1 Organisatie en omgeving

Transcriptie

1 1 Organisatie en omgeving 1.1 Wettelijke taken, missie en doelgroepen Nederland is dichtbevolkt en het ruimtegebruik is intensief. Er worden dan ook hoge eisen gesteld aan de geoinformatievoorziening en aan de dienstverlening bij onroerend goed transacties. Het Kadaster speelt van oudsher een belangrijke rol in het garanderen van stabiliteit en rechtszekerheid in het maatschappelijk en economisch verkeer. Al sinds zijn oprichting in 1832 verzamelt het eigendoms- en locatiegegevens van percelen, die het beschikbaar stelt aan burgers, bedrijven en overheden. Inmiddels zijn daar gegevens over onder meer topografie, schepen, luchtvaartuigen, kabels, leidingen, ruimtelijke plannen, adressen en gebouwen bijgekomen. Afnemers vinden in het Kadaster een autoriteit op het gebied van waarheidsgetrouwe, volledige en actuele informatie, die hen in staat stelt om (rechts) handelingen te verrichten. Het Kadaster draagt bij aan economische waarde-creatie. Dit doet het door enerzijds de basisinfrastructuur van geoinformatie op te bouwen en te onderhouden en anderzijds zelf geo-diensten en -producten te leveren die door bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties kunnen worden benut voor hun eigen dienstverlening. Wettelijke taken Het Kadaster opereert binnen de beleidskaders die in formele wetten zijn verankerd, in het bijzonder de Organisatiewet Kadaster en de Kadasterwet. De Organisatiewet Kadaster regelt de inrichting van het Kadaster als Zelfstandig Bestuursorgaan (ZBO) met publiekrechtelijke rechtspersoonlijkheid. In 2007 is de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen in werking getreden. De Organisatiewet Kadaster wordt nog in lijn gebracht met deze kaderwet. De opdracht aan het Kadaster wordt omschreven in artikel 2a van de Kadasterwet. Het Kadaster dient vier doelen: de bevordering van de rechtszekerheid ten aanzien van registergoederen in het rechtsverkeer, het economisch verkeer en het bestuurlijk verkeer tussen burgers en bestuursorganen; de bevordering van een doelmatige geoinformatieinfrastructuur; een doelmatige informatievoorziening van de overheid ten behoeve van de goede vervulling van publiekrechtelijke taken en de nakoming van wettelijke verplichtingen door bestuursorganen; de ondersteuning en de bevordering van economische activiteiten. In het kader van de wettelijke opdracht voert de organisatie verschillende taken uit, die onder meer beschreven staan in, danwel berusten op de Kadasterwet, de Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG), de wetgeving over de Basisregistraties van Adressen en Gebouwen (BAG), de Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen (WKPB), de Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten (WION) en de Wet ruimtelijke ordening (Wro). De wettelijke taken zijn: het bijhouden van de openbare registers en de kadastrale registratie (de basisregistratie Kadaster) en het verstrekken van informatie daaruit aan de samenleving; het uitvoeren van adviestaken in relatie tot de inrichting van het landelijke gebied; het registreren en verstrekken van topografische informatie (de basisregistratie Topografie); het bijhouden van een registratie voor schepen en een registratie voor luchtvaartuigen; het onderhouden van het Rijksdriehoeksnetwerk; het beheren van de Landelijke Voorziening voor gemeentelijke publiekrechtelijke beperkingen; het beheren van de Landelijke Voorziening voor de BAG; het beheren van de Landelijke Voorziening voor ruimtelijke plannen (RO-online); het faciliteren van de informatieverstrekking over de ligging van kabels en leidingen (KLIC). 12

