Transmurale Regionale Richtlijn COPD Midden-Brabant
|
|
- Theophiel Coppens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 COPD-richtlijn Transmurale Regionale Richtlijn COPD Midden-Brabant
2 Werkgroep Disease Management Programma COPD: Drs. J.M.A.M. Retera longarts Drs. F.L.M.H.G. Palmen longarts tot 01/10/08 Drs. J.M.M. Lombarts huisarts Drs. H.P.E. de Vries huisarts Drs. W.G.P. Mulder huisarts Drs. F.W.M. Schormans huisarts Mevr. J.M.C. Kivits praktijkondersteuner Mevr. J.L.M. van Beugen-Zomers longverpleegkundige Mevr. C.M.S. Bogaers manager diëtetiek Mevr. H. van Stiphout diëtist Mevr. F. Borgman fysiotherapeut Mevr. A. Stuart fysiotherapeut Dhr. M.P.M. van den Broek fysiotherapeut Drs. F.M. Blessing huisarts Dhr. R. Hendriks Rose-Phoenix Mevr. drs. R.S.A. Kramer LHV Mevr. drs. A.M.S. Cromwijk Zorgnetwerk Midden-Brabant Werkgroep COPD TRFC: Drs. J.M.A.M. Retera longarts Drs. F.L.M.H.G. Palmen longarts tot 01/10/08 Drs. W.G.P. Mulder huisarts Drs. W. Stenvers huisarts Dr. S.W. Zielhuis ziekenhuisapotheker i.o. Mevr. drs. S. Schols apotheker Drs. G.J.A.M. van Gorp verpleeghuisarts Mevr. E. Vugs longverpleegkundige Mevr. A. van Leeuwen POH / longverpleegkundige Mevr. J.L.M. van Beugen - Zomers longverpleegkundige Mevr. drs. M.A.A.E. Cusiel TRFC-bureau Mevr. drs. A.M.J. van Nunen TRFC-bureau Fotografie: Johan Lemmers (ziekenhuisapotheek) Zorgnetwerk Midden-Brabant Bezoekadres: Hasseltveste, dr Deelenlaan 9, 5042 AD Tilburg Postadres: Postbus 5048, 5004 EA Tilburg T: (013) F: (013) Copyright 2009 TRFC
3 COPD-richtlijn Transmurale Regionale Richtlijn COPD Midden-Brabant
4 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 4 Inleiding 6 Diagnostiek 8 Inleiding 8 Inhoud en organisatie in de huisartsenpraktijk 8 Keuze spirometer 9 Samenwerking met longartsen in de ziekenhuizen 10 Zorg voor COPD-patiënten GOLD IV 12 Niet-medicamenteuze behandeling 14 Beweegprogramma voor COPD-patiënten GOLD I en II 15 Voedingsprogramma voor COPD-patiënten met ondergewicht 16 Voedingsprogramma voor COPD-patiënten met overgewicht 19 Stoppen met roken programma 19 Medicamenteuze behandeling 20 Stappenplan 20 Ongewenste medicatie 22 Medicatieschema 22 Medicamenteuze behandeling van exacerbaties 23 Medicatieschema s bij exacerbaties 24 Inhalatie instructie 25 Beslisboom bij de toedieningsvormen 26 Bijlage 1: Beschikbare toedieningsvormen per medicijn 27 Bijlage 2: Inhalatie-instructie per toedieningsvorm van het Astmafonds Bijlage 3: Inhalatieinstructie om mee te geven aan de patiënt Bijlage 4: Adviezen en uitleg voor medicijngebruikers met COPD Bijlage 5: Formulier longfunctiemeting huisarts Bijlage 6: Patiëntenkompas losbladig toegevoegd losbladig toegevoegd losbladig toegevoegd losbladig toegevoegd losbladig toegevoegd
5 COPD-richtlijn
6 Inleiding Het doel van het Disease Management Programma COPD regio Midden-Brabant is het bevorderen van de beschikbaarheid, kwaliteit en doelmatigheid van de zorg voor patiënten met COPD in Midden-Brabant. Hierbij moet, meer dan tot nu toe het geval was, sprake zijn van een geïntegreerde zorgketen die uitgaat van het zorgcontinuüm vanuit patiëntenperspectief. Centraal staat de zorgverlening in de eerste lijn, met een nadrukkelijke aansluiting en afstemming met de tweede lijn. De regionale afspraken zijn onder te verdelen in de medicamenteuze behandeling van COPD en de niet-medicamenteuze behandelingen. Beide onderdelen treft u in deze publicatie. De niet-medicamenteuze behandeling is gebaseerd op de bestaande NHGstandaard M26. De samenwerkingsafspraken binnen de regio zijn uitgewerkt in stroomschema s. Afspraken zijn gemaakt over de inhoud en organisatie van de huisartsenpraktijk en de kwaliteitseisen die gesteld worden aan een COPD-spreekuur, de samenwerking met longartsen, fysiotherapeuten en diëtisten, deskundigheidsbevordering binnen de huisartsenpraktijk en afspraken over de zorg voor COPD GOLD IV patiënten. De medicamenteuze behandeling van COPD is gericht op het zo mogelijk verbeteren van de longfunctie, verminderen van de klachten en het voorkomen van exacerbaties. De doelen op langere termijn zijn het voorkomen of vertragen van een versnelde achteruitgang van de longfunctie en het voorkomen of uitstellen van complicaties en invaliditeit. Bij de medicamenteuze behandeling van COPD wordt voornamelijk gebruik gemaakt van inhalatiemiddelen. Klachten worden symptomatisch behandeld met bronchusverwijders. Er bestaat in de literatuur nogal eens verschil van inzicht. Er is geen evidence voor het gebruik van inhalatiecorticosteroïden bij COPD. Wel zijn er aanwijzingen dat inhalatiecorticosteroïden bij patiënten met (matig) ernstig COPD de klachten doen verminderen en de frequentie van (ernstige) exacerbaties doen afnemen. Er is getracht een richtlijn te maken waarbij zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met literatuur, maar ook met praktijkervaring, gezien het ontbreken van algehele consensus in de literatuur. 6
7 7
8 Diagnostiek Inleiding Alle inhoudelijke afspraken zijn gebaseerd op de NHG-standaard M26 (herziene versie juli 2007). Inhoud en organisatie in de huisartsenpraktijk Het screenen en inkaarten van patiënten met COPD vindt plaats in de huisartsenpraktijk. Veelal door een praktijkondersteuner, onder supervisie van de huisarts. Om het COPD spreekuur optimaal te laten verlopen zijn kwaliteitseisen opgesteld. Deze eisen hebben zowel betrekking op de inrichting van het spreekuur als op de kwaliteit en uitvoering van de spirometrie. De expertise van de longarts wordt in de regio zeer nadrukkelijk ingezet bij deskundigheidsbevordering, toetsing en feedback. De praktijken zullen op structurele basis feedback ontvangen van de longarts op de kwaliteit van de spirometrie, en dan zowel op de uitvoering als op de interpretatie. Kwaliteitseisen COPD-spreekuur: - de praktijkondersteuner heeft affiniteit met en kennis van COPD en onderhoudt deze kennis - de praktijk neemt 2x per jaar deel aan de intervisiegroep onder leiding van een longarts en vraag schriftelijke feedback op spirometrie - in de praktijk zijn geprotocolleerde afspraken rondom werkwijze en verantwoordelijkheden - er is ruimte beschikbaar voor het categorale COPD-spreekuur - er is in de praktijk een draaiboek waarin organisatie en inhoud van het spreekuur is beschreven. DIAGNOSTIEK Eerste deel stroomschema diagnostiek ICPC en/of Medicatie Nieuwe patiënten Analyse hulpvraag (POH) Analyse hulpvraag (HA) Vermoeden COPD? (POH/HA) NEE JA Besluit longfunctiemeting (HA) NEE JA Uitvoeren longfunctie-onderzoek 8
9 DIAGNOSTIEK Tweede deel stroomschema diagnostiek Uitvoeren longfunctie-onderzoek Praktijk HA Elders Bespreken uitslag HA COPD? JA COPD? TWIJFEL COPD? NEE Behandeltraject Diagnostisch consult longarts en behandeladvies Classificatie GOLD score Behandelplan per COPD-patiënt door HA + Voorlichting Keuze spirometer De spirometriemeting vindt bij voorkeur binnen de huisartsenpraktijk plaats, mits de kwaliteit in de praktijk gegarandeerd kan worden. Kwaliteitseisen die aan de spirometriemeting in de huisartsenpraktijk gesteld worden: - er is een gevalideerde spirometer/longfunctiemeter in de praktijk aanwezig - de praktijk heeft protocollair onderhoud en eventueel ijking van het apparaat vastgelegd - uitvoering van de spirometrie geschiedt volgens de richtlijnen zoals de NHG heeft vastgelegd. Praktijken die geen faciliteiten voor longfunctiemeting hebben, moeten terugvallen op een externe voorziening. Spirometers zijn er in vele verschillende uitvoeringen en kosten tussen 900 en 3500 euro. Een handspirometer als enige instrument voor longfunctiemetingen in de praktijk raden wij niet aan. De keuze voor een bepaalde spirometer berust doorgaans op een aantal overwegingen, bijvoorbeeld de aanschafprijs, gebruiksvriendelijkheid en de beschikbaarheid van een koppeling tussen spirometer en huisartsinformatiesysteem. In het Productoverzicht Spirometers zijn de belangrijkste kenmerken van alle in Nederland verkrijgbare diagnostische Spirometers aangegeven. Dit overzicht wordt ieder half jaar bijgewerkt. Met diagnostisch wordt bedoeld dat het met de spirometer mogelijk is om longfunctiediagnostiek te verrichten zoals de NHG-standaarden voor COPD en 9
