Plan van aanpak. 'Alcoholmatiging onder jongeren in de Stedendriehoek

Transcriptie

1 Plan van aanpak 'Alcoholmatiging onder jongeren in de Stedendriehoek September 2007 De acht samenwerkende gemeenten Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Heerde, Lochem, Voorst en Zutphen ondersteund door: - Tactus, instelling voor verslavingszorg - Politie Noord- en Oost-Gelderland, districten Apeldoorn en IJsselstreek - Politie IJsselland, district Zuid - Halt Gelderland - Openbaar Ministerie, arrondissement Zutphen - GGD Gelre-IJssel

2 2 Plan van aanpak 'Alcoholmatiging onder jongeren in de Stedendriehoek September 2007 Auteurs: mw. M. van Vemde, gemeente Voorst & mw. C. Izeboud, GGD Gelre-IJssel namens de werkgroep Alcoholmatiging onder jongeren in de Stedendriehoek De acht samenwerkende gemeenten Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Heerde, Lochem, Voorst en Zutphen ondersteund door: - Tactus, instelling voor verslavingszorg - Politie Noord- en Oost-Gelderland, districten Apeldoorn en IJsselstreek - Politie IJsselland, district Zuid - Halt Gelderland - Openbaar Ministerie; arrondissement Zutphen - GGD Gelre-IJssel Exemplaren op te vragen bij de GGD Gelre-IJssel

3 3 Voorwoord Beschrijving Er zijn verschillende beelden te zien, van een kind dat op straat, op een voetbalveld, in de huiskamer, in een leeg drankflesje zit. De jongen heeft het duidelijk benauwd, hapt naar lucht en roept om hulp. Niemand reageert echter, ook zijn ouders in de huiskamer niet Vrouwenstem Een kind groeit maar één keer in zijn leven. Alcoholgebruik belemmert die groei. Remt de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling en de ontwikkeling van de hersenen. Voorkom alcoholschade bij uw opgroeiende kind! De bovenstaande tekst is een televisiespot uit de campagne 'Alcohol en opvoeding' en is onderdeel van een landelijke campagne die momenteel door de overheid wordt gevoerd. Met deze campagne wil de overheid met name ouders informeren over de negatieve effecten van alcoholgebruik door kinderen en jongeren. Al deze actuele overheidsaandacht voor alcohol is niet voor niets. Uit onderzoek de afgelopen jaren blijkt dat de jeugd op steeds jongere leeftijd begint met alcohol drinken en dat ze steeds meer en vaker drinken. De jongeren in de regio Stedendriehoek vormen hier geen uitzondering op. Aanpakken van alcoholgebruik doe je niet alleen. Van belang is dat iedereen die met jeugd te maken heeft, zich betrokken voelt en een bijdrage levert. Daarom hebben partners als jongerenwerkers, bestuursleden van sportverenigingen, docenten, horecaondernemers en ouders uit de hele regio samengewerkt om een integrale aanpak van dit probleem tot stand te brengen. Het resultaat ligt vast in dit plan van aanpak. Met deze vereende krachten en een lange adem is er een goede basis voor de uitvoering van de plannen om zo de tendens van jonger, vaker en meer alcohol tot stilstand te brengen. Voor een gezonde jeugd in een gezellige én veilige Stedendriehoek. September 2007, Werkgroep 'Alcoholmatiging onder Jongeren in de Stedendriehoek'

4 4 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inhoudsopgave... 4 Samenvatting Inleiding... 7 Probleemschets Doelgroep en doel Inhoudelijke uitgangspunten Totstandkoming Leeswijzer 2. Activiteiten, taakverdeling en planning Basisactiviteiten en plusactiviteiten Uitvoering en tussenevaluatie Overzicht activiteiten 3. Alcohol en de wet Drank- en Horecawet (DHW) Algemene Plaatselijke Verordening (APV) Algemene Subsidieverordening Overige mogelijkheden Handhaving 4. Beschrijving huidige situatie Huidige situatie Aanbevelingen ACTIVITEITEN Publiekscampagnes Doelgroepen en doelen Activiteiten Publiekscampagne 'Alcohol en opvoeding' voor volwassenen Pusactiviteit Activiteiten Publiekscampagne 'De kater komt later' voor jongeren 6. Ouders Doelgroep en doel Basisactiviteiten Plusactiviteit 7. Wet- en regelgeving Doelgroep en doel Basisactiviteiten Plusactiviteit 8. Handhaving Doelgroep en doel Basisactiviteiten Plusactiviteit

5 5 9. Sport Doelgroep en doel Basisactiviteiten Plusactiviteit 10. Onderwijs Doelgroep en doel Basisactiviteiten 11. Jeugd- en jongerenwerk Doelgroep en doel Basisactiviteiten Plusactiviteit 12. Horeca Doelgroep en doel Basisactiviteiten 13. Projectorganisatie Gemeentelijke projectorganisatie Regionale projectorganisatie 14. Evaluatie Procesevaluatie Effectevaluatie 15. PR Financiën Basisactiviteiten Alcoholmatiging onder jongeren in de Stedendriehoek Plusactiviteiten Alcoholmatiging onder jongeren in de Stedendriehoek Bijdrage per gemeente per jaar BIJLAGEN Werkgroep 2. Subwerkgroepen 3. Artikel uit tijdschrift Linda

6 6 Samenvatting Jongeren beginnen steeds jonger met het drinken van alcohol en doen dat ook vaker en met meer consumpties per keer. Dit is niet alleen schadelijk voor hun gezondheid maar heeft ook de nodige andere consequenties. De gemeenten in de regio Stedendriehoek vinden dit zorgelijk en hebben de handen ineengeslagen om te komen tot een integrale aanpak met als doel alcoholmatiging onder jongeren in de regio Stedendriehoek. Hierbij zijn niet alleen jongeren in de leeftijd van 10 tot en met 23 jaar de doelgroep maar juist ook hun ouders en andere opvoeders. In de gemeenten Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Heerde, Lochem, Voorst en Zutphen zal daarmee dezelfde boodschap rond alcohol en jongeren klinken. In een werkgroep met ambtenaren is, samen met vertegenwoordigers van politie, Halt en GGD, nagedacht hoe 'Alcoholmatiging onder jongeren in de Stedendriehoek' vorm gegeven kan worden. Daar zijn leefgebieden en thema's uitgekomen waar jongeren mee in aanraking komen of die op een andere wijze jongeren beïnvloeden Dit heeft de subwerkgroepen onderwijs, ouders, jeugd- en jongerenwerk, wet- en regelgeving, horeca en sport opgeleverd. Deze hebben op hun beurt samen met organisaties en professionals uit het veld nagedacht over activiteiten om het gestelde doel te bereiken. Het resultaat is een mix van activiteiten op het gebied van voorlichting, wet- en regelgeving en handhaving. Deze activiteiten zullen tot 2010 in de gehele regio uitgevoerd gaan worden waarbij gemeenten die er nog een schepje bovenop willen doen, kunnen kiezen voor de plusactiviteiten.

