2016/2017 VKB LANDBOU-ONTWIKKELING NAVORSINGSVERSLAG

Transcriptie

1 i 2016/2017 VKB LANDBOU-ONTWIKKELING NAVORSINGSVERSLAG Deur: Robert Steynberg, Jacques van Zyl & Pieter de Wet Dept. Landbou-Ontwikkeling 2016/2017

2 i VOORWOORD Die afgelope jaar was n rekordjaar vir meeste somergewasse en daar is besonder se moeite gedoen om die goeie seisoen optimaal te benut in terme van proewe. Daar is dus goed voortgebou op die vorige jaar se resultate om n baie goeie basis te lê vir die pad vorentoe. Genoegsame data (verteenwoordigend van meer as netto persele) is ingesamel om sekere afleidings en aanbevelings na slegs twee jaar met goeie seke r- heid te maak. Die proewe se grootste waarde is geleë in die demonstrasiewaarde daarvan oor wat bereik kan word as sekere basiese en bekende boerdery praktyke in heroorweging geneem en verfyn word. Dit word geraam dat die voorgestelde aanbevelings ten opsigte van rywydtes, groeiklasse en plantdatums die langtermyn gemiddelde opbrengste van sojabone by diegene wat dit nog nie so toepas nie met dubbel syfers (persentasiegewys) kan laat toeneem. Die wisselvalligheid van opbrengste wat van jaar tot jaar voorkom, behoort ook te verminder met die toepassing van gesonde beginsels en verbouingspraktyke. Dit word besef dat elke produsent besluite neem met inagneming van sy eie unieke f i- nansiële posisie en bestuursvermoëns. Elke produsent behoort egter kennis te neem dat vernuwing en innovasie moontlik is met die gepaardgaande voordele vir elkeen wat die uitdaging wil of kan aanvaar. Die volgende fase van die voortgesette navorsing sal ekonomiese ontledings insluit om die ekonomiese volhoubaarheid by veral die gedeelte oor Bewaringslandbou te demonstreer. Dit is n belangrike faktor om oor die lang termyn in ag te neem omdat die ekonomiese voordele van Bewaringslandbou soms moeilik meetbaar is en soms is dit ook nie dadelik meetbaar of herkenbaar nie. Ons Boeremedewerkers is weereens die belangrikste skakels van hierdie jaar se navorsing. Sonder hul onbaatsugtigheid sou niks vermag kon word nie. n Hartlike woord van dank word uitgespreek teenoor elkeen wat in die volledige medewerkerslys saamgevat is. Laastens moet gemeld word dat die gevolgtrekkings en aanbevelings met opset ook in die begin van die verslag weergegee word en nie net in die teks nie. Dit is gedoen om dit vir die leser wat net met n vinnige oogopslag ondersoek wil instel, makliker te maak.

3 ii INHOUDSOPGAWE DANKBETUIGING... 1 MEDEWERKERS... 1 DOELWITTE... REëNVALGEMIDDELDES VIR TERSAAKLIKE PROEFAREAS...4 GEVOLGTREKKINGS EN AANBEVELINGS...5 SOJABOONPLANTPOPULASIE... 5 SOJABOONRYWYDTE... 5 PLANTDATUM EN GROEIKLAS VIR SOJABONE... 6 SOJABOONKWALITEIT... 6 MIELIEPLANTPOPULASIE... 7 MIELIERYWYDTE... 7 MIELIEBEMESTING... 7 WINTERDEKGEWASSE IN BEWARINGSBOERDERY... 7 A. SOJABOONPROEWE TE VREDE, JIM FOUCHE EN PETRUS STEYN/LINDLEY... 9 ALGEMENE PROSEDURES... 9 RESULTATE FOTOVERSLAG FINALE PLANTPOPULASIES BEHAAL OPBRENGS: GROEIKLAS HOOFEFFEKTE OPBRENGS: PLANTPOPULASIE X RYWYDTE X GROEIKLAS WISSELWERKINGSEFFEKTE... 5 OPBRENGS/PLANTPOPULASIE KORRELASIES PEULHOOGTE PEULAANTAL PER PLANT MORFOLOGIESE ONTWIKKELING SOJABOON KWALITEIT: OLIE- EN PROTEïENINHOUD... 77

4 iii GEVOLGTREKKINGS EN AANBEVELINGS SOJABOONPLANTPOPULASIE SOJABOONRYWYDTE SOJABOONPLANTDATUM EN GROEIKLAS SOJABOONKWALITEIT B. MIELIEPROEWE TE VREDE/ASCENT...82 ALGEMENE PROSEDURES RESULTATE FOTOVERSLAG PLANTPOPULASIEPROEWE: OPBRENGS & KOPONTWIKKELING GEEN BEWERKING X BEMESTING: OPBRENGS GEEN BEWERKING X BEMESTING: BLAARONTLEDINGS WINTER DEKGEWASPROEF: GRONDWATERINHOUD VOOR PLANT EN OPBRENGS GEVOLGTREKKINGS EN AANBEVELINGS MIELIEPLANTPOPULASIE MIELIEBEMESTING WINTER DEKGEWAS C. RIEMLAND STUDIEGROEPPROEWE ALGEMENE PROSEDURES RESULTATE MIELIEPROEF SOJABOONPROEF D. SONOP BOEREVERENIGING SOJABOONPROEWE ALGEMENE PROSEDURES RESULTATE BEWERKINGSPROEF RYWYDTEPROEF

5 iv E. SOJABOON CULTIVARSTROOKPROEWE SONOP BOEREVERENIGING (PETRUS STEYN) CRONJE BOERDERY (VREDE) WARDEN BOEREVERENIGING WD STEENKAMP (WARDEN) RIVERSDAL BOEREVERENIGING (FRANKFORT) AANHANGSEL A: STATISTIES VERWERKTE DATA VIR SOJABOONPROEWE TE VREDE, JIM FOUCHE EN PETRUS STEYN/LINDLEY AANHANGSEL B: STATISTIES VERWERKTE DATA VREDE MIELIEPROEWE...17

6 1 DANKBETUIGING Navorsing soos waaroor hier verslag gedoen word, verteenwoordig harde werk en die gekoördineerde samewerking van verskeie persone en instansies. n Opregte woord van dank word teenoor elkeen hier onder gelys, uitgespreek. MEDEWERKERS Dr. Hendrik Smith (Graan Suid Afrika): Dr. Willem Killian en Me. Lientjie Visser (LNR): Mnr. Gerrie Trytsman (LNR): Mnr. Pieter de Wet Jnr. (VKB): Mnr. Francois de Jager (Agrixtreme): Mnr. Louis Pieterse Jnr. (Agrixtreme): Mnr. G.P. Schoeman (Agrisol): Mnr. Willem vd Bergh: Dr. Robert Steynberg (VKB): Me. Paula Lourens (Vermi Solutions): Mnr. Willem Engelbrecht (K2 saad): Mnr. Willem Otto (Senseed): Mnr. Thinus de Wet (Free State Oil): Mnr. Jaques van Zyl (VKB): Mnr. Pieter de Wet Snr. Verskeie dagarbeiders: Koördineerder van die Riemland- en Ascentstudiegroepe. Die Mielie Trust het via Graan Suid Afrika ook n inset gemaak in terme van uitgawes soos met grondontledings, en grondmeters ( probes ). Akkerbou- en Grondkundige insette, ontwerp van proewe en statistiese ontleding van proefresultate. Kundige advies en proefuitleg asook monitering van dekgewasproewe. Landboukundige en fasiliteerder vir die Riemlandstudiegroep en tegniese bystand by Ascentstudiegroep. Neem van grondmonsers (Riemland). Vir onkruid- en pesbeheerprogram (Riemland). Ontleed grondchemie en bemestingsaanbeveling (Riemland). Versorg proewe (Riemland). Landboukundige en fasiliteerder vir die Ascentstudiegroep. Tegniese bystand met grondchemiese- en grondbiologiese ontledings vir Ascentstudiegroep. Verskaf saad vir sekere sojaboonproewe. Verskaf saad vir sekere sojaboonproewe. Ontleed sojaboonkwaliteit. Landboukundige gemoeid met proewe te Vrede/Ascent en Jim Fouche asook tegniese hulp by Riemlandstudiegroep. Verskaf stoorruimte vir dors van proewe. Help om proewe te plant, -versorg, -oes en te dors.

7 2 BOEREMEDEWERKERS: Riemlandstudiegroep Danie Slabbert: Mielie- en sojaboonrywydte- en plantpopulasieproef te Reitz. Ascentstudiegroep Izak Dreyer: Christo Cronje: Danie Portwig: Paul Zietsman: Stephan Fourie: Jan Nell: Jaco van Dyk: Jedrie van Rooyen x mielieplantpopulasieproewe; x mieliebemestingsproewe, mielieproef met winterdekgewasse; sojaboonproef met rywydtes, groeiklasse en plantpopulasie as faktore te Vrede/Ascent. Mielieplantpopulasieproef; cultivarstrookproewe te Vrede. Mielieplantpopulasieproef te Cornelia. Mielieplantpopulasieproef te Ascent. Sojaboonplantpopulasieproef te Vrede/Cornelia. Sojaboonplantpopulasie- en rywydteproef met vier groeiklasse te Vrede/Memel. Sojaboonplantpopulasieproef met vier groeiklasse en rywydteproef te Vrede/Memel. Mielieplantpopulasieproef te Ascent asook bewerkingsproef en sojaboonplantpopulasie en rywydteproef. Ander proewe SW en Barry Graaff: Toit Reyneke: Willie van Huysteen: Riversdal Boerevereniging: Sonop Boerevereniging: Warden Boerevereniging: WD Steenkamp: 2 x Sojaboonplantdatumproewe met verskillende groeiklasse, plantpopulasies en rywydtes te Jim Fouche/Frankfort. Sojaboongroeiklas-, plantpopulasie- en rywydteproef te Jim Fouche. Sojaboongroeiklasproef met verskillende plantpopulasies en rywydtes te Lindley/Petrus Steyn. Sojaboon strookproef te Frankfort. Sojaboon strookproef te Petrus Steyn. Sojaboon strookproef te Warden. Sojaboon strookproef te Warden.

8 DOELWITTE Die hoof- en oorkoepelende doelwit van Landbounavorsing behoort altyd ten doel te hê om volhoubare en ekonomiese gewasproduksie te bevorder. Die Riemland- en Ascentstudiegroepe se klem is op volhoubaarheid in die sin van bewaringsboerdery. Hul hoofdoelwit kan in n neutedop opgesom word as die bewusmaking van bewaringsboerdery. Boere het wêreldwyd die inisiatief geneem om bewaringsboerdery te ontwikkel, maar Suid-Afrikaanse boere het ietwat agterweë gebly en is nou besig om met rasse skrede vooruit te gaan. Die konsep is van allergrootste belang om boerderygrond wat nog nie deur water- en winderosie asook ander verval verlore geraak het nie, behoue te laat bly en om indien moontlik, die proses van degradering om te keer. Bewaringsboerdery het ook n groot rol te speel om die kweekhuiseffek van CO 2 te verminder omdat enorme hoeveelhede CO 2 in die organiese materiaal van grond vasgelê kan word as bewaringsboerdery beoefen word. Organiese materiaal is vanselfsprekend ook om verskeie ander redes baie voordelig vir die Landbou. Die Studiegroepboere het self besluit welke aspekte van boerdery binne hierdie bepaalde omgewing nagevors moet word. Die spesifieke proewe soos rywydte- en plantpopulasieproewe het ten doel om vas te stel hoe hierdie basiese praktyke verskillend toegepas moet word by bewaringsboerdery. Daar is daadwerklike beginsels betrokke waarom afgelei word dat aanpassings nodig is. Die dekgewaskomponent het besliste voordele ten opsigte van sekere fisiese, chemiese en biologiese eienskappe van die grond. Dit is ook belangrik om te kan aantoon wat moontlik is as die produsent bereidwillig is om innoverent te wees. Die sojaboonproewe het baie spesifiek ten doel om riglyne te ontwikkel waarvolgens plantpopulasieaanpassings gemaak moet word vir variërende plantdatums, rywydtes, groeiklasse, groeiwyses en bewerkingspraktyke. Die literatuur is baie vaag in terme van die aanpassings wat nodig is, hoewel dit erken word dat aanpassings nodig is wanneer plantdatum, groeiseisoenklas of plantgroeiwyse verander. Ons boere moet ook bemagtig word om die beginsels rondom hierdie aspekte te verstaan sodat besluite onafhanklik geneem kan word soos wat omstandighede verander. Die proewe het ook ten doel om te demonstreer hoeveel waarde toegevoeg kan word as ou bekende idees en praktyke optimaal toegepas word.

9 mm mm mm mm 4 REëNVALGEMIDDELDES VIR TERSAAKLIKE PROEFAREAS Vrede rainfall: 2016/ Total: Sept Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May Ascent rainfall: 2016/ Total: Sept Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May Jim Fouche rainfall: 2016/ Total: Sept Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May Rainfall 2016/17; Reitz Silo and Danie Slabbert Sep Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr Danie Slabbert 672.6mm Reitz Silo 784mm Figuur A. Reënval vir verskillende areas in die VKB produksiegebied vir die 2016/2017 seisoen. Dit is uit Figuur A duidelik dat die afgelope seisoen n baie goeie reënvaljaar was. Ascent was die droogste, maar die reënval was steeds goed en bo-gemiddelde opbrengste is behaal vir mielies sowel as sojabone ondanks n droë herfs. Jim Fouche was die natste en opbrengsbeperkings het oor die algemeen voorgekom as gevolg van versuiptoestande op die sanderige watertafelgronde. Die syfers weerspieël nie wolkbreuktoestande wat net na planttyd in gelokaliseerde areas voorgekom het nie. Daar is plase waar heelwat meer as 1000mm gemeet is. Dit is ook opmerklik hoe skielik die reën aan die einde van die seisoen verminder het. Dit is veral in die Vrede- en Ascentomgewings dat dit teen einde Februarie letterlik die laaste keer vir die seisoen gereën het. Hierdie feit sal weer by die bespreking van resultate genoem word omdat dit opbrengste negatief beïnvloed het by laat aanplantings en waar lang sojaboongroeiklasse gebruik is.