10 BEHANDELING EERSTE LIJN Eerste deel stroomschema behandeling COPD patiënt FEV1 > 50% GOLD I en II FEV1 < 50% GOLD III en IV Patiënt stabiel HA medicatie advies Patiënt niet stabiel Patiënt stabiel +voorlichting Diagn./therapeut. advies door longarts Stabiel JA < 2 exc./jr. Comm. Longarts/HA Comm. Longarts/HA Stabiel Nee > 2 exc./jr. 2e lijn Stabiel JA Niet-medicamenteuze behandeling Astma die aanbevelen. Het overzicht is gebaseerd op informatie die van de leveranciers is ontvangen. Lees naast de informatie die in het overzicht is weergegeven ook de algemene informatie over spirometers. N.B.: De NHG-standaard COPD geeft ten aanzien van de diagnostiek aan dat de FEV1, de FVC en een flow-volumecurve moeten worden bepaald. De handspirometers geven geen flow-volumecurve en zijn daarom ongeschikt voor de diagnostiek van COPD. Vragen over dit overzicht kunt u richten aan cahagsecretariaat@nhg.org U treft een goed produktoverzicht van diagnostische spirometers op Deze site wordt ieder half jaar geactualiseerd. Voorlopig maakt het projectteam nog geen keuze voor een specifieke longfunctiemeter. In de toekomst is centrale inkoop niet uitgesloten. Samenwerking met de longartsen in de ziekenhuizen De doelstelling is de zorg rond de COPD-patiënt zo te organiseren dat optimale zorg wordt verleend door de juiste persoon en op de juiste plek. Daartoe zijn werkafspraken gemaakt over de (tijdelijke) overdracht van zorg van de huisarts naar de longarts. In grote lijnen is de afspraak: a. Op basis van longfunctie: Bij een longfunctie FEV1> 50% geschiedt de zorg onder regie van de huisarts. Bij een longfunctie FEV1< 50% vindt consultatie van de longarts plaats. In onderling overleg bepalen huisarts en longarts wie de zorg op zich neemt. b. Op basis van GOLD en MRC indeling: GOLD I/II stabiel: zorg in de eerste lijn, regie door de huisarts GOLD I/II niet stabiel: patiënt naar longarts voor diagnose en therapeutisch advies 10
11 GOLD III stabiel: zorg in de eerste lijn, minimaal 1x per jaar consult longarts GOLD III niet stabiel: zorg onder regie van de longarts tot stabiele fase bereikt GOLD IV zie protocol Zorg voor COPD-patiënten GOLD IV (2004). Bij twijfel over diagnose (comorbiditeit, moeilijk te interpreteren longfunctie) en/of bij discrepantie tussen subjectieve klachten en GOLD-score verwijst huisarts naar longarts. Bij de verwijzing worden de MRC-score en de GOLD-indeling ingevuld via bijgevoegd schema. Toelichting MRC-score De MRC-score is een waarde tussen 0 en 5: 0 = ik heb geen last van kortademigheid 1 = ik heb alleen last van kortademigheid bij zware inspanning 2 = ik word alleen kortademig als ik me moet haasten op vlak terrein of tegen een lichte helling op 3 = door mijn kortademigheid loop ik op vlak terrein langzamer dan andere mensen van mijn leeftijd, of moet ik stoppen om op adem te komen als ik mijn eigen tempo loop 4 = na ongeveer 100 meter lopen op vlak terrein moet ik na een paar minuten stoppen om op adem te komen 5 = ik ben te kortademig om het huis uit te gaan, of ik ben kortademig tijdens het aan- of uitkleden GOLD 0 GOLD I GOLD II GOLD III GOLD IV MRC 1 MRC 2 MRC 3 MRC 4 MRC 5 De longartsen nemen bij alle COPD-patiënten die worden doorverwezen de MRC-score af. De koppeling van de MRC-score en de GOLD-indeling maakt het mogelijk inzicht te verschaffen in de discrepantie die ervaren wordt tussen klachten enerzijds en objectieve maten anderzijds. Met de uitkomst van dit onderzoek hopen we de inhoud van het diagnostisch consult verder te verfijnen. De longartsen bieden ondersteuning aan de huisartsen bij de interpretatie van longfunctiemetingen die in de huisartsenpraktijken afgenomen worden. Hiervoor is de afspraak gemaakt dat longarts Retera (TweeSteden ziekenhuis) alle longfunctiemetingen die in de huisartsenpraktijken worden geblazen, toegezonden krijgt. Hij zal deze longfunctiemetingen ter diagnostiek beoordelen en mogelijke behandelsuggesties doen. Voor een volledig beeld vragen wij u om de volgende gegevens aan te leveren: 1. de curves 2. de gegevens zoals gevraagd in het formulier longfunctiemeting huisarts (zie bijlage). Dit formulier is ook te downloaden op of via Het heeft de voorkeur deze gegevens per mail te versturen naar longarts Retera (via jretera@tsz.nl). Indien dit niet mogelijk is kunt u faxen ( t.a.v. longarts J. Retera ) of de gegevens per post verzenden (TweeSteden ziekenhuis, t.a.v. longarts J. Retera, Dr. Deelenlaan 5, 5042 AD Tilburg). Voor een aantal van u zal het relatief eenvoudig zijn deze gegevens uit uw HIS te 11
12 reproduceren. Indien dit problemen geeft, dan adviseren wij u contact op te nemen met een van uw collega s. U kunt uiteraard ook contact met ons opnemen. Wij benaderen dan een huisarts die u hierover van advies kan voorzien. Indien de evaluatie van de geanalyseerde longfunctiegegevens hiertoe aanleiding geeft, zal het verwijspatroon opnieuw geformuleerd worden. Zorg voor COPD-patiënten GOLD IV COPD-patiënten GOLD III-IV die frequent in het ziekenhuis met een exacerbatie worden opgenomen zullen, nadat de behandelaars in samenspraak met de patiënt tot de conclusie zijn gekomen dat curatieve zorg niet meer voorhanden is, indien gewenst voor maximaal 3 maanden opgenomen worden voor revalidatie (MESO-project) in het verpleeghuis. Na ontslag zal de longverpleegkundige van Thebe Thuiszorg eventueel ondersteund door het MTH-team de zorg in samenspraak met huisarts (eventueel longarts) overnemen. Patiënten GOLD IV die frequent voor exacerbaties in het ziekenhuis worden opgenomen en waarbij in samenspraak met de patiënt door de behandelaars wordt vastgesteld dat hernieuwde opname in het ziekenhuis geen meerwaarde heeft bij de behandeling en verzorging van de patiënt, zal de longverpleegkundige van Thebe Thuiszorg worden ingeschakeld, eventueel ondersteund door het MTH-team. Procedure Insluitcriteria Patiënten met COPD GOLD IV waarbij frequente hulpvragen in de laatste 2 maanden zijn gesteld en waarbij opname in het ziekenhuis in principe geen medische meerwaarde heeft. Uiteraard dient expliciete instemming van de patiënt te worden verkregen. Aanmeldingsprocedure Huisarts: digitaal via aanmeldingsformulier Thebe Thuiszorg Longarts: via aanmeldingsformulier Thebe Thuiszorg (en Transferverpleegkundige (CIZ)). Overdracht Huisarts: digitaal via aanmeldingsformulier Thebe Thuiszorg en kopie in Kompas Longarts: schriftelijke medische en verpleegkundige informatie naar huisarts en longverpleegkundige Thebe bij ontslag of bij polikliniekbezoek en kopie in Kompas. Het patiëntenkompas is een communicatiemiddel dat door iedere patiënt gebruikt kan worden. De herziene versie van het Kompas is nog niet vormgegeven en gedrukt, maar om een beeld te geven hebben we wel de tekst als bijlage bij deze publicatie toegevoegd. Het formulier voor verwijzing naar de longverpleegkundige is beschikbaar op Afstemming en informatie De longverpleegkundige neemt na aanmelding contact op met de desbetreffende huisarts en informeert hem/haar over het thuiszorgproject De longverpleegkundige informeert de huisarts ook digitaal over de 12
