info ROACCUTANE Roaccutane Informatiebrochure over contraceptie voor vrouwelijke patiënten behandeld met Roaccutane

Transcriptie

1 Roaccutane isotretinoïne Informatiebrochure over contraceptie voor vrouwelijke patiënten behandeld met Roaccutane info ROACCUTANE RM SM MANAGEMENT Programma ter Preventie van Zwangerschap

2 INHOUD 3. FABELTJES OVER ZWANGER WORDEN 4. ANTICONCEPTIE EN ROACCUTANE 5. HOE KOMT EEN ZWANGERSCHAP TOT STAND 6. WELKE ANTICONCEPTIEMETHODE MOET IK KIEZEN? 7. Hormonale anticonceptiemethode 7. Orale voorbehoedmiddelen - "de pil" 11. Hormonale implantaten, IMPLANON 12. De hormonale pleister 13. De vaginale ring 13. Inspuitingen met hormonen 13. Het hormonale intra-uteriene apparaatje (hormoonspiraaltje) 14. Niet-hormonale anticonceptiemethoden Spiraaltje (intra-uterien apparaatje) 15. Condooms 17. Pessarium en kapje 18. Noodanticonceptie ("morning after"-pil en koperspiraaltje) 19. Sterilisation 20. OM TE ONTHOUDEN : BELANGRIJKE FEITEN OVER ROACCUTANE EN DOELTREFFENDE ANTICONCEPTIE 22. HOE KOM IK AAN VOORBEHOEDMIDDELEN EN WAAR KAN IK ADVIES KRIJGEN?

3 FABELTJES OVER ZWANGER WORDEN Het is mogelijk dat u ergens gelezen of gehoord hebt dat u niet zwanger kan worden als: u voor de eerste keer seks hebt u geen orgasme krijgt uw partner zijn penis uit uw vagina terugtrekt voordat hij ejaculeert ("klaarkomt") u seks hebt tijdens uw regels u borstvoeding geeft u na het vrijen een vaginale spoeling uitvoert (water spuiten in de vagina) u en uw partner bepaalde standen aannemen bij het vrijen, bvb. rechtop staand. Dit alles is gewoon fout. Als u seks heeft zonder voorbehoedmiddel te gebruiken kan u WEL zwanger worden. 3

4 ANTICONCEPTIE EN ROACCUTANE Roaccutane wordt al jarenlang aan miljoenen patiënten overal ter wereld voorgeschreven ter behandeling van ernstige acne. Het is echter bekend dat Roaccutane ernstige aangeboren afwijkingen kan veroorzaken bij baby's van moeders die Roaccutane gebruiken. Daarenboven verhoogt dit geneesmiddel het risico op een miskraam. Het is daarom van vitaal belang dat u geen behandeling met Roaccutane begint als u zwanger bent of zwanger wenst te worden tijdens de behandeling of binnen de maand na het einde van de behandeling. Dit betekent dat u vlak voor de behandeling met Roaccutane (de 2de of 3de dag van uw regels) en vijf weken na het einde van de behandeling een zwangerschapstest moet laten uitvoeren. Het is ook mogelijk dat uw arts u vraagt tijdens de behandeling elke maand een zwangerschapstest te laten uitvoeren. U moet ten minste 1, en bij voorkeur 2, anticonceptiemethoden gebruiken, waarvan 1 barrièremethode (condooms bvb.) tijdens de volledige duur van de behandeling en nog een maand na het einde van de behandeling. Geen enkele methode is 100% veilig wanneer ze alleen gebruikt wordt, daarom wordt aanbevolen twee methoden toe te passen. Het is belangrijk dat u en uw partner goed beseffen welke de gevolgen kunnen zijn van zwangerschap tijdens een behandeling met Roaccutane. 4 U dient zelfs voorbehoedmiddelen te gebruiken als u niet seksueel actief bent, tenzij uw arts er anders over oordeelt. Deze brochure bevat informatie over de verschillende methoden van anticonceptie, hoe ze gebruikt worden en hoe effectief ze zijn. Het is evenwel van belang te onthouden dat geen enkele anticonceptiemethode, hoe effectief ook, volledig veilig is en dat u het risico op zwangerschap minimaliseert door twee methoden tegelijkertijd toe te passen. Deze brochure is slechts bedoeld als hulpmiddel en geen vervanging voor een raadpleging bij een arts.