10 5 GEVOLGTREKKINGS EN AANBEVELINGS SOJABOONPLANTPOPULASIE Verhoging in plantpopulasie tot hoër as die huidige algemene norm van ongeveer plante/ha het volgens die proewe onder beskouing n geringe rol te speel om opbrengs betekenisvol te verhoog as normale planttye geld. Daar was n neiging te bespeur dat opbrengs kon toeneem as gevolg van hoër plantpopulasies as daar laat aangeplant is. Dit was veral vinnige groeiklasse wat voordelig kon reageer. Die plantpopulasie effek was ook eerder te bespeur by nou rywydtes as by wye rye. Op hierdie vroeë stadium wil dit voorkom asof plantpopulasies van ongeveer plante/ha by die laat plantdatums voordelig sal wees maar verdere werk is nodig om dit te bevestig en verder te kwantifiseer. Plantpopulasieverhogings het nie veel praktiese waarde getoon om peulhoogtes betekenisvol te verhoog by cultivars waarvan die peule ietwat laag gedra word nie. Dit is nie net die boonste grens van plantpopulasies wat belangrik is nie maar ook die onderste. Daar is gevind dat opbrengste vir groeiklasse 4.5 tot 6 baie bevredigend en goed kan wees vir lae plantpopulasies wat neig na ongeveer plante/ha. Hierdie lae plantpopulasies sal egter nooit as riglyn vir aanplantingsdoeleindes aanbeveel word nie. Die risiko vir plantverliese is eenvoudig te groot en as daar met lae plantpopulasies weggespring word, kan opbrengsbeperkende plantpopulasievlakke vinnig bereik word. Dit is veral opbrengsbeperkende gapings in die rye wat makliker kan vorm as daar weggespring word met lae plantpopulasies. Die inligting is van besondere waarde indien aanbevelings gemaak moet word wanneer standverliese as gevolg van hael voorkom en die besluit geneem moet word of daar oorgeplant moet word of nie. Hael is nie al rede dat vinnige en vroeë standverliese kan voorkom nie. Hierdie studie maak dit moontlik om te bevestig dat plantpopulasies van ongeveer plante/ha en selfs laer dit nie regverdig om oor te plant nie. Ondervinding op plaasvlak tydens die studie het ook reeds bevestig dat sulke lae plantpopulasies dit nie regverdig om oor te plant nie. Al sou dit beteken dat daar meer onkruidbespuitings nodig sou wees, is die negatiewe effek van n later plantdatum baie groter as die effek van standverliese. Dit moet in ag geneem word dat die kompensatoriese vermoë van sojabone vir standvariasie ook afhanklik sal wees van groeitipe en die vertakkingsvermoë van n cultivar. Verdere navorsing is nodig om hierdie faktore te ondersoek. Laastens is daar gevind dat die finale plantpopulasies wat geoes word maklik met tot 60% verskil van dit wat geplant is. Die probleem is nie noodwendig swak ontkieming nie. Plante kan om verskeie redes verlore raak en een daarvan is onegalige ontkieming. Die plantjies wat later ontkiem, word makliker uitgedruk as gevolg van kompetisie deur plante wat vinniger ontkiem het. Die probleem kan groter wees met boere wat saad terughou wat nie so goed gesif en behandel is soos kommersiële saad nie. Hierdie aspek verdien verdere navorsingsaandag. SOJABOONRYWYDTE Die opbrengsverhogende potensiaal van nou rye is baie groter as die potensiaal vir toenemende plantpopulasies om opbrengs te verhoog. Vanjaar was n besonder goeie reënjaar wat selfs relatief klein tipe cultivars laat groei het tot hulle begin omval het. Dit was dus n verrassing dat nou rywydtes steeds goeie opbrengsverhogings veroorsaak het. Die verrassing was ook daarin geleë dat nou-ry behandelings benadeel is deur die tegniek wat merendeels gebruik is om nou rye te verkry deur dubbeld en tussen-in te plant. Daar het groeibeperkende vertrapping en kompaksie op hierdie rye voorgekom. Opbrengsverhogings is selfs verkry deur nou rye van 0.6m verder te vernou tot by 0.m rye. Dit kon opgemerk word dat die langer groeiklasse minder positief gereageer het op nou rywydtes, maar selfs hulle het steeds n algemene positiewe effek getoon in terme van opbrengsverhoging.

11 As daar na peulhoeveelhede per plant gekyk word, wil dit voorkom asof 0.m rye dalk te nou begin raak vir peulvorming, veral as vroeë aanplantings en lang groeiklasse ter sprake is wat goed kan vertak. Dieselfde afleiding kon nogtans nie gemaak word as daar slegs na opbrengs gekyk word nie. Dit moet aanvaar word dat die ander opbrengskomponente waarmee gekompenseer kan word, naamlik pitmassa en pitte per peul, voldoende kon kompenseer vir die besonder nou rye. 6 PLANTDATUM EN GROEIKLAS VIR SOJABONE Plantdatum en groeiklas is onlosmaaklik deel van mekaar en sal saam beskou word. n Vertraging in plantdatum het verrassend genoeg omtrent dieselfde vertragingsinvloed op oesdatum by al die groeiklasse gehad. Die verrassing is geleë in die feit dat die vinnigste groeiklasse voor 22 Desember kan begin blom. Hulle is dus nie soos die langer groeiklasse genoodsaak om te wag dat dagliglengtes afneem tot korter as n bepaalde duurte voordat blomvorming gestimuleer kan word nie. Langer groeiklasse word eers vanaf die helfte van Januarie en later tot blomvorming gestimuleer. Die proewe het gedemonstreer dat die langer groeiklasse eerste geplant moet word sodat die beskikbare seisoen lank genoeg kan wees om hul volle opbrengspotensiaal te bereik. Groeiklas 6 en 6.4 behoort tot die eerste week van November geplant te kan word (verkieslik reeds in Oktober) waarna korter groeiklasse rondom klas 5 aan die beurt moet kom. Daar kan tot en met die tweede week van Desember geplant word, maar dan moet vinnige groeiklasse van ongeveer klas 4.5 vanaf begin Desember geplant word en nou rye moet oorweeg word om hul opbrengspotensiaal tot by bevredigende vlakke te verhoog. Groeiklasse 6 en langer het sekere risikos waarvan die belangrikste is dat n plantdatum van einde Oktober tot die eerste week van November nie gewaarborg kan word nie. Daar is dus risiko dat hulle nie betyds geplant sal word nie. Verder het hulle, selfs met n vroeë plantdatum, nodig om einde Maart en die eerste helfte van April nog met graanvulling besig te wees. Dit is die tydperk wanneer beskikbare water baie belangrik is. Dit is n gegewe dat reënval begin afneem vanaf begin Maart en sodoende word droogterisikos al hoër. Nog n risiko in die Noord-Oos Vrystaat is vroeë ryp teen einde Maart soos wat in 2016 voorgekom het. Die lang groeiklasse het almal skade gely ondanks vroeë plantdatums. n Laaste risiko wat met lang groeiklasse gepaard gaan, is die risiko vir Sclerotinia wat verhoog. Een van die belangrikste komponente wat nodig is vir die ontwikkeling van Screrotinia is gemiddelde dagtemperature van 16 o tot 21 o C wat met nat toestande van minstens 24 uur gepaard gaan. Hierdie toestande kan enige tyd van die seisoen voorkom, maar die waarskynlikheid daarvoor vergroot as temperature van nature in die herfs begin daal. Dit is dan wanneer die kort groeiklasse reeds blare begin afspeen omdat hul groeisiklus tot n einde kom. Die lang groeiklasse is dan nog groen en vatbaar vir Sclerotinia. SOJABOONKWALITEIT Dit het oor die algemeen voorgekom asof die langste groeiklas swakker kwaliteit gelewer het as die kort groeiklasse maar die tendens was nie oortuigend nie. Daar is aanduidings dat cultivarkeuse die bepalende rol speel en nie groeiklas nie. Twee van die proewe het kort groeiklasse gehad wat nie elders herhaal is nie maar in hul onderskeie proewe was hul kwaliteitsontledings swakker as die van die ander kort groeiklasse. Die standaard kort groeiklascultivar (Klas SSS 4945) wat in meeste van die proewe voorgekom het, het gereeld die hoogste olie- en proteïeninhoud getoon. Daar was verlede jaar n duidelike tendens dat laat plantdatum n rol kan speel by swak kwaliteit. Dit het egter verband gehou met onryp pitte omdat vroeë ryp die groeiseisoen kort geknip het. Plantdatum en groeiklas per se sal nie nadelig wees mits die groeiseisoen volkome voltooi kan word nie.

12 As daar dus vir goeie kwaliteit geproduseer moet word, moet die regte cultivars gekies word en hulle moet vroeg genoeg geplant word om na behore ryp te word. 7 MIELIEPLANTPOPULASIE Plantpopulasies van ongeveer plante/ha en laer blyk opbrengsbeperkend te raak, spesifiek onder relatief goeie reënvaltoestande soos wat vanjaar geheers het. Dit skyn asof plantpopulasies van ongeveer plante/ha en selfs n bietjie hoër voldoende is om opbrengste te verhoog tot n goeie vlak waarna verdere opbrengsverhogings afplat. Ander faktore raak daarna opbrengsbeperkend sodat hoër plantpopulasies nie meer help om opbrengste te verhoog nie. Die proewe was nie ontwerp om te bepaal wat die volgende beperkende faktor is nie, maar daar was aanduidings dat grondvrugbaarheid en/of plantvoeding moontlik beperkend raak. Beskikbare water sal vanselfsprekend altyd n faktor wees om ook in ag te neem. Indien plantvoedingsbeperkings of waterbeperkings uitgeskakel kan word, kan opbrengsverhogings tot by plante/ha verwag word. Ekonomiese oorwegings word dan belangrik om te bepaal of dit werklik voordelig is. n Ander faktor wat vanselfsprekend uiteindelik ook n rol sal speel is die genetiese opbrengspotensiaal van die beskibare cultivars, maar daar was nog nie blyke dat dit vanjaar die volgende opbrengsbeperkende faktor was nie. MIELIERYWYDTE Die Ascent mielieproewe is die afgelope jaar vir die tweede keer in strookproewe herhaal en daar is nog nie voldoende herhalings om statistiese prosedures in te span om tendense in terme van rywydtes en bewerkingspraktyke te analiseer en te beoordeel nie. Die Riemlandproewe het vanjaar egter getoon dat opbrengs toeneem hoe nouer die rye raak. Dit kan verwag word in n goeie reënjaar. Die vorige jaar was egter n droë jaar en toe was daar nie betekenisvolle rywydte effekte nie. Dit blyk dus dat nou rye van 0.5m minstens nie nadelig sal wees vir mielie-opbrengs nie en daarom kan nou-ry planters oorweeg word vir die voordele wat dit in terme van Bewaringslandbou inhou en vir die bewese voordele vir verhoogde sojaboonopbrengste. MIELIEBEMESTING Verhoogde bemestingspeile in bemestingsloodsproewe wat met standaard plantpopulasies geplant is, kon nie opbrengsverhogings teweeg bring as die gemiddelde opbrengs ongeveer 8t/ha was nie. Grondvrugbaarheid was dus nie die opbrengsbeperkende faktor onder hierdie toestande nie maar moontlik plantpopulasie. Daar was wel bemestingsreaksies as die opbrengsvlakke onder 6t/ha was. Dit skyn dus asof grondvrugbaarheid en/of bemesting die opbrengsbeperkende faktor is wat na n hoër vlak geneem moet word as opbrengste in n goeie reënvaljaar laer as 8t/ha is. Die ekonomie daarvan en verhoogde kapitaalrisikos sal vanselfsprekend ook ontleed moet word en dit hang jaarliks van kommoditeitspryse af. Verdere ondersoeke in terme van volhoubaarheid, wat die risiko vir ondergrondversuring insluit, sal ook volledig gedoen moet word om te bepaal hoe ver opbrengsverhogings met behulp van verhoogde bemesting en plantpopulasies nagejaag moet word. WINTER DEKGEWASSE IN BEWARINGSBOERDERY Daar was aanduidings dat dekgewasse enige potensiële verdigtings- en/of kompaksie-effekte van geen bewerking kon teëwerk. Mielie-opbrengs is gevolglik nie benadeel deur n voorafgaande winterdekgewas nie. Dit stem ooreen met die vorige jaar se resultate toe dit baie droog was in teenstelling met hierdie jaar se voldoende reën. Dit kom

13 voor asof die effektiewe benutting van reën tydens die groeiseisoen van groter belang is as die vog wat oorgedra kan word. Hier moet dit in ag geneem word dat die grond onder beskouing redelik vlak is met n effektiewe worteldiepte van ongeveer 65cm. Dit kan enersyds redelik min water stoor en andersyds vereis dit redelik min water om na uitdroging weer volkome benat te word. Die effek van reënvalverspreiding moet nog bestudeer word omdat droogte op n sensitiewe stadium n groter invloed op mielie-opbrengs het as totale reënval. Alhoewel opbrengsvoordele nog nie gevind is nie, kan huidiglik aanbeveel word dat winterdekgewasse vir die biotoop onder studie oorweeg kan word ter wille van die positiewe effekte daarvan op die grondbiologie en die langtermyn bewaringseffek daarvan. 8

14 9 A. SOJABOONPROEWE TE VREDE, JIM FOUCHE EN PETRUS STEYN/LINDLEY: Deur Robert Steynberg & Jacques van Zyl ALGEMENE PROSEDURES Spesifieke tersaaklike inligting word op die resultatebladsye aangebring, maar daar is ook algemene prosedures wat hier vermeld sal word. Die volgende produsente het goedgunstiglik meegewerk: Proef 1: I Dreyer Plant 4x4x2 faktoriaalproef (groeiklas x plantpopulasie x rywydte) met vier herhalings te Ascent, noord van Vrede. n 10-ry Planter is gebruik om rye van 0.76m te plant en daar is dubbeld en tussen-in geplant om die noue rye van 0.8m te vestig. Handuitdunning is vir plantpopulasievariëring gebruik om randomisering te bevorder en om beter beheer uit te oefen as wanneer die planterratte verstel moet word om saaidigtheid te beheer. Proef 2: I Dreyer Plant twee rywydte behandelings met n 0.8m en n 0.76m rywydte planter te Ascent. Die nuwe 0.8m planter het nog probleme gehad wat uitgestryk moes word en die stand was gevolglik laag. Drie herhalings is gemonster. Proef : I Dreyer Plant drie rywydte behandelings te Ascent. Twee verskillende planters is gebruik om 0.8m en 0.76m rywydtes te plant. n Derde behandeling is geskep deur elke tweede ry uit te kap wat met die nou-ry planter geplant is. Hierdie wye rye se plantpopulasies was gevolglik baie laag en byna die helfte van die nou rye se populasies. Vier herhalings is gemonster. Proef 4: JJJ van Rooyen Plant n bewerkingsproef te Ascent met vier bewerkingsbehandelings vir die eerste keer. Daar is ook verskillende plantpopulasiebehandelings ingesluit en rywydte was deel van die bewerkingsbehandelings. Daar was n totaal van 6 behandelings wat met n agt-ry planter geplant is. Die nou rye is verkry deur dubbeld en tussen-in te plant. Vier herhalings is gemonster.

15 10 Proef 5: S Fourie Plant vyf saaidigthede te Cornelia met n 10-ry planter. Vier herhalings is gemonster. Proef 6: J van Dyk Plant 4x4 faktoriaalproef (groeiklas x plantpopulasie) met drie herhalings te Memel/Vrede. Hierdie area is suid van Vrede geleë en sowat 150m hoër bo seespieël en gemiddeld tot 2 o C koeler as die res van VKB se gebied. n 11-ry Planter is gebruik en saaidigtheid is deur middel van die planterratte gevarieer. Proef 7: J van Dyk Plant twee rywydtes met vier herhalings te Memel/Vrede. Die nou rye is verkry deur dubbeld en tussen-in te plant. Proef 8: J Nell Plant 4x4x2 faktoriaalproef (groeiklas x plantpopulasie x rywydte) met vier herhalings te Memel/Vrede. Hierdie proef is laat geplant op n tipe turfgrond soortgelyk aan Proef 6 by J van Dyk wat vroeg geplant is. n 6-ry Planter is gebruik en daar is dubbeld en tussen-in geplant om nou rye te bewerkstellig. Handuitdunning is gebruik om plantpopulasievariasie in die nou rye te verkry terwyl die planterrat by wye rye gebruik is. Proef 9 en Proef 10: SW & B Graaff Plant twee 4x4x2 faktoriaalproewe (groeiklas x plantpopulasie x rywydte) met vier herhalings te Jim Fouche. Die eerste proef is vroeg geplant en n baan is reg langs die proef in die land gelos waar n tweede proef teen 5 Desember op n laat stadium geplant is. n 14-ry Planter is gebruik om die 0.6m wye rye te plant. n GPS stelsel het dit moontlik gemaak om suksesvol dubbeld en tussen-in te plant vir nog nouer rye van 0.m wydte. Plantpopulasies is in die wye rye gemanipuleer deur verstelling van die planterratte terwyl die nou rye se plant populasies met handuitdunning bewerkstellig is. Proef 11: T Reyneke Plant 4x4x2 faktoriaalproef (groeiklas x plantpopulasie x rywydte) met vyf herhalings te Jim Fouche. n 6-ry Planter is gebruik om wye rye te plant en daar is dubbeld en tussen-in geplant om die nou rye te bewerkstellig. Twee lang groeiklasse se oesdata is nie ingesamel nie omdat hul strooptydsinchronisasie nie ooreengestem het met die boer se vinniger kommersiële groeiklas nie en hy die oesreste nodig gehad het vir n skaaptrop.