13 protocollen die gebruikt worden Daarbij vindt tevens afstemming plaats over de verantwoordelijkheden van de longverpleegkundige van in de aangemelde casus onder andere de mogelijkheden aanpassen van medicatie en zuurstofbeleid en het zo nodig toedienen van injecties Daarnaast wordt afgesproken wie (huisarts of longarts) als eerste aanspreekpunt dient voor de longverpleegkundige bij onvoorziene problemen Tevens wordt door de huisarts de patiënt bij de Huisartsenpost aangemeld als deelnemer aan het COPD GOLD IV project; Op vindt u de brief en het bijbehorende faxformulier die worden verstuurd aan medewerkers van de Centrale Huisartsenpost om hen te informeren over belangrijke aandachtspunten in het patiëntendossier Buiten kantooruren kan voor de desbetreffende patiënt zo nodig ook het MTH-team van Thebe ingeschakeld worden Indien de patiënt wordt opgenomen in het ziekenhuis wordt door de verpleegkundige van de longafdeling de longverpleegkundige op de hoogte gesteld evenals van diens ontslag en eventueel overlijden De communicatie tussen alle betrokken hulpverleners over de patiënt verloopt via het COPD Kompas. Eerste huisbezoek Binnen 1 week na aanmelding is er telefonisch contact met de patiënt en wordt een huisbezoek gepland. Richtlijn behandelplan Exacerbatie COPD GOLD IV Definitie ernstige exacerbatie COPD Dyspnoe in rust Moeite met spreken Niet plat kunnen liggen Ademfrequentie >25 per min. Hartslag >110 per min. Gebruik hulpademhalingsspieren Pursed lip breathing Saturatie afhankelijk van de gemiddelde waarden bij betreffende patiënt Waarden <90% in het algemeen sterk afwijkend. Behandelplan 1. Geef een kortwerkend ß 2 -sympathicomimeticum per inhalatiekamer, eventueel via een vernevelaar (houd hierbij rekening met cardiale risico s): Salbutamol dosisaërosol 100 µg per keer, 5 maal inademen, 4-10 keer te herhalen 2. Geef bij verbetering een kuur orale corticosteroïden: Prednisolon 30 mg 1dd1 gedurende 7 tot 10 dagen. Geef instructies voor het gebruik van bronchusverwijders voor de komende 24 uur 3. Verwijs bij onvoldoende verbetering naar de 2e lijn indien daarvoor bij de betreffende patiënt een indicatie is gezien de gemaakte afspraken. Zie verder pagina 23 voor medicamenteuze behandeling van exacerbaties. 13
14 Niet-medicamenteuze behandeling De niet-medicamenteuze behandeling in de huisartsenpraktijk bestaat uit de volgende ondersteuningsprogramma s; - beweegprogramma voor COPD-patiënten GOLD I en II - voedingsprogramma COPD-patienten met ondergewicht - voedingsprogramma COPD-patiënten met overgewicht - stoppen met roken programma. NIET-MEDICAMENTEUZE BEHANDELING IN DE EERSTE LIJN Niet-medicamenteuze behandeling Roken Beweegprogramma Voeding Individuele Fysiotherapie Streefdoelen per patiënt Controle stabiele fase afrondend consult HA Periodieke controle POH; meerdere keren per jaar mogelijk Diagnose/therapie advies door longarts Patiënt niet stabiel Periodieke controle HA 1x per jaar bij GOLD II, III, IV Patiënt niet stabiel 14
15 Beweegprogramma voor COPD-patiënten GOLD I/II Verwijzing huisarts/specialist Intake Anamnese - Beperkingen in het ADL en sociale participatie - Roken ja/nee en plannen om te stoppen - Status lichamelijke activiteiten zoals fietsen, lopen en sport - Coping - Comorbiditeit. Actie therapeut: - Inzicht vergroten COPD; waaronder inhoud ziekte, consequenties en doel van fysiotherapie. Onderzoek - Mucus/hoest/huffen - Ademhaling - 6-minuten looptest - Krachttest Biodex flexoren/extensoren van de bovenbeenmusculatuur - Vragenlijst thuis in te vullen: CCQ/QOL - Gewichtmeting - BMI bepalen. Therapie minimaal 2x/week Ademhaling- en hoesttechnieken, sputumretentie en drainagehoudingen Aan te leren daar nodig gebleken uit het onderzoek. Inspanningsvermogen Trainen van het inspanningsvermogen op cardioapparatuur waarbij de saturatie in rust, tijdens en na de inspanning wordt gemeten. Spierversterkende oefeningen Spierversterkende oefeningen extremiteiten waarbij de saturatie in rust en na de inspanning wordt gemeten. Testen Testmomenten vinden 3-maandelijks plaats en bestaan uit: - Objectieve spierkrachtmeting flexoren en extensoren van de bovenbeenmusculatuur met behulp van de Biodex - 6-minuten looptest - CCQ - QOL - Stappenteller - Gewicht - BMI - Nog nader te beschrijven spierkrachtmeting. Evaluatie Vindt plaats na 3 maanden. Terugverwijzing Patiënt wordt terugverwezen naar de longarts of longverpleegkundige bij: - Periodiek (circa 4 behandelingen) désatureren (dyspneu) structureel lager dan herkenbare saturatie - Verslechterd structureel algemeen welbevinden - Cardiale problematiek - Ieder andere niet pluis signalement. 15
16 Voedingsprogramma voor COPD-patiënten met ondergewicht Bij patiënten met o.a. COPD is aangetoond, dat ondergewicht niet alleen kan leiden tot skeletspierzwakte, maar ook tot een duidelijke afname in sterkte en uithoudingsvermogen van de ademhalingsspieren. Er is tevens een relatie aangetoond tussen vetvrije massa en de (sub-)maximale inspanningscapaciteit bij patiënten met COPD, die onafhankelijk is van de ernst van de longfunctiestoornis. De functionele consequenties van depletie van vetvrije massa bij COPD weerspiegelen zich ook in: - toegenomen invaliditeitsbeleving - een verminderde levenskwaliteit bij de patiënten - verhoogde kans op falen van de medische behandeling, zoals een verhoogd risico van ongeplande ziekenhuis opnames, noodzaak van beademing en het falen van de ontwenning van de beademing. Uit diverse studies blijkt dat gewichtsverlies en ondergewicht prognostisch ongunstige verschijnselen zijn bij patiënten met COPD en een onafhankelijke voorspeller van mortaliteit. Maatregelen om depletie te voorkomen of lichaamsgewicht en lichaamssamenstelling te verbeteren, zijn daarom de belangrijkste verwijsindicaties en doelstellingen voor behandeling en begeleiding door de diëtist. Op basis van uitgebreid diëtistisch onderzoek met o.a. voedingsberekening en behoefte bepaling wordt per cliënt bekeken welke dieetinterventie noodzakelijk/wenselijk is. Criteria voor module dieetbehandeling: Door verwijzing vanuit de huisartsenpraktijk naar diëtist indien patiënt voldoet aan één van de onderstaande criteria: 1. Gewichtsverlies > 5% in 1 maand > 10% in 6 maanden 2. SNAQ score 2 U kunt m.b.v. SNAQ uw klant screenen op ondervoeding. Stel uw cliënt de volgende vragen: Score 1. Bent u onbedoeld afgevallen? - Meer dan 6 kg in de afgelopen 6 maanden 3 - Meer dan 3 kg in de afgelopen maand 2 2. Had u in de afgelopen maand een verminderde eetlust? 1 3. Heeft u in de afgelopen maand drink- of sondevoeding gebruikt? 1 0 of 1 punt - Weeg uw cliënt eenmaal in de maand. 2 punten - Adviseer dagelijks 2 eiwit- en energierijke tussendoortjes van de snacklijst. - Weeg uw cliënt eenmaal in de week. 3 of meer punten - Verwijs naar de diëtist. - Adviseer dagelijks 2 eiwit- en energierijke tussendoortjes van de snacklijst. - Weeg uw cliënt eenmaal in de week. De Short Nutritional Assessment Questionnaire (SNAQ) is ontwikkeld voor de dienst Diëtetiek & Voedingswetenschappen van het VU medisch Centrum. Referentie: 1. Kruizenga H.M., Seidell J.C., De Vet H.C.W., et al. (2005). Development and validation of a hospital schreening tool for malnutrition: the Short Nutrirional Assessment Questionnaire (SNAQ). Clinical Nutrition 24 (1):
17 3. SNAQ-rc score oranje/rood 4. BMI 21 kg/m² 25 kg/m² bij onvrijwillig gewichtsverlies 5. VVMI 16 kg/m² voor mannen 15 kg/m² voor vrouwen 6. Zeer afwijkende voedingsgewoonten, waardoor deficiënties worden vermoed. Waaruit bestaat de dieetbehandeling*: * Gebaseerd op Dieetrichtlijn COPD van Elsevier, Richtlijn ketenzorg bij COPD, Artsenwijzer diëtetiek. Diëtistische gegevens: Afnemen voedingsanamnese, bepalen voedingsanalyse, verzamelen/bepalen antropometrische gegevens (lengte, gewicht(s)verloop, BMI, VVMI, handknijpkrachtmeting). Diëtistische diagnose: Na analyse van de verzamelde gegevens uit intakegesprek, voedingsanamnese, antropometrische gegevens en de berekende voedingsbehoefte wordt de diëtistische diagnose vastgesteld. 17
18 Dieetbehandelplan: Doel: 1. Het verbeteren of het behouden van het lichaamsgewicht 2. Het verbeteren of het behouden van de vetvrije massa. Kenmerken dieetadvies: Energieverrijkt: % Eiwitverrijkt: * onderhoudsfase: 1,0-1,5 gram eiwit per kg lichaamsgewicht * trainingsfase: 1,5 1,7 gram eiwit per kg lichaamsgewicht. Vitamines/mineralen volgens ADH. Extra aandacht voor calcium en vitamine D i.v.m. frequent voorkomen van osteoporose. Inhoud: Eerste consult: Mondeling: Uitleg over COPD en het belang van een goed lichaams-gewicht en over verbetering en/of behoud van spiermassa door middel van voeding/training Uitleg over de energiebalans: verbruik versus inname Uitleg over kenmerken dieetbehandeling Zo nodig gebruik van dieetpreparaten bespreken Stimuleren tot uitbreiding van de lichamelijke activiteiten (training in combinatie met dieetbehandeling wordt geadviseerd bij voorkeur ism fysiotherapie) Leefregels bespreken Advies voor de dagelijkse toepassing, aan de hand van de voedingsanamnese van de cliënt. Schriftelijk: Informatie meegeven. Vervolgconsulten: Mondeling: Dieettoepassing Navragen specifieke (voedings-)problemen, zoals droge mond, slijmvorming, kortademigheid, vermoeidheid, slechte eetlust, snelle verzadiging Gewenste voedingsveranderingen evalueren Het effect van het dieet evalueren Zo nodig aanpassen dieetadvies Lichamelijke inspanningen navragen en terugkoppelen naar fysiotherapeut (Stoppen met) roken navragen Begeleiding van gedragsverandering. Mondeling en/of schriftelijk: Nadere informatie en instructie over meer variatie, praktische tips. Laatste consult: Evaluatie en advisering voor de lange termijn Bij terugval is een nieuw consult van belang Jaarlijks evaluatieconsult is gewenst. Behandeltijd: Maximaal 7½ uur volgens Artsenwijzer diëtetiek. Is tevens afhankelijk van vergoeding zorgverzekeraar. Wanneer gewichtstoename moeizaam bereikt wordt, kunnen meer consulten en begeleiding op langere termijn nodig zijn. 18
