SOA in functioneel-beheerperspectief
|
|
- Esther Jansen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 evaluatie SOA t SOA in functioneel-beheerperspectief Een herbezinning op beheer Er wordt veel gepubliceerd over servicegeoriënteerde architecturen, vaker SOA genoemd (naar de Engelse term service-oriented architecture ). Het functioneel beheerperspectief ontbreekt meestal. De auteurs brengen dit vanuit een praktijksituatie in kaart. De belangrijkste les is dat de introductie van SOA dwingt tot een herbezinning op beheer. Richard Feringa, Norbert Huijzer en Hans Tönissen De belofte Via een ambitieus veranderprogramma wordt SOA geïntroduceerd in een organisatie. De beloftes van het programma zijn niet mis: samenwerking tussen bestaande en nieuwe applicaties, hergebruik van functionaliteit waarbij SOA als koppelmethode dient, een procesmatige benadering voor de bedrijfsvoering waarbij SOA als overkoepelend (diensten)model fungeert, de ICT-infrastructuur wordt in dienst gesteld van de processen en het beheer en onderhoud van bedrijfsprocessen en ICT kan snel worden uitgevoerd met minimale inspanningen en verstoringen. Het grote vertrouwen van het programma in de maakbaarheid van business en techniek blijkt echter te vroeg te komen. De business is nog niet gereed voor procesmatig werken (laat staan servicegeoriënteerd), ketenpartners hebben hun samenwerking niet juridisch geborgd, te koppelen systemen en gegevens blijken niet zo herbruikbaar, SOA-integratiecomponenten zoals het business process management-systeem en het workflowsysteem werken niet vlekkeloos samen, consultants van leveranciers blijken eigenlijk verkopers, de ICT-infrastructuur is toch niet zo toepasbaar voor een op open standaarden gebaseerde SOA en de beheerorganisaties komen niet uit het vraagstuk wie nu eigenaar van wat is. Het veranderprogramma heeft te veel hooi op zijn vork genomen. Behalve voor klassieke projectrisico s zoals werken met aannames over haalbaarheid en maakbaarheid en het voorbijgaan aan irrationele zaken (mensen), pretendeerde het programma een oplossing te bieden voor zowel het business-, technologie- als beheerperspectief. Op het laatste, het functioneel beheerperspectief, gaan we hier nader in. SOA in vogelvlucht Veel bedrijven adopteren de servicegeoriënteerde architectuurstijl met het idee meer flexibiliteit in de bedrijfsprocessen en de bijbehorende informatieverwerking te realiseren. Van SOA doen veel definities de ronde, die allemaal op ongeveer hetzelfde neerkomen: SOA is een architectuur 36
2 Samenvatting Bij SOA verschuift de focus van interne bedrijfsprocessen naar processen die zich over de afdelings-, organisatie- en systeemgrenzen heen strekken. Vooral de serviceprovider zal een belangrijke rol spelen. Functioneel beheer, als serviceprovider van business- en functionele services, zal moeten bepalen welke processen, processtappen en services hij wil onderhouden en beheren. Deze keuze, en ook de te verwerken hoeveelheden, bepaalt de interne structuur van functioneel beheer. organisatie afdeling werkproces bedrijfsservice logisch informatiesysteem applicatieservice Figuur 1. Relatie tussen architectuurcomponenten bedrijfsfunctie bedrijfsproces het flexibel inrichten van uitwisselingsprotocollen zodat organisaties zelf controle houden over de inrichting van hun eigen processen; uitbreidbare en aanpasbare functionaliteit van de dienstverlening via het toevoegen van additionele services; schaalbare technologie zodat de capaciteit van de infrastructuur snel en eenvoudig uitbreidbaar is. SOA is in eerste instantie een architectuurstijl. Het is een middel en geen doel. Om allerlei redenen proberen we de softwareleveranciers voorop er iets tastbaars van te maken. Maar SOA gaat over ontwerpen, over standaarden, over de relatie tussen aanbieder en leverancier, en dan pas over infrastructuur. die nuttige bedrijfscomponenten hergebruikt, zowel binnen als buiten de context van applicaties, afdelingen of organisaties. Aangezien een SOA afdelings- of zelfs organisatieoverschrijdend is, zal er rekening mee moeten worden gehouden dat bedrijfsfuncties en systemen van allerlei oorsprong aanzienlijke impact hebben. Figuur 1 geeft de relatie aan tussen een aantal architectuurcomponenten. Het is belangrijk dat de uitvoering van een bedrijfsservice, in veel gevallen een werkproces, volledig valt binnen een bedrijfsfunctie. Een logisch informatiesysteem loopt in het ideale geval een op een met een bedrijfsfunctie. Een bedrijfsproces loopt van klant tot klant en zal in het algemeen meerdere werkprocessen bevatten. SOA wordt in eerste instantie vaak gemodelleerd op de gegevensuitwisseling tussen organisatieonderdelen. Vanuit het perspectief van inrichten en beheer en het aansluiten van nieuwe ketens is het verstandig al rekening te houden met: het toepassen van open standaarden; het kunnen beschikken over managementinformatie; SOA in soorten en maten Dé SOA bestaat niet, er lijkt eerder sprake te zijn van een aantal scenario s. We onderscheiden er een vijftal, die helpen om het beheer van een SOA te plaatsen. De boodschap is: pas wanneer de basisgedachten achter een SOA zijn ingevuld, heeft het zin naar de hogere niveaus te streven. Let op: het is slechts een hulpmiddel, het betreft geen standaardtypologie, en ook zijn in de praktijk de grenzen niet zo scherp te leggen. Basis-SOA Een basis-soa kenmerken we als een softwarearchitectuur waarbij middelen in een netwerk als zelfstandige services beschikbaar zijn gesteld. Zo n service is te gebruiken zonder kennis van het platform waarop de service is geïmplementeerd (black-box services). Bij een basis-soa is een servicecatalogus beschikbaar. Voor functioneel beheer is het van belang om afspraken en standaarden overeen te komen om functionaliteit en gegevens uit onderliggende systemen via services beschikbaar te stellen en afhankelijkheden (tussen services) te beheersen. 37
3 evaluatie SOA t Open-standaarden-SOA Een open-standaarden-soa heeft als extra kenmerk dat services niet alleen binnen het eigen domein beschikbaar zijn, maar ook voor andere afdelingen of organisaties. De services zijn bij voorkeur generiek van aard, zodat ze kunnen worden toegepast voor verschillende informatiestromen. Doordat de services losse onderdelen vormen waaruit de processen zijn opgebouwd (er wordt ook wel gesproken van loosely coupled services ), is het mogelijk services te vervangen zonder dat de gebruikers daar al te veel hinder van ondervinden en zonder dat de processen wezenlijk veranderen. Dankzij dit kenmerk kunnen bestaande systemen worden ingezet, met als voorwaarde dat deze zich gedragen als services. Het is dan wel noodzakelijk dat partijen die gegevens met elkaar uitwisselen, dezelfde betekenis aan dezelfde gegevens toekennen. De serviceleverancier(s) en de servicegebruiker hebben ook vaak andere eigenaren. Hierdoor is het van belang om naast de functionele beheerorganisaties (voor ongedeelde voorzieningen zoals gegevensdefinitie en het procesverloop) een gemeenschappelijke beheerorganisatie in te richten en in stand te houden voor gedeelde voorzieningen zoals de procesinfrastructuur, de services en de technische infrastructuur. Voor functioneel beheer is het vooral van belang om afspraken en standaarden overeen te komen om processen in de vorm van flows te beschrijven en bedrijfsprocessen te beschrijven die services gebruiken. De beschikbare services dienen in een administratie te worden opgenomen. Publieke SOA Bij een publieke SOA wordt het open karakter verder versterkt: nu zijn ook portalen (naast systeemsysteemkoppelingen) en discovery (de gebruiker hoeft niet te weten door wie of waar een service geleverd wordt) belangrijk. De open standaarden (BPEL, SOAP, (EB)XML) zijn nu echt noodzakelijk. Het publiceren en beheren van services is nodig om kenbaar te maken wie welke services aanbiedt. Drie beheer- en juridische aspecten zijn hierbij van belang: 1. Wet- en regelgeving stelt in veel gevallen eisen aan de wijze waarop informatie-uitwisseling plaatsvindt. Voorbeelden van wetgeving zijn bescherming persoonsgegevens en elektronisch bestuurlijk verkeer. 