Hoofdstuk INNOVATIE CONTRACT

Transcriptie

1 Hoofdstuk INNOVATIE CONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

2

3 INleiding Voor u ligt het innovatiecontract van de Topsector Creatieve Industrie voor de jaren 2016 en In dit contract staan de ambities van ondernemers, kennisinstellingen en overheden voor hun financiële inzet voor onderzoek en innovatie in de creatieve industrie. In het eerste hoofdstuk leest u hoe de sector zich ontwikkelt en bouwt aan impact. Het tweede hoofdstuk beschrijft de partners in de gouden driehoek, die zich inzetten voor onderzoek en innovatie voor de creatieve industrie. In het derde hoofdstuk staan de doelen, in het vierde hoofdstuk leest u hoe CLICKNL met de focus op vijf verbindende thema s deze doelen realiseert. Deze vijf thema's zijn eerder vastgelegd in de Kennis en Innovatieagenda Creatieve Industrie In deze agenda beschrijft CLICKNL de strategische visie op onderzoek voor en innovatie van de creatieve industrie. Ook de CLICKLNL Netwerken hebben ieder in een eigen deelagenda de belangrijkste thema s in hun eigen domein benoemd, zie bijlage C. Tenslotte vindt u in het vijfde hoofdstuk de programma's waarin de ambities voor kennisontwikkeling en innovatiestimulering worden vertaald. Het gaat om zogenoemde 'cross overs' met andere topsectoren en over onderzoeks-, innovatie- en stimuleringsprogramma's. Al deze programma s worden mogelijk gemaakt door de financiële bijdragen van kennisinstellingen, het bedrijfsleven en overheden. Dit Innovatiecontract Creatieve Industrie van CLICKNL is een product van nauwe samenwerking met de netwerken uit de creatieve industrie, die aan CLICKNL zijn verbonden, en het Topteam Creatieve Industrie. 1 De gezamenlijke inzet van het bedrijfsleven, kennisinstellingen en de overheid voor deze contractperiode is ruim 84 miljoen. Ruim 24 miljoen daarvan is via regelingen en calls beschikbaar voor onderzoek en innovatie. 1. Van het Topteam maken onder meer een wetenschapper, een topambtenaar, een ondernemer en een boegbeeld uit de sector deel uit. Het boegbeeld is de trekker van het Topteam. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE Coverfoto: Chase Elliott Clark

4 4 CLICKNL

5 CLICKNL is het Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) van de creatieve industrie. CLICKNL levert een bijdrage aan de samenleving van de toekomst doordat zij netwerk-vorming, kennisdeling en innovatiedynamiek binnen de sector stimuleert. Een afgeleide doelstelling is dat CLICKNL en de CLICKNL netwerken 2 het aantal bedrijven vergroot dat met private bijdragen investeert in kennis en innovatie in de creatieve industrie. 2. CLICKNL bestaat uit zes netwerken, zie bijlage A. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

6 6 CLICKNL

7 Inhoudsopgave INLEIDING 3 1. Bouwen aan impact 9 2. Samenwerkingspartners Doelen en ambities WERKWIJZE Het programma Cross overs Onderzoeksprogramma's Stimuleringsprogramma's Samenvattend 37 COLOFON 38 Bijlagen A. CLICKNL Netwerken B. Propositie NWO C. Kennis en Innovatieagenda Creatieve Industrie , inclusief de agenda's van de CLICKNL Netwerken INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

8 de creatieve industrie in nederland cijfers tot PERSONEN gemiddelde bedrijfsgrootte 43% ZZP in de sector EXPORT 0,21% GOEDEREN 29,5% DIENSTEN in de wereld Creative Businesses FTE 2,55% van de werkende bevolking PLAATS CREATIVE OUTPUTS IN DE WERELD /FTE CREATIEVE INDUSTRIE 1,82% BBP Nederland 8 CLICKNL

9 1. Bouwen aan impact Grote maatschappelijke vraagstukken vereisen een nieuwe benadering. We hebben nieuwe beelden, verhalen, structuren, gedrag, diensten en nieuwe samenwerkingsvormen nodig om deze vraagstukken te beantwoorden. Nieuwe manieren om invulling te geven aan en om te gaan met de behoeften van mensen. De rol die technologie daarin vervult en met name de wijze waarop technologie interacteert met en interfaces creëert voor de behoeften van mensen. Voor mensgerichte, communicatief heldere oplossingen is de inzet van creatieve geesten noodzakelijk, die daarvoor multidisciplinaire vaardigheden inzetten. Door breed en grensverleggend te denken draagt de creatieve sector significant bij aan innovatie in andere sectoren en bedrijfstakken. Ook manifesteren creatieve bedrijven zich nadrukkelijk in het buitenland. Op deze manier heeft de sector in de afgelopen jaren een meer dan gemiddelde groei laten zien. De komende jaren bouwen Topteam Creatieve Industrie en CLICKNL verder aan het realiseren van meer impact. In de volgende hoofdstukken leggen we uit met welke partijen we samenwerken, wat onze doelen zijn en hoe we te werk gaan. De creatieve industrie pakt complexe vraagstukken en maatschappelijke uitdagingen aan op een verrassende manier. In het ontwikkelingsproces combineert ze inspiratie en intuïtie met kennis, technologie en methoden. Creatieve bedrijven zijn sterk in cross-sectorale samenwerking en werken in multidisciplinaire teams. Ze zijn dienstverlenend en mensgericht en houden van experimenteren. Het bestaansrecht van de sector ligt in het creëren van hoogwaardige innovatieve en spraakmakende ideeën, producten, diensten, systemen, strategieën en werkwijzen. Met concrete, vernieuwende oplossingen realiseert de sector impact en maakt het de toegevoegde waarde van creativiteit zichtbaar. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

10 4 Overheid 1 3 Maatschappij 5 Ondernemers 2 Kennisinstellingen clicknl verbindt 10 CLICKNL

