Derde leerjaar.

Transcriptie

1 Derde leerjaar

2 Wat is biologische landbouw? het begrip biologische landbouw verwerven en met eigen woorden omschrijven; enkele kenmerken van biologische landbouw opnoemen; landbouwtechnieken beoordelen op hun al dan niet milieuvriendelijkheid. Heb je al eens biologische producten gezien in de winkel? Dat is voeding die uit de biologische landbouw komt. Zo vind je in sommige warenhuizen bijvoorbeeld behalve gewone wortelen ook wortelen met de vermelding bio. Maar daarmee weet je nog niet wat biologische landbouw is. De biologische landbouw brengt vruchten voort op een manier die zo weinig mogelijk schade toebrengt aan de natuur. Om aan biologische landbouw te doen moet de boer een hele lijst aan voorschriften opvolgen. Een opvallend kenmerk van biologische landbouw is dat men geen scheikundige (of chemische) middelen gebruikt om bijvoorbeeld te bemesten. Scheikundige middelen zijn stoffen die in fabrieken gemaakt worden, die dus niet vanzelf in de natuur voorkomen. Deze scheikundige stoffen worden dus gebruikt om de bodem vruchtbaarder te maken zodat de opbrengst hoger is. Andere scheikundige stoffen dienen om insecten te doden die de plant ziek kunnen maken. Mensen hebben door de jaren heen allerlei chemische stoffen weten te maken met nuttige toepassingen. Spijtig genoeg zijn deze stoffen niet goed voor het milieu, voor de natuur rond ons. Boeren die op een biologische manier aan landbouw doen zijn zich daar heel goed van bewust. Ze zijn graag boer maar willen de natuur rond ons geen schade berokkenen. Wat er niet goed is aan scheikundige stoffen, zie je hieronder. bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 59

3 Wat is biologische landbouw? Aan de prenten merk je,dat gif dat op planten werd gespoten, erg schadelijk kan zijn voor andere dieren, de grond zelf en voor de mens. Daarom zoekt de biologische landbouw naar manieren om producten te produceren zonder schade aan het milieu. Er zijn daarbij meerdere mogelijkheden. De bioboer zal er steeds meerdere gebruiken. Hij wil immers én een schoon milieu én een goede opbrengst waar hij iets mee verdient. Enkele mogelijkheden die de bioboer toepast: 1. ziekmakende insecten bestrijden met andere insecten. Deze insecten eten de ziekmakende insecten op. 2. afwisseling in het grondgebruik. Eens je een ziekte hebt op een stuk grond, geraak je er niet zo gemakkelijk meer van af. Daarom is het beter het volgende jaar niet hetzelfde gewas te planten op dat stuk grond. De ziekmakende beestjes kunnen dan niet zo goed overleven. Een voordeel van de afwisseling is ook dat de grond vruchtbaarder blijft.. Een gewas planten naast het gewas dat je teelt om insecten te verjagen. Zo kun je Afrikaantjes planten naast worteltjes zodat je wortelen minder snel ziek worden. 4. Mechanisch onkruid wieden. Onkruid wordt zo veel mogelijk met machines en de hand verwijderd, niet met giftige producten. 5. In de veehouderij worden de dieren zo natuurlijk mogelijk gehouden. De dieren krijgen veel ruimte, stress wordt vermeden en het voeder is afkomstig van biologische teelt. Opdat boeren mogen stellen dat hun producten biologisch zijn, moeten ze wel aan heel veel voorschriften voldoen. Dat is allemaal vastgelegd in een speciaal document, een lastenboek. Controleurs komen regelmatig kijken of de bio boer alle voorschriften opvolgt. Je merkt het, een boer heeft heel wat werk aan biologische landbouw! Even opmerken: mensen die niet biologisch werken moeten ook aan veel regels voldoen! De regels voor bioproducten zijn echter extra streng! Tot slot: het is niet eenvoudig om een bioboer te zijn maar de bioboer doet het met hart en ziel. Het geeft hem een grote voldoening om op een milieuvriendelijke manier te produceren. Schrijf bij deze afbeeldingen bio als het iets is dat in de biologische landbouw gebeurt. Schrijf geen bio als het geen kenmerk is van biologische landbouw. Bladluizen bestrijden met lieveheersbeestjes. Elk jaar dezelfde groente aanplanten. Onkruid met een hak verwijderen. Kippen in een klein hok zetten. Vogels aanlokken die insecten eten. Varkens mogen in een weide of in de stal lopen. bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 60