2. Afhankelijk van de informatie en de keten waarbinnen de informatie wordt uitgewisseld, kan er sprake zijn van specifieke wetten, bijvoorbeeld de wet op de rijksbelastingen. 3. De juridische relatie tussen de gebruikers en de beheerorganisaties dient zorgvuldig te worden ingericht. De inrichtingskeuzes die worden gemaakt, kunnen onder meer van invloed zijn op eventuele aansprakelijkheden die uit de informatie-uitwisseling voortvloeien. Voor functioneel beheer is het vooral van belang dat de bovengenoemde aspecten geregeld zijn. Samengestelde SOA Bij de samengestelde of composite SOA kunnen services of bestaande applicaties samengesteld worden tot complexere services. Dit scenario lijkt op dit moment de norm te worden. De bedoeling is om top-down te werk te gaan: bedrijfsprocessen worden in componenten onderverdeeld, waarbij op het hoogste niveau business-services worden gedefinieerd die zijn opgebouwd uit steeds lagere services, die door basissystemen beschikbaar worden gesteld. Samengestelde services worden hierbij vanuit een business process management (BPM)-omgeving gedefinieerd en georkestreerd. Aan procesmodellering en functioneel beheer wordt dan de eis gesteld om hogere en lagere services te ontwerpen en te onderhouden. Om de processen in de SOA te beleggen beschikt de SOA dan over functionaliteit op het gebied van procesmodellering. De processen zijn opgebouwd uit meerdere processtappen die worden uitgevoerd door verschillende services. Wanneer nieuwe of gewijzigde processen worden belegd, kan systeemontwikkeling beperkt blijven tot het vaststellen van de procesgang en de wijze waarop de (herbruikbare) services moeten worden samengesteld en aangeroepen. 38
4 De ideale SOA Komt nu alleen nog voor in verkoopbrochures (en in projectplannen, zie de introductie). De ideale SOA biedt allerlei integrale beheer- en onderhoudsfaciliteiten die er met name op gericht zijn de betrouwbare werking en de productiviteit te verhogen. Denk aan inregelprocessen voor onderhoud/vernieuwing (zonder te programmeren), geautomatiseerde foutafhandeling, logging & auditing, business activity en web-sla-monitoring, end-to-end beveiliging en deployment. Deze faciliteiten zelf worden ook weer als service beschikbaar gesteld. Voor functioneel beheer is het vooral van belang dat hierbij de juiste tooling wordt ingezet. Overeenkomsten en verschillen tussen traditioneel en SOA functioneel beheer Bij de SOA zien we andere accenten ontstaan: uniformiteit in de architectuur en processen, zodat hiermee services kunnen worden opgezet die faciliterend zijn voor de verschillende partijen in de keten. Levert dit nu overeenkomsten en verschillen op in de wijze waarop functioneel beheer opereert? We zetten de zaken op een rijtje. Overeenkomsten De overeenkomsten zijn in de eerste plaats te vinden bij de te onderhouden objecten, zoals business- en functioneel ontwerp, business rules, (meta)datamodel en diensten- en productportfolio s. Daarnaast zijn de overeenkomsten te vinden in het modellenbos van kwaliteits- en procesmodellen. De volgende modellen zijn onder meer van toepassing bij functioneel beheer: Capability Maturity Model (CMM), Kennismanagement (KM), Kerncompetenties, Strategisch Alignment Model, Test Management Approach (TMAP), Control Objectives for Information and related Technology (CobiT), Instituut Nederlandse Kwaliteit (INK) en Business Information Services Library (BISL). En ten derde zijn er overeenkomsten in de operationele ondersteuning: meekijken met de uitvoering en ingrijpen en corrigeren wanneer dat nodig is. Een traditionele functioneel-beheerafdeling zou bijna zeggen: Kom maar op met SOA, we hebben vaker rubbish overgedragen gekregen vanuit een project, dat zijn we inmiddels wel gewend en we hebben het uiteindelijk toch altijd wel aan de praat gekregen. Lees toch maar even verder. Verschillen Wat zijn nu de bepalende verschillen tussen het functioneel beheer van een SOA en een traditionele omgeving? In figuur 2 zijn de meest kenmerkende verschillen in kaart gebracht. Herbezinning op functioneel beheer? Traditioneel wordt een beheerorganisatie opgezet op basis van de volgende bouwstenen: eigenaarschap, te beheren objecten./te leveren diensten, beheerprocessen, TVB (taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden)/rollen en kwaliteitsniveaus. Wat betekent SOA voor deze bouwstenen? We zetten de belangrijkste zaken even op een rijtje en proberen daarna de vraag te beantwoorden of SOA leidt tot een herbezinning van functioneel beheer. In het kader staan enkele tips uit de praktijk om het leven van de functioneel beheerder aangenamer te maken. Eigenaarschap Afspraken staan bij SOA voorop, daarna volgt pas eigenaarschap over de uitvoering ofwel de processen. Er kunnen afspraken worden gemaakt tussen externe partijen of tussen afdelingen onderling, dit heten dan business-services ( valideer kredietwaardigheid, registreer claim, geef informatie klantorder, accepteer polis ). In plaats van over afspraken tussen afdelingen praten we liever over afspraken tussen bedrijfsfuncties (inkoop, relatiemanagement, acceptatie, fraudebestrijding, claimbehandeling enzovoort). Afdelingen zijn dan minder relevant; deze zijn vaak regionaal of om andere redenen anders ingericht (in ieder geval vaak nog niet bedrijfsfunctiegericht). Business-services Tips Vanuit een praktijksituatie geven we de volgende tips mee voordat je als functioneel beheerder een SOA in beheer gaat nemen. Zorg voor: traceerbaarheid van de (business en non-functionele) requi- rements; traceerbaarheid van services (onderscheid in business-, applicatie- en technische services); transparantie in exploitatie, sturing en controle van de servi- ces door middel van een serviceadministratie; transparantie in de doorbelasting van kosten; transparantie van de rechten en plichten voor de gebruiker; opleiding in SOA basics; maar maak je niet druk of het SOA-framework wel klopt; dat is voer voor architecten. 39