19 Voedingsprogramma voor COPD-patiënten met overgewicht In de Richtlijn ketenzorg bij COPD wordt aangegeven dat stabilisatie van het gewicht bij cliënten met COPD en BMI 25 kg/m² een gunstig effect heeft op de overleving. Voedingsinterventie is pas geïndiceerd, indien er andere medische redenen zijn waarvoor gewichtsreductie vereist is. Bij COPD-patiënten met een BMI 30 kg/m² is voedingstherapie gericht op gewichtsreductie met behoud van spiermassa door het intensiveren van lichamelijke inspanning en een adequate inname van eiwitten en energie (eiwitverrijkt en energiebeperkt) De dieetbehandeling is gebaseerd op de Dieetrichtlijn adipositas van Elsevier en de Artsenwijzer diëtetiek. Controle COPD-patiënt De controle van patiënten hangt af van het stadium waarin de patiënt verkeert; bij nieuwe patiënten en/of patiënten in het eerste jaar van de behandeling bepalen de interventies de frequentie van de controle. Bij elke medicamenteuze aanpassing in de behandeling wordt na 4-6 weken een controle afspraak gemaakt. Niet-medicamenteuze adviezen worden na 3 maanden geëvalueerd. De praktijkondersteuner en huisarts maken afspraken wie deze controle uitvoert. De huisarts is verantwoordelijk voor wijzigingen in het beleid en evaluatie. Zodra een stabiele situatie bereikt is wordt de frequentie van controles verminderd naar 1x per 6 maanden. De praktijkondersteuner voert deze controles uit onder supervisie van de huisarts. Bij exacerbaties wordt de patiënt direct verwezen naar het spreekuur van de huisarts. Bij meer dan 2 exacerbaties per jaar verwijzing naar de longarts. Stoppen met roken Voor nadere informatie over Stoppen met roken programma s verwijzen wij u naar de volgende bronnen:
20 Medicamenteuze behandeling Stappenplan Bij geneesmiddelen en inhalatoren die hier niet genoemd zijn kunnen de (maximaal)doseringen afwijken: Raadpleeg het Farmacotherapeutisch Kompas. Zie de bijlage voor alle beschikbare toedieningsvormen per medicijn. In deze richtlijn is geen plaats meer voor acetylcysteïne wegens het gebrek aan evidence. Stap 1: GOLD I-II. Behandelen met kortwerkende bronchusverwijders. Duur: Bij de start van de behandeling 14 dagen, vervolgmedicatie 3 maanden. o Kies eerst een kortwerkend anticholinergicum: Middel Dosering Maximum/dag Ipratropium 20 μg 4 x daags 2 (dosisaërosol) 320 μg 40 μg 4 x daags 1 (inhalatiepoeder, Inhalettes voor Inhalator Ingelheim) 320 μg Er is een lichte voorkeur voor kortwerkende anticholinergica vanwege verschillen in werkzaamheid (minder ziekenhuisopnamen, iets hogere FEV1) en een iets gunstiger bijwerkingenprofiel (minder cardiotoxiciteit) in vergelijking met kortwerkende ß 2 -sympathicomimetica. o Kies bij onvoldoende verbetering (aanhoudende klachten van dyspnoe) na twee weken een kortwerkend ß 2 -sympathicomimeticum, of voeg deze toe: Middel Dosering Maximum/dag Salbutamol μg 4 x daags1 (inhalatiepoeder, Diskus) 800 μg μg 4 x daags 1-2 (dosisaërosol) 800 μg Terbutaline μg 4dd1 (inhalatiepoeder, Turbuhaler) 4000 μg Terbutaline is te overwegen vanwege de Turbuhaler, maar heeft niet de voorkeur vanwege het frequenter optreden van cardiale complicaties. Bij het niet behalen van behandelingsdoelen (aanhoudende klachten van dyspnoe, exacerbaties) wordt overgegaan naar stap 2. Stap 2: GOLD II-III-IV. Onderhoudsbehandeling met langwerkende bronchusverwijders. De voordelen van langwerkende bronchusverwijders zijn het minder optreden van dagritmeschommelingen en de betere compliance van patiënten. Duur: Bij de start van de behandeling 14 dagen, vervolgmedicatie 3 maanden. o Kies eerst een langwerkend anticholinergicum: Middel Dosering Maximum/dag Tiotropium 18 μg 1dd1 (inhalatiepoeder, HandiHaler) 18 μg 20
21 Er is een lichte voorkeur voor langwerkende anticholinergica vanwege verschillen in werkzaamheid (minder ziekenhuisopnamen, iets hogere FEV1) en een iets gunstiger bijwerkingenprofiel (minder cardiotoxiciteit) in vergelijking met langwerkende ß 2 -sympathicomimetica. o Kies bij onvoldoende verbetering een langwerkende ß 2 -sympathicomimeticum, of voeg deze toe: Middel Dosering Maximum/dag Salmeterol 50 μg 2dd1 (inhalatiepoeder, Diskus) 100 μg μg 2dd1 (dosisaërosol) 100 μg Formoterol 12 μg (6-24 μg) 2dd1 (inhalatiepoeder, Turbuhaler) 48 μg 12 μg (6-24 μg) 2dd1 (dosisaërosol) 48 μg Bij patiënten met een cardiale co-morbiditeit geldt voorzichtigheid voor langwerkende ß 2 -sympathicomimetica. Bij patiënten met ernstig of zeer ernstig COPD en met frequente geregistreerde exacerbaties (2 of meer per jaar) of nadat gebleken is dat er onvoldoende verbetering van de klachten en de longfunctie optreedt wordt overgegaan naar stap 3. Stap 3: GOLD III-IV. Behandelen met combinatiepreparaten van langwerkende ß 2 -sympathicomimetica en inhalatiecorticosteroïden. Begin met een proefbehandeling. Bij een afname van het aantal exacerbaties, gemeten aan het aantal kuren orale corticosteroïden of antimicrobiële middelen of ziekenhuisopnamen in verband met COPD, wordt de behandeling voortgezet (te beoordelen na maximaal 3 maanden). Duur: Bij de start van de behandeling 14 dagen, vervolgmedicatie 3 maanden. o Combinatiepreparaten: Middel Dosering Maximum/dag Salmeterol/fluticason 50 μg/500 μg 2dd 1 (inhalatiepoeder, Diskus) 100 μg/1000 μg 25 μg/250 μg 2dd 2 (dosisaërosol) 100 μg/1000 μg Formoterol/budesonide 12 μg/400 μg 2dd 1 (inhalatiepoeder, Turbuhaler) 24 μg/800 μg Noot: Behandeling met alleen inhalatiecorticosteroïden overwegen bij patiënten met een contra-indicatie voor langwerkende ß 2 -sympathicomimetica. Duur: Bij de start van de behandeling 14 dagen, vervolgmedicatie 3 maanden o Inhalatiecorticosteroïden: Middel Dosering Maximum/dag Fluticason μg 2dd1 (dosisaërosol) 1000 μg 500 μg 2dd1(inhalatiepoeder, Diskus) 1000 μg Budesonide μg 2dd1 (dosisaërosol) 1600 μg 400 μg 2dd1 (inhalatiepoeder, Turbuhaler) 1600 μg Cave candida infectie als bijwerking. 21
22 Ongewenste medicatie ß-blokkers zijn in principe gecontraïndiceerd bij astma- en COPD-patiënten. Indien toch een ß-blokker moet worden voorgeschreven heeft een selectieve blokker (in het bijzonder celiprolol) de voorkeur. Medicatieschema Stap 1: Kortwerkende bronchusverwijders GOLD I-II Kortwerkend Anticholinergicum Kortwerkend ß 2 -sympathicomimeticum Combinatie kortwerkend anticholinergicum en kortwerkend ß 2 -sympathicomimeticum Stap 2: Langwerkende bronchusverwijders GOLD II-III-IV Langwerkend Anticholinergicum Langwerkend ß 2 -sympathicomimeticum Combinatie Langwerkend anticholinergicum en Langwerkend ß 2 -sympathicomimeticum GOLD III-IV Stap 3: Combinatiepreparaten inhalatiecorticosteroïden en langwerkende ß 2 -sympathicomimetica Bij contra-indicatie voor langwerkende ß 2 -sympathicomimetica: inhalatiecorticosteroïden Noot: Voor gelijkwaardige alternatieven binnen de genoemde klassen en de doseringen zie het stappenplan. 22