16 11 Proef 12: W van Huysteen Plant x2 faktoriaalproef (groeiklas x rywydte) met vier herhalings te Petrus Steyn/Lindley. n 9-ry Planter is gebruik en die nou rye is verkry deur dubbeld en tussen-in te plant. Rye het die kontoer gevolg met die gevolg dat die planter nie reg agter die trekker gevolg het nie en daar eerder n treinspoor patroon verkry is met die dubbeld plant tegniek. Proef 1: W van Huysteen Plant n x faktoriaalproef (groeiklas x plantpopulasie) met vier herhalings te Petrus Steyn/Lindley. n 9-ry Planter is gebruik en die plantpopulasie is met die planterratte gevarieer. Netto persele het oor die algemeen bestaan uit twee 5m rye of een 10m ry waarvan die plante met oestyd wortel en tak uitgetrek en in sakke geprop is. Die monsters is na n stoor vervoer en met n klein proefdorsmasjien gedors. Klein monsters is geneem vir vogbepalings agterna sodat opbrengste op n 12,5% vogbasis uitgedruk kon word. Oestye het differensieel plaasgevind soos wat die groeiklasse op verskillende tye oesryp geword het. Oesgereedheid is gewoonlik ongeveer twee weke na fisiologiese rypwording bereik. Peulhoogtes is net voor oes bepaal deur subjektief te besluit welke hoogtes verteenwoordigend was van die perseel. Die peulaanhegting se posisie is as maatstaf gebruik en nie die middel van n peul of onderkant daarvan nie. Peulaantal per plant is tydens oestyd bepaal toe plante uitgetrek en in groepies van tien uitgepak is om die tel van finale plantpopulasies te vergemaklik. Een van die groepies van tien plante is geselekteer waarvan die peule almal getel is en die gemiddelde van die groep bepaal is. Morfologiese ontwikkeling kon slegs een keer per week gemonitor word. Fyner monitering sou kleiner verskille tussen groeiklasse kon uitlig want die verskille is soms slegs enkele dae. Ontwikkelingstydperke is dus in terme van weke bepaal.

17 12 RESULTATE FOTOVERSLAG Foto 1. Links Nou rye van 0.8m is links geleë van die 0.76m wye rye in Sojaboonproef 1. Regs Die stroke van groeiklas 4.5 en 4.6 in Sojaboonproef 1 was besig om te verkleur toe toestande a.g.v aanhoudende nat en koel weer gunstig geraak het vir Sclerotinia. Hulle het dit dus vrygespring. Groeiklas 5 en 6 wat nog lank nie hul lewensiklus voltooi het nie, het enkele plante met Sclerotinia gehad. Buurplase waar daar later geplant is, het die probleem heelwat ernstiger ondervind, selfs in wye rye van 0.91m. Foto 2. Links Wye en nou rye langs mekaar in Proef 8. Regs Tipiese lae plantpopulasietoestande in 0.8m nou rye soos wat in Sojaboonproewe 2 en voorgekom het. Die kleiner gapings het later toegegroei.

18 1 Foto. Strookbewerkingstoestande soos wat in Proef 5 voorgekom het waar verskillende plantpopulasies vergelyk is. Foto 4. In die voorgrond kan gesien word dat Sojaboonproef 9 se lae plantpopulasies in 0,m rye korter plante wat meer vertak tot gevolg gehad het, teenoor die hoër plantpopulasie in die agtergrond. Die risiko vir gapingvorming by hierdie lae plantpopulasies is duidelik.

19 14 Foto 5. Die wye rye van 0.6m (links en regs bo) in Sojaboonproef 9 het besonder goeie opbrengste gelewer ondanks die feit dat oormatige reën en versuiptoestande aanvanklik voorgekom het. Knoppiesvorming het eers ses weke na opkoms sigbaar begin raak. Foto 6. Harde reënbuie het korsvormingsprobleme in Sojaboonproef 11 veroorsaak wat swak opkoms tot gevolg gehad het. Kompensatoriese groei kon goed daarvoor vergoed (links heel bo) behalwe waar erosiebane uitgespoel is. Die ander drie fotos toon n plant wat redelik alleen gestaan het (NS 6448) wat 10 takke en 26 peule gevorm het om besonder goeie kompensering te demonstreer.

20 15 RESULTATE: FINALE PLANTPOPULASIES BEHAAL Die resultate wat eerste weergegee word, is die finale plantpopulasies wat bereik is. Dit is belangrik om hiervan kennis te neem omdat dit baie kan verskil van die behandelings wat toegepas is. Dit is ongelukkig soms nie moontlik om die ware plantpopulasie teen behandelingseffekte te plot wanneer grafieke gebruik word nie. Dit kan dan heeltemal misleidend wees om te dink dat die reaksies wat voorgestel word direk verband hou met hierdie plantpopulasiebehandelingsnaam wat nooit bereik is nie.

21 Soya bean trial 1: Maturity class 4.5 Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking a b Plant population treatment (plants/ha) Soya bean trial 1: Maturity class Plant population treatment (plants/ha) 0.8m 0.76m 0.8m 0.76m Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha Rywydte 0.8m en 0.76m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) c Soya bean trial 1: Maturity class Plant population treatment (plants/ha) Soya bean trial 1: Maturity class 6 0.8m 0.76m 0.8m 0.76m Figuur 1 toon dat die uitdunaksie om variërende plantpopulasies te skep suksesvol was. Die geringe verskille wat tussen rywydtes voorkom, is oor die algemeen in die guns van die nou ry-wydte, maar in die geval van groeiklas 4.5 was die teendeel waar dat die wye rye se populasie effens hoër was. Dit is ook opmerklik dat die verskil in beoogde stand en finale stand al groter raak met toenemende plantpopulasie. Dit is moontlik dat verhoogde interry plantkompetisie by hoër plantpopulasies lei tot verhoogde afsterwing deur die groeiseisoen. d Plant population treatment (plants/ha) Figuur 1. Finale plantestande vir verskillende groeiklasse verkry by twee rywydtes en vier plantpopulasies in Sojaboonproef 1.

22 a Soya bean trial 1: plant populations for four maturity classes Plant population treatment (plants/ha) 0.8m 0.76m Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha Rywydte 0.8m en 0.76m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Soya bean trial 1: plant populations for four plant population treatments m 0.76m Figuur 2 bevestig dat n redelik wye plantestandreeks van ongeveer tot ongeveer plante/ha verkry is vir hierdie plantpopulasieproef. Verskille tussen groeiklasse was gering behalwe vir groeiklas 5 wat die hoogste finale plantestand gehad het. b Maturity class) Figuur 2. Gemiddelde finale plantestande verkry vir twee rywydtes by a) verskillende populasiebehandelings en b) vir vier groeiklasse in Sojaboonproef 1.

23 Soya bean trial 2: Final population Sojaboonproef 2: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Cultivar: LS 6146 (groeiklas 4.6) Plantdatum: November 2016 Oesdatum: 5 Maart 2016 Rywydte 0.8m en 0.76m m (1) met planter geplant m 0.76m Row width m (2) verkry deur elke 2e ry van nou rye uit te kap Figuur. Finale plantpopulasie vir twee rywydtes in Sojaboonproef Soya bean trial : Final plant population Figuur illustreer die plantestand wat vir twee rywydtes verkry is waar daar van verskillende planters gebruik gemaak is. Die wye rye se plantestand was ietwat hoër. Dieselfde situasie word in Figuur 4 uitgebeeld maar n wye ry behandeling word ingesluit wat verkry is deur elke tweede ry wat met n nou ry planter geplant is, uit te skoffel. Dit is die rede dat hierdie behandeling se plantpopulasie byna die helfte was as die van die nou rye Sojaboonproef : Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: November 2016 Cultivar: LS 6146 (groeiklas 4.6) Oesdatum: 5 Maart m 0.76m (1) 0.76m (2) Row width Rywydte 0.8m en 0.76m m (1) met planter geplant m (2) verkry deur elke 2e ry van nou rye uit te kap Figuur 4. Finale plantestand vir drie rywydte behandelings in Sojaboonproef.

24 Soya bean trial 4: Plant population Treatment Sojaboonproef 4: Medewerker-JJJ van Rooyen Bemesting: 10kg/ha N; 20kg/ha P; 0kg/ha K Cultivar: Groeiklas 4.6 (LS 6146) Plantdatum: 15 November 2016 Oesdatum: 29 Maart 2017 (Eerste keer aanplanting) Bewerking Beh 4. Konvensioneel - Beh 1,, 5 en 6 Geen bewerking - Beh 2 Geen bewerking met winter dekgewas Plantpopulasie - Beh ; 280k - Beh 1: 20k Figuur 5. Finale plantpopulasie vir 6 behandelingskombinasies in Sojaboonproef 4. - Beh 2, 4, 5, 6: 50k Rywydte Beh. 1-5: 0.91m - Beh. 6: 0.455m Plantpopulasies het volgens Figuur 5 nie soveel gevarieer soos wat die bedoeling in Proef 4 was nie (behandeling 1, 2 en ). Behandeling 6, wat die nou rye verteenwoordig het soos verwag is, die hoogste plantpopulasie gehad. Die populasiereeks in Proef 5 (Figuur 6) het gestrek vanaf ongeveer tot plante/ha wat meer as n verdubbeling verteenwoordig. Dit moes egter ietwat hoër gewees het by die hoogste stand. Dit was net na opkoms nader aan plante/ha maar heelwat plantverliese het daarna voorgekom Soya bean trial 5: Final plant population 5 kg 45 kg 65 kg 85 kg 100 kg Plant population treatment (kg seed/ha) Sojaboonproef 5: Medewerker S Fourie Bewerking: Strook bewerking Cultivar: Groeiklas 6.4 (LS 6164) Bemesting: Geen Rywydte: 0.76m Plantdatum: 1 November 2016 Oesdatum: 10 April 2017 Saaidigtheid 5kg, 45kg 65kg, 85kg en 100kg/ha saad Figuur 6. Finale plantpopulasie vir Sojaboonproef 5 met vyf saaidigthede.

25 20 Soya bean trial 6: Final plant population Sojaboonproef 6: Medewerker J van Dyk Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 9kg/ha N; 9kg/ha P; 18kg/ha K Rywydte: 0.6m Plantdatum: 26 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k en 500k per ha Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) Plant population treatment () (Cultivar Patrys 100) - 5 (Cultivar SSS 5449) Figuur 7. Finale plantpopulasies vir vier groeiklasse en 4 plantpopulasies in Sojaboonproef (Cultivar SSS 6560) Proef 6 se plantpopulasiereeks was baie goed en het tot meer as plant/ha gestrek (Figuur 7). Die hoogste stand moes egter nog meer gewees het en daar kon by hierdie behandeling moontlik meer plantverliese voorgekom het as gevolg van interry kompetisie na opkoms. Figuur 8 toon die plantpopulasieverskille tussen nou en wye rye in Proef 7. Dit is die effek van dubbeld plant met een planter om die nou rye te vestig wat waargeneem word waar die stand verdubbel het. Handuitdunning is nie hier toegepas om die plantpopulasies vergelykbaar te probeer kry nie Soya bean trial 7: Final plant population 0.0m 0.60m Row width Sojaboonproef 7: Medewerker J v Dyk Bewerking: Geen bewerking Cultivar: Groeiklas 4.6 (LS 6146) Bemesting: 9kg/ha N; 9kg/ha P; 18kg/ha K Plantdatum: 26 Oktober 2016 Oesdatum: 28 Maart 2017 Rywydte 0.6m en 0.m Figuur 8. Finale plantpopulasies vir twee rywydtes in Sojaboonproef 7.

26 21 a b c d Soya bean trial 8: Final plant population - maturity class Plant population treatment (plants/ha) Plant population treatment (plants/ha) 0.455m 0.91m Soya bean trial 8: Final plant population - maturity class Plant population treatment (plants/ha) 0.455m 0.91m Soya bean trial 8: Final plant population - maturity class Plant population treatment (plants/ha) 0.455m 0.91m Soya bean trial 8: Final plant population - maturity class m 0.91m Sojaboonproef 8: Medewerker J Nell Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 12kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 2 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k, en 600k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. LS 6146) - 5 (Cv. SSS 5449) - 6 (Cv. SSS 6560) Proef 8 se nou-ry plantpopulasies is met uitdunning verkry terwyl die wye rye se plantpopulasies met die planterrat verstel is. Figuur 9 toon dat die nou rye oor die algemeen effens laer plantpopulasies as die wye rye gehad het. Opbrengsresultate sal later toon dat opbrengsverhoging nie noodwendig gekorreleerd was met plantpopulasie nie, maar dat dit die positiewe effek van nou rye was wat oorheersend was. Daar sal ook melding gemaak word van die feit dat nou rye benadeel is deur die trapeffek van n trekkergesleepte onkruiddoderspuit. Figuur 9. Finale plantpopulasies in n laat-plantdatum-proef met 4 groeiklasse, 2 rywydtes en verskillende plantpopulasiebehandelings in Sojaboonproef 8.

27 Soya bean trial 9: Maturity class 4.5 Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K m 0.6m Plantdatum: 28 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) a Population treatment () Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Soya bean trial 9: Maturity class 5 Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) m 0.6m - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) (Cultivar PHB 95 B 5) b Population treatment () Soya bean trial 9: Maturity class 6 Goeie plantpopulasiereekse is in Proef 9 verkry. Die stand van groeiklas 5 was oor die algemeen hoër as die van ander groeiklasse m 0.6m c Population treatment () Soya bean trial 9: Maturity class m 0.6m d Population treatment () Figuur 10. Finale plantpopulasies vir verskillende groeiklasse en populasiebehandelings in Sojaboonproef 9.

28 Soya bean trial 9: plant population over four maturity classes m 0.6m Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 28 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) a Population treatment () - 6 (Cultivar SSS 6560) (Cultivar PHB 95 B 5) Soya bean trial 9: plant population over four population treatments Die gemiddelde plantpopulasie was byna dieselfde vir nou as vir wye rye in Proef 9 (Figuur 11). Dit is duidelik dat groeiklas 5 se stand die hoogste was m 0.6m b Population treatment () Figuur 11. Gemiddelde finale plantpopulasie vir vier groeiklasse en twee populasiebehandelings in twee rywydtes geplant in Sojaboonproef 9.