5 evaluatie SOA t Traditioneel functioneel beheer SOA functioneel beheer T De inrichting van de informatievoorziening is volledig afhankelijk van de omgeving waarbinnen informatie wordt uitgewisseld. De inrichting van de informatievoorziening is deels afhankelijk van de keten waarbinnen informatie wordt uitgewisseld. Dit is voornamelijk het geval bij gegevensdefinities en het verloop van de processen. Daarnaast zijn er aandachtsgebieden die generiek van aard zijn en dus kunnen worden ingericht onafhankelijk van de keten waarbinnen de informatievoorziening plaatsvindt (procesinfrastructuur, services en technische infrastructuur). S k B D g Strikte scheiding tussen administratieve organisatie (AO) en internal control (IC) en systeembeheer. Uitgangspunt is het productiehandboek. Transparantie (traceerbaarheid) van de exploitatie, sturing en controle; de servicesarchitectuur geeft gecontroleerde toegang tot de processen en de resultaten die het gevolg zijn van de uitvoering van deze processen. Uitgangspunt is de servicesadministratie (discovery, lifecycle, beheer). D ra A v a Beheerder is qua productie vooral proactief bezig: plannen en klaarzetten. Functioneel beheerder is qua productie meer reactief bezig, want processen en services gaan uit van zelfsturing of gedragen zich als black boxes. Verder meer aandacht voor het bewaken van processen, gezond houden van de omgeving en oplossen van fouten. R L Beheerder heeft te maken met functional stovepipes : relatief grote zelfstandige verticale applicaties met hun eigen wereld. Functioneel beheerder heeft te maken met relatief kleine zelfstandige functionele eenheden (services) die draaien in een heterogene omgeving met applicaties voor processturing, middleware en andere integratiesoftware. F g Beheerder hoeft slechts kennis te hebben van één omgeving om volledig te kunnen functioneren. De planningen van systeemontwikkelingsprojecten dienen nauwkeurig op elkaar te worden afgestemd omdat de gegevensdiensten die het ene informatiesysteem van het andere nodig heeft, pas worden afgesproken, ontworpen en gebouwd nadat deze noodzaak is gebleken. Functioneel beheerder zal algemene kennis moeten hebben van de volledige heterogene omgeving met vervolgens een specialisatie. De planningen van systeemontwikkelingsprojecten zijn redelijk onafhankelijk van elkaar, omdat de gegevensdiensten die het ene informatiesysteem van het andere nodig heeft, door het andere systeem op voorraad beschikbaar worden gesteld. T Autorisatiecontroles zijn voornamelijk gebaseerd op de aard van de uit te voeren handeling en slechts bij hoge uitzondering op beperkingen ten aanzien van de deelpopulatie van gevallen waarop de handeling wordt uitgevoerd. Informatievoorziening is een gesloten bolwerk. Ook tussen de ketens intern zijn er hoge muren tussen verschillende delen. De neiging van systeemeigenaren om hun gegevens te optimaliseren en te beschermen voor eigen gebruik en overige belangen te verwaarlozen, wordt bestreden door het eigendomsidee af te zwakken. Koppelingen tussen verschillende delen van de informatievoorziening worden op bestelling en als point-to-pointoplossingen gebouwd. Daarbij dient de ene partij kennis te hebben van een of meer van de volgende delen van de andere partij: de interne gegevensrepresentatie, gebruikte technologie, toegepast transactiemanagement en verwerkingstempo. Autorisatiecontroles zijn gebaseerd zowel op de aard van de uit te voeren handeling als op beperkingen ten aanzien van de deelpopulatie van gevallen waarop de handeling wordt uitgevoerd. In het geval van klanten en leveranciers is de toegang zelfs beperkt tot een zeer kleine deelpopulatie, namelijk de gegevens die op henzelf betrekking hebben. Ketens hebben toegang tot hun gegevens en documenten. In een SOA bevinden zich vele, onderling afhankelijke, services in verschillende stadia/versies van gebruik en zijn er meerdere beheerpartijen, exploitanten en gebruikers(organisaties) actief. Het is daarom ondoenlijk een SOA te beheren zonder goede integrale managementgereedschappen (business activity monitoring, services-administratie). Interfaces naar andere delen van de informatievoorziening worden op voorhand en generiek beschikbaar gesteld. Deze interfaces zijn onafhankelijk van de aan weerszijden toegepaste interne gegevensrepresentatie, gebruikte technologie, toegepast transactiemanagement en verwerkingstempo. Alle uitwisseling geschiedt via gestandaardiseerde gegevenselementen. Ju ti G O g 40
6 Traditioneel functioneel beheer Systemen zijn beschikbaar voor interactief gebruik tijdens kantooruren. Batchverwerking vindt in batchvensters plaats. De transactionele en documentaire informatievoorzieningen zijn gescheiden werelden. De procesgang (inclusief routering, werkverdeling en rappellering) is ingebakken in de verwerkingsapplicaties. Als er een nieuwe afnemer is van een mutatie uit een verwerkingsapplicatie, dient deze applicatie te worden aangepast. Rollen conform industriestandaarden zoals ITIL, ASL, BiSL, Looijen e.d. Functionele foutafhandeling is vaak een taak voor gebruikers. Testen volgens industriestandaarden, zoals TMAP. Juridisch kader vooral van toepassing bij uitbestedingsrelaties; de aansprakelijkheid ligt vaak bij één eigenaar. Geen bijzondere noodzaak tot standaardisatie. Ontwerp, uitvoering en bewaking van processen vinden gescheiden plaats. SOA functioneel beheer Systemen zijn beschikbaar voor interactief gebruik tijdens alle werkbare uren. Batchverwerking kan te allen tijde worden uitgevoerd, zonder verstorend te werken op het interactieve gebruik. De gebruiker werkt vanuit een omgeving waarin zowel transactionele als documentgerichte taken in samenhang aan hem ter beschikking worden gesteld. De procesgang wordt geregistreerd en aangestuurd door workflowmanagement en juist niet in de verwerkingsapplicaties. Dit geldt zowel binnen als tussen verwerkingsapplicaties. De procesgang is zichtbaar en traceerbaar. Applicaties melden standaard en ongevraagd hun mutaties af bij het workflowmanagement, dat vervolgens bepaalt welke verdere verwerking naar aanleiding van deze mutaties dient plaats te vinden. Deze verdere verwerking is niet zichtbaar voor de oorspronkelijke applicatie. Nieuwe rollen (zie Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden ) Op basis van de procesbeschrijvingen wordt nagegaan welke fouten er kunnen voorkomen. De business stelt vast op hoe deze moeten worden afgehandeld door de procesinfrastructuur. De procesinfrastructuur zorgt voor afhandeling van fouten. Hierdoor worden gebruikers niet belast met het afhandelen van uitzonderingssituaties in de procesgang. Het testen van SOA-componenten is een stuk technischer van aard dan het testen van een traditioneel systeem (denk aan interne en externe XML-standaarden, quality-of-service metrics, security, communicatieprotocollen etc.). Services dienen volledig getest te zijn omdat de afnemer van een service moet kunnen bouwen op kwalitatief goede services. Je kunt bij SOA vanwege het grote aantal regressietesten niet zonder geautomatiseerd testen en valideren. De juridische relatie tussen de gebruikers van de SOA-infrastructuur en de beheerorganisatie dient zorgvuldig te worden ingericht. De inrichtingskeuzes die worden gemaakt, kunnen onder meer van invloed zijn op eventuele aansprakelijkheden die uit de informatie-uitwisseling voortvloeien. De partijen die informatie uitwisselen, moeten de afspraken over de betekenis en samenhang van begrippen en gegevens expliciet vastleggen (met standaarden zoals XML en een gegevensmodel). Doordat het ontwerp, de uitvoering en de bewaking van de werkprocessen grotendeels in de SOA-procesinfrastructuur zijn belegd, hoeven gebruikers niet op de hoogte te zijn van het procesverloop. In feite verdwijnt de term business & IT, want IT wordt gewoon business, als een leverancier van informatieservices. Figuur 2. Verschillen tussen traditioneel en SOA functioneel beheer 41
