JAARVERSLAG 2010 Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 200 Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel Laarbeeklaan Jette

2 Inhoud I. VOORWOORD p. 3 II. HET VERTROUWENSCENTRUM KINDERMISHANDELING BRUSSEL p. 5 III. MISSIE, VISIE EN CONCRETISERING p. 0 IV. CIJFERGEGEVENS A. MELDINGEN p. 6 B. KINDEREN p. 28 C. GEVOLGGEVING EN DIAGNOSTIEK p. 3 D. RISICOINSCHATTING BIJ MELDING EN NA DIAGNOSTIEK p. 35 V. VISIEONTWIKKELING EN AANPAK VAN KINDERMISHANDELING IN DE BRUSSELSE MULTICULTURELE CONTEXT p. 39 VI. ONZE PARTNERS p. 45 2

3 I. Voorwoord In 200 kreeg VK Brussel 666 meldingen over een totaal van 965 individuele personen. In vergelijking met het jaar voordien is dit een toename van ongeveer 5%. Als we enkel naar de meldingen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) kijken dan is de stijging zelfs 7%. Van de gemelde kinderen uit het BHG registreerden we 65% met een Belgische afkomst omdat ze de Belgische nationaliteit hebben of hier geboren zijn. Bij benadering 80% van hen groeit op in gezinnen waar de ouders een nietbelgische afkomst hebben. Deze kinderen groeien dus op in gezinnen met een allochtone cultuur en taal. Dit gegeven kleurt het werk van VK Brussel en betekent een extra uitdaging: in nagenoeg alle gevallen dienen we rekening te houden met cultuureigen betekeniskaders van de gezinnen en veelal moeten we beroep doen op tolken en intercultureel bemiddelaars. De door ons gehanteerde omschrijving van kindermishandeling blijft in de dialoog met deze gezinnen overeind, maar er zijn geregeld cultuureigen gevoeligheden waarmee rekening dient gehouden te worden: de positie van de ouders in deze gezinnen en deze van de kinderen, genderbepaalde rolpatronen, de visie op opvoeding, eigen oplossingsstrategieën, de verwachtingen ten aanzien van de maatschappij, de specifieke achtergrond van de gezinnen, het balanceren tussen twee culturen Hulpverlening op een VK, met inbegrip van confrontatie en diagnostiek, is maar mogelijk als er recht gedaan wordt aan deze realiteit. Dit vraagt geduld, fijngevoeligheid, inzet en openheid van alle betrokkenen. Dat de diversiteit van ons publiek ook andere en meer praktische gevolgen heeft, illustreert het tevredenheidsonderzoek dat zich op de gezinnen zelf richt. Bij dit onderzoek schrijven we de respondenten in hun eigen taal aan. Dit resulteerde in documenten in vijf verschillende talen (Nederlands, Frans, Engels, Turks en Arabisch). Voordien leerden we bij de realisatie van onze nieuwe folder tijdens de zomer 200 dat onze Westerse computers en software niet overweg kunnen met de Arabische taal. Net voor het in druk gaan, werd duidelijk dat de Arabische vertaling, ongewild en ongewenst verhakkeld door de tekstverwerker, een samenraapsel van nietszeggende tekens was geworden. De folder kreeg ruime verspreiding en werd bijzonder goed onthaald. 3

4 Binnen het project Visieontwikkeling en aanpak van kindermishandeling in de Brusselse multiculturele context proberen we zicht te krijgen op cultuurgevoelige mechanismen bij kindermishandeling, ze te begrijpen en er consequenties op het gebied van hulpverlening aan te verbinden. Dit blijft een ambitieus project dat veel vraagt van het gehele team en van de projectgroep in het bijzonder. Daarnaast keerden we in 200 met 3 interne werkgroepen terug naar de basis van ons werk: inzake fysieke, emotionele en seksuele mishandeling/misbruik brachten we recente onderzoeksliteratuur in kaart en evalueerden we de implicaties voor de gehanteerde methodieken. De ingebruikname van het nieuwe elektronische registratiesysteem ( edossier ) op 8 januari 200, betekende een aanzienlijke verbetering in de registratie. Helaas vertoonde het systeem heel wat kinderziektes die binnen een overvolle agenda geregeld voor frustratie zorgden. Omwille van de eenvormigheid van de registratie over de zes vertrouwenscentra heen blijft er nood aan een handleiding die een aantal begrippen en parameters binnen het systeem eenduidiger omschrijft. Daarnaast werd er samen met K&G, onderzoeksgroep Lucas en de vijf andere vertrouwenscentra gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuw risicotaxatiesysteem. Toenemende professionalisering, een betere kwaliteit van de risicoinschatting en een betere registratie kunnen de meerwaarden zijn van dit systeem. Kunnen, want intussen is duidelijk dat de tijdsinvestering die dit systeem vraagt binnen de huidige werkomstandigheden niet mogelijk is. 200 was immers ook het jaar waarin wij samen met andere vertrouwenscentra meer dan ooit de nood aan extra middelen voelden, willen we de kwaliteit van de hulpverlening op peil kunnen houden. De unieke positie van de VK s, aanklampende hulpverlening en zorgverantwoordelijkheid bij een vermoeden van kindermishandeling, wordt immers door geen enkele andere instantie waargemaakt. Na een jaar waarin de gedurende decennia gedoogde mistoestanden binnen de kerk aan het licht kwamen, de publieke opinie verontwaardigd reageerde en het thema hoog op de politieke agenda verscheen, lijkt het niet meer dan billijk dat er eindelijk extra middelen worden vrijgemaakt voor ondersteuning en verdere ontwikkeling van de werking van de vertrouwenscentra. Dit moet innoverende en tegelijk rationaliserende initiatieven op basis van onderzoek, nieuwe inzichten en goodpractices mogelijk maken. 4