2 Ondanks een wisselend werkaanbod garandeert het Kadaster altijd een goede en tijdige dienstverlening. Liesbeth Sportel werkt met veel plezier bij de Piekenpool van het Kadaster in Groningen. Die pool bestaat uit een groep flexwerkers die via een uitzendbureau naast de vaste bezetting worden ingezet als er sprake is van een verhoogd werkaanbod. Een enthousiaste groep jonge mensen, vaak student. Die zorgt voor een mooie mix van jong en oud op de afdeling Rechtszekerheid. Liesbeth is al afgestudeerd: Nederlands recht met als specialisatie staats- en bestuursrecht. Ze is aan het solliciteren, maar werkt in de tussentijd met veel plezier bij het Kadaster. Ze verwerkt akten die door het notariaat worden aangeboden en het helpt haar daarbij dat ze een juridische achtergrond heeft. Ze is enthousiast over de grote mate van flexibiliteit die ze heeft bij de Piekenpool. Liesbeth: Dat werkt naar twee kanten. Je maakt afspraken voor de volgende week, dus het Kadaster is verzekerd van voldoende menskracht. En zelf heb je de vrijheid om van het patroon van vaste werktijden af te wijken. Ik had laatst een week vrijaf, omdat ik me even wilde concentreren op mijn zoektocht naar een vaste baan. Dat is dan geen enkel probleem. Voor het Kadaster komt daar nog bij dat er ondanks een wisselend werkaanbod altijd een goede en tijdige dienstverlening kan worden gegarandeerd. Daarnaast levert het Kadaster op deze wijze een bijdrage aan de realisatie van een compacte overheid. Naast deze wettelijke taken voert het Kadaster met toestemming van de verantwoordelijke minister een tweetal nevenactiviteiten uit, namelijk dienstverlening voor de Grootschalige Basiskaart Nederland (GBKN) en internationale consultancy. Missie De wettelijke taken en nevenactiviteiten zijn als volgt gevat in de Kadastermissie: Het bevorderen van de rechtszekerheid bij het maatschappelijk verkeer in vastgoed (inclusief schepen en luchtvaartuigen), het optimaliseren van de geoinformatieinfrastructuur en het doelmatig informeren van de samenleving op deze gebieden, dit alles tegen zo laag mogelijke kosten. jaarverslag

3 Doelgroepen Van oudsher vormen de partijen die actief zijn op de vastgoedmarkt (notariaat, makelaardij en banken) de belangrijkste klantengroep van het Kadaster. Een solide systeem van openbare registers en kadastrale registratie is immers een randvoorwaarde voor een goed functionerende vastgoedmarkt. Naast de primaire partners in de vastgoedsector is een ruimere groep afnemers geïnteresseerd in de vastgoedinformatie van het Kadaster, veelal als deel van een bredere informatiebehoefte op het gebied van wonen, ruimtelijke ordening, onroerend goedbeheer en diverse overheidstaken. Deze groep bestaat onder meer uit bouwbedrijven, financiële instellingen, ingenieursbureaus, marktonderzoekbureaus, resellers, professionele onroerend goedbezitters, kennisinstellingen, de sector openbare orde en veiligheid, overheden en particulieren. Dezelfde klantengroepen nemen ook informatie die het Kadaster verstrekt over onder meer topografie, adressen en gebouwen en ruimtelijke plannen af. De informatieverstrekking over de ligging van kabels en leidingen verbindt de netbeheerders en de grondroerders met elkaar. De maatwerk- en adviesdiensten van het Kadaster kennen de landelijke en lokale overheid als belangrijkste klant. Relevante sectoren zijn onder meer ruimtelijke ordening, vastgoed, defensie, infrastructuur, landbouw, natuur, milieu en waterbeheer. Buiten Nederland richt het Kadaster zich op het opzetten en verbeteren van grondregistraties in onder meer Latijns-Amerika, Azië, Afrika en voormalige Oostbloklanden. Deze projecten worden veelal geïnitieerd en/of gefinancierd door de Verenigde Naties, de Wereldbank, de Europese Unie of NL EVD Internationaal (voorheen Economische Voorlichtingsdienst). Het Kadaster werkt in toenemende mate samen met andere partijen om te voldoen aan de maatschappelijke behoeften, zowel binnen als buiten Nederland. Binnen Nederland zijn medeoverheden belangrijke samenwerkingspartners. Ook wordt samengewerkt met de wetenschappelijke wereld en met het bedrijfsleven. Buiten Nederland werkt het Kadaster samen met kadasters en topografische diensten uit andere Europese landen en met internationale koepelorganisaties, onder andere ten behoeve van standaardisatie. 1.2 Omgevingsinvloeden Als maatschappelijke organisatie functioneert het Kadaster alleen dan goed, wanneer het in voldoende mate inspeelt op ontwikkelingen in zijn omgeving. Hieronder staan de belangrijkste ontwikkelingen die in 2011 van invloed zijn geweest op het Kadaster. Politiek en Overheid De volksvertegenwoordiging reageert vaak krachtig op incidenten en berichten in de pers op het gebied van grote overheids-ictprojecten, ICT-beveiliging en privacy. Ook is de politiek steeds kritischer op de kwaliteit van dienstverlening van de overheid aan burgers en bedrijven. Het kabinet streeft bezuinigingen na onder meer door het creëren van een compacte overheid. Kern bij de compacte overheid is dat activiteiten éénmaal voor iedereen worden uitgevoerd, het shared service concept. In het proces om te komen tot een compacte overheid wordt ook gekeken naar taken en positie van de uitvoeringsorganisaties. Een ander onderdeel van het kabinetsbeleid is de decentralisatie van het beleid ten aanzien van het landelijke gebied van het Rijk naar de provincies. Doordat er eind 2011 nog geen overeenstemming was tussen het Rijk en de provincies over de wijze van decentralisatie, zijn de gevolgen ervan voor de Kadasteractiviteiten op het gebied van landinrichting nog niet duidelijk. Gekoppeld aan de Europese ontwikkelingen op het gebied van de Digitale Agenda, in het 14