7 evaluatie SOA t maak je in principe eenmalig en zijn herbruikbaar. Het is belangrijk dat de uitvoering van een business-service, in veel gevallen een werkproces, volledig valt binnen een bedrijfsfunctie. Een logisch informatiesysteem loopt in het ideale geval een op een met een bedrijfsfunctie. Een bedrijfsproces loopt van klant tot klant en zal in het algemeen meerdere werkprocessen bevatten.»functioneel beheerders kunnen niet meer alleen in functional stovepipes denken«beheerobjecten en te leveren diensten De inrichting van het beheer is deels afhankelijk van het domein waarbinnen informatie wordt gebruikt. Dit is voornamelijk het geval bij de domeinspecifieke beheerobjecten: gegevensdefinities en het verloop van de werkprocessen. Te leveren (business- c.q. functionele) diensten door de functioneel beheerder zijn beveiliging & audit, interactie, procesbeheersing, (meta)datamanagement en automatische verwerking. Daarnaast is er een aantal aandachtsgebieden dat generiek van aard is en dus kan worden ingericht onafhankelijk van het domein waarbinnen de informatieuitwisseling plaatsvindt. Dat heeft tot gevolg dat deze generieke inrichting in meerdere domeinen kan worden toegepast (of in SOA-termen: herbruikbaar is). De belangrijkste beheerobjecten zijn hier de procesinfrastructuur (met name BPM en workflow management) die de processen uitvoert en bewaakt, de services, de referentieprocessen en de technische infrastructuur inclusief koppelvlakken. Te leveren diensten zijn generieke functies zoals infrastructuurbeheer en gegevensbeheer. Beheerprocessen De standaard op het gebied van functioneel beheer is BiSL. Hierbij is de volgende vraag relevant: is BiSL toepasbaar voor SOA? Het antwoord is: niet helemaal. Zo ontbreken bijvoorbeeld het configuratieproces en versiebeheer; ook voor SOAbeheer zijn dat belangrijke basisprocessen. BiSL is gericht op monolithische processen (de stovepipe) en als gevolg hiervan is het aspect governance beperkt uitgewerkt. De governance van CobiT kan hierbij mogelijk een oplossing bieden. Verder lijkt het erop dat SOA nog voor een richtingenstrijd in het modellenbos kan zorgen: het beheer van services, zo belangrijk in SOA, zal door zowel BiSL als ASL geclaimd kunnen worden (is een service nu de applicatie, of is een service de functionaliteit?). Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden De verdeling van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden is onlosmakelijk verbonden met de inrichting van de SOA-componenten en komt tot uiting in de processen (werk- en beheerprocessen). In deze processen wordt beschreven wie wanneer bevoegd is welke processtap uit te voeren. SOA zorgt verder voor een aantal nieuwe rollen binnen functioneel beheer: serviceprovider: beheert een serviceportfolio binnen de SOA-infrastructuur; beheerder/architect: zorgt voor de vaststelling van standaarden en voor een juiste communicatie inzake wijzigingen; competence authority: instantie/organisatie die partijen van normen en een kwaliteitskeurmerk voorziet. De basishouding die ten grondslag ligt aan deze rollen, zal meer gericht zijn op het conformeren aan de open standaarden, servicegericht zijn, samenwerken en het oprecht delen van kennis. Alleen al het conformeren aan standaarden zal voor diverse ICT ers een significante verandering zijn. De noodzakelijke veranderingen zullen niet alleen ingezet worden vanuit de medewerkers, maar ook geborgd moeten worden in de gehele organisatie. 42
8 Control Door het monitoren van de uitvoering van de processen en services ontstaat inzicht in hoe de verschillende processtappen in de praktijk verlopen en kan zichtbaar worden gemaakt waar eventueel sprake is van bottlenecks (business activity monitoring). Dit biedt de functioneel beheerder aanknopingspunten voor het aanpassen van bestaande processen of het ontwerpen van nieuwe processen. Het probleem is echter dat door de continue interactie en grote aantallen transacties het handmatig beheren van deze proces- en servicelevels ontzettend veel tijd kost. Dit probleem kan worden opgelost door geautomatiseerde specificatie en observatie van de servicelevels toe te passen. Veelbelovende, maar grotendeels nog onbeproefde oplossingen hiervoor zijn het Service Level Agreement Framework (WSLA) van IBM, de Web Service Management Language (WSML) van HP en de Web Services Offering Language (WSOL) van de Carleton University in Canada. Bij deze oplossingen zouden de CobiT-controls, SLA s, QoS en KPI s kunnen worden geoperationaliseerd. Literatuur ASL BiSL Foundation (2006). Een monoliet is zo gek nog niet. Baars, C. (2007). Domotica voor organisaties, Automatisering Gids, 12 oktober.. Best, B. de (2007). Beheren onder architectuur. IT Beheer 5 (juni). CFI (2006). Klantgerichte innovatie onder architectuur. NK Architectuur Greefhorst, D. (2006). Service Oriented Enterprise Architecture, Landelijk Architectuur Congres Have, S. ten e.a. (1999). Het managementmodellenboek. Berenschot. Kenniscentrum (2007). NORA 2.0, Nederlandse Overheid Referentie Architectuur. Pols, R. van der, R. Donatz & F. van Outvorst (2005). BiSL, een framework. Zaltbommel: Van Haren. Schekkerman, J. (2007). SOA in het perspectief van Enterprise Architectuur. Via Nova Architectura, januari. Wieringa, R. (2006). Wat ICT-architecten moeten weten. Automatisering Gids, 6 januari. Richard Feringa is managementconsultant bij Logica. richard.feringa@logica.com. Norbert Huijzer is veranderkundig consultant. norbert@huijzerconsultancy.com. Hans Tönissen is managing consultant bij Van de Geijn Partners. h.tonissen@vdgp.nl. Conclusie De focus die voorheen lag op de interne informatievoorziening is bij SOA aan het verschuiven en verbreden naar bedrijfsprocessen die zich niet alleen intern afspelen, maar ook over de afdelingsen organisatie- en systeemgrenzen heen strekken. Het zal duidelijk zijn: functioneel beheerders kunnen niet meer alleen in functional stovepipes denken. De functioneel beheerder die alleen verstand heeft van het CRM of het financiële systeem, zal dus uitsterven. Processen lopen over alle systemen en organisaties heen. Het is vooral de serviceprovider die een belangrijke rol zal spelen binnen de SOA. Functioneel beheer, als serviceprovider van business- en functionele services, zal moeten bepalen welke processen, processtappen en services (delen van het proces zijn immers uit te besteden) hij wil onderhouden en beheren. Deze keuze, en ook de te verwerken hoeveelheden, bepaalt de interne structuur van functioneel beheer. Wel zal van functioneel beheer verwacht worden dat ze aan kwaliteitseisen voldoen om in de keten serviceprovider te mogen zijn. 43
SOA in functioneel beheerperspectief
SOA in functioneel beheerperspectief Een herbezinning Er wordt veel gepubliceerd over service georiënteerde architecturen, vaker SOA genoemd (naar de Engelse term Service Oriented Architecture). Het functioneel
Nadere informatieBISL Business Information Services Library. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van SYSQA B.V.