23 Medicamenteuze behandeling van exacerbaties Onder een exacerbatie wordt verstaan een periode met voornamelijk toegenomen dyspnoe soms met hoesten, koorts of slijm opgeven. Het (opnieuw) starten van kortwerkende bronchusverwijders (let bij sympathicomimetica op cardiale risico s), het tijdelijk verdubbelen van de dosis of het combineren van kortwerkende anticholinergica en sympathicomimetica. Er is een lichte voorkeur voor kortwerkende anticholinergica vanwege verschillen in werkzaamheid (minder ziekenhuisopnamen, iets hogere FEV1) en een iets gunstiger bijwerkingenprofiel (minder cardiotoxiciteit) in vergelijking met kortwerkende ß 2 -sympathicomimetica. - Kortwerkend anticholinergicum: o Ipratropium dosisaërosol 20 μg 4dd1 (4dd2) - Kortwerkend ß 2 -sympathicomimeticum: o Salbutamol dosisaërosol (maximaal) 200 μg 4dd1 (4dd2) Bij onvoldoende effect daarvan aangevuld met een kuur orale corticosteroïden: o Prednisolon 30 mg 1dd1 gedurende 7 tot 10 dagen Controleer binnen enkele uren. Bij een ernstige exacerbatie is er sprake van een forse toename in korte tijd (enkele uren) van dyspnoe in rust, moeite met uitspreken van een hele zin, niet plat kunnen liggen, ademhalingsfrequentie >25/min, hartslag >110/min en gebruik van hulpademhalingsspieren. Medicamenteuze behandeling: Geef een kortwerkend ß 2 -sympathicomimeticum per inhalatiekamer, eventueel via een vernevelaar (houd hierbij rekening met cardiale risico s): o Salbutamol dosisaërosol 100 μg per keer, 5 maal inademen, procedure 4-10 keer herhalen Wacht het effect ter plaatse af. Geef bij verbetering een kuur orale corticosteroïden: o Prednisolon 30 mg 1dd1 gedurende 7 tot 10 dagen Verwijs bij onvoldoende verbetering naar de 2e lijn. In 2e lijn verneveling met sympathicomimetica en eventueel anticholinergica bij tachycardiën boven de 125 per minuut tot maximaal 8 keer per 24 uur en het toedienen van corticosteroïden parenteraal (dexamethason 5 mg - 20 mg). Noot: Bij meer dan 3 stootkuren prednisolon per jaar loopt de patiënt een verhoogd risico om osteoporose te ontwikkelen. In dat geval alendronaat (1 dd 10 mg, 1 x per week 70 mg) of risedronaat (1 dd 5 mg, 1 x per week 35 mg) toevoegen. Ook calcium (calciumcarbonaat 1-3 dd 500 mg of CaD 500 mg/440e minimaal 1 x per dag) en vitamine D ( IE per dag) geven (zie transmurale richtlijn Osteoporose van de TRFC). Voor antibiotica zie de transmurale richtlijn antimicrobiële therapie. Instelling antibiotica geschiedt door de 2e lijn. Er kan in het algemeen een indicatie zijn voor het toedienen van een antibiotica bij een exacerbatie maar het is zeker niet 1e keus. De keuze voor antibiotica dient beperkt te worden tot amoxicilline (750 mg 3dd po) of doxycycline (100 mg 1dd po (1e dag 200 mg) gedurende 7 tot 10 dagen). 23
24 Medicatieschema s bij exacerbaties Exacerbatie Starten kortwerkende bronchusverwijders anticholinergicum of ß 2 - sympathicomimeticum Tijdelijk verdubbelen dosis kortwerkende bronchusverwijders Combineren kortwerkende anticholinergica en ß 2 - sympathicomometica Corticosteroïden Ernstige exacerbatie Kortwerkend ß 2 -sympathicomimeticum Bij verbetering: corticosteroïden Bij geen verbetering: 2e lijn o.a. verneveling sympathicomimetica corticosteroïden parenteraal Noot: Zie de toelichting in de tekst voor de doseringen. Noot: In het eerste schema worden de corticosteroïden bij onvoldoende verbetering toegevoegd. Medicatie bij stoppen met roken Het belangrijkste onderdeel van de behandeling van COPD is het motiveren tot stoppen met roken. Roken kan namelijk leiden tot een verslechtering van de longfunctie op korte en lange termijn. Een gedragsmatige aanpak ondersteund door medicamenteuze behandeling (nicotinevervangende middelen) verdubbelt de kans op langdurige abstinentie. Voor medicatie bij stoppen met roken zie de NHG-standaard Stoppen met roken. 24
25 Inhalatie instructie Algemeen Er zijn bij de inhalatiemiddelen verschillende vormen van inhalatoren te onderscheiden: - Poederinhalatoren (DPI = Dry Powder Inhalator) - Dosisaërosolen (PMDI = Pressurised Metered Dose Inhaler) - Dosisaërosolen met voorzetkamer - Autohaler (Breath actuated aerosol); - Vernevelaar. Toediening via een dosisaërosol en poederinhalator is minder bewerkelijk dan toediening via een vernevelaar, terwijl de werkzaamheid vergelijkbaar is. Bij de keuze van inhalatievorm wordt rekening gehouden met de individuele patiënt. Bij gebruik van verschillende middelen wordt gestreefd naar uniformiteit in de toedieningsvorm. Zie bijlage 1 voor beschikbare toedieningsvormen per medicijn. Voor een optimaal effect is de juiste techniek vereist. Het verdient aanbeveling adequate instructie te geven, het inhaleren voor te doen en te observeren of de patiënt het zelf goed kan uitvoeren. Deze instructie moet tenminste éénmaal per jaar worden herhaald. Apotheken en huisartsenpraktijken zouden afspraken moeten maken wie deze regelmatige instructie op zich neemt, bijvoorbeeld tijdens het FarmacoTherapieOverleg. Instrueer door middel van instructiekaarten. Laat de inhalator zien en maak deze gebruiksklaar. Demonstreer de inhalatietechniek en licht deze toe. Herhaal dit een paar keer en laat de patiënt het zelf proberen. Geef hierbij feedback. Informeer de patiënt ook over schoonmaken, hulpmiddelen, bewaren, mondverzorging, volgorde medicatie. Gebruik bij de instructie de informatie van het Astmafonds. Zie bijlage 2 voor deze informatie per toedieningsvorm. Delen van deze bijlage kunnen aan de patiënt uitgedeeld worden. 25
26 Beslisboom bij de toedieningsvormen Patiënt Bewuste inhalatie mogelijk Bewuste inhalatie NIET mogelijk Voldoende inspiratoire flow Onvoldoende inspiratoire flow Coördinatie + Coördinatie - Coördinatie + Coördinatie - PMDI DPI Breath actuated aerosol (PMDI + voorzetkamer) Breath actuated aerosol DPI (PMDI + voorzetkamer) PMDI + voorzetkamer vernevelaar PMDI + voorzetkamer vernevelaar PMDI + voorzetkamer vernevelaar 26
27 Bijlage 1: Beschikbare toedieningsvormen per medicijn Ipratropium Salbutamol Terbutaline Tiotropium Salmeterol Dosisaërosol* X X X Dosisaërol autohaler X Inhalettes voor Inhalator Ingelheim X Inhalatiecapsule voor Cyclohaler X X Inhalatiecapsule voor Aerolizer Inhalatiecapsule voor Inhalator ** Inhalatiecapsule voor HandiHaler X Poederinhalator Diskus X X Poederinhalator Turbuhaler X Poederinhalator Clickhaler Poederinhalator Novolizer X Poederinhalator Easyhaler Oplossing voor inhalatie Respimat X Formoterol Salmeterol/ Formoterol/ Fluticason Budesonide Fluticason Budesonide Dosisaërosol* X X X X Dosisaërol autohaler Inhalettes voor Inhalator Ingelheim Inhalatiecapsule voor Cyclohaler X X Inhalatiecapsule voor Aerolizer X Inhalatiecapsule voor Inhalator ** X Inhalatiecapsule voor HandiHaler X Poederinhalator Diskus X Poederinhalator Turbuhaler X X X X Poederinhalator Clickhaler X X Poederinhalator Novolizer X X Poederinhalator Easyhaler X X Oplossing voor inhalatie Respimat * Er zijn diverse (generieke) dosisaërosolen beschikbaar, al dan niet CFK-vrij. ** Er zijn diverse (generieke) inhalatiecapsules beschikbaar, bestemd voor de Inhalator. voorkeur geen voorkeur Naast de dosisaërosolen is er met de poederinhalatoren HandiHaler, Diskus en Turbuhaler verreweg de meeste klinische ervaring. Gelet hierop en de beschikbaarheid van de geneesmiddelen verdienen deze inhalatoren, in eerste instantie, de voorkeur. Referenties Medicamenteuze behandeling - Richtlijn COPD, FTTO Maastricht en Heuvelland, oktober NHG Standaard COPD, tweede herziening, juli Formularium TRFC, subgroep tractus respiratorius, april CBO richtlijn medicamenteuze therapie van COPD, Richtlijn COPD, Proeftuin Farmacie Groningen, november NHG Standaard Stoppen met Roken, juni Transmurale Richtlijn Antimicrobiële Therapie, TRFC/TRABC - Transmurale richtlijn Osteoporose, TRFC, Astmafonds, 27
28 Bureau voor Huisartsen Zuid West Nederland - De Waard 8, 4906 BC OOSTERHOUT ROSE-Phoenix - Lage Witsiebaan 2a, 5042 BE TILBURG Zorgnetwerk Midden-Brabant - Postbus 5048, 5004 EA TILBURG COPD-richtlijn
Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007
Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers
Nadere informatieDe RTA COPD juni 2012. De RTA de achtergrond 6-7-2012. Uitgangspunt: de integrale gezondheidstoestand
De RTA COPD juni 2012 Afspraken tussen huisartsen en longartsen in de regio Noord Brabant Noord Oost De RTA de achtergrond Gebaseerd op de LTA De oude RTA de versie uit 2006 De nieuwe zorgstandaard COPD
Nadere informatieRegionaal ketenzorg protocol COPD
Bijlage 1. Regionaal Ketenzorgprotocol Titel Regionaal ketenzorg protocol Verwijzing naar formulier Verwijzing naar protocol Protocol case finding Kwaliteitsbeleid Zorggroep Privacyreglement Zorggroep
Nadere informatie12-10-2012. Voedingszorg rondom de COPD-patiënt. 2. In welke gold klasse valt mevrouw?
