Federale Staatsschuld Agentschap van de Schuld. Jaarverslag

Transcriptie

1 Federale Staatsschuld Agentschap van de Schuld Jaarverslag 2012 Jaarverslag

2 2 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

3 Inhoudstafel Inhoudstafel... 3 Voorwoord van de Heer Koen Geens, minister van Financiën. 5 De overheidsschuld in cijfers... 6 I. ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN EN OVERHEIDSFINANCIEN IN Economische ontwikkelingen in België en evolutie van de rentevoeten De Belgische economie Evolutie van de rentevoeten Evolutie van de overheidsfinanciën in Evolutie per deelsector Uitgaven en ontvangsten Vergelijking met Europa II. HET FINANCIERINGSBELEID IN Financieringsbehoeften en financieringsmiddelen in Een uitgiftebeleid gestoeld op twee types van producten Liquide standaardproducten Lineaire obligaties (OLO s) Syndicaties Aanbestedingen Inschrijvingen buiten mededinging ORI-aanbestedingen Terugkopen Strips Schatkistcertificaten Staatsbons Op maat gemaakte producten Obligatieleningen onder het EMTN-programma "Schuldscheine" overeenkomsten "Belgian Treasury Bills" (BTB s) Schatkistbons - Zilverfonds De Algemene Richtlijnen en de beheersing van de risico s Het herfinancieringsrisico en het herzettingsrisico Het kredietrisico III. STRATEGISCHE AANDACHTSPUNTEN 1. Positieve evoluties in de eurozone Collective Action Clauses (CAC s) Short Selling Regulation (SSR) Staatswaarborgen en participaties van de Staat in bepaalde financiële instellingen Dexia waarborg Dexia NV waarborg FORTIS OUT (RPI) FORTIS IN FORTIS CASHES KBC Jaarverslag

4 3. Structurele verhoging van de gewogen gemiddelde duurtijd en van de duratie De distributie van de Belgische federale schuld De primaire markt De primaire OLO-markt De primaire markt van de schatkistcertificaten De secundaire markt De secundaire OLO-markt De secundaire markt van de schatkistcertificaten Het houderschap van OLO s en schatkistcertificaten De eeuwigdurende leningen BIJLAGEN A. Evolutie van de rating toegekend aan de federale overheidsschuld B. Dealers in Belgische schatkistwaarden en plaatsende instellingen voor het jaar Primary Dealers Recognized Dealers BTB Dealers Plaatsende instellingen (Staatsbons) C. Uitgiftekalender D. Organigram E. Contacten (Agentschap van de Schuld) Colofon Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

5 Voorwoord van de Heer Koen Geens, minister van Financiën In 2012 kende België een negatieve economische groei ondanks het feit dat men na een veelbelovend eerste trimester kon hopen op een economisch herstel. Deze evolutie was deels het gevolg van het feit dat de soevereine schuldencrisis in de eurozone bleef aanhouden. De onzekerheid bij de consumenten vertaalde zich in een vermindering van de binnenlandse vraag die, in tegenstelling tot 2011, de economie niet meer ondersteunde. Voor 2012 wordt de reële bbp-groei dan ook geschat op -0,3%. Toch is ons land erin geslaagd om de stijging van de werkloosheid te beperken. Ook nam de inflatie af van 3,5% tot 2,8%, wat wel een positief punt was. De openbare financiën hadden te lijden onder deze verslechtering van de conjunctuur. Zo wordt het tekort van de gezamenlijke overheid voor 2012 geraamd op 3,9% van het bbp, waarbij rekening gehouden werd met de kapitaalsverhoging van Dexia in december Zonder deze kapitaalsinjectie zou het tekort 3,1% van het bbp bedragen. Het tekort bleef evenwel onder het Europees gemiddelde. De interestlasten zijn lichtjes gestegen tot 3,5% van het bbp, een stijging met 0,2 procentpunt. Dit was deels het gevolg van het feit dat de daling van de interestlasten op de schuld de gewogen gemiddelde rentevoet bedroeg in ,49% tegen 3,69% in 2011 niet voldoende was om de gestegen schuldratio te compenseren. Dankzij een efficiënt beheer van de schuld is de Algemene Administratie van de Thesaurie (Agentschap van de Schuld) er in deze moeilijke economische context in geslaagd om op een optimale wijze de financieringsbehoeften van de Staat te verzekeren. Het Agentschap gaf in 2012 leningen op lange en middellange termijnuit voor meer dan 48 miljard euro, voornamelijk door middel van lineaire obligaties (OLO), het kerninstrument van de schuld. Dit bedrag was hoger dan voorzien en liet toe om de schuld op korte termijn te verminderen. De Schatkist heeft gebruik gemaakt van de vraag van investeerders naar Belgisch lange-termijnschuldpapier waarvan de uitgifte gebeurde tegen historisch lage rentes. Ter illustratie: de rente van de OLO op 10 jaar bedroeg 2,10% in december daar waar zij een jaar eerder nog meer dan 4% bedroeg. Bovendien bleef het Agentschap van de Schuld, zoals in 2011, op een optimale manier instaan voor de financieringsbehoeften van de Staat. In dit kader heeft het zijn politiek van terugkoop en prefinanciering opgedreven. Deze verschillende elementen hebben geleid tot een stijging van de duration en van de gewogen gemiddelde looptijd van de schuld, en tot een vermindering van het herfinancieringsrisico en herzettingsrisico. Het Agentschap heeft dus de uitdagingen voor 2012 met succes aangegaan. De minister van Financiën, Koen Geens Deze laatste is inderdaad gestegen en ging van 97,8% van het bbp naar 99,8 % eind 2012, dus iets meer dan voorzien in het stabiliteitsprogramma (99,4% van het bbp). Deze toename kan gedeeltelijk verklaard worden door de financiële hulp die ons land bood in het kader van de Europese Unie en die 1,5% van het bbp vertegenwoordigde. België is er niettemin in geslaagd om onder de 100%-drempel te blijven. Jaarverslag

6 De overheidsschuld in cijfers (in miljarden euro of in % per eind december) I. UITSTAANDE BEDRAGEN VAN DE VOORNAAMSTE INSTRUMENTEN VAN DE FEDERALE STAATSSCHULD 1. Bruto uitstaand bedrag van de federale staatsschuld 365,16 363,84 - Financieringen en plaatsingen door de Schatkist 0,06 1,53 - Financiering andere entiteiten 3,04 3,30 - Effecten in portefeuille 7,13 13,05 - Reserve voor plaatsingen 0,25 0,00 Netto uitstaand bedrag van de federale staatsschuld 354,69 345,96 2. Instrumenten A. Instrumenten in EUR : 365,16 363,84 - Lineaire Obligaties (OLO s) 286,55 272,35 - Schatkistcertificaten 31,71 35,10 - EMTN 3,33 1,97 - Schuldscheine 1,00 0,28 - Klassieke leningen 0,04 0,04 - Staatsbons 7,17 8,45 - Schatkistbons - Zilverfonds 19,17 18,39 - "Belgian Treasury Bills" in EUR 0,36 7,38 - Privéleningen, interbankenmarkt en diversen 10,69 14,28 - Schuld uitgegeven in deviezen en geswapt naar EUR 4,79 5,22 - Schuld van bepaalde instellingen waarvoor de federale 0,35 0,38 Staat tussenkomt in de financiële lasten In % van de schuld in EUR : - OLO s 78,47 74,85 % - Schatkistcertificaten 8,68 9,65 % - EMTN 0,91 0,54 % - Schuldscheine 0,27 0,08 % - Schatkistbons - Zilverfonds 5,25 5,05 % - Staatsbons 1,96 2,32 % - Andere 4,45 7,50 % B. Instrumenten in vreemde munt : 0,00 0,00 - Schuld op lange en middellange termijn 0,00 0,00 - "Belgian Treasury Bills" in deviezen 0,00 0,00 II. EVOLUTIE VAN HET NETTO UITSTAAND BEDRAG VAN DE FEDERALE STAATSSCHULD OVER HET JAAR 1. Evolutie (in miljarden EUR) 8,74 19,62 - Netto te financieren saldo 7,98 18,87 - Overname van schulden 0,00 0,00 - Wisselkoersverschillen 0,00 0,02 - Kapitalisatie van interesten 0,79 0,76 - Diversen 0,00 0,00 - Schuld van bepaalde instellingen -0,03-0,03 2. Evolutie (in %) 2,39 5,39 6 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

7 III. KENMERKEN VAN DE FEDERALE STAATSSCHULD Rating toegekend door de diverse agentschappen - Langetermijnrating (S&P/Moody s/fitch) AA/Aa3/AA AA/Aa3/AA+ 2. Opsplitsing volgens de munt - Schuld in EUR 100,00 % 100,00 % - Schuld in vreemde munt 0,00 % 0,00 % 3. Opsplitsing volgens de looptijd - Lange en middellange termijn (>1 jaar) 89,23 % 85,50 % - Korte termijn 10,77 % 14,50 % 4. Opsplitsing volgens de rentevoet - Vaste rentevoet 86,83 % 84,05 % - Variabele rentevoet 13,17 % 15,95 % 5. Effectieve duratie - van de schuld in EUR 5,96 5,39 - van de schuld in deviezen 0,02 0,06 6. Interestlasten van de federale overheid 12,86 12,08 7. Gewogen gemiddelde rentevoet 3,49 % 3,69 % IV. RELATIE FEDERALE STAATSSCHULD - SCHULD VAN DE GEZAMENLIJKE OVERHEID 1. Uitstaand bedrag van de federale staatsschuld 365,17 363,84 2. Uitstaand bedrag van de schuld van andere 9,79 5,27 federale instellingen (1) 3. Schuld van Gemeenschappen, Gewesten en 47,62 44,85 lokale besturen 4. Consolidatie-effect 47,29 52,78 5. Andere correcties 0,10 0,49 6. Geconsolideerde schuld van de gezamenlijke 375,39 361,67 overheid ( ) publics ( ) 7. Bruto binnenlands product (bbp) 376,23 369,84 8. Schuldratio van de gezamenlijke overheid (6/7) 99,78 % 97,79 % (1) Schuld onder de vorm van financiële instrumenten zoals gedefinieerd in het Verdrag van Maastricht Jaarverslag

8 VERVALDAGENKALENDER VAN DE LANGETERMIJNSCHULD IN EUR ( , in miljarden euro) OLO's Andere schuld uitgegeven of overgenomen door de federale Staat 01/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /2012 GEWOGEN GEMIDDELDE ACTUARIËLE RENTEVOET VAN DE SCHULD IN EURO (in %) Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

9 OPSPLITSING VAN DE KORTETERMIJNSCHULD PER INSTRUMENT MAANDELIJKSE UITSTAANDE BEDRAGEN IN 2012 (in miljoenen euro) Maand PCR (1) Interbanken Schatkistcertificaten (3) Schatkistbons Beheersver- Totaal vlottende + diversen (2) 3 maand 6 maand 12 maand Totaal in EUR richtingen Schatkist (4) schuld (5) 01/ , , , , , , , , ,58 02/ , , , , , , , , ,21 03/ , , , , , , , , ,02 04/ , , , , , , , , ,38 05/ , , , , , , , , ,90 06/ , , , , , , , , ,44 07/ , , , , , , , , ,62 08/ , , , , , , , , ,39 09/ , , , , , , , , ,78 10/ , , , , , , , , ,31 11/ , , , , , , , , ,32 12/ , , , , , , , , ,85 01/ , , , , , , , , ,23 02/ , , , , , , , , ,12 03/ , , , , , , , , ,86 04/ , , , , , , , , ,74 05/ , , , , , , , , ,63 06/ , , , , , , , , ,63 07/ , , , , , ,03 965, , ,60 08/ , , , , , ,16 644, , ,92 09/ , , , , , ,17 359, , ,97 10/ , , , , , ,61 359, , ,08 11/ , , , , , ,63 359, , ,80 12/ , , , , , ,25 360, , ,30 (1) Tegoeden van particulieren bij de Postcheque (2) Leningen en plaatsingen op de interbankenmarkt (3) Certificaten uitgegeven bij aanbesteding na de hervorming van 29/01/91. Het vermelde bedrag is netto geïncasseerd d.w.z. na aftrek van de verdisconteerde interesten en de terugbetalingen van de vorige maand. (4) Operaties om de dagelijkse toestand van de Schatkist in evenwicht te brengen, thesaurievoorschotten ingevolge fiscale ontvangsten of door uitgifte van schatkistcertificaten. (5) Totaal vlottende schuld verminderd met het bedrag onder punt (4). Jaarverslag

10 I. ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN EN OVERHEIDSFINANCIËN IN Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

11 Economische ontwikkelingen en overheidsfinanciën in Economische ontwikkelingen in België en evolutie van de rentevoeten 1.1 De Belgische economie Ondanks een verbetering van de conjunctuur in het begin van het jaar, werd 2012 globaal gekenmerkt door een verzwakking van de mondiale activiteit. De groei van het bbp wordt voor 2012 geraamd op 3,2% tegen 3,9% het jaar voordien. Meerdere factoren lagen aan de basis van deze evolutie. Er was de onzekerheid die woog op het begrotingsbeleid van de Verenigde Staten en Japan twee landen die nochtans een positieve bbp-groei kenden van respectievelijk 2,3% en 2% - en dat had een weerslag op de vraag en de internationale handel. Bovendien hadden de opkomende economieën af te rekenen met een verzwakking en was er de crisis binnen de eurozone. In de eurozone leidden de spanningen als gevolg van de schuldencrisis, die vooral Spanje, Griekenland en Italië trof, tot een vermindering van de buitenlandse vraag. Ook de stijging van de grondstoffenprijzen in het begin van 2012 deden in het tweede trimester van het jaar de economie krimpen. De verbetering van de financiële voorwaarden in de tweede helft van 2012, die een gevolg waren van een aantal maatregelen die de ECB reeds voordien genomen had, zoals de herfinancieringsverrichtingen op 3 jaar om de financiële sector liquiditeiten te verschaffen, alsook de aankondiging van outright monetaire transacties (OMT s) onder strikte voorwaarden, konden de negatieve trend van de economie, gekenmerkt door een zwakke binnenlandse vraag, niet ombuigen. Gemeten over het hele jaar daalde het bbp binnen de eurozone met 0,6%, terwijl in 2011 nog een stijging met 1,4% genoteerd werd. België ontsnapte niet aan deze verslechterde economische toestand. Het herstel van de economie dat men kon verwachten na de lichte opflakkering in het eerste trimester van 2012, zette zich niet door. Over het jaar werd een negatieve groei gemeten die zich vertaalde in een daling van het bbp met 0,3%. Deze lichte terugval was deels het resultaat van de slabakkende binnenlandse vraag die op haar beurt veroorzaakt werd door het feit dat het beschikbare inkomen van de consumenten in reële termen stagneerde en zij onzeker waren over de toekomst, vooral op het vlak van de werkgelegenheid. Deze evolutie werd wel enigszins getemperd door de positieve bijdrage van de netto-uitvoer. De inflatie in ons land is in 2012 afgenomen en daalde van 3,5% in 2011 naar 2,8% in Deze daling kan verklaard worden door een meer gematigde stijging van de energieprijzen. Ondanks een aantal structurele hervormingen zoals het optrekken van de effectieve pensioenleeftijd, het aansporen van de werklozen om toe te treden tot de arbeidsmarkt via een activeringsbeleid, en de versnelde degressieve vermindering van de werkloosheidsuitkeringen, ging de werkgelegenheid in België in 2012 achteruit met eenheden, zodat de geharmoniseerde werkloosheidsgraad steeg van 7,2% in 2011 naar 7,4% in Evolutie van de rentevoeten De rentevoeten bleven laag in de Verenigde Staten en gemiddeld ook in de eurozone, met uitzondering van de landen die behoren tot de periferie van de eurozone. In de Verenigde Staten, Japan en de eurozone gold een soepel monetair beleid dat geleid heeft tot een baisse van de rentevoeten op korte termijn in het merendeel van de betrokken economieën. In de eurozone heeft de Europese Centrale Bank (ECB) begin juli haar voornaamste leidinggevende tarieven verminderd met 25 basispunten, en dit als reactie op de vertraagde economie en de gedaalde inflatie. De rente op de voornaamste herfinancieringsverrichtingen te weten het centraal rentetarief werd van 1% op 0,75% gebracht, en bleef ongewijzigd tot op het einde van het jaar. Jaarverslag