4 Naar de biologische boerderij het teken van biogarantie herkennen; aan de hand van een tekst een beeld vormen hoe men op een biologische manier tomaten kweekt; aan de hand van vragen, de opgedane inzichten schriftelijk weergeven. Dag Karen, mogen we eens rondkijken op je boerderij? Karen is de boerin van de biologische boerderij. Natuurlijk. Vandaag verzorg ik de tomatenplanten, kom maar mee. Karen, de boerin, stapt naar de serre. Een gebouw met een glazen dak. Binnen zien de kinderen rijen tomatenplanten. De boerin heeft een sproeiertje bij. In dat sproeiertje zit een bijzonder mengsel van zeewier en heermoes. Daar worden de tomatenplanten sterker van en ze kunnen beter tegen ziekten. Toch komen er geen ongezonde stoffen bij de planten. Dat kan wel gebeuren wanneer je scheikundige stoffen gebruikt. De kinderen mogen ook even sproeien, maar om alle planten te behandelen, dat is een heel werk. Wat voor een plant is dit? vraagt Imke. Dat is een eierplant of aubergine. Die lokt insecten aan. Zo kan ik zien of er een schadelijke soort insecten bij de planten zit. Vorige maand had ik zoveel schadelijke insecten dat ik iets moest doen Wat spuit je dan? Niets, ik spuit niet tegen de insecten. De producten die je dan spuit, zijn ook niet zo gezond voor de mens. Wij lossen dat anders op. We zetten lieveheersbeestjes uit, die eten de bladluizen op. Bladluizen maken een plant kapot. Er zijn nog andere insecten die schadelijk zijn voor de tomatenplant, zoals bijvoorbeeld de witte vlieg. Daarom worden er altijd verschillende roofinsecten uitgezet. Die eten de schadelijke insecten op, maar doen niets aan de tomatenplanten. Soms groeien er tussen de tomatenplanten andere planten die we niet willen, onkruid. Het is een heel werk om dat allemaal te verwijderen. Gelukkig hebben we hulp. Imke schrikt van een vreemd geluid. Daar heb je onze helpers net. De kalkoenen die hier rondlopen eten de kleine plantjes op die zomaar groeien. Ze zijn onze onkruidbestrijders. Dus voor het onkruid gebruiken we ook geen chemische middelen. Jens gaat maar liever opzij voor de kalkoen. Hij vindt dat de kalkoen hem streng bekijkt. Hier ruikt het raar! vindt Imke. Ja, hier ligt onze compost. Dat ken je toch? We bemesten de grond met groenafval. We gebruiken dit om de grond gezond en voedzaam te houden. Hierdoor kunnen de planten goed groeien. We vermijden chemische mest, want die zijn ook weer minder gezond voor de mens die de tomaten daarna opeet. bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 61

5 Naar de biologische boerderij Hoe kun je in de winkel zien dat tomaten van een biologische boerderij komen?.welk is het juiste logo? Zet er een kring rond. Dat kun je veelal zien aan dit logo: Het zien er zo n lekkere tomaten uit. Mama koopt er wat voor thuis. Dat wordt smullen! Jens, Imke en mama bedanken Karen voor de rondleiding. Er wordt hard gewerkt op de bioboerderij maar de tomaten zijn dan ook van prima kwaliteit. Ben jij al een goede bio boer? Los deze vragen op, dan weet je het! Zoek antwoorden in de tekst. Wat doet een bio boer tegen bladluizen?. Hoe wordt de witte vlieg bestreden?. Wat spuit de boerin om de tomatenplanten te beschermen tegen ziekten? Een bepaalde plant lokt insecten aan. Zo kan de boerin zien welke insecten er leven in de serre. Schrijf hier de naam van die plant:. Een moeilijke vraag om te eindigen! Waarom moet de boerin de grond bemesten? Wat gebruikt de bioboer om de grond te bemesten? bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 62

