83 punten te behalen; het examen

Nadere informatie

TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS

TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS Q1. Denkt u dat het voor de toekomst van Nederland het beste is als wij actief deelnemen in de wereldpolitiek of moeten wij ons niet in de wereldpolitiek mengen? 1

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - II

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - II Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In 1792 begon de eerste Coalitieoorlog. 1p 1 Welk politiek doel streefde Oostenrijk met de strijd tegen Frankrijk na? Gebruik

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen HAVO 2010 tijdvak 2 woensdag 23 juni 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

De Koude Oorlog: het begin (les 10 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich

De Koude Oorlog: het begin (les 10 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich (les 10 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich 1. Samenwerking slaat om in wantrouwen in 1945 => Tijdens WO 2: USSR en VSA werken samen tegen Duitsland => In

Nadere informatie

Examen HAVO. Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl)

Examen HAVO. Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Examen HAVO Vragenboekje Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 22 mei 9.00 12.00 uur 20 02 Voor dit examen

Nadere informatie

geschiedenis en staatsinrichting CSE KB

geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Examen VMBO-KB 2010 tijdvak 2 dinsdag 22 juni 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 38 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 53 punten

Nadere informatie

Examen VWO. geschiedenis

Examen VWO. geschiedenis geschiedenis Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 9.00 12.00 uur 20 06 Vragenboekje Voor dit examen zijn maximaal 84 punten te behalen; het examen bestaat uit

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer Verslag door Lotte 1361 woorden 19 juni 2017 6,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van televisie

Nadere informatie

KOUDE OORLOG. Opgavenblad

KOUDE OORLOG. Opgavenblad ARUBA SE 3 MIDDAGMAVO AVONDMAVO GESCHIEDENIS 2018-2019 Tijdvak-1 KOUDE OORLOG Opgavenblad Dit School Examen (SE) bestaat uit 42 vragen. Voor dit SE zijn maximaal 70 punten te behalen. Dit SE bestaat uit

Nadere informatie

verrijking a Familiegeschiedenis Bekijk het fragment en beantwoord de vraag. Wat vind je van zijn verhaal?

verrijking a Familiegeschiedenis Bekijk het fragment en beantwoord de vraag. Wat vind je van zijn verhaal? verrijking a Familiegeschiedenis Bekijk het fragment en beantwoord de vraag. 1 Diederik van Vleuten vertelt hier over zijn familiegeschiedenis in Nederlands-Indië. Wat vind je van zijn verhaal? 23 a thema

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 De tijd van de televisie en computer: dekolonisatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 De tijd van de televisie en computer: dekolonisatie Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 De tijd van de televisie en computer: dekolonisatie Samenvatting door J. 1325 woorden 16 juni 2013 7 15 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 17e eeuw: Enkelke

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen VWO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 77 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis n.s.havo 2007-II

Eindexamen geschiedenis n.s.havo 2007-II Prehistorie en Oudheid In Drenthe zijn veel prehistorische vuurstenen werktuigen gevonden. Het vuursteen van deze werktuigen is afkomstig uit de ondergrondse vuursteenmijnen bij Ryckholt in Zuid-Limburg

Nadere informatie

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners

Nadere informatie

geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL

geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Examen VMBO-GL en TL 2008 1 tijdvak 1 donderdag 22 mei 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 42 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo II

Eindexamen geschiedenis vwo II Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire

Nadere informatie

Examen VWO. geschiedenis

Examen VWO. geschiedenis geschiedenis Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Maandag 22 mei 9.00 12.00 uur 20 06 Vragenboekje Voor dit examen zijn maximaal 86 punten te behalen; het examen bestaat uit 25

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOUDE OORLOG + NEDERLAND EN DE VERENIGDE STATEN NA DE TWEEDE WERELDOORLOG Gebruik bron 1. 1p 1 De bron maakt duidelijk dat de

Nadere informatie

Geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) en geschiedenis (nieuwe stijl)

Geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) en geschiedenis (nieuwe stijl) Geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) en geschiedenis (nieuwe stijl) Examen VWO Vragenboekje Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Voor dit examen zijn maximaal 90 punten te behalen; het examen

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen HAVO 2008 tijdvak 2 woensdag 18 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 78 punten te behalen. Voor elk

