AANLEIDING VOOR EEN NIEUW INITIATIEF

Transcriptie

1 BELEIDSPLAN

2 INDEX 1 BELEID Pag Missie 1.2 Visie 1.3 Doelstellingen 2 AANLEIDING VOOR EEN NIEUW INITIATIEF Pag Een nieuwe stichting 2.2 Cultureel klimaat in Nederland 2.3 Hand in eigen boezem 3 POSITIONERING Pag Doelgroepen 3.2 Netwerk 3.3 Samenwerking met het onderwijs 4 COLLECTIES Pag Afkomst en omvang 4.2 Registratie 4.3 Ontzamelbeleid 4.4 Overdracht of verkoop 5 PUBLIEKSACTIVITEITEN Pag Projecten 5.2 Programmering 5.3 Activiteiten 5.4 Marketing en PR 6 ORGANISATIE Pag Status 6.2 Bestuur 6.3 Personeel 6.4 Locatie 7 FINANCIEN Pag Exploitatie

3 1 BELEID 1.1 MISSIE Onterfd Goed vraagt aandacht voor en creëert bewustwording van en betrokkenheid bij de waarde van cultureel erfgoed en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. (statuten) 1.2 VISIE Door het aangaan van het publieke debat, kan draagvlak worden gecreëerd voor de opvatting dat het museale verzamelen zoals dat tot op de dag van vandaag door een grote meerderheid van de museale instelling wordt gepropageerd, op korte termijn onder de loep moet worden genomen. Mede door de huidige crisis staan budgetten, beleid en normen onder druk. Moet de museale sector worden bestuurd en gefinancierd door zichzelf, door de overheid of door het publiek? 1.3 DOELSTELLINGEN Bewustzijn creëren bij publiek, politiek en erfgoedprofessionals op gebied van erfgoedbeleid, financiering daarvan en verantwoordelijkheid daarover. Werken aan innovatie op het gebied van programmeren, organiseren, beheren en financieren van erfgoed. Het op verantwoorde wijze ontzamelen van verweesde collecties en ondersteuning bieden aan collectionerende instellingen die dat traject zelf doorlopen of willen voorkomen. Komen tot een (serie) publicaties met richtlijnen en aanbevelingen rond het afstoten van museale collecties; en nieuwe manieren van programmeren, organiseren en financieren van erfgoed. 2 AANLEIDING VOOR EEN NIEUW INITIATIEF 2.1 EEN NIEUWE STICHTING Een initiatief van creatieve ondernemers Onterfd Goed is opgericht op initiatief van drie zelfstandige ondernemers met een museale achtergrond en uiteenlopende specialisaties: collectiebeleid en -beheer, presentatie en projectbeheer en organisatie en ontwikkeling. Zij hebben in het recente verleden ervaren dat de geldende museale normen en het huidige cultuurklimaat een verregaande samenwerking tussen musea om tot een weloverwogen Collectie Nederland te komen, in de weg staan. Zij zijn van mening dat de museale sector door een betere samenwerking een kwaliteitsslag op gebied van publieksbereik, collectiebeheer en kostenreductie kan maken. De directe aanleiding voor het oprichten van de stichting Onterfd Goed ontstond op het moment dat de Scryptioncollectie niet langer kon worden beheerd door de stichting Scryption en in zijn geheel dreigde te worden verkocht aan de hoogste bieder. 2.2 CULTUREEL KLIMAAT IN NEDERLAND De regering is geen oordelaar van wetenschap en kunst. Thorbecke: principe of paradox?