7 7 1. Inleiding Probleemschets Nederland behoort in Europa tot de top als het gaat om alcoholgebruik door jongeren. Vooral in de leeftijdsgroep jaar is het gebruik de afgelopen tien jaar opvallend gestegen. Dit blijkt uit recent trendonderzoek van het Trimbos-instituut, in opdracht van het ministerie van VWS 1. In onderzoek van de GGD wordt dit beeld bevestigd: 70% van de jongeren in de regio Stedendriehoek drinkt wel eens alcohol 2. Staat dit percentage in de tweede klas (13/14 jr.) al op 60%, in de 4 e klas (15/16 jr.) gaat het om maar liefst 84% van de jongeren. De meeste ouders tolereren het alcoholgebruik of weten niet hoe ze er mee om moeten gaan. Vroegtijdig alcoholgebruik door kinderen onder de 16 jaar kan blijvende hersenschade veroorzaken, kan ook leiden tot ongevallen en op termijn tot verslaving, arbeidsverzuim en andere ziekten 3. Overmatig alcoholgebruik zorgt bovendien voor veel overlast. Er is een duidelijke samenhang tussen alcoholgebruik en strafbare feiten zoals vernielingen, geweld en baldadigheid. De jaarlijkse maatschappelijke kosten ten gevolge van alcoholgebruik bedragen volgens een schatting van KPMG voor de regio Stedendriehoek 69 miljoen euro 4. Hierbij zijn de kosten voor arbeidsverzuim het hoogst: 41,5 miljoen, gevolgd door kosten ten gevolge van misdrijven: 22,5 miljoen. De maatschappelijke kosten voor de zorg bedragen 2 miljoen voor de verslavingszorg en 3 miljoen voor de gezondheidszorg. Redenen genoeg om in actie te komen. De gemeenten in de regio Stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer, Zutphen, Brummen, Lochem, Voorst, Epe en Heerde), samen goed voor inwoners, willen gezamenlijk aandacht besteden aan alcoholmatiging onder jongeren. Dit plan van aanpak is daar de uitwerking van. Doelgroep en doel Binnen het beleid worden twee doelgroepen onderscheiden. Allereerst zijn dit jongeren in de gemeenten van de Stedendriehoek van 10 tot en met 23 jaar. Het accent binnen deze doelgroep ligt bij de leeftijdscategorie 10 tot en met 18 jaar. Hier is voor gekozen omdat een deel van deze groep nog niet gestart is met drinken en het deel dat al wel begonnen is met het drinken van alcohol is nog niet volwassen zodat de ouders nog een rol kunnen spelen. Daarom zijn ouders van de jongeren van deze leeftijd de tweede doelgroep van het alcoholmatigingsproject 5. Verder is er sprake van een intermediaire doelgroep, te weten volwassenen die met deze jongeren te maken hebben, zoals docenten, horecapersoneel, jongerenwerkers, justitie en begeleiders bij sport. Dit alcoholproject voor de jaren heeft als hoofddoel de trend van het afgelopen decennium te doorbreken. Jongeren zijn steeds jonger, vaker en meer alcohol gaan drinken. Meer concreet worden de volgende doelen nagestreefd: - het aantal basisschoolleerlingen dat alcohol drinkt, neemt niet meer toe. Hiermee stopt de toename van het aantal kinderen dat op zeer jonge leeftijd drinkt. - meer dan de helft van de middelbare scholieren weet wanneer zij te veel alcohol drinken en weten welke risico's zij dan zelf lopen. - het gemiddelde aantal glazen dat de middelbare scholieren per keer drinken, neemt niet toe. Voor de doelgroep ouders is het hoofddoel: - meer dan de helft van de ouders weet dat alcohol slecht is voor opgroeiende kinderen - meer dan de helft van de ouders erkent dat kinderen te veel alcohol drinken en weet dat ouders het alcoholgebruik van hun kinderen kunnen verminderen door zelf het goede voorbeeld te geven, grenzen te stellen en met hun kinderen over alcohol te praten. 1 Alcoholgebruik en jongeren onder de 16 jaar. Schadelijke effecten en effectiviteit van alcoholinterventies. Onderzoek in opdracht van het ministerie van VWS. Jacqueline Verdurmen c.s., Trimbos-instituut Bron: E-movo (Elektronische Monitor en Voorlichting) Alcohol in de opvoeding, NIGZ, Zie 5 Onder ouders worden ook andere verzorgers in de thuissituatie verstaan zoals stiefouders of pleegouders.

8 8 In het plan van aanpak wordt, op basis van deze doelen, per deelterrein subdoelen geformuleerd. Hieraan zijn vervolgens activiteiten gekoppeld. Voor het einde van de projectperiode in 2010, moet nagedacht zijn over een vervolgplan voor 2011 en verder, met als doel om de trend van te vroeg, te vaak en te veel verder om te buigen. Dan is de tijd rijp dat de startleeftijd stijgt naar 16 jaar, en dat de hoeveelheid die jongeren drinken daalt. Inhoudelijke uitgangspunten Uit de inventarisatie in de regio (hoofdstuk 4) blijkt dat veel gemeenten al het nodige aan alcoholmatiging doen maar dat dit per gemeente zeer uiteenloopt. Om het procesmatig goed te laten lopen dienen alle betrokken partners hun activiteiten met elkaar af te stemmen, om zodoende meer samenhang in het aanbod van activiteiten te creëren. Zichtbare lacunes kunnen worden opgevuld. De gemeenten zullen intern het beleid rondom alcoholmatiging moeten afstemmen met het beleid van aanpalende beleidsterreinen, zoals jeugd, openbare orde & veiligheid en onderwijs. Uit onderzoek naar (alcohol)preventie is bekend welke elementen een effectieve aanpak verhogen. Dit zijn uitgangspunten voor evidence-based werken 6 : - community approach: regierol gemeente maakt invulling op lokale situatie mogelijk - regelgeving, handhaving en voorlichting : deze mix is effectiever dan voorlichting alleen - samenwerking tussen gemeenten: aangezien jongeren gemeentegrenzen overschrijden - gecombineerd met inzet van regionale instellingen: één plus één is drie - vindplaatsgericht: interventies op plaatsen waar jongeren zijn, niet alleen op scholen Het beoogde beleid houdt met bovenstaande rekening en kent daarom de volgende zes kenmerken: Gemeentelijke invulling ondersteund door regionale aanpak Alcoholmatiging onder jongeren in de Stedendriehoek heeft raakvlakken met de sociale pijler Stedendriehoek, voortkomend uit de portefeuille Sociaal. De portefeuille Sociaal is één van de portefeuilles waarbinnen gemeenten en de provincies Gelderland en Overijssel in de Stedendriehoek samenwerken met als doel de sociale kwaliteit in de Stedendriehoek te verhogen. Jongeren zijn mobiel; wonen in de ene gemeente, gaan naar school in de andere en gaan vervolgens uit in weer een andere gemeente. De regionale aanpak beoogt dat jongeren op verschillende plaatsen een zelfde boodschap krijgen ten aanzien van alcoholgebruik. Door de regierol va de gemeente zal er afstemming en invulling plaatsvinden op de lokale situatie. Naast een regionaal pakket aan basisactiviteiten kunnen individuele gemeente kiezen uit plusactiviteiten. Brede aanpak Alcoholmatiging is niet te bereiken via één oplossing, een pakket van maatregelen heeft meer kans op slagen dan een enkele maatregel. Er wordt gekozen voor een aanpak waarbij meerdere maatregelen - op het terrein van regelgeving, handhaving, voorlichting en hulpverlening - een elkaar versterkend effect kunnen hebben. Partners Alcoholmatigingsbeleid kan geen zaak zijn van gemeenten alleen; er zal nauw moeten worden samengewerkt met lokale en regionale partners. Politie, Tactus, Halt, OM en GGD kunnen door elkaars expertise en netwerk te benutten, activiteiten versterken of gezamenlijk opzetten. Zo kan Halt bijvoorbeeld ouders doorverwijzen naar activiteiten van Tactus. Ouders zijn een zeer belangrijke partij. Gemeenten vervullen een regierol, nemen zelf maatregelen of faciliteren deze. Integraal beleid Oplossingen voor overmatig alcoholgebruik worden in samenspel, vanuit verschillende beleidsterreinen van de gemeenten, aangedragen. Daarom is ervoor gekozen om beleid te ontwikkelen op zes terreinen die samen een integraal beeld vormen. Hierbij gaat het om de terreinen: jeugd- en jongerenwerk, onderwijs, wet- en regelgeving, sport, horeca en ouders. 6 Zie van het RIVM, Effectiviteit van alcoholpreventie.