12 Deel I EVOLUTIE VAN DE GEMIDDELDE RENTEVOETEN OP 3 MAANDEN EN VAN DE RENDEMENTEN VAN DE REFERENTIELENINGEN OP 10 JAAR IN 2012 (in %) Op de lange termijn bleef de rente van de referentie-olo op 10 jaar verder zakken, namelijk van 4,11% in januari naar 2,10% in december. De spread ten opzichte van het rendement van de Duitse referentielening (Bund) op 10 jaar is in 2012 merkelijk verbeterd, meer bepaald in de tweede helft van het jaar. Terwijl deze spread eind november 2011 nog piekte op 366 basispunten, was eind 2012 het verschil geslonken tot 75 basispunten. Deze verbetering was het gevolg van een aantal maatregelen die zowel door de ECB genomen werden om de euro te beschermen, als door de Europese autoriteiten om de economie in goede banen te leiden. Ook ons land leverde een bijdrage. Zo werden inspanningen gedaan om de begroting niet te laten ontsporen, werden er structurele hervormingen doorgevoerd, en werd een begin gemaakt met de herstructurering van de financiële sector. 1 0 EVOLUTIE VAN DE RENTEVOETEN IN DE EUROZONE IN 2012 (in %) 01/ / / / / / / / / / / / Euribor 3 maand SC op 3 maand België (LT) Duitsland (LT) USA (LT) Japan (LT) Italië (LT) 4 Dit neerwaartse effect op de kortetermijnrente liet zich echter in bepaalde landen van de eurozone niet voelen, wat de ECB ertoe aanzette om OMT s aan te kondigen teneinde de adequate transmissie van het monetaire beleid te herstellen. De bovenvermelde liquiditeitsinjecties van de ECB en haar manifeste wil om alles in het werk te stellen om de euro te vrijwaren, hebben er eveneens voor gezorgd dat de kortetermijnrente ging dalen Op de Belgische financiële markten volgden de rentevoeten op korte termijn deze van de eurozone. Bijgevolg bleven zij bijzonder laag. Zo bedroeg de rente van de schatkistcertificaten op 3 maanden op de secundaire markt gemiddeld 0,37% in januari en 0,00% in december. In het tweede semester van 2012 werden op de 3 maanden zelfs negatieve rentevoeten genoteerd. 0-1 Euribor 3 maand Centraal rentetarief (ECB) Schatkistcertificaten op 3 maand OLO benchmark De rente op de interbankenmarkt bleef eveneens op een laag peil door het monetaire beleid van het Eurosysteem. De Euribor op 3 maanden ging gemiddeld van 1,22% in januari naar 0,18% in december. 12 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

13 Economische ontwikkelingen en overheidsfinanciën in Evolutie van de overheidsfinanciën in 2012 Volgens de gegevens van eind maart 2013 van het Instituut voor de Nationale Rekeningen bedroeg het tekort van de gezamenlijke overheid in ,9% van het bbp. Dit cijfer houdt rekening met de kapitaalsverhoging van Dexia die eind december 2012 werd doorgevoerd. Eurostat heeft in maart 2013 immers beslist dat deze operatie niet beschouwd kan worden als een puur financiële transactie, maar als een transfer van kapitaal die een impact heeft op het vorderingensaldo ter waarde van -0,8% van het bbp. Zonder deze correctie zou het tekort bijgevolg 3,1% van het bbp bedragen. Met dit resultaat voldeed ons land niet aan de doelstelling van het stabiliteitsprogramma van april 2012 dat voor dat jaar een tekort voorzag van 2,8% van het bbp. De verslechterde conjunctuur heeft een bijzonder negatieve invloed gehad op de openbare financiën. De begroting voor 2012 werd opgesteld conform de aanbevelingen van de afdeling financieringsbehoeften van de overheid van de Hoge Raad van Financiën (HRF) op basis van een raming die uitging van een bbpgroei van 0,8%. Bij de verschillende begrotingscontroles werd rekening gehouden met de economische toestand die gaandeweg verslechterde. Uit de cijfers van het Instituut voor de Nationale Rekeningen van mei 2013 blijkt dat de economische activiteit in 2012 afnam met 0,3%, voornamelijk als gevolg van de gekrompen binnenlandse vraag. Ondanks het opgelopen tekort hebben de verschillende overheden belangrijke structurele maatregelen genomen om de begroting niet te laten ontsporen. Volgens de NBB hebben deze maatregelen geleid tot een verbetering van het structureel primair saldo met 0,9 procentpunten van het bbp. Een dergelijke stijging was nog nooit voorgekomen sinds de deelname van België aan de economische en monetaire Unie. 2.1 Evolutie per deelsector Het tekort van de gezamenlijke overheid is het gevolg van een tekort van 3,5% bij Entiteit I (federale overheid en sociale zekerheid) en van 0,4% bij Entiteit II (Gemeenschappen, Gewesten en lokale besturen). Binnen Entiteit I bedroeg het tekort van de federale overheid 3,4% van het bbp en dit van de sociale zekerheid 0,1%, waarbij werd rekening gehouden met de speciale dotatie van de federale Staat aan deze instelling. Binnen Entiteit II noteerde men op het niveau van de Gemeenschappen en Gewesten een tekort van 0,1%, en bij de lokale besturen een tekort van 0,3%. Wat de begrotingsinspanningen tussen de entiteiten betreft, verwees het stabiliteitsprogramma van april 2012 naar het advies van de HRF van maart Daarin werd een aangepast begrotingstraject voorgesteld waarbij elk van de twee entiteiten en elke deelsector van Entiteit II (met inbegrip van iedere Gemeenschap en elk Gewest) tegen 2015 tot een begrotingsevenwicht zouden moeten komen. Voor 2012 ging de HRF uit van een te verwachten tekort van 2,4% van het bbp voor Entiteit I en van 0,4% voor Entiteit II. Bijgevolg heeft Entiteit II de doelstellingen gehaald, wat niet het geval was voor Entiteit I. DOELSTELLINGEN EN REALISATIES BETREFFENDE HET VORDERINGENSALDO (in % VAN HET BBP) Realisaties 2011 Doelstellingen Ramingen 2012 Gezamenlijke overheid -3,7-2,8-3,9 Entiteit I -3,4-2,4-3,5 - Federale overhead -3,4-3,4 - Sociale zekerheid -0,1-0,1 Entiteit II -0,3-0,4-0,4 - Gemeenschappen en Gewesten -0,2-0,1 - Lokale besturen -0,1-0,3 1 Aanbeveling HRF Jaarverslag

14 Deel I 2.2 Uitgaven en ontvangsten De fiscale en parafiscale ontvangsten zijn in 2012 fors gestegen. Hun toename bedroeg 1,2 procentpunt van het bbp en in totaal vertegenwoordigden zij 44,7% van het bbp. De ratio van de heffingen op inkomsten uit arbeid is opnieuw gestegen. De stijging had voornamelijk betrekking op de sociale bijdragen, maar ook op de ontvangsten bij de personenbelasting. Deze stijging was enerzijds te wijten aan de toename van het loongedeelte in het bbp en anderzijds aan de maatregelen genomen door de overheid. De ontvangsten uit de vennootschapsbelasting zijn eveneens vermeerderd: van 3% naar 3.4% van het bbp. Dit was voornamelijk het gevolg van een verschuiving van voorafbetalingen naar een belastingsysteem via inkohiering. De heffingen op andere inkomsten en op het vermogen zijn toegenomen met 0,3 procentpunten van het bbp en bedroegen 4,1% van het bbp. Voor de meeste inkomsten uit roerend goed werd de roerende voorheffing geharmoniseerd en opgetrokken van 15% tot 21%. Een bijkomende heffing van 4% werd eveneens ingevoerd voor hoge roerende inkomsten. Onder invloed van diverse factoren zijn de belastingen op goederen en diensten gevoelig gestegen, namelijk met 0,3 procentpunten van het bbp. Dit was hoofdzakelijk het gevolg van de betaling van de nucleaire rente. Bovendien werd de vrijstelling van de BTW op bepaalde prestaties van notarissen en deurwaarders afgeschaft, en werd de BTW op betaaltelevisie verhoogd. De verhoging van de accijnzen op tabak heeft eveneens bijgedragen tot deze stijging. De niet-fiscale en niet-parafiscale ontvangsten vertegenwoordigden 6,2% van het bbp, hetzij een stijging van 0,2 procentpunten van het bbp in vergelijking met De stijging kon worden toegeschreven aan de verhoging van de bijdragen die de financiële instellingen betalen aan het systeem van de depositogarantie en door de terugbetaling van de onterecht ontvangen subsidies door bpost. De primaire uitgaven zijn toegenomen met 1,4 procentpunten van het bbp en bereikten een historische piek van 51,3% van het bbp. De stijging was vooral merkbaar op het niveau van de sociale zekerheid. De pensioenuitgaven zijn gestegen door de maatregelen die werden genomen om ze aan te passen aan het algemeen welzijn en door het groter aantal gepensioneerden. Ook was er een sterke toename van de ziekte- en invaliditeitsuitkeringen. De uitgaven in de gezondheidszorg daarentegen zijn minder toegenomen dan in de voorbije jaren dankzij een aantal besparingen onder meer op het vlak van de geneesmiddelen. Door structurele hervormingen op de arbeidsmarkt kon men bovendien het volume van de uitgaven voor werkloosheid verminderen. Er kwam eveneens een kentering in de toename van subsidies. ONTVANGSTEN EN UITGAVEN VAN DE GEZAMENLIJKE OVERHEID (IN % VAN HET BBP) Realisaties 2011 Ramingen 2012 Totaal der ontvangsten 49,5 50,9 (waarvan fiscale en parafiscale ontvangsten) 43,3 44,7 Primaire uitgaven 49,9 51,3 Totaal der uitgaven 53,2 54,8 De combinatie van de ontvangsten en de primaire uitgaven heeft in 2012 geleid tot een tekort van het primair saldo ten belope van 0,5% van het bbp en dit was niet conform de doelstellingen van de stabiliteitsprogramma dat voor 2012 een primair saldo had vooropgesteld van 0,7% van het bbp. In tegenstelling met de voorbije jaren zijn de interestlasten op de staatsschuld in verhouding tot het bbp lichtjes gestegen. In 2012 bedroegen zij 3,5% van het bbp, een stijging met 0,2 procentpunt ten opzichte van De daling van de rente op korte en lange termijn was niet voldoende om op te wegen tegen de gestegen schuldratio en de gedaalde ontvangsten uit swaps die in 2011 bijzonder hoog waren geweest. 14 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

15 Economische ontwikkelingen en overheidsfinanciën in 2012 De schuldratio van de overheid is inderdaad opnieuw gestegen en ging van 97,8% van het bbp eind 2011 naar 99,8% eind Bijgevolg werd de doelstelling van het stabiliteitsprogramma dat voor 2012 een schuldratio van 99,4% van het bbp voorzien had, niet gehaald. Deze stijging kon verklaard worden door een aantal endogene factoren en, in mindere mate, door exogene factoren. De gemiddelde schuldgraad van de eurozone bleef kleiner dan de schuldgraad in België. Volgens de cijfers van Eurostat gepubliceerd in april 2013 bedroeg deze in ,6% van het bbp. In de eurozone was de stijging wel groter dan in België aangezien zij tussen 2011 en 2012 gemiddeld 3,3 procentpunten van het bbp bedroeg tegen 2 procentpunten in ons land. Het verschil tussen de verschillende schuldgraadniveaus nam bijgevolg opnieuw af. De verslechtering van de conjunctuur heeft in grote mate gezorgd voor een toename van de schuldratio. Wat de exogene factoren betreft, werd de schuldratio negatief beïnvloed door de financiële steun aan eurolanden in moeilijkheden (in het kader van het European Stability Mechanism ) en door de participatie in de kapitaalsverhoging van Dexia. De stijging van de schuldratio werd wel afgeremd door het feit dat KBC de lening, toegekend door de federale overheid, versneld terugbetaalde, door het gebruik van liquiditeitsoverschotten die begin 2012 beschikbaar waren als gevolg van de succesvolle uitgifte van staatsbons eind 2011, en door gunstige emissies van schatkistpapier. 2.3 Vergelijking met Europa EVOLUTIE VAN DE SCHULDRATIO VAN DE GEZAMENLIJKE OVERHEID (in % van het bbp) EVOLUTIE VAN HET PRIMAIR SALDO EN VAN HET VORDERINGEN- SALDO VAN DE GEZAMENLIJKE OVERHEID (in % van het bbp) Primair saldo Vorderingensaldo Jaarverslag

16 Deel I EUROPESE VERGELIJKING VAN HET VORDERINGENSALDO (in % van het bbp) Eurozone België Duitsland Ierland Griekenland Spanje Frankrijk Italië Nederland Oostenrijk Portugal Finland EUROPESE VERGELIJKING VAN DE BRUTO GECONSOLIDEERDE SCHULD (in % van het bbp) Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

17 Review 2012 II. HET FINANCIERINGSBELEID IN 2012 Jaarverslag

18 Deel II 1. Financieringsbehoeften en financieringsmiddelen in 2012 De Schatkist kocht in 2012 heel wat meer effecten met vervaldag 2013 of later terug dan gepland. Dit deed de bruto-financieringsbehoeften toenemen, en ze beliepen zo 40,54 miljard euro in plaats van de verwachte 38,57 miljard euro. De netto-financieringsbehoeften bestaande uit het kastekort in de strikte zin en het saldo van de participaties in en de leningen toegekend aan financiële instellingen en landen klokten af op 7,98 miljard euro daar waar 7,04 miljard euro verwacht werd. Er diende echter minder langetermijnschuld te worden terugbetaald (25,56 miljard euro) dan het bedrag dat in begin december 2011 ingeschreven werd in het plan en dat 27,67 miljard euro beliep, als gevolg van de belangrijke terugkopen van schuld in december 2011 (door de kasopbrengsten na de succesvolle uitgifte van staatsbons). Die terugkopen waren met 7,0 miljard euro dit jaar echter opnieuw omvangrijk, en heel wat hoger dan het bedrag van 3,36 miljard euro dat gepland was. In 2012 gaf de Schatkist in totaal voor 48,01 miljard euro aan leningen op middellange en lange termijn uit, heel wat meer dan gepland en meer dan wat nodig was om de hierboven beschreven financieringsbehoeften te dekken. Het gevolg was dat de netto schuld op korte termijn gevoelig afnam met 7,48 miljard euro (3,39 miljard euro afname voor de schatkistcertificaten, en 4,09 miljard euro aan andere instrumenten). De Schatkist profiteerde dus ten volle van de belangrijke vraag naar Belgisch schuldpapier aan de nochtans lage - en zelfs historisch lage- rentes. Er werd voor 42,95 miljard euro aan OLO s uitgegeven en voor 3,07 miljard euro aan Euro Medium Term Notes en Schuldscheine. De vraag naar Staatsbons kelderde evenwel als gevolg van de sterk gedaalde rente. De op vervaldag gekomen schatkistbons voor het Zilverfonds werden verder zoals gewoonlijk geherfinancierd door gelijkaardige instrumenten. DE FINANCIERING VAN DE SCHATKIST IN 2012 (in miljarden euro) Financieringsplan 2012 Realisatie op I. Bruto te financieren saldo ,57 40,54 1. Federaal begrotingstekort 7,04 7,98 Begrotingstekort (stricto sensu) 7,06 7,90 Participaties in / leningen aan fin. instel. en -0,02 0,07 soevereine staten Transfers naar het Zilverfonds 0,00 0,00 2. Schuld met vervaldag in ,67 25,56 Schuld op lange en middellange termijn in 27,67 25,56 euro Schuld op lange en middellange termijn in 0,00 0,00 vreemde munt 3. Prefinanciering van effecten die vervallen in 3,36 7, en later Terugkopen 3,36 7,00 4. Andere financieringsbehoeften 0,50 0,00 II. Financieringsmiddelen 2011 (lange en 35,89 48,01 middellange termijn) 1. OLO s 26,00 42,95 2. Andere financieringsmiddelen op lange en 9,89 5,06 middellange termijn Euro Medium Term Notes/Schuldscheine 2,00 3,07 Producten voor particulieren 6,03 0,14 Schatkistbons - Zilverfonds 1,85 1,85 Andere 0,00 0,00 II. Netto-evolutie van de schuld op korte termijn in vreemde munt IV. Wijziging in het uitstaand bedrag van de schatkistcertificaten 0,00 0,00 2,00-3,39 V. Netto-evolutie van andere schulden op korte termijn en van de financiële activa 0,68-4,09 18 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