11 2. Samenwerking Om impact te realiseren legt CLICKNL nieuwe verbindingen en werkt zij aan duurzame netwerken en publiek-private allianties. CLICKNL opereert in de driehoek overheid-bedrijfsleven-kennisinstellingen en zet de komende twee jaar sterk in op het realiseren van grote sector-overstijgende publiek-private samenwerkingsverbanden. BEDRIJFSLEVEN Private partijen Onderzoek en innovatie richten zich binnen de creatieve industrie niet alleen op de sector zelf, maar in belangrijke mate ook op cross overs. Daarbij wordt de opgedane kennis niet alleen ingezet voor de eigen sector maar ook voor andere sectoren. Als we spreken over private partijen hebben we het dus zowel over private partijen binnen de creatieve industrie als over private partijen daarbuiten. Private partijen binnen de creatieve industrie Voor creatieve bedrijven is het van groot belang dat de kennisbasis binnen de sector verder wordt ontwikkeld. Nu de sector haar grenzen verlegt naar impact op grote maatschappelijk uitdagingen, zoals gezondheid, milieu, energievoorziening, welzijn, sociale integratie en veiligheid, volstaat het niet langer om enkel te vertrouwen op creativiteit en intuïtie. Toegankelijke wetenschappelijke kennis en fundamenteel onderzoek zijn nodig om de sector op een hoger plan te brengen en internationaal toonaangevend te laten blijven. Private creatieve bedrijven worden vertegenwoordigd door brancheverenigingen, die op hun beurt samenwerken binnen in de Federatie Dutch Creative Industries. Private partijen buiten de creatieve industrie Andere sectoren, bijvoorbeeld de zorg, logistiek, retail en productiebedrijven, ervaren de kracht van innoverende creativiteit in economische en maatschappelijke zin. Er wordt dan ook een significante stijging verwacht in de private bijdragen vanuit andere sectoren aan onderzoek en innovatie. De huidige vraagstukken hebben betrekking op de beleving en betrokkenheid van gebruikers en toekomstgerichte ontwerpen. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

12 KENNISINSTELLINGEN Universiteiten en Hogescholen De creatieve industrie hongert naar kennis. De sector volgt wereldwijde ontwikkelingen en vertaalt het naar lokale diensten. Kennis en overzicht van die ontwikkelingen kunnen de relatief kleine bedrijven niet zelfstandig verwerven. Een nauwe samenwerking met kennisinstellingen als universiteiten, hogescholen en eigen kennisnetwerken wordt gezocht om kennis actueel en state of the art te houden. Universiteiten en hogescholen zijn via de CLICKNL Netwerken nauw betrokken bij de kennisontwikkeling binnen de creatieve industrie. Het betreft onder meer de Technische Universiteit Delft (TU Delft), Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), Universiteit Twente (UT), Universiteit van Amsterdam (UvA), Universiteit Utrecht (UU), ArtEZ, Saxion Hogeschool, Hogeschool van Amsterdam (HvA), Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU), Hogeschool Utrecht (HU) en NHTV Internationaal Hoger Onderwijs (NHTV). Centers of Expertise De Centers of Expertise zijn publiek-private samenwerkingsverbanden waarin mbo- en hboinstellingen samen met het bedrijfsleven werken aan aantrekkelijk onderwijs en innovatie. Inmiddels zijn er drie Centers of Expertise voor de creatieve industrie: Amsterdam Creative Industries (HvA), U Create (HU & HKU) en Future Makers in Fashion & Design (ArtEZ). De Centers of Expertise zijn belangrijke partijen waarmee de komende jaren intensief wordt samengewerkt. ECN Energieonderzoek Centrum Nederland zet zich in voor een snelle transitie naar een duurzame energiehuishouding. Daarvoor ontwikkelt ECN samen met (inter)nationale partners en marktpartijen nieuwe kennis en technologie. De focus daarbij ligt sterk op technologie en inhoud. Door vanuit het gebruikersperspectief te werken en fundamentele kennis over methodologie en procesvoering toe te voegen, biedt de creatieve industrie een toegevoegde waarde om deze transitie op gang te brengen. Concrete onderwerpen en programma s waarin de komende jaren wordt samengewerkt zijn: Create Energy, Open-House en draagbare zonnecellen. OVERHEID Landelijke overheid Vanuit de nationale overheid zijn de ministeries van Economische Zaken (EZ) en Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) nauw betrokken bij de creatieve industrie. EZ is verantwoordelijk voor het topsectorenbeleid en voor de uitvoering van de TKI-toeslag. De MIT-regelingen worden uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). EZ levert ook een directe financiële bijdrage aan de CLICKNL Netwerken en het CLICKNL-bureau. 12 CLICKNL

13 EZ OCW NWO De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) zorgt voor kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap en bevordert de impact ervan op de maatschappij door het financieren van onderzoek. Het creatieve-industriebeleid van OCW wordt mede ingevuld door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Bovendien levert OCW een directe bijdrage aan het CLICKNL-bureau en het CLICKNL Media & ICT Netwerk. Regio's, provinciale en gemeentelijke overheden Eén van de doelstellingen van CLICKNL is het versterken van de samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Daartoe hebben de CLICKNKL Netwerken een regionale verankering gekregen om deze samenwerking op provinciaal en gemeentelijk niveau te borgen. De CLICKNL Netwerken helpen de regio's op hun beurt bij het realiseren van de regionale belangen. Een goed voorbeeld hiervan is Growing Games, dat onder andere ondersteund wordt vanuit de provincie Utrecht om de werkgelegenheid in de applied-gamingsector in de regio te stimuleren. Op dit moment wordt samen met de regio's gezocht naar nieuwe vormen om de regionale samenwerking effectief en duurzaam in te richten. In draagt NWO voor ruim 22 miljoen bij aan de onderzoeksprogrammering van de Topsector Creatieve Industrie. De activiteiten betreffen PPS-activiteiten 3 en PPP-activiteiten 4. In aansluiting op de Kennis en Innovatieagenda van CLICKNL realiseerde NWO de Roadmap SMART Culture. Het doel van deze Roadmap is de kennisbasis voor de sector verder te ontwikkelen en te versterken door in te zetten op onderzoek voor media, kunst en cultuur en erfgoed in relatie tot maatschappelijke en economische vraagstukken. De volledige propositie van NWO is in bijlage B verder gespecificeerd en wordt in de komende maanden uitgewerkt. Houd de websites van CLICKNL en NWO in de gaten voor het laatste nieuws: en Het Nationaal Regie-orgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA (NRPO-SIA) is onderdeel van NWO. Het NRPO-SIA financiert en stimuleert praktijkgericht onderzoek door hogescholen. De creatieve industrie is nauw verbonden met NRPO-SIA vanwege de praktijkgerichte invalshoek en de grote mate van samenwerking met andere sectoren. 3. Privaat-publieke samenwerking. Dit betreft activiteiten waarin bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden intensief met elkaar samenwerken aan gezamenlijke onderzoeksonderwerpen. 4. Privaat-publieke programmering. Dit betreft (internationale) themaprogramma s. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