29 Plants per ha Plants per ha Plants per ha Plants per ha Soyabean trial 10 : Final plant population - Maturity class 4.5 Sojaboonproef 10: Medewerker SW Graaf Bewerking: Konvensioneel a Plant population treatment (plants/ha) 0.m 0.6m Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 5 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha b Soyabean trial 10: Final plant population - Maturity class Plant population treatment (plants/ha) 0.m 0.6m Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 5. (Cultivar DM 595) (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Soyabean trial 10: Final plant population - Maturity class 5 0.m 0.6m Plantpopulasies in Sojaboonproef 10 het tussen ongeveer tot meer as plante/ha gevarieer. Verskille tussen rywydtes was nie groot nie (Figuur 12). c Plant population treatment (plants/ha) d Soyabean trial 10: Final plant population - Maturity class Plant population treatment (plants/ha) 0.m 0.6m Figuur 12. Finale plantpopulasie vir vier plantpopulasiebehandelings en twee rywydtes: gemiddeld oor vier groeiklasse in Sojaboonproef 10.

30 Plants per ha Plants per ha Soyabean trial 10: final plant population - over four maturity classes Sojaboonproef 10: Medewerker SW Graaf Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 5 Desember m 0.6m Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Plant population treatment (plants/ha) Groeiklas 5. (Cultivar DM 595) (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) a - 6 (Cultivar SSS 6560) Soya bean trial 10: final plant population - over four plant population treatments m 0.6m Figuur 1 bevestig dat plantpopulasies min verskil het tussen Proef 10 se nou en wye rye behalwe vir groeiklas 5. waar die nou rye meer plante gehad het as wye rye. Groeiklas 5. het oor die algemeen heelwat hoër plantpopulasies gehad as die res van die groeiklasse Maturity class b Figuur 1. Finale plantpopulasie verkry in Sojaboonproef 10 a) gemiddeld oor 4 groeiklasse en b) gemiddeld oor 4 plantpopulasiebehandelings.

31 Soya bean trial 11: Final plant populationmaturity class 5 Sojaboonproef 11: Medewerker T Reyneke Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 8kg/ha N; 12 kg/ha P; 16kg/ha K m 0.91m Plantdatum: 7 November 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 90k, 175k, 200k en 50k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m a Plant population treatment (plants/ha) Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. NS 5009) - 5 (Cv. SSS 5449) Soya bean trial 11: Final plant populationmaturity class m 0.91m Proef 11 is ernstig benadeel deur harde reën wat pas na aanplanting voorgekom het. Korsvroming was n probleem wat opkoms benadeel het en spoelskade het ook op n onvoorspelbare manier voorgekom. Figuur 14 toon dat finale plantestand heelwat laer was as wat beoog is. Die wye rye van groeiklas 5 het ietwat hoër plantpopulasies as die nou rye gehad terwyl die tendens omgekeerd was vir groeiklas Plant population treatment (plants/ha) b Figuur 14. Finale plantpopulasies vir twee groeiklasse, twee rywydtes en vier populasiebehandelings in Sojaboonproef 11.

32 Soya bean trial 12: Final plant population 0.445m 0.91m Sojaboonproef 12: Medewerker W van Huysteen Bewerking: Konvensioneel Bemesting: Geen Plantdatum: 7 November 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 5.09 (Cultivar NS 5009) (Cultivar NS 6448) Maturity class - 6. (Cultivar boer se cultivar) Figuur 15. Finale plantpopulasie vir drie groeiklasse by twee rywydtes geplant in Sojaboonproef a) Soya bean trial 1: Final Plant population Plant population treatment (plants/ha) Soya bean trial 1 Final plant population Sojaboonproef 1: Medewerker W van Huysteen Bewerking: Konvensioneel Bemesting: Geen Plantdatum: 7 November 2017 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k per ha Groeiklas 5.09 (Cultivar NS 5009) (Cultivar NS 6448) - 6. (Cultivar boer s n) b) Maturity class Sojaboonproef 12 en 1 is, soos Proef 11, deur harde reën en korsvorming benadeel. Figuur 15 toon die gemiddelde plantestand wat vir drie groeiklasse verkry is by nou en wye rye waar net een plantpopulasiebehandeling ter sprake was in teenstelling met drie plantpopulasiebehandelings wat in Proef 1 ter sprake was. Figuur 16 toon n redelike goeie reeks plantpopulasies wat bereik is, alhoewel die stande a.g.v. die harde reën en swak vestiging heelwat laer was as wat beoog is. Figuur 16. Finale plantpopulasie vir Sojaboonproef 1 waarin drie groeiklasse en drie plantpopulasiebehandelings geplant is.

33 Yield (t/ha) Yield (t/ha) 28 OPBRENGS: GROEIKLAS HOOFEFFEKTE Soya bean trial 1: Main effect - maturity class LSD= Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha a Maturity class Rywydte 0.8m en 0.76m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Soya bean trial 1: row effect over four plant populations LSD= Maturity class 0.8m 0.76m Gemiddelde opbrengste vir die verskillende groeiklasse in Proef 1 toon slegs betekenisvolle verskille tussen groeiklas 4.6 en groeiklas 6 (Figuur 17 a). Daar is wel n tendens dat die langste groeiklasse beter doen as die korter groeiklasse. Die wisselwerking wat in Figuur 17 b uitgebeeld word toon dat die kort groeiklasse vir hul laer opbrengspotensiaal kan vergoed deur in nou rye geplant te word. Die langer groeiklasse het minder gereageer op nou rye want toestande in hierdie proef was baie voordelig vir goeie blaardakvorming deur die groter plante van die langer groeiklasse. b Figuur 17. Groeiklas hoofeffek (a) en groeiklas x rywydte wisselwerking (b) vir sojaboonopbrengs in Sojaboonproef 1.

34 Yield (t/ha) Soya bean trial 6: Main effect maturity class LSD= Maturity class Sojaboonproef 6: Medewerker J Van Dyk Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 9kg/ha N; 9kg/ha P; 18kg/ha K Rywydte: 0.6m Plantdatum: 26 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k en 500k per ha Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar Patrys 100) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Figuur 18. Groeiklas hoofeffek vir sojaboonopbrengs in Sojaboonproef 6. Proef 6 is vroeg geplant en die 0.6m rywydteproeftoestande het baie bevredigende opbrengste tot gevolg gehad (Figuur 18). Die langer groeiklasse is egter nie deur n lang groeiseisoen bevoordeel soos wat verwag is nie. Die grondtipe was n turfgrond waar waterstremming maklik ontwikkel en daar was twee droë periodes gedurende die groeiseisoen. Dit was egter tydens die laaste droogte toe dit gedurende Maart en April weinig tot niks gereën het nie, dat die langer groeiers beperk is om hul volle opbrengspotensiaal te bereik.

35 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) 0 a b c d Soya bean trial 8: Main effect maturity class LSD=NS Maturity class Soya bean trial 8: Main effect maturity class 2.8 LSD=NS Maturity class Soya bean trial 8: Yield - over four plant populations LSD= m 0.91m 5 6 Maturity class Soya bean trial 8: Yield - over two plant populations.1 LSD=NS m 0.91m Maturity class Sojaboonproef 8: Medewerker J Nell Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 12kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 2 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k, en 600k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. LS 6146) - 5 (Cv. SSS 5449) - 6 (Cv. SSS 6560) Die lang en kort groeiers in Proef 8 is weens n tegniese probleem nie saam ontleed in die statistiese prosedures nie en daarom word hul data in verskillende figure uitgebeeld. Hierdie proef is op n soortgelyke grond as die in Proef 6 geplant. Groeiklasse 5 en 6 het heelwat swakker gedoen as groeiklasse 4.5 en 4.6 (Figure 19 a & b). Dit kon verwag word omdat die langer groeiklasse se belangrikste groeiperiode tydens die droogte van Maart plaasgevind het. Toenemende koue soos wat die winter nader beweeg het, het ook stremmend begin raak. Die eerste ryp van 14 April het die plante nie doodgemaak nie maar dit was genoeg om hul groeiseisoen te beëindig. Die variansie-analises kon nie betekenisvolle effekte vir rywydte x groeiklas wisselwerking by die kort groeiers uitwys nie, maar dit skyn tog asof die nou rye die voordeligste was by die kortste groeiklas. Die nou rye by groeiklas 5 en 6 is deur trekkerwielskade benadeel gedurende onkruiddoderspuitaksies. Figuur 19. Groeiklashoofeffek a) en groeiklas x rywydte wisselwerking b) vir sojaboonopbrengs in Sojaboonproef 8.

36 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Soya bean trial 9: Main effect -maturity class 4.1 LSD= Maturity class Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 28 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) a (Cultivar PHB 95 B 5) Soya bean trial 9: yield over four plant populations LSD= m 0.6m Proef 9 is vroeg geplant en die reën was oorvloedig. Die toenemende opbrengste soos wat groeiklaslengte toeneem, is tipies volgens die handboek (Fig.20 a). Dit is merkwaardig dat 0.m rye onder die goeie reënvaltoestande steeds soveel beter kon doen as 0.6m rye (Figuur 20 b). Die swak effek van nou rye by groeiklas 4.5 was hoofsaaklik te wyte aan n afwyking by een van die plantpopulasiebehandelings Maturity class b Figuur 20. Groeiklashoofeffek a) en groeiklas x rywydte wisselwerking b) vir sojaboonopbrengs in Sojaboonproef 9.

37 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Soya bean trial 10: Main effect - maturity class Sojaboonproef 10: Medewerker SW Graaf Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K 4.5 LSD=0. Plantdatum: 5 Desember Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) a Maturity class Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 5. (Cultivar DM 595) (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Soya bean trial 10: yield over four plant populations LSD= m 0.6m Dit moet in gedagte gehou word dat Proef 10 se groeiklas 5. eerder morfologies gereageer het soos groeiklas 4.5 as groeiklas 5. Dit verteenwoordig dus n baie vinnige cultivar. Figuur 21 toon eerstens hoe die langste groeier besonder swak gedoen het relatief tot die ander groeiklasse onder hierdie laat geplante omstandighede. Daar is ook weer die voordeel van nou rye te bespeur soos in Proef 9 wat vroeg geplant is en wat reg langs hierdie proef geleë was Maturity class b Figuur 21. Groeiklas hoofeffek a) en groeiklas x rywydte wisselwerking b) vir sojaboonopbrengs in Sojaboonproef 10.

38 Yield (t/ha) Yield (t/ha) 4.8 Soya bean trial 11: Main effect - maturity class Sojaboonproef 11: Medewerker T Reyneke Bewerking: Konvensioneel LSD= Bemesting: 8kg/ha N; 12 kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 7 November 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 90k, 175k, 200k en 50k per ha 2.4 Rywydte 0.445m en 0.91m 2.2 Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) a Maturity class (Cv. NS 5009) - 5 (Cv. SSS 5449) Soya bean trial 11: yield over four plant populations LSD=NS m 0.91m Die behandelings van Proef 11 is besonder ernstig benadeel deur harde reën na planttyd as gevolg van korsvorming en swak ontkieming sowel as spoelslote deur persele. Betekenisvolle rywydte effekte kon nie aangetoon word nie terwyl daar slegs n geringe aanduiding was dat die ietwat beter vertakkende cultivar (groeiklas 5.09) beter gedoen het as die ander een (Figuur 22). Die opbrengste reflekteer oor die algemeen goed op die goeie seisoen wat verby is ongeag swak stande wat geheers het b Figuur 22. Groeiklas hoofeffek a) en groeiklas x rywydte wisselwerking b) vir sojaboonopbrengs in Sojaboonproef 11.

39 Yield (t/ha) Yiel (t/ha) Soya bean trial 12: Main effect - maturity class LSD=NS Sojaboonproef 12: Medewerker W van Huysteen Bewerking: Konvensioneel Bemesting: Geen Plantdatum: 7 November 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) 1.5 Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 5.09 (Cultivar NS 5009) (Cultivar NS 6448) (Cultivar boer s n) a Maturity class Soya bean trial 12: Yield LSD= m 0.91m Proef 12 is soos Proef 11, benadeel deur oormatige reën net na planttyd sodat ontkieming as gevolg van korsvorming swak was. Daar kan dus nie te veel uit die data in Figuur 2 afgelei word nie, hoewel die tendens sigbaar is dat nou rye beter opbrengste gelewer het as wye rye b Maturity class Figuur 2. Groeiklas hoofeffek a) en groeiklas x rywydte wisselwerking b) vir sojaboonopbrengs in Sojaboonproef 12.

40 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) 5 OPBRENGS - PLANTPOPULASIE x RYWYDTE x GROEIKLAS WISSELWERKINGSEFFEKTE a b c d Soya bean trial 1: Maturity class 4.5 LSD= m 0.76m Soya bean trial 1: Maturity class 4.6 LSD= LSD= Soy bean trial 1: Maturity class 5 0.8m 0.76m m 0.76m LSD= Soya bean trial 1: Maturity class m 0.76m Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha Rywydte 0.8m en 0.76m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Figuur 24 toon dat nou rye oor die algemeen beter opbrengste gegee het, maar dat die neiging verswak het hoe langer die groeiklas wat gebruik is, was. Figuur 24. Opbrengs vir vier groeiklasse by twee rywydtes en vier plantpopulasies in Sojaboonproef 1.

41 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Soya bean trial 1: yield for four maturity classes LSD= m 0.76m Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate).0 Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha Rywydte 0.8m en 0.76m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Figuur 25. Gemiddelde opbrengs oor vier groeiklasse vir vier plantpopulasies by twee rywydtes in Sojaboonproef 1. Figuur 25 toon enkele uitsonderings waar die nou rye nie beter opbrengste gegee het nie. Dit is nie moontlik om die gebrek aan effek by die ongeveer plante/ha behandeling te verklaar nie, maar by die heel laagste stand kan die voorkoms van gapings dit verklaar. Plante staan alreeds ver van mekaar af en as daar onegalige verliese voorkom, kan kompensering nie daarvoor opmaak as relatief groot gapings nie toegegroei kan word nie Soya bean trial 2: Yield LSD=NS.2 Sojaboonproef 2: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Cultivar: Groeiklas 4.6 (LS 4146) Plantdatum: 1 Oktober Oesdatum: 15 Maart 2017 Rywydte 0.8m en 0.76m m 0.76m Row width Figuur 26. Opbrengs vir twee rywydtes in Sojaboonproef 2. Volgens Figuur 26 was die ry-effek nie betekenisvol nie. Die statistiese prosedures vir betekenisvolheid is egter besonder streng wanneer daar slegs drie hehalings is om twee behandelings met mekaar mee te vergelyk.