19 Het financieringsbeleid in Een uitgiftebeleid gestoeld op twee types van producten 2.1 Liquide standaardproducten Lineaire obligaties (OLO s) In 2012 heeft de Belgische Schatkist OLO s uitgegeven voor een totaal bedrag van 42,95 miljard euro tegen 40,93 miljard euro in Dit bedrag omvat de uitgiften via syndicatie (12,5 miljard euro), de bedragen uitgegeven via aanbesteding (29,63 miljard euro), alsook twee ORI-aanbestedingen goed voor 820 miljoen euro. Voor de lancering van haar drie nieuwe referentieleningen maakte de Schatkist naar gewoonte telkens gebruik van een syndicatie. Er grepen drie syndicaties plaats: één in januari en twee in maart. Daarnaast werden in 2012 ook nog 8 aanbestedingen georganiseerd, terwijl er oorspronkelijk 11 voorzien waren in het financieringsplan Syndicaties OLO 65 In de maand januari lanceerde de Schatkist traditiegetrouw via een syndicatie een nieuwe referentielening op 10 jaar, namelijk OLO 65. Met deze lening wou de Schatkist een nieuwe benchmark op 10 jaar aan haar curve toevoegen. OLO 65 met eindvervaldag 28 september 2022 werd geplaatst door een syndicaat met als joint-lead managers de volgende primary dealers: Barclays, BNP Paribas Fortis, Morgan Stanley en Société Générale CIB. De overige primary en recognized dealers namen eveneens deel aan de plaatsing, ofwel als co-lead managers of als lid van de selling group. De lancering gebeurde op een moment dat het klimaat op de markten relatief goed was. Bovendien bleef de weerslag van de verwachte ratingverlagingen van S&P in de euorozone eerder beperkt. Deze syndicatie was de eerste die door een West- Europese soevereine emittent gedaan werd sinds september 2011, en voor België sinds juni Het was tevens de eerste syndicatie na de relatief moeilijke periode die de eurozone en ons land doormaakte in november De orders liepen op tot meer dan 6,5 miljard euro, verdeeld over 170 investeerders. Gelet op het feit dat de boeken kwalitatief goed waren en er veel inschrijvingen waren, besliste de Schatkist om het bedrag van de lening op te trekken tot 4,5 miljard euro, terwijl men uitgegaan was van een minimumbedrag van 3 miljard. De lening werd uitgegeven tegen mid-swap +197 basispunten, wat neerkomt op +250,4 basispunten boven de Duitse Bund 2% - januari De coupon van deze OLO werd vastgelegd op 4,25% en de uitgifteprijs bedroeg 99,581%. Dit leverde een rendement op van 4,302%. De uitgiftepremie lag 7 basispunten boven deze van OLO 61 (4,25% - 28 september 2021), de oude referentielening op 10 jaar. Voor de toewijzing van de orders heeft de Schatkist gebruik gemaakt van het mixed pot-systeem. Dit systeem draagt immers bij tot een efficiënter, transparanter en objectiever proces van book building en toewijzing. De meerderheid van de inschrijvingen werd onderworpen aan een kwaliteitscontrole, zodat een dubbele inschrijving van investeerders via verschillende primary dealers werd vermeden. Bij de keuze van de orders concentreerde de Schatkist zich op eindinvesteerders ( real money ), voornamelijk uit de eurozone. De lening werd voor het grootste deel in Europa geplaatst met meer dan 90%. OLO 66 Het uitgifteprogramma van de Schatkist voor 2012 werd voortgezet met een tweede syndicatie in de loop van de maand maart. Er werd een OLO op 20 jaar gelanceerd met als eindvervaldatum 28 maart De Schatkist koos voor deze looptijd om in te spelen op de vraag van de investeerders naar langere looptijden en ook om tegemoet te komen aan investeerders uit Duitsland op zoek naar rendement, en dit in een tijd dat het klimaat hiervoor gunstig was na de vooruitgang die geboekt werd Jaarverslag

20 Deel II i.v.m. de participatie van de privésector in Griekenland. Voor België was de uitgifte van een nieuwe lijn op 20 jaar een primeur. OLO 66 kreeg een coupon mee van 4,00%. Met een uitgifteprijs van 99,133% kwam het rendement van deze lening op 4,064%. Zij werd uitgegeven tegen mid-swap +133 basispunten, wat overeenstemt met 140 basispunten boven de Bund 5,50% - januari 2031 en met 44,20 basispunten boven de OAT 5,75% - oktober De Schatkist gaf deze OLO uit tegen 5 basispunten boven de OLO-curve. Voor de syndicatie stelde de Schatkist vier primary dealers aan als lead-managers: Barclays, Deutsche Bank, BNP Paribas Fortis en JP Morgan. De overige primary en recognized dealers namen eveneens deel aan de plaatsing, hetzij als co-lead managers of als lid van de selling group. Het totale bedrag aan orders bedroeg meer dan 6 miljard euro gespreid over 150 investeerders. Het effectief toegewezen bedrag bedroeg 4 miljard euro, 1 miljard meer dan oorspronkelijk geplande minimum. Voor de toewijzing van de orders maakte de Schatkist opnieuw gebruik gemaakt van het mixed pot-systeem omwille van de hiervoor vermelde voordelen (zie OLO 65). Bovendien kon de Schatkist dankzij dit systeem de toegewezen orders nog meer op het buitenland richten om de investeerdersbasis in OLO s te verruimen op internationaal niveau. Geografisch werd meer dan 90% in Europa geplaatst. Qua investeerders gaf de Schatkist een bijzondere voorkeur aan eindinvesteerders die bijna 75% van het toegewezen bedrag voor hun rekening namen. Zoals gehoopt werd een belangrijk deel geplaatst bij verzekeraars, voornamelijk uit Duitsland. uitgifte kaderde ook goed in de strategie van de Schatkist om de duratie van haar portefeuille te verlengen. Daarenboven paste deze looptijd perfect in de vervaldagenkalender van de schuld. OLO 67 had als eindvervaldag 28 maart 2019 en een coupon van 3,00%. De uitgifteprijs bedroeg 99,872%, wat een rendement opleverde van 3,021%. De uitgifte zelf gebeurde tegen mid-swap +98 basispunten, wat overeenkwam met +163,10 basispunten boven de Duitse Bund 3,50% - juli 2019 en + 64,4 basispunten boven de Franse OAT 4,25% - april Deze OLO werd uitgegeven tegen een uitgifteprijs van 2,10 basispunten boven de geïnterpoleerde OLO-curve. De rol van lead manager werd waargenomen door de volgende vier primary dealers: Crédit Agricole CIB, ING, RBS en UBS. De overige primary en recognized dealers namen eveneens deel aan de plaatsing als co-lead managers of als lid van de selling group. Het totale bedrag aan orders bedroeg bij het afsluiten van de boeken 6 miljard euro, gespreid over 180 investeerders. Effectief werd 4 miljard euro toegewezen. Zoals bij de vorige syndicaties maakte de Schatkist ook nu gebruik van het mixed potsysteem voor de toewijzing van de orders. De syndicatie zelf viel erg in de smaak van real money investeerders die meer dan 75% van het toegewezen bedrag voor hun rekening namen. Daarbij ging een belangrijk deel naar banken (17%) voor hun afdelingen ALM en thesaurie. Geografisch werd meer dan 90% buiten België geplaatst. Tot slot dient nog vermeld dat bij iedere syndicatie een duration manager aangesteld werd. OLO 67 Bij de derde en laatste syndicatie van het jaar die eveneens plaatsvond in de maand maart, kwam de Schatkist op de markt met een OLO met een looptijd van 7 jaar. De keuze voor deze looptijd was gebaseerd op een recente vraag van investeerders op een ogenblik dat de marktomstandigheden zeer gunstig waren na het succes van de syndicatie op 20 jaar en de goede prestaties van de OLO-curve in het algemeen. Deze 20 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

21 Het financieringsbeleid in 2012 OLO's - PLAATSING VOLGENS HET TYPE VAN INVESTEERDER IN % 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0.00% 4.22% 37.44% 13.22% 39.89% 5.23% 0.25% 2.56% 25.56% 42.22% 23.97% 5.44% 0.00% 3.78% 37.22% 6.97% 48.09% OLO65 (4.25% - 28/09/2022) OLO66 (4,00% - 28/03/2032) OLO67 (3.00% ) 3.94% Autres Centrale banken en overheidsinstellingen Banken Verzekeringsmaatschappijen Fondsenbeheerders Pensioenfondsen 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 18.37% OLO's - GEOGRAFISCHE PLAATSING IN % 33.70% 23.16% 46.90% 23.97% 31.81% 57.45% 2.22% 0.24% 3.40% 2.75% 2.58% 0.64% 6.71% 0.88% 3.15% OLO65 (4.25% - 28/09/2022) OLO66 (4,00% - 28/03/2032) OLO67 (3.00% ) 0.00% België Eurozone zonder België Rest van Europa USA & Canada Azië Andere Jaarverslag

22 Deel II Syndicatie Een syndicatie is een uitgiftetechniek waarbij de Schatkist voor de uitgifte en de plaatsing van effecten een beroep doet op een syndicaat van primary en recognized dealers. Dit is een tijdelijke vereniging van banken met als doel een gemeenschappelijke plaatsing van obligaties te realiseren. Binnen het syndicaat zijn er drie niveaus: 1. Lead manager: een lead manager is een bank die het mandaat krijgt van een emittent om aan het hoofd te staan van het syndicaat. De lead manager waarborgt het grootste deel van de plaatsing van de obligaties en is verantwoordelijk voor de algemene coördinatie en de organisatie van de uitgifte. Hij bepaalt in overleg met de emittent de structuur, de omvang, de spread en de timing ervan. Wanneer twee of meerdere lead managers worden aangeduid die samen zullen optreden, worden ze joint-lead managers genoemd. 2. Co-lead manager: een co-lead manager staat een niveau lager dan de lead manager en kan een kleiner deel van de plaatsing waarborgen. 3. Selling group: is het laatste niveau in de syndicatiestructuur. De selling group wordt in het geval van België gevormd door de recognized dealers. Ze worden uitgenodigd tot deelname, maar hoeven hun participatie niet te garanderen. Deze beperkt zich in feite tot de plaatsing van een klein volume aan effecten. Verder hebben zij geen andere taken en verantwoordelijkheden. De co-lead managers zijn de andere primary dealers die geen joint-lead-manager zijn en de recognized dealers. Mixed pot syndication Bij een mixed pot syndication is, zoals bij het gewone pot-systeem, de identiteit van de koper voor de Schatlist volledig transparant. De twee belangrijkste verschillen met het gewone pot-systeem zijn: 1. De aanwezigheid van een blind retention voorbehouden aan de co-lead managers. De toekenning van de OLO s wordt hen voor dit gedeelte gegarandeerd zonder dat de identiteit van de koper moet meegedeeld worden aan de lead managers. De blind retention vormt een tegenprestatie vanwege de Schatkist voor hun inzet bij de plaatsing van de OLO s en de schatkistcertificaten tijdens het voorbije jaar; 2. De aanwezigheid van een strategische reserve. Een fractie van het bedrag van de lening is gereserveerd voor bepaalde aankooporders, die ingediend worden door de co-leads en door de selling group. Bij de toewijzing van de strategische reserve laat het Agentschap van de Schuld zich leiden door de volgende criteria: het aankooporder gaat uit van een investeerder die nog niet aanwezig is in het boek van de lead managers en het is van hoge kwaliteit en/of vertegenwoordigt een reële diversificatie. Duration manager In het algemeen wordt bij iedere syndicatie een duration manager aangesteld. De duration manager heeft als taak de markt te stabiliseren op het ogenblik van de prijszetting van de nieuwe OLO. Dit doet hij onder meer door zich als tegenpartij op te stellen voor alle switch orders die door de investeerders in het orderboek worden geplaatst. Switch orders zijn aankooporders voor de nieuwe OLO op voorwaarde van een gelijktijdige verkoop van een ander effect tegen een bepaalde minimumprijs. Deze ordentelijke en efficiënte behandeling van de verkooporders van de investeerders moet plotse bewegingen in de markt op het ogenblik van de prijszetting van een nieuwe OLO beperken Aanbestedingen De uitgifte van OLO s gebeurt via syndicaties (zie supra) en aanbestedingen. Voor de aanbestedingen publiceert de Schatkist een kalender zodat de financiële markten op de hoogte zijn van de timing van de uitgiften. Deze transparantie en voorspelbaarheid zijn belangrijk voor de liquiditeit van de OLO s. Anderzijds loopt de Schatkist wel een zeker risico daar zij afhankelijk is van de omstandigheden en de voorwaarden die gelden op het moment van de aanbesteding. 22 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

23 Het financieringsbeleid in 2012 Volgens de kalender worden de aanbestedingen maandelijks georganiseerd met uitzondering van de maand december. Deze regel wordt reeds toegepast sinds In principe wordt de aanbesteding op de laatste maandag van elke maand gehouden behalve in de maanden april en mei waarin de aanbestedingen vervroegd werden met één week, en in de maand augustus waarin de aanbesteding verschoven werd met één week naar het begin van de maand september. Op die manier wou de Schatkist rekening houden met enkele sluitingsdagen in België, de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk die net op de laatste maandag van die maanden vielen. De Schatkist kan echter steeds beslissen om een aanbesteding te schrappen wanneer er in die bewuste maand een syndicatie plaatsvindt. Dit gebeurde in de maanden januari, maart en april bij de lancering van OLO 65, 66 en 67. Er bleven dus acht aanbestedingen over die samen 29,63 miljard euro opbrachten, namelijk 24,68 miljard bij het competitief gedeelte van de aanbesteding en 4,94 miljard via de inschrijvingen buiten mededinging. Het gemiddeld uitgegeven bedrag per competitieve aanbesteding bedroeg net iets meer dan 3 miljard euro, nl. 3,085 miljard. De uitgiftekalender die steeds in de maand december gepubliceerd wordt, vermeldt niet welke OLO-lijnen het komende jaar zullen aanbesteed worden, noch het aantal lijnen. Deze gegevens worden één week voor de aanbesteding bekendgemaakt, na overleg met de primary dealers. Tijdens dit overleg worden de vraag van de markt en de marktomstandigheden uitvoerig besproken. Op basis daarvan wordt een beslissing genomen OLO's - OPSPLITSING PER LOOPTIJD VAN DE OLO- AANBESTEDINGEN (In 2012, in miljoenen euro) 3 jaar (0 < 4) 5 jaar (>= 4 < 8) 10 jaar (>= 8 < 15) >= 15 jaar Bij de eerste vijf aanbestedingen werden telkens 3 lijnen uitgegeven en in de overige drie aanbestedingen werden 4 lijnen uitgegeven. De nieuwe benchmark op 10 jaar (OLO 65) die in de maand januari gelanceerd werd, werd bij iedere aanbesteding gevraagd en aangeboden zodat het oorspronkelijk bedrag van 4,5 miljard euro aangedikt werd tot een totaal uitstaand bedrag van 15,41 miljard. OLO 66 die in de maand maart werd uitgegeven, werd daarna nog 2 keer aangeboden. Hierdoor groeide het uitstaand bedrag aan van 4 tot 5,61 miljard euro. Kort na de uitgifte van deze nieuwe lening op 20 jaar werd de nieuwe OLO 67 uitgegeven met een looptijd van 7 jaar en met eindvervaldag 28 maart Deze nieuwe referentielening werd nog driemaal aanbesteed. Hierdoor steeg het uitstaande bedrag van 4 miljard euro, uitgegeven bij de syndicatie, tot 7,19 miljard euro op het einde van het jaar. Voor de acht aanbestedingen samen bedroeg de bid-to-cover ratio gemiddeld 1,89 tegenover 2,18 in 2011 en 2,25 in De bid-to-cover ratio is de verhouding tussen de aangeboden en de toegewezen bedragen en geeft aan of de aanbesteding voldoende gedekt is door offertes en of er bijgevolg voldoende vraag was naar papier. Het niveau van 1,89 wijst erop dat de vraag naar OLO s nog steeds beduidend hoog is. Jaarverslag

24 Deel II In 2012 noteerden de uiterste waarden van de bid-to-cover 1,29 en 2,64, respectievelijk voor de aanbesteding van OLO 64 (eindvervaldag 28/03/2026) in de maand mei en van OLO 65 (eindvervaldag 28/09/2022) in juni. Een andere indicator bij een aanbesteding is de staart of tail in het Engels. De staart is het verschil tussen de stopprijs van de aanbesteding en de laagste prijs die werd aangeboden in de betrokken OLO-lijn. De staart wijst op de kwaliteit van de vraag, waarbij een korte staart aanduidt dat alle offertes competitief waren, terwijl een lange staart aangeeft dat de offertes die niet aanvaard werden te voorzichtig en onder de marktprijzen lagen. Bijgevolg krijgt men zo een beeld van de interesse van de primary dealers. Miljarden euro OLO's - BID-TO-COVER RATIO BIJ DE AANBESTEDINGEN OLO31 OLO44 OLO48 OLO44 OLO63 OLO65 OLO60 OLO63 OLO65 OLO64 OLO63 OLO65 OLO66 OLO63 OLO65 OLO64 OLO67 OLO65 OLO60 OLO63 OLO67 OLO61 OLO65 OLO63 OLO65 OLO66 OLO64 OLO63 OLO55 OLO67 OLO65 13/01/ /01/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ /05/ /05/ /05/ /06/ /06/ /06/ /07/ /07/ /07/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /10/ /10/ /10/ /10/ /11/ /11/ /11/ /11/2012 Aanbestedingen Bid to cover (rechtse schaal) De staart van OLO 65, de referentielening op 10 jaar, die tijdens elke aanbesteding werd aangeboden, noteerde redelijk stabiel op 0,35 en 0,47 cent tijdens de eerste twee aanbestedingen van het jaar. In de maand juni verdubbelde hij bijna tot 0,81 cent om daarna bij de aanbestedingen van juli, augustus en september terug af te zwakken tot respectievelijk 0,73, 0,50 en 0,48 cent. Bij de aanbesteding van eind oktober steeg hij echter terug tot 0,92 cent, het hoogste niveau van het hele jaar. Eind november werd dan weer het laagste peil van het jaar opgetekend, namelijk 0,32 cent /01/2012 (ORI) 24/01/2012 OLO's - UITGIFTEN OPGESPLITST VOLGENS HET TYPE (in miljarden euro) 10/02/2012 (ORI) 27/02/ /03/2012 4/04/ /05/2012 In vergelijking met 2011 daalde het relatieve aandeel van de zeer lange looptijden (langer dan 10 jaar) van 32,26% tot 27,30%, en het uitgegeven bedrag van 13,20 miljard euro tot 11,72 miljard. Het relatieve aandeel van de korte en middellange looptijden nam lichtjes toe van 35,74% naar 36,39%. Met een relatief aandeel van 36,30% bleef de vraag naar de 10 jaar looptijd heel groot. De primary en recognized dealers ontvingen na gemiddeld 6,34 minuten de resultaten van de aanbesteding, te rekenen vanaf het moment dat de termijn voor het indienen van de offertes 25/06/ /07/2012 3/09/ /09/2012 Syndicaties Aanbestedingen Niet-comp. inschrijvingen 29/10/ /11/ Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