6 De reis van de tomaat beseffen dat het ecologisch niet interessant is om groenten en fruit over grote afstanden te vervoeren; voordelen van aankoop bij de (lokale) producent beschrijven; vaststellen dat de groei van groenten en fruit in ons land aan seizoenen gebonden is; inzien dat groenten en fruit van bij ons in een bepaalde periode van het jaar het lekkerst en goedkoopst zijn. Vul de klinkers op de juiste plaats in en schrijf het woord opnieuw. Lchtvrvlng ( u e ui i ) door de vrachtwagen of het vliegtuig. Meer vrkrsdrkt ( e ee u e ) op de wegen. Vervoer kost veel geld, deze vrvrskst (e oe o ) verhoogt de prijs van de groenten of het fruit. Het vervoer kost tijd, dat is niet goed voor de vrshd ( e ei ) Het hele jaar door liggen in de kruidenierswinkels vele groenten- en fruitsoorten. Deze hebben soms al een hele reis achter de rug. Op het etiket kun je lezen waar ze vandaan komen. Tomaten die uit Spanje komen hebben dus al een reis van meer dan 1000km gemaakt. Een vrachtwagen heeft dus dat hele eind moeten rijden om die tomaten hier te krijgen. In de winter verkoopt men in sommige warenhuizen boontjes die uit Kenia in Afrika komen! Die boontjes werden met het vliegtuig vervoerd. Dit alles heeft wel enkele nadelen. We hebben ze hier opgeschreven, maar je moet goed puzzelen om ze te ontdekken! Deze woorden moest je hierboven vinden: luchtvervuiling, verkeersdrukte, vervoerskost, versheid. Daarom een goeie tip: groenten uit eigen land zijn verser en beter voor het milieu. Je kunt er dus op letten waar de groenten of het fruit vandaan komen. Dat kun je nalezen op het etiket. Waar kun je de meest verse groenten kopen? Bij de boer zelf. Wanneer je zelf voor de verpakking zorgt, je eigen mand meebrengen bijvoorbeeld, zorg je extra goed voor het milieu. bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 6

7 De reis van de tomaat Schrijf bij deze prenten enkele zinnen over nadelen van het vervoer van groenten en fruit over een grote afstand. Schrijf ook wat er goed is aan groenten en fruit die uit ons eigen land komen. Natuurlijk is het in ons land niet warm genoeg, om het hele jaar door zonder problemen groenten en fruit te kunnen oogsten. Dit wordt opgelost door het gebruik van serres en koelkasten. In koelkasten kunnen groenten of fruit bewaard worden voor ze op de markt gebracht worden. Een serre beschermt de plantjes tegen kou, wind en stortregen. Een serre is uit glas gebouwd en dus doorzichtig: zo kan het licht er in. Wanneer groenten buiten op het veld gekweekt worden, spreken we van groenten in volle grond. Natuurlijk kun je niet het hele jaar door groenten oogsten. Hieronder zie je per seizoen welke groenten in ons land veel te verkrijgen zijn. Dit heeft verschillende voordelen: de groenten zijn dan het goedkoopst, ze moeten niet van ver aangevoerd worden; de groenten zijn dan het lekkerst de groenten bevatten dan de meeste voedingsstoffen (nuttige stoffen voor ons lichaam). bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 64