9 9 Aansluiting bij rijksoverheidsbeleid De gemeenten in de Stedendriehoek sluiten aan bij het beleid van de rijksoverheid. Het Rijk heeft met de aanscherping van de Alcoholnota in 2000 het alcoholbeleid geïntensiveerd. In mei 2006 heeft het ministerie van VWS 2 miljoen euro beschikbaar gesteld voor landelijke campagnes voor alcoholopvoedondersteuning van ouders. In de Preventienota (preventiebeleid voor volksgezondheid) uit 2006 is alcohol een speerpunt. In het veiligheidsbeleid van Justitie ligt, voor de aanpak van geweld, de nadruk onder andere op alcohol en in het regeerakkoord 2007 is eveneens alcoholmatiging onder jongeren opgenomen. De WCPV en de WMO bieden ook een kader om alcoholmatiging jeugd op de lokale agenda te plaatsen, evenals de gemeentelijke taken die geschakeld zijn aan de jeugdzorg. In de lokale nota s gezondheidsbeleid is alcohol al vaak een item. De aansluiting van het alcoholmatigingsbeleid in de Stedendriehoek bij het landelijke beleid komt het effect van de maatregelen in dit plan van aanpak ten goede. Lange adem Het beleid om overmatig alcoholgebruik door de jeugd aan te pakken vraagt om een lange adem. De maatregelen hebben continuïteit nodig om effect te hebben op het drinkgedrag van de jeugd. Dit plan van aanpak beslaat drie jaar tot en met 2010; na evaluatie zullen de activiteiten die goed zijn bevallen en duidelijk effect hebben gesorteerd onderdeel worden van gemeentelijk beleid. Tevens zal een plan voor de volgende drie jaar worden opgesteld om de trend van alcoholmatiging verder door te kunnen zetten. Totstandkoming Aan de basis van deze nota staat een werkgroep waarin per deelnemende gemeente een ambtenaar zitting heeft, aangevuld met vertegenwoordigers van GGD, Tactus, Halt en politie. Om invulling te geven aan de diverse hoofdstukken zijn zes subwerkgroepen gevormd: ouders, onderwijs, jeugd- en jongerenwerk, sport, wet- en regelgeving en horeca. Deze subwerkgroepen bestonden uit leden van de werkgroep aangevuld met afgevaardigden uit het veld 7. Voor wet- en regelgeving zijn gesprekken gevoerd met Halt en het Openbaar Ministerie. Via diverse bijeenkomsten heeft elke subwerkgroep voor een specifiek terrein beleid ontwikkeld dat samengevoegd is tot één integrale aanpak. Stedendriehoek en Achterhoek, als onderdeel van dezelfde GGD, hebben dankbaar gebruik gemaakt van elkaars ideeën en kennis over activiteiten, soms resulterend in zelfde activiteiten (en teksten) in dit plan van aanpak en het vervolgplan van de Achterhoek. Leeswijzer Na deze inleiding volgt er in hoofdstuk 2 een overzicht van alle activiteiten die in dit plan van aanpak aan de orde komen. In hoofdstuk 3 wordt de wetgeving rondom alcohol op een rijtje gezet en hoofdstuk 4 laat zien wat er in de gemeenten in de Stedendriehoek al gebeurt rond alcoholbeleid. Daarna staan de activiteiten centraal; per hoofdstuk wordt een aantal basisactiviteiten genoemd, soms aangevuld met een plusactiviteit. Hoofdstuk 5 geeft een beschrijving van de publiekscampagnes. Hoofdstuk 6 gaat in op activiteiten rond ouders. Naast dit aparte hoofdstuk over ouders komt deze groep ook in een aantal andere hoofdstukken aan bod. Hoofdstuk 7 laat de mogelijkheden van gemeenten zien op het gebied van wet- en regelgeving. Vervolgens komt in hoofdstuk 8 handhaving aan de orde en behandelt hoofdstuk 9 het gebied sport. In hoofdstuk 10 staan activiteiten binnen het onderwijs beschreven, gevolgd door het jeugd- en jongerenwerk in hoofdstuk 11 en de horeca in hoofdstuk 12. Om de activiteiten op een goede en verantwoorde manier van de grond te krijgen is een aantal zaken nodig. Hoofdstuk 13 beschrijft de projectorganisatie en hoofdstuk 14 geeft aan waarom evalueren belangrijk is en op welke manier dat zal gaan binnen dit project. Hoofdstuk 15 geeft aan hoe er voor aandacht in de media wordt gezorgd en 'last but not least' komen in hoofdstuk 16 de financiën aan de orde. 7 Voor een samenstelling van de werkgroep en subwerkgroepen wordt verwezen naar bijlage 1 en 2.

10 10 2. Overzicht activiteiten Onderstaand schema geeft een overzicht van alle activiteiten die in de volgende hoofdstukken worden beschreven. Per setting wordt doelgroep, doel, activiteiten, het jaar van uitvoering en de uitvoerende organisatie beschreven. Vaak zal de beoogde (intermediaire) doelgroep, zoals onderwijs en sportverenigingen ook een rol krijgen. Basisactiviteiten en plusactiviteiten In het schema staan kort de activiteiten beschreven. De basisactiviteiten zijn gebaseerd op uitgangspunten voor evidence-based werken (zie hoofdstuk 1) en nodig om alcoholmatiging in de Stedendriehoek een kans van slagen te geven. Aangepast aan de lokale context zullen in alle gemeenten deze activiteiten plaatsvinden. Het woord basisactiviteiten impliceert niet dat de kosten gedekt zijn, al zal een gedeelte ingepast kunnen worden in de reguliere werkzaamheden en activiteiten van Tactus, de GGD, de politie en ook de gemeenten. De plusactiviteiten zijn activiteiten die een gemeente als aanvulling op de basisactiviteiten kan inkopen. Uitvoering en tussenevaluatie De activiteiten vinden plaats in 2008, 2009 en De laatste maanden van 2007 zullen worden gebruikt ter voorbereiding van de activiteiten: opstarten interne gemeentelijke werkgroepen, netwerken van bijvoorbeeld onderwijs en jeugd- en jongerenwerk achterhalen en benaderen, uitgaansgelegenheden voor peervoorlichting werven etc. De publiekscampagne en gemeentelijke startbijeenkomsten leggen de basis voor de overige activiteiten. De werkgroep (zie hoofdstuk 14) laat een tussenevaluatie verrichten over de lopende activiteiten. In de loop van 2010 zullen conclusies getrokken worden over de projectjaren en zal een vervolgplan worden geschreven voor Hierin wordt gekeken wat wordt vervolgd, herhaald en vernieuwd. Zoals in hoofdstuk 1 gezegd: alcoholmatiging is een kwestie van lange adem.