5 Bemoedigend in 200 was dat er schot kwam in het Vipadossier waardoor de vertrouwenscentra sinds begin 20 aanspraak kunnen maken op de middelen van dit fonds. Voor VK Brussel is dit noodzakelijk omdat dit de financiële haalbaarheid van een nieuwe locatie dicht bij het Brusselse centrum dichterbij brengt. Ook de revival binnen het Brusselse netwerk Integrale Jeugdhulp juichen we toe met in het bijzonder de succesvolle doorstart van het crisisnetwerk waarmee we intussen een efficiënte samenwerking opbouwden. Vele uitdagingen blijven: de oprichting van de toegangspoort en de taken voor de vertrouwenscentra als gemandateerde centra maatschappelijke noodzaak. Binnen de eigen Raad van Bestuur vond er een reorganisatie plaats met verwelkoming van een aantal nieuwe leden. De uitdagingen voor de toekomst worden er niet eenvoudiger op en een meer performant bestuursorgaan is daarin een belangrijke hulp. Als directeur wens ik ook mijn appreciatie uit te drukken voor de gedrevenheid, de inzet en het professionalisme van de medewerkers van VK Brussel. Binnen het kader van de aangeboden middelen zijn het vooral zij die de kwaliteit van de dienst en hulpverlening bepalen en het is hun verdienste dit optimaal te doen. Een oprechte dankbetuiging ook aan de collega s en partners uit de diverse sectoren waarmee we in 200 goed en perspectiefvol konden samenwerken. Niet in het minst en namens alle medewerkers en bestuursleden ook heel veel dank aan alle gezinnen, ouders en kinderen, die ons in 200 hun vertrouwen gaven om de soms moeilijke weg van openheid en herstel te gaan. Erik Van Dooren 5

6 II. Het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel In 200 maakten de volgende mensen deel uit van de Raad van Bestuur: Prof. Dr. Benjamin Van Camp, voorzitter Dr. Jan Schots, ondervoorzitter Ingrid Steens, penningmeester Katelijne Delmal Monica Minner Lieve Pellens Chris Schotte Elly Van Assche Johan Van Der Sypt Frans Van Stappen het team: Erik Van Dooren, directeur An Buckinx, secretaresse Sarah Cornelis, hulpverlener Liselot Desmet, hulpverlener Karolien De Ruyck, hulpverlener Johan Galle, hulpverlener Goedele Keymolen, hulpverlener Krista Vander Meûlen, secretaresse Deborah Van Tournhout, hulpverlener Evi Verdoodt, hulpverlener de groep stagiaires: Charlotte Boënne, 2de master management en beleid van gezondheidszorg, VUB Yana De Cock, 2de master psychologie, VUB Karolien François, 2de master orthopedagogische wetenschappen, RUG Robert Lescornez, 2de bachelor maatschappelijk assistent, Sociale Hogeschool Gent Charlotte Wouters, 3de bachelor maatschappelijk assistent, VUB 6