Voedingszorg rondom de COPD-patiënt Landelijk Diëtisten Netwerk COPD (LDN COPD) Gonnie Geraerts Heleen Froon Paula van Melick Anke Kalisvaart 1. Welke gegevens vraag je na en welke antropometrie voer je
Nadere informatieVoedingszorg rondom de COPD-patiënt
Voedingszorg rondom de COPD-patiënt Landelijk Diëtisten Netwerk COPD (LDN COPD) Gonnie Geraerts Heleen Froon Paula van Melick Anke Kalisvaart 1. Welke gegevens vraag je na en welke antropometrie voer je
Nadere informatieVijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd:
Praktijkondersteuning bij COPD en astma Doel van praktijkondersteuning is het ophogen en/of verdieping van kennis bij de patiënt en het daaraan verbonden zelfmanagement 1. De begeleiding richt zich in
Nadere informatiestatus meting in Ketenzorgproject COPD regio Dordrecht
http://www.torito.nl/agenda/http://www.torito.nl/agenda/health status meting in Ketenzorgproject COPD regio Dordrecht Artikel Caravisie / augustus N. de Graaf, verpleegkundig specialist longziekten; R.
Nadere informatieSamenvatting COPD zorgprogramma 2019
Samenvatting COPD zorgprogramma 2019 Prestatie-indicatoren landelijke benchmark 1) % COPD patiënten in zorgprogramma met inhalatiemedicatie bij wie inhalatietechniek is gecontroleerd; 2) % COPD patiënten
Nadere informatieCasusschetsen astma/copd
Casusschetsen astma/copd 7 augustus 2000 Casusschets 1 Mevr. N, is een 26 jarige adipeuze Surinaamse vrouw die sinds 1994 in Nederland woonachtig is. Sinds haar komst naar Nederland heeft zij in wisselende
Nadere informatieVoorbeeld consultatieaanvraag: expertteam COPD/Astma
Voorbeeld consultatieaanvraag: expertteam COPD/Astma Veel praktijken weten het expertteam te vinden wanneer zij specialistische vragen hebben met betrekking tot de behandeling van een patiënt met Diabetes
Nadere informatieFysiotherapie en Voeding bij Astma en COPD NETWERK EERSTELIJNS DIETISTEN AMSTERDAM
Fysiotherapie en Voeding bij Astma en COPD NETWERK EERSTELIJNS DIETISTEN AMSTERDAM Anouck Hoenderkamp Fysiotherapie Amsterdam Oost 0646074824 www.ftao.nl LoRNa www.lornamsterdam.nl www.lornamsterdam.nl
Nadere informatieGewicht in kg. Lengte in m. 5 % gewichtsverlies binnen 1 maand
Bijlage 1 Samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC COPD GHC 1. Criteria voor verwijzing naar diëtist Afspraken over diëtetiek welke gefinancierd worden binnen de DBC hebben alleen betrekking op dieetadvisering.
Nadere informatieDe nieuwe standaarden astma en COPD. Wat is nieuw
De nieuwe standaarden astma en COPD Wat is nieuw De patiënt staat centraal Veranderingen Nieuwe definitie luchtwegobstructie Nieuwe indeling ernst astma en COPD Plaats reversibiliteitstest bij astma en
Nadere informatieVan ziektelast naar gezondheidswinst Ans Nicolasen, POH Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd
Van ziektelast naar gezondheidswinst Ans Nicolasen, POH Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd 15-04-2015 Wie staat er centraal? Pad van een nieuwe COPD-patiënt Diagnostiek Scharnierconsult Intensieve
Nadere informatieIndividueel behandelplan COPD/Astma
Individueel behandelplan COPD/Astma Persoonlijke gegevens Naam Adres Woonplaats Telefoon E-mail Geb. datum Diagnose Diagnose gesteld op Bij ongeval waarschuwen Naam Adres Telefoon Relatie met pasdrager
Nadere informatieVersie augustus Zorgprotocol COPD
Versie augustus 2018 Zorgprotocol COPD Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Inclusiecriteria... 4 3. Uitvoering zorg... 5 3.1 Nieuwe COPD-patiënt (na stellen diagnose)... 5 3.2 Bekende COPD-patiënt (follow-up)...
Nadere informatieDUODAGEN NWU 24-25 november. Roel Wennekes Jelmer Haanstra Jouke Hanje
DUODAGEN NWU 24-25 november Roel Wennekes Jelmer Haanstra Jouke Hanje Ketenzorg COPD Inleiding Protocol Voorbereiding op DBC Voorbeeld opzet Pauze Spirometrie blazen Spirometrie beoordelen Inleiding Overheid
Nadere informatieIndeling presentatie
Gho-Go COPD ketenzorg avond 10 september 2013 Norbert IJkelenstam Kaderhuisarts astma/copd 1 Indeling presentatie Aandachtspunten vanuit spiegelinformatie 2013 Het begrip ziektelast en de COPD ziektelastmeter
Nadere informatieRegionale transmurale afspraken bij ketenzorg COPD. Regio Midden Kennemerland
Regionale transmurale afspraken bij ketenzorg COPD in Regio Midden Kennemerland Inhoudsopgave pag. 1. Inleiding 2 2. Uitgangspunten 3 3. Consultatie en verwijzing 4 4. Ketenzorg en hoofdbehandelaarschap
Nadere informatieCOPD- en Astmacontroleboekje van:
De Astma apotheken en COPD van Zorggroep Uw behandelplan Almere Inhoudsopgave Waarom dit boekje 1 Controleafspraak voor astma / COPD 4, 6, 8, 10 Doelen voor de controle de volgende keer 5, 7, 9, 11 Andere
Nadere informatieStichting Gezond Monnickendam Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA
Stichting Gezond Monnickendam Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA Casefinding door PA en HA Signalerende rol PA, bij: o langdurige of recidiverende luchtwegklachten ( 2 x per jaar), én o roken of
Nadere informatiebenoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat de ernst van een exacerbatie COPD kunnen
de ernst van een exacerbatie COPD kunnen benoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat kunnen maken met de COPD-patiënt wat wordt er verstaan onder een (acute) exacerbatie
Nadere informatieAstma/ COPD versie 2009 achtergronden casusschetsen
Astma/ COPD versie 2009 achtergronden casusschetsen Voor: begeleider/presentator Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. Interline januari 2010 INTERLINE
Nadere informatieAchtergronden casusschetsen astma/ copd
Achtergronden casusschetsen astma/ copd 7 augustus 2000 Inleiding Dit Interline programma is gemaakt voor groepen die (meer dan) een jaar geleden het longproject hebben gevolgd. Het is gedeeltelijk een
Nadere informatieDiagnostiek van COPD: van spirometrie tot ziektelastmeter. Hanneke de Jong Meriam van der Zon Guus van der Meijden
Diagnostiek van COPD: van spirometrie tot ziektelastmeter Hanneke de Jong Meriam van der Zon Guus van der Meijden Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieCOPD PROTOCOL. CELLO Leiden. Auteur: Mw. M. v. Mierlo, praktijkondersteuner
COPD PROTOCOL CELLO Leiden Auteur: Mw. M. v. Mierlo, praktijkondersteuner September 2010 1 Inleiding CELLO, Coöperatie Eerste Lijn Leiden en Omstreken, is een organisatie van solistisch werkende huisartsen,
Nadere informatieSANDWICHSCHOLING COPD Goede COPD zorg: resultaat van goede samenwerking 28 juni Scharnierconsult. Uitgangspunt
SANDWICHSCHOLING COPD Goede COPD zorg: resultaat van goede samenwerking 28 juni 2012 Scharnierconsult, ziektelast en persoonlijk behandelplan Marion Teunissen en Rudy Bakker Werkgroep COPD Synchroon Scharnierconsult
Nadere informatiePraktische informatie
Praktische informatie Patiënten Informatie Map COPD Deze map is eigendom van Patiëntensticker Uw behandelend longarts is: Inhoud PIM COPD Praktische informatie PIM COPD Informatie Polikliniek Longziekten
Nadere informatiePraktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging
Praktijk voor Fysiotherapie Altijd in beweging In samenwerking met. Viola Gijzen, diëtist Mieke Verschuren/Marijke Sligchers, fysiotherapeuten Inhoud Inleiding Wat is COPD? COPD en dan? COPD en voeding
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
COPD: Inhalatiemiddelen bij COPD kritisch bekeken 1. Toelichting In dit onderwijsmateriaal, gebaseerd op de herziene NHG-Standaard COPD (juli 2007), de CBO-richtlijn medicamenteuze therapie van COPD (2007)
Nadere informatieHandleiding Periodieke Controles
Handleiding Periodieke Controles Zorg voor de patiënt met COPD, geboden door de praktijkondersteuner ten behoeve van het onderzoeksproject Monitoring bij COPD Versie september 2005 1. Achtergrond Dit protocol
Nadere informatieStichting Gezond Monnickendam. Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA
Stichting Gezond Monnickendam Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA Casefinding door HA (huisarts), PA (praktijkassistent) en apotheek Signalerende rol PA, bij: o langdurige of recidiverende luchtwegklachten
Nadere informatieTransmurale werkafspraken
Silvia Hiep GHO-GO COPD terugkomdag Transmurale werkafspraken verwijs en terugverwijsbeleid Programma Inleiding Verwijscriteria volgens de LAN / SLA Casuïstiek Discussie 2 1 Definitie volgens NHG standaard
Nadere informatieGO COPD bv derde terugkomdag 07 10 2014 locatie Visio
GO COPD bv derde terugkomdag 7 1 14 locatie Visio Programma 7 oktober 14 17.3 Presentatie spiegel informatie eigen zorggroep...joke Presentatie afspraken uitgifte voorzetkamers en inhalatie instructie
Nadere informatieDISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK
DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK Implementatie van Astma en COPD in de huisartsenpraktijk 29 & 30 januari 2015 KADERHUISARTS
Nadere informatieVersie maart Zorgprotocol COPD
Versie maart 2019 Zorgprotocol COPD Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Inclusiecriteria... 4 3. Uitvoering zorg... 5 3.1 Nieuwe COPD-patiënt (na stellen diagnose)... 5 3.2 Bekende COPD-patiënt (follow-up)...