42 Yield )t/ha) Yield (t/ha) Soya bean trial : Yield LSD=0.8 Sojaboonproef : Medewerker - I Dreyer braak Bewerking: Geen bewerking 4.5 Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels 4.9 Cultivar: Groeiklas 4.6 (LS 4146).6 Plantdatum: November Oesdatum: 5 Maart 2016 Rywydte 0.8m en 0.76m m (1) met planter geplant m 0.76m (1) 0.76m (2) Row width Figuur 27. Opbrengs vir drie rywydte behandelings in Sojaboonproef m (2) verkry deur elke 2e ry van nou rye uit te kap Een van die wyer rye in Figuur 27 het byna dubbeld soveel plante gehad as die plant/ha van die nou rye en nogtans was die nou-ry opbrengs betekenisvol hoër as opbrengste in die wye rye Soya bean trial 4: Yield LSD=NS Sojaboonproef 4: Medewerker-JJJ van Rooyen Bemesting: 10kg/ha N; 20kg/ha P; 0kg/ha K Cultivar: Groeiklas 4.6 (LS 6146) Plantdatum: 15 November 2016 Oesdatum: 29 Maart 2017 (Eerste aanplanting) Bewerking Beh 4. Konvensioneel Beh 1,, 5 en 6 Geen bewerking - Beh 2 Geen bewerking met winter dekgewas Treatment Plantpopulasie - Beh ; 280k Figuur 28. Sojaboonopbrengs vir verskillende behandelingskombinasies in Sojaboonproef 4. - Beh 1; 20k - Beh 2, 4, 5, 6: 50k Rywydte Beh. 1-5: 0.91m - Beh. 6: 0.455m Figuur 28 stel n bewerkingsproef wat die afgelope seisoen vir die eerste keer geplant is, se resultate voor. Daar was soos verwag kon word, nog nie betekenisvolle verskille na net een jaar nie. Dit is egter moontlik nie toevallig dat die nou-ry-behandeling (6) wel die hoogste opbrengs gegee het al was dit nie betekenisvol nie. Daar is gepoog om plantpopulasiebehandelings in die proef in te werk maar standverskille was baie klein en geen betekenisvolle plantpopulasie effekte is waargeneem nie.

43 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Soya bean trial 5: Yield LSD=NS kg 45 kg 65 kg 85 kg 100 kg Plant population treatment (kg seed/ha) Sojaboonproef 5: Medewerker S Fourie Bewerking: Strook bewerking Cultivar: Groeiklas 6.4 (LS 6164) Bemesting: Geen Rywydte: 0.76m Plantdatum: 1 November 2016 Oesdatum: 10 April 2017 Saaidigtheid 5kg, 45kg 65kg, 85kg en 100kg per ha saad Figuur 29. Sojaboonopbrengs vir n plantpopulasieproef met vyf saaidigthede in Sojaboonproef 5. Die plantpopulasiereeks van Proef 5 het vanaf ongeveer tot plante gestrek (sien Figuur 6). Volgens Figuur 29 het die laagste plantdigtheid geneig om n effens laer opbrengs as die res van die behandelings te lewer maar dit was nie betekenisvol nie. Dit is ook interessant om kennis te neem van die feit dat die 100kg/ha saad behandeling n finale plantpopulasie van slegs ongeveer plante/ha gelewer het. Ongelyke ontkieming waar laat ontkiemende plantjies uitgedruk word en die effek van teruggehoude saad kon moontlik daarvoor verantwoordelik wees Soya bean trial 6: Yield - 4 maturity classes x 4 plant populations LSD= Sojaboonproef 6: Medewerker J Van Dyk Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 9kg/ha N; 9kg/ha P; 18kg/ha K Rywydte: 0.6m Plantdatum: 26 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) 2 2 Plantpopulasie 200k, 00k, 400k en 500k per ha Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar Patrys 100) (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Figuur 0. Sojaboonopbrengs vir vier plantpopulasies en vier groeiklasse in Sojaboonproef 6. Figuur 0 toon dat opbrengste in Proef 6 mooi toegeneem het met toenemende plantpopulasie. Die tweede laagste stand het nie heeltemal volgens die tendens gereageer nie, maar andersinds was daar wel n algemene opbrengstoename met toenemende stand.

44 Yield (t/ha) Soya bean trial 7: Yield LSD= Sojaboonproef 7: Medewerker J v Dyk Bewerking: Geen bewerking Cultivar: Groeiklas 4.6 (LS 6146) Bemesting: 9kg/ha N; 9kg/ha P; 18kg/ha K Plantdatum: 26 Oktober 2016 Oesdatum: 28 Maart Rywydte 0.6m en 0.m m 0.60m Row width Figuur 1. Sojaboonopbrengs vir twee verskillende rywydtes in Sojaboonproef 7. Figuur 1 toon n besonder groot opbrengsverhoging wat in proef 7 met nou rye verkry is. Die cultivar wat gebruik is, is geskik vir nou rye omdat dit nie n besonder vertakkende groeiwyse het nie.

45 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) a Soya bean trial 8: Yield - maturity class 5 LSD= m m Soya bean trial 8: Yield - maturity class 6 LSD= m 0.91m 1 Sojaboonproef 8: Medewerker J Nell Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 12kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 2 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k, en 600k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. LS 6146) - 5 (Cv. SSS 5449) - 6 (Cv. SSS 6560) b c d Soya bean trial 8: Yield - over classes 5 & 6 LSD= m 0.91m Soya bean trial 8: Yield - over four plant populations LSD= m 0.91m 5 6 Maturity class Proef 8 is laat geplant en die resultate is ietwat anders as wat in die ander proewe verkry is. Figuur 2 toon twee langer groeiklasse se opbrengste en daar was n neiging dat die nou rye nie noodwendig beter gedoen het as die wye rye nie. Opbrengste was soms selfs swakker alhoewel die verskille nie altyd betekenisvol was nie. Hier kan genoem word dat die nou rye in n strook geplaas is wat so geposisioneer was dat daar trekkerwieltrapskade was elke keer as daar gespuit is en daar was net ses rye om mee te werk. Dieselfde probleem het nie by die wye rye voorgekom nie omdat die trekkerwiel mooi tussen die rye ingepas het. Dit wil ook voorkom asof daar n opbrengsreaksie is tot by n plantpopulasiepiek van plante per ha vir groeiklas 6 waarna opbrengs n dalende neiging toon. Figuur 2. Sojaboonopbrengs vir twee groeiklasse in twee verskillende rywydtes en by vier verskillende plantpopulasies in Sojaboonproef 8.

46 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) 41 a b Soya bean trial 8: Yield - maturity class LSD= m 0.91m Soya bean trial 8: Yield - maturity class 4.6 LSD= m 0.91m Sojaboonproef 8: Medewerker J Nell Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 12kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 2 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k, en 600k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. LS 6146) - 5 (Cv. SSS 5449) - 6 (Cv. SSS 6560) c Soya bean trial 8: Yield - over classes 4.5 & 4.6. LSD= m 0.91m Plant population treatment (plants/ha) Soya bean trial 8: Yield - over two plant populations LSD=NS m Die twee kortgroeiseisoen groeiklasse van Proef 8 is a.g.v n tegniese fout teen net twee plantpopulasies geplant, soos wat in Figuur aangedui word. Hulle rywydte reaksie was anders as vir die lang groeiers in die sin dat nou rye opbrengs bevoordeel het. Hulle posisie in die land was sodanig dat die trekkerspuittrapskade minder was. Hoewel die hoogste beoogde plantpopulasie nie naastenby behaal is nie, was daar n betekenisvolle verhoging in opbrengs a.g.v verhoogde plantestand. Gemiddelde opbrengste van groeiklas 4.5 en 4.6 het ook geneig om 50% hoër te wees as dit vergelyk word met groeiklas 5 en 6 in Figuur m d Maturity class Figuur. Sojaboonopbrengs vir twee groeiklasse in twee verskillende rywydtes en by twee verskillende plantpopulasies in Sojaboonproef 8.

47 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) a Soya bean trial 9: Maturity class 4.5 LSD= m 0.6m Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 28 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha b Soya bean trial 9: Maturity class 5 LSD= m 0.6m Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) (Cultivar PHB 95 B 5) c d Soya bean trial 9: Maturity class 6 LSD= Soya bean trial 9: Maturity class 6.1 LSD= m 0.6m 0.m 0.6m Proef 9 is onder moeilike omstandighede gevestig omdat hierdie watertafelgrond lank by versadiging was a.g.v oormatige reën. Plante het eers ses weke na opkoms wortelknoppies begin maak en effens groener begin word nadat daar sporadiese verwelking en chlorose was as gevolg van versuiping. Figuur 4 toon nogtans besonder hoë opbrengste. Hoewel 0.6m rye reeds nou is, het die nouer rye van 0.m nog hoër opbrengste gerealiseer. Dit skyn ook asof die gemiddelde plantpopulasie/opbrengs-reaksie groter was by nou rye as by wye rye. Dit kan verwag word omdat die interry plantkompetisie noodwendig vinniger toeneem by wyer rye. Dit is ook uit Figuur 4 duidelik dat die korter groeiklasse beter gereageer het op toenemende stand. Figuur 4. Sojaboonopbrengs vir vier groeiklasse in twee verskillende rywydtes en teen vier verskillende plantpopulasies in Sojaboonproef 9.

48 Yield (t/ha) LSD= Soya bean trial 9: yield over four maturity classes m 0.6m Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 28 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) (Cultivar PHB 95 B 5) Figuur 5. Sojaboonopbrengs om plantpopulasie x rywydte wisselwerking aan te toon (gemiddeld oor vier groeiklasse) in Sojaboonproef 9. Die plantpopulasie x rywydte wisselwerking van Proef 9 word in Figuur 5 geïllustreer. Daar moet op gelet word dat opbrengste om praktiese redes teen plantpopulasiebehandeling geplot is. Neem dus in ag dat die beoogde plantpopulasies nie bereik is. Dit kom voor asof die rywydte effek groter was by die hoogste plantpopulasies en dit is te wagte omdat die hoogste plantestand eerder in wye rye neerdrukkend sal begin inwerk op opbrengs as gevolg van interry kompetisie.

49 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) 44 a Soyabean trial 10: Yield - Maturity class 4.5 LSD= m m Plants per ha Soyabean trial 10: Yield - Maturity class 5. LSD= m m Sojaboonproef 10: Medewerker SW Graaf Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 5 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 5. (Cultivar DM 595) (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) b Plants per ha c d Soyabean trial 10: Yield - Maturity class 5 LSD= m 0.6m Plants per ha Soyabean trial 10: Yield - Maturity class 6 LSD=0.4 0.m m Plants per ha Proef 10 is laat geplant en Figuur 6 se data is direk vergelykbaar met die vorige vroeg geplante proef se data wat in Figuur 5 voorgestel word. Dit is duidelik dat opbrengste vir die laat aanplanting laer was en dat groeiklas 6 die meeste benadeel is deur die laat aanplanting. Die korter groeiklasse het volgens Figuur 6 positiewer gereageer op nou rywydtes. Dit sal later by die behandeling van morfologiese ontwikkeling aangedui word dat die cultivar wat as n 5. aangedui is meer soos groeiklas 4.5 van hierdie proef gereageer het as groeiklas 5. Dit was dus ook n baie vinnige cultivar met kleiner plante wat baie positief op die nouer rye kon reageer. Figuur 6. Sojaboonopbrengs vir vier groeiklasse in twee verskillende rywydtes en teen vier verskillende plantpopulasies in Sojaboonproef 10.

50 Yield (t/ha) Soya bean trial 10: yield over four maturity classes LSD= Plant population treatment (plants/ha) 0.m 0.6m Sojaboonproef 10: Medewerker SW Graaf Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 5 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 5. (Cultivar DM 595) (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Figuur 7. Sojaboonopbrengs wat plantpopulasie x rywydte wisselwerking aantoon (gemiddeld oor vier groeiklasse) in Sojaboonproef 10. Die gemiddelde opbrengste oor groeiklasse van proef 10 word in Figuur 7 aangedui teenoor plantpopulasiebehandeling omdat dit prakties was. Die finale plantestande het egter tussen behandelings verskil en was normaalweg heelwat laer as wat veronderstel word deur die behandelingsbenaming. Die gemiddelde positiewe nou-ry effek van ongeveer 800kg/ha was betekenisvol en daar is ook n duidelike tendens van opbrengstoename met toenemende plantpopulasie.

51 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) 46 a b Soya bean trial 11: Yield - maturity class 5 LSD= Soya bean trial 11: Yield - maturity class 5.09 LSD= Soya bean trial 11: yield over two maturity classes LSD= m 0.91m 0.455m 0.91m 0.455m 0.91m Sojaboonproef 11: Medewerker T Reyneke Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 8kg/ha N; 12 kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 7 November 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 90k, 175k, 200k en 50k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. NS 5009) - 5 (Cv. SSS 5449) Proef 11 is deur harde reën na planttyd benadeel en plantestand is enersyds deur korsvorming en swak ontkieming beïnvloed en andersyds deur spoelslote wat gevorm het. Dit is uit Figuur 8 duidelik dat selfs die hoogste stand wat bereik is, maar redelik laag was. Die probleem met die laagste stande was dat gapings sporadies in rye voorgekom het waarvoor plante nie kon kompenseer nie en is die resultate se uitkoms ook redelik sonder duidelike tendense. Die gemiddelde opbrengste wat behaal is onder die swak toestande wat geheers het, is egter baie goed. Foto 6 het die kompensatoriese vermoë van n plant wat alleen gestaan het, vertoon. Die plant het 26 peule geproduseer. c Figuur 8. Sojaboonopbrengs vir twee groeiklasse en die wisselwerking tussen rywydte en plantpopulasie in Sojaboonproef 11.

52 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Soya bean trial 12: Yield LSD=0.4 Figuur 9. Sojaboonopbrengste vir drie groeiklasse en twee rywydtes waar net een plantpopulasie gebruik is Maturity class 0.445m 0.91m Sojaboonproef 12: Medewerker W van Huysteen Bewerking: Konvensioneel Bemesting: Geen Plantdatum: 7 November 2017 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) Rywydte 0.91m en 0.445m Groeiklas 5.09 (Cultivar NS 5009) (Cultivar NS 6448) - 6. (Boer se cultivar) Proef 12 en 1 is soos Proef 11, deur harde reën na planttyd benadeel. Die nouer rye is ook nie ideaal gevorm nie, maar het eerder in n treinspoorpatroon gevorm omdat daar op n kontoer geplant is en die planter nie reg agter die trekker geloop het nie. Nou rye het nogtans by twee van die groeiklasse betekenisvolle opbrengsverhogings gegee Soya bean trial 1: Yield LSD= Sojaboonproef 1: Medewerker W van Huysteen Bewerking: Konvensioneel Bemesting: Geen Plantdatum: 7 November 2017 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) a Plant population treatment (plants/ha) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k per ha Groeiklas 5.09 (Cultivar NS 5009) b LSD= Soya bean trial 1: Yield Figuur 40. Sojaboonopbrengs vir drie plantpopulasies en drie groeiklasse in Sojaboonproef Maturity class (Cultivar NS 6448) - 6. (Boer se cultivar) Die groeiklasse se gemiddelde opbrengste het nie betekenisvol van mekaar verskil in Proef 1 nie (Figuur 40a). Cultivars het wel verskillend gereageer op plantpopulasiebehandeling (Figuur 2b). Die plantpopulasiereeks was ongelukkig maar swak met slegs een behandelingskombinasie waar die hoogste stand meer as sowat plante/ha was ongeag dat gepoog is vir n hoogste stand van plante/ha.

53 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) 48 OPBRENGS/PLANTPOPULASIE-KORRELASIES a b c d Soya bean trial 1: Maturity class R² = R² = Plants per ha Soya bean trial 1: Maturity class R² = R² = Plants per ha Soya bean trial 1: Maturity class R² = R² = Plants per ha Soya bean trial 1: Maturity class R² = R² = Plants per ha m 0.76m 0.8m 0.76m Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha Rywydte 0.8m en 0.76m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Figuur 41 toon dat die korrelasie tussen plantpopulasie en opbrengs in Proef 1 nie baie konsekwent tussen groeiklasse was nie. Daar is wel n algemene neiging dat aanvaarbare tot goeie opbrengste reeds by baie lae plantpopulasies behaal is. Daar was daarna n afplatting of slegs geringe toename met verdere verhogings in plantestand. Die regressielyne vir nou rye was deurentyd bokant die wye ry regressielyne wat die algemene opbrengsvoordeel van nou rye bevestig. Figuur 41. Opbrengs/plantpopulasie-korrelasies in Sojaboonproef 1.