25 Het financieringsbeleid in 2012 afgesloten wordt. De kortste tijd bedroeg 5 minuten en werd opgetekend bij de aanbesteding van de maand juni. Het andere uiterste van 8 minuten werd genoteerd bij de aanbesteding van 26 november Inschrijvingen buiten mededinging Na afloop van de aanbestedingen met mededinging hebben enkel de primary dealers, dus niet de recognized dealers, het recht om inschrijvingen buiten mededinging in te dienen. Dit recht wordt aan de primary dealers verleend als tegenprestatie voor hun actieve deelname aan de aanbestedingen. Het laat hen toe effecten te kopen tegen de gewogen gemiddelde prijs van de aanbesteding en dit voor een vastgesteld percentage van de offertes die hen werden toegewezen tijdens de twee laatste aanbestedingen. Het recht op deze inschrijvingen buiten mededinging bedroeg voor alle primary dealers samen 6,96 miljard euro. Daarvan werd effectief 68,44% of 4,76 miljard uitgeoefend, tegenover 50,13% in De uitoefening van de inschrijvingen buiten mededinging hangt af van de marktomstandigheden op het ogenblik van de inschrijvingen. Sommige instellingen zoals de Deposito en Consignatiekas en het Muntfonds beschikken ook over de mogelijkheid om inschrijvingen buiten mededinging in te dienen. Maar in tegenstelling tot de primary dealers kunnen deze instellingen enkel inschrijven vόόr de aanvang van de competitieve aanbesteding tegen de gewogen gemiddelde prijs (die op dat ogenblik nog niet gekend is). Zo werd nog voor 177 miljoen euro ingeschreven waardoor het totaal aan inschrijvingen buiten mededinging in 2012 uiteindelijk opliep tot 4,94 miljard euro. VERVALDAGENKALENDER VAN DE LANGETERMIJNSCHULD (in miljarden euro) Eind december 2011 Eind december 2012 Jaarverslag

26 Deel II Uitgiftedatum Eindvervaldag ISIN code Omloop vóór aanbesteding OLO-AANBESTEDINGEN EN SYNDICATIES IN 2012 (in miljoenen euro) Aangeb. Toegew. bedrag Nietcomp Totaal Bid to Gew. gemid. bedrag (competitief) toegew. Cover prijs Gew. gemid. rente Bid min/max AANBESTEDING 6 004, ,0 797, ,0 1,88 13/01/ /03/2028 BE ,9 270,0 100,0 0,0 100,0 2,70 114,633 4, ,55/114,68 114, /03/2035 BE ,7 510,0 300,0 0,0 300,0 1,70 109,655 4, ,50/109,80 109,45 7 ORI 780,0 400,0 0,0 400,0 1,95 24/01/ /09/2022 BE , ,0 99,581 4,302 SYNDICATIE 0, ,0 0, ,0 0,00 10/02/ /03/2022 BE ,0 400,0 175,0 0,0 175,0 2,29 103,658 3, ,30/103,74 103, /03/2035 BE ,7 645,0 245,0 0,0 245,0 2,63 112,839 4, ,00/113,00 112,75 4 ORI 1 045,0 420,0 0,0 420,0 2,49 27/02/ /06/2017 BE , ,0 855,0 157, ,0 2,36 104,306 2, ,50/104,43 104, /09/2022 BE , , ,0 244, ,0 1,70 104,425 3, ,00/104,55 104, /03/2041 BE , ,0 923,0 350, ,0 1,52 101,525 4, ,98/101,68 101,40 15 AANBESTEDING 5 336, ,0 751, ,0 1,84 21/03/ /03/2032 BE , ,0 99,133 4,064 SYNDICATIE 0, ,0 0, ,0 0,00 4/04/ /09/2019 BE , ,0 99,872 3,021 SYNDICATIE 0, ,0 0, ,0 0,00 21/05/ /06/2017 BE , ,0 510,0 211,0 721,0 2,60 105,313 2, ,99/105,38 105, /09/2022 BE , , ,0 335, ,0 1,86 106,837 3, ,30/106,90 106, /03/2026 BE , , ,0 293, ,0 1,29 109,207 3, ,60/109,32 109,10 15 AANBESTEDING 4 540, ,0 839, ,0 1,78 25/06/ /06/2017 BE , ,0 835,0 68,0 903,0 1,79 106,460 2, ,05/106,62 106, /09/2022 BE , , ,0 235, ,0 2,64 108,897 3, ,00/108,92 108, /03/2032 BE , ,0 700,0 86,0 786,0 1,80 103,203 3, ,50/103,28 103,06 13 AANBESTEDING 6 116, ,0 389, ,0 2,18 30/07/ /06/2017 BE , , ,0 110, ,0 1,76 110,190 1, ,75/110,31 110, /09/2022 BE , , ,0 371, ,0 1,68 114,334 2, ,50/114,46 114, /03/2026 BE , ,0 975,0 245, ,0 1,63 115,903 3, ,80/116,11 115,70 15 Limietprijs Deelnemers 26 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

27 Het financieringsbeleid in 2012 Uitgiftedatum Eindvervaldag ISIN code Omloop vóór aanbesteding OLO-AANBESTEDINGEN EN SYNDICATIES IN 2012 (in miljoenen euro) Aangeb. Toegew. bedrag Nietcomp Totaal Bid to Gew. gemid. bedrag (competitief) toegew. Cover prijs Gew. gemid. rente Bid min/max AANBESTEDING 5 840, ,0 726, ,0 1,70 3/09/ /09/2019 BE , , ,0 0, ,0 1,48 106,495 2, ,00/106,61 106, /09/2022 BE , , ,0 0, ,0 1,88 114,598 2, ,00/114,70 114, /03/2041 BE , ,0 705,0 0,0 705,0 1,89 114,470 3, ,29/114,65 114,36 11 AANBESTEDING 5 449, ,0 0, ,0 1,71 24/09/ /06/2017 BE , ,0 785,0 194,0 979,0 2,11 110,357 1, ,75/110,45 110, /09/2019 BE , ,0 500,0 181,0 681,0 2,32 106,496 1, ,75/106,59 106, /09/2021 BE , ,0 784,0 205,0 989,0 2,08 114,917 2, ,30/115,01 114, /09/2022 BE , ,0 945,0 374, ,0 1,85 114,287 2, ,75/114,43 114,23 14 AANBESTEDING 6 204, ,0 954, ,0 2,06 29/10/ /06/2017 BE , ,0 865,0 0,0 865,0 1,97 110,927 1, ,00/111,07 110, /09/2022 BE , , ,0 157, ,0 2,24 115,969 2, ,00/116,07 115, /03/2032 BE ,0 945,0 670,0 156,0 826,0 1,41 110,812 3, ,00/110,99 110, /03/2035 BE , ,0 781,0 172,0 953,0 1,50 126,679 3, ,90/126,85 126,61 13 AANBESTEDING 6 637, ,0 485, ,0 1,86 26/11/ /06/2017 BE , ,0 655,0 140,0 795,0 1,91 111,441 0, ,00/111,57 111, /03/2019 BE , ,0 759,0 158,0 917,0 1,92 115,803 1, ,48/115,89 115, /09/2019 BE , ,0 926,0 182, ,0 1,75 109,106 1, ,50/109,21 108, /09/2022 BE , ,0 855,0 317, ,0 1,96 117,441 2, ,00/117,56 117,32 14 AANBESTEDING 6 004, ,0 797, ,0 1,88 TOTAAL : : ,0 Limietprijs Deelnemers Jaarverslag

28 Deel II UITSTAAND BEDRAG VAN DE OLO S OP Vervaldag Coupon ISIN Code Nr Net beschikbaar 2 Terugkopen in portfolio Strips bedrag Strippable /03 4 BE EUR EUR X 28/ BE EUR EUR EUR X /03 4 BE EUR X 28/ BE EUR EUR X / BE EUR X 28/03 8 BE EUR EUR X 28/ BE EUR EUR X /02 FRN 4 BE EUR 28/ BE EUR X 28/ BE EUR EUR X /03 4 BE EUR X 28/ BE EUR X 28/ BE EUR EUR X /03 4 BE EUR X /03 4 BE EUR X 28/09 3 BE EUR EUR X / BE EUR EUR X / BE EUR EUR X /03 4 BE EUR X 28/ BE ,00 EUR EUR X / BE EUR X / BE EUR EUR X /03 4 BE EUR EUR X /03 5 BE EUR EUR X / BE EUR EUR X EUR EUR 2 Beschikbaar in de markt (Uitgegeven bedrag min de buy-backs) per Buy-backs zijn mogelijkeptioneel 4 Rentevoet - 15/11/2012>15/02/2013 (92 dagen) : 0,792% 28 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

29 Het financieringsbeleid in ORI-aanbestedingen Binnen haar financieringsstrategie introduceerde de Schatkist vanaf 2012 een nieuwigheid, namelijk de Optional Reverse Inquiry - aanbesteding of de ORIaanbesteding. Deze nieuwe vorm van uitgifte kwam er na de piek in de eurozonecrisis van eind 2011 die gekenmerkt werd door hoge rentevoeten en een sterk verminderde liquiditeit. Met de ORI s wou de Schatkist op gezette tijdstippen, voor zover de liquiditeit op de secundaire markt onvoldoende was, inspelen op een specifieke vraag van de investeerders. Een ORI-aanbesteding is ook een aanbesteding van lineaire obligaties, maar met enkele bijzondere kenmerken: De aanbesteding is optioneel voor de Schatkist. Een indicatieve kalender wordt wel opgesteld maar het is de Schatkist die ten laatste de dag ervoor tegen 16 uur beslist of een ORI- aanbesteding zal georganiseerd worden. In principe vinden de ORI- aanbestedingen plaats op de tweede vrijdag van elke maand; Reverse inquiry: de primary en recognised dealers informeren de Schatkist over een specifieke vraag naar off-the-run OLO s. Dit zijn OLO s die niet beschouwd worden als de referentieleningen (benchmarks) op 5, 10, 15, 20 en 30 jaar; Maximum twee vastrentende off-the-run OLO s worden in de ORIaanbesteding aangeboden door de Schatkist; Het uit te geven bedrag beperkt zich tot maximum 500 miljoen per ORIaanbesteding voor de twee OLO s samen; De deelname aan deze aanbesteding is ook beperkt tot de primary en recognized dealers. Uiteindelijk vonden er in 2012 twee ORI-aanbestedingen plaats die een totaal bedrag van 820 miljoen euro opbrachten: 400 miljoen euro in januari en 420 miljoen in februari. De OLO-lijnen die gevraagd en aangeboden werden situeerden zich op de lange en zeer lange termijn, te weten OLO 31 (28/03/2028) en 44 (28/03/2035) in januari en OLO 48 (28/03/2022) en 44 (28/03/2035) in februari Terugkopen Een terugkoop van een OLO die in de toekomst op vervaldag komt, biedt twee voordelen: - een efficiënter kasbeheer op de vervaldag zelf en, - een prefinanciering in het jaar voorafgaand aan de vervaldag. Dit laatste laat toe om het uit te geven bedrag in OLO s te moduleren indien de uitgifteomstandigheden gunstig zijn. Voor de terugkoop van haar obligaties maakt de Schatkist sinds juli 2001 gebruik van het elektronisch platform MTS Belgium (MTSB). Dit platform biedt liquiditeit, efficiëntie en transparante prijsvorming. De terugkoop gebeurt via een scherm (Belgian Buy-Backs/BBB) dat toegankelijk is voor de primary en recognised dealers en waarop de Schatkist continu aankoopprijzen afficheert. Naast deze mogelijkheid kunnen de dealers ook telefonisch contact opnemen met de Schatkist om deel te nemen aan dit programma van terugkopen. Van zodra een OLO-lijn binnen de 12 maanden op vervaldag komt, wordt zij door de Schatkist aangeboden om te worden teruggekocht. Dit biedt de investeerders de mogelijkheid om de effecten ervan vervroegd van de hand te doen. Voor de Schatkist is een terugkoop een prefinanciering met het oog op de toekomstige vervaldag van OLO s. In de loop van 2011 was de Schatkist gestart met de terugkoop van de OLO-lijnen 57 (eindvervaldag 28 maart 2012) en 38 (eindvervaldag 28 september 2012) en dit respectievelijk vanaf 29 maart en 29 september. Van OLO 57 werd nog 443 miljoen euro in de eerste 3 maanden van 2012 teruggekocht, wat het totaal teruggekochte bedrag op 3,69 miljard bracht. Dit bedrag vertegenwoordigde 49,56% van het totaal uitgegeven bedrag. In 2011 had de Schatkist reeds 2,19 miljard euro teruggekocht van OLO 38 en samen met de 3,02 miljard aan terugkopen in 2012 slonk het terug te betalen bedrag op de eindvervaldag zo tot 7,55 miljard euro, een vermindering met 40,85%. Daarnaast begon de Schatkist reeds vanaf 7 december 2011, iets vroeger dan voorzien, met de terugkoop van OLO 12 (vervaldag 24 december 2012). Het succes van de uitgifte van de staatbons begin december zorgde voor een groot kasoverschot dat de Schatkist efficiënt wou aanwenden, onder meer door OLO 12 vervroegd in het Jaarverslag

30 Deel II MAANDELIJKSE TERUGKOPEN VAN OLO s IN 2012 (in miljoenen euro) JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AUG SEP OKT NOV DEC TOTAAL OLO 57 (code 317) 28/03/ ,00 5,00 90,00 443,00 OLO 38 (code 298) 28/09/ ,00 300,00 145,00 412,00 0,00 610,00 71,00 55,00 361, ,20 OLO 12 (code 262) 24/12/ ,50 3,00 79,00 70,00 38,00 20,00 10,00 11,50 117,00 540, ,00 OLO 50 (code 310) 28/03/ ,00 95,00 443,00 623, ,00 355,00 35,00 0,00 270, ,50 OLO 41 (code 301) 28/09/ ,50 130,00 421, ,00 Totaal per maand 1 606,50 308,00 314,00 991,00 95, ,00 732, ,00 726,20 729,00 247, , ,70 programma van de terugkopen op te nemen. Het uitstaande bedrag van deze OLO bedroeg initieel 8,5 miljard euro. In de loop van de maand december 2011 werd 1,64 miljard euro teruggekocht en in 2012 nog eens 1,08 miljard euro. Zo bleef op de eindvervaldag nog slechts 5,82 miljard euro over. Het feit dat tien primary dealers de strips noteerden met dezelfde vervaldag als deze van de onderliggende OLO s - en dit binnen een zeer nauwe bid-offer spread - heeft de stripmarkt de broodnodige transparantie verschaft, die vroeger ontbrak. Vanaf 29 maart 2012 begon de Schatkist met de terugkoop van OLO 50 (vervaldag 28 maart 2013) en vanaf 1 oktober met deze van OLO 41 (vervaldag 28 september 2013). Van OLO 50 werd in 2012 in totaal 3,67 miljard euro teruggekocht zodat het uitstaande bedrag verminderde tot 9,05 miljard euro. Van OLO 41 werd tijdens de maanden oktober, november en december 1,23 miljard euro teruggekocht waardoor het uitstaande bedrag eind 2012 zakte tot 14,31 miljard euro Strips Sinds het fungibel maken van strips met dezelfde eindvervaldag ongeacht of ze het kapitaal of een coupon van een OLO vertegenwoordigen, kende de OLO-stripmarkt een sterke groei. Zowel het nominaal bedrag van OLO s dat gesplitst werd als het nominaal bedrag aan OLO s dat werd wedersamengesteld, overschreden een bedrag van 3 miljard euro. Vanaf juli 2011 worden langlopende OLO s gesplitst en worden de strips met een korte looptijd opnieuw samengesteld tot OLO s. Dit verklaart waarom het bedrag aan splitsingen en wedersamenstellingen nauwelijks van elkaar verschilt. Uiteindelijk overschreed eind 2012 het nominaal bedrag aan gesplitste OLO s de kaap van 10 miljard euro. Ook de verhandeling van strips op de secundaire markt kende een spectaculaire groei, waarbij de primary dealers meer dan 10,6 miljard euro voor hun rekening namen. Meer dan 4,5 miljard hiervan werd verhandeld op elektronische platformen /2011 OLO'S - EVOLUTIE VAN HET NOMINAAL GESPLITSTE BEDRAG (in miljoenen euro) 02/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