11 Schema activiteiten Alcoholmatiging onder jongeren in de Stedendriehoek' 2008 t/m 2010 Setting Publiekscampagnes Activiteiten Initiatief Jaar 20.. Doelgroep: volwassenen; ouders en andere opvoeders Doel: Agenda setting Kennisoverdracht Informatiezoekend gedrag stimuleren Doelgroep: jongeren van 12 t/m 23 jaar Doel: Agenda setting Kennisoverdracht Informatiezoekend gedrag stimuleren Basis: Publiekscampagne 'Alcohol en opvoeding' voor volwassenen Radio/tv Folders Posters Artikelen in huis-aan-huisbladen Kabelkrant Plus: Tentoonstelling in bibliotheek en lezing Basis: Publiekscampagne 'De kater komt later' voor jongeren Brainstormsessies door werkgroep over het inzetten van middelen voor jongeren BOB-activiteiten Gemeenten en GGD Gemeenten met Tactus en GGD start 08, uitvoering 08, 09, 10 Gemeenten en GGD start 09, uitvoering 09 en 10 Gemeenten en GGD Setting Ouders Activiteiten Initiatief Jaar 20.. Doelgroep: ouders en volwassenen die met jongeren omgaan Doel: meer dan de helft van de ouders kennen de gevolgen van alcoholgebruik bij jongeren onder de 16 jaar. meer dan de helft van de ouders erkent dat kinderen te veel alcohol drinken en weet dat zijzelf door het goede voorbeeld te geven en grenzen te stellen het alcoholgebruik kunnen verminderen. meer dan de helft van de ouders kennen enkele handvatten die zij kunnen gebruiken om het alcoholgebruik bij jongeren onder de 16 jaar tegen te gaan en boven de 16 jaar te matigen. Basis: Voorlichting groep 7 via het Preventief Gezondheidsonderzoek (PGO) van de GGD Homeparty; thuis of in wijk/buurthuis Cursus Pubers en alcohol Ouderbijeenkomst basisonderwijs Voorlichting alcohol voor ouders voortgezet onderwijs Plus: Wijktheater GGD Tactus met GGD Tactus met GGD Tactus/GGD/Halt Tactus Tactus Vanaf 09 08, 09, 10 08, 09, 10 vooral0910 vooral0910

12 12 Setting Wet- en regelgeving Activiteiten Initiatief Jaar 20.. Doelgroep: burgers in de gemeenten Basis: Aanscherpen en afstemmen APV en Gemeenten op te Doel: lokaal beleid Drank- en Horecawet zetten de gemeente draagt haar inzet voor alcoholmatigingsbeleid onder Artikel 35: Ontheffingenbeleid Gemeenten regionale jongeren breed uit Algemene Subsidieverordening Gemeenten werkgroep de handhaving door de politie rond alcohol en uitgaansgeweld wordt Regionaal horecaconvenant Gemeenten met politie APV maakt gefaciliteerd en horeca planning alcoholmatigende maatregelen ten behoeve van jeugd worden via wet- Plus: en regelgeving bevorderd Gemeentelijke Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan Gemeenten met politie en horeca Setting Handhaving Activiteiten Initiatief Jaar 20.. Doelgroep: - allereerst de jongeren van 12 tot en met 17 jaar - hun ouders - daarnaast de horeca en organisaties met een vergunning om alcohol te schenken. Doel: handhaving van het ingezette alcoholmatigingsbeleid zodat overtreders consequenties ondervinden en overlast verminderd Basis: Handhaving regionaal convenant en lokale afspraken Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan Samenwerking Voedsel en Waren Autoriteit Leerstraf Alcohol Inventarisatie hokken en keten Gemeenten Gemeenten met VWA Politie met Halt en OM Gemeenten 09 en 10 08, 09 en 10 april Plus: Burgervader/burgermoeder Gemeenten Setting Sport Activiteiten Initiatief Jaar 20.. Doelgroep: Basis: - bestuurders van sportverenigingen met een kantine in eigen beheer Informatiebijeenkomst besturen Gemeenten,Tactus,GGD start najaar - kantinepersoneel sportverenigingen met een kantine en GSF 08 - chauffeurs naar uitwedstrijden Alcoholbestuursreglement Gemeenten,Tactus,GSF uitvoering - jeugdcoaches en trainers Informatiebijeenkomst trainers en Gemeenten met Tactus ook 09 en Doel: jeugdleiders en GGD 10 binnen sportkantines wordt geen alcohol geschonken aan jongeren IVA-certificaat voor barpersoneel Tactus onder de 16 jaar Aanvullen subsidievoorwaarden Gemeenten geen toename van het totale alcoholgebruik binnen sportkantines sport sportverenigingen communiceren een duidelijk alcoholbeleid richting Plus: jongeren (en hun ouders) Uitreiking jaarlijkse prijs Gemeenten

13 13 Setting Onderwijs Activiteiten Initiatief Jaar 20.. Doelgroep: basisonderwijs: Basis: Basisonderwijs: Leerlingen van groep 8 (soms groep 7 in geval van combinatieklassen)van primair en speciaal onderwijs Regels Preventieproject over alcohol Gemeente/Tactus/GGD Tactus/GGD/Halt 08 09,10 hun ouders Voorlichting aan ouders Tactus/GGD/Halt Vooral leerkrachten, medewerkers en schooldirectie 09/10 voortgezet onderwijs: Voortgezet onderwijs: leerlingen van voortgezet onderwijs en speciaal voortgezet onderwijs Regels Tactus, GGD, scholen 08 hun ouders Preventieproject voor onderbouw Tactus met scholen 09,10 docenten Alcohol Digitaal leerlingbegeleiders Preventieproject voor bovenbouw Tactus 09,10 medewerkers en schooldirectie Onder invloed onderweg ROC/Aventus: Cursus Alcohol-Maat voor excessief Tactus 09,10 deelnemers (leerlingen) drinkende jongeren ouders van deelnemers van niveau 1 en 2 (18-) Voorlichting aan ouders Tactus Vooral docenten, leerlingbegeleiders (coaches), medewerkers en schooldirectie Signaleren en begeleiden Tactus met scholen 09/10 Denktank alcoholbeleid Tactus met scholen 09 Doel: basisonderwijs: - 75% van de basisscholen in de Stedendriehoek voert een preventieproject alcohol uit, waarbij de pijlers regels, voorlichting en ouders belangrijk zijn. voortgezet onderwijs: - 75% van de scholen gebruikt in de onderbouw het preventieproject Alcohol Digitaal van het Trimbos-instituut, waarbij de pijlers voorlichting en ouders belangrijk zijn. - 75% van de scholen heeft een concreet beschreven alcoholbeleid waarbij de pijlers regels, signalering & begeleiding en samenhang onderdeel zijn. ROC/Aventus: - ROC heeft een concreet projectplan alcoholmatiging en dit wordt bij 50% van de opleidingen die vallen onder het ROC uitgevoerd. ROC Idem als voortgezet onderwijs met nadruk op risicojongeren en jongeren die al overmatig drinken Tactus met ROC 09, 10