54 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Soya bean trial 4: Yield curve R² = Figuur 42. Opbrengs/plantpopulasie-korrelasies in Sojaboonproef 4. Sojaboonproef 4: Medewerker-JJJ van Rooyen Bemesting: 10kg/ha N; 20kg/ha P; 0kg/ha K Cultivar: Groeiklas 4.6 (LS 6146) Plantdatum: 15 November 2016 Oesdatum: 29 Maart 2017 (Eerste aanplanting) Bewerking Beh 4. Konvensioneel - Beh 1,, 5 en 6 Geen bewerking - Beh 2 Geen bewerking met winter dekgewas Plantpopulasie - Beh ; 280k - Beh 1; 20k - Beh 2, 4, 5, 6: 50k Rywydte Beh. 1-5: 0.91m - Beh. 6= 0.455m Daar was slegs drie behandelingskombinasies in Proef 4 waar spesifiek gepoog is om plantpopulasie te varieer, maar die reeksverspreiding was klein. Al die behandelings se finale plantestand is in Figuur 42 teen opbrengs gekorreleer en daar was geen goeie korrelasie gevind nie. Die hoogste opbrengs, wat ook ooreenstem met die hoogste plantpopulasie, was toevallig die nou-rywydte behandeling. Daar is in ander resultate aangetoon dat nou rye hoër opbrengste gelewer het al was hul plantpopulasie minder as die van wye rye Soya bean trial 5: Yield curve R² = Sojaboonproef 5: Medewerker S Fourie Bewerking: Strook bewerking Cultivar: Groeiklas 6.4 (LS 6164) Bemesting: Geen Rywydte: 0.76m Plantdatum: 1 November 2016 Oesdatum: 10 April Saaidigtheid 5kg, 45kg 65kg, 85kg en 100kg per ha saad Figuur 4. Opbrengs/plantpopulasie-korrelasies in Sojaboonproef 5. Proef 5 se hoogste plantestand is bereik met 100kg/ha saad maar dit was maar ongeveer plante/ha. Opbrengs was swak gekorreleerd met populasie (Figuur 4).

55 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) 50 Figuur 44. Opbrengs/plantpopulasie-korrelasies in Sojaboonproef 6. a Soya bean trial 6: Yield/plant population correlation R² = R² = R² = R² = Figuur 44 toon goeie opbrengs/plantpopulasie korrelasies in Proef 6 wat op turfgrond geplant is. Die kurwehellings vir verskillende groeiklasse het nie veel verskil nie en dit is opmerklik dat die twee kortste groeiers se kurwes bokant die res was. Die langer groeiers het ondanks die vroeë plantdatum teen die einde van die seisoen droogte begin beleef en is beperk om hul volle opbrengspotensiaal te bereik en daarom was hul opbrengs deurentyd effens laer R² = R² = Soya bean trial 8: Yield/plant population correlation - class m 0.91m Sojaboonproef 6: Medewerker J Van Dyk Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 9kg/ha N; 9kg/ha P; 18kg/ha K Rywydte: 0.6m Plantdatum: 26 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k en 500k per ha Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar Patrys 100) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Sojaboonproef 8: Medewerker J Nell Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 12kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 2 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k, en 600k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. LS 6146) b Soya bean trial 8: Yield/plant population correlation - class 6 R² = 0.11 R² = m 0.91m Figuur 45. Opbrengs/plantpopulasie-korrelasies in Sojaboonproef (Cv. SSS 5449) - 6 (Cv. SSS 6560) Proef 8 is op soortgelyke grond as die van Proef 6 geplant. Die plantdatum was egter laat gewees. Daar is ook positiewe plantpopulasiekorrelasies gevind, maar die rywydte tendens was nie konsekwent nie. n Mens sou meer reaksie by die nou rye verwag het maar hulle is ongelukkig benadeel omdat daar sporadiese trekkerspuittrapskade deur die seisoen op hulle voorgekom het.

56 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) 51 a b c Soya bean trial 9: Yield curve - maturity class 4.5 R² = R² = Soya bean trial 9: Yield curve - maturity class 5 R² = R² = Soya bean trial 9: Yield curve - maturity class 6 R² = m 0.6m 0.m 0.6m 2 R² = m m Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 28 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) (Cultivar PHB 95 B 5) Figuur 46 toon hoe goed die opbrengs reeds by baie lae plantpopulasies in Proef 9 was. Opbrengs het daarna min toegeneem met toenemende plantpopulasie. Die algemene tendens vir nou rye om beter te doen as wye rye is opmerklik. Daar was ook by drie van die groeiklasse die neiging te bespeur dat die nou rye positiewer op plantpopulasiebehandeling gereageer het. Dit dui daarop dat wyer rye, soos verwag, n beperkende interplantkompetisie situasie gouer bereik het. d Soya bean trial 9: Yield curve - maturity class 6.1 R² = R² = m 0.6m Figuur 46. Opbrengs/plantpopulasie-korrelasies in Sojaboonproef 9.

57 Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Yield (t/ha) Soya bean trial 10: Yield curve - maturity class 4.5 Sojaboonproef 10: Medewerker SW Graaf Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K R² = R² = m 0.6m Plantdatum: 5 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) a plants/ha Soya bean trial 10: Yield curve - maturity class 4. Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 5. (Cultivar DM 595) (Cultivar SSS 4945) 4 R² = m - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) 2 R² = m b plants/ha Soya bean trial 10: Yield curve - maturity class 5 R² = m Proef 10 is langs Proef 9 geplant en as mens Figuur 47 met Figuur 46 vergelyk, is eenderse tendense te bespeur. Proef 10 is laat geplant en dit skyn asof die nou-ry effek groter geword het met die laat aanplanting. 2 R² = m c plants/ha 4.5 Soya bean trial 10: Yield curve - maturity class d R² = m 1 R² = m plants/ha Figuur 47. Opbrengs/plantpopulasie-korrelasies in Sojaboonproef 10.

58 Yield (t/ha) Yield (t/ha) 5 4 Soya bean trial 11: Yield curve - maturity class 5.09 Sojaboonproef 11: Medewerker T Reyneke Bewerking: Konvensioneel.5 Bemesting: 8kg/ha N; 12 kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 7 November R² = m Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) 2 R² = m Plantpopulasie 90k, 175k, 200k en 50k per ha a Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. NS 5009) - 5 (Cv. SSS 5449) Soya bean trial 11: Yield curve - maturity class 5 R² = m Hoewel Proef 11 met oormatige reën net na plant benadeel is, toon Figuur 48 dat die twee verskillende cultivars wat gemonitor is, verskillend gereageer het op plantpopulasieverskille. Die cultivar van groeiklas 5.09 is bekend vir sy besonderse vertakkingsvermoë en het dus minder op plantpopulasieverhoging gereageer. 2 R² = m b Figuur 48. Opbrengs/plantpopulasie-korrelasies in Sojaboonproef 11.

59 Yield (t/ha) Soya bean trial 1: Yield curve - maturity classes 5.09; 6.4 & 6. R² = R² = R² = Sojaboonproef 1: Medewerker W van Huysteen Bewerking: Konvensioneel Bemesting: Geen Plantdatum: 7 November 2017 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) Plantpopulasie Plantpopulasie 200k, 00k, 400k per ha Groeiklas 4.9 (Cultivar NS 5009) (Cultivar NS 6448) - 6. (Cultivar boer s n) Figuur 49. Opbrengs/plantpopulasie-korrelasies in Sojaboonproef 1. Proef 1 is soos Proef 11, ook deur harde reën net na plant benadeel. Dit is verder n nuttelose oefening om opbrengs/plantpopulasie-korrelasies te doen met slegs drie datapunte terwyl daar ook slegs een behandelingskombinasie was waar die plantpopulasie meer as plante/ha was. Die populasiereeks was dus nie groot nie en daar is letterlik slegs n wolkie datapunte voorgestel soos wat in Figuur 49 gesien kan word.

60 Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) 55 PEULHOOGTE a Soya bean trial 1: Maturity class 4.5 LSD=NS m 0.76m Soya bean trial 1: Maturity class 4.6 LSD=NS m 0.76m Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha Rywydte 0.8m en 0.76m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) b c Soya bean trial 1: Maturity class 5 LSD=NS m 0.76m Die effek van plantpopulasie en rywydte op peulhoogte in Proef 1 was volgens Figuur 50 nie betekenisvol nie. Die grootste verskille wat as gevolg van plantpopulasie voorgekom het, was by die langer groeiklasse en hul peulhoogtes is normaalweg hoog genoeg om nie belemmerend te wees by die stroopproses nie Soya bean trial 1: Maturity class 6 LSD=NS m m 9 d Figuur 50. Peulhoogte vir vier groeiklasse by twee rywydtes en vier plantpopulasies in Sojaboonproef 1.

61 Pod height (cm) Pod height (cm) Soya bean trial 1: plant population effect over four maturity classes Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking LSD=NS m Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) 0.76m 9 Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha Rywydte 0.8m en 0.76m a Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Soya bean trial 1: Row effect for 4 maturity classes -mean over four plant populations LSD= Figuur 51 bevestig die gebrek aan betekenisvolle effekte wat plantpopulasie op peulhoogte In Proef 1 gehad het. Groeiklasse 4.5 en 4.6 se peule is die laagste gedra, soos wat verwag word vir kleiner en vinniger groeiers m 0.78m Maturity class b Figuur 51. Gemiddelde peulhoogte vir vier groeiklasse, vier plantpopulasies en twee rywydtes in Sojaboonproef 1.

62 Pod height (cm) LSD= Soya bean trial 6: Pod height: 4 plantpopulations x 4 maturity classes Sojaboonproef 6: Medewerker J Van Dyk Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 9kg/ha N; 9kg/ha P; 18kg/ha K Rywydte: 0.6m Plantdatum: 26 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k en 500k per ha Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar Patrys 100) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Figuur 52. Peulhoogte vir vier groeiklasse teen vier plantpopulasies in Sojaboonproef 6. Figuur 52 toon dat Proef 6 dieselfde peulhoogte effekte vir plantpopulasie getoon het as wat in Proef 1 gevind is. Dit skyn asof die korter groeiklasse effens beter op plantpopulasie gereageer het met tot cm verhogings in peulhoogte as plantpopulasie verhoog word tot minstens plante per ha.

63 Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) a Soya bean trial 8: Pod height - maturity class 5 LSD= m 0.91m Soya bean trial 8: Pod height - maturity class LSD= m 0.91m Sojaboonproef 8: Medewerker J Nell Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 12kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 2 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k, en 600k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. LS 6146) - 5 (Cv. SSS 5449) - 6 (Cv. SSS 6560) b Soya bean trial 8: Pod height - over classes 5 & 6 19 LSD= m 0.91m Dit is interessant dat die twee lang groeiklasse van Proef 8 se peulhoogtes goed gereageer het op plantpopulasie en rywydte. Dit is egter nie van veel praktiese waarde nie want hul peulhoogtes is in elk geval oor die algemeen nie problematies laag nie (Figuur 5). c d Soya bean trial 8: Pod height - over four plant populations LSD= Maturity class 0.455m 0.91m Figuur 5. Peulhoogte vir twee groeiklasse teen vier plantpopulasies in twee rywydtes in Sojaboonproef 8.

64 Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) 59 a b c d Soya bean trial 8: Pod height - maturity class 4.5 LSD= m m Soya bean trial 8: Pod height - maturity class 4.6 LSD= m m Soya bean trial 8: Pod height - mean over maturity classes 4.5 & 4.6 LSD= m m Soya bean trial 8: Pod height - mean over two plant populations LSD= m m Maturity class Sojaboonproef 8: Medewerker J Nell Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 12kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 2 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k, en 600k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. LS 6146) - 5 (Cv. SSS 5449) - 6 (Cv. SSS 6560) Die twee kort groeiklasse van Proef 8 se peulhoogtes het meer op rywydte as plantpopulasie gereageer. Dit is te betwyfel of die hoogte voordeel van ongeveer 1cm tot 2cm van wye rye baie praktiese voordele inhou. Figuur 54. Peulhoogte vir twee groeiklasse teen twee plantpopulasies en in twee rywydtes in Sojaboonproef 8.

65 Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) 60 a Soya bean trial 9: Maturity class 4.5 LSD= m 0.6m Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 28 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha b Soya bean trial 9: Maturity class 5 LSD= m 0.6m Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) (Cultivar PHB 95 B 5) c Soya bean trial 9: Maturity class 6 LSD= m 0.6m Proef 9 toon heelwat groter plantpopulasie effekte op peulhoogte as wat in die vorige proewe opgemerk is (Figuur 55). Daar waar dit die meeste saak maak (groeiklas 4.5) het dit gelyk asof n voordeel van cm tot selfs 6cm by die wyer rye verwag kan word as plantpopulasie vanaf plante/ha verhoog kan word tot bykans plante/ha. 27 Soya bean trial 9: Maturity class LSD= m 0.6m 7 d Figuur 55. Peulhoogte vir vier groeiklasse in twee rywydtes geplant teen vier plantpopulasies in Sojaboonproef 9.

66 Pod height (cm) Pod height (cm) LSD=1.4 Soya bean trial 9: pod height over four maturity classes Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 28 Oktober m 0.6m Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Plant population treatment (plants/ha Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) a (Cultivar PHB 95 B 5) LSD= Soya bean trial 9: pod height over four maturity classes m 0.6m Die wisselwerkings vir peulhoogte in Proef 9 toon hoe die wyer rye oor die algemeen hoër peulhoogtes gegee het, maar dat die groeiklaseffek oorheersend was (Figuur 56). Die groeiklasse het ook verskillend gereageer op rywydte Maturity class b Figuur 56. Gemiddelde peulhoogte vir vier plantpopulasies en vier groeiklasse in twee rywydtes vir Sojaboonproef 9.

67 Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) Pod height (cm) Soyabean trial 10: Pod height - Maturity class LSD= m 0.6m Sojaboonproef 10: Medewerker SW Graaf Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 5 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) a Soyabean trial 10: Pod height - Maturity class LSD= m 0.6m Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 5. (Cultivar DM 595) (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) 7 b Soyabean trial 10: Pod height - Maturity class 5 19 LSD= m 0.6m Die laat aangeplante Proef 10 het betekenisvolle plantpopulasie effekte vir peulhoogte getoon (Figuur 57). Dit was egter min vir groeiklas 4.5 waar dit uit n praktiese oogpunt saak sou maak as peulhoogtes kon verhoog. 10 c Soyabean trial 10: Pod height - Maturity class 6 9 LSD= m 0.6m 7 d Figuur 57. Peulhoogte vir vier groeiklasse in twee rywydtes en teen vier plantpopulasies in Sojaboonproef 10.