14 Ook het bij NWO aangesloten Nationaal Initiatief Hersenen en Cognitie (NIHC) en Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) leveren in samenwerking met NWO Geesteswetenschappen een bijdrage aan fundamenteel onderzoek, met name voor de ontwikkeling van gamification en beïnvloeding van gedrag. KNAW KNAW bevordert de kwaliteit en de belangen van de wetenschap; zij zet zich in voor een optimale bijdrage van de Nederlandse wetenschap aan de culturele, sociale en economische ontwikkeling van de samenleving. Samen met het bedrijfsleven stimuleert KNAW innovatie en valorisatie. Voor de creatieve industrie doet zij dit via het Centre for Digital Humanities, een samenwerking van UvA en VU. CLICKNL en KNAW hebben de wens uitgesproken TKI-toeslag, gegenereerd op basis van gezamenlijke projecten, ten goede te laten komen aan de verdere ontwikkeling van programma s vanuit het Centre for Digital Humanities. publieke partijen Naast de nationale en regionale overheden, NWO en KNAW, werkt de creatieve industrie ook nauw samen met andere partijen uit de publieke sector. Denk aan erfgoedinstellingen, musea, poppodia en -festivals en de publieke omroepen. Topsectoren Samen met de andere topsectoren is CLICKNL continu op zoek naar manieren waarop topsectoren elkaar kunnen versterken. Momenteel gebeurt dit met drie topsectoren: High-tech-systemen en -materialen (inclusief ICT) in de cross over HTSM Smart Industry, Life Sciences and Health in de cross over Create Health en Energie in de cross over Create Energy. In de toekomst liggen hier veel mogelijkheden, bijvoorbeeld voor onderzoek zonder proefdieren met de topsectoren Life Science and Health, Agro en Chemie. Daarnaast zijn er mogelijkheden voor: het beïnvloeden van rijgedrag en brandstof gebruik via gaming met TKI Logistiek ontwerpen en bouwen voor toekomstige zorghuisvesting met Life Sciences and Health inzetten van gaming bij het gebruik van warmteen koude-installaties voor een flexibele energieinfrastructuur met TKI Urban Energy het aantrekkelijker maken van zonnepanelen door design en gebruiksgemak met Volume by Design en TKI Urban Energy. Met de inzet van TKI- middelen en bijdragen van de gemeente Eindhoven en OCW ontwikkelt CLICKNL de verschillende cross-overprogramma s. 14 CLICKNL

15 OVERIG Investeringen van andere topsectoren in gezamenlijke cross overs. Het innovatiecontract Gezamenlijk investeren het bedrijfsleven, kennisinstellingen en de overheid in de contractperiode van ruim 84 miljoen in het versterken van de kennisbasis van de creatieve industrie. OVERHEID Investering van de overheid in het versterken van de infrastructuur van de Creatieve Industrie. 38% 32mLN 3% 3mLN TOTAAL 84mLN 59% 49mLN TOPSECTOR Life Sciences and Health privaat-publieke samenwerking PPS-en waarin bedrijven en kennisinstellingen met elkaar samenwerken, gestimuleerd en ondersteund door diverse calls en regelingen vanuit de overheid. Create Health Retail Smart Retail Smart Industry TOPSECTOR HTSM High tech systemen & materialen Create Energy TOPSECTOR Energie INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

16 3. Doelen en ambities De Creatieve Industrie heeft de ambitie Nederland in 2020 tot de meest creatieve economie van Europa te maken. Om dit te realiseren heeft CLICKNL voor de komende periode twee hoofddoelen: het versterken van de concurrentiekracht van de creatieve industrie en het ontwikkelen van antwoorden op grote maatschappelijke uitdagingen. Voor beide is het betrekken van (creatieve) mkbbedrijven van cruciaal belang. Versterken van de concurrentiekracht CLICKNL vergroot de bijdrage van de Topsector Creatieve Industrie aan de concurrentiekracht van Nederland door het ontwikkelen en versterken van de kennisbasis van de sector en door samen te werken met andere topsectoren. Op deze manier neemt de relevantie en verdienkracht van de sector toe. CLICKNL zet, samen met het bedrijfsleven, daarom in op onderzoeks- en innovatieprogramma s die cross-sectorale kennisverbinding mogelijk maken en interdisciplinair onderzoek ondersteunen. Een goed voorbeeld van een dergelijke sector-overschrijdende privaat-publieke samenwerking (PPS) is het Creative Industries Scientific Programme (CRISP). CRISP heeft van 2011 tot 2015 actief bijgedragen aan het versterken van de kennisbasis van de gehele creatieve sector. Via het thema Design for Consequences werken we de komende periode aan een vervolg van CRISP. Naast langjarige en grootschalige onderzoeks- en innovatieprogramma's blijft ook kortlopend onderzoek van belang om de netwerkvorming en de ontwikkeling van de kennisinfrastructuur verder te ontwikkelen. In de komende periode doen we dat onder meer binnen CIRCO, waarin bedrijven kunnen participeren door bijvoorbeeld de Circular Business Design Track (drie workshops) of de Circular Design Class (eendaagse training) te volgen. CLOSING THE LOOP CLICKNL-netwerk Next Fashion heeft de ambitie om van Nederland een kennishub te maken door verduurzaming van de textiel- en kledingketen. In dit kader worden verschillende closing-the-loop -projecten ontwikkeld. Samen met onder meer ArtEZ, Saxion, Texperium, Stexfibers, Breifabriek De Reuver, Weverij van den Acker, Moyzo, Maison the Faux en Beddinghouse worden met lokaal gefabriceerde garens en materialen duurzame collecties ontwikkeld die makkelijk (lokaal) te recyclen zijn. 16 CLICKNL