7 III. Missie, visie, concretisering Missie De missie van het VK Brussel wordt bepaald door het besluit van de Vlaamse Regering inzake de Vertrouwenscentra Kindermishandeling (zie: Besluit van de Vlaamse Regering betreffende erkenning en subsidiëring van de vertrouwenscentra kindermishandeling van 7/05/2002 en het Ministerieel besluit betreffende de kwaliteitszorg in de vertrouwenscentra kindermishandeling van 0/06/2002). Het VK is hierbij een ankerpunt voor het melden van (vermoedens van) kindermishandeling. Het VK heeft vanuit deze opdrachten een aantal specifieke taken: het geven van deskundig advies aan de melder (hulpverlener en/of andere), coördinatie en ondersteuning van bestaande hulpverlening, gerichte diagnostiek van kindermishandeling (door het VK, door anderen of samen met anderen), het opstarten van hulpverlening door het VK, het doorgeven van eigen deskundigheid en ervaring aan andere hulpverleners door middel van informatie, sensibilisering en vorming. De missie is dus duidelijk gericht op het organiseren en het coördineren van hulpverlening inzake kindermishandeling in al zijn vormen. Vanuit de maatschappelijke positie die het VK door haar missie inneemt, is het eveneens de taak om knelpunten aan de overheid te signaleren. 7

8 Visie Kinderen groeien in onze maatschappij het best op in de liefdevolle en steunende omgeving van hun ouders. Kindermishandeling interfereert hiermee op drastische wijze en kan zorgen voor blijvende schade bij het kind als ze niet stopt. Het is de visie van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK) dat verandering brengen in deze negatieve intrafamiliale interacties de verdere ontwikkeling van het kind binnen zijn gezin mogelijk kan maken. De door ons gehanteerde definitie van mishandeling: Kindermishandeling en verwaarlozing is elke vorm van actieve of passieve geweldpleging of verzuim dat kinderen overkomt, niet door ongeval maar door daden of nalatigheden van ouders, verzorgers, andere personen, instellingen of de maatschappij, en waarbij afwijkingen bij het kind ontstaan of redelijkerwijze mag verwacht worden dat ze zullen ontstaan of waarbij hun optimale ontwikkeling in het gedrang komt (A. Koers). De kerngedachte in de visie van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling is dan ook pluridisciplinaire, confidentiële en vrijwillige doch aanklampende hulpverlening voor mishandelde kinderen en hun omgeving (ouders, familie, opvoeders) met als centraal uitgangspunt het kind en zijn veiligheid, zijn lichamelijke en geestelijke ontwikkeling, zowel op korte als op lange termijn. Er wordt gedacht vanuit de positie van het kind, omdat men weet dat kindermishandeling zijn kansen op een normale ontwikkeling, zowel lichamelijk, als geestelijk, als maatschappelijk ernstig kan belemmeren. Er wordt echter ook gedacht vanuit de positie van zijn opvoeders (meestal zijn ouders) omdat zij verantwoordelijk zijn voor het opgroeien van hun kinderen. Wij delen deze verantwoordelijkheid met de ouders (of de opvoeders), wat betekent dat wij het kind centraal stellen. Wij proberen om de kinderen en hun ouders een nieuwe kans te bieden op een betere, gezondere en beschermende leefsituatie. Indien dit onmogelijk blijkt gaan de belangen van het kind voor op deze van hun omgeving. 8

9 De kernelementen, die deze hulpverlening bepalen zijn: vrijwilligheid confidentialiteit multidisciplinariteit deskundigheid verantwoordelijkheid duidelijkheid aanklampende houding Het multidisciplinair aspect van het team van het VK moet een garantie betekenen voor onze cliënten, maar ook voor de leden van het team zelf dat deze kernelementen realiseert binnen een maatschappijkritisch, empathisch en humanistisch karakter. Het VK Brussel legt ook een aantal accenten in zijn werking: nauwe samenwerking met preventieve en curatieve gezondheidszorg, de noodzaak aan een eigen diagnostische evaluatie van kind(eren) en hun context in een groot aantal van de aangemelde situaties, het uitbreiden van deskundigheid door het volgen en organiseren van vorming, hulpverlening voor de Nederlandstalige bewoners en hulpverleners van Brussel en voor die anderstaligen die kinderen hebben in het Nederlandstalig onderwijs aanhoudend overleg met alle andere sectoren betrokken in de aanpak van kindermishandeling (hulpverlening en justitie). 9