4 Overheden hanteren in beginsel het Thorbeckeprincipe; toch bepalen zij welke culturele instellingen financieel ondersteund worden. Daarmee zijn zij oordelaar van cultuur, of ze het willen of niet. Maar het ontbreken van duidelijke en haalbare criteria en een gefundeerd oordeel maakt de uitvoering van het beleid tot een schijnbaar onwillekeurige rangordening. De politiek is van mening dat het publiek zelf (vrijwillig) een groter deel van de kosten van cultuur moet betalen omdat het heersende beeld is dat het grote publiek kunst elitair en erfgoed saai vindt. 2.3 HAND IN EIGEN BOEZEM Verzamelen is hamsteren geworden Eeuwenlang is verzamelen de belangrijkste taak voor musea geweest. Voordat een aangeboden object werd aangenomen, werd niet altijd onderzocht of het een nuttige of wenselijke aanvulling van de bestaande collectie was. Daardoor hebben veel erfgoedmusea van een en hetzelfde object meerdere exemplaren en kunstmusea vreemde-eenden-in-de bijt : objecten die dus niet in die collectie thuis horen. Geen enkel museum een enkele uitzondering daargelaten- heeft de mogelijkheid en de ambitie om de totale collectie te tonen. Maar liefst 90% van Nederlandse kunst en erfgoed ligt in het depot. Een groot deel daarvan zal helemaal nooit meer in het daglicht komen. 3 POSITIONERING 3.1 DOELGROEPEN De 3 p s: politiek, publiek, professionals in erfgoed De activiteiten van Onterfd Goed worden voor drie belangrijke doelgroepen ontwikkeld. De erfgoedprofessionals worden betrokken bij discussies over verzamelbeleid en collectiebeheer. Samen met hen worden de gevolgen van het ontbreken van samenwerking op deze gebieden in kaart gebracht. Er zullen in en wellicht ook tussendoor- aanbevelingen worden gedaan door onderzoekers die de projecten van Onterfd Goed monitoren. De politiek wordt vragen gesteld als: Wat verwachten we van de bezuinigingen en de gevolgen ervan op de lange termijn? Hoe zien we de relatie tussen de vrijheid die cultuur heeft om te programmeren en het afrekenen op discutabele resultaten? Wie neemt het voortouw bij het maken van nationaal collectiebeleid? Het brede publiek zou zich er bewust van moeten zijn hoe veel of hoe weinig invloed het heeft op cultuurbeleid, verzamelbeleid, cultuuraanbod, entreeprijzen en cultuurbudgetten. Onterfd Goed legt hen inhoudelijke vragen voor: Wat verwacht je van het aanbod in de toekomst? Wie moet de verantwoordelijkheid dragen voor verzamelbeleid, beoordeling van kwaliteit en toewijzing van budgetten? Wat zien we liever: veel kleine musea of een beperkt aantal grote? Hoe vinden we het dat 90% van de kunst en het erfgoed in (dure) depots ligt? 3.2 NETWERK Onterfd Goed is een onafhankelijke organisatie die samen met een zeer breed netwerk van deskundigen op allerlei gebieden opereert binnen de erfgoedwereld. Zij ontwikkelt projecten rond het ontmantelen van een museale collectie, zodat iedereen meekan kijken en denken. Onterfd Goed gaat in gesprek met erfgoedorganisaties en nodigt hen uit actief deel te nemen aan de discussie en mee te

5 werken aan een cultuuromslag in het programmeren, organiseren, beheren en financieren van erfgoed. Samenwerkingsverbanden blijven niet beperkt tot erfgoedinstellingen en -professionals. Juist jongeren, kunstenaars, ondernemers, verzamelaars en wetenschappers worden betrokken bij de activiteiten van Onterfd Goed. Via internet zijn wereldwijd en razendsnel deskundigen en verzamelaars te raadplegen. Via de website van Onterfd Goed en fora van verzamelaars en deskundigen wordt door middel van crowdsourcing betrouwbare en meermalen getoetste informatie verzameld. 3.3 SAMENWERKING MET HET ONDERWIJS Het is van groot belang om jongeren te betrekken bij de discussie. Zij zijn de generatie die in de toekomst het erfgoed gaat beheren en gebruiken. De meest directe weg om hen aan te spreken is via het onderwijs. Door hen actief te betrekken bij discussies, beleid en uitvoering krijgen zij de mogelijkheid zich mede-eigenaar van projecten te maken. Studenten zijn afkomstig van zeer uiteenlopende Nederlandse opleidingen en hebben een belangrijke rol in vormgeving van de projecten, onderzoek en beheer, restauratie en uitvoering van activiteiten. Een opleiding waar structureel mee samengewerkt wordt is bijvoorbeeld de Reinwardt Academie te Amsterdam. Door het inzetten van studenten bereikt Onterfd Goed ook hun docenten, die vaak als (erfgoed)professional les geven op de opleiding. 4 COLLECTIES 4.1 AFKOMST EN OMVANG Onterfd Goed heeft op de nieuwe locatie in de Gruyterfabriek in Den Bosch de mogelijkheid om collecties op te vangen. Op deze locatie wordt onderzoek gedaan naar het belang van de objecten voor het (inter)nationale erfgoed en wordt gewerkt aan registratie en indien nodig aan onderhoud. Door de flexibiliteit van de ruimtes in de Gruyterfabriek, kunnen ook grotere stukken of uitgebreide collecties worden opgevangen. Wanneer het gaat om erfgoed dat specifieke kennis vraagt, kan het netwerk van Onterfd Goed hierin voorzien. Voor zover mogelijk worden collecties integraal getoond aan belangstellenden in een open depot opstelling. Op verzoek mogen bezoekers objecten bestuderen in de onderzoeksruimte. 4.2 REGISTRATIE Onterfd Goed (her)registreert de aangeboden collecties om een goed beeld te krijgen van de totale omvang van de collectie en om door middel van gedegen onderzoek te kunnen bepalen welke deelcollecties of objecten tot het Nederlands erfgoed kunnen worden gerekend. Alle objecten worden onderzocht en gefotografeerd en worden opgenomen in een nieuwe database die via de website voor iedereen toegankelijk is. 4.3 ONTZAMELBELEID Het ontzamelbeleid is een van de belangrijkste beleidsonderdelen van Onterfd Goed en is in onverkorte versie toegevoegd aan dit beleidsplan: (bijlage: Ontzameling van erfgoedcollecties)

6 4.4 OVERDRACHT OF VERKOOP Na een gedegen onderzoek worden objecten aangemerkt als wel of niet van belang voor het nationale erfgoed. De objecten die van belang zijn voor het Nederlands erfgoed worden aangeboden aan publieke instellingen. Wanneer objecten niet van belang zijn of ook bij andere instellingen in de collectie aanwezig zijn, worden zij afgestoten. Deze stukken worden aangeboden aan verzamelaars of liefhebbers op verzamelaarsbeurzen, markten of via internet. In de ruimte in de Gruyterfabriek kunnen stukken worden bekeken en afgehaald. 5 PUBLIEKSACTIVITEITEN 5.1 PROJECTEN Onterfd Goed initieert eigen projecten en werkt in opdracht van instellingen, organisaties of overheden aan culturele vraagstukken of collectiebeleid in de breedste zin van het woord. Een project als het ontmantelen van een collectie is een kernactiviteit en geeft Onterfd Goed de mogelijkheid vraagstukken op het gebied van erfgoed te onderzoeken en het netwerk en de expertise daaromtrent te vergroten. De conclusies uit (praktijk)onderzoek helpen het verwezen van meer collecties te voorkomen. Alle projecten worden gerealiseerd in samenwerking met steeds wisselende deskundigen. Omdat de projecten zeer uiteenlopend zijn wordt er per project een plan gemaakt door een deskundige projectleider, met onder andere een eigen budget en pr-plan. Bij de realisatie van alle projecten worden verschillende media gebruikt om het publiek erbij te betrekken. 5.2 PROGRAMMERING De programmering bestaat uit een breed scala aan activiteiten. Er is voor alle doelgroepen aanbod; verzamelaars, individuele geïnteresseerden, professionals, jongeren en het brede publiek. Er is aanbod van activiteiten die rechtstreeks verband houden met een eventuele ontmanteling van een collectie of met verzamelbeleid en activiteiten die aansluiten bij bestaande initiatieven als het Museumcongres, festivals, en activiteiten in woonzorgcentra. Programmering kan op uiteenlopende locaties in Nederland plaats vinden. 5.3 ACTIVITEITEN Ontwikkelen van expertise Netwerk rondom museale collecties samenbrengen; kennis delen; het bespreken van erfgoedvraagstukken. Collectiewerk Het onderzoeken, registreren en op verantwoorde wijze ontzamelen van alle objecten uit een collectie die is verworven. Monitoring & debat Het bespreekbaar en zichtbaar maken van oud en nieuw beleid en het beschrijven van het proces van de van ontmanteling van een collectie, voor publicaties en aanbevelingen. 5.4 MARKETING EN PR Waar mogelijk worden studenten betrokken bij de projecten. Zij worden gevraagd per project een pren communicatieplan te maken, een huisstijl te ontwerpen en aanbevelingen te doen. De

7 verschillende projecten krijgen zo een eigen identiteit, die aansluit bij de centrale huisstijl van Onterfd Goed. Stichting Onterfd Goed bereikt haar publiek via verschillende media, zoals websites, Facebook, Twitter. Er wordt aansluiting gezocht bij bestaande fora zoals bijvoorbeeld op Linkedin en andere netwerken. Door het inzetten van studenten, free publicity en sociale media kunnen de bestaande, bescheiden budgetten optimaal worden gebruikt. 6 ORGANISATIE 6.1 STATUS De stichting Onterfd Goed is niet BTW-plichtig en heeft de culturele ANBI-status. 6.2 BESTUUR De Stichting Onterfd Goed heeft een bestuur dat bestaat uit minimaal drie deskundigen op gebied van cultuur, erfgoed, communicatie, economie of innovatie. De bestuurders zijn onbezoldigd en ontvangen een onkostenvergoeding. 6.3 PERSONEEL De stichting heeft een officemanager in dienst voor minimaal 8 uur per week; er is een externe accountant voor advies en controles. De collectieregistratie en -ontmanteling en langdurige projecten worden uitgevoerd door in te huren zelfstandige ondernemers. Daardoor is steeds relevante deskundigheid voor handen, zonder risico op leegloopuren. Zij zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken. Kleinere projecten en activiteiten worden waar mogelijk ondergebracht bij studenten en vrijwilligers. Studenten werken in het kader van projectstages, langdurige stages of afstudeeropdrachten voor Onterfd Goed. 6.4 LOCATIE Onterfd Goed heeft gekozen voor een locatie in de Gruyterfabriek in Den Bosch als basis, vanwege de centrale ligging, de goede prijs/kwaliteitverhouding, de goede bereikbaarheid en de aanwezigheid van kunstenaars en creatieve bedrijven. Voor de verschillende projecten worden ook andere locaties gezocht. De ruimte wordt ingezet als dynamische werkruimte met verplaatsbare werkplekken voor onderzoek en herregistratie van collecties; ontvangstruimte voor publiek; integraal open depot en mogelijkheid tot afhalen van objecten; en ruimte voor programmering. De inrichting van de ruimte wordt steeds aangepast naar de aard van de collecties, projecten en activiteiten. Daar waar de middelen een mogelijkheid bieden, neemt Stichting Onterfd Goed de beginselen van maatschappelijk verantwoord ondernemen in acht. Zowel extern als intern wordt gezocht naar duurzame en verantwoorde verbindingen, methoden en materialen. Er wordt gezocht naar samenwerking met collega instellingen en bedrijven om kosten, arbeid en materialen te besparen.

8 7 FINANCIEN 7.1 EXPLOITATIE Om niet afhankelijk te zijn van structurele overheidssubsidies zoekt Onterfd Goed naar nieuwe organisatie- en exploitatievormen. Door de inkomsten- en kostenstromen voortdurend te toetsen kunnen mogelijk aanbevelingen voor een breder veld worden gedaan. Inkomsten: Pay what you want: Het publiek doneert aan de stichting; bij het bijwonen van een debat; bezichtiging van het open depot; bij iedere mogelijke gelegenheid. De opbrengst hiervan komt ten goede aan expertise, monitoring en debat. Onterfd Goed gebruikt haar expertise en die van haar netwerk om tegen vergoeding erfgoedprofessionals te adviseren over voorgelegde vraagstukken. Een grote inkomstenbron is de opbrengst uit verkoop van bedrijfsmiddelen en objecten van verweesde collecties. Verkoop kan zijn via beurzen, markten, internet en veiling. Bij iedere aankoop mag de koper zelf beslissen naar welk, nog te realiseren, project van Stichting Onterfd Goed 30% van het aankoopbedrag gaat. Het publiek heeft daarmee een stem in de programmering; het brede publiek gaat het aanbod van activiteiten co-creëren. Projecten die in opdracht van derden gerealiseerd worden moeten een positief resultaat geven. Voor projecten in het kader van kennisvalorisatie worden projectsubsidies aangevraagd. Giften in het kader van de Culturele ANBI status. Crowdfunding. Kostensoorten: Vaste lasten locatie Bedrijfskosten Arbeid voor organisatie Collectie: aankoop, beheer en ontzamelen Projecten: uitvoering en middelen