5 HOE KOMT EEN ZWANGERSCHAP TOT STAND Om te begrijpen hoe anticonceptie werkt, is het nuttig om te weten hoe een zwangerschap tot stand komt. Ongeveer eenmaal per maand komt er een eicel vrij uit een van uw eierstokken en komt in de eileider terecht, dit is het kanaaltje dat de eierstok verbindt met de baarmoeder. Dit proces noemt men de eisprong. De eicel beweegt zich dan verder doorheen de eileider naar de baarmoeder. Indien u geslachtsgemeenschap hebt kan de eicel op haar weg doorheen de eileider een zaadcel tegenkomen. Wanneer de eicel en de zaadcel zich samenvoegen, is er sprake van bevruchting. Wanneer dit niet gebeurt wordt de eicel tijdens uw menstruatie uit uw lichaam verwijderd. Wanneer een man ejaculeert ("klaarkomt") komen miljoenen zaadcellen in de vagina van zijn partner terecht. Zaadcellen bewegen snel en kunnen in minder dan 2 minuten de eileiders bereiken. Eén enkele zaadcel is voldoende om een eicel te bevruchten. Eenmaal de bevruchting heeft plaatsgevonden, verplaatst de bevruchte eicel zich via de eileider naar de baarmoeder waar ze zich in de baarmoederwand innestelt : dit is het begin van een zwangerschap. De fœtus (ongeboren baby) zal zich in de baarmoeder verder ontwikkelen en groeien. De tekenen en symptomen van zwangerschap verschillen van vrouw tot vrouw : uitblijven van de menstruatie of ongewoon korte of lichte menstruatie, pijnlijke borsten, misselijkheid en braken zijn normale tekenen van een zwangerschap. Eileider: plaats waar de eicel en de zaadcel elkaar ontmoeten en de bevruchting plaatsvindt Eicel: normaal komt elke maand een eicel vrij Eierstok: oorsprong van de eicellen 5 Baarmoederhals doorgang tussen vagina en baarmoeder Baarmoeder: plaats waar de fœtus zich ontwikkelt Vagina

6 WELKE ANTICONCEPTIEMETHODE MOET IK KIEZEN? Er is een brede waaier van anticonceptiemethoden beschikbaar. U dient dit met uw arts te bespreken. Een goed begrip van de werkingswijze van deze verschillende methoden zal u helpen om samen met uw arts te beslissen welke methode het meest geschikt is voor u. Niet alle voorbehoedmiddelen zijn even effectief bij het voorkomen van zwangerschap. Daarom is het belangrijk dat u goed begrijpt welke methoden het beste werken en hoe u de gekozen methode het beste kunt gebruiken om u te beschermen. De doeltreffendheid van een voorbehoedmiddel is afhankelijk van verschillende factoren, zoals: uw leeftijd hoe vaak u geslachtsgemeenschap hebt of u de instructies die met een bepaalde methode samengaan goed opvolgt of niet. 6 Op 100 seksueel actieve vrouwen die geen anticonceptie toepassen zullen er 90 binnen het jaar zwanger worden.