BISL Business Information Services Library Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 9 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2
Nadere informatie20 mei 2008. Management van IT 1. Management van IT. Wat is dat eigenlijk? IT organisaties: overeenkomsten en verschillen
Management van IT Han Verniers PrincipalConsultant Han.Verniers@Logica.com Logica 2008. All rights reserved Programma Management van IT Wat is dat eigenlijk? IT organisaties: overeenkomsten en verschillen
Nadere informatieCORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties
CORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties Hoe zorgen we ervoor dat we nieuwe diensten en producten soepel in onze bedrijfsvoering op kunnen nemen? Hoe geven we betere invulling
Nadere informatiegetronicspinkroccade.nl EPD en BiSL! 13 e EPD-ICT Congres NVMA 12 juni 2008 Thijs de Jong Senior adviseur en trainer
getronicspinkroccade.nl EPD en BiSL! 13 e EPD-ICT Congres NVMA 12 juni 2008 Thijs de Jong Senior adviseur en trainer Kennismaking 1 Beheer Van project naar beheer Grootschalige Vernieuwing Applicatiebeheer
Nadere informatieHet BiSL-model. Een whitepaper van The Lifecycle Company
Het BiSL-model Een whitepaper van The Lifecycle Company Met dit whitepaper bieden we u een overzicht op hooflijnen van het BiSL-model. U vindt een overzicht van de processen en per proces een beknopte
Nadere informatieVerbinden. Bestuurlijke Samenvatting
Verbinden Bestuurlijke Samenvatting Verbinding Burgers en bedrijven verwachten dat de overheid er voor hen is in plaats van andersom. Ze willen samenhangende en begrijpelijke communicatie van de overheid
Nadere informatiePraktisch Implementeren van EA bij Gemeenten
Praktisch Implementeren van EA bij Gemeenten Edwin de Vries 3 juni 2008 Praktisch Implementeren van Enterprise Architectuur bij Gemeenten Waarom Architectuur bij Gemeenten? Praktische aanpak Invulling
Nadere informatieExamen BiSLF Business Information Management Foundation
Examen BiSLF Business Information Management Foundation Publicatiedatum Startdatum 1 januari 2006 1 oktober 2005 Doelgroep De doelgroep voor deze module heeft in zijn of haar functie een rol bij het aansturen,
Nadere informatieISM: BPM voor IT Service Management
ISM: BPM voor IT Service Management ISM: BPM voor IT Service Management Het jonge IT-vakgebied wordt bestookt met allerlei frameworks om grip te krijgen op de input en output: ITIL, ASL, BiSL, COBIT en
Nadere informatie[functie] De functie die verantwoordelijk is voor het beheren van applicaties. [zaak] Een methode of maatregel om een risico te managen.
Applicatiebeheer het beheren van applicaties. [functie] De functie die verantwoordelijk is voor het beheren van applicaties. Beheer (beheren) Control Onder de activiteit applicatiebeheer valt de ontwikkeling,
Nadere informatieGoed functioneel beheer noodzaak voor effectievere SPI
getronicspinkroccade.nl Goed functioneel beheer noodzaak voor effectievere SPI Machteld Meijer Zeist, 3 oktober 2006 Inhoud Domeinen en modellen Functioneel beheer en BiSL Rol van BiSL in SPI 1 Goed functioneel
Nadere informatiebegin presentatie welkom naam jan vegt functie business consultant bedrijf www.2en40.nl 2 specialismes + E A I Enterprise Application Integration EAI integratie-vraagstukken veel meer details bij Rita
Nadere informatieGemeenten voeren Regie op Informatie en Processen
Gemeenten voeren Regie op Informatie en Processen Kenmerken van de huidige situatie Eindgebruikers - Voor elk domein binnen een gemeente worden aparte totaaloplossingen gebruikt. - Gegevens worden niet
Nadere informatieBetekent SOA het einde van BI?
Betekent SOA het einde van BI? Martin.vanden.Berg@sogeti.nl 18 september 2007 Agenda Wat is SOA? Wat is BI? Wat is de impact van SOA op BI? Sogeti Nederland B.V. 1 Agenda Wat is SOA? Wat is BI? Wat is
Nadere informatieKIM. Slimme acties ondernemen
KIM Slimme acties ondernemen CONTROLE KWIJT? Herkent u dit soort ervaringen ook? Uw organisatie heeft allerlei systemen in huis, maar Niemand weet echt meer hoe het systeem exact werkt Voor kleine wijzigingen
Nadere informatieTaakcluster Operationeel support
Ideeën en plannen kunnen nog zo mooi zijn, uiteindelijk, aan het eind van de dag, telt alleen wat werkelijk is gedaan. Hoofdstuk 5 Taakcluster Operationeel support V1.1 / 01 september 2015 Hoofdstuk 5...
Nadere informatieBEVEILIGINGSARCHITECTUUR
BEVEILIGINGSARCHITECTUUR Risico s onder controle Versie 1.0 Door: drs. Ir. Maikel J. Mardjan MBM - Architect 2011 cc Organisatieontwerp.nl AGENDA Is een beveiligingsarchitectuur wel nodig? Oorzaken beveiligingsincidenten
Nadere informatieBusiness Scenario. Voorbeeld Archimate Risico Extensie. versie 0.1. Bert Dingemans
Business Scenario Voorbeeld Archimate Risico Extensie versie 0.1 Bert Dingemans Administratieve pagina Wijzigingshistorie Versie Datum Auteur Reden wijziging Review historie Naam Afdeling Functie Datum
Nadere informatieTESTEN % ITIL & ASL & BISL WAT HEEFT EEN TESTER AAN ITIL? EEN PRAKTISCH HULPMIDDEL OF BUREAUCRATISCHE BALLAST?
TESTEN % ITIL & ASL & BISL WAT HEEFT EEN TESTER AAN ITIL? EEN PRAKTISCH HULPMIDDEL OF BUREAUCRATISCHE BALLAST? ITIL INFORMATION TECHNOLOGY INFRASTRUCTURE LIBRARY OPGEKOMEN IN DE JAREN 1980 ITIL V2 IN 2001
Nadere informatieService Oriented Architecture voor interne beheersing
Service Oriented Architecture voor interne beheersing Bedrijfsprocessen overschrijden steeds vaker de grenzen van de organisatie, bijvoorbeeld in het geval van processen met toeleveringsbedrijven. Dergelijke
Nadere informatieLast but not least. Hoofdstuk 35. Bijlagen
Last but not least Hoofdstuk 35 Bijlagen V1.2 / 01 februari 2016 Geen copyright! MCTL is in licentie gegeven volgens een Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Gebaseerd op een werk van
Nadere informatieITIL en/of eigen verantwoordelijkheid
ITIL en/of eigen verantwoordelijkheid Leo Ruijs 20 SEPTEMBER 2011 INNOVATIEDAG MANSYSTEMS Service8 B.V. Stelling ITIL BEPERKT DE EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID VAN MEDEWERKERS EN HEEFT DAARMEE EEN NEGATIEVE
Nadere informatieGeneriek framework voor administratieve toepassingen in een webgeörienteerde omgeving
Generiek framework voor administratieve toepassingen in een webgeörienteerde omgeving Henk van de Ridder Administratief 12 mei 2007 Inhoud Aanleiding Administratieve systemen REA model Aspect Oriented
Nadere informatieEen framework voor applicatiebeheer
Een framework voor applicatie Mark Smalley ASL-Foundation www.aslfoundation.org SPIder, Utrecht, 10 juni 2003 Agenda Positionering applicatie Wat is ASL Waarom ASL Hoe ziet ASL eruit Samenwerking domeinen
Nadere informatieAdvies. Advies over en ondersteuning bij het (initieel) inrichten/optimaliseren van de structuur van de(it Service Management)organisatie
DIENST Advies over en ondersteuning bij het (initieel) inrichten/optimaliseren van de structuur van de(it Service Management)organisatie Advies over en ondersteuning bij het initieel inrichten/optimaliseren
Nadere informatieBiSL Zelfevaluatie. Auteur: Ralph Donatz. Naam Groep Datum. Met bijdragen van: Frank van Outvorst, René Sieders, Remko van der Pols en Kees Deurloo
BiSL Zelfevaluatie Naam Groep Datum Auteur: Ralph Donatz Met bijdragen van: Frank van vorst, René Sieders, Remko van der Pols en Kees Deurloo Colofon Titel: Ondertitel: Auteur: Uitgever: BiSL Zelfevaluatie
Nadere informatieWorkshop Proces- en informatiemanagement. Feike Verweij
Workshop Proces- en informatiemanagement Feike Verweij + Voorstellen Feike Verweij Achtergrond KUN Planologie / Beleidswetenschappen Marktonderzoek & ICT Business Consultant Centric Woningcorporaties HC&H
Nadere informatieDe weg naar SOA bij de Gemeente Rotterdam
De weg naar SOA bij de Gemeente Rotterdam Een reisverslag OGH Fusion Middleware SOA dag 19-5-2010 Lonneke Dikmans Oracle Ace Director Inhoud 2 Architectuur Doelstellingen Rotterdam Veilig, betrouwbaar
Nadere informatieDATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING
DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate data- & applicatiemodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding
Nadere informatieDYNAMIC INFRASTRUCTURE Helping build a smarter planet
Ronald.geuze@nl.ibm.com, Ronald.vanteeffelen@nl.ibm.com Consolidatie en Virtualisatie van Intel en UNIX platformen de praktijk 18/03/2009 DYNAMIC INFRASTRUCTURE Helping build a smarter planet 2009 IBM
Nadere informatieDe kracht van BI & Architectuur
Samen boeken we succes De kracht van BI & Architectuur in de praktijk Business Intelligence Symposium 2009 Emiel van Bockel BI Awards 2009 2 Voorstellen Emiel van Bockel - Manager Information Services
Nadere informatieMasterclass. Proces & Informatiemanagement
Masterclass Proces & Informatiemanagement Expertisegebied DATA MANAGEMENT PROCES MANAGEMENT INFORMATIE MANAGEMENT ICT-MANAGEMENT 2 Beschrijving In de huidige kennis- en netwerkeconomie wordt het verschil
Nadere informatieStarterskit ASL. Plaats Nieuwegein Datum 4 mei 2010 Auteur Werkgroep ASL Best Practices Status Definitief 1.0
Starterskit ASL Plaats Nieuwegein Datum Auteur Werkgroep ASL Best Practices Status Definitief 1.0 1 Doelstelling... 3 2 Onderdelen Starterskit ASL... 3 3 Processtappen Starterskit ASL... 3 4 Achtergronden...