14 14 Setting Jeugd- en jongerenwerk Activiteiten Initiatief Jaar 20.. Doelgroep: jongeren van 12 tot en met 23 jaar die activiteiten van jeugden jongerenwerk bezoeken en op straat te vinden zijn. Intermediaire doelgroep zijn de jeugd- en jongerenwerkers in de Stedendriehoek, werkzaam bij welzijnsorganisatie of in gemeentelijke dienst, zowel actief binnen de muren van het centrum als werkzaam op straat. Gemeenten Jongerenwerk Jongerenwerk najaar en 10 Doel: Jongerenwerkers zijn op de hoogte van de lokale regelgeving rondom alcoholgebruik in de openbare ruimte. Jongerenwerkers dragen in contact met niet-alcoholdrinkende jongeren onder de 16 de boodschap niet drinken onder de 16 uit. Jongerenwerkers zijn getraind in het benaderen van groepen jongeren op straat waar op dat moment al drank wordt gebruikt. Jongerenwerkers werken volgens een protocol voor hun activiteiten waarbij alcohol genuttigd mag worden. Basis: Informatie lokaal beleid Protocol Alcoholbeleid bij jongerenactiviteiten Presentatie alcoholgebruik voor jongeren en ouders IVA voor jongerenwerkers Training gesprekstechnieken jongeren en alcohol Plus: Overzichtskaart contactpersonen Tactus Tactus Gemeenten 08, 09, en 10 Setting Horeca Activiteiten Initiatief Jaar 20.. Doelgroep: uitgaande jongeren tot en met 23 jaar en de intermediaire Basis: doelgroep horecapersoneel, incl. beveiligingsmedewerkers van uitgaansgelegenheden die in de weekenden door grote groepen jongeren worden bezocht Barcode (gericht op het signaleren van misbruik van alcohol) Peervoorlichting: voorlichting voor Tactus met horeca Tactus met horeca vanaf en door jongeren najaar 08 Doel: Bij uitgaande jongeren de kennis over de werking en risico s van alcoholgebruik verhogen Bewustwording van jongeren zelf over alcoholgebruik en risico s vergroten Verstoring van de openbare orde als gevolg van overmatig alcoholgebruik verminderen. Setting PR Activiteiten Initiatief Jaar 20.. Doelgroep: alle burgers van de Stedendriehoekgemeenten Logo en slogan Gemeenten en GGD 08 Regionale aftrap Idem 08 Doel: aandacht voor het project alcoholmatiging en de activiteiten die er uit Gemeentelijke startbijeenkomst Idem 08 voortvloeien Persberichten Idem TV- en radioaandacht Idem Nieuwsbrief Alcoholmatiging Idem

15 3. Alcohol en de wet Drank- en Horecawet (DHW) Per 1 november 2000 is de herziene Drank- en Horecawet van kracht met als hoofddoelstelling de preventie van gezondheidsrisico s en maatschappelijke problemen, zoals delictgedrag. De gemeenten voeren op lokaal niveau deze wet in medebewind uit. Enkele herzieningen zijn: - De verstrekker van alcohol is verplicht om vast te stellen of de koper de wettelijk vastgestelde leeftijdsgrens heeft bereikt. - In supermarkten moet er een duidelijke scheiding zijn tussen alcoholhoudende en alcoholvrije drank om duidelijk te maken dat het geen frisdrank betreft. Als aan jongeren onder de wettelijke leeftijdsgrens alcohol wordt verkocht, is de verkoper strafbaar. De volgende artikelen uit de DHW geven de gemeenten handvatten om alcoholmatiging onder jongeren handen en voeten te geven. Artikel 3 en 4: Vergunningplicht De vergunningplicht houdt in dat een ondernemer of een vereniging die alcohol wil schenken of sterke drank wil verkopen, daarvoor een vergunning moet aanvragen bij de gemeente. De gemeente toetst de aanvraag onder andere op eisen die omschreven zijn in het Besluit kennis en inzicht sociale hygiëne Drank- en Horecawet en het Besluit eisen zedelijk gedrag Drank- en Horecawet Horeca en slijterijen zijn volgens de Drank- en Horecawet verplicht de leeftijdsgrenzen aan te geven en te controleren. Daarnaast is het verboden personen binnen te laten die onder invloed zijn. In het horeca- of slijterijbedrijf moet een leidinggevende aanwezig zijn die op de verleende vergunning staat vermeld. Artikel 20 en 23: Gemeentelijke verordening en beleid Artikel 20 en 23 van de Drank- en Horecawet geven de gemeente de mogelijkheid om in een gemeentelijke verordening voorwaarden aan de vergunningverlening op te nemen. Hierin kan het volgende worden bepaald: - In bepaalde instellingen, zoals buurthuizen, jongerencentra, sportkantines en verenigingscentra, mag geen sterke drank of zelfs geen alcoholhoudende drank worden verkocht. - Voor een bepaald gebied gelden beperkingen aan de verkoop van alcohol. - Voor een bepaalde tijd gelden beperkingen aan de verkoop van alcohol, bijvoorbeeld voor of na een risicovolle voetbalwedstrijd. - De leeftijdsgrens voor de toelating van jongeren in een bepaalde soort horecalokaliteit wordt opgetrokken tot maximaal 21 jaar. - De verstrekking van alcoholhoudende dranken voor gebruik elders dan ter plaatse wordt voor een bepaalde periode verboden. Artikel 35: Ontheffing Artikel 35 stelt dat de gemeente een ontheffing kan verlenen voor de verkoop van zwakalcoholische drank (alcoholhoudende drank behalve sterke drank) ten behoeve van bijzondere gelegenheden van zeer tijdelijke aard zoals een braderie, voetbalwedstrijd, schoolfeest of carnaval. Hieraan kunnen voorwaarden of beperkingen worden verbonden, bijvoorbeeld dat er enkel evenementenbier (alcoholpercentage 2,5%) is toegestaan. Dit kan ook worden opgenomen in de gemeentelijke verordening. Niet-commerciële instellingen Voor niet-commerciële instellingen zoals buurthuizen, jongerencentra, sportkantines en verenigingscentra met een kantine in eigen beheer waar alcohol wordt geschonken, geldt ook dat een vergunning dient te worden aangevraagd op basis van de Drank- en Horecawet. 8 Handreiking Drank- en Horecawet voor gemeenten, Ministerie van VWS, 2001.