Nadere informatieHET ZORGPAD COPD. DOELSTELLING Een betere kwaliteit van zorg organiseren door o.a. multidisciplinair samen te werken.
HET ZORGPAD COPD INLEIDING Het LMN CWV organiseert rookstopconsultaties door een erkende tabakoloog in het Regiohuis in Izegem en in het Eerstelijnshuis Midden West-Vlaanderen. Om het zorgpad COPD op te
Nadere informatieWerkafspraken huisartsen longartsen Maasziekenhuis januari 2016
Werkafspraken huisartsen longartsen Maasziekenhuis januari 2016 Inleiding: Deze regionale afspraak is een vernieuwde versie van de afspraken uit het handboek COPD gebaseerd op de zorgstandaard COPD 2013,
Nadere informatieASTMA PROTOCOL CELLO. Leiden
ASTMA PROTOCOL CELLO Leiden Mei 2011 1 Inleiding Dit protocol omvat uitleg ziektebeeld, diagnose, doelstellingen, niet medicamenteuze therapie, medicamenteuze therapie en schema dosering inhalatiemiddelen.
Nadere informatieDiëtist-Fysiotherapeut: het gouden koppel
Diëtist-Fysiotherapeut: het gouden koppel Anke Kalisvaart & Peter Willemsen Ziekenhuis Rivierenland Tiel De Lage Korn, Buren 1 Inhoud Inhoud Waarom samenwerken Multidisciplinaire problematiek bij COPD
Nadere informatieklacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een
: factoren verergeren en 3 klacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een, zoals ingen voornaamste de doen om te verbeteren. Daarom hebben we deze serie werkboeken voor zelfmanagement
Nadere informatieZorginkoopdocument 2013 Ketenzorg COPD
Zorginkoopdocument 2013 Ketenzorg COPD Zorginkoopdocument 2013 Ketenzorg COPD 1 INLEIDING Dit document bevat een omschrijving van het COPD ketenprogramma, de specifieke opleidingseisen en de daarbij behorende
Nadere informatieAstma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD
Astma & COPD Uitgaande van de Landelijke Transmurale Afspraak (LTA) Astma & COPD van 2002 (coproductie NHG: Nederlands Huisartsen Genootschap en NVALT: Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten
Nadere informatieZiektelastmeter: adviezen eerstelijn
nee, nooit gerookt U rookt niet. Heel goed! Voor COPD- patiënten is het van groot belang om niet te roken. roken exacerbaties Voorheen ja en gemotiveerd om te stoppen Ja, niet gemotiveerd om te stoppen
Nadere informatie4.1 Stroomschema COPD-zorg bij lichte en matige ziektelast
4. Spreekuur De inhoud van het COPD-spreekuur wordt beschreven aan de hand van: 4.1 stroomschema, zie bladzijde 2 Voorstel voor verdeling van taken, frequentie van de consulten en tijdsinvestering. Onderscheidt
Nadere informatieKick-off symposium Transmuraal zorgpad longaanval COPD Voeding en beweging
Kick-off symposium Transmuraal zorgpad longaanval COPD Voeding en beweging H. de Blank, diëtist MCH I. Zuliani, diëtist MCH L. Albeda, fysiotherapeut HagaZiekenhuis Disclosure belangen sprekers (potentiële)
Nadere informatieWerken met het ketenprogramma astma en COPD
Werken met het ketenprogramma astma en COPD Praktijkinformatie voor huisartsen en praktijkondersteuners www.onzehuisartsen.nl 1 Inhoud 1. Aan de slag met COPD en/of astma! 2 2. Ketenpartners 2 3. Wat doet
Nadere informatieWat is nieuw in longfunctie? Jan Willem van den Berg Longarts
Wat is nieuw in longfunctie? Jan Willem van den Berg Longarts Oude situatie Referenties dateren uit de jaren 50-60 Groep mijnwerkers en staalarbeiders (ECCS) Vrouwen niet als referentie geïncludeerd (globaal
Nadere informatiePRAKTIJKMAP ZORGGROEP HAARLEMMERMEERKETENZORG. Samenvatting Zorgprogramma COPD
PRAKTIJKMAP ZORGGROEP HAARLEMMERMEERKETENZORG Samenvatting Zorgprogramma COPD Versie Oktober 2015 Stroomschema Zorgprogramma COPD Cliënt bij HA met verdenking COPD Diagnostiek Diagnostiek Schakelconsult
Nadere informatiePraktische informatie
Praktische informatie Patiënten Informatie Map COPD Deze map is eigendom van Patiëntensticker Uw behandelend longarts is: Inhoud PIM COPD Praktische informatie PIM COPD Informatie Polikliniek Longziekten
Nadere informatieIndividueel zorgplan COPD
Individueel zorgplan COPD Neem dit zorgplan mee naar elk bezoek aan uw zorgverleners Leg het zorgplan thuis op een opvallende plaats Bespreek de inhoud met uw naasten Inhoudsopgave van uw individueel zorgplan
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek DBC COPD - Eerste lijn (2011)
Klanttevredenheidsonderzoek DBC COPD - Eerste lijn (2011) Inhoudsopgave Verslag 2-4 Grafieken 5-10 Samenvatting resultaten 11-16 Bijlage - Vragenlijst 17+18 Cohesie Cure and Care Hagerhofweg 2 5912 PN
Nadere informatieCOPD Pas ú raait om die rg d o Z 1
COPD Pas Zorg die draait om ú 1 Ik heb COPD In het geval dat ik onwel word: bel 112 bel voor mijn huisarts (0031) In het geval ik nog bij bewustzijn ben maar erg kortademig: Laat u mij mijn puff inhaleren
Nadere informatieU bent opgenomen op de afdeling longgeneeskunde. De reden is een verergering van uw COPD, ook wel exacerbatie COPD of longaanval genoemd.
COPD zorgpad U bent opgenomen op de afdeling longgeneeskunde. De reden is een verergering van uw COPD, ook wel exacerbatie COPD of longaanval genoemd. In deze folder vindt u informatie over het COPD-zorgpad.
Nadere informatieProtocol module Voeding Generiek
Protocol module Voeding Generiek ZIO Versie 1.0, 180418 Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Behandeling... 2 3. Algemene voedingsadviezen door praktijkondersteuner en huisarts... 2 Richtlijnen Gezonde voeding...
Nadere informatieCOPD, Emfyseem, spiroflow. 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée
COPD, Emfyseem, spiroflow 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée Leerdoelen COPD en emfyseem Definitie en beeldvorming Patronen en interpretatie van spiro flow curve medicatie bij COPD Wat is COPD Blijvende
Nadere informatiePalliatieve zorg bij COPD
Palliatieve zorg bij COPD Joke Hes Longverpleegkundige Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes Inhoud presentatie Welkom Wat is COPD Wanneer is er sprake van palliatieve zorg bij COPD Ziektelast
Nadere informatieDe nieuwe COPD carrousel Uw eigen COPD paspoort
Afdeling: Onderwerp: Longziekten De nieuwe Uw eigen COPD paspoort 1 COPD Carrousel / COPD paspoort Inleiding Van uw longarts heeft u te horen gekregen dat u COPD heeft met het advies deel te nemen aan
Nadere informatieBijsluiter gebruik COPD-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3
Bijsluiter gebruik COPD-indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatie... 2 Monitoring... 2 Behandeling... 2 Beschrijving per
Nadere informatieHet Pufff... boekje. Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl
Het Pufff... boekje Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl Locatie Eindhoven: Locatie Veldhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 de Run 4600 Postbus 90 052 Postbus 7777 5600 PD Eindhoven 5500 MB Veldhoven Deze informatie
Nadere informatieZorgroep Kennemer lucht
Zorgroep Kennemer lucht Randvoorwaarden Knelpuntanalyse Epidemiologie Zorgstandaard Zorgprogramma Indicatoren Doelstellingen Huidige knelpunten toekomst Zorggroep Kennemer lucht HAPA HONK HZNK DM COPD-CVRM-GGZ
Nadere informatieMinutenschema zorgprogramma COPD (excl. Astma) 2015-2016
Minutenschema zorgprogramma COPD (excl. Astma) 2015-2016 Inleiding Het minutenschema voor ketenzorg COPD is gebaseerd op het zorgprofiel voor ketenzorg COPD van de Stichting Ketenkwaliteit COPD uit juni
Nadere informatieDe behandeling van COPD
PATIËNTEN INFORMATIE De behandeling van COPD op de afdeling Longgeneeskunde van het Maasstad Ziekenhuis 2 PATIËNTENINFORMATIE Inleiding Met deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over de
Nadere informatieOpname in verband met toename COPD-klachten
Longziekten Opname in verband met toename COPD-klachten i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U bent opgenomen op verpleegafdeling A1/B1 (Longziekten) of verpleegafdeling N0 (Acute Opname
Nadere informatieWerken met het ketenprogramma COPD
Werken met het ketenprogramma COPD Praktijkinformatie voor huisartsen en praktijkondersteuners www.rohamsterdam.nl Inhoud 1. AAN DE SLAG MET COPD!... 3 2. KETENPARTNERS... 3 3. WAT DOET DE ROHA?... 3 4.