Nadere informatieRegie uit een andere Branche. Hoe om te gaan met de vraag en de levering. Facto Magazine Congres 12 mei 2009. www.quintgroup.com
Regie uit een andere Branche Facto Magazine Congres 12 mei 2009 Hoe om te gaan met de vraag en de levering THIS DOCUMENT CONTAINS PROPRIETARY INFORMATION, WHICH IS PROTECTED BY COPYRIGHT. ALL RIGHTS RESERVED.
Nadere informatieHet gevolg van transitie naar de cloud SaMBO-ICT & KZA. 16 januari 2014 Doetinchem
Het gevolg van transitie naar de cloud SaMBO-ICT & KZA 16 januari 2014 Doetinchem Agenda Introductie Aanleiding Samenvatting handreiking Uitkomsten workshop netwerkbijeenkomst Afsluiting 2 Introductie
Nadere informatieStuurgroep Informatievoorziening & ICT tactische architectuur principes versie 1.0
Stuurgroep Informatievoorziening & ICT tactische architectuur principes versie 1.0 De strategische I&I -principes Waarover? 0) reikwijdte I&I(-principes) Wat en waarom? 1) behoefte klantdirecties & concern
Nadere informatieInformatiemanagement Examennummer: 62017 Datum: 8 december 2012 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur
Informatiemanagement Examennummer: 62017 Datum: 8 december 2012 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur Dit examen bestaat uit 6 pagina s. De opbouw van het examen is als volgt: - 20 meerkeuzevragen (maximaal 40 punten)
Nadere informatieOlde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol
SAMENVATTING ITIL ITIL is nog steeds dé standaard voor het inrichten van beheerspocessen binnen een IT-organisatie. En dekt zowel applicatie- als infrastructuur beheer af. Indien gewenst kan ITIL worden
Nadere informatieDe Next Practice. Wilbert Teunissen Management Consultant Informatiemanagement
De Next Practice Wilbert Teunissen Management Consultant Informatiemanagement Sogeti & ontwikkeling van FB 2005 De Uitdaging 4 e industriële revolutie NU!! Digitale Economie 27% heeft op dit moment een
Nadere informatieWhitepaper. Outsourcing. Uitbesteden ICT: Wat, waarom, aan wie en hoe? 1/6. www.nobeloutsourcing.nl
Uitbesteden ICT: Wat, waarom, aan wie en hoe? 1/6 Inhoud Uitbesteden ICT: Wat, waarom, aan wie en hoe? 3 Relatie tussen ICT en 3 Outsourcen ICT: Wat? 3 Cloud Services 3 Service Level Agreement 3 Software
Nadere informatieVan idee tot ICT Oplossingen
Van idee tot ICT Oplossingen Het A utomatiseren B eheren C ontroleren van Informatie Systemen Historie Parnassia Groep Parnassia: fusie organisatie 1999 2 Psychiatrische ziekenhuizen Verslavingszorg Zuid
Nadere informatieGemeente Amsterdam digitaliseert dienstverlening
Gemeente Amsterdam digitaliseert dienstverlening De overheid zet zwaar in op e-government, bijvoorbeeld door verbetering van de digitale dienstverlening aan de burger. De gemeente Amsterdam pakt deze vernieuwingsslag
Nadere informatieParasoft toepassingen
Testen op basis van OSB en Digikoppeling Voor de bestaande Overheid Service Bus en de nieuwe standaard Digikoppeling zijn verschillende test- omgevingen opgezet. Hiermee kan het asynchrone berichtenverkeer
Nadere informatieWees in control over uw digitale landschap
Managed Services Managed Services We zorgen ervoor dat uw complete beheerketen soepel functioneert, zodat uw eindgebruikers optimaal worden bediend. Zorgenvrij beheer is cruciaal voor de continuïteit van
Nadere informatieProactief en voorspellend beheer Beheer kan effi ciënter en met hogere kwaliteit
Proactief en voorspellend beheer Beheer kan effi ciënter en met hogere kwaliteit Beheer kan efficiënter en met hogere kwaliteit Leveranciers van beheertools en organisaties die IT-beheer uitvoeren prijzen
Nadere informatie5 handvatten voor de menselijke maat voor gegevenskwaliteit
5 handvatten voor de menselijke maat voor gegevenskwaliteit Frank van Outvorst Tooling-Event Wie ben ik? Wie zijn wij? Frank van Outvorst Mede-auteur BiSL Werk: Consultant procesverbetering BIM en IM inhoudelijke
Nadere informatieKlantVenster. Klantgericht werken met KlantVenster LAAT ICT VOOR U WERKEN! Een veelzijdig platform ter ondersteuning van uw bedrijfsdoelstellingen
KlantVenster Klantgericht werken met KlantVenster Een veelzijdig platform ter ondersteuning van uw bedrijfsdoelstellingen Een modulair opgebouwde oplossing, die de basis vormt voor online dienstverlening
Nadere informatieKwaliteitsmanagement: de verandering communiceren!
Kwaliteitsmanagement: de verandering communiceren! (de mens in het proces) Ronald Vendel Business Development manager Ruim 20 jaar ervaring Gestart in 1990 Software specialisme: Procesmanagement (BPM)
Nadere informatieDé cloud bestaat niet. maakt cloud concreet
Dé cloud bestaat niet. maakt cloud concreet 1 Wilbert Teunissen wilbert.teunissen@sogeti.nl Cloud Cases Strategie De rol van Functioneel Beheer 2 Onderwerpen 1. Context? Hug 3. the Impact cloud! FB 2.
Nadere informatieSaaS en cloud computing: in de mist of in de wolken? Karin Zwiggelaar, partner 20 september 2010
SaaS en cloud computing: in de mist of in de wolken? Karin Zwiggelaar, partner 20 september 2010 We staan aan de vooravond van de volgende Internetrevolutie De klassieke werkwijze van organisaties zal
Nadere informatieDATAMODELLERING SIPOC
DATAMODELLERING SIPOC Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm Sipoc beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil je een beeld krijgen van
Nadere informatieVan 9 vlaks naar 2 vlaksdenken: Wij geven IT terug aan de business.