16 16 Scholen die regelmatig schoolfeesten met alcohol organiseren hebben ook deze vergunning nodig. Belangrijke wettelijke voorwaarden voor niet-commerciële instellingen zijn: - Bestuursreglement: Het bestuur stelt een bestuursreglement vast dat goedgekeurd moet worden door de gemeente. Het reglement bevat bepalingen die gericht zijn op verantwoord alcoholgebruik. Het moet iets zeggen over de volgende punten: Op welke dagen en tijdstippen alcoholhoudende drank wordt verstrekt. Dit moet duidelijk zichtbaar worden aangegeven in de horecalokaliteit; Hoe het toezicht op naleving van de inhoud van het bestuursreglement zal plaatsvinden; Hoe het bestuur waarborgt dat de verstrekking van alcoholhoudende dranken geschiedt door personen die voldoende kennis en inzicht aangaande sociale hygiëne hebben; De kwalificatienormen voor barvrijwilligers over verantwoord alcoholgebruik. 9 De gemeente controleert of er een bestuursreglement is. Een vereniging die alcoholgebruik onder jongeren wil ontmoedigen, kan bijvoorbeeld besluiten om het aantal schenkuren tijdens jeugdactiviteiten te beperken, frisdrank te promoten, het assortiment van alcoholhoudende dranken te beperken, of de prijs van frisdrank gunstig te laten afsteken tegen die van alcohol. - Verklaring Sociale hygiëne: Twee leidinggevenden moeten beschikken over een verklaring sociale hygiëne en voldoen aan de eisen van zedelijk gedrag. De gedachte is dat de leidinggevenden de risico s van alcoholverstrekking dienen te kennen en hierop goed weten te reageren. - Instructie barvrijwilligers: Barvrijwilligers die alcoholhoudende drank schenken moeten een instructie krijgen over verantwoord alcoholschenken (IVA). Hiervoor bestaan cursussen. Op momenten dat er alcohol wordt geschonken hoort er altijd een leidinggevende of een barvrijwilliger met IVA aanwezig te zijn. - Zichtbaarheid: het is verplicht in de kantine de leeftijdsgrenzen en schenktijden zichtbaar op te hangen. Paracommercialisme Artikel 4 tot en met 6 van de Drank- en Horecawet beogen paracommercialisme tegen te gaan. Van paracommercialisme is sprake als, meestal onder gelijke voorwaarden, de gewone horecabedrijven ongewenste concurrentie van stichtingen en verenigingen met een horecavergunning ondervinden. Als het verplichte bestuursreglement voor deze verenigingen, waarin een bepaling over paracommercialisme staat opgenomen, onvoldoende duidelijkheid biedt, kan een gemeente zelf hierover beleid opstellen en/of aan de verstrekte vergunning voorschriften of beperkingen verbinden. Zogenaamde schuurfeesten, keten en hokken vallen niet onder paracommercialisme; als hier tegen betaling alcohol wordt verstrekt, gaat het om een economisch delict. Anno 2008 volgt de Drank- en Horecawet het traject tot herziening. Onderwerpen zijn verlichting van administratieve lasten voor horecabedrijven en coördinatie vergunningverlening bij de burgemeester, inclusief mogelijkheid tot schorsing. Algemene Plaatselijke Verordening (APV) In een APV staan de regels en voorschriften die specifiek voor een gemeente gelden. Ze worden regelmatig geactualiseerd, soms omdat de landelijke regelgeving verandert, soms omdat de lokale situatie daarom vraagt. De APV kent vier hoofdthema s waaronder openbare orde en veiligheid. In de APV kan worden opgenomen dat een horecabedrijf een exploitatievergunning moet hebben. De exploitatievergunning kan op basis van de APV worden ingetrokken indien er risico is voor de openbare orde of als het woon- en leefklimaat van de omgeving wordt aangetast. De APV kan worden benut om een verbod uit te vaardigen op: - Het gebruik of het bij zich hebben van alcoholhoudende drank op de openbare weg. 9 Alcohol, veiligheid en jeugd, VNG Uitgeverij, Den Haag, 2002, blz. 30.

17 17 - De verkoop van sterke drank in buurt- en clubhuizen, sportkantines en andere laagdrempelige voorzieningen. Algemene Subsidieverordening In het algemeen kan een plaatselijke instelling, die er niet in slaagt zelf de begroting rond te krijgen, een beroep doen op gemeentelijke subsidie. Op grond van de gemeentelijke verordening verstrekt een gemeente een tegemoetkoming in de kosten van organisaties, die bijdragen aan het welzijn van de burgers, zoals organisaties op het terrein van maatschappelijk welzijn, cultuur, sport en recreatie. Aan subsidieverlening kunnen voorwaarden ten gunste van alcoholmatiging worden verbonden. De subsidieverordening biedt hier aangrijpingspunten voor. De gemeente kan voorwaarden verbinden aan de toekenning van subsidie, bijvoorbeeld dat er geen alcohol mag worden geschonken of alleen gedurende vastgelegde tijdstippen. Overige mogelijkheden Naast de Drank- en Horecawet en de APV kunnen de gemeenten gebruik maken van andere mogelijkheden, gebaseerd op privaatrecht, die gericht zijn op de beperking van alcoholgebruik. Hierbij wordt gedacht aan de sluiting van huurcontracten voor gemeentelijke accommodaties, waarin wordt opgenomen of en zo ja, wanneer wel of juist geen alcoholhoudende drank mag worden geschonken. Handhaving Verschillende partijen zijn bij handhaving van het alcoholmatigingsbeleid betrokken. Allereerst zijn dit de verkooplocaties zelf, die moeten toezien op uitvoering van de wettelijke en gemeentelijke verplichtingen. Verder hebben de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA), de politie Noord- en Oost- Gelderland en de gemeenten een rol. Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) VWA 10 houdt toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet. VWA heeft de laatste jaren de inzet op de handhaving van de wet verhoogd en heeft extra controleurs in dienst genomen. Zij controleert o.a. op bestaande regelgeving, het verkoopverbod in tankstations en in winkels van wegrestaurants, de aanduiding van leeftijdsgrenzen met stickers, het bezit van een vergunning en de aanwezigheid van een leidinggevende. De inzet op handhaving van de regels over leeftijdsgrenzen is hoog. VWA werkt vanuit haar eigen beleid, maar komt ook in actie naar aanleiding van tips die iedereen burger of organisatie - haar kan geven. Vanaf maart 2005 heeft VWA de mogelijkheid een bestuurlijke boete op te leggen bij overtredingen van de Drank- en Horecawet. Ook overtredingen als het illegaal exploiteren van een slijterij of horecagelegenheid kunnen direct met een boete worden bestraft. Politie Vanuit haar taak de openbare orde en veiligheid te bewaken is de politie bevoegd de regels uit de Drank- en Horecawet en de APV te handhaven. Daarnaast komt ze in actie bij signalen, al dan niet van de gemeente, van een mogelijk probleem of overtreding. Gemeente De gemeente is verantwoordelijk voor de verlening van Drank- en Horecavergunningen en kan de vergunning intrekken als een ondernemer zich niet aan de regels houdt. De notitie Alcohol, veiligheid en jeugd van het Informatiepunt Lokale Veiligheid (ILV) schrijft verder over gemeentelijke handhaving 11 : 10 Vroeger Keuringsdienst van Waren genaamd. 11 Alcohol, veiligheid en jeugd, VNG Uitgeverij, Den Haag, 2002, blz. 17.