17 Maatschappelijke uitdagingen Het andere doel van CLICKNL is het ontwikkelen van antwoorden op grote maatschappelijke uitdagingen. De Europese Unie heeft zeven 'Grand Challenges' geformuleerd. CLICKNL legt haar prioriteit bij drie daarvan: 1. Inclusieve en innovatieve samenleving 2. Duurzame energie en circulaire economie 3. Langer gezonder leven Schone energie en circulaire economie Inclusieve en innovatieve samenleving Maatschappelijke Veiligheid Er is nog veel onderzoek nodig om in een inclusieve en innovatieve samenleving met een groeiende bevolking te zorgen voor een betere maatschappelijke veiligheid. De fundamentele kennis en toegepaste ervaring van de creatieve industrie is onontbeerlijk om mensen zich veiliger te laten voelen. Bijvoorbeeld door haar kennis over design en architectuur in te zetten voor innovatieve ontwerpen van dranghekken en overzichtelijke stations die probleemloos grote aantallen reizigers kunnen verwerken. Ook palen voor de verspreiding van licht, wifi en andere infrastructuur vallen hieronder. Voor simulaties en trainingen kunnen games en gaming-technieken ingezet worden. Langer en gezonder leven AMBITIES EN DOELEN VOOR

18 Creative Futures Smart Society Verbindendende thema s Redefining Innovation DE KRACHT VAN DE CREATIEVE INDUSTRIE Kennisinstellingen Business Transformation User Impact Creatieve Ondernemers 18 CLICKNL

19 4. WERKWIJZE Om samen met haar partners de doelen en ambities te verwezenlijken heeft CLICKNL diverse calls en regelingen tot haar beschikking. Eén daarvan is de TKI-toeslagregeling van EZ. Daarnaast zijn er verbindende thema's geformuleerd waarlangs de ambities van de sector gerealiseerd worden. CALLS EN REGELINGEN De creatieve industrie kan van verschillende financieringsinstrumenten en -regelingen gebruik maken voor ontwikkeling en onderzoek. Deze worden onder meer aangeboden door NWO en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Kennis is daarmee toegankelijk en tussen wetenschappers en ondernemers in de creatieve industrie ontstaat samenwerking. Bovendien biedt de overheid aantrekkelijke fiscale regelingen voor onderzoek en ontwikkeling, die het innovatieve vermogen van het MKB helpen bevorderen. Informatie over actuele calls en regelingen is te vinden via de website TKI-toeslag Via de TKI-toeslagregeling van EZ ontvangt CLICKNL 25 procent van de bijdragen van het bedrijfsleven aan publiek-privaat onderzoek in haar eigen sector. Voor de periode van dit contract is de verwachting dat er ruim 5 miljoen aan TKI-toeslag wordt gegenereerd. CLICKNL laat deze toeslag ten goede komen aan de sector en zet in op de eerder genoemde hoofddoelen. Monitoring van voortgang Om de beschreven ambities te realiseren monitoren we de komende twee jaar voortdurend de voortgang. Mogelijke knelpunten worden in overleg met de betrokken partners zo snel mogelijk opgelost. De betrokkenheid van het bedrijfsleven is van cruciaal belang voor het slagen van de ambities. Daarom zal er de komende periode extra aandacht zijn voor het betrekken van het bedrijfsleven. Verbindende thema's Om de hoofddoelen van CLICKNL te realiseren richt het onderzoek zich op vijf themagebieden, waaraan de creatieve industrie concreet waarde toevoegt door haar specifieke expertises en competenties. Deze vijf thema's zijn eerder vastgelegd in de Kennis en Innovatieagenda Creatieve Industrie In deze agenda beschrijft CLICKNL de strategische visie op onderzoek voor en innovatie van de creatieve industrie, zie bijlage C. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

20 1. Smart Society Intelligente technologie draagt bij aan een duurzame samenleving waaraan mensen gezond kunnen participeren. Door onder meer een combinatie van sensoren en data te gebruiken ontstaan nieuwe mogelijkheden. Het betreft steeds meer complexe product-dienstverleningssystemen Hoe kunnen we smart textiles gebruiken om fysieke functies te monitoren? Hoe kunnen we met smart technologie burgerparticipatie bevorderen? CREATIEF Hoe kunnen we het modeproductie systeem slim en duurzaam maken? Wat zijn de gevolgen van mijn ontwerpen in het leven van de gebruikers en hoe kan CREATIEF ik deze in kaart brengen? CREATIEF CREATIEF 20 CLICKNL

21 Smart Society Stratumseind 2.0 Jaarlijks zijn er rond Stratumseind, het uitgaansgebied van Eindhoven, zo'n 800 incidenten waar de politie aan te pas moet komen. Om het imago van dit gebied een boost te geven en het gebied veiliger te maken, werken gemeente, bedrijven en onderwijs samen in een 'Living Lab'. Een van de onderdelen van het Lab is de toepassing van licht. Philips en TU Eindhoven onderzoeken of, door met kleur en intensiteit van licht te variëren, invloed op stemming en gedrag van het uitgaanspubliek kan worden uitgeoefend. De verwachting is dat de agressie in het uitgaansgebied dan vermindert. Smart Society Stemmen op je verjaardag! Op onze verjaardag voeren we ons democratisch recht uit door onze stem uit te brengen. We hoeven niet meer eens in de vier jaar naar de stembus, maar mogen ieder jaar stemmen: op onze verjaardag. Een week van tevoren krijgen we een digitale uitnodiging met inlogcode. Politici worden zo gedwongen om iedere dag campagne te voeren. Liever gezegd: geen campagne voeren maar gewoon hun werk te doen! Dit betekent dus het einde van populisme in de politiek en de media kunnen niet anders doen dan volgen. Iedere vier jaar worden alle stemmen opgeteld op Election Day, hét feestje van de democratie. Deze nieuwe Nederlandse vorm voor het democratische proces vindt internationaal navolging. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

22 2. Creative Futures De veranderende samenleving vraagt om nieuwe, andere oplossingen en interventies. Creative Futures gaat over de bijdrage van de creatieve industrie aan het verkennen, bevorderen en creëren van nieuwe toepassingen en vernieuwende systemen voor onze toekomstige samenleving door design thinking en ontwerpend onderzoek. Ontwerpers komen los van de onzichtbare dwang van bestaande paradigma s en richten hun onconventionele blik op noodzakelijke oplossingen. Zo dragen ontwerpers bij aan nieuwe vervoerssystemen, nieuwe vormen van oudedagsvoorziening en nieuwe content-toepassingen voor mobiele netwerken. Hoe kunnen we complexe systemen (her)ontwerpen en analyseren? CREATIEF Hoe voorspellen we de wensen en verwachtingen die onze klanten over vijf jaar hebben? Hoe kunnen we design thinking inzetten voor maatschappelijke uitdagingen zoals de inclusieve en innovatieve samenleving, schone energie en circulaire economie en gezond leven? CREATIEF Hoe kunnen we vanuit de lokaal geproduceerde vezel kleding ontwerpen? CREATIEF CREATIEF 22 CLICKNL