68 Pod height (cm) Pod height (cm) LSD=NS Soya bean trial 10: pod height over four maturity classes Plant population treatment (plants/ha) 0.m 0.6m Sojaboonproef 10: Medewerker SW Graaf Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 5 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 5. (Cultivar DM 595) (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) a - 6 (Cultivar SSS 6560) Soya bean trial 10: pod height over four plant populations LSD= m 0.6m Figuur 58 toon dat daar n neiging was dat peule effens laer gedra is by die laat aangeplante Proef 10 as by die vroeg aangeplante Proef 9. Dit is egter duidelik dat cultivarkeuse n belangriker oorweging is om peulhoogtes te verhoog as plantpopulasie of ry-wydte Maturity class b Figuur 58. Rywydte x plantpopulasie- (a) en rywydte x groeiklas wisselwerking (b) vir peulhoogte in Sojaboonproef 10.

69 Pods per plant Pods per plant Pods per plant Pods per plant 64 PEULAANTAL PER PLANT a Soya bean trial 1: Maturity class LSD= m m Soya bean trial 1: Maturity class LSD= m m Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha Rywydte 0.8m en 0.76m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) b c d Soya bean trial 1: Maturity class 5 LSD= m m Soya bean trial 1: Maturity class LSD= m m Dit is uit Figuur 59 duidelik hoe peulaantal per plant bygedra het tot die kompenseringsvermoë van sojabone vir variërende plantestand. Peulgetalle het aanhou afneem met toenemende stand maar die grootste afname het by die eerste inkrement populasieverhoging voorgekom. Figuur 59. Aantal peule per plant vir vier groeiklasse by twee rywydtes en teen vier plantpopulasies in Sojaboonproef 1.

70 Pods per plant Pods per plant Soya bean trial 1: yield for four maturity classes LSD= m 0.76m Sojaboonproef 1: Medewerker - I Dreyer Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 16kg/ha P + gips + groen korrels Plantdatum: 27 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 100k, 200k, 270k en 400k per ha Rywydte 0.8m en 0.76m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar LS 6146) a - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) Soya bean trial 1: row effect over four plant populations LSD= m 0.76m Figuur 60 bevestig dat die eerste inkrement plantpopulasieverhoging die grootse invloed op peulaantal per plant gehad het. Die rywydte effek was meer sigbaar by die kort groeiklasse as by die langer groeiklasse en dit is interessant om daarop te let dat die gemiddelde peulhoeveehede per plant nie veel verskil het tussen groeiklasse nie Maturity class b Figuur 60. Gemiddelde aantal peule per plant oor vier groeiklasse teen vier plantpopulasies in twee rywydtes vir Sojaboonproef 1.

71 Pods/plant Soya bean trial 6: Pod number: maturity class x plantpopulation Sojaboonproef 6: Medewerker J Van Dyk Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 9kg/ha N; 9kg/ha P; 18kg/ha K LSD= Rywydte: 0.6m Plantdatum: 26 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k en 500k per ha Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) (Cultivar Patrys 100) (Cultivar SSS 5449) (Cultivar SSS 6560) Figuur 61. Gemiddelde aantal peule per plant oor vier groeiklasse vir vier plantpopulasies in Sojaboonproef 6. Die gemiddelde peulhoeveelhede per plant vir Proef 6 het soos in die vorige proef, nie veel tussen groeiklasse verskil nie (Figuur 61). Daar was egter redelike verskille by enersyds die laagste plantpopulasie en andersyds by die hoogste plantpopulasie. Die afname in peulaantal per plant met verhoogde plantpopulasie is duidelik.

72 Pods/plant Pods/plant Pods/plant Pods/plant 67 a Soya bean trial 8: Pod number - maturity class 5 LSD= m m Soya bean trial 8: Pod number - maturity class 6 LSD=5.5 Sojaboonproef 8: Medewerker J Nell Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 12kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 2 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k, en 600k per ha Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) m 0.91m (Cv. LS 6146) - 5 (Cv. SSS 5449) - 6 (Cv. SSS 6560) b c Soya bean trial 8: Pod number - mean over classes 5 and 6 LSD= m 0.91m Afnemende peulgetalle met toenemende plantpopulasie is weereens te bespeur in Proef 8 (Figuur 62). Nou rye het ook oor die algemeen meer peule per plant gehad wat op minder kompetisie dui in nou rye. d Soya bean trial 8: Pod number - over four plant populations 28 LSD= Maturity class 0.455m 0.91m Figure 62. Aantal peule per plant vir twee sojaboon groeiklasse wat in twee rywydtes en teen vier plantpopulasies geplant is in Sojaboonproef 8.

73 Pods/plant Pods/plant Pods/plant Pods/plant Soya bean trial 8: Pod number - maturity class 4.5 LSD= m m 14 Sojaboonproef 8: Medewerker J Nell Bewerking: Geen bewerking Bemesting: 8kg/ha N; 12kg/ha P; 16kg/ha K Plantdatum: 2 Desember 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) a Plantpopulasie 200k, 00k, 400k, en 600k per ha Soya bean trial 8: Pod number - maturity 51 class 4.6 LSD= m 0.91m Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 4.5 (Cv. SSS 4945) (Cv. LS 6146) - 5 (Cv. SSS 5449) - 6 (Cv. SSS 6560) 15 b Soya bean trial 8: Pod number - mean over maturity classes 4.5 & 4.6 LSD= m 0.91m Figuur 6 bevestig dieselfde tendense vir die kort groeiklasse in Proef 8 as wat vir die lang groeiklasse (Figuur 62) waargeneem is. Nou rye het gelei tot meer peule per plant en verhoogde plantpopulasie het gelei tot minder peule per plant. c Soya bean trial 8: Pod number - mean over two plant populations LSD= m 0.91m 15 d Maturit class Figuur 6. Aantal peule per plant vir twee groeiklasse by twee rywydtes en vier plantpopulasies in Sojaboonproef 8.

74 Pods per plant Pods per plant Pods per plant Pods per plant 69 a Soya bean trial 9: Maturity class LSD= Plant population 0.m 0.6m Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 28 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha b Soya bean trial 9: Maturity class 5 77 LSD= Plant population 0.m 0.6m Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) (Cultivar PHB 95 B 5) c Soya bean trial 9: Maturity class 6 LSD= Plant population 0.m 0.6m Dit is uit Figuur 64 duidelik dat die rywydte effek enersyds anders was as wat in vorige bespreekte proewe gevind is (groeiklas 4.5) of andersyds was dit nie betekenisvol nie. Daar moet egter in ag geneem word dat die wye rye in der waarheid reeds nou rye was en onder hierdie toestande het nog nouer rye n effens neerdrukkende effek op peulgetal gehad. d Soya bean trial 9: Maturity class LSD= Plant population 0.m 0.6m Figuur 64. Aantal peule per plant vir twee groeiklasse by twee rywydtes en vier plantpopulasies in Sojaboonproef 9.

75 Pods per plant Pods per plant Soya bean trial 9: pod number per plant over four maturity classes LSD= Plant population treatment () 0.m 0.6m Sojaboonproef 9: Medewerker SW Graaff Bewerking: Konvensioneel Bemesting: 6kg/ha N; 12kg/ha P; 24 kg/ha K Plantdatum: 28 Oktober 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Plantpopulasie 150k, 00k, 400k en 600k per ha Rywydte 0.m en 0.6m Groeiklas 4.5 (Cultivar SSS 4945) - 5 (Cultivar SSS 5449) - 6 (Cultivar SSS 6560) a (Cultivar PHB 95 B 5) LSD= Soya bean trial 9: pod number per plant over four maturity classes Maturity class 0.m 0.6m Die afname in peulgetalle weens toenemende plantpopulasie is weereens duidelik in Figuur 65a) met redelik min verskille tussen groeiklasse. Peulaantal per plant is nie vir Proef 10 wat laat geplant is, bepaal nie. b Figuur 65. Rywydte x plantpopulasie- (a) en rywydte x groeiklas wisselwerking (b) vir peulaantal per plant in Sojaboonproef 9.

76 Pods/plant Pod number a Soya bean trial 12: Pod number 94 LSD= m m Maturity class Sojaboonproef 12: Medewerker W van Huysteen Bewerking: Konvensioneel Bemesting: Geen Plantdatum: 7 November 2016 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos aangedui in die resultate) Rywydte 0.445m en 0.91m Groeiklas 5.09 (Cultivar NS 5009) (Cultivar NS 6448) - 6. (Boer se cultivar) Figuur 66. Gemiddelde aantal peule per plant vir drie groeiklasse en twee rywydtes in Sojaboonproef 12. Die positiewe nou-ry effek op peulaantal per plant was volgens Figuur 66 duidelik maar die grootte van die effek was cultivar afhanklik. Figuur 67 toon hoe peulgetalle per plant in Proef 1 afgeneem het met toenemende plantpopulasie Soya bean trial 1: Pod number 17 LSD= Sojaboonproef 1: Medewerker W van Huysteen Bewerking: Konvensioneel Bemesting: Geen Plant population treatment () Plantdatum: 7 November 2017 Oesdatum: Differensieel (twee weke na fisiologiese rypwording soos later aangedui in die resultate) Plantpopulasie 200k, 00k, 400k per ha Groeiklas 5.09 (Cultivar NS 5009) (Cultivar NS 6448) - 6. (Boer se cultivar) b Figuur 67. Gemiddelde aantal peule per plant vir drie groeiklasse en drie plantpopulasies in Sojaboonproef 1.

77 72 MORFOLOGIESE ONTWIKKELING Tabelle 1 tot 9 is ontleed en saam met die voorstelling van Figuur 68 kon beraam word dat n vertraging in plantdatum lei tot n vertraging in oesdatum van tot 4 dae per week soos wat planttyd uitgestel word. As daar dus as gevolg van omstandighede vyf tot ses weke later geplant word, verkort die beskikbare groei-seisoen met ongeveer drie weke en dit het n wesenlike invloed op opbrengspotensiaal. Dit is veral die langer groeiklasse wat benadeel word omdat hulle graanvulperiode ingekort word, maar die graanvulperiode skuif ook aan na die tydperk van die seisoen waar reënval normaalweg begin afneem. Dit het byvoorbeeld in hierdie seisoen onder proefbeskouing gebeur dat dit vanaf die begin van Maart tot aan die einde van die seisoen bitter min tot selfs niks gereën het nie. Hoewel morfologiese verskille tussen groeiklasse nie fyner as op n weekbasis bepaal kon word nie wil dit egter reeds op hierdie vroeë stadium van die navorsingsprojek voorkom asof groeiklasse 6 en langer nie in die Oos-Vrystaat deug as hulle nie reeds teen die eerste week van November geplant is nie. Die kort groeiklasse van korter as groeiklas 5 mag moontlik nie die volle groeiseisoen benut as hulle heel vroeg geplant word nie en het dus teoreties n effens laer opbrengspotensiaal. Hul potensiaal is egter steeds goed genoeg om opbrengste van ongeveer 4t/ha of selfs hoër te behaal as die reën voldoende sou wees. Figuur 69 toon duidelik hoe daar wisselwerking tussen groeiklas (groeiseisoenlengte) en plantdatum is in terme van opbrengspotensiaal. Die kort groeiklasse het die hoogste opbrengspotensiaal as daar laat geplant word terwyl die omgekeerde waar is as daar baie vroeg geplant word. Figuur 68. Voorstelling van dagliglengteverloop deur die seisoen en die invloed van plantdatum en groeiklas op morfologiese ontwikkeling van sojabone.

78 Yield (T/ha) Yield (T/ha) 7 6 Planted early 6 Planted late y = x R² = Growth period (weeks) y = x R² = Growth period (weeks) a b Figuur 69. Verband tussen opbrengs en groeiperiode vir a) vroeg aangeplante en b) laat aangeplante sojabone. Tabel 1. Proef 1: Sojaboon morfologiese ontwikkeling vir 4 groeiklasse (Plantdatum: 27 Oktober 2016) Maturity class Morphological period Weeks Planting R R1 R R5 R Total growing period Frost date 24 Tabel 2. Proef 4: Sojaboon morfologiese ontwikkeling vir groeiklas 4.6 (Plantdatum: 15 November 2016) Maturity class 4.6 Morphological period Weeks Planting R1 6 R1 R5 4 R5 R8 7 Total growing period 17 Frost date 21

79 74 Tabel. Proef 5: Sojaboon morfologiese ontwikkeling vir groeiklas 6.4 (Plantdatum: 1 November) Maturity class: Weeks 6.4 Developmental period Planting R1 12 R1 R5 4 R5 R8 5 Total growing period 21 Frost date 2 Tabel 4. Proef 6 & 7: Sojaboon morfologiese ontwikkeling vir 5 groeiklasse (Plantdatum: 26 Oktober 2016) Maturity class Morphological period Weeks Planting R R1 R R6 R Total growing period Frost date 2 Tabel 5. Proef 8: Sojaboon morfologiese ontwikkeling vir 4 groeiklasse (Plantdatum: 2 Desember 2016) Maturity class Morphological period Weeks Planting R R1 R6 4 4 R6 R Total growing period Frost date 19

80 75 Tabel 6. Proef 9: Sojaboon morfologiese ontwikkeling vir 4 groeiklasse (Plantdatum: 28 Oktober 2016) Maturity class Morphological period Weeks Planting R R1 R R5 R Total growing period Frost date 24 Tabel 7. Proef 10: Sojaboon morfologiese ontwikkeling vir 4 groeiklasse (Plantdatum: 5 Desember 2016) Maturity class Morphological period Weeks Planting R R1 R R5 R Total growing period Frost date 18 Tabel 8. Proef 11: Sojaboon morfologiese ontwikkeling vir 5 groeiklasse (Plantdatum: 7 November 2016) Maturity class Morphological period Weeks Planting R R1 R R5 R Total growing period Frost date 22

81 76 Tabel 9. Proef 1: Sojaboon morfologiese ontwikkeling vir groeiklasse (Plantdatum: 7 November 2016) Maturity class Morphological period Weeks Planting R R1 R5 4 4 R5 R Total growing period Frost date 22

82 77 SOJABOONKWALITEIT: OLIE- EN PROTEïENINHOUD Tabel 10. Proef 1: Sojaboonkwaliteit vir 4 groeiklasse (Geplant: 27 Oktober 2016 te Ascent) Soya bean quality Maturity class Oil (%) Protein (%) a a a b LSD (5%) NS 2.5 cv 0.9% 0.8% Daar was n tendens dat die kort groeiklasse hoër proteïeninhoud gehad het en die langste groeiklas die laagste. Hoewel geen betekenisvolle verskille vir olie-inhoud ontleed is nie, was dieselfde neiging daar te bespeur. Tabel 11. Proef 6: Sojaboonkwaliteit vir 4 groeiklasse (Geplant: 26 Oktober 2016 te Memel/Vrede) Soya bean quality Maturity class Oil (%) Protein (%) a 4.1 a b 40 b ab 4.2 a b 40.6 b LSD (5%) cv.7% 1.6% Dieselfde tendens as by Proef 1 is gevind (groeiklas 4.4 uitgesluit). Die korter groeiklasse het vir hoër olie- en proteïeninhoud ontleed as die langste groeiklas. Effekte is waarskynlik eerder cultivarafhanklik as van groeiklas. n Groeiklas 4.4 is by Proef 6 ingesluit en hierdie vinnige groeier het redelik afgesteek teen die ander vinnige groeier (groeiklas 4.5). Tabel 12. Proef 8: Sojaboonkwaliteit vir 4 groeiklasse (Geplant: 2 Desember 2016 te Vrede/Memel) Soya bean quality Maturity class Oil (%) Protein (%) a 4.2 a ab 42.1 ab 5 21 bc 41.5 b c 7.2 c LSD (5%) cv 1% 0.9% Dieselfde groeiklasse en cultivars as wat betrokke was in Proef 1, is in Proef 8 aangeplant en dieselfde tendens is waargeneem dat groeiklas 6 die laagste ontleed het vir olie- en proteïeninhoud terwyl groeiklasse 4.5 en 4.6 die hoogste ontleed het.