Van 9 vlaks naar 2 vlaksdenken: Wij geven IT terug aan de business. Wij van Business Benefit Solutions willen IT aan de business teruggeven. Of er nu voldoende goede redenen waren of niet om een situatie
Nadere informatieHet succes van samen werken!
White paper Het succes van samen werken! Regover B.V. Bankenlaan 50 1944 NN Beverwijk info@regover.com www.regover.com Inleiding Regover B.V., opgericht in 2011, is gespecialiseerd in het inrichten en
Nadere informatieERP Testing. HP Nijhof. Testmanager. Testnet November 2005
ERP Testing HP Nijhof Testmanager Testnet November 2005 Solution Sales Meeting7 November 2005 1 Agenda Waarom pakketten testen? Schaarse middelen? Ideale ERP test situatie Vragen 2 De centrale vraag ERP
Nadere informatieKwaliteitsbewaking en testen in ICT beheerorganisaties
DKTP Informatie Technologie Veembroederhof 1 1019 HD Amsterdam Telefoon 020 427 52 21 Kwaliteitsbewaking en testen in ICT beheerorganisaties Voor de meeste projectgroepen die software ontwikkelen vormt
Nadere informatiePositionering functioneel beheer
Positionering functioneel beheer Een whitepaper van The Lifecycle Company Met dit whitepaper bieden we u inzicht in de opties van het organiseren van functioneel beheer: concentreren (centraal) of niet
Nadere informatieDe beheerrisico s van architectuur
De beheerrisico s van architectuur Een overzicht van de ArChimate Risico Extensie versie 0.2 Bert Dingemans Inleiding Het implementeren van een (enterprise) architectuur brengt altijd risico s met zich
Nadere informatieOnderdelen module 3 (gesplitst in delen 1 en 2)
Onderdelen module 3 (gesplitst in delen 1 en 2) Deel 1 1. Prelude 8 13 2. Achtergrond en Context MARIJ (leerdoel 3; duur 1-2 uur) 14-25 3. Eén architectuur voor de Rijksdienst (leerdoel 3; duur 1 uur)
Nadere informatieBetere koppeling processen door helder onderscheid
outsourcing f Betere koppeling processen door helder onderscheid Een keten van functioneel, applicatieen technisch beheer De noodzaak tot standaardisatie en professionalisering van applicatiebeheer is
Nadere informatieEibert Dijkgraaf Kijk verder dan je test neus lang is: Life Cycle Testing Scan Voorjaarsevent Testnet: 30 juni 2008
Titel, samenvatting en biografie Eibert Dijkgraaf Kijk verder dan je test neus lang is: Life Cycle Testing Scan Voorjaarsevent Testnet: 30 juni 2008 Samenvatting: Eibert Dijkgraaf (testconsultant Test
Nadere informatieDe relatie tussen projecten en (functioneel) beheer
De relatie tussen projecten en (functioneel) beheer Een whitepaper van The Lifecycle Company Met dit whitepaper proberen we u inzicht te geven in: de eisen ten aanzien van overdracht van project naar gebruik,
Nadere informatieOpenIMS 4.2 Portaal Server
OpenIMS 4.2 Portaal Server Inhoudsopgave 1 WAT IS EEN ENTERPRISE INFORMATIE PORTAAL?...3 1.1 BESPARINGEN...3 1.2 GERICHT OP EEN SPECIFIEKE DOELGROEP...3 2 OPENIMS PORTAAL SERVER (PS)...4 2.1 CENTRAAL BEHEER...4
Nadere informatieWe zijn transparant over de kwaliteit van en tussen gegevensregistraties, geven inzicht in de betekenis van gegevens en we herstellen fouten in de
We zijn transparant over de kwaliteit van en tussen gegevensregistraties, geven inzicht in de betekenis van gegevens en we herstellen fouten in de bronregistraties." Ter bevordering van de privacy wordt
Nadere informatieBusiness Process Management
Business Process Management Prof. dr. Manu De Backer Universiteit Antwerpen Katholieke Universiteit Leuven Hogeschool Gent Wat is een bedrijfsproces? Een verzameling van (logisch) gerelateerde taken die
Nadere informatieDoor toenemende automatisering en slimmere tools verdwijnt het werk voor de klassieke IT beheerder
IT beheerder als bedreigde diersoort: Door toenemende automatisering en slimmere tools verdwijnt het werk voor de klassieke IT beheerder Auteur: Reinout Dotinga Quality Assured Services B.V. Thorbeckestraat
Nadere informatieDynamisch Case Management
Dynamisch Case Management DIGITALISEREN EN MODERNISEREN VAN UW DIENSTVERLENING BIR Rijksbeleid Informatiebeveiliging FORUM STANDAARDISATIE Open standaarden WEBRICHTLIJNEN Gebruiksgemak AVG Borging Privacy
Nadere informatieHieronder staat een voorstel voor het kennismodel voor de vernieuwde EAR wiki.
Kennismodel EAR wiki Het doel is een rijksbrede informatie-infrastructuur: De kaders en de generieke diensten en producten op het terrein van informatievoorziening en ICT die worden aangeboden aan organisaties
Nadere informatieCopyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Approved License. For information and printed versions please see www.vanharen.
BiSL Zelfevaluatie Naam Groep Datum Auteur: Ralph Donatz Met bijdragen van: Frank van Outvorst, René Sieders, Remko van der Pols en Kees Deurloo, Colofon Titel: Ondertitel: Auteur: Uitgever: BiSL Zelfevaluatie
Nadere informatieIeder document direct beschikbaar
Slide 1 Ieder document direct beschikbaar 4 februari 2016 1 Slide 2 Over Expansion Implementatiespecialist op gebied van digitale documentverwerking en archivering Verantwoordelijk voor volledig implementatietraject
Nadere informatieBest practice verzameling voor het managen van alle aspecten van beheer van ICT-infrastructuur.