23 creative Futures Green Deal Binnen de Green Deal Smart Energy Cities is inmiddels veel kennis over decentrale, intelligente systemen voor lokale opwekking, opslag en onderling delen van energie. Inmiddels is in honderdduizend gebouwen deze succesvolle innovatie toegepast en hele wijken voorzien van lokale energievoorzieningssystemen of daarnaartoe onderweg. De bevindingen van vijf vooruitstrevende gemeentes hebben hun weg gevonden naar toepassing door het hele land. Essentieel voor het succes is het centraal stellen van de bewoners en eigenaren van de gebouwen: er is gekozen voor oplossingen waar zij graag mee willen werken en de communicatie sluit aan op hun belevingswereld. Om deze aansluiting te realiseren is veel gebruik gemaakt van creatieve bedrijven via redesigning build environment, design thinking, gamification en storytelling en van de kennis van onderzoekers om gedragsverandering tot stand te brengen. Inmiddels worden deze ontwikkelde systemen en diensten ook uit-gerold in nog eens 50 andere steden in Nederland. Nederland is zijn relatieve achterstand in duurzame energievoorziening snel aan het inhalen en het buitenland spreekt al van de Hollandse Wende. Creative Futures Virtual Sizing Voor mensen in een rolstoel en mensen met een beperking was lange tijd geen comfortabele en modieuze kleding beschikbaar. Door toepassing van nieuwe technologieën zoals de 3D-bodyscan kan voor deze mensen wel passende kleding worden ontworpen. Zo wordt deze doelgroep volwaardig onderdeel van het modesysteem. Binnen het project Virtual Sizing werkt CLICKNL samen met Fashion on Wheels, een initiatief van de Zonnebloem, Virtual Science, HvA/AMFI, Centre of Expertise Future Makers, Be it! by Jenn en A Body Issue. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

24 3. Redefining Innovation Toegepaste creativiteit speelt in innovatieprocessen een steeds belangrijker rol. Hoe kunnen we deze kracht van de creatieve industrie verder versterken en inzetten voor andere topsectoren en voor de samenleving? De creatieve sector wil de hefboom zijn voor innovatie in andere sectoren. Het gaat om ontwerpkennis en -skills en om het goed laten aansluiten van nieuwe producten, diensten, systemen en toepassingen bij doelgroepen en gebruikers. Hoe kunnen we succesvolle pilots opschalen tot daadwerkelijke innovatie? Wat zijn de randvoorwaarden om creatieve competenties succesvol in te zetten in innovatietrajecten? Hoe zorg ik dat mijn producten en diensten zijn afgestemd op de wensen en verwachtingen van individuele gebruikers? (ultrapersonalisatie) CREATIEF Hoe kunnen we bedrijven begeleiden in hun innovatieproces? CREATIEF CREATIEF 24 CLICKNL

25 Redefining Innovation Urban Gaming In oktober 2015 viert ISOCARP, the International Society of CIty and Regional Regional Planners, haar 50-jarig bestaan met een congres in Nederland onder de titel Cities save the world: Let s re-invent planning. Lokale workshops worden georganiseerd in Nederland, Vlaanderen en Nordrhein-Westfalen. Ter voorbereiding op de workshop Delft/Den Haag is een testronde gespeeld met een zogenoemde urban game. Centraal in de Delft/Den Haag-game staat de campusontwikkeling in Delft, dat dient als een strategisch instrument in de ontwikkeling van een duurzame kennisregio Leiden-Den Haag-Delft- Rotterdam. Urban gaming is een methodiek die op een interactieve manier bewoners, bedrijven en inwoners betrekt bij ruimtelijk ontwerp en stedelijke ontwikkeling. Er wordt gespeeld met props die programma-elementen en stakeholders vertegenwoordigen. Urban gaming helpt om gericht een onderwerp aan te zwengelen, erover te communiceren en eraan te participeren. De game is ontwikkeld door BLOK74 en wordt uitgevoerd door TU Delft. Redefining Innovation Circulaire kleding Klanten willen niet langer kleding bezitten maar kleding gebruiken. Op elke straathoek zit nu een kledingbibliotheek. Uitbaters van voormalige kledingwinkels spelen met een kledingbibliotheek in op deze nieuwe behoefte van consumenten. Om aan de behoefte van de consument te voldoen stellen deze uitbaters nieuwe eisen aan de producten die zij inkopen. Kleding moet robuust en duurzaam zijn om lang mee te kunnen gaan en de huurprijs aantrekkelijk te houden. Het gevolg is dat er vrijwel geen kleding meer weggegooid hoeft te worden. Vanuit het CIRCO-project hebben ontwerpers de voormalige winkeliers met service-designmethoden en toegepaste onderzoeken bijgestaan in de transitie naar dit nieuwe business-model. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

26 4. User Impact De creatieve industrie onderscheidt zich van andere industrieën door haar focus op de gebruiker en de expertise om gebruikers aan te spreken, te mobiliseren en te fascineren. Concepten als user centred design, customer journeys, user experiences en personalisation zijn randvoorwaardelijk om de impact van product, proces, dienst of systeem op de gebruiker te verkennen. Wat is een user en hoe verhouden users (een mens, een groep, een samenleving) zich tot elkaar? Hoe kunnen we de impact van gebruikers als groep CREATIEF (the crowd) gebruiken om grote maatschappelijke uitdagingen aan te pakken? Hoe kunnen spelprincipes worden toegepast om gedrag te beïnvloeden? CREATIEF Hoe kunnen we de ervaring van onze klanten met ons klantcontactcentrum zo plezierig mogelijk maken? CREATIEF CREATIEF 26 CLICKNL