31 Het financieringsbeleid in 2012 OLO's - OVERZICHT VAN DE SPLITSINGEN EN DE WEDERSAMENSTELLINGEN (in miljoenen euro) / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /2012 Splitsingen Wedersamenstellingen Door het invoeren van fungibele strips heeft de Schatkist het kader geschapen voor een liquide en transparante stripmarkt. Dit toont duidelijk aan dat de Schatkist niet alleen begaan is met het ontwikkelen van nieuwe financieringsproducten, maar ook oog heeft voor initiatieven om de liquiditeit en de transparantie van bestaande producten te verbeteren. nieuwe couponvervaldag. Bijgevolg kan men op basis van de vervaldag van een strip onmiddellijk afleiden of deze al dan niet valt onder een CAC-clausule. Toch zou de groei van de stripmarkt voor OLO s in 2012 nog indrukwekkender geweest zijn, ware het niet dat er in het tweede semester onzekerheid rees over hoe de CAC s (Collective Action Clauses) 5 voor strips zouden geïmplementeerd worden. Uiteindelijk werd gekozen voor de meest drastische, maar ook de meest transparante, en bijgevolg meest efficiënte oplossing: OLO s met CAC s kregen een 5 Zie deel 3, 1. Jaarverslag

32 Deel II Schatkistcertificaten In 2012 varieerde het maandelijks uitstaand bedrag van de schatkistcertificaten tussen 32 en 36 miljard euro. De omloop van de schatkistcertificaten steeg in het begin van het jaar om de kapitaalsaflossingen en interestbetalingen van OLO s voor de maand maart te dekken. Op het einde van het jaar verminderde het uitstaande bedrag mede als gevolg van het succes van het OLO-uitgifteprogramma. Zo diende de Schatkist minder te ontlenen in schatkistcertificaten. De uitgiftekalender werd ten opzichte van 2011 niet gewijzigd. Concreet betekende dit dat er maandelijks twee aanbestedingen georganiseerd werden: in het begin van de maand een aanbesteding voor de 3 en de 6 maanden, en in het midden een aanbesteding voor de 3 en de 12 maanden. Zoals in 2011 heeft de Schatkist in 2012 geen cash management T-Bills (bijkomende uitgiften van schatkistcertificaten die bovenop het gewone uitgifteprogramma komen) op 1 en 2 maanden uitgegeven. Er werd veeleer ingespeeld op het volume uitgegeven bij de verschillende aanbestedingen, met behoud van de standaardlooptijden. Dit is de reden waarom de uitgegeven bedragen in 2012 zo schommelden. 44 SC - UITSTAAND BEDRAG (einde maand, in miljarden euro) De investeerders bleven interesse betonen voor de schatkistcertificaten zoals blijkt uit de bid-to-cover ratio, die de verhouding weergeeft tussen de aangeboden en de toegewezen bedragen bij de aanbesteding. Deze ratio was in 2012 voor de drie looptijden gemiddeld groter dan /01/ /01/2012 SC - BID-TO-COVER RATIO BIJ DE AANBESTEDINGEN IN /02/ /02/ /03/ /03/ /04/ /04/ /05/ /05/ /06/ /06/ /07/ /07/ /08/ /08/ /09/ /09/ maand 6 maand 12 maand 04/10/ /10/ /11/ /11/ /12/ /12/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /2012 Voor het segment van de 3 maanden bedroeg de bid-to-cover gemiddeld 3,49 terwijl het gemiddelde bedrag dat per aanbesteding werd aangeboden 4,15 miljard euro bedroeg. Voor het segment van de 6 en de 12 maanden bedroeg deze ratio respectievelijk 2,75 en 2,31 met een gemiddeld aangeboden bedrag van 3,37 en 3,51 miljard euro. De ratio s zijn in 2012 gestegen en dit is een voordeel voor de Schatkist. De Schatkist slaagde erin om haar financieringsplan voor 2012 zonder problemen te realiseren en dat weerspiegelde zich op het einde van het jaar in de evolutie van de bid-to-cover ratio. Zoals reeds vermeld, had dit voor gevolg dat men in de maand december het uit te geven bedrag kon verminderen. Zo bedroeg bij de eerste aanbesteding van december de bid-to-cover ratio voor de 3 maand 10,95 terwijl er slechts 368 miljoen euro toegewezen werd. 32 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

33 Het financieringsbeleid in 2012 In tegenstelling tot 2011 stelde men in 2012 vast dat bij de aanbestedingen het verschil tussen de limietrente en de laagst aangeboden rentevoet gunstig evolueerde. Gemiddeld bedroeg dit 2 basispunten voor de 3, 6 en 12 maanden. Dit wees erop dat de investeerders opnieuw vertrouwen hadden in de markt. De grafiek hierna toont de evolutie van de spread tussen de gewogen gemiddelde rentevoet van de schatkistcertificaten en de Euribor bij de uitgifte van de 3, de 6 en de 12-maandslijnen. Gemiddeld daalden deze zowel voor de 3 als de 6 maanden. In het segment van de 12 maanden was er ook een daling van de spreads merkbaar, doch globaal genomen bleven zij toch relatief stabiel over heel SC - GEWOGEN GEMIDDELDE RENTEVOET VAN DE SCHATKISTCERTIFICATEN IN 2012 (in %) Bij de aanbestedingen werden gemiddeld 60% à 70% van de offertes aanvaard en dit voor alle looptijden. De primary dealers maakten in 2012 voor 17% gebruik van hun recht om via nietcompetitieve inschrijvingen schatkistcertificaten te verwerven tegen de gewogen gemiddelde rentevoet van de aanbesteding. Algemeen kan men stellen dat de nietcompetitieve inschrijvingen sterk afhankelijk zijn van de marktvoorwaarden SC - SPREAD TUSSEN DE GEWOGEN GEMIDDELDE RENTEVOET VAN DE SCHATKISTCERTIFICATEN EN DE EURIBOR IN 2012 (in basispunten) /01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /03/ /04/ /04/ /05/ /05/ /06/ /06/ /07/ /07/ /07/ /08/ /09/ /09/ /10/ /10/ /11/ /11/ /12/ /12/ maand 6 maand 12 maand In de grafiek hiervoor wordt de evolutie getoond van de gewogen gemiddelde rentevoeten. In 2012 bleven deze dalen. In de maand juli kwamen zij voor de 3 en de 6 maanden in de buurt van 0%. In het segment van de 12 maanden was dezelfde evolutie merkbaar. Hier bedroeg de daling over het hele jaar gemiddeld 1%. Vanaf de maand juli werden voor de 3 maanden zelfs negatieve rentevoeten genoteerd en dit voor de rest van het jaar. Bij de laatste aanbesteding van het jaar waren ook de rentevoeten voor de 6 en 12 maanden negatief. Daarom paste de Schatkist vanaf toen de methode voor de aanbestedingen aan. De aanbestedingen zijn niet meer gebaseerd op de rentevoeten, maar op de prijs /01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /03/2012 3/04/ /04/2012 8/05/ /05/2012 5/06/ /06/2012 3/07/ /07/ /07/ /08/2012 4/09/ /09/2012 2/10/ /10/2012 6/11/ /11/2012 4/12/ /12/ maand 6 maand 12 maand Jaarverslag

34 Deel II Datum aanbesteding Vervallen bedrag Vervaldatum ISIN BE0312 AANBESTEDINGEN VAN SCHATKISTCERTIFICATEN IN 2012 (in miljoenen euro) Omloop Toegew. Totaal Gew. Aangebod. Niet Bid to Maand vóór bedrag uitg. gemid. bedrag comp Cover aanbest. (comp) bedrag rente Gew. gemid. prijs Spread Euribor Bid min/max 3/01/ /04/ , , ,0 0, ,0 2,13 0,264 99, ,90 0,240/0,450 0, Limietprijs Deelnemers 14/06/ , , ,0 0, ,0 2,01 0,364 99, ,40 0,340/0,550 0, /01/ /04/ , , ,0 352, ,0 2,24 0,429 99,892-78,40 0,405/0,800 0, /01/ , , ,0 201, ,0 2,06 1,162 98,838-66,40 1,120/1,900 1, /01/ /05/ , , ,0 330, ,0 2,70 0,506 99,853-61,90 0,485/0,900 0, /07/ , ,0 940,0 123, ,0 4,02 0,710 99,670-70,80 0,700/0,990 0, /02/ /05/ , , ,0 90, ,0 2,51 0,291 99,926-76,00 0,270/0,440 0, /02/ , , ,0 136, ,0 2,64 0,892 99,106-79,20 0,880/1,080 0, /02/ /06/ , , ,0 38, ,0 2,34 0,211 99,939-78,00 0,200/0,500 0, /08/ , , ,0 149, ,0 3,46 0,256 99, ,90 0,240/0,400 0, /03/ /06/ , , ,0 114, ,0 2,64 0,188 99,953-68,80 0,175/0,250 0, /03/ , , ,0 110, ,0 2,58 0,586 99,411-93,30 0,580/0,750 0, /04/ /07/ , , ,0 0, ,0 2,56 0,188 99,945-58,20 0,170/0,300 0, /09/ , , ,0 0, ,0 2,00 0,211 99,902-85,90 0,200/0,300 0, /04/ /07/ , , ,0 234, ,0 3,10 0,229 99,942-51,70 0,220/0,400 0, /04/ , , ,0 303, ,0 2,32 0,734 99,263-63,80 0,720/0,900 0, /05/ /08/ , , ,0 0, ,0 2,62 0,179 99,951-51,30 0,165/0,300 0, /10/ , , ,0 67, ,0 2,45 0,226 99,899-75,40 0,220/0,350 0, /05/ /08/ , , ,0 99, ,0 3,97 0,201 99,949-48,60 0,190/0,350 0, /05/ , , ,0 322, ,0 2,36 0,627 99,370-64,50 0,615/0,750 0, /06/ /09/ , , ,0 0, ,0 2,27 0,213 99,938-45,00 0,205/0,300 0, /11/ , , ,0 48, ,0 2,05 0,266 99,881-67,40 0,260/0,400 0, /06/ /09/ , , ,0 26, ,0 3,26 0,196 99,947-46,50 0,190/0,250 0, /06/ , , ,0 30, ,0 2,28 0,561 99,426-66,20 0,550/0,650 0, /07/ /10/ , , ,0 175, ,0 3,72 0,211 99,938-43,90 0,200/0,300 0, Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

35 Het financieringsbeleid in 2012 Datum aanbesteding Vervallen bedrag Vervaldatum ISIN BE0312 AANBESTEDINGEN VAN SCHATKISTCERTIFICATEN IN 2012 (in miljoenen euro) Omloop Toegew. Totaal Gew. Aangebod. Niet Bid to Maand vóór bedrag uitg. gemid. bedrag comp Cover aanbest. (comp) bedrag rente Gew. gemid. prijs Spread Euribor Bid min/max Limietprijs Deelnemers 13/12/ , , ,0 231, ,0 2,25 0,226 99,899-70,00 0,215/0,300 0, /07/ /10/ , , ,0 0, ,0 3,17-0, ,004-48,60 99,993/100, ,002 9 (*) 18/07/ , , ,0 0, ,0 1,99 0,040 99,960-99,60 99,921/99,980 99, /07/ /11/ , , ,0 40, ,0 2,55-0, ,001-39,20 99,990/100, , (*) 17/01/ , , ,0 135, ,0 2,39 0,002 99,999-66,90 99,980/100,001 99, /08/ /11/ , , ,0 10, ,0 3,17-0, ,003-35,70 99,990/100, ,002 9 (*) 15/08/ , , ,0 150, ,0 2,00 0,093 99,906-80,00 99,800/99,915 99, /09/ /12/ , , ,0 0, ,0 2,97-0, ,006-29,40 99,995/100, ,004 7 (*) 14/02/ , , ,0 0, ,0 2,19 0,004 99,998-52,40 99,984/100,002 99, /09/ /12/ , , ,0 0, ,0 2,97-0, ,005-26,70 99,992/100, ,004 8 (*) 19/09/ , , ,0 25, ,0 1,98 0,095 99,904-64,00 99,860/99,990 99, /10/ /01/ , , ,0 0, ,0 2,32-0, ,001-22,30 99,980/100,004 99, (*) 14/03/ , , ,0 19, ,0 2,07 0,017 99,993-41,80 99,960/99,996 99, /10/ /01/ , , ,0 67, ,0 3,12-0, ,002-21,80 99,945/100, , (*) 17/10/ , , ,0 0, ,0 2,17 0,072 99,927-57,90 99,899/99,935 99, /11/ /02/ , , ,0 0, ,0 3,39 0,004 99,999-19,20 99,990/100,004 99, (*) 18/04/ , , ,0 0, ,0 2,66 0,021 99,991-35,60 99,106/99,996 99, /11/ /02/ , , ,0 0, ,0 4,30-0, ,001-19,60 99,990/100, , (*) 14/11/ , , ,0 74, ,0 2,52 0,076 99,924-51,00 99,895/99,934 99, /12/ /03/ , ,0 368,0 15,0 383,0 10,96-0, ,008-22,00 99,985/100, ,005 5 (*) 16/05/ , ,0 554,0 20,0 574,0 5,46-0, ,004-35,10 99,988/100, , /12/ /03/ , ,0 210,0 0,0 210,0 8,77-0, ,008-21,30 99,996/100, ,006 4 (*) 19/12/ , , ,0 0, ,0 2,84-0, ,004-54,40 99,970/100,015 99,995 8 (*) = aanbesteding op prijs Jaarverslag

36 Deel II Staatsbons 2012 was het zeventiende jaar op rij waarin de Belgische Staat staatsbons heeft uitgegeven. Staatsbons zijn vastrentende niet-gestructureerde leningen op middellange en lange termijn in euro met een jaarlijkse coupon. Zij worden geplaatst via plaatsende instellingen (zie bijlage) die daartoe een overeenkomst met de Schatkist hebben afgesloten. Op de primaire markt is dit product bestemd voor particulieren en enkele andere categorieën van investeerders zoals stichtingen, sommige openbare instellingen, verenigingen zonder winstoogmerk, kerkfabrieken of instellingen die in het nationaal register van rechtspersonen geklasseerd worden onder de rubriek erediensten en gelijkaardige buitenlandse verenigingen die volgens het Europese gemeenschapsrecht van dezelfde rechten genieten. Staatsbons kunnen steeds kosteloos op naam ingeschreven worden bij de Thesaurie, Dienst van de Grootboeken. Inschrijvingen op naam zijn ook mogelijk na een aankoop op de secundaire markt. Bij de Administratie van de Thesaurie loopt momenteel een project voor de modernisering van de Dienst van de Grootboeken. Dit project gaat in verschillende stadia. In een eerste stadium komen de inschrijvingen op staatsbons op de primaire markt aan bod. Zo hadden de particulieren de mogelijkheid om bij de uitgifte van december 2012 online in te tekenen op staatsbons vanaf de internetsite van de Dienst van de Grootboeken. De identificatie van de inschrijvers gebeurde aan de hand van hun elektronische identiteitskaart of via een token. De modernisering van de Dienst van de Grootboeken wordt voortgezet in Men wil de burgers een dienstverlening bieden die kwaliteit en gebruiksvriendelijkheid met elkaar combineren. Door de lage rentevoeten heeft de Schatkist in maart, juni en december maar twee soorten staatsbons uitgegeven: een bon op 5 jaar en een bon op 8 jaar. Bij de uitgifte van december werd slechts één bon op 8 jaar aangeboden. De lage rentevoeten hadden ook een weerslag op de ingeschreven bedragen. Bij de eerste uitgifte van het jaar kon de Schatkist nog 60 miljoen euro ophalen, terwijl de laatste uitgifte van december slechts 14,4 miljoen opleverde. In totaal werd in 2012 ingeschreven voor zo n 142 miljoen euro, een merkelijke daling in vergelijking met UITGIFTE VAN STAATSBONS IN 2012 Valuta Staatsbons Coupon Prijs Ingeschreven bedrag SBE op 5 jaar 2,35 % 100 % EUR SBE op 8 jaar 3,10 % 100 % EUR Totaal EUR SBE op 5 jaar 2,25 % 100 % EUR SBE op 8 jaar 3,00 % 100 % EUR Totaal EUR SBE op 8 jaar 2,10 % 100 % EUR Totaal EUR SBE op 5 jaar 1,00 % 100 % EUR SBE op 8 jaar 1,80 % 100 % EUR Totaal EUR EUR Op de secundaire markt worden de staatsbons genoteerd op de continumarkt van Euronext Brussels. De liquiditeit van de bons wordt verzekerd door een liquiditeitsaanbrenger, namelijk Florint BV. De staatsbons zijn ook opgenomen in het X/N-clearingstelsel van de Nationale Bank van België om de vereffening en de fiscale regeling ervan vlotter te laten verlopen. 36 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