18 18 Gemeenten kunnen een exploitatievergunning van een horecalokaliteit weigeren of intrekken als de voorwaarden in de APV voor een vergunning niet worden nagekomen. Ook kan de gemeente, indien een drank- en horecavergunning is ingetrokken in verband met openbare orde problemen, bepalen dat voor dezelfde inrichting gedurende maximaal vijf jaar geen nieuwe vergunning verleend mag worden. Als sanctie op het overtreden van de Drank- en Horecawet kan de gemeente daarnaast bestuursdwang toepassen of een dwangsom opleggen... Tevens zijn de meeste overtredingen van bepalingen in de Drank- en Horecawet voortaan strafbaar via de Wet op de Economische Delicten. Voor het toezicht kan de gemeente gebruik maken van een buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA). Deze mag nu wat betreft alcoholbeleid toezicht houden op zaken die niet op de Drank- en Horecawet betrekking hebben, maar voortkomen uit andere eisen en vergunningen waar een horecabedrijf aan moet voldoen. Op de genoemde mogelijkheden wordt in de hoofdstukken 7 en 8 verder ingegaan.

19 19 4. Beschrijving bestaand beleid In 2006 hebben de gemeenten uit de regionale werkgroep geïnventariseerd wat er op dat moment in de gemeenten gebeurt rondom voorlichting, wetgeving en regelgeving op het gebied van alcoholbeleid 12. Kortom welk pakket aan preventiemaatregelen gebruiken de gemeenten hiervoor? De gemeentelijke werkgroepleden hebben daarvoor een inventarisatielijst ingevuld, soms met hulp van collega s van andere beleidsterreinen. In dit hoofdstuk een kort verslag. Huidige situatie Beleidskader De gemeenten in de Stedendriehoek besteden aandacht aan het onderwerp alcoholmatiging in de nota lokaal gezondheidsbeleid en de Jeugdnota of zullen dit in de komende nota s doen. De grote gemeenten hebben het onderwerp ook opgenomen in het plan van aanpak van de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan. Deze gemeenten hebben daarover contact met horecaondernemers en uitgaanspubliek. Regelgeving en handhaving Bij verstrekking van vergunningen op basis van de Drank- en Horecawet worden door enkele gemeenten in de Stedendriehoek voorwaarden verbonden gericht op alcoholmatiging. Deze voorwaarden zijn per gemeente verschillend en liggen op het gebied van: - Maatregelen ten aanzien van alcoholgebruik in het bestuursreglement van verenigingen. - Geen verstrekking van alcoholhoudende drank in bepaalde voorzieningen voor de jeugd. - Voor een bepaalde tijd gelden beperkingen aan de verkoop van alcohol. In ongeveer de helft van de gemeenten in de Stedendriehoek neemt de gemeente zelf het initiatief tot handhaving, inclusief alcohol, richting de niet-commerciële én de commerciële horeca. Er wordt dus niet gewacht op signalen van derden. Alle gemeenten hebben in de APV bepalingen opgenomen om alcoholgebruik te matigen, bijvoorbeeld een algeheel of gedeeltelijk verbod van alcohol op straat. Ook wordt actie ondernomen op plaatsen waar jongeren door alcoholgebruik overlast veroorzaken, bijvoorbeeld bij uitgaansgelegenheden of winkels. Met name de grotere gemeenten hebben een horecaconvenant afgesloten in het kader van de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan. Het opnemen van alcoholmatigende maatregelen komt soms voor. Eén gemeente heeft een verbod op happy hours. Scholen Enkele gemeenten ondersteunen financieel de voorlichting over alcohol op basisscholen, bijvoorbeeld via het project BijDRAge van GGD en Tactus. In andere gemeenten gebeurt dit alleen op scholen voor voortgezet onderwijs. Tactus biedt elk jaar de scholen voor primair en voortgezet onderwijs een zogenaamd monitorgesprek aan, waarin wordt bepaald of de school dit jaar aandacht wil besteden aan genotmiddelen, waaronder alcohol en wat de ondersteuning van Tactus daarin kan zijn. Bijvoorbeeld lessen, cursussen voor docenten en activiteiten voor ouders als een informatieavond of een oudercursus. Halt komt op die scholen waar de gemeente dit subsidieert. Het aanbod kan variëren van het benaderen van scholen in het kader van de vuurwerkcampagne, preventielessen op scholen tot het ter beschikking stellen van lesmateriaal. Ouders Richting ouders worden momenteel geen activiteiten ondernomen om het alcoholgebruik door de jeugd op de agenda te zetten. Wel voert Tactus in samenwerking met scholen ouderavonden en oudercursussen uit. 12 Uitgezonderd gemeente Heerde, omdat zij op dat moment nog geen werkgroeplid was.

20 20 Sportverenigingen De meeste gemeenten hebben geen overleg met sportverenigingen over alcohol en hebben momenteel geen activiteiten op dit gebied. Binnen de regio Stedendriehoek heeft eind jaren negentig en begin 2000 het project Ik drink niet voor mijn club gedraaid en de BOB-campagne Eerst een Bob, dan een fluitje. Jeugd- en jongerenwerk Ongeveer de helft van de gemeenten kennen activiteiten en overleg richting het jeugd- en jongerenwerk over alcohol. In sommige gemeenten is het jeugd- en jongerenwerk ondergebracht in een algemene welzijnsstichting; sommige jongerenwerkers zijn rechtstreeks bij de gemeente in dienst. Het jongerenwerk kent activiteiten binnen het jongerencentra; ook is er ambulant jongerenwerk, waarbij contact wordt gezocht met jongeren op straat. Hulpverlening Tactus heeft een hulpverleningsaanbod richting ouders, kinderen, kinderen van ouders of ouders van kinderen met problemen op het vlak van genotmiddelen. Gekeken kan worden in hoeverre het aanbod rond jongeren en alcohol kan worden versterkt of intensiever benut. Zo is er het aanbod voor ouders van verslaafde kinderen 'Steuntje in de rug'. Dit is een interventie voor ouders van kinderen die staan ingeschreven bij Tactus, waarbij ouders opvoedingsondersteuning wordt aangeboden. Keten en hokken Elke gemeente heeft binnen haar grenzen de zogenaamde keten en hokken. Zeker in de plattelandsgemeenten is dit een bekend en veel besproken fenomeen. En daar is het tot nu toe in de Stedendriehoek bij gebleven. Aanbevelingen Alcoholmatigingsbeleid voor jongeren hoeft niet vanuit het niets te worden opgebouwd. De gemeenten voeren in het kader van veiligheid en gezondheid in meer of mindere mate al beleid en/of activiteiten uit. Het effect van het bestaande beleid ten behoeve van de jeugd kan worden versterkt door in alle gemeenten in te zetten op de mix regelgeving, handhaving en voorlichting. Voor de herkenbaarheid van het beleid is het van belang dat een aantal maatregelen uniform in de regiogemeenten wordt uitgevoerd. Jongeren passeren immers gemeentegrenzen bij schoolbezoek, uitgaan of sporten. Een zelfde alcoholboodschap op verschillende plaatsen in de Stedendriehoek versterkt het effect. Ouders spelen een belangrijke rol in het alcoholgebruik van de jeugd. Allereerst moet het alcoholprobleem onder hun aandacht worden gebracht en moeten er activiteiten worden aangeboden die de opvoeding rond alcohol ondersteunen. In de APV en het handhavingsbeleid richting niet-commerciële én commerciële horeca dienen uniform bepalingen te worden opgenomen ten aanzien van verantwoord alcoholgebruik en alcoholmatiging. Dit geldt vooral ten aanzien van sluitingstijden en sancties op overtreding van regelingen. Het starten van overleg met sportverenigingen over alcoholgebruik en alcoholmatiging en het ontplooien van activiteiten op dat gebied verdient aandacht. Afspraken met het jeugd- en jongerenwerk over alcoholgebruik en alcoholmatiging kunnen worden aangescherpt en activiteiten op het gebied van alcoholmatiging kunnen worden uitgebreid. Dit geldt ook voor het onderwijs.