27 User Impact Erfgoed in Virtuele Werelden Technologische innovaties op het gebied van 3D-modellering en virtuele realiteit worden meer en meer mainstream. Dit levert uiteenlopende kansen voor musea, archieven en instellingen voor archeologie en architectuur. Illustratieve voorbeelden zijn het 3D-modelleren en 3D-printen van kwetsbare erfgoedobjecten als botten of archeologische vondsten, maar ook het digitaliseren van gebouwen waardoor virtuele reconstructies mogelijk worden. Rondom het Jaar van de Mijnen zijn beelden, geluiden en verhalen van oud-mijnmedewerkers samengebracht in één VR-applicatie getiteld Mijn Explorer. Deze VR-beleving, te ervaren met een Occulus Rift-bril, leidt de bezoeker diep de mijnen in en laat zien en voelen hoe het leven in de mijnen echt geweest moet zijn. Naast het ruimtelijk gevoel dat de gebruiker krijgt voor werken in de mijnen zullen ook oude gebruiken en werkroutines getoond worden via archiefbeelden, die worden geprojecteerd in de virtuele mijngangen. User Impact BUURTKRACHT Een slimme energiemeter maakt het dagelijkse energieverbruik inzichtelijk. Enexis plaatst in haar verzorgingsgebied slimme energiemeters om energie te besparen. Als mensen bewust worden van hun gedrag en het energieverbruik, zullen zij eerder hun gedrag en verbruik veranderen. Daartoe ontwikkelde service-designbureau Ideate het programma Buurkracht voor Enexis. Buurten gebruiken Buurkracht om hun eigen bespaaracties op te zetten. Via een online portal krijgen bewoners inzicht in het eigen verbruik en dat van de buren. Buurkracht levert advies en ondersteuning bij buurtacties en om concrete maatregelen te realiseren. Buurkracht werkt vanuit het perspectief van de buurtbewoner. Na een jaar werken al meer dan 85 buurten met Buurkracht. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

28 5. Business Transformation De wijze waarop de creatieve industrie waarde creëert voor de samenleving verandert. Er is een trend gaande dat grote bedrijven kleiner worden en kleine bedrijven talrijker. Kleine bedrijven werken vooral kort-cyclisch: ze reageren direct op kansen van het moment en plannen nauwelijks vooruit. Voor de bevordering van innovatie in de sector is samenwerken noodzakelijk om schaalgrootte en slagkracht te ontwikkelen en een gestructureerde en degelijke kennisinfrastructuur te realiseren. Business Transformation onderzoekt hoe de business-modellen van de creatieve industrie hierop aangepast kunnen worden. Hoe stem ik mijn productieproces en marketing af op de ultragepersonaliseerde markt? CREATIEF Wat zijn alternatieven voor kostbare en tijdrovende klassieke vormen van validatie en implementatie? Zijn nieuwe business modellen die werken voor de creatieve industrie ook relevant voor andere sectoren? CREATIEF Hoe kunnen we het MKB helpen bij het optimaliseren van de keten waarbij elk bedrijf zijn kracht maximaal benut? CREATIEF 28 CLICKNL CREATIEF

29 Business Transformation Urban Search & Rescue In Indonesië doen zich regelmatig natuurrampen voor. Er zijn 550 getrainde reddingswerkers, maar om adequaat hulp te verlenen aan een bevolking van ruim 250 miljoen zijn eigenlijk 1 miljoen reddingswerkers nodig. Om snel het aantal reddingswerkers te vergroten, is training via ICT noodzakelijk. De Indonesische overheid wilde daarom in korte tijd een trainingsgame beschikbaar hebben om dat doel te bereiken. Dankzij in-house kennis en technologie en dankzij ervaringen in het project Automated gamedesign van de Hogeschool van Amsterdam, was het bedrijf IC3D Media uit Breda in staat om in drie maanden tijd met een klein team de eerste trainingen aan Indonesië te leveren. Voorheen was de doorlooptijd van dezelfde training minimaal een jaar en was een groter team nodig om deze training te kunnen leveren. Business Transformation ROARING TWENTIES Net als in de muziek- en dance-sector zetten Nederlandse mediabedrijven in 2016 zich in voor online, mobiele en sociale media. ID&T, Armada Music en Spinnin Records gingen hen voor. Doel: de consument in beweging zetten, waar en wanneer deze wil. Niet als massaal collectief, maar via maatwerk. Content is overal toegankelijk. Je bent altijd in je eigen mediacocon. Delen was nog nooit zo makkelijk. Wearables en mixed reality maken tijd en ruimte relatief. De echte transformatie begint als producenten, omroepen en digital agencies samen met onderzoekers de wereld veroveren met vernieuwende formats en revolutionaire interfaces. Dutch Digital Design staat voor wereldklasse; de wereld houdt de Amsterdamse underground in de gaten. De roaring twenties staan te popelen! INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

30 30 CLICKNL

31 5. Het programma Samen met haar partners hebben CLICKNL en de CLICKNL Netwerken voor de komende periode een aantal programma s uitgewerkt, die bijdragen aan het versterken van de concurrentiekracht van de Nederlandse economie en zorgen voor inspirerende antwoorden op grote maatschappelijke uitdagingen. Deze programma's zijn te verdelen in cross-overprogramma's, onderzoeksprogramma's en stimuleringsprogramma's. In dit hoofdstuk worden een aantal voorbeelden genoemd. 5.1 Cross overs De toegevoegde waarde van de creatieve industrie komt tot volle wasdom wanneer de verbinding met andere sectoren wordt gemaakt via zogenoemde cross overs. De samenwerking met andere (top)sectoren leidt eerder tot oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen en innovatie. Met de programma s Create Health en Create Energy is binnen het Innovatiecontract een start gemaakt. Beide programma s dragen sterk bij aan de positionering van de creatieve industrie door het aantonen van haar meerwaarde. Binnen het nieuwe innovatiecontract wordt deze strategie voortgezet en uitgebreid met tenminste drie nieuwe cross overs. Met inzet van een deel van de CLICKNL TKI-middelen worden cross overs financieel gestimuleerd. Create Health Create Health heeft als doel bij te dragen aan de maatschappelijke uitdaging gezond en actief ouder worden. De focus ligt op e-health: het slim inzetten en opschalen van ICT-oplossingen. De heersende business-modellen in de zorg maken het lastig om nieuwe diensten op de markt te brengen. Een uitdaging is om een oplossing te vinden voor het grote aantal pilots dat vervolgens nauwelijks wordt INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