4 bijzonder de richtlijn Public Sector Information (PSI), speelt het onderwerp Open Data. Daarbij gaat het zowel over de toegankelijkheid van de data als over de al dan niet kostenloze verstrekking ervan. Technologie De ICT-ontwikkelingen gaan in de richting van mobiele toepassingen, altijd online en werken in the cloud. Concrete toepassingen van nieuwe technologieën zijn kennisdeling en gezamenlijke idee-ontwikkeling via crowdsourcing en sociale media. Daarnaast zijn grote ontwikkelingen te bespeuren op het vlak van location based services en 3D-geoinformatie, maar bestaat ook het risico van informatie-overload. De toegenomen technische mogelijkheden stellen het Kadaster steeds voor de vraag hoe verantwoord om te gaan met die technologie door enerzijds de voordelen goed te benutten, maar anderzijds in te blijven staan voor zaken als rechtszekerheid en privacy. Economie De wereldeconomie vertoont een grillig beeld. Na de vastgoedcrisis die zich in 2008 aandiende, stond 2011 in het teken van de eurocrisis, die wereldwijde uitstraling heeft. De algemene economie, de renteontwikkeling en de grotere omzichtigheid waarmee banken tegenwoordig hypothecaire leningen verstrekken hebben een sterk drukkend effect op de vastgoedmarkt, die op zijn beurt het werkaanbod van het Kadaster grotendeels bepaalt. De tijdelijke verlaging van de overdrachtsbelasting, die medio 2011 is ingegaan, heeft de situatie op de vastgoedmarkt niet merkbaar verbeterd. Klanten Professionele klanten en burgers stellen hoge eisen aan de overheid als dienstverlener. Niet alleen moeten de geleverde diensten van hoge kwaliteit zijn, ook moet de toegang laagdrempelig zijn. In steeds meer gevallen is er geen eenduidige klant-leverancierrelatie meer, maar zijn beide partijen ketenpartners van elkaar, waarbij de processen verknoopt zijn en over en weer diensten en/of producten geleverd worden. Sociale context Misschien nog wel meer dan de maatschappij als geheel wordt het Kadaster geconfronteerd met een vergrijzing van zijn personeelsbestand (zie paragraaf 5.1). Deze tendens doet zich voor in een tijd waarin de productie en dienstverlening in Nederland steeds meer steunen op een kennisintensieve inbreng door de medewerkers. De maatschappelijke betekenis van diversiteit, sociale netwerken en het nieuwe werken schept bij (potentiële) medewerkers verwachtingen waar werkgevers op in moeten spelen teneinde de beste mensen te werven en te houden en hun kwaliteiten maximaal te benutten. Duurzaamheid Duurzaamheid krijgt toenemende maatschappelijke aandacht. Van organisaties wordt verwacht dat zij een duurzame bedrijfsvoering hebben. Daarnaast past het publieke organisaties om via hun dienstverlening bij te dragen aan duurzame ontwikkeling door derden. Europa Het belang van Europese regelgeving neemt toe ten opzichte van nationale regelgeving. Op het gebied van onroerend goedwetgeving zullen de nationale wetgevingen van de EU-landen voorlopig nog wel prevaleren, maar met voorheen ondenkbare constructies als het overdragen van onroerend goed door een notaris in een ander land dan waar het onroerend goed zich bevindt, worden momenteel de eerste ervaringen opgedaan. Op het vlak van geografische informatie is sprake van een toenemende harmonisatie van cartografische bestanden, zoals EuroBoundaryMap en EuroRegionalMap, en de voortgaande implementatie van de INSPIRErichtlijn. jaarverslag