37 Het financieringsbeleid in Op maat gemaakte producten De OLO s zijn hét standaard lange-termijnfinancieringsinstrument en dekken meer dan 90 % van financieringsbehoeften in de kapitaalmarkten. Daarnaast biedt de Schatkist ook flexibele financieringsproducten aan zoals EMTN (Euro Medium Term Notes) en Schuldscheine. Beide producten worden uitgegeven op vraag van de investeerder en kaderen in het streven naar een verdere diversificatie van de investeerdersbasis. Vermist het om flexibele uitgiften gaat, op maat gemaakt van de investeerder, kunnen deze instrumenten alleen maar worden uitgegeven indien ze kostenefficiënt zijn. Dit houdt in dat hun kostprijs bij uitgifte lager of gelijk moet zijn aan de kostprijs van een OLO met eenzelfde looptijd. Beide instrumenten moeten bijgevolg gezien worden als een aanvulling op het standaardprogramma en mogen in geen geval de liquiditeit van de OLO s in het gedrang brengen. In totaal werden in transacties in de vorm van EMTN/Schuldscheine afgesloten voor een tegenwaarde van 3,085 miljard euro, iets minder dus dan het in juni 2012 voorziene bedrag van 3,5 miljard Obligatieleningen onder het EMTN-programma In tegenstelling tot 2011 waren de EMTN uitgiften in 2012 erg succesvol. Er werden 9 transacties gedaan voor een totaal bedrag van 2,365 miljard euro. Acht van de uitgiften waren eurotransacties tegen een vlottende rentevoet. De verrichtingen die afgesloten werden in het begin van het jaar hadden een looptijd van 3 of 5 jaar en waren zeker gerelateerd aan de opname van leningen door banken bij de ECB onder het LTRO-programma. Vanaf eind juni tot eind augustus werden er 4 specifieke EMTN s afgesloten met dezelfde looptijd (10 jaar), dezelfde vlottende rentevoet en dezelfde eindinvesteerder. De invoering van de OMT door de ECB en de duidelijke verklaringen van de heer Draghi met betrekking tot het voortbestaan van de eurozone hadden ook voor België een positieve invloed. Door het herstel van het vertrouwen in de eurozone ging de markt in US dollar opnieuw open voor Belgische staatspapier. Via een syndicatie geleid door twee banken, Credit Agricole en JP Morgan, werd een transactie op 3 jaar in US dollar gedaan voor een totaal bedrag van 1,25 miljard US dollar, wat na swap overeenkwam met een bedrag van 992,5 miljoen euro. De investeerders waren erg gediversifieerd. Geografisch was de spreiding bijna gelijk verdeeld over de eurozone, Europa niet-euro met vooral het Verenigd Koninkrijk, en het Midden- Oosten en Afrika. Qua type van investeerders waren de voornaamste kopers de thesauriedepartementen van banken (43%), gevolgd door centrale banken (31%) en fondsenbeheerders (14%). Deze transactie was interessant vanuit verschillende oogpunten : heropening van de US-markt na 2 jaar van afwezigheid op deze markt, diversificatie van de investeerders en kostefficiëntie ten opzicht van de OLO- curve. UITGIFTE VAN EMTN IN 2012 Valuta Bedrag EUR equivalent Vervaldag Rente EUR EUR Vlottende EUR EUR Vlottende EUR EUR Vlottende EUR EUR Vlottende EUR EUR Vlottende EUR EUR Vlottende EUR EUR Vlottende EUR EUR Vlottende USD EUR Vaste EUR "Schuldscheine" overeenkomsten Vanaf begin december was de Schuldscheine documentatie klaar voor gebruik en voortgaande op het succes van eind 2011 werden er in transacties afgesloten voor een totaal bedrag van 719,5 miljoen euro. Dit succes bewijst opnieuw dat de interesse van de Duitse investeerders voor het product en voor de Belgische naam groot is. Acht van de tien transacties hadden een looptijd van meer dan 16 jaar. De helft van de transacties, vooral de transacties met een zeer lange looptijd, waren licht gestructureerd : callables met een call op tien of achttien jaar. Ook deze transacties beantwoordden aan de criteria voor de uitgifte van flexibele producten, namelijk kostenefficiëntie en diversificatie. Het leidt zelfs geen twijfel dat Jaarverslag

38 Deel II de opname van dit product in het financieringsinstrumentarium bijgedragen heeft tot de plaatsing van OLO s bij Duitse investeerders, zoals blijkt uit de zeer succesvolle plaatsing in Duitsland van de OLO op 20 jaar. UITGIFTE VAN SCHULDSCHEINE IN 2012 Valuta Bedrag Vervaldag EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR /2012 BTB's - EVOLUTIE VAN HET UITSTAANDE BEDRAG IN 2012 (in miljoenen euro) 02/ / / Schatkistbons - Zilverfonds Het Zilverfonds heeft in 2012 geen nieuwe middelen ontvangen. 05/ /2012 EUR 07/2012 CHF 08/ / / / / "Belgian Treasury Bills" (BTB s) In vergelijking met 2011 maakte de Schatkist in 2012 weinig gebruik van het Commercial Paper Programma (CP). Dit was voornamelijk het gevolg van de normalisering van de markt van de schatkistcertificaten. Door de front loading bij de uitvoering van het OLO-programma waren er geen grote uitgiften in CP nodig om de couponvervaldagen van OLO s op 28 maart en 28 september op te vangen. De schuld in deviezen werd zoals de voorgaande jaren aangezuiverd via de uitgifte van CP. De schuld in CHF bleef gelijk en werd gefinancierd tegen negatieve rentevoeten. De Schatkistbons-Zilverfonds zijn zero-couponobligaties. De interesten, die bij de uitgifte vastgesteld worden op basis van de OLO-rentecurve, worden gekapitaliseerd tot op de eindvervaldag. De effecten worden in de staatsschuld genoteerd tegen een waarde die rekening houdt met de gelopen interesten. In 2012 kwamen twee Schatkistbons-Zilverfonds op eindvervaldag. Het Zilverfonds heeft het kapitaal en de interesten die op eindvervaldag kwamen, herbelegd in drie nieuwe Schatkistbons-Zilverfonds met eindvervaldagen 2024 en Per 31 december 2012 bedroegen de reserves van het Fonds 19,17 miljard euro, belegd in Schatkistbons-Zilverfonds met vervaldagen tussen 2013 en Meer gedetailleerde informatie over het Zilverfonds vindt u op de website van het Fonds, 38 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

39 Het financieringsbeleid in 2012 BELEGGINGEN IN SCHATKISTBONS-ZILVERFONDS OP Effecten "SB - FV " Belegd bedrag Rentevoet Prorate interesten Portefeuille op op Bedrag op eindvervaldag 21/11/ /04/ ,00 (1) 4, , , ,05 22/01/ /04/ ,00 (2) 4, , , ,97 22/01/ /04/ ,00 (2) 4, , , ,37 22/01/ /04/ ,00 (2) 4, , , ,02 22/01/ /04/ ,00 (2) 4, , , ,94 22/01/ /04/ ,00 (2) 4, , , ,10 03/12/ /04/ ,00 (3) 4, , , ,19 03/12/ /04/ ,00 (3) 4, , , ,61 20/05/ /04/ ,07 (4) 3, , , ,55 28/12/ /10/ ,07 (5) 4, , , ,11 27/04/ /04/ ,98 (6) 4, , , ,28 29/07/ /04/ ,41 (7) 3, , , ,10 28/10/ /04/ ,29 (8) 3, , , ,05 15/04/ /10/ ,87 (9) 4, , , ,16 17/10/ /10/ ,00 (10) 4, , , ,06 17/10/ /04/ ,37 (10) 4, , , ,32 16/04/ /04/ ,00 (11) 3, , , ,11 16/04/ /04/ ,00 (11) 3, , , ,12 14/12/ /04/ ,86 (12) 2, , , , , , , ,42 (1) Credibe ( ,00). (2) Pensioenfonds Belgacom ( ,00). (3) Alesh ( ,00). (4) EBA ( ,76) ; saldo Credibe ( ,06) ; interesten korte termijn (2.058,25). (5) Winst NBB ( ,75) ; winstaandeel Belgacom ( ,21) ; EBA ( ,04) ; saldo Credibe ( ,62) ; interesten korte termijn (8.259,45). (6) Begrotingssaldo 2006 ( ,00) ; interesten korte termijn ( ,98). (7) Eindvervaldag SB-ZF 15 april 2010 ( ,39) ; interesten korte termijn (10.305,02). (8) Eindvervaldag SB-ZF 15 oktober 2010 ( ,87); interesten korte termijn (67.051,42). (9) Eindvervaldag SB-ZF 15 april 2011 ( ,99); interesten korte termijn ( ,88). (10) Eindvervaldag SB-ZF 17 oktober 2011 ( ,37). (11) Eindvervaldag SB-ZF 16 april 2012 ( ,64); interesten korte termijn (1.420,36). (12) Eindvervaldag SB-ZF 15 oktober 2012 ( ,86). Jaarverslag

40 Deel II 3. De Algemene Richtlijnen en de beheersing van de risico s 24 EVOLUTIE VAN HET HERFINANCIERINGS- EN HERZETTINGSRISICO OP 12 MAANDEN VAN DE SCHULD IN EURO IN 2012 (in % van de totaal) 3.1 Het herfinancieringsrisico en het herzettingsrisico De Schatkist slaagde er in 2012 opnieuw in om de herfinancierings- en herzettingsrisico s van de schuld te doen afnemen. Het herfinancieringsrisico op 12 maand wordt gemeten aan de hand van de verhouding tussen de schuld die op vervaldag komt binnen de twaalf volgende maanden en de totale netto schuldpositie. Per einde 2012 bedroeg die verhouding 19,19%; eind 2011 bedroeg ze nog 19,89%. De minister van Financiën had in zijn Algemene Richtlijnen een maximum van 22,50% vooropgesteld, en dit werd dus ruimschoots gerespecteerd. Het herfinancieringsrisico wordt doorgaans ook gemeten ten opzichte van het bbp. Per einde 2012 bedroeg het aldus gemeten herfinancieringsrisico 17,4%. De Schatkist beheert ook het zogenaamde herzettingsrisico: dit is een maatstaf voor de gevoeligheid van de schuldportefeuille aan renteveranderingen. Het is gebaseerd op het herfinancieringsrisico, maar het houdt ook rekening met de schuld aan vlottende rentevoet (voorbeeld: de OLO Floating Rate Note) en met de interestswaps. In 2012 daalde het herzettingsrisico op 12 maanden vrij sterk, van 22,30% tot 20,27% per eind december Voor dit risico gold in 2012 een beperking tot 25,00% / / / / / /2012 Herfinancieringsrisico 06/ / / /2012 Herzettingsrisico EVOLUTIE VAN HET HERFINANCIERINGS- EN HERZETTINGSRISICO OP 60 MAANDEN VAN DE SCHULD IN EURO IN 2012 (in % van de totaal) 10/ / /2012 Dezelfde parameters worden ook opgevolgd op een termijn van 5 jaar (60 maand). Ze geven een goed beeld van het risico van de schuldportefeuille op middellange termijn. Het herfinancieringsrisico op 60 maand daalde van 56,94% tot 55,69% wat beduidend lager was dan het maximum van 60,0% dat vermeld was in de Algemene Richtlijnen. Het herzettingsrisico op 60 maand daalde van 58,70% tot 56,83% en bevond zich ver onder het maximum van 65,0%. De evolutie van deze parameters wijst op de relatief lange duurtijd van de nieuwe financiering die de Schatkist aangegaan heeft / / / / / /2012 Herfinancieringsrisico 06/ / / /2012 Herzettingsrisico 10/ / / Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

41 Het financieringsbeleid in Het kredietrisico Het kredietrisico wordt bepaald door het verlies dat de Schatkist zou kunnen lijden als één of meerdere tegenpartijen hun contractuele betalingsverplichtingen niet zouden nakomen. De regels voor de berekening van het kredietrisico en voor het bepalen van de kredietlimieten zijn in 2012 grotendeels onveranderd gebleven. Zo handhaafde de Schatkist ook in 2012 haar beslissingen uit 2008 en 2011 om de kredietlimieten6 van haar bancaire tegenpartijen en van de landen van de eurozone te beperken in volume en in tijd. Vermits de ratings van heel wat financiële instellingen en landen van de eurozone ook in 2012 verder bleven dalen, verminderde ook dit jaar het bedrag van een aantal kredietlijnen en schrapte de Schatkist in 2012 bovendien veertien kredietlijnen (vooral van Italiaanse en Spaanse tegenpartijen) omdat hun rating niet meer voldeed aan de minimumvereisten van de Schatkist7. Twee nieuwe tegenpartijen kregen tijdens het voorbije jaar echter voor het eerst een kredietlijn toegewezen. In het kader van haar liquiditeitenbeheer sluit de Schatkist verrichtingen af op de interbankenmarkt en plaatst ze geldoverschotten bij financiële tegenpartijen. Net zoals de voorbije jaren bleef de Schatkist bij haar beslissing om bij beleggingen van meer dan één week uitsluitend reverse repo s te gebruiken en om, in het algemeen, ook voor kortere looptijden de voorkeur te geven aan dit instrument. Voor de termijn van de reverse repo ontvangt de Schatkist immers een OLO en/of een schatkistcertificaat als zekerheid, wat het kredietrisico van deze verrichtingen beperkt. Met het oog op deze repoverrichtingen werd er in 2012 dan ook een EMAcontract8 afgesloten met één bijkomende tegenpartij. Voor het tweede jaar op rij daalde het gemiddelde bedrag dat dagelijks door de Schatkist werd belegd, al was die daling in 2012 wel lager dan in 2011 (respectievelijk 9% en 14%). Die afname was vooral te danken aan de daling met 20% van het gemiddelde dagelijkse bedrag van de gewone plaatsingen. Het gemiddelde dagelijkse bedrag van de reverse repo s 6 De kredietlimieten van de bancaire tegenpartijen van de Schatkist worden berekend op basis van het gereglementeerd kapitaal en de rating. 7 De Schatkist aanvaardt voor nieuwe transacties uitsluitend tegenpartijen met een rating van minimum A. 8 Cfr. Jaarverslag Staatsschuld 2007, deel 3 punt 3 voor een toelichting over het EMAraamcontract. bleef vrij stabiel en het aandeel van de reverse repo s in de totale beleggingen nam lichtjes toe van 50% in 2011 tot 56% in De stijging van het kredietrisico van de afgeleide producten, die werd opgetekend in 2011, werd in 2012 volledig weggewerkt, waardoor dit kredietrisico op het einde van 2012 een gelijkaardig niveau had bereikt als op het einde van Op 31 december 2012 bedroeg het totale kredietrisico in afgeleide producten immers 2,1 miljard euro, een daling met 17 % ten opzichte van het einde van het vorige jaar (2,6 miljard euro). Dankzij de Credit Support Annex (CSA)-overeenkomsten die de Schatkist met al haar primary dealers en met enkele andere tegenpartijen heeft afgesloten 9, weet zij zich gedeeltelijk ingedekt tegen dit kredietrisico. Op het einde van 2012 had zij immers voor 1,4 miljard euro aan zekerheden ( collateral ) ontvangen, waardoor het netto kredietrisico in afgeleide producten 0,7 miljard euro bedroeg, een daling met 30% ten opzichte van het einde van het vorige jaar (1,0 miljard euro) In 2012 werd een Credit Support Annex (CSA)-overeenkomst afgesloten met één bijkomende recognized dealer AANDEEL VAN DE PLAATSINGEN EN REVERSE REPO S. GEMIDDELDE BEDRAGEN GEPLAATST PER DAG (in miljoenen euro) Reverse repo's Plaatsingen Jaarverslag

42 Deel II Aan de basis van die vermindering van het totale kredietrisico in afgeleide producten ligt de afname van het kredietrisico (vóór collateral) van de deviezenswaps (-0,4 miljard euro) en van de andere afgeleide producten 10 (-0,4 miljard euro). Het kredietrisico van de renteswaps nam daarentegen toe met 0,3 miljard euro doordat een aantal renteswaps 11 in 2012 hun vervaldag bereikten en door de dalende trend van de rentecurve. De belangrijkste elementen ter verklaring van de vermindering van het kredietrisico van de deviezenswaps waren, naast de eindvervaldag van enkele deviezenswaps, de stijging van de wisselkoersen van de Amerikaanse dollar en de Japanse yen en de daling van de rentecurven. Vermits er op het einde van 2012 nog slechts weinig FX-swaps in omloop waren, was het kredietrisico van de andere afgeleide producten op dat ogenblik nagenoeg verdwenen /2011 MAANDELIJKSE EVOLUTIE VAN HET AANDEEL VAN DE PLAATSINGEN EN REVERSE REPO S. GEMIDDELDE BEDRAGEN GEPLAATST PER DAG (in miljoenen euro) 02/ / / / FXSwaps. 11 Met negatieve exposure. 06/ / / / / /2011 Reverse repo's 12/ / / / /2012 Plaatsingen 05/ / / / / / / /2012 Net als in 2011 zakte ook in 2012 de rating van één tegenpartij met een bestaande positie in afgeleide producten onder de minimumdrempel van A, die geldt voor het afsluiten van nieuwe transacties. Hierdoor nam het aandeel van dergelijke tegenpartijen in het netto kredietrisico in afgeleide producten toe van 0,9% tot 1,6%. Toch was op het einde van het jaar nog 98,4% van het netto kredietrisico in afgeleide producten gesitueerd bij tegenpartijen met een A- rating. Als de rating van een swaptegenpartij onder de minimumdrempel van A zakt, heeft de Schatkist op basis van een clausule in het ISDA-contract 12 het recht om de bestaande derivaten met die tegenpartij te annuleren. Deze clausule in het ISDAcontract is de zogenaamde Additional Termination Event (ATE) en is een recht dat enkel de Schatkist geniet maar niet haar tegenpartijen. De uitoefening van de ATE is evenwel geen verplichting. Toen in 2012 de rating van één swaptegenpartij onder A zakte, besloot de Schatkist de ATE-clausule niet uit te oefenen en dus de lopende derivaten met die tegenpartij niet te annuleren. In ruil daarvoor ontving ze een financiële zekerheid die ze mag houden tot de laatste derivatenpositie afgelopen is. Zolang de rating van de tegenpartij in kwestie lager blijft dan A, is ze uitgesloten van verdere transacties met de Schatkist. Op het einde van 2012 bestond meer dan de helft van het totale kredietrisico van de afgeleide producten uit transacties met een resterende looptijd van minstens tien jaar. Het aandeel van deze transacties in het totale kredietrisico van de afgeleide producten steeg van 38,7% op het einde van 2011 tot 55,5% op het einde van In het jaarverslag van 2008 werd vermeld dat de Schatkist als gevolg van het faillissement van Lehman Brothers Holdings Inc. een (dubieuze) vordering van 9,2 miljoen euro 13 heeft op Lehman Brothers International (Europe). In 2012 heeft de Schatkist een eerste schijf van 25% van deze vordering (2,3 miljoen euro) kunnen recupereren. Er wordt verwacht dat er in de toekomst nog bijkomende schijven zullen kunnen worden gerecupereerd. 12 International Swaps and Derivatives Association. Het ISDA Master Agreement is een kaderovereenkomst voor het afsluiten van transacties in afgeleide producten. 13 Deze vordering vloeit voort uit de vervroegde beëindiging van een renteswap, die de Schatkist destijds had afgesloten met Lehman Brothers International (Europe), een dochtermaatschappij van Lehman Brothers Holdings Inc. 42 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