32 opgeschaald. Een andere uitdaging is het valideren van games voor de zorg. Initiatiefnemers van Create Health zijn CLICKNL en Health~Holland (TKI LS&H) in samenwerking met U CREATE. Aan het netwerk zijn momenteel ruim 300 partners verbonden waaronder creatieve bedrijven en kennisinstellingen. Hoe kunnen we technologische mogelijkheden zodanig ontwerpen dat ze aantrekkelijk zijn om in de zorg te gebruiken? Create Energy De Green Deal Smart Energy Cities fungeert als impuls voor grootschalige uitrol van energiebesparing, verduurzaming door lokale opwekking en opslag, en slimme netten door toepassing van innovatieve producten, diensten en concepten met een beoogde schaal van tenminste gebouwen in Essentieel voor succesvolle opschaling binnen de Green Deal-projecten is dat de gebruikers centraal worden gesteld: bewoners, eigenaars en gebruikers van gebouwen. De ondertitel van dit Green Deal-project is dan ook Creating Smart Energy Citizens. Dit Green Deal-project, bij CLICKNL bekend onder de naam Create Energy, is een samenwerking tussen TKI Urban Energy, vijf gemeenten (Amsterdam, Arnhem, Eindhoven, Enschede, Groningen), Netbeheer Nederland en EZ. Hoe kunnen we mensen motiveren om veel meer gebruik te maken van lokaal opgewekte duurzame energie? CREATIEF 32 CLICKNL

33 Smart Industry / High Tech De creatieve industrie weet bij uitstek wat de gebruiker wil qua ontwerp en gebruik. Daarvoor gebruikt zij de kracht van de verbeelding en zet de mens centraal bij het ontwerpen van diensten en producten. Robotica, sensortechnologie en 3D-printing bieden daarvoor nieuwe kansen aan de creatieve industrie. De ambitie is om in de periode in samenwerking met het TKI HTSM te komen tot impulsprojecten en matchmaking tussen de high-tech-sector en de creatieve industrie. Het fieldlab Ultra Personalised Products & Services (UPPS) is daar een eerste uitwerking van. Diverse kennisinstellingen hebben hierin hun krachten gebundeld. Bedrijven uit de sector worden uitgenodigd om zich hier bij aan te sluiten. Ook liggen er kansen in samenwerking met TKI LSH als het gaat om de toepassing van sensortechnologie in de zorg. Hoe ontwerp ik draagbare technologie die bestendig, modieus en commercieel haalbaar is binnen de productieketen? Smart Retail - DNWS De retailsector staat voor grote uitdagingen. De gemiddelde consument is ouder en zich bewuster en de versmelting van online en offline mogelijkheden (total retail) geven aan het begrip winkelen een nieuwe betekenis. Vooral voor winkelgebieden is de impact van deze transitie groot, met leegstand en verschraling van de publieke ruimte tot gevolg. CLICKNL is een van de initiatienemers van het platform De Nieuwe Winkelstraat (DNWS). Het platform helpt lokale belanghebbers, de detailhandel, winkelketens, vastgoedbeheerders en gemeente, bij elkaar te brengen en een integraal actieprogramma op te stellen voor toekomstbestendige winkelgebieden. Daarnaast werkt DNWS met CLICKNL aan een Kennis- en Innovatieagenda voor de retail. Een eerste inventarisatie laat zien dat er weinig transparantie en veel versnippering is qua onderzoek en innovatie in de retailsector. De ambitie is om te komen tot een samenhangend onderzoeks- en innovatieprogramma Create Retail, dat aansluit bij de Nationale Retail-agenda, een initiatief van de sector, EZ en het G32-stedennetwerk, een netwerk van 37 (middel)grote steden in Nederland. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

34 Hoe kunnen we winkelgebieden in Nederland voorbereiden op een toekomst waarin de grenzen tussen de fysieke en de online wereld vervagen? 5.2 Onderzoeksprogramma's CLICKNL ambieert zowel langjarige, grootschalige onderzoeks- en innovatieprogramma's als kortlopend onderzoek. CIRCO en CRISP zijn beide voorbeelden van langjarige programma's waarbinnen ook kortlopende projecten mogelijk zijn. Smart Culture Cultuur is een belangrijke pijler onder de creatieve industrie. De sector heeft de afgelopen jaren bewezen van grote waarde te zijn voor de beeldvorming van en over Nederland. En een belangrijke voedingsbodem te zijn voor de bijdrage aan de ontwikkeling van andere tospectoren door de ontwikkeling van door creativiteit en cultuur geïnspireerde innovaties. De Roadmap SMART Culture, de meerjarige agenda voor cultuur van CLICKNL en NWO, laat zien hoe onderzoek op het gebied van cultuur, kunst en media bij kan dragen aan innovatieve oplossingen voor maatschappelijke, economische en industriële vraagstukken. In deze agenda wordt het onderzoek voor de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten vanuit de sector Creatieve Industrie verbonden aan vraagstukken die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van sectoren en de samenleving. Het is de ambitie van CLICKNL om het belang van deze sector voor de Creatieve Industrie te ondersteunen en verder uit te bouwen de komende periode in samenwerking met de kennisinstellingen, makers en ondernemers in de culturele sector. CIRCO In een circulaire economie kijk je verder dan morgen klaar. De winst van een product zit niet langer in alleen produceren en verkopen. Daar begint het pas. Rond een product kan op vele manieren waarde worden gecreëerd voor bedrijven, gebruikers en leefomgeving. Wie zich richt op ge-bruik in plaats van ver-bruik, en waarde cultiveert in plaats van te verkopen, herkent nieuwe uitdagingen en businessmogelijkheden. Design is de motor om tot circulaire producten en diensten te komen. Wat kunnen big data betekenen voor het verduurzamen van de mode-industrie? Hoe zorg ik er als ontwerper voor dat ik meer invloed heb op de maatschappelijke effecten van mijn ontwerp? CREATIEF 34 CLICKNL