Nadere informatie

Schoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015

Schoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015 Schoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015 Dit schoolexamen bestaat uit 33 vragen. In totaal kun je hiervoor 54 punten halen. Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd

Nadere informatie

Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl)

Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Examen HAVO Vragenboekje Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Voor dit examen zijn maximaal 82 punten te behalen; het examen

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen HAVO 2008 tijdvak 1 dinsdag 20 mei 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

N.B. DEZE TAAK BESTAAT UIT VI OPDRACHTEN OP 6 PAGINA S. CONTROLEER ZORGVULDIG OF ALLE PAGINA S IN DE GOEDE VOLGORDE AANWEZIG ZIJN

N.B. DEZE TAAK BESTAAT UIT VI OPDRACHTEN OP 6 PAGINA S. CONTROLEER ZORGVULDIG OF ALLE PAGINA S IN DE GOEDE VOLGORDE AANWEZIG ZIJN CORRECTIEMODEL N.B. DEZE TAAK BESTAAT UIT VI OPDRACHTEN OP 6 PAGINA S. CONTROLEER ZORGVULDIG OF ALLE PAGINA S IN DE GOEDE VOLGORDE AANWEZIG ZIJN. NEEM IN GEVAL VAN EEN AFWIJKING ONMIDDELLIJK CONTACT OP

Nadere informatie

geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL

geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Examen VMBO-GL en TL 2010 tijdvak 2 dinsdag 22 juni 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 39 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Dekolonisatie en koude oorlog in Vietnam, hoofdstuk 1

Samenvatting Geschiedenis Dekolonisatie en koude oorlog in Vietnam, hoofdstuk 1 Samenvatting Geschiedenis Dekolonisatie en koude oorlog in Vietnam, hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 1944 woorden 2 maart 2011 4,5 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Centraal examen Hfst

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Oorlog in Vietnam

Praktische opdracht Geschiedenis Oorlog in Vietnam Praktische opdracht Geschiedenis Oorlog in Vie Praktische-opdracht door een scholier 1541 woorden 30 mei 2005 5,4 26 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Deelvraag 1 Hoe was de internationale

Nadere informatie

Examen HAVO. geschiedenis

Examen HAVO. geschiedenis geschiedenis Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 9.00 12.00 uur 20 06 Vragenboekje Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen; het examen bestaat uit 25 vragen.

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2007 - I

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2007 - I De koloniale relatie Indonesië-Nederland + Het Indonesisch-Nederlands conflict 1945-1949 Gebruik bron 15. 1p 22 Wat was een gebruikelijke route van VOC-schepen naar Indonesië? A route 1 B route 2 C route

Nadere informatie

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen VWO 2010 tijdvak 2 woensdag 23 juni 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2007-I

Eindexamen geschiedenis vwo 2007-I Van kind tot burger: Volksopvoeding via het onderwijs in Nederland (1780-1920) Patriotten gaven aan het begrip burger een nieuwe betekenis. 2p 1 Noem deze nieuwe betekenis en geef aan tot welke visie op

Nadere informatie

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten 1.2-2.3-3.3 Inleiding Deze opdracht gaat over de ontwikkeling van de burgerrechten. Hierbij staat de status van de zwarte bevolking in de Verenigde Staten

Nadere informatie

Indonesian Times blz. 4 toch niet vrij? en spotprent

Indonesian Times blz. 4 toch niet vrij? en spotprent Indonesian Times 28-12-1949 blz.2 eindelijk onafhankelijk!! blz. 5 het dagelijks leven en advertentie Blz. 3 onafhankelijkstrijd? blz.6 eerlijke strijd? blz. 4 toch niet vrij? en spotprent blz.7 column

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Korea Oorlog

Praktische opdracht Geschiedenis Korea Oorlog Praktische opdracht Geschiedenis Korea Oorlog Praktische-opdracht door een scholier 1407 woorden 1 februari 2003 4,5 118 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Opdracht 1: Wat zijn volgens jouw de oorzaken van

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2004 - I

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2004 - I E KOUE OORLOG + NEERLN EN E VERENIGE STTEN N E TWEEE WERELOORLOG 2p 24 Hieronder staan vijf voorstellen voor afspraken over uitsland na de Tweede Wereldoorlog: 1 uitsland moet gedemilitariseerd worden.