43 Het financieringsbeleid in 2012 KREDIETRISICO VAN DE AFGELEIDE PRODUCTEN PER RATING OP Ratings(*) Aantal transacties % Totaal risico voor collateral % Collateral Totaal risico % AAA 0 0,0 % - 0,0 % - - 0,0 % AA 0 0,0 % - 0,0 % - - 0,0 % A 88 97,8 % ,96 EUR 98,8 % ,00 EUR ,96 EUR 98,4 % <A 2 2,2 % ,98 EUR 1,2 % ,00 EUR ,15 EUR 1,6 % Totaal ,0 % ,93 EUR 100,0 % ,00 EUR ,11 EUR 100,0 % (*) Rating van de tegenpartij of de moedermaatschappij KREDIETRISICO VAN DE AFGELEIDE PRODUCTEN PER PRODUCT EN PER RATING OP Ratings(*) Interest rate swaps % Currency swaps % Andere derivaten % AAA - 0,0 % - 0,0 % - 0,0 % AA - 0,0 % - 0,0 % - 0,0 % A ,47 EUR 97,9 % ,64 EUR 100,0 % ,15 EUR 100,0 % <A ,98 EUR 2,1 % - 0,0 % 0,0 % Totaal ,44 EUR 100,0 % ,64 EUR 100,0 % ,15 EUR 100,0 % (*) Rating van de tegenpartij of de moedermaatschappij OPSPLITSING VAN HET KREDIETRISICO VAN DE AFGELEIDE PRODUCTEN PER RESTERENDE LOOPTIJD OP Totaal Interest rate swaps Currency swaps Andere derivaten < 1 jaar 21,2 % 16,8 % 27,2 % 100,0 % 1 tot 5 jaar 14,4 % 4,3 % 28,2 % 0,0 % 6 tot 10 jaar 8,8 % -7,3 % 30,7 % 0,0 % >= 10 jaar 55,5 % 86,1 % 13,9 % 0,0 % Totaal 100,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0 % Jaarverslag

44 Deel II III. STRATEGISCHE AANDACHTSPUNTEN 44 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

45 Strategische aandachtspunten 1. Positieve evoluties in de eurozone In 2012 namen de Europese overheden opnieuw diverse initiatieven om de eurocrisis te bezweren. Zo werd in oktober 2012 het European Stability Mechanism (ESM) opgericht, en werden er nieuwe afspraken gemaakt om de begrotingsdiscipline en coördinatie te verzekeren. Aan de Spaanse banken werd hulp toegezegd en er werden principiële beslissingen genomen over een versterkt en gecentraliseerd bankentoezicht dat in een bankenunie zal resulteren. De Europese Centrale Bank van haar kant kondigde in augustus 2012 de Outright Monetary Transactions (OMT) aan, waarbij het onder bepaalde omstandigheden kortlopende obligaties van eurolanden kan aankopen, en dit mogelijkerwijze voor onbeperkte bedragen. Bovenstaande grafiek vergelijkt de rente-evolutie van de perifere landen met die van Duitsland voor de respectieve 10-jaarsleningen. Niettegenstaande de opstoot rond het midden van het jaar, daalden de rentes van de perifere landen globaal gesproken in Sommige landen konden naar het jaareinde toe opnieuw marktfinanciering op langere looptijden in het vooruitzicht stellen, of zelfs verkrijgen. De renteverschillen met Duitsland bleven echter aanzienlijk, ook al omdat de Duitse rente nieuwe laagterecords opzocht. Hierna worden twee concrete gevolgen van de Europese maatregelen voor de Belgische overheidsschuld besproken, met name de introductie van de Collective Action Clauses (CAC s) vanaf 1 januari 2013, en de maatregelen die de zogenaamde short selling van overheidsobligaties en de handel in Credit Default Swaps op overheidsobligaties beperken /2012 EVOLUTIE VAN DE 10-JARIGE RENTES IN / / / / / / / / / / / / / / / /2012 Duitsland Griekenland Ierland Italië Portugal Spanje 1.1 Collective Action Clauses (CAC s) Het Europese verdrag waarbij het European Stability Mechanism ingesteld werd, bepaalde dat alle landen van de eurozone vanaf 1 januari 2013 Collective Action Clauses (CAC s) dienen op te nemen in de documentatie van hun nieuwe overheidseffecten met een looptijd van langer dan één jaar. Collective Action Clauses (CAC s) zijn contractuele of reglementaire bepalingen die een akkoord over een (eventuele) schuldherschikking tussen een Staat en zijn investeerders vergemakkelijken. Een gekwalificeerde meerderheid van obligatiehouders heeft zo immers de mogelijkheid om, op een juridisch bindende wijze, een wijziging van de uitgiftevoorwaarden op te leggen aan alle overige investeerders. Zonder dergelijke clausules is het haast onmogelijk om tot een herstructurering over te gaan aangezien iedere obligatiehouder dan individueel zijn akkoord moet geven. Die gekwalificeerde meerderheid bestaat uit 75% dan wel 66 2/3% al naargelang de wijziging die doorgevoerd zou worden. In de loop van het jaar 2012 waren de landen van de eurozone het eens geworden over een gestandaardiseerde tekst. Te sterk verschillende clausules in de overheidseffecten van de diverse eurolanden zouden immers leiden tot minder Jaarverslag

46 Deel III vergelijkbaarheid van de effecten en tot een lagere liquiditeit op de markt, wat men wilde vermijden. Reeds uitgegeven overheidseffecten kunnen niettemin heropend worden na 1 januari 2013 zonder dat er sprake is van CAC s in hun documentatie. De landen van de eurozone kwamen wel overeen om maxima in te stellen voor de uitgifte van effecten zonder CAC s: voor 2013 bedraagt dat maximum 45% van de totale uitgiften. In de daaropvolgende jaren wordt dat percentage gradueel verminderd. Voor België worden CAC s opgenomen in de documentatie van de OLO s, de EMTN Notes en de staatsbons. Schatkistcertificaten en Belgian Treasury Bills worden niet geviseerd vermits hun looptijd minder dan één jaar bedraagt. Schuldscheine komen niet in aanmerking daar het geen effecten zijn maar leningen. De introductie van de CAC s heeft geen merkbare invloed gehad op de rente van de nieuw uitgegeven OLO s in Short Selling Regulation (SSR) In maart 2012 kwam de Europese Short Selling Regulation (SSR) in voege. De bedoeling van die regelgeving is om speculatieve handel in overheidsobligaties tegen te gaan. De regelgeving, die vanaf november 2012 trouwens van toepassing is in de gehele Europese Economische Ruimte, viseert specifiek 1) het zogenaamd naakt short verkopen van overheidseffecten door marktpartijen andere dan market makers (in die zin dat het niet meer mogelijk zal zijn om overheidseffecten te verkopen die men nog niet bezit en waarvoor men tevens niet over een contract beschikt dat in de levering van die overheidseffecten voorziet) en 2) het aankopen van Credit Default Swaps (CDS) wanneer men die overheidsobligaties, of activa die sterk gecorreleerd zijn met die overheidsobligaties, niet bezit. De Europese overheden zijn immers de mening toegedaan dat deze praktijken in het verleden bijgedragen hebben tot snelle opwaartse bewegingen van rentes voor de landen van de eurozone die in moeilijkheden verkeerden. De volumes op de markt van de CDS voor overheidsobligaties zijn beduidend gedaald, wat onder andere toegeschreven wordt aan de inwerkingtreding van deze regulering. 2. Staatswaarborgen en participaties van de Staat in bepaalde financiële instellingen Met het oog op de vrijwaring van de stabiliteit van het Belgische financiële stelsel heeft de regering in 2008 besloten om een systeem op te zetten voor het verlenen van een staatswaarborg voor verbintenissen die werden aangegaan door elke kredietinstelling of financiële holding die voldeed aan de criteria en tegen de voorwaarden vastgelegd bij koninklijk besluit. Ook in de daaropvolgende jaren bleef dit systeem in werking. De Thesaurie werd belast met de opvolging van deze dossiers. Deze opvolging gebeurt in het bijzonder door de Ondersteunende Dienst van de Schuld (ODS - Gewaarborgde Schuld), in nauwe samenwerking met het Agentschap van de Schuld en met de dienst FMD (Financiële Markten en Diensten). Onderstaande tabel geeft per instelling een overzicht weer van de uitstaande gewaarborgde bedragen in euro per 31 december 2011 en De portefeuille van RPI werd verkocht in UITSTAANDE GEWAARBORGDE BEDRAGEN PER INSTELLING Uitstaand per Uitstaand per Dexia ,38 EUR ,04 EUR Dexia NV ,00 EUR ,14 EUR RPI ,11 EUR ,63 EUR FORTIS IN ,00 EUR 0,00 EUR FORTIS CASHES ,00 EUR ,00 EUR KBC ,00 EUR ,00 EUR NMBS ,70 EUR 0,00 EUR ,20 EUR ,82 EUR In het jaar 2012 ontving de Belgische Staat in totaal 882,335 miljoen euro (Rijksmiddelenbegroting art ) als vergoeding voor de bovengenoemde verstrekte waarborgen ( tegenover 630,032 miljoen in 2011). 46 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

47 Strategische aandachtspunten 2.1 Dexia waarborg 2008 De totale verplichting van de Belgische Staat mocht eind 2009 niet meer bedragen dan 60,5 miljard euro. Op dit deel van de waarborg heeft Dexia geen uitgiftes meer gedaan sinds juni Bijgevolg neemt het uitstaand gewaarborgd bedrag sindsdien gestaag af. Het in de tabel vermeld uitstaand bedrag is het deel dat ten laste is van de Belgische Staat, zijnde 60,50 % van het totaal uitstaand bedrag. Dexia betaalt maandelijks aan de Staat een garantiepremie. Voor transacties van minder dan een jaar bedraagt de premie 0,50%, terwijl deze voor transacties van meer dan 1 jaar 0,865% bedraagt. In 2012 ontving de Belgische Staat 106,81 miljoen euro aan premies voor de Dexia waarborg Dexia NV waarborg 2011 Het betreft een bijkomende waarborg voor Dexia NV. De gewaarborgde entiteiten zijn Dexia NV en Dexia Crédit Local (DCL). Er werd een tijdelijke waarborg van maximum 45 miljard euro verleend in december 2011 voor een looptijd van 6 maanden tot 31 mei Deze tijdelijke waarborg werd in 2012 verhoogd met 10 miljard euro tot maximum 55 miljard euro en werd verlengd tot januari Het aandeel van België, Frankrijk en Luxemburg bedraagt in deze waarborg respectievelijk 60,5%, 36,5% en 3%. In absolute cijfers betekent dit dat de Belgische overheid garant staat voor maximaal euro. De waarborgpremie bedraagt: voor de kortetermijnverrichtingen : een vast gedeelte van 120 bp + een spread (die kan variëren van 20 tot 40bp) en die afhankelijk is van de rating van de gewaarborgde entiteit; Voor de middenlangetermijnverrichtingen : een vast gedeelte van 50 bp + een spread (die kan variëren van 20 tot 40 bp) en die afhankelijk is van de rating van de gewaarborgde entiteit. Voor de langetermijnverrichtingen wordt de premie berekend volgens een formule die afhankelijk is van de 5jaar CDS van Dexia Crédit Local (DCL), itraxx Europe, België en de landen van de Europese Unie. In 2012 ontving de Belgische Staat 368,084 miljoen euro aan vastleggingscommissie en premies voor de Dexia waarborg FORTIS OUT (RPI) Dit betreft de senior vorderingen gehouden door Fortis Bank NV ten laste van Royal Park Investments NV. Het uitstaand gewaarborgd bedrag nam met 198 miljoen euro af ten opzichte van De vergoeding voor de waarborg bedraagt 0,70% van het gewaarborgde bedrag. 2.4 FORTIS IN De minister van Financiën Steven Vanackere en BNP Paribas Fortis NV hebben in de loop van 2012 een overeenkomst bereikt over de vervroegde beëindiging van de staatswaarborgovereenkomst van 12 mei Onder deze overkomst waarborgde de Belgische Staat de eventuele verliezen op een specifieke investeringsportefeuille voor een maximaal bedrag van 1,5 miljard euro. Op 18 december 2012 werd de staatswaarborg stopgezet en op 20 december 2012 werd een eindpremiebetaling ontvangen voor een bedrag van euro. De Belgische Staat heeft geen enkele betaling moeten uitvoeren onder deze staatswaarborgoverkomst. Jaarverslag

48 Deel III 2.5 FORTIS CASHES Omvat de vorderingen gehouden door Fortis Bank NV ten laste van Fortis NV op grond van de "Relative Performance Note" afgesloten tussen Fortis Bank NV en Fortis NV in verband met de CASHES (Convertible And Subordinated Hybrid Equitylinked Securities) uitgegeven door Fortis Bank SA in december Het uitstaand bedrag is gedaald van 2,35 miljard euro naar 870,91 miljoen euro door de aankoop van 62,94% van de cashes door BNPP in februari De vergoeding voor de waarborg bedraagt 0,70% van het gewaarborgd bedrag. 2.6 KBC Het betreft de verliezen opgelopen door KBC Groep NV, KBC Bank NV en hun dochtervennootschappen op een portefeuille financiële instrumenten, bestaande uit kredietderivaten en collateralized debt obligations(cdo's). Het uitstaand gewaarborgd bedrag nam met 1,510 miljard af ten opzichte van Structurele verhoging van de gewogen gemiddelde duurtijd en van de duratie In deel 2 van dit jaarverslag werd ingegaan op de daling van de herfinancierings en - herzettingsrisico s die zich in 2012 opnieuw voorgedaan heeft. Deze daling ging gepaard met een stijging van de gewogen gemiddelde duurtijd van de schuld, alsook van de duratie ervan GEWOGEN GEMIDDELDE DUURTIJD EN DURATIE (SCHULD IN EURO) Gewogen gemiddelde duurtijd Duratie 48 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

49 Strategische aandachtspunten De gewogen gemiddelde duurtijd is het gewogen gemiddelde van de tijd die zal verstrijken tussen het tijdstip van de meting en de tijdstippen van de coupons en de terugbetalingen van de hoofdsommen van de diverse schulden in de portefeuille. De grafiek hieronder toont aan dat deze gemiddelde duurtijd sinds 2009 onafgebroken gestegen is, en voor de eerste keer sinds het jaar 2000 hoger kwam te liggen dan 7 jaar. In feite was de daling in 2008 en 2009 kortstondig: ze werd veroorzaakt door het relatief grote aandeel van schuld op korte termijn die aangegaan werd om de financiële instellingen te herkapitaliseren en/of te financieren eind 2008 en begin Bovendien was het net na het uitbreken van de crisis voor België moeilijk om op zeer lange termijn te lenen. De schuld op korte termijn werd ondertussen teruggebracht tot een niveau dat dicht bij de niveaus ligt die vóór de crisis gangbaar waren. De Schatkist kon ook heel wat leningen uitgeven op lange en zeer lange termijn: zo beliep de gemiddelde looptijd van de in 2012 uitgegeven lineaire obligaties (OLO s) 11,61 jaar. Duratie is een andere maatstaf voor de gemiddelde duurtijd. In het geval van duratie wordt het gewogen gemiddelde van de verdisconteerde (actuele) waarde van de coupons en de terugbetalingen berekend. Een stijging/daling van de marktrente doet de duratie dan ook afnemen respectievelijk toenemen omdat de verandering in de rente proportioneel belangrijker is voor de kasstromen die zich verder in de toekomst bevinden. Sinds het jaar 2000 is de rente globaal gesproken afgenomen en de grafiek toont aan dat de duratie in die periode inderdaad een sterkere toename kende dan de gewogen gemiddelde looptijd. De gewogen gemiddelde looptijd is dus een preciezere maatstaf voor de impliciete duur van de schuldportefeuille, maar aangezien de duratie een zeer goede indicatie geeft voor de gevoeligheid van de marktwaarde van een effectenportefeuille aan renteveranderingen wordt die doorgaans actief opgevolgd, en bijgevolg ook gepubliceerd door de Schatkist. De hogere gewogen gemiddelde duurtijd resulteert in lagere risico s voor de opnieuw gestegen staatsschuld. De verdere evolutie van de duurtijd zal afhangen van de strategie die de Schatkist zal volgen, maar ook van de toekomstige marktvraag naar beleggingen op lange en zeer lange termijn. 4. De distributie van de Belgische federale schuld 4.1 De primaire markt De primaire OLO-markt 14 De vraag van investeerders uit de eurozone (België + andere eurozonelanden) steeg lichtjes tot 56,51% van de totale vraag. Het opgenomen bedrag door Belgische investeerders bedroeg in 2012 nog 16,17% van het totale geplaatste bedrag, wat een lichte daling was ten opzichte van het vorige jaar. Deze daling volgde echter op een sterk toegenomen vraag in Voor het tweede jaar op rij was er heel beperkte vraag (1,92%) vanuit Azië, daar waar dit in 2010 nog 9,92% was. Ook vanuit Amerika/Canada bleef de vraag beperkt tot 1,96%. De vraag vanuit de andere Europese landen die niet tot de eurozone behoren, daalde licht (tot 38,19% van het geplaatste bedrag). Vooral voor de nieuwe benchmark op 5 jaar (OLO 67) was er een grote vraag vanuit deze landen (57,5% van het geplaatste bedrag). 14 De conclusies zijn enkel gebaseerd op de cijfers die de joint - en co-lead managers aan de Schatkist bezorgen in het kader van de uitgiften d.m.v. syndicaties. Bij een uitgifte d.m.v. een aanbesteding beschikt de Schatkist immers niet over dergelijke gegevens. Jaarverslag