Nadere informatieBijlage 30: Bepalingenclusters COPD en roken
Bijlage 30: Bepalingenclusters COPD en roken Onderstaande clusters zijn afkomstig uit de HIS-tabel Bepalingenclusters en zijn in verschillende HIS en ingebouwd. De clusters zijn opgebouwd uit en uit de
Nadere informatieDISEASEMANAGEMENT COPD. ZonMW-project Huisartsen Monnickendam
DISEASEMANAGEMENT COPD ZonMW-project Huisartsen Monnickendam Ontwikkelingen in Monnickendam 2000: vier solo-huisartsen stappen geleidelijk over op één HIS 2003: eerste POH s, o.a. voor management 2006:
Nadere informatieProtocol COPD. Opgesteld door zorggroep RCH Midden-Brabant. Versienummer: 2013-1 Datum: februari 2013. COPD zorgprogramma, februari 2013 1/21
Protocol COPD Opgesteld door zorggroep RCH Midden-Brabant Versienummer: 2013-1 Datum: februari 2013 COPD zorgprogramma, februari 2013 1/21 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Randvoorwaarden 3 1.2. Inclusiecriteria
Nadere informatieBRONCHIËCTASIE POLIKLINIEK. In deze folder leest u meer over bronchiëctasieën en de bronchiëctasie polikliniek van het UCCZ Dekkerswald.
BRONCHIËCTASIE POLIKLINIEK In deze folder leest u meer over bronchiëctasieën en de bronchiëctasie polikliniek van het UCCZ Dekkerswald. Het ziektebeeld Wat zijn bronchiëctasieën? Bronchiëctasieën zijn
Nadere informatieInterline januari 2010. Astma/COPD versie 2009 casusschetsen
Interline januari 2010 Astma/COPD versie 2009 casusschetsen INTERLINE ASTMA + COPD 2009 Januari 2010 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Vrouw 28 jaar; Voorgeschiedenis: nu 3 jaar gestopt met roken, als kind geen
Nadere informatieDisclosure belangen spreker Adembenemend 2016
Disclosure belangen spreker Adembenemend 2016 (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieNotulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 5 april 2018
Notulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 5 april 2018 Inleiding: Het doel van dit overleg is het verder verhogen van de kwaliteit van astma/copd zorg door o.a. bespreken van actualiteiten, casuïstiek
Nadere informatieNHG-standaard COPD Anno 2015
NHG-standaard COPD Anno 2015 Jiska B. Snoeck-Stroband, huisarts J.B.Snoeck-Stroband@umc.n Huisartspraktijk Akeei, Den Haag Afd Medische Besiskunde, LUMC, Leiden CAHAG bestuur 1 Discosure beangen Jiska
Nadere informatieBegeleiding Nieuwe Medicatie
Begeleiding Nieuwe Medicatie Doelstellingen: De gezondheid van de patiënt verbeteren De therapietrouw verbeteren De efficiëntie van de behandelingen verbeteren Arts en apotheker versterken elkaars informatie
Nadere informatieBijeenkomst. CHAGZ COPD ketenpartners. 6 maart 2014
Bijeenkomst CHAGZ COPD ketenpartners 6 maart 2014 Doel Kennismaken ketenpartners COPD en de verwijscriteria. ketenpartners COPD: huisarts, longarts, fysiotherapeut, diëtist en apotheker Man, 83 jaar, gepensioneerde
Nadere informatieAcetylcysteïne wordt niet aanbevolen bij de behandeling van COPD, omdat geen voordeel is aangetoond ten opzichte van placebo. fenoterol/ipratropium
5 10 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 1 juli 2016 van de registratiehouders die volgens de consultatieprocedure kunnen reageren. COPD Onderhoudsbehandeling
Nadere informatieSamenvatting Zorgstandaard astma
Samenvatting Zorgstandaard astma Hierbij een samenvatting van de Zorgstandaard astma voor volwassenen namens de COPD-werkgroep van de huisartsenkring Amsterdam. Wij hebben voor u geprobeerd de belangrijkste
Nadere informatieCOPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg
COPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding Bij u is de diagnose COPD (Chronic
Nadere informatieAstma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER
Astma en COPD WAT ZIJN DE KLACHTEN MEDICIJNEN OM UW KLACHTEN TE VERMINDEREN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?
Nadere informatieRegionaal formularium astma / COPD
Regionaal formularium astma / COPD Dr. V. van der Meer, huisarts / kaderarts astma COPD Drs. R. Roelofsen, huisarts / kaderarts i.o. astma COPD Welk middel en device kiest u? Mw. A, 40 jaar Astma, nieuw
Nadere informatieHet Huisartsenteam. Gaat verder dan genezen
Het Huisartsenteam Gaat verder dan genezen Ik heb COPD In het geval ik onwel word: Bel 112 voor een ambulance Bel mijn huisarts: Het Huisartsenteam Gaat verder dan genezen (0031) In het geval ik nog bij
Nadere informatieZorgprogramma COPD. Chronos
Zorgprogramma COPD Chronos Juli 2014 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding blz 3 Hoofdstuk 2 Doelstelling blz 3 2.1 Uitgangspunten 2.2 Standaarden 2.3 Voorfase 2.4 Kwaliteit Hoofdstuk 3 COPD blz 5 3.1 Definitie
Nadere informatieBij de behandeling en begeleiding van CVRM neemt de diëtist als zorgaanbieder binnen de zorgketen de dieetadvisering 1 op zich.
Bijlage 1: samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC CVRM GHC Uitgangspunten Cardio Vasculair Risico Management (CVRM) staat voor de diagnostiek, behandeling en follow-up van risicofactoren voor hart-
Nadere informatieLentebries 6 maart 2019
Lentebries 6 maart 2019 80-jarige man van Marokkaanse komaf. Géén rookhistorie (?) Bekend met longklachten, diagnose diverse longartsen: - 2006 licht obstructieve niet reversibele stoornis, dus COPD -
Nadere informatieZorginkoopdocument 2014 Ketenzorg COPD
Zorginkoopdocument 2014 Ketenzorg COPD Zorginkoopdocument 2014 Ketenzorg COPD 1 Inleiding Dit document bevat een omschrijving van het COPD ketenprogramma, de specifieke opleidingseisen en de daarbij behorende
Nadere informatieHet COPD zorgpad. In deze folder vindt u informatie over het COPD zorgpad.
Het COPD zorgpad U bent opgenomen op een verpleegafdeling in het Zaans Medisch Centrum. De reden voor uw opname is een verergering van uw COPD, Chronic Obstructive Pulmonary Disease. COPD is een verzamelnaam
Nadere informatieDe nieuwe COPD carrousel Uw eigen COPD paspoort
De nieuwe COPD carrousel Uw eigen COPD paspoort Longziekten Beter voor elkaar 2 COPD Carrousel / COPD paspoort Inleiding Van uw longarts heeft u te horen gekregen dat u COPD heeft met het advies deel te
Nadere informatieDBC COPD. Zorgprogramma COPD zorggroep Synchroon. April 2011 Synchroon Rose-Phoenix
DBC COPD Zorgprogramma COPD zorggroep Synchroon April 2011 Synchroon Rose-Phoenix Werkgroep COPD Gerrit van Roekel, huisarts en kaderarts Astma en COPD Loek van Cruchten, huisarts Annie van Mil, huisarts
Nadere informatieLAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen?
LAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen? 24-1-2013 Jean Muris, huisarts, Kaderarts astma/copd Hoofd Huisartsopleiding Maastricht jean.muris@maastrichtuniversity.nl Astma
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling COPD
Diagnostiek en behandeling COPD Chronische obstructieve longaandoening Algemene informatie U bent verwezen naar het Laurentius ziekenhuis Naar aanleiding van verwijzing door uw huisarts bent u ingepland
Nadere informatieVroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE
Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE December 2008 INLEIDING Uit de LPZ meting van 2007 blijkt dat in verpleeg- en verzorgingshuizen
Nadere informatieDiagnostiek Regionale Transmurale Afspraken Utrecht Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD)
Diagnostiek Regionale Transmurale Afspraken Utrecht Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) Deelnemende Partijen De RTA wordt gedragen door: 1. Zorggroepen regio Utrecht die de samenwerkingsovereenkomst
Nadere informatieBijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3
Bijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 3 Populatie... 3 Monitoring... 3 Behandeling...
Nadere informatie- persoonlijk - Zelfzorgpas voor astma/copd H.263374.0409
- persoonlijk - Zelfzorgpas voor astma/copd H.263374.0409 Eigendom van Naam : Adres : Plaats : Telefoonnummer : Bij verlies wordt de vinder dringend verzocht contact op te nemen met de eigenaar van dit
Nadere informatieVroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis
Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis Uitgangspunten: Vroege herkenning: - binnen 24 uur na opname - hoogrisicopatiënten tijdens polikliniekbezoek Snelle en optimale behandeling
Nadere informatieAstma en COPD: Inhalatoren en instructies. Frederik van Gemert,, kaderhuisarts Wilma de Vreeze,, praktijkverpleegkundige
Astma en COPD: Inhalatoren en instructies Frederik van Gemert,, kaderhuisarts Wilma de Vreeze,, praktijkverpleegkundige CAHAG POHdagen 2009 1 Programma Inleiding inhalatoren Demonstratie (fouten herkennen)
Nadere informatieMinutenschema zorgprogramma COPD
Inleiding Het minutenschema voor ketenzorg COPD is gebaseerd op de model keten DBC voor COPD van de Stichting Ketenkwaliteit COPD uit juni 2008. In dit model zijn aanpassingen aangebracht op basis van:
Nadere informatieAfbakening. Casus A Wim van Wanten. Medicamenteuze therapie bij Astma. Leerdoel. Medicamenteuze therapie
DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: Medicamenteuze therapie bij Astma GEEN BELANGENVERSTRENGELING Jos Dirven, huisarts Renswoude, kaderhuisarts astma-copd Riccardo Fornaro, huisarts Hoensbroek, kaderhuisarts
Nadere informatiePoliklinische longrevalidatie
Poliklinische longrevalidatie Inleiding De longaandoeningen COPD (chronische bronchitis en/of longemfyseem) en astma zijn chronische aandoeningen. Dat wil zeggen dat ze niet te genezen zijn. Deze beide
Nadere informatie