Nadere informatie

Tekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst

Tekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst Tekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst Dames en heren, allen hier aanwezig. Het is voor mij een grote eer hier als pas benoemde burgemeester

Nadere informatie

Toespraken van koning Boudewijn en premier Lumumba op de onafhankelijkheidsdag van Congo op 30 juni 1960.

Toespraken van koning Boudewijn en premier Lumumba op de onafhankelijkheidsdag van Congo op 30 juni 1960. Toespraken van koning Boudewijn en premier Lumumba op de onafhankelijkheidsdag van Congo op 30 juni 1960. Vergelijk deze punten en geef er uitleg bij: a. Hoe is de dekolonisatie er gekomen? b. Was er sprake

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis nieuwe stijl havo 2008-I

Eindexamen geschiedenis nieuwe stijl havo 2008-I Door de tijd heen De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde: 1 Jezus Christus wordt geboren. 2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar

Nadere informatie

Examenopgaven VMBO-KB 2004

Examenopgaven VMBO-KB 2004 Examenopgaven VMBO-KB 2004 tijdvak 1 dinsdag 25 mei 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit

Nadere informatie

Eindexamen havo geschiedenis 2012 - I

Eindexamen havo geschiedenis 2012 - I De Republiek in een tijd van vorsten Het gewest Holland was in de vijftiende eeuw niet in staat in de eigen behoefte aan graan te voorzien. 1p 1 Welke oplossing werd voor dit probleem gevonden? Gebruik

Nadere informatie

De Europese Unie is niet alleen een munt of een markt, maar ook een Unie die gebouwd is op gemeenschappelijke waarden.

De Europese Unie is niet alleen een munt of een markt, maar ook een Unie die gebouwd is op gemeenschappelijke waarden. Debat over Polen in het Europees Parlement Interventie van de heer Koenders - minister van Buitenlandse Zaken - Nederlands voorzitterschap Dank u meneer de voorzitter, De Europese Unie is niet alleen een

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen HAVO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 29 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Hoofdstuk 5: Koude Oorlog en Dekolonisatie

Hoofdstuk 5: Koude Oorlog en Dekolonisatie Hoofdstuk 5: Koude Oorlog en Dekolonisatie Geschiedenis VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Nieuwe ontwikkelingen na de Tweede Wereldoorlog Nieuwe machtsverhoudingen: Verenigde Staten en de Sovjet-Unie nieuwe supermachten

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen VWO 2010 tijdvak 1 vrijdag 21 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Eén Korea, twee landen

Eén Korea, twee landen 1 Doelgroep De lesbrief is bedoeld voor leerlingen in de onderbouw vmbo, havo en vwo. Het uitwerken van de opdrachten kost de leerling ongeveer een tot anderhalf lesuur (van 50 minuten). De onderzoeksvragen

Nadere informatie

Examen HAVO. geschiedenis

Examen HAVO. geschiedenis geschiedenis Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Maandag 22 mei 9.00 12.00 uur 20 06 Vragenboekje Voor dit examen zijn maximaal 77 punten te behalen; het examen bestaat uit 26 vragen.

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje b Bijlage VMBO-KB 2008 2 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje 800045-2-736b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Reclame voor fietsrijlessen voor vrouwen (1896). bron 2 Op de

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2003 - II

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2003 - II Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOLONIALE RELATIE INDONESIË NEDERLAND + HET INDONESISCH NEDERLANDS CONFLICT 1945 1949 Gebruik bron 1. 1p 1 Er is een verschil

Nadere informatie

Puzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel

Puzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel Puzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel Korte omschrijving Tijdens deze werkvorm spelen leerlingen kwartet, waarbij de kaarten over historische ontwikkelingen en veranderingen van ons parlementaire

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke prent over een biddende fabrikant (1907): Onderschrift

Nadere informatie

1 Belangrijk in deze periode

1 Belangrijk in deze periode 1 Belangrijk in deze periode In 1945 eindigt de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Duitsland wil, onder leiding van Adolf Hitler, Europa veroveren. Na vijf jaar strijd en 55 miljoen doden geeft Duitsland

Nadere informatie

geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL

geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Examen VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 2 dinsdag 21 juni 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 43 vragen. Voor dit examen zijn

Nadere informatie

Hoop op democratie in het Midden Oosten

Hoop op democratie in het Midden Oosten De Toestand in de Wereld 3 Hoop op democratie in het Midden Oosten Egypte: De kater na de Arabische lente Bas Levinsohn 1 Inleiding Vraagstelling Wat wordt bedoeld met de Arabische lente? Wat is de betekenis

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

geschiedenis (nieuwe stijl)

geschiedenis (nieuwe stijl) Examen HAVO 2007 tijdvak 2 woensdag 20 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis (nieuwe stijl) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 78 punten te behalen.