10 Een concretisering Voor diegenen die minder vertrouwd zijn met de werking van een vertrouwenscentrum kindermishandeling blijven bovenstaande missie en visie waarschijnlijk te abstract. In het Brussels Welzijnsnieuws, het driemaandelijks tijdschrift voor welzijn en gezondheid van de Brusselse Welzijns en Gezondheidsraad verschijnt in de zomer van 20 volgend artikel dat deze uitgangspunten verduidelijkt en concretiseert. Voorstelling Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel What s in a name? Een vader werd op het VK uitgenodigd om het mogelijk incestueus misbruik van zijn jarige dochter te bespreken. Volgens hem was dat misbruik echter onmogelijk: hij was afkomstig uit een ver land en hij betoogde dat er in zijn land niet eens een term bestaat voor dit soort gedrag. Als er geen woorden voor zijn, dan bestaat het ook niet en kon hij het dus nooit gedaan hebben. De reactie van deze vader zal bij velen op gefrons en afkeuring onthaald worden. Begrijpelijk en terecht. Anderzijds is het taboe rond incest ook hier nog niet zo lang doorbroken. Ook het concept kindermishandeling zoals we het nu kennen is van veel recentere datum dan velen vermoeden. We zijn veel schatplichtig aan het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind dat dateert van 989 niet toevallig dezelfde periode dat de eerste vertrouwenscentra in Vlaanderen erkend werden. De invulling van het begrip kindermishandeling is nog volop in beweging. De ontoelaatbaarheid en desastreuze gevolgen van fysieke en seksuele mishandeling van kinderen wordt door niemand in vraag gesteld. Emotionele mishandeling, dikwijls veel moeilijker te vatten en bespreekbaar te stellen, maar niet minder schadelijk in de gevolgen, wordt stilaan beter erkend en herkend. Nieuw bewustzijn groeit over de even schadelijke gevolgen van het getuige zijn van partnergeweld op de ontwikkeling van kinderen: denk aan de vele vechtscheidingen maar ook aan de mishandelende partnerrelaties. Recent ook zien we een toename van seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen kinderen van dezelfde leeftijd, dikwijls nog zeer jong. Wie had dit 50 of zelfs 25 jaar geleden durven denken? De reactie van de vader in het voorbeeld valt te begrijpen: hij wil zich verdedigen, is bang voor de gevolgen van de onthulling. Toch zegt ze ook iets over ons allen: onrecht wordt maar gezien als we het willen zien, hulp kan er pas komen als er verantwoordelijkheid genomen wordt. Daarvoor kiezen, verantwoordelijkheid nemen en hulp en verandering mogelijk maken: dat is waarvoor je bij een VK terecht kan. 0

11 Een wereld van verschil Toen zo n 25 jaar geleden de eerste initiatieven voor hulpverlening bij kindermishandeling in het leven werden geroepen was de maatschappelijke gevoeligheid voor het thema in weinig te vergelijken met de huidige situatie. De pioniers dienden de wereld te overtuigen van het bestaan van kindermishandeling. Er was weinig over geweten en de interesse voor het thema was gering. Midden jaren 90 brachten de zaken Dutroux en Pandy het thema op een onthutsende manier aanwezig in het maatschappelijk bewustzijn. Recent kenden we een gelijkaardig maatschappelijk ontwaken naar aanleiding van de dossiers binnen de kerk (ook dit wisten we). Vandaag de dag weet iedereen dat kindermishandeling geen marginaal verschijnsel is en dat behoorlijk wat kinderen ook slachtoffer zijn van seksueel misbruik. Uit onderzoek weten we dat minstens 3% van de kinderen slachtoffer zijn van één of andere vorm van mishandeling. En het is nu voor het eerst in Vlaanderen dat het kinderrechtencommissariaat een grootschalig onderzoek uitvoert bij zo n 2000 kinderen waarvan de resultaten in september 20 zullen bekend gemaakt worden. Het maatschappelijk debat gaat nu veeleer over wie welke verantwoordelijkheid opneemt bij de aanpak van de problematiek. Dat een goede samenwerking van alle betrokkenen, d.w.z. hulpverlening, ouders, kinderen, indien nodig samen met een VK, de best mogelijke aanpak is wordt door velen onderschreven. Daarnaast is er ook de toenadering tussen hulpverlening en justitie. Voor de pioniers van een kwart eeuw geleden was dit nog ondenkbaar. Hun pleidooi voor een nietgerechtelijke aanpak van kindermishandeling stuitte op veel verzet. Intussen is er de consensus dat beide benaderingen hun bestaansrecht hebben en dat hulpverlening en een gerechtelijke aanpak elkaar niet noodzakelijk in de weg staan maar elkaar zelfs kunnen versterken. Het VK contacteren: de doos van Pandora openen? Maandag 0u30: Elke van het CLB belt met een medewerker van het VK. Zij overlegde eerst met een collega en samen besloten ze om het VK te contacteren voor een melding: Luca, een jongen van 0 heeft verscheidene striemen op de armen. Hij zegt dat papa hem met een stok geslagen heeft omdat hij gelogen had, dit zou niet de eerste keer zijn. Het VK stelt voor om intern te overleggen en nadien het CLB terug te bellen met een voorstel. Maandag u: na kort overleg stelt de VKmedewerker het CLB voor dat de schoolarts de letsels vast zal stellen. Deze vaststellingen geven meer garanties voor het bespreekbaar maken van de ongerustheden en zijn een basis voor doorverwijzing naar het VK. Maandag u5: Het VK contacteert het CLB en Elke kan zich in dit voorstel vinden. Zowel Elke als de medewerker van het VK hebben elk nog enkele vragen. Er wordt overlegd over mogelijke problemen en mogelijkheden om deze situatie zo goed mogelijk aan te pakken. Daarbij wordt met alle betrokkenen rekening gehouden maar staat de veiligheid van het kind voorop. Maandag 3u: de CLBarts doet vaststellingen van de blauwe plekken, beschrijft nauwkeurig de grootte en de locatie in haar verslag en faxt dat door naar het VK. Het CLB nodigt de ouders om 6u uit op school voor een gesprek. Maandag 6u30: Elke van het CLB belt samen met de ouders naar het VK. De ouders krijgen dinsdag om 0u een afspraak voor een gesprek op het VK, zij gaan akkoord om Luca dan mee te brengen. Elke zal hen vergezellen.