8 Doe het zelf! inzien dat vooraf bereide en verpakte maaltijden niet dezelfde kwaliteit hebben als zelfbereide maaltijden met verse producten; beseffen dat bereide maaltijden al een hele weg hebben afgelegd; vaststellen dat een vers gekochte en zelf bereide maaltijd goedkoper is; via complementair groepswerk een receptenboek samenstellen met gezonde producten van eigen bodem. Een echt gerecht dat is nooit slecht! Hoe zorg je voor het gezondste en lekkerste eten? Doe het zelf. In de winkel kun je veel bereide maaltijden kopen. Kun je al die gerechten ook zelf maken? De bereide gerechten die je in de winkel koopt, hebben al een hele weg afgelegd. In het warenhuis vonden we volgende bereide dagschotel: aardappelen, spinazie met worst - 12 euro per kg. Een verpakking voor één persoon weegt ongeveer een halve kg en kost dus 6 euro. Het gerecht is nog 7 dagen houdbaar. Hoe is die maaltijd hier gekomen? In een bedrijfje heeft men de aardappelen gekookt, de spinazie bereid, de worst gebakken. Nu moet men een middel vinden om dit te bewaren, zodat het niet snel bederft. Een strakke plastic, zorgt dat er geen lucht aan kan. Nu wordt het nogmaals in karton verpakt en naar de supermarkt gebracht. Er zijn al twee dagen verlopen. In de supermarkt ligt het enkele dagen in het rek voor het gekocht wordt. Iemand neemt het mee naar huis, maar nu moet het nog eens opgewarmd worden. Wanneer je dit zelf vers bereidt, verloopt het zo: Aankopen in de groentewinkel en bij de slager. Bereiden: - aardappelen schillen en koken, je kunt kiezen: maak je puree of laat je de aardappelen heel? - spinazie koken - worst bakken. Het ruikt lekker in huis. Alles is vers, waardoor het meer vitaminen bevat. Geen extra verpakking of lang vervoer nodig. Bereken de prijs per persoon van dit zelfgemaakt gerecht. Je zult zien dat je veel goedkoper eet! Het gezonde menuboek van onze klas. menuboek van onze klas Stel een lijst samen van gezonde gerechten die jullie graag lusten. Zoek er een foto bij of maak een tekening. Bundel jullie gerechten tot een boekje. Zo heb je een hele lijst van gezonde en lekkere maaltijden. Bedenk welke van die gerechten je in de school zelf kunt klaarmaken. Zo kun je een gezonde warme zelfgemaakte schoolmaaltijd maken!!! bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 65

9 Winkelen goede en minder goede gewoonten i.v.m. aankoop van groenten en fruit vergelijken; nadenken over en sensibiliseren tot ecologisch winkelen. Hoe heeft de aankoop van Luk het milieu vervuild? Ritje met Aanvoer van de pruimen met uit een ver land. Rond de pruimen zit veel bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 66

10 Winkelen Dit is Emma Fijneteen. Ze heeft ook zin in fruit. Ik heb gehoord dat de boer pruimen uit zijn eigen boomgaard verkoopt. Ik neem mijn mand en mijn fiets. Dag boer, hoe maak je het? Onbespoten pruimen? Dat is een buitenkans! Schrijf hier het verschil voor het milieu tussen de aankoop van Luk en die van Emma bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 67

11 Ganzenspel op een speelse manier het werk van de boer leren waarderen; enkele werkzaamheden van de landbouwer kunnen opnoemen. Wat heb je nodig? Een dobbelsteen en een (gekleurde) pion per speler. Wie haalt het eerst de eindstreep? Dit zijn de spelregels bij de vakjes: Vakje 6: je bent vroeg opgestaan om de dieren te voederen: ga vakjes verder Vakje 8: je moet de appelbomen nog snoeien, sla een beurt over. Vakje 12 er zitten insecten op je tomaten, ga vlug roofinsecten kopen om ze te bestrijden. (ga terug naar vakje 5) Vakje 16: je hebt geluk, het is goed weer voor je aardbeien: ga vier vakjes verder! Vakje 20: een ziek schaap, zet het apart en verzorg het. Je mag pas verder wanneer je bij een volgende beurt een 2, 4 of 6 gooit. Vakje 2 je kippen mogen in een mooie groene wei lopen:je mag 4 vakjes verder. Vakje 28: je moet onkruid wieden: sla een beurt over. Vakje 2: je bent aangekomen, proficiat met je gezonde kwaliteitsproducten! bio-, hoeve- en streekproducten - derde leerjaar - pagina 68