21 21 ACTIVITEITEN

22 22 5. Publiekscampagnes Alcoholmatiging onder jongeren begint met bewustwording van het probleem. Dit kan niet door alleen de jongeren aan te spreken. Ook ouders en andere opvoeders en volwassenen in hun omgeving spelen een rol bij het gebruik van alcohol door jongeren. Zij kunnen grenzen stellen aan het drinkgedrag van hun kinderen en het goede voorbeeld geven. Voorwaarde hiervoor is dat volwassenen erkennen dat jongeren te jong, te vaak en te veel alcohol drinken en dat de situatie ongewenst is. Kennis over alcoholgebruik en de gevolgen daarvan speelt hierin een rol. Voor jongeren geldt evenzeer een gebrek aan probleembesef en kennis. Het is belangrijk ook bij hen het probleem op de agenda te zetten, zodat ze over hun eigen alcoholgebruik na gaan denken. Dit vraagt een flinke inspanning, want jongeren leven veelal in het hier en nu, denken niet aan de gevolgen voor morgen en zullen daarom niet snel geneigd zijn hun drinkgedrag te herzien. Jonge kinderen die nog niet drinken kunnen gemakkelijker overtuigd worden dit wenselijke gedrag voort te zetten. Doelgroep en doelen Er is gekozen om met publiekscampagnes in te zetten op enerzijds volwassenen en anderzijds jongeren. Volwassenencampagne De doelgroep van de volwassenencampagne zijn allereerst ouders en opvoeders. Met opvoeders worden hier in brede zin die volwassenen bedoeld die over de jongeren verantwoording dragen, zoals leerkrachten, sporttrainers, coaches, en buren en familie. De doelen van de publiekscampagne voor volwassenen zijn: - Agenda setting: ouders/opvoeders zijn zich bewust van het probleem en staan open voor meer informatie. - Kennisoverdracht: ouders/opvoeders weten dat het alcoholgebruik van de jeugd overmatig is. ze weten dat het ongezond en onverantwoord is voor de jongere. ze weten het belang van voorbeeldgedrag. ze kennen het belang van grenzen stellen. - Informatiezoekend gedrag stimuleren: volwassenen halen de folder bij gemeentehuizen of bij andere plekken en bezoeken Jongerencampagne Doelgroep van de jongerencampagne zijn de jongeren van jaar. De 10- en 11 jarigen worden bereikt via de voorlichting door de Jeugdgezondheidszorg en via lessen op school. Onder de jongeren kan een onderscheid gemaakt worden tussen jeugd tot en met 15 jaar en van 16 jaar en ouder. De wet verbiedt de verkoop van alcohol aan jongeren jonger dan 16 jaar. Het gezondheidsrisico is groter omdat kinderen en hun hersenen in de groei zijn. Boven de 16 staat de wet weliswaar meer toe maar het gebruik neemt ook in deze leeftijdsgroep verontrustende vormen aan. Daarnaast nemen 16- plussers in toenemende mate deel aan het verkeer. De doelen zijn: - Agenda setting: jongeren weten dat zij te veel, te vaak en te vroeg alcohol drinken. - Kennisoverdracht: jongeren weten wat te veel, te vaak en te vroeg drinken is en (dus) of zijzelf te veel, te vaak en te vroeg drinken. jongeren weten gevolgen van te veel, te vaak en te vroeg alcohol drinken. jongeren weten wat verantwoord drinken is. jongeren drinken niet als zij auto of brommer rijden. - Informatiezoekend gedrag stimuleren: jongeren bezoeken de website

23 23 Activiteiten Publiekscampagne Alcohol en opvoeding voor volwassenen De regionale activiteiten zullen zijn: Om bij ouders en opvoeders de situatie van overmatig alcoholgebruik door de jeugd onder de aandacht te brengen, zal een publiekscampagne worden gevoerd, nauw aansluitend bij de huidige landelijke campagne Alcohol en opvoeding. Regionale en plaatselijke aanvullende publieksactiviteiten kunnen de landelijke campagne versterken. Zo wordt de boodschap vaak herhaald en gaat het thema alcoholmatiging jeugd leven bij de (omgeving van de) doelgroep. Landelijk zijn er eind 2006 en in het voorjaar van 2007 tv- en radiospots uitgezonden. In het najaar van 2007 zal op televisie een nationale aftrap worden gehouden voor regionale ouderactiviteiten. Door de volwassenencampagne vóór de jongerencampagne uit te laten lopen hebben volwassenen de kans zich te informeren, om zo in staat te zijn op vragen en opmerkingen van hun/een kind in te gaan. Radiospot De landelijk ontwikkelde radio- en televisiespotjes zullen worden verspreid onder lokale radio- en televisiestations. De spot verwijst ouders voor informatie over alcohol naar Folder Voorkom alcoholschade bij uw opgroeiende kind De landelijke folder Alcohol en opvoeding zal door elke gemeente worden verspreid op publieke plaatsen als bibliotheek, huisartsen, apotheken, sportverenigingen en buurtcentra en binnen publieksruimten van de gemeente. Posters De landelijke posters worden door de hele Stedendriehoek verspreid, conform de folder. Ook hier zal het doel zijn mensen bewust te maken van het overmatig alcoholgebruik onder jongeren en de gevolgen daarvan. Artikelen in huis-aan-huisbladen Voor huis-aan-huisbladen wordt een artikelreeks geschreven rond steeds één aspect van alcoholgebruik. Onderwerpen als gevolgen, opvoeding en de wet komen aan de orde. Deze artikelen verschijnen op de gemeentelijke informatiepagina. Kabelkrant De kabelkrant trekt veel publiek. Er zullen nieuwsberichten worden geschreven voor kabelkrantlezers. Televisie Er zal aandacht voor de verschillende projectactiviteiten worden gevraagd van TVGelderland en lokale omroepen als TV Apeldoorn, Berkelstroom TV, Deventer Televisie. Ook zal gekeken worden of er in inhoudelijke programma s aandacht kan komen voor alcohol en jongeren. Zo gaat TV Gelderland in programma s als Pubers in gesprek met jongeren en deskundigen over het alcoholgebruik. Mogelijk kan dit vaker en op meer zenders. Plusactiviteit Tentoonstelling alcohol in de bibliotheken van de Stedendriehoek en lezing Er zal voor de agendasetting van alcoholmatiging met de bibliotheken worden samengewerkt. Allereerst zal een alcoholtentoonstelling langs de bibliotheken gaan. In hetzelfde kader vinden in de bibliotheek lezingen over gezondheidsthema s plaats, waaraan Tactus en de GGD Gelre-IJssel zullen meewerken.