83 78 Tabel 1. Proef 9: Sojaboonkwaliteit vir 4 groeiklasse (Geplant: 28 Oktober 2016 te Jim Fouche/Frankfort) Soya bean quality Maturity class Oil (%) Protein (%) ab b a b LSD (5%) 1 NS cv 0.9% 0.9% Daar was nie betekenisvolle verskille vir proteïenontledings in Proef 9 nie en daar was nie n duidelike groeiklastendens vir olie-ontleding te bespeur nie. Tabel 14. Proef 10: Sojaboonkwaliteit vir 4 groeiklasse (Geplant: 5 Desember 2016 te Jim Fouche/Frankfort) Soya bean quality Maturity class Oil (%) Protein (%) a 42.2 a c 8. b b 40.9 a c 8.6 b LSD (5%) cv 0.8% 0.5% Groeiklas 5. en 6 het die laagste ontleed vir olie- en proteïeninhoud. Groeiklas 5. het volgens morfologiese ontwikkeling meer gereageer soos groeiklas 4.5 as groeiklas 5. Dit was dus ook n baie vinnige cultivar. Die kwaliteitsverskille kan dus eerder aan cultivar gekoppel word as aan groeiklaslengte. Tabel 15. Proef 11: Sojaboonkwaliteit vir 2 groeiklasse (Geplant: 7 November 2016 te Jim Fouche) Soya bean quality Maturity class Oil (%) Protein (%) LSD (5%) NS NS cv 1.9% 2% Beide die twee cultivars wat in Proef 11 ontleed is vir kwaliteit het besonder goeie ontledings gegee wat nie betekenisvol van mekaar verskil het nie.

84 79 Tabel 16. Proef 1: Sojaboonkwaliteit vir groeiklasse (Geplant: 7 November 2016 te Lindley/Petrus Steyn) Soya bean quality Maturity class Oil (%) Protein (%) b a a LSD (5%) 0.22 NS cv 0.7% 1% Groeiklas 5.09 het die laagste, maar steeds n goeie ontleding vir olie-inhoud gelewer. Die groeiklasverskille vir proteïeninhoud was nie betekenisvol nie.

85 80 GEVOLGTREKKINGS EN AANBEVELINGS SOJABOONPLANTPOPULASIE Verhoging in plantpopulasie tot hoër as die huidige algemene norm van ongeveer plante/ha het volgens die proewe onder beskouing n geringe rol te speel om opbrengs betekenisvol te verhoog as normale planttye geld. Daar was n neiging te bespeur dat opbrengs kon toeneem as gevolg van hoër plantpopulasies as daar laat aangeplant is. Dit was veral vinnige groeiklasse wat voordelig kon reageer. Die plantpopulasie effek was ook eerder te bespeur by nou rywydtes as by wye rye. Op hierdie vroeë stadium wil dit voorkom asof plantpopulasies van ongeveer plante/ha by die laat plantdatums voordelig sal wees maar verdere werk is nodig om dit te bevestig en verder te kwantifiseer. Plantpopulasieverhogings het nie veel praktiese waarde getoon om peulhoogtes betekenisvol te verhoog by cultivars waarvan die peule ietwat laag gedra word nie. Dit is nie net die boonste grens van plantpopulasies wat belangrik is nie maar ook die onderste. Daar is gevind dat opbrengste vir groeiklasse 4.5 tot 6 baie bevredigend en goed kan wees vir lae plantpopulasies wat neig na ongeveer plante/ha. Hierdie lae plantpopulasies sal egter nooit as riglyn vir aanplantingsdoeleindes aanbeveel word nie. Die risiko vir plantverliese is eenvoudig te groot en as daar met lae plantpopulasies weggespring word, kan opbrengsbeperkende plantpopulasievlakke vinnig bereik word. Dit is veral opbrengsbeperkende gapings in die rye wat makliker kan vorm as daar weggespring word met lae plantpopulasies. Die inligting is van besondere waarde indien aanbevelings gemaak moet word wanneer standverliese as gevolg van hael voorkom en die besluit geneem moet word of daar oorgeplant moet word of nie. Hael is nie al rede dat vinnige en vroeë standverliese kan voorkom nie. Hierdie studie maak dit moontlik om te bevestig dat plantpopulasies van ongeveer plante/ha en selfs laer dit nie regverdig om oor te plant nie. Ondervinding op plaasvlak tydens die studie het ook reeds bevestig dat sulke lae plantpopulasies dit nie regverdig om oor te plant nie. Al sou dit beteken dat daar meer onkruidbespuitings nodig sou wees, is die negatiewe effek van n later plantdatum baie groter as die effek van standverliese. Dit moet in ag geneem word dat die kompensatoriese vermoë van sojabone vir standvariasie ook afhanklik sal wees van groeitipe en die vertakkingsvermoë van n cultivar. Verdere navorsing is nodig om hierdie faktore te ondersoek. Laastens is daar gevind dat die finale plantpopulasie wat geoes word maklik met tot 60% verskil van dit wat geplant is. Die probleem is nie noodwendig swak ontkieming nie. Plante kan om verskeie redes verlore raak en een daarvan is die feit dat plantjies wat laat ontkiem het, maklik uitgedruk word as gevolg van kompetisie deur plante wat vinniger ontkiem het. Die probleem kan groter wees met boere wat saad terughou wat nie so goed gesif en behandel is soos kommersiële saad nie. Hierdie aspek verdien verdere navorsingsaandag. SOJABOONRYWYDTE Die opbrengsverhogende potensiaal van nou rye is baie groter as die potensiaal van toenemende plantpopulasies om opbrengs te verhoog. Vanjaar was n besonder goeie reënjaar wat selfs relatief klein tipe cultivars laat groei het tot hulle begin omval het. Dit was dus n verrassing dat nou rywydtes steeds goeie opbrengsverhogings veroorsaak het. Die verrassing was ook daarin geleë dat nou-ry behandelings benadeel is deur die tegniek wat merendeels gebruik is om nou rye te verkry deur dubbeld en tussen-in te plant. Daar het groeibeperkende vertrapping en kompaksie op hierdie rye voorgekom. Opbrengsverhogings is selfs verkry deur nou rye van 0.6m verder te vernou tot by 0.m rye. Dit kon opgemerk word dat die langer groeiklasse minder positief gereageer het op nou rywydtes, maar selfs hulle het steeds n algemene positiewe effek getoon in terme van opbrengsverhoging.

86 As daar na peulhoeveelhede per plant gekyk word, wil dit voorkom asof 0.m rye dalk te nou begin raak vir peulvorming, veral as vroeë aanplantings en lang groeiklasse ter sprake is wat goed kan vertak. Dieselfde afleiding kon nogtans nie gemaak word as daar slegs na opbrengs gekyk word nie. Dit moet aanvaar word dat die ander opbrengskomponente waarmee gekompenseer kan word, naamlik pitmassa en pitte per peul, voldoende kon kompenseer vir die besonder nou rye. 81 PLANTDATUM EN GROEIKLAS VIR SOJABONE Plantdatum en groeiklas is onlosmaaklik deel van mekaar en sal saam beskou word. n Vertraging in plantdatum het verrassend genoeg omtrent dieselfde vertragingsinvloed op oesdatum by al die groeiklasse gehad. Die verrassing is geleë in die feit dat die vinnigste groeiklasse voor 22 Desember kan begin blom. Hulle is dus nie soos die langer groeiklasse genoodsaak om te wag dat dagliglengtes afneem tot korter as n bepaalde duurte voordat blomvorming gestimuleer kan word nie. Langer groeiklasse word eers vanaf die helfte van Januarie en later tot blomvorming gestimuleer. Die proewe het gedemonstreer dat die langer groeiklasse eerste geplant moet word sodat die beskikbare seisoen lank genoeg kan wees om hul volle opbrengspotensiaal te bereik. Groeiklas 6 en 6.4 behoort tot die eerste week van November geplant te kan word (verkieslik reeds in Oktober) waarna korter groeiklasse rondom klas 5 aan die beurt moet kom. Daar kan tot en met die tweede week van Desember geplant word, maar dan moet vinnige groeiklasse van ongeveer klas 4.5 vanaf begin Desember geplant word en nou rye moet oorweeg word om die opbrengspotensiaal te verhoog tot by bevredigende vlakke. Groeiklasse 6 en langer het sekere risikos waarvan die belangrikste is dat n plantdatum van einde Oktober tot die eerste week van November nie gewaarborg kan word nie. Daar is dus risiko dat hulle nie betyds geplant sal word nie. Verder het hulle, selfs met n vroeë plantdatum, nodig om einde Maart en die eerste helfte van April nog met graanvulling besig te wees. Dit is die tydperk wanneer beskikbare water baie belangrik is. Dit is n gegewe dat reënval begin afneem vanaf begin Maart en sodoende word droogterisikos al hoër. Nog n risiko in die Noord-Oos Vrystaat is vroeë ryp teen einde Maart soos wat in 2016 voorgekom het. Die lang groeiklasse het almal skade gely ondanks vroeë plantdatums. n Laaste risiko wat met lang groeiklasse gepaard gaan, is die risiko vir Sclerotinia wat verhoog. Een van die belangrikste komponente wat nodig is vir die ontwikkeling van Screrotinia is gemiddelde dagtemperature van 16 o tot 21 o C wat met nat toestande van minstens 24 uur gepaard gaan. Hierdie toestande kan enige tyd van die seisoen voorkom, maar die waarskynlikheid daarvoor vergroot as temperature van nature in die herfs begin daal. Dit is dan wanneer die kort groeiklasse reeds blare begin afspeen omdat hul groeisiklus tot n einde kom. Die lang groeiklasse is dan nog groen en vatbaar vir Sclerotinia. SOJABOONKWALITEIT Dit het oor die algemeen voorgekom asof die langste groeiklas swakker kwaliteit gelewer het as die kort groeiklasse maar die tendens was nie oortuigend nie. Daar is aanduidings dat cultivarkeuse die bepalende rol speel en nie groeiklas nie. Twee van die proewe het kort groeiklasse gehad wat nie elders herhaal is nie maar in hul onderskeie proewe was hul kwaliteitsontledings swakker as die van die ander kort groeiklasse. Die standaard kort groeiklascultivar (4.5) wat in meeste van die proewe voorgekom het, het gereeld die hoogste olie- en proteïeninhoud getoon. Daar was verlede jaar n duidelike tendens dat laat plantdatum n rol kan speel by swak kwaliteit. Dit het egter verband gehou met onryp pitte omdat vroeë ryp die groeiseisoen kort geknip het. Plantdatum en groeiklas per se sal nie nadelig wees mits die groeiseisoen volkome voltooi kan word nie. As daar dus vir goeie kwaliteit geproduseer moet word, moet die regte cultivars gekies word en hulle moet vroeg genoeg geplant word om na behore ryp te word.

87 82 B. MIELIEPROEWE TE VREDE/ASCENT: Deur Robert Steynberg & Jacques Van Zyl. ALGEMENE PROSEDURES Die studiegroep het besluit om strookproewe te plant en elke medewerker volg sy eie plaaspraktyke. Herhalings word oor jare gedoen maar daar is reeds minstens twee proewe elk onder strookbewerking, konvensionele bewerking en geen bewerking per jaar. Mieliestandproewe met minstens vyf plantpopulasiebehandelings tussen en plante/ha is vereis. Stand is met planterratte gevarieer. Spesifieke besonderhede word op die resultatebladsye verskaf. Daar is ook enkele loodsproewe met bemestingspeile uitgevoer waaroor verslag gedoen sal word en daar word ook gekyk na die effek van winter dekgewasse in n geen bewerking bewaringstelsel. Drie herhalings is per behandeling uitgemerk en die netto perseelgrootte was 10m rylengte. Finale plantestand is net voor oes bepaal en koppe is gepluk en getel voordat dit in sakke na n stoor vervoer is om met n klein proefdorsmasjie gedors te word. Vogbepalings is gedoen sodat opbrengste op n 12,5% vogbasis uitgedruk kon word. Die volgende medewerkers het meegewerk: Proef 1: I Dreyer (Skulpspruit) Plant geen bewerking standproef te Ascent (Skulpspruit) met ses behandelings. Mielies volg op n winter dekgewas. Proef 2: I Dreyer (Waterstroom) Plant geen bewerking standproef te Ascent (Waterstroom) met ses behandelings. Proef : I Dreyer (Vrede) Plant geen bewerking standproef te Vrede met ses behandelings. Aanplanting volg na hawer in die winter. Proef 4: JJJ van Rooyen Plant konvensionele bewerking standproef te Ascent met ses behandelings. Proef 5: P Zietsman Plant strook bewerking standproef te Ascent met ses behandelings. Twee plantpopulasiebehandelings met bykomstige kunsmis word ingesluit.

88 8 Proef 6: C Cronje Plant strook bewerking standproef te Vrede met ses behandelings. n Plantpopulasiebehandeling met bykomstige kunsmis word ingesluit. Proef 7: D Portwig Plant konvensionele bewerking standproef te Cornelia met vyf behandelings. Proef 8: I Dreyer (Skulpspruit) Plant n bemestingsloodsproef onder bewaringsboerderytoestande met sewe kunsmispeile. Proef 9: I Dreyer (Waterstroom) Plant n bemestingsloodsproef onder geen bewerking met ses stikstofpeile. Proef 10: I Dreyer (Genoeg) Plant n bemestingsloodsproef onder geen bewerking met ses stikstofpeile. Proef 11: I Dreyer (Vrede). Plant n strookproef met n geen bewerking kontrolebehandeling en n geen bewerking behandeling waar hawer gedurende die vorige winter geplant is.

89 84 RESULTATE FOTOVERSLAG Foto 1. Vergeling is kort na opkoms in Proef 8 sigbaar in die strook wat nie kunsmis ontvang het nie (foto links). Die foto regs toon dat die chlorotiese simptome vinnig verdwyn het. Foto 2. Links - Die strook sonder kunsmis in Proef 8 het later geblom, wat strook met die feit dat hierdie behandeling se ontwikkeling vir enkele weke na opkoms gestrem is. Regs - daar kan gesien word dat geen ooglopende verskille voorgekom het toe die mielies met saadvulling besig was nie.

90 85 Foto. Die laat aangeplante mielies van Proef 7 het onder goeie reënvaltoestande ontwikkel. Dit was eers in Maart dat gebrek aan reën stremmend begin raak het om opbrengste beduidend te benadeel. Foto 4. Wortelontwikkeling vir bewaringsboerderytoestande (sojabone in die somer en dekgewas in die winter) op die plaas Skulpspruit waar Proewe 1 en 8 gedoen is. Die foto regs toon die area onder die middel tussen twee rye van naderby waar n winterdekgewasry voorheen geloop het. Dit kom voor asof hierdie n tweede konsentrasie van wortels verteenwoordig wat tot op die kleilaag 65cm diepte gestrek het. Die eerste konsentrasie was direk onder die mieliery waar die sojaboonry die vorige seisoen geloop het.

91 Foto 5. Die winter dekgewas (geen bewerking) wat deel is van die bewerkingsbehandelings wat in Sojaboonproef 4 beskryf is, het goed gevestig. Mielies sal gedurende die volgende seisoen hier geplant word. 86