ITIL Wat is ITIL? Best practice verzameling voor het managen van alle aspecten van beheer van ICT-infrastructuur. Begrippen Rol Functie Proces Proceseigenaar Procesmanager Product Dienst Problem Problem
Nadere informatieGenerieke I Toets & Advies module functioneel
Deze template ondersteunt onderzoek door professionals (architecten en adviseurs) naar de mate van genericiteit van functionaliteit van informatiediensten. Het onderzoeksresultaat, de ingevulde template,
Nadere informatieVAN AMBITIE NAAR UITVOERING - INRICHTING EN BESTURING I&A DELFLAND. 31 augustus 2013
VAN AMBITIE NAAR UITVOERING - INRICHTING EN BESTURING I&A DELFLAND 31 augustus 2013 CONTEXT Delfland wordt de komende jaren geconfronteerd met een groeiende interne en externe vraag naar (innovatieve)
Nadere informatieMeer waarde halen uit uw ICT en EPD ICT sturing richten op realiseren van baten
Meer waarde halen uit uw ICT en EPD ICT sturing richten op realiseren van baten Eric Polman HIMSS 2010, Atlanta 1 4 maart 2010 Agenda en doelstelling 1. Introductie 2. ICT in de zorg: kenmerken huidige
Nadere informatieDe weg naar. Data Governance Maturity
De weg naar Data Governance Maturity Bedrijf : Nováccent ICT Solutions BV Auteur : J. Struik Datum : 14 december 2012 Versie : 2.0 Data Governance Maturity Nováccent ICT Solutions BV 2012 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieCMS Ronde Tafel. Cloud Continuity. Ir. Jurian Hermeler Principal Consultant
CMS Ronde Tafel Cloud Continuity Ir. Jurian Hermeler Principal Consultant Introductie Quint Wellington Redwood Onafhankelijk Management Adviesbureau Opgericht in 1992 in Nederland Ruim 20 jaar ervaring
Nadere informatieFunctioneel Applicatie Beheer
Functioneel Applicatie Beheer Functioneel Applicatie Beheer Goed functioneel beheer werkt als smeerolie voor uw organisatie en zorgt voor een optimale aansluiting van de informatievoorziening op de primaire
Nadere informatieBiSL Scenario s. Informatiebeleid. Bijlage E Best practice Verzamelen objectieve gegevens. Hans van der Linden, Remko van der Pols
BiSL Scenario s Informatiebeleid Best practice Verzamelen objectieve gegevens Hans van der Linden, Remko van der Pols 2016 Hans van der Linden, erven Remko van der Pols Boom uitgevers Amsterdam Alle rechten
Nadere informatieDigikoppeling adapter
Digikoppeling adapter Versie 1.0 Datum 02/06/2014 Status Definitief Van toepassing op Digikoppeling versies: 1.0, 1.1, 2.0, 3.0 Colofon Logius Servicecentrum: Postbus 96810 2509 JE Den Haag t. 0900 555
Nadere informatieGenerieke I Toets & Advies module functioneel
module functioneel Deze template ondersteunt onderzoek door professionals (architecten en adviseurs) naar de mate van genericiteit van functionaliteit van informatiediensten. Het onderzoeksresultaat, de
Nadere informatieManaging Computer Technology Library ---------------- Aanpassingen v1.1 versus v1.0
Managing Computer Technology Library ---------------- Aanpassingen v1.1 versus v1.0 v1.1 versus v1.0...3 Aanpassingen - Algemeen... 3 Aanpassingen Hoofdstuk 6: Taakgebied Gebruikersondersteuning... 5 Aanpassingen
Nadere informatieBeheersing van risico s en controls in ICT-ketens
Beheersing van risico s en controls in ICT-ketens Samenvatting Modellen voor beheersbaarheid en assurance zijn tot dusver intraorganisatorisch van aard. Doordat ICT zich niet beperkt tot de grenzen van
Nadere informatieInformatiebeveiligingsbeleid. Stichting Pensioenfonds Chemours
Informatiebeveiligingsbeleid Stichting Pensioenfonds Chemours Versiebeheer Versie Datum Van Verspreid aan 0.1 J.W. Kinders W. Smouter Vroklage Goedkeuring Versie Goedgekeurd door Datum 2 INHOUD Algemeen
Nadere informatieWhitepaper. Online samenwerken: meer transparantie en efficiency geeft accountant extra ruimte voor advies
Whitepaper Online samenwerken: meer transparantie en efficiency geeft accountant extra ruimte voor advies Een whitepaper van UNIT4 Accountancy 2013 Inleiding Accountantskantoren leveren vandaag de dag
Nadere informatieData en Applicatie Migratie naar de Cloud
Data en Applicatie Migratie naar de Cloud Iris Pinkster Professional Testing 1 Agenda - Introductie - De Cloud een introductie - Keuze van geschikte applicaties - Migratie strategieën - Test strategieën
Nadere informatieHet veilig delen van informatie in de zorg
Het veilig delen van informatie in de zorg Presentatie Duurzaam informatiestelsel voor de zorg 26 juni 2017 Loek Hassing Edwin van Leeuwen Loek.hassing@oracle.com Mob +31 6 55248998 1 Topic: Het veilig
Nadere informatieCopyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Approved License. For information and printed versions please see www.vanharen.
ASL 2 Z elfevaluatie Werkboek Beleidsmatig OCM ACM Sturende processen (intern) Sturende processen (extern) Operationeel Beheer Onderhoud/vernieuwing Intern Verbindende processen Extern Naam Groep Datum
Nadere informatieSturing op ICT STRATEGISCHE BESLUITVORMING GOVERNANCE INNOVATIE. 24 sept 2015; Jurgen Bomas
Sturing op ICT STRATEGISCHE BESLUITVORMING GOVERNANCE INNOVATIE Sturen op ICT en samenhang met business Maes als onderzoek model Vanuit onderzoek in bedrijfsleven: IT beslissing Rol Directie Consequentie
Nadere informatieRijkspas: veiligheid en flexibiliteit. ID-ware, C. Borgmann, MSc Heerhugowaard 24 november 2011
Rijkspas: veiligheid en flexibiliteit ID-ware, C. Borgmann, MSc Heerhugowaard 24 november 2011 24-11-2011 Profile Consultancy Services State of the art software solutions Project implementation Life-cycle
Nadere informatieLifecycle Management: opereren onder architectuur. Jan Willem van Veen jwvveen@archixl.nl
Lifecycle Management: opereren onder architectuur Jan Willem van Veen jwvveen@archixl.nl Agenda Introductie mijzelf en ArchiXL Korte inleiding Lifecycle Management methodiek Inzicht in status Inzicht in
Nadere informatieHet veilig delen van Informatie door de overheid met burgers en bedrijven
Het veilig delen van Informatie door de overheid met burgers en bedrijven Informatiemarkt Logging & Monitoring 18 oktober 2017 Loek Hassing, Oracle Client Engagement Lead Joseph Kakisina, KPN New Business
Nadere informatieHORA als instrument voor (IT) governance bij Hogeschool Utrecht
HORA als instrument voor (IT) governance bij Hogeschool Utrecht Daniël van Winsum Enterprise Architect Hogeschool Utrecht NGI, 31 oktober 2013 IT Governance bij veranderingen PPM Security Architectuur
Nadere informatieZelftest Java EE Architectuur
Zelftest Java EE Architectuur Document: n1218test.fm 22/03/2012 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INLEIDING BIJ DE ZELFTEST JAVA EE ARCHITECTUUR Nota:
Nadere informatieInformatiearchitectuur
Informatiearchitectuur Onderwerpen Waarom is architectuur (nu) zo belangrijk? Wat is informatiearchitectuur? Ontwikkelingen in de tijd Structuur applicaties Applicatie-integratie Webservices Praktijkvoorbeeld
Nadere informatieIn een keten gaat het om de verbindingen, niet om de schakels.
Verbindingsmodel IV Serviceketen Theo Thiadens en Adri Cornelissen In een keten gaat het om de verbindingen, niet om de schakels. Verbindingsmodel IV Serviceketen Theo Thiadens Alleen een organisatie die
Nadere informatieImplementatie eboard. Nederlandse Board gebruikersdag. Fred Elgers, Hoofd Controlling
Implementatie eboard Nederlandse Board gebruikersdag Fred Elgers, Hoofd Controlling Agenda Introductie Aanleiding CPM Selectieproces Projectaanpak Resultaten Toekomst 2 Introductie Persoonlijk Fred Elgers
Nadere informatieZou het niet iedeaal zijn
Zou het niet iedeaal zijn ...als op de eerste werkdag van een nieuwe medewerker alles klaarstaat?! Er zal geen discussie over bestaan. Het zou ideaal zijn wanneer alle voorzieningen op de eerste werkdag
Nadere informatieISO/IEC in een veranderende IT wereld
ISO/IEC 20000 in een veranderende IT wereld Dolf van der Haven, Verizon Enterprise Solutions 16 juni 2016 ISO/IEC 20000 in een veranderende IT wereld 1 Achtergrond Dolf van der Haven ITSM Guru with a Human
Nadere informatieUitgangspunten en randvoorwaarden bij implementatie BiSL
Uitgangspunten en randvoorwaarden bij implementatie BiSL Auteurs: Frank van Outvorst, Henri Huisman Datum: Januari 2009 Inleiding Veel organisaties zijn momenteel bezig met het (her)inrichten van de vraagzijde
Nadere informatieDienstverlening Procesmanagement. Informatiemanagement. 18 september 2014
Dienstverlening Procesmanagement Informatiemanagement 18 september 2014 Veel vragen gesteld en beantwoord, zoals: Wat draagt informatiemanagement bij aan dienstverlening? Visie dienstverlening en digitaal
Nadere informatie