7 Hormonale anticonceptie Orale voorbehoedmiddelen de pil Er bestaan twee soorten pillen : Combinatiepillen die twee hormonen (oestrogeen en progestageen), in hogere of lagere doseringen, bevatten en die de eisprong blokkeren. Dit zijn de meest effectieve. Pillen die slechts één laag gedoseerd hormoon (progestageen) bevatten en die de eisprong niet blokkeren, maar voorkomen dat de zaadcellen bij de eicel kunnen komen en de innesteling van de eicel verhinderen. Zij moeten steeds op hetzelfde tijdstip en zonder vergetelheid ingenomen worden. De combinatiepil Er bestaan vele varianten van de combinatiepil: - Bij de éénfasepillen bevat elke pil dezelfde hoeveelheid hormonen. Ze moeten gedurende 21 dagen ingenomen worden, gevolgd door een onderbreking van 7 dagen, waarna met een nieuwe strip wordt begonnen. - De tweefasepillen bevatten verschillende hoeveelheden hormonen en dienen gedurende 21 dagen in de juiste volgorde te worden ingenomen, gevolgd door een onderbreking van 7 dagen zoals bij de éénfasepillen. 7 - Er bestaat nog een derde type combinatiepil (ook "elke dag"-pil genoemd) die gedurende 28 dagen ingenomen wordt, zonder onderbreking tussen de strips. Bij deze pil zijn er 21 actieve pillen en 7 inactieve pillen die in de juiste volgorde moeten ingenomen worden om goed te werken. Deze elke dag-pil is nuttig als u moeilijk kunt onthouden om na een onderbreking van 7 dagen met een nieuwe strip te beginnen. Wanneer deze pillen zonder vergetelheid ingenomen worden, zijn ze voor ongeveer 95% effectief, d.w.z. dat op 100 vrouwen die deze pillen gebruiken er per jaar ongeveer 5 zwanger zullen worden. Combinatiepillen hebben vaak het voordeel dat het bloedverlies en de pijn tijdens de menstruatie minder worden.

8 8 Waardoor wordt de pil minder effectief? Als u één of meerdere pillen vergeet in te nemen. Indien u de pil minder dan 12 uur te laat inneemt: Indien u binnen de 12 uren na het gebruikelijke tijdstip van inname vaststelt dat u uw pil vergeten bent, neem ze dan onmiddellijk in en ga gewoon verder met uw contraceptie door de volgende pil weer op het gebruikelijke tijdstip in te nemen. Indien u de pil meer dan 12 uur te laat inneemt: Indien u de vergetelheid meer dan 12 uren na het gebruikelijke tijdstip van inname vaststelt bent u niet meer beschermd tegen zwangerschap. Raadpleeg zo vlug mogelijk de arts die u de pil heeft voorgeschreven en volg deze adviezen op: neem onmiddellijk de vergeten pil in ga gewoon verder met uw contraceptie tot het einde van de strip gebruik tegelijk met uw combinatiepil, en tijdens uw regels, een lokale anticonceptiemethode (condoom of spermadodend middel) tot u met de volgende strip begint. Indien u spijsverteringsstoornissen heeft zoals braken of ernstige diarree Wanneer u binnen de 4 uren nadat u uw pil genomen hebt moet braken of ernstige diarree hebt: neem onmiddellijk opnieuw een pil uit een andere strip. ga gewoon verder met uw contraceptie door de volgende pil op het gebruikelijke tijdstip in te nemen. Bij braken of diarree verlaagt het hormoongehalte in uw bloed en is dan niet meer voldoende om effectief te zijn. U dient dan andere maatregelen te nemen, in het bijzonder indien deze spijsverteringsstoornissen verschillende dagen aanhouden: Raadpleeg uw arts in verband met uw spijsverteringsstoornissen en vraag advies over hoe u uw anticonceptie moet voortzetten. Ga verder met de dagelijkse inname van uw pil, op het gebruikelijke tijdstip. U dient verplicht samen met uw pil een spermadodend middel (crème, ovules) te gebruiken tot wanneer de stoornissen verdwenen zijn. Ga nauwgezet verder met deze lokale anticonceptie te gebruiken samen met uw pil tot het einde van de strip. In alle gevallen dient u uw pil elke dag op hetzelfde tijdstip te blijven innemen, om elk risico op zwangerschap uit te sluiten.

9 Indien u andere geneesmiddelen moet innemen Verwittig altijd uw arts dat u de pil neemt omdat sommige geneesmiddelen, zoals antibiotica, de werking van de pil kunnen beïnvloeden. Het is mogelijk dat u een bijkomend voorbehoedmiddel moet gebruiken wanneer u dit nieuwe geneesmiddel inneemt. U nam al een combinatiepil en uw arts schrijft u een andere voor Om een medische reden heeft uw arts besloten u een andere pil voor te schrijven. Hoe gebeurt het overschakelen van de oude pil naar de nieuwe in de praktijk? U neemt de eerste tablet van de nieuwe pil: na een onderbreking van 7 dagen als de vorige strip 21 tabletten bevatte, na een onderbreking van 6 dagen als de vorige strip 22 tabletten bevatte, zonder onderbreking als de vorige strip 28 tabletten bevatte : u gaat zonder onderbreking over van de oude op de nieuwe pil. Indien in de eerste twee gevallen uw menstruatie uitblijft tijdens de onderbreking van 6 of 7 dagen, raadpleeg dan uw arts om een zwangerschapstest uit te voeren vooraleer u met de nieuwe pil begint. Ik heb twee keer een pil genomen op dezelfde dag Dit is niet erg, maar neem uw pil de volgende dag op het gewone tijdstip en ga verder met uw strip op de normale manier. De strip zal een dag vroeger eindigen en, in het kader van een innameperiode van 21 dagen, zal de onderbreking van 7 dagen eveneens een dag vroeger beginnen. 9 Ik rook, mag ik de pil nemen? Tabak verhoogt het risico op cardiovasculaire aandoeningen, de combinatie tabak en pil wordt niet aangeraden.

10 Ben ik nog beschermd in de week dat ik geen pil neem, bij combinatiepillen met 21/22 tabletten? U bent 100% beschermd op voorwaarde dat u nauwgezet uw pil dagelijks op hetzelfde tijdstip ingenomen hebt. De datum waarop u opnieuw met de inname begint dient eveneens nauwkeurig gerespecteerd te worden. De progestageenpil (minipil) Deze pil is minder effectief dan de combinatiepil. Zelfs bij een correct gebruik worden 7 vrouwen op 100 zwanger. Om effectief te zijn moet de eerste pil de eerste dag van uw menstruatie genomen worden. U bent dan onmiddellijk beschermd tegen zwangerschap. Al u uw eerste pil later neemt bent u niet beschermd en moet u een bijkomend voorbehoedmiddel gebruiken (condooms bvb.). U moet de minipil elke dag op hetzelfde tijdstip innemen totdat u alle pillen van de strip hebt gebruikt. U begint dan onmiddellijk met een nieuwe strip zodat er geen onderbreking is. Het tijdstip dat u kiest om uw pil in te nemen is op zich niet belangrijk, maar eens een tijdstip gekozen, is het belangrijk dat u zich elke dag aan dit tijdstip houdt. Waardoor wordt de minipil minder effectief? Als u één of meerdere pillen vergeet in te nemen. 10 Indien u de minipil minder dan 3 uur te laat inneemt: U hoeft zich geen zorgen te maken, u bent nog altijd beschermd. Neem uw pil van zodra u het zich herinnert, en de volgende op het normale tijdstip. Dit kan betekenen dat u twee pillen op dezelfde dag moet innemen. Indien u de minipil meer dan 3 uur te laat inneemt: U bent NIET meer beschermd tegen zwangerschap. Neem uw pil verder in zoals gewoonlijk maar u dient een bijkomend voorbehoedmiddel (condooms bvb.) te gebruiken tot het einde van uw strip.

11 Hormonale implantaten, IMPLANON Hormonale implantaten zijn een betrouwbaar anticonceptiemiddel dat geen dagelijkse inname vereist. Implanon is een klein flexibel buisje, ongeveer ter grootte van een haarspeld, dat onder de huid aan de binnenzijde van de arm wordt aangebracht. Het geeft een hormoon, progestageen, af in de bloedbaan, waardoor het voor zaadcellen moeilijker wordt doorheen de baarmoederhals te komen en een eicel te bereiken. Het maakt ook de baarmoederwand dunner zodat een bevruchte eicel zich minder gemakkelijk kan innestelen. Implanon blijft ter plaatse en is drie jaar werkzaam, maar kan verwijderd worden indien u dit wenst. Om het implantaat onder de huid aan te brengen moet uw arts een klein sneetje in uw arm maken. Normaal wordt het implantaat op de eerste dag van uw menstruatie aangebracht en u bent dan onmiddellijk beschermd tegen zwangerschap. Als het implantaat op een andere dag wordt aangebracht, bent u niet beschermd tegen zwangerschap en moet u tot uw volgende menstruatie een ander voorbehoedmiddel (condoom bvb.) gebruiken. Hormonale implantaten zijn voor meer dan 99% betrouwbaar. Slechts 5 vrouwen op per jaar worden zwanger. IMPLANON veroorzaakt geen hinder op seksueel vlak en is zeer nuttig als u geen orale contraceptiva kunt gebruiken. Het is echter wel mogelijk dat het hormoon een verandering in uw menstruatie of een lichte bloeding veroorzaakt. Sommige vrouwen hebben zelfs last van heviger en langdurige bloedingen. U bent opnieuw normaal vruchtbaar van zodra het implantaat wordt verwijderd. De hormonale pleister 11 De hormonale pleister bevat oestrogeen en progestageen. Dagelijks wordt een constante hoeveelheid van deze hormonen vrijgegeven en doorheen de huid in de bloedbaan opgenomen. Net zoals de combinatiepil verhindert de pleister de eisprong. Men kan de pleister op een zuivere, droge en onbehaarde huid aanbrengen, zoals de arm, de billen of de onderbuik. De pleister mag niet aangebracht worden op de borsten, op een beschadigde of geïrriteerde huid of op plaatsen waar er wrijving bestaat. Het is raadzaam om elke nieuwe pleister op een andere huidzone aan te brengen.

12 Over een periode van 21 dagen wordt elke week een nieuwe pleister aangebracht, waarna er een week zonder pleister volgt gedurende dewelke uw menstruatie optreedt. De eerste pleister wordt de eerste dag van uw menstruatie aangebracht (dag 1). De volgende pleisters worden telkens dezelfde dag van de week aangebracht (dag 8 en dag 15). Na 7 dagen verwijdert u de pleister en brengt onmiddellijk een nieuwe aan. De 4de week (dagen 22 tot 28) wordt geen pleister aangebracht. Na dag 28 begint u de volgende cyclus van 4 weken op de gebruikelijk dag. De pleister heeft een uitstekende kleefkracht en blijft normaal zitten als u een bad neemt, gaat zwemmen of sport beoefent. Mocht het toch gebeuren dat hij loslaat of afvalt, breng hem dan zo vlug mogelijk terug aan als hij nog genoeg kleeft. Anders gebruikt u een nieuwe. Als de pleister minder dan 24 uur van de huid is geweest, bent u nog steeds doeltreffend beschermd tegen zwangerschap. Indien de pleister langer dan 24 uur van de huid is geweest, moet u tot het einde van uw menstruatiecyclus een bijkomend voorbehoedmiddel gebruiken. Werp gebruikte pleisters in de vuilnisbak. Ze mogen niet door het toilet gespoeld worden. Op 100 vrouwen die deze methode correct toepassen, komt per jaar 1 zwangerschap voor. Het is mogelijk dat de pleister iets minder doeltreffend werkt bij vrouwen die meer dan 90 kg wegen. De vaginale ring 12 De vaginale ring is een soepele ring die in de vagina wordt aangebracht. Hij blijft drie weken ter plaatse. De vaginale ring bevat oestrogeen en progestageen die door de wand van de vagina worden geabsorbeerd. Op 100 vrouwen die deze methode correct toepassen, komt gedurende het eerste jaar 1 zwangerschap voor.

13 Inspuitingen met hormonen (de prikpil) Een andere doeltreffende anticonceptiemethode bestaat in het inspuiten van progestageen in de bil- of armspier. Meestal wordt medroxyprogesteronacetaat ingespoten, wat 12 weken beschermt tegen zwangerschap. Er zijn ook andere injecteerbare hormonen beschikbaar (norethisteronenantaat) die 8 weken bescherming tegen zwangerschap bieden. In functie van het gebruikte product zal uw arts u om de 8 of 12 weken een inspuiting geven. Net als bij het implantaat wordt de injectie normaal de eerste dag of binnen de eerste vijf dagen van de menstruatie toegediend. U bent dan onmiddellijk beschermd tegen een eventuele zwangerschap. Als de injectie op een later tijdstip toegediend wordt bent u niet beschermd tegen zwangerschap en moet u een bijkomend voorbehoedmiddel gebruiken (condooms bvb.). De prikpil kan onregelmatige bloedingen of het uitblijven van menstruatie veroorzaken. Op 100 vrouwen die deze methode correct gebruiken, komen 3 zwangerschappen voor gedurende het eerste jaar. 13

14 Het hormonale intra-uteriene apparaatje (hormoonspiraaltje) Het hormoonspiraaltje is een klein, T-vormig plastieken voorwerpje dat het hormoon progestageen bevat. Het progestageen werkt door het slijm in de baarmoederhals dikker te maken zodat de zaadcellen niet bij de eicel kunnen komen. Het belet eveneens dat een bevruchte eicel zich zou inplanten in de baarmoeder of dat er een eicel zou vrijkomen uit de eierstokken (eisprong). Het hormoonspiraaltje dient door een arts te worden ingebracht. Deze controleert door middel van een echografie of het spiraaltje op de juiste plaats zit. Hij/zij zal u leren zelf te controleren of het spiraaltje nog op zijn plaats zit door het draadje te voelen in uw vagina. Raadpleeg onmiddellijk uw arts als u denkt dat het niet meer op de juiste plaats zit. Als het hormoonspiraaltje binnen de eerste vijf dagen van uw menstruatie aangebracht wordt, bent u onmiddellijk beschermd tegen een eventuele zwangerschap. Wordt het op een ander moment aangebracht, dan moet u gedurende de eerstvolgende 7 dagen nog een bijkomend voorbehoedmiddel gebruiken. Het hormoonspiraaltje kan onregelmatige bloedingen of het uitblijven van de menstruatie veroorzaken. Op 100 vrouwen die deze methode correct toepassen, komt minder dan 1 zwangerschap voor gedurende het eerste jaar. 14 Niet-hormonale anticonceptiemethoden Het spiraaltje (intra-uterien apparaatje) Het spiraaltje is een klein, soepel voorwerpje in plastiek met metaal omhuld, dat door een arts in uw baarmoeder wordt aangebracht.

15 Het vermindert de beweeglijkheid van de zaadcellen, verhindert de bevruchting en de innesteling van een bevruchte eicel in de baarmoeder. Aangezien het spiraaltje de eisprong niet verhindert, wordt nadrukkelijk aanbevolen tegelijkertijd een lokale anticonceptiemethode (condoom, spermadodend middel) te gebruiken, een maand vóór de behandeling met Roaccutane, tijdens de behandeling en nog een maand na het einde van de behandeling. Sommige vrouwen voelen zich onmiddellijk goed met een spiraaltje. Anderen hebben enige tijd nodig om er aan te wennen. Het plaatsen van een spiraaltje kan uw menstruatie beïnvloeden en een heviger bloeding en krampen veroorzaken gedurende de eerste maanden. Sommige vrouwen kunnen tijdelijk bijwerkingen ondervinden zoals gevoelige borsten, hoofdpijn of acne. Deze bijwerkingen verdwijnen gewoonlijk na de eerste maanden. Het spiraaltje kan in alle veiligheid maanden of jaren (gewoonlijk 3 tot 5 jaar) in uw lichaam blijven. De anticonceptieve werking van het spiraaltje begint onmiddellijk en stopt van zodra het weggenomen wordt. Het kan op elk gewenst moment door uw arts verwijderd worden. Als u reeds een spiraaltje had vóór uw behandeling met Roaccutane en het moet weggenomen worden, moet u uw gynecoloog verwittigen dat u behandeld wordt met Roaccutane. Zo ook moet u de arts die u isotretinoïne voorschreef verwittigen dat u uw anticonceptie door middel van een spiraaltje stopzet. 15 Condooms Mannen- en vrouwencondooms zijn zogenaamde barrièremethoden. Zij beletten dat zaadcellen bij een eicel kunnen komen. Het mannencondoom ("capote") Het mannencondoom is een dun omhulsel van latex (rubber) of polyurethaan (plastiek).

16 Condooms die het Europese keurmerk CE dragen zijn grondig getest. Controleer altijd de houdbaarheidsdatum op de verpakking. Sommige condooms bevatten een spermadodend middel (chemische stof die de zaadcellen doodt). Condooms uit polyurethaan bevatten geen spermadodend middel. Sommige mensen kiezen er dan voor een aanvullend spermadodend middel te gebruiken voor meer veiligheid. Het gebruik van een spermadodend middel alleen is NIET veilig. Mannencondooms zijn minder veilig; per jaar worden ongeveer 14 vrouwen op 100 zwanger. Een voordeel van condooms is dat zij tevens beschermen tegen seksueel overdraagbare aandoeningen zoals AIDS. Het is dus verstandig om condooms te gebruiken, zelfs als u al een ander betrouwbaar voorbehoedmiddel gebruikt. Onthoud dat er toch nog zaadcellen in de vagina kunnen komen als : de penis in contact komt met de zone rond de vagina voordat het condoom is aangebracht het condoom scheurt of van de penis afglijdt in de vagina het condoom beschadigd wordt door scherpe nagels of juwelen u oliehoudende producten gebruikt (bvb. vaseline, plantaardige olie, bepaalde zonnebrandmiddelen) waardoor het condoom kan scheuren. 16 Raadpleeg zo snel mogelijk uw arts als dit gebeurt tijdens een behandeling met Roaccutane. Hoe wordt een mannencondoom aangebracht? U vindt de gebruiksaanwijziging op de verpakking van de condooms of op een bijsluiter in deze verpakking. Gebruik elke keer dat u seks hebt een nieuw condoom. Let op dat het condoom niet scheurt als u het uit de verpakking haalt. Breng het condoom aan als de penis volledig stijf is en voordat deze in aanraking komt met de vagina of het gebied

17 daaromheen. Houd het condoom aan het gesloten uiteinde vast en rol het af tot aan de basis van de penis. Van zodra de man is "klaargekomen" en voordat zijn penis terug slap wordt, moet hij het condoom op zijn plaats houden terwijl hij zijn penis langzaam en voorzichtig terugtrekt uit de vagina, om te voorkomen dat er sperma uit het condoom loopt. Haal het condoom van de penis, verpak het en gooi het op een geschikte plaats weg. Gebruik een nieuw condoom als u nogmaals seks hebt. Het vrouwencondoom Het vrouwencondoom is gemaakt van heel dun polyurethaan en wordt in de vagina aangebracht waarvan het de wand bedekt. Bij correct gebruik worden 26 vrouwen op 100 per jaar zwanger. Deze methode is niet zo doeltreffend als de andere lokale anticonceptiemethoden en het gebruik van het vrouwencondoom wordt niet aangeraden tijdens een behandeling met Roaccutane. Pessarium en kapje Pessaria en kapjes passen in de vagina en bedekken de baarmoederhals. Pessaria zijn rond en koepelvormig en gemaakt van zacht rubber met een flexibele rand. Kapjes zijn kleiner; ze kunnen van siliconen gemaakt zijn en zijn verkrijgbaar onder wegwerpbare of herbruikbare vorm. Ze moeten door een arts ingebracht worden om na te gaan of ze de juiste maat hebben. Vervolgens moet u om de zes maanden een arts raadplegen om te controleren of ze nog steeds passen. Als u meer dan drie kilo aankomt of vermagert, kan het zijn dat u een andere maat nodig hebt. Om echt doeltreffend te zijn moeten pessaria of kapjes gebruikt worden met een zaaddodend product (scheikundige stof die de zaadcellen doodt). 17 Hoe doeltreffend zijn pessaria en kapjes? Bij normaal gebruik worden ongeveer 20 vrouwen op 100 per jaar zwanger met een pessarium of kapje. Hoe brengt u een pessarium in? Breng twee stroken van ongeveer 2 cm zaaddodende crème of gel aan beide kanten van het pessarium aan. Plaats uw wijsvinger op de bovenkant van het pessarium en knijp het samen tussen uw duim en andere vingers. Breng het pessarium in uw vagina in, waarbij u het eerst

18 naar onder en dan naar achter duwt tot het uw baarmoederhals bedekt. U dient u er van te vergewissen dat uw baarmoederhals goed afgedekt wordt. Als dit niet het geval is, verwijder dan het pessarium door een vinger onder de rand te haken en het naar beneden te trekken, en probeer het opnieuw. Sommige vrouwen brengen het pessarium gehurkt in. Anderen gaan liggen of plaatsen één voet op een stoel. U kunt zelf bepalen welke houding voor u het gemakkelijkst is. Hoe brengt u een kapje in? Vul het kapje voor ongeveer een derde met een zaaddodend product, maar niet op de rand omdat het dan niet op zijn plaats blijft zitten. Knijp het kapje samen en breng het in de vagina in tot het de baarmoederhals bedekt. Het kapje, dat precies over de baarmoederhals moet passen, blijft op zijn plaats door een zuignapeffect. Breng nog wat zaaddodend product aan nadat het kapje geplaatst is. Als u een bad wilt nemen, breng het kapje dan eerder erna dan ervoor aan omdat het water het zaaddodend product kan wegspoelen of het kapje verplaatsen. 18 Het pessarium of kapje verwijderen Alle types van pessaria of kapjes moeten ten minste zes uren op hun plaats blijven zitten na uw laatste geslachtsgemeenschap. U mag ze ook langer laten zitten maar pessaria en kapjes in rubber mogen niet langer dan 30 uren ter plaatse blijven. De nieuwe siliconenkapjes kunnen, afhankelijk van het type, nog langer blijven zitten. U kunt ze verwijderen door een vinger achter de rand of de lus te haken en ze voorzichtig naar beneden te trekken. Noodantico nceptie ("morning after"-pil en koperspiraaltje) Als u een onbeschermde geslachtsgemeenschap heeft gehad of als u vreest dat uw voorbehoedmiddel niet heeft gewerkt, kunt u gebruikmaken van noodanticonceptie. Er zijn twee methoden beschikbaar : de "morning after"-pil met progestageen of het koperspiraaltje. Noodanticonceptie wordt enkel gebruikt in noodgevallen, het is geen alternatief voor uw twee anticonceptiemethoden tijdens uw behandeling met Roaccutane. Uw arts zal u inlichten hoe u ze kunt verkrijgen.

19 De "morning-after"-pil Indien u de "morning-after"-pil neemt binnen de drie dagen (72 uren) nadat u onbeschermd geslachtsgemeenschap heeft gehad, is het over het algemeen mogelijk zwangerschap te verhinderen. Indien ze binnen de 24 uren na een onbeschermde geslachtsgemeenschap worden ingenomen zijn deze pillen zeer effectief en voorkomen ze 7 op de 8 zwangerschappen die zouden hebben plaatsgevonden zonder noodanticonceptie. Het koperspiraaltje Een arts kan een koperspiraaltje in uw baarmoeder aanbrengen tot vijf dagen nadat u onbeschermd geslachtsgemeenschap hebt gehad. Deze methode is zeer doeltreffend (bijna 100%) om te beletten dat een eicel bevrucht wordt of zich in de baarmoeder innestelt, en kan daarna dienst doen als blijvend voorbehoedmiddel. Sterilisatie Sterilisatie is een blijvende en onomkeerbare anticonceptiemethode. Sterilisatie, zowel bij mannen als bij vrouwen, vereist een heelkundige ingreep. Deze methode verhindert dat eicellen en zaadcellen met elkaar in contact komen. Bij vrouwen worden de eileiders afgesloten (ligatuur) en bij mannen de zaadleiders (vasectomie of ligatuur van de kanaaltjes die het sperma van de zaadballen naar de penis brengen). Deze methode is voorbehouden voor mensen die zeker weten dat ze geen kinderen (meer) willen. Het succes van de vasectomie dient gecontroleerd te worden door twee sperma-onderzoeken. Na sterilisatie bij de vrouw worden ongeveer 5 vrouwen op 1000 toch zwanger, na sterilisatie bij de man is dit ongeveer 1 op Indien u of uw partner reeds gesteriliseerd werden, geldt dit als een doeltreffende anticonceptiemethode tijdens uw behandeling met Roaccutane. Wij raden echter sterk aan toch een tweede anticonceptiemethode te gebruiken zoals een