5 1.3 Organisatiestructuur Het Kadaster is in 1832 opgericht. Tot 1974 was het onderdeel van het ministerie van Financiën, daarna van het voormalige ministerie van VROM. Vanaf 1994 is het een ZBO. Dit betekent dat het Kadaster een publiekrechtelijke rechtspersoon is die als organisatie zelfstandig zijn wettelijke taken uitvoert en daarbij verantwoording aflegt aan de minister van Infrastructuur en Milieu (IenM). De minister heeft in 2011 aangegeven voor alle ZBO s van het ministerie de toezichthoudende en opdrachtgevende rol te willen versterken. Aangezien de relatie tussen het Kadaster en IenM al via die lijnen loopt, worden daar geen grote wijzigingen in verwacht. De minister blijft als eigenaar van het ZBO Kadaster de jaarrekening, tarieven en het meerjarenbeleidsplan goedkeuren. De bestuurstructuur van het Kadaster sluit aan bij die van zogenaamde structuurvennootschappen. Dit geldt in het bijzonder voor de Raad van Bestuur, de Raad van Toezicht (die te vergelijken is met een Raad van Commissarissen) en de onderlinge verhoudingen tussen deze organen. Elk van deze organen draagt op basis van de Organisatiewet Kadaster zijn eigen verantwoordelijkheden. Daarnaast kent de organisatie een Gebruikersraad die bestaat uit vertegenwoordigers van de belangrijkste klantengroepen. Vanuit zijn faciliterende rol in het beheer van de verschillende landelijke voorzieningen van (basis)registraties is het Kadaster partij in de governance van deze voorzieningen. Elke landelijke voorziening kent zijn eigen besturing. In de meeste gevallen is er een zogenaamd Bronhouders- en Afnemersoverleg (BAO) ingesteld om de belangen van de betrokken partijen te waarborgen. Het Kadaster kent de onderstaande organisatiestructuur voor de rapportagelijnen. zie figuur 1.1 Onder de Raad van Bestuur opereren vijf directies. De directies Rechtszekerheid en GEO houden zich bezig met het primaire productieproces. De directie Rechtszekerheid is verantwoordelijk voor de juridisch-registratieve processen en de advisering bij landinrichting en gebiedsontwikkeling. De directie GEO is verantwoordelijk voor de landmeetkundige werkzaamheden (het meten en bijwerken van de kadastrale en topografische kaart), het bijhouden van de Rijksdriehoeksmeting en de uitvoering van scheepsbrandingen. Het beheer van de landelijke voorzieningen is verdeeld over beide directies. De Raad van Bestuur wordt ondersteund door de directie Strategie & Beleid voor de lange en middellange termijn strategie en door de directie Financiën, Planning en Control voor de bedrijfsmatige beheersing. / figuur 1.1 Organisatiestructuur Minister IenM Raad van Toezicht Raad van Bestuur Ondernemingsraad Gebruikersraad Strategie & Beleid Financiën, Planning en Control Rechtszekerheid GEO Services 16

6 De gehele organisatie wordt daarnaast ondersteund door de directie Services. De dienstverlening omvat interne services (personeel, financieel, facilitair, juridisch, communicatie), ICT-services, projectmanagement en klantenservices (front office, marketing en account management). De herziening bouwt voort op de ordening van de activiteiten naar taakclusters. Het voorgenomen besluit, dat in samenspraak met de Raad van Toezicht en in afstemming met de minister is opgesteld, is eind 2011 ter advies aan de Ondernemingsraad voorgelegd. Het streven is de nieuwe topstructuur in 2012 te implementeren. Richten van de organisatie naar taakclusters Het zoeken naar de optimale bediening van de maatschappij doet het Kadaster in goed overleg met klanten, opdrachtgevers/financiers, toezichthouders en private en publieke stakeholders. Verschillende klantgroepen vragen een uiteenlopende dienstverlening, elk met een eigen dynamiek. Voor het Kadaster is dit vanaf 2010 reden om zijn activiteiten te ordenen naar een drietal taakclusters: inwinning en registratie, informatieverstrekking en maatwerk en advies. Deze ordening is terug te vinden in de hoofdstukken 2, 3 en 4 van dit jaarverslag. Herziening topstructuur De veelheid en de snelheid van de ontwikkelingen in de omgeving vragen van het Kadaster een grote slagvaardigheid. Met het oog op een slagvaardigere aansturing van de organisatie heeft de Raad van Bestuur in 2011 een voorgenomen besluit tot herziening van de topstructuur van het Kadaster bekend gemaakt. jaarverslag