Nadere informatie

De Vietnam-oorlog. De Vietnam-oorlog. De Vietnam-oorlog. De Vietnam-oorlog. Twee grote processen

De Vietnam-oorlog. De Vietnam-oorlog. De Vietnam-oorlog. De Vietnam-oorlog. Twee grote processen Koude Oorlog Amerikaanse buitenlandse politiek communisme rivaliteiten tussen de Sovjet-Unie en China nationalistische bewegingen dekolonisatie Twee grote processen Koude oorlog Nationalisme en dekolonisatie

Nadere informatie

Abdelkrim, parcours van een vrijheidsstrijder

Abdelkrim, parcours van een vrijheidsstrijder Abdelkrim, parcours van een vrijheidsstrijder Eerste druk, augustus 2012 2012 Ali Idrissi Vertaald door: Mustafa Aarab Correcties: Haala Aarab Foto s: privécollectie Aischa Abdelkrim Alkhattabi isbn: 978-90-484-2550-1

Nadere informatie

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 22 juni 9.00 12.00 uur

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 22 juni 9.00 12.00 uur geschiedenis Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 22 juni 9.00 12.00 uur 20 05 Vragenboekje Voor dit examen zijn maximaal 81 punten te behalen; het examen bestaat uit

Nadere informatie

Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet?

Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Slavernij in de geschiedenis van Nederland 1 Een niet zo fraai verleden In de loop van de geschiedenis werden mensen vaak misbruikt. Enkele trieste

Nadere informatie

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Examen VMBO-GL en TL 2013 tijdvak 1 dinsdag 21 mei 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het

Nadere informatie

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij?

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij? Nederland Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Waar? (vul in) Op de. in (plaats) Waarom zijn al die mensen daar?... Welke bekende persoon is er altijd bij?. Hoe heet het meisje rechts? Haar moeder viert

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen HAVO 2007 tijdvak 2 woensdag 20 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 29 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 78 punten te behalen. Voor elk

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen HAVO 2012 tijdvak 1 maandag 21 mei 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 75 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2007-II

Eindexamen geschiedenis vwo 2007-II Van kind tot burger: Volksopvoeding via het onderwijs in Nederland (1780-1920) Gebruik bron 1. Op grond van deze bron kan Hermanus Johannes Krom gezien worden als een voorbeeld van een Nederlandse patriot.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis H. 7; Oorlog en vrede (par. 1+3)

Samenvatting Geschiedenis H. 7; Oorlog en vrede (par. 1+3) Samenvatting Geschiedenis H. 7; Oorlog en vrede (par. 1+3) Samenvatting door een scholier 1177 woorden 17 juni 2003 5,1 28 keer beoordeeld Vak Geschiedenis H7; Oorlog en Vrede ( 1 à blz. 133-136 en 3 à

Nadere informatie

Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl)

Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Examen HAVO Vragenboekje Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 20 mei 9.00 12.00 uur 20 03 Voor dit examen zijn

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Onafhankelijkheid Indonesie

Samenvatting Geschiedenis Onafhankelijkheid Indonesie Samenvatting Geschiedenis Onafhankelijkheid I Samenvatting door een scholier 956 woorden 17 januari 2004 4,4 48 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Multatuli is de grondlegger van de ethische koers. KPM:

Nadere informatie

7. Het imperialisme De dominantie van het westen p

7. Het imperialisme De dominantie van het westen p 7. Het imperialisme 7.1. De dominantie van het westen p. 167-179 Deel 1 Restauratie en transformatie, Europa in de 19de eeuw congres van Wenen ondermijning van het congres van Wenen: liberalisme, nationalisme,

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2

Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2 Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2 Samenvatting door een scholier 568 woorden 9 juni 2016 7,3 15 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Kapitalisme-Communisme: Kapitalisme: West -landen:

Nadere informatie