35 CIRCO creating business through circular design versnelt de ontwikkeling naar een circulaire economie, met design als motor. In CIRCO werken bedrijven en ontwerpers samen aan concrete circulaire businesses. Zij delen nieuwe kennis en bieden inspiratie via events en online (circulairondernemen. nl). CIRCO is een lopend programma en maakt onderdeel uit van circulairondernemen.nl: dé nieuwe community voor circulair ondernemen en ontwerpen. Op dit moment wordt samen met de regio's gezocht naar nieuwe vormen van regionale samenwerking. CIRCO is financieel mogelijk door de bijdragen van universiteiten, overheden en het bedrijfsleven. Design for Consequences (CRISP 2.0) Design for Consequences richt zich op (on)voorziene en (on)verwachte gevolgen van ontwerpinterventies. Door webwinkels verandert ons koopgedrag en verdwijnen winkelstraten; door de mobiele telefoon gaan we anders om met afspraken en privacy. En bijvoorbeeld de service Peerby, waarmee we eenvoudig spullen kunnen lenen van onze buren, leidt tot meer sociale contacten en verandert onze houding ten opzichte van bezit. Enerzijds worden deze consequenties onderzocht op indirecte langetermijneffecten op welzijn en gedrag, maatschappij en economie, (bebouwde) omgeving en technologische ontwikkelingen. Anderzijds wordt onderzocht hoe ontwerpen dergelijke consequenties bewust en systematisch kunnen sturen. NWO-calls zullen bijdragen aan de ambities van dit programma. Maar de NWO-propositie is niet toereikend. Momenteel wordt vanuit CLICKNL met kwartiermakers gezocht naar aanvullende financiering. 5.3 Stimuleringsprogramma's Met diverse stimuleringsprogramma's krijgen business en innovatie een boost, bijvoorbeeld via onderstaande programma's. Open-House Open-House is een innovatie- en business-accelerator voor de event-, dance- en muziekindustrie. Vanuit Open-House worden innovatieve startups en bedrijven gekoppeld aan toonaangevende festivals om (gebruikers)ervaring op te doen met hun vindingen en er publiciteit voor te genereren. Partners van Open-House zijn diverse zogenoemde launching customers, zoals Into the Great Wide Open; Amsterdam Arena, marktpartijen zoals Vitens, Van Gansewinkel, Stichting Doen en ABN Amro; overheid en kennisinstellingen (NHTV, TU Delft, HvA). Nature Calls is een programma binnen Open-House waarin wordt gezocht naar innovaties om festivals duurzaam te maken door aandacht te besteden aan energie, afval en water. INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

36 Growing Games Het stimuleringsprogramma Growing Games ( ) bevordert duurzame groei van de Nederlandse applied-gamingsector en ondersteunt de toepassingsmogelijkheden van applied gaming. De onderzoeksagenda van CLICKNL Games maakt onderdeel uit van dit programma. De belangrijkste vraagstukken in deze agenda zijn ketenoptimalisatie en differentiatie in de validatie van games. Partners van Growing Games zijn de provincie Utrecht, gemeente Hilversum, Dutch Game Garden, Dutch Game Association, Economic Board Utrecht, Immovator en andere marktpartijen en kennisinstellingen. NICAS Het Netherlands Institute for Conservation, Art and Science (NICAS) is een interdisciplinair onderzoekscentrum waarin kunstgeschiedenis, conservering en restauratie samenkomen met natuurwetenschappen. NICAS is een samenwerkingsverband tussen NWO, het Rijksmuseum, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), UvA, HvA en TU Delft. Deze bestaande en zeker succesvolle PPS wordt uitgebreid met de afdeling 'Heritage of the Future ; gericht op de conservering en restauratie audiovisueel en digitaal erfgoed. De Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid, Beeld en Geluid, Koninklijke Bibliotheek (KB), Nationaal Archief, RCE, KNAW, EYE Filmmuseum, Het Nieuwe Instituut en LIMA participeren in dit initiatief. COMMIT2DATA Het initiatief COMMIT2DATA heeft als intentie om alle activiteiten rondom big data bij elkaar te brengen, in eerste instantie binnen de topsectoren. Het ICT-onderzoeksprogramma werkt langs drie lijnen: pre-competitieve vraag-geïnspireerde kennisontwikkeling; valorisatie; disseminatie. Deze programmalijnen gaan de uitdagingen aan om de exponentiële groei van data en het gebruik en de bescherming ervan te herleiden tot data science en data stewardship. COMMIT2DATA bevindt zich nog in de verkennende fase. De intentie is om een groot sector-overstijgend programma te realiseren ondersteund door onder meer de overheid en NWO. Dit programma maakt gebruik van de inzet van TKI-toeslag dat vanuit alle Topsectoren wordt gerealiseerd. 36 CLICKNL

37 5.4 Samenvattend In de periode wordt door kennisinstellingen, bedrijfsleven en overheid voor ruim 84 miljoen geïnvesteerd in het versterken van de kennisbasis van de creatieve industrie. Vanuit haar ambitie legt CLICKNL de prioriteit bij onderzoek en innovatie door de creatieve industrie voor drie maatschappelijke uitdagingen: (1) Inclusieve en innovatieve samenleving, (2) Duurzame energie en circulaire economie, (3) Langer gezonder leven. Voor oplossingen voor deze uitdagingen richt CLICKNL het onderzoek op een aantal themagebieden waarin de creatieve industrie waarde toevoegt vanuit haar specifieke expertises en competenties: Smart Society, Creative Futures, Redefining Innovation, User Impact en Business Transformation. voor maatschappelijke uitdagingen en innovatie te realiseren. De samenwerking tussen de creatieve industrie en andere topsectoren worden onder meer via een aantal cross-overprogramma's aangejaagd. Op dit moment zijn dat cross overs met de zorgsector, met de energiesector, met de maakindustrie, met de detailhandel en met kunst en cultuur. Binnen dit dynamische speelveld vervult CLICKNL samen met de CLICKNL Netwerken een coördinerende en stimulerende rol. De kennisbasis van de creatieve industrie wordt sterker en de sector wordt kennis-gedreven. De focus ligt op het betrekken van het (creatieve) mkb bij onderzoek en innovatie om zo de gouden driehoek optimaal te laten werken voor de creatieve industrie. Het kennisnetwerk draagt zo bij aan de ambitie van het Topteam Creatieve Industrie om Nederland in 2020 om te vormen tot de meest creatieve economie van Europa. De verschillende (cross-over-)programma s zijn zowel gericht op langjarig, grootschalig fundamenteel onderzoek als op kortlopende stimuleringsprogramma s met een toegepast karakter. CIRCO en CRISP zijn voorbeelden van langjarige programma's waarbinnen ook kortlopende projecten mogelijk zijn. Samen met het bedrijfsleven zet CLICKNL in op onderzoeks- en innovatieprogramma s die crosssectorale kennis mogelijk maken en interdisciplinair onderzoek ondersteunen. Dit is cruciaal om oplossingen INNOVATIECONTRACT CREATIEVE INDUSTRIE

38 COLOFON Dit is een uitgave van CLICKNL i.o.v. het Topteam Creatieve Industrie. Eindredactie: Barbara Philipsen Bureau Philipsen Vormgeving: Dorothee Haneke Pudelskern Josefine van den Eerenbeent Fine Op deze uitgave is de Creative Commons-licentie van toepassing. Het is toegestaan informatie uit deze publicatie te kopiëren, te verspreiden en te bewerken mits deze uitgave als bron wordt vermeld. 38 CLICKNL

39

40 SEPTEMBER CLICKNL