50 Deel III OLO's - GEOGRAFISCHE VERDELING (PRIMAIRE MARKT) 50% 40% 30% 20% 10% 0% België Eurozone (zonder België) Europa (niet-eurozone) USA & Canada Azië Andere OLO's - VERDELING PER TYPE INVESTEERDER (PRIMAIRE MARKT) 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Pensioenfondsen Fondsenbeheerders Verzekeringsmaatschappijen Banken Centrale banken en overheidsinstellingen Andere 50 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

51 Strategische aandachtspunten Europa (nieteurozone) 38.19% OLO'S - GEOGRAFISCHE VERDELING IN 2012 Andere 1.43% België 16.17% Azië 1.92% Wat het type investeerders betreft, kan men opmerken dat de vraag vanwege de banken (33,57%) en pensioenfondsen (4,88%) vrij stabiel bleef t.o.v Verder kan er een grote stijging van de vraag van de verzekeringsinstellingen en fondsenbeheerders waargenomen worden. Ze namen respectievelijk 20,5% en 37,42% van het geplaatste bedrag op. Opvallend was de sterke daling van de vraag van de centrale banken en andere overheidsinstellingen (van 15,41% in 2011 naar 3,55% in 2012) De primaire markt van de schatkistcertificaten USA & Canada 1.96% Eurozone (zonder België) 40.34% De uitgifte van schatkistcertificaten gebeurt enkel via een aanbesteding waar de primary en recognized dealers papier opnemen voor eigen rekening of voor rekening van investeerders. De Schatkist beschikt hier dus niet over cijfers die toelaten om na te gaan bij welk type investeerder en in welke geografische zone ze geplaatst worden. Centrale banken en overheidsinstellingen 3.55% Andere 0.08% Pensioenfondsen 4.88% OLO's - VERDELING PER TYPE INVESTEERDER IN 2012 Banken 33.57% Verzekeringsmaatschappijen 20.50% 4.2 De secundaire markt Vooreerst dient vermeld dat de volgende conclusies enkel gebaseerd zijn op de cijfers die verkregen werden van de primary en recognized dealers. Zij zijn de voornaamste verhandelaars van onze schuld, maar niet de enige. De cijfers laten echter wel toe om bepaalde trends af te leiden. Ook dient opgemerkt te worden dat het enkel de aan- en verkopen van eindinvesteerders betreft, en dus niet die van de interdealermarkt De secundaire OLO-markt Net zoals de voorbije 4 jaar steeg (+6%) het verhandelde volume op de secundaire OLO-markt in Fondsenbeheerders 37.42% De netto-aankopen van OLO s door de investeerders daalden met 15% maar waren wel aanzienlijk hoger dan in de periode Jaarverslag

52 Deel III OLO's - NETTO-AANKOPEN - GEOGRAFISCHE VERDELING (in miljarden euro) België Eurozone (zonder België) Europa (niet-eurozone) Noord en Zuid-Amerika Azië Andere OLO's - NETTO-AANKOPEN - VERDELING PER TYPE INVESTEERDER (in miljarden euro) Commerciële banken Centrale banken Pensioenfondsen Verzekeringsmaatschappijen Fondsenbeheerders Hefboomfondsen Privébeleggers Bedrijven Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

53 Strategische aandachtspunten OLO'S - VERHANDELDE VOLUME OP SECUNDAIRE MARKT (in EUR miljarden) OLO'S - NETTO-AANKOPEN OP DE SECUNDAIRE MARKT (in EUR miljarden) Ondanks deze daling waren er heel wat types van investeerders waarvan de nettoaankopen stegen. Zo stegen de netto-aankopen door investeerders uit de andere eurozonelanden met 25%. Ook nam de interesse van Aziatische en Noord - en Zuid- Amerikaanse beleggers voor de OLO s op de secundaire markt sterk toe. Daar waar ze in 2011 nog netto-verkoper waren, werden ze netto-aankoper voor een aanzienlijk bedrag. De stijging deed zich vooral voor vanaf de maand juni. De netto-aankopen door Belgische investeerders daalden. Deze daling volgde echter op een zeer sterke stijging in 2010 en De Europese investeerders van buiten de eurozone bleven net zoals in 2011 nettoverkopers van OLO s De netto-aankopen door commerciële banken (-43%) en verzekeringsmaatschappijen (-37%) daalden sterk. Fondsenbeheerders (+149%) en centrale banken (+67%) kochten significant meer dan in De pensioenfondsen, hefboomfondsen en privébeleggers waren netto-verkopers van OLO s SC - VERHANDELDE VOLUME OP SECUNDAIRE MARKT (in miljarden euro) SC - NETTO-AANKOPEN OP DE SECUNDAIRE MARKT (in miljarden euro) De secundaire markt van de schatkistcertificaten Het verhandelde volume op de secundaire markt van de schatkistcertificaten bleef quasi gelijk (+1%). De netto-aankopen van schatkistcertificaten stegen met 4%. Er waren vooral grote netto-aankopen door investeerders uit de andere eurozonelanden en door Europese investeerders buiten de eurozone. Na een terugval in 2011, stegen de netto-aankopen vanuit Azië opnieuw naar het niveau van Verder was er een daling van de netto-aankopen door Belgische en Amerikaanse investeerders Jaarverslag

54 Deel III SC - NETTO-AANKOPEN - GEOGRAFISCHE VERDELING (in miljarden euro) België Eurozone (zonder België) Europa (niet-eurozone) Noord en Zuid-Amerika Azië Andere SC - NETTO-AANKOPEN - VERDELING PER TYPE INVESTEERDER (in miljarden euro) Commerciële banken Centrale banken Pensioenfondsen Verzekeringsmaatschappijen Fondsenbeheerders Hefboomfondsen Privébeleggers Bedrijven Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

55 Strategische aandachtspunten De centrale banken bleven veruit de voornaamste netto-aankopers van de schatkistcertificaten. Na een sterke daling in 2011 stegen hun netto-aankopen opnieuw met 23%. Ook commerciële banken en fondsenbeheerders bleven aanzienlijke netto-aankopers van de schatkistcertificaten. De netto-aankopen van de commerciële banken daalden met 23%, en deze van de fondsbeheerders bleven stabiel. De pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen, hefboomfondsen en privébeleggers betoonden zoals gewoonlijk geen interesse voor schatkistcertificaten Het houderschap van OLO s en schatkistcertificaten Het houderschap van OLO s door buitenlandse investeerders daalde in Eind december 2012 was 42,9% in handen van buitenlandse investeerders. Daarmee wordt de trend die midden 2008 begon verdergezet SC - EVOLUTIE VAN HET HOUDERSCHAP (in % van het totaal) 12/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /2012 België Eurozone (zonder België) Buiten Eurozone OLO's - EVOLUTIE VAN HET HOUDERSCHAP (in % van het totaal) / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /2012 België Eurozone (zonder België) Buiten Eurozone Bij de schatkistcertificaten zette de tendens naar meer internationalisering zich verder in Eind december werd 91,7% van de schatkistcertificaten aangehouden door buitenlandse investeerders. Een historisch hoogtepunt werd eind september bereikt toen 94,2% buiten België werd aangehouden. 5. De eeuwigdurende leningen Eeuwigdurende leningen hebben, zoals de naam zelf zegt, geen eindvervaldag. De Belgische Staat heeft nu beslist om deze leningen terug te betalen. De terugbetaling van de eeuwigdurende leningen heeft verschillende voordelen en leidt tot besparingen op technisch, fiscaal, boekhoudkundig en administratief vlak, en dit voor verschillende instellingen zoals het Rentenfonds en de Thesaurie, meer bepaald de Ondersteunende Dienst van de Schuld en de Dienst van de Grootboeken. Jaarverslag

56 Deel III Zoals aangekondigd op 26 september 2012, heeft de minister van Financiën bij de Ministerraad een wetsontwerp ingediend om de volgende eeuwigdurende leningen tegen hun nominale waarde terug te betalen: - 2,5% Schuld", ISIN code BE ; - "3,5% Schuld 1937", ISIN code BE ; - "Geünificeerde schuld 4% eerste reeks", ISIN code BE ; - "Geünificeerde schuld 4%, tweede reeks", ISIN code BE ; - "4% Bevrijdingslening", ISIN code BE Het is de bedoeling de terugbetaling in de loop van 2013 uit te voeren. Eind 2012 bedroegen de uitstaande bedragen per lening: Lening Uitstaand bedrag op "2,5% Schuld" ,78 EUR "3,5% Schuld ,96 EUR "Geünificeerde schuld 4% eerste reeks" ,29 EUR "Geünificeerde schuld 4%, tweede reeks" ,57 EUR "4% Bevrijdingslening" ,86 EUR In totaal bedraagt het uitstaand bedrag van deze eeuwigdurende leningen ,46 euro wat slechts 0,011% vertegenwoordigde van de totale federale staatsschuld eind De kleine uitstaande bedragen van de eeuwigdurende leningen zijn bijgevolg reeds een eerste indicatie van hun lage liquiditeit. Daarenboven worden deze leningen genoteerd op Euronext Brussel maar niet op een dagelijkse basis. De koersen worden vastgelegd door het Rentenfonds op basis van een handel die bijna onbestaande is voor dit soort leningen. De koersen volgen dus niet in dezelfde mate de marktevolutie zoals het geval is voor de koersen van de overige staatsobligaties. Bovendien zijn de eeuwigdurende leningen Geünificeerde schuld 1ste en 2de serie twee speciale gevallen. De bezitters ervan kunnen deze effecten aanwenden ter betaling van successierechten en dit tegen hun nominale waarde (100%). Om deze reden worden deze twee leningen sinds geruime tijd rond het pari genoteerd. 56 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

57 Strategische aandachtspunten BIJLAGEN Jaarverslag

58 Bijlagen A. Evolutie van de rating toegekend aan de federale overheidsschuld Fitch Ratings 27/01/2012 rating verlaagd van AA+ naar AA, outlook negatief 23/01/2013 rating AA bevestigd, outlook herzien van negatief naar stabiel S&P 13/01/2012 rating AA bevestigd, outlook negatief 29/01/2013 rating AA bevestigd, outlook negatief Moody s 16/12/2011 rating Aa3, outlook negatief DBRS 15/02/2013 Rating AA (Hoog), outlook negatief Japanese Credit Rating Agency 25/03/2013 Rating AAA, outlook stabiel Ratings and Investment 04/03/2013 Rating AA+, outlook stabiel 58 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

59 Bijlagen B. Dealers in Belgische schatkistwaarden en plaatsende instellingen voor het jaar 2013 Primary Dealers BANCO SANTANDER SA, Madrid Ciudad Grupo Santander - Avda. de Cantabria s/n E Boadilla del Monte (Madrid) BARCLAYS BANK PLC, London 5 North Colonnade - Canary Wharf GB-London E14 4BB BNP PARIBAS FORTIS, Brussels Warandeberg 3 B-1000-Brussels CITIGROUP GLOBAL MARKETS Ltd, London Citigroup Centre - 33 Canada Square, Canary Wharf GB-London E14 5LB CREDIT AGRICOLE CIB, Paris Quai du Président Paul Doumer 9 F Paris La Défense Cédex DEUTSCHE BANK AG, Frankfurt Taunusanlage, 12 D Frankfurt HSBC France, Paris Avenue des Champs Elysées 109 F Paris ING Bank NV, Amsterdam Amstelveenseweg 500 NL-1081 KL Amsterdam JP MORGAN Securities Ltd, London 25 Bank Street GB-London E14 5JP KBC BANK NV, Brussels Havenlaan 12 B-1080-Brussels MORGAN STANLEY & Co Int. Plc, London 25 Cabot Square - Canary Wharf GB-London E14 4QA NATIXIS, Paris Avenue Pierre Mendès-France, 30 F Paris NOMURA INTERNATIONAL Plc, London 1 Angel Lane GB-London EC4R 3AB RBC CAPITAL MARKETS, London Riverbank House - 2 Swan Lane GB-London EC4R 3BF ROYAL BANK OF SCOTLAND Plc, London 135 Bishopsgate GB-London EC2M 3UR SOCIETE GENERALE SA, Paris Boulevard Haussmann, 29 F Paris UBS LIMITED, London 100 Liverpool Street GB-London EC2M 2RH Recognized Dealers ABN AMRO BANK NV, Amsterdam Gustav Mahlerlaan 10 - PO Box 283 NL-1000 EA Amsterdam BANCO BILBAO VIZCAYA ARGENTARIA SA (BBVA), Bilbao Plaza de San Nicolas, 4 E Bilbao BELFIUS BANK, Brussels Pachecolaan 44 B-1000 Brussels COMMERZBANK AG, Frankfurt Mainzer Landstrasse, 153 D Frankfurt a/m GOLDMAN SACHS INT. BANK, London Peterborough Court 133 Fleet Street GB-London EC4A 2BB JEFFERIES INTERNATIONAL Ltd, London Vintners Place - 68 Upper Thames Street GB-London-EC4V 3BJ NORDEA BANK FINLAND, Helsinki Aleksanterinkatu, 36 FI Helsinki, Nordea SCOTIABANK, London Bishopsgate 201, 6th Floor GB-London-EC2M 3NS Jaarverslag

60 Bijlagen BTB Dealers BARCLAYS BANK Plc 5 North Colonnade, Canary Wharf GB-London E144BB BELFIUS BANK NV/SA Pachecolaan 44 B-1000-Brussels BNP PARIBAS FORTIS Warandeberg 3 B-1000-Brussels CITIBANK INTERNATIONAL Plc Citigroup Centre, Canada Square, Canary Wharf, GB-London E14 5LB DEUTSCHE BANK AG (London Branch) 77 London Wall, 1 Great Winchester Street GB-London EC2N 2DB GOLDMAN SACHS INTERNATIONAL 120 Fleet Street, River Court GB-London EC4A 2BB KBC BANK NV Havenlaan 12 B-1080-Brussels UBS LIMITED 100 Liverpool Street GB-London EC2M 2RH Plaatsende instellingen (Staatsbons) ABN-AMRO Private Banking Roderveldlaan, 5 (Bus 4) B-2600-Berchem BANK DEGROOF Nijverheidstraat, 44 B-1040-Brussel BANK VAN DE POST Anspachlaan, 1 B-1000-Brussel BELFIUS BANK Pachecolaan, 44 B-1000-Brussel BKCP BANK Waterloolaan, 16 B-1000-Brussel BNP PARIBAS FORTIS Warandeberg, 3 B-1000-Brussel LANDBOUWKREDIET Sylvain Dupuislaan, 251 B-1070-Brussel DELTA LLOYD Sterrenkundelaan, 23 B-1210-Brussel DEUTSCHE BANK Marnixlaan, B-1000-Brussel DIERICKX, LEYS & CIE Kasteelpleinstraat, 44 B-2000-Antwerpen GOLDWASSER Exchange Adolphe Demeurlaan, 35 B-1060-Brussel ING België Marnixlaan, 24 B-1000-Brussel KBC BANK Havenlaan, 2 B-1080-Brussel LELEUX Associated Brokers Wildewoudstraat, 17 B-1000-Brussel PETERCAM Sint-Goedeleplein, 19 B-1000-Brussel VAN DE PUT & Cie Van Putlei, B-2018-Antwerpen VDK SPAARBANK Sint-Michielsplein, 16 B-9000-Gent 60 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België

61 Bijlagen C. Uitgiftekalender 2013 Deze kalenders zijn indicatief en kunnen door de Schatkist steeds gewijzigd worden. Jaarverslag

62 Bijlagen D. Organigram 62 Agentschap van de Schuld Koninkrijk België