12 Dinsdag 9u: op de dagelijkse briefing van het VK wordt deze melding besproken en afgesproken wie de ouders om 0h zal ontvangen. Vanuit het VK zal er zowel een ouderwerker als een kindwerker bij de intake aanwezig zijn. Het VK stelt voor om Luca onmiddellijk bij het gesprek aanwezig te laten tenzij ouders dit niet wensen of wanneer dit voor hem of ouders te moeilijk zou zijn. Dinsdag 0u: gesprek met het gezin en Elke op het VK. Er wordt uitgebreid stilgestaan bij de bezorgdheden en hoe elke partij daar mee omgaat. Ouders beseffen dat er een probleem is en staan open voor hulp. Er worden verdere afspraken gemaakt om beter zicht te krijgen op het gezinsfunctioneren en op de pedagogische hulpvraag. Dit moet leiden tot een hulpaanbod dat is aangepast aan de mogelijkheden en noden van dit kind en dit gezin. De komende weken zullen er gesprekken zijn met beide ouders en zal ook Luca individueel gezien worden. Een draaischijf in de hulpverlening De principes van vrijwilligheid en vertrouwelijkheid deelt het VK met vele andere organisaties. Zo ook is het VK gevat door de bepalingen van IJH en dus ook door het decreet op de rechtspositie van de minderjarige in de IJH. Specifiek voor een VK is het aanklampende (niet vrijblijvende) aanbod in die situaties van maatschappelijk noodzakelijk geachte hulp bij kindermishandeling. Iedereen, hulpverleners of andere personen die zich zorgen maken over een kind omwille van een vermoeden van mishandeling, kan het VK contacteren voor advies of hulp. Bij de contactname schatten we de ernst en dringendheid in alsook op welke manier er best hulp kan geboden worden. Het VK biedt vijf vormen van dienstverlening:. Een adviesgesprek of consult: we zoeken samen met jou uit hoe ernstig je ongerustheid is en welke hulp er eventueel nodig is. Bij zo n adviesgesprek blijft de zorgverantwoordelijkheid bij jou liggen. Gezien het anonieme karakter van een adviesvraag dien je het betrokken kind en het gezin hiervan niet op de hoogte te brengen. Deze werkwijze is volledig in regel met alle bepalingen inzake beroepsgeheim en privacywetgeving. 2. Bij coaching bieden wij jou een grondige ondersteuning bij jouw aanpak en zoeken we samen doorheen het traject welke de meest aangewezen keuzes zijn. 3. Het VK wordt soms ook gecontacteerd met een vraag tot coördinatie,waarbij we de betrokken diensten samen brengen om tot een gecoördineerde aanpak te komen. Gezien de actieve betrokkenheid van het VK en de onmogelijkheid om zo n overleg in de anonimiteit te doen dient het gezin hiervan vooraf op de hoogte te zijn. 4. Het VK kan ook een actief hulpverlenende rol op zich nemen: wij gaan de dialoog aan met het betrokken gezin. Wanneer andere hulpverleners al betrokken zijn (C.L.B., K&G, bijzondere jeugdzorg ) wordt best afgesproken hoe er samengewerkt wordt. Een belangrijke rol voor het VK zal zijn om op een grondige manier de problemen die de mishandeling mogelijk maken in kaart te brengen, en de ouders te motiveren om zichzelf of hun kind door therapie of andere begeleidingen te laten bijstaan waar nodig om de mishandeling te voorkomen en de gevolgen ervan op te heffen. 5. Daarnaast heeft het VK ook een beperkte vormingsopdracht. 2

13 Een probleem zoals een ander? De hulpverlener met zijn gevoelens in de knoop Kindermishandeling is en blijft een beladen begrip waarbij de onveiligheid van de meest kwetsbaren ons dwingt om zelf stelling te nemen. Ook professionele hulpverleners krijgen het vaak moeilijk wanneer ze met (een vermoeden van) kindermishandeling te maken krijgen. Indien de kindermishandeling zich afspeelt binnen het gezin wordt dit nog complexer want het gezin wordt door ons allen toch beschouwd als de veilige thuishaven. De hulpverleningsprincipes, die ons anders zo duidelijk lijken, bieden ons dan schijnbaar onvoldoende houvast voor de keuzes die zich opdringen: Wat is het probleem? Is dit wel kindermishandeling? Of is het een problematische opvoedingssituatie? Moeten de ouders gecontacteerd worden, door wie? Wat zeggen we hen, wat niet? Is het aanspreken van ouders niet hetzelfde als hen beschuldigen van kindermishandeling? Welk effect zal dit hebben op het kind? Op het gezin? Welke gevolgen zal dit hebben voor mijn vertrouwensrelatie met de ouders en/of het kind? Moet de politie ingeschakeld worden? Hoe zal mijn baas reageren? Wat als ik niets doe? Is dit schuldig verzuim? De koe bij de horens: advies vragen of melden! Ook al ben je er nog niet helemaal uit of het om kindermishandeling gaat, welke interventies nodig zijn, of VK Brussel aangewezen of noodzakelijk is, je kunt de situatie steeds anoniem voorleggen aan een van de medewerkers. De medewerker kan samen met jou een inschatting maken van de (psychische en fysieke) veiligheid van het kind en nadenken over de meest adequate hulpverlening voor dit kind én zijn gezin. Ook voor het VK is de samenwerking met andere hulpverleners van groot belang zowel bij het inschatten van onze adviesvragen en meldingen als bij het uitwerken van een geschikte hulpverlening. Daarom wordt vaak, binnen het gedeelde beroepsgeheim, contact gezocht met andere partners. Wanneer het VK informatie opvraagt bij andere diensten dan gebeurt dat liefst met akkoord van het gezin. Soms kan dit echter nog te delicaat zijn voor het kind in kwestie. Het VK kan dan gedurende korte tijd binnen een exploratiefase informatie verzamelen zonder medeweten van de betrokkenen. Er zal zo vlug mogelijk getracht worden om dit proces transparant met het gezin op te nemen. Je neemt best telefonisch contact op met het centrum op een werkdag tussen 9h en 7. De organisatie van de dienst is er op gericht om je onmiddellijk te woord te staan. Buiten de diensturen blijven wij beschikbaar voor noodoproepen. 3

14 Hoe vertrouwelijk is een vertrouwenscentrum kindermishandeling? Vertrouwelijkheid kent vele aspecten. Het betekent onder andere dat zowel op niveau van het kind als op niveau van de ouders bekeken wordt wat wel en niet mag gecommuniceerd worden, wat eventueel moet gecommuniceerd worden, aan wie gecommuniceerd wordt. De medewerkers van een VK zijn zoals alle hulpverleners gebonden door het beroepsgeheim. Dat betekent dat zij de hen toevertrouwde gegevens niet aan anderen kunnen doorgeven behalve in de door de wet voorziene uitzonderingen:. er is gedeeld beroepsgeheim dat hulpverleners toelaat de strikt noodzakelijke gegevens voor een zelfde (hulpverlenings)doel te delen. Een beroepsgeheim kan dus niet gedeeld worden met gerechtelijke instanties en politie, of met niethulpverleners 2. er is spreekrecht wanneer de hulpverlener zelf heeft vastgesteld dat een kind in nood verkeert, en dat er geen andere manier is om veiligheid te verzekeren. Dan kan je spreken met het gerecht (art. 458bis SW). Als hulpverlening voldoende veiligheid kan brengen dan kan je dus geen gebruik maken van het spreekrecht 3. wanneer de hulpverlener zichzelf dient te verdedigen in een rechtszaak Het gevolg is dat strafbare zaken zoals kindermishandeling door het VK vertrouwelijk kunnen behandeld worden. Het VK zal dat doen zolang er voldoende garanties bestaan voor de veiligheid van het kind, dit staat in de hele aanpak centraal. Sinds operatie Kelk weet iedereen dat het gerecht door het in beslag nemen van dossiers aan informatie van de hulpverlening kan komen. Dit is echter geen gebruikelijke gang van zaken, en is onderworpen aan heel specifieke spelregels en controle. Ook Justitie is zich ten volle bewust van het belang van een goede hulpverlening en zal het vertrouwen dat nodig is om te kunnen werken enkel schenden als daar zeer gegronde redenen voor zijn. VK Brussel Brusselt Het is een hele evolutie geweest: ooit, meer dan 20 jaar geleden, werkte het VK Brussel in haast heel Vlaanderen, Brussel en zelfs in Wallonië. We waren toen het tweede opgerichte Vlaamse centrum naast het VK van Antwerpen. Vandaag is een duidelijke keuze gemaakt om enkel nog in Brussel te werken voor families met een Nederlandstalige link. Deze keuze moet het mogelijk maken om kwaliteitsvol te blijven werken en om de Brusselse populatie, met zijn specifieke kenmerken zoals armoede en culturele diversiteit, beter te bereiken. Meldingen van buiten de regio en Franstalige gezinnen worden met gepaste zorg naar het juiste centrum doorverwezen. Om recht te doen aan de culturele smeltkroes van de hoofdstad werkt VK Brussel samen met de universitaire wereld in onderzoek naar de impact ervan op de hulpverlening: hoe kan hulpverlening bij (een vermoeden van) kindermishandeling zo efficiënt en effectief mogelijk verlopen gezien de verschillen in culturele betekeniskaders inzake opvoeding en wat er toelaatbaar is? 4

15 Een kind van 25 Op 7 oktober 986 werd het Vertrouwensartscentrum Kind in Nood boven de doopvont gehouden door de nog piepjonge Minister Guy Verhofstad. Wij waren toen het tweede centrum in Vlaanderen dat officieel opstartte. Pas anderhalf jaar later voorzag de Vlaamse Regering in de subsidiëring van Centrum voor Hulpverlening bij Kindermishandeling per provincie, en voor Brussel. De belangrijkste principes van toen gelden ook nu nog: laagdrempeligheid, multidisciplinariteit, kindgerichtheid, aanklampendheid en vertrouwelijkheid. Het VK bevindt zich al sinds het begin in het kinderziekenhuis van het UZBrussel. Samen met de recente keuze om zich regionaal enkel op het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te richten is onze dienst op zoek naar een aangepaste locatie meer naar het centrum van de hoofdstad. Het huidige team bestaat uit 9 medewerkers:sarah Cornelis, Liselot Desmet, Karolien De Ruyck, Johan Galle, Goedele Keymolen, Hilde Van Daele, Krista Vander Meûlen, Erik Van Dooren en Evi Verdoodt. Op dit ogenblik wordt hard gezocht naar een arts die het team kan versterken met zijn specifieke inbreng. Er wordt ook uitgekeken naar één of meer vrijwilligers om gedurende één dag in de week het onthaal van het centrum te verzorgen. Ondanks het thema van het werk blijft het bijzonder leuk werken op het VK. Wij hopen dat dit afstraalt op onze samenwerking met de collega s. Suggesties zijn steeds welkom op het volgende adres: Laarbeeklaan 0 te 090 Jette, tel. 02/ of via kindinnood@uzbrussel.be. 5

16 IV. Cijfergegevens A. Meldingen In 200 werd er 666 keer gemeld bij het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel. In vergelijking met 2009 is dit een stijging van meer dan 5%. Het aantal gemelde kinderen bedroeg 965, een stijging van bijna 7%. Tabel : meldingen en gemelde kinderen over de voorbije werkingsjaren Aantal gemelde kinderen Aantal meldingen 0/86 2/ TOTAAL

17 Grafiek : aantal meldingen en gemelde kinderen van 989 tot heden aantal kinderen aantal meldingen Tabel 2 geeft een regionaal overzicht van de meldingen. VK Brussel heeft nog te veel meldingen van buiten de eigen regio: 58,4%. Meldingen uit andere regio s vragen heel wat inspanningen op het vlak van onthaal, registratie en zorgzame doorverwijzing ten koste van de eigen regio. De stijging van het aantal meldingen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) is verhoudingsgewijs iets groter dan de algemene toename. Ter vergelijking: in 2006 kreeg VK Brussel 89 meldingen uit het BHG, vorig jaar waren dit er 277. Dit is een toename met 47%. Ondanks de sterkere regioafbakening daalt het aantal meldingen uit de provincie VlaamsBrabant slechts gering. Als we kijken naar het arrondissement HalleVilvoorde dan valt op dat het aantal meldingen uit deze regio in 200 zich stabiliseerde op 79. Dit is nog steeds 26.9% van het totaal. De ligging van het centrum en het ingebed zijn in de structuren van UZ Brussel spelen hierin een rol. Tabel 2: geografische indeling van de meldingen 2009 % 200 % Brussels Hoofdstedelijk Gewest Provincie Vl.Brabant Provincie Antwerpen 26 4, Provincie OostVlaanderen 53 8, Provincie WestVlaanderen Provincie Limburg Wallonië Onbekend Buitenland TOTAAL

18 Onderstaande grafiek vat een aantal parameters samen. Duidelijk te zien is dat de meldingen uit Brussel gestaag blijven stijgen maar deze uit HalleVilvoorde op het niveau van het jaar voordien bleven, ondanks de duidelijke regioafbakening. Grafiek 2: Evolutie aantal meldingen/kinderen Bxl HV Evolutie aantal meldingen/kinderen BXL - H-V Totaal meldingen/kinderen MeldlingenBrussel/Halle-Vilvoord Totaal meldingen Totaal kinderen Meldingen Brussel Meldingen Halle-Vilvoorde 0 Tabel 3: meldingen per maand in 200 Maand 2009 % 200 % Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December TOTAAL De zomervakantie betekende vroeger altijd een dip in het aantal meldingen: 8,7% van de meldingen in In 200 was dit absoluut niet het geval. De zomerperiode was voor VK Brussel zelfs de drukste periode: 29,7% van de meldingen kwamen toe in de periode van juli t.e.m. september. 8

19 Samen met de vakantieperiode van een aantal partners in de hulpverlening en van een aantal medewerkers op de dienst, vroeg dit een extra inspanning en compliceerde dit de veiligheidsinschatting van de gemelde kinderen. Het aanhouden van de meldingen tijdens de zomervakantie werd ons ook vanuit andere VK s gemeld. Tabel 4: Hermeldingen 200 Aantal hermeldingen met e melding binnen Aantal hermeldingen met e melding voor Totaal 75 Omwille van de ingebruikname van een nieuw registratiesysteem begin 200 zijn een aantal cijfers niet vergelijkbaar met de voorgaande jaren. Dit is o.a. het geval voor het aantal hermeldingen. Vorig jaar bedroeg het aantal hermeldingen %. Er zijn uiteenlopende redenen voor een hermelding. Het kan zijn dat een melder na een eerste keer advies gekregen te hebben, nadien terugbelt met een concrete vraag om hulp. Het minst wenselijke is een hermelding omwille van een blijvende of nieuwe onveiligheid van een kind nadat er al hulpverlening werd opgestart. Vanaf maart 2009 werd er een nieuw wachtsysteem opgezet om de permanentie buiten de kantooruren te regelen. Indien men belt na 7 uur s avonds en voor 9 uur s ochtends krijgt men volgende boodschap te horen: U bent verbonden met het antwoordapparaat van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling te Brussel. Wenst u een afspraak te maken met één van onze medewerkers, hebt u een vraag of wenst u een melding te doen dan kan u ons op weekdagen bereiken tijdens de kantooruren van 9 tot 7 uur. Wenst u uitzonderlijk een dringende melding te doen of adviesvraag te stellen dan kunt u nu terecht op het nummer 0474/ Vous êtes bien connecté avec la boîte vocale du Vertrouwenscentrum Kindermishandeling de Bruxelles. Si vous désirez un rendezvous, si vous avez une question ou vous voulez signaler une suspicion de maltraitance, vous pouvez nous joindre au numéro 0474/

20 Tabel 5: tijdstip meldingen 2009 % 200 % Binnen de kantooruren Buiten de kantooruren TOTAAL Deze nieuwe wachtregeling laat ons toe om een analyse te maken van de contactnames met het wachtnummer van het VK. Tabel 6: analyse wachtmeldingen AARD VAN DE OPROEP Regio Brussel Andere regio AANTAL Dringende Niet dringende WERKTIJD Meldingen meldingen 9u u55 2u u35 Totaal Algemeen totaal 50 8u30 Bijna 0% van de melders contacteren ons buiten de reguliere kantooruren (09u tot 7u). Daarvan zijn er 50 contactnames via het telefonische wachtsysteem, de andere betreffen meldingen via . De tijdens de wachtregeling aan deze meldingen bestede tijd bedraagt 8u30 : de telefoontijd en het nota nemen, dit is registratie en followup niet inbegrepen. In de helft van de contactnames ging het om een situatie die een dringend advies of interventie nodig had. Anders dan bij de totaliteit van de meldingen kwamen deze wachtmeldingen voor 74% uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, voor een relatief groot deel van de spoedafdeling pediatrie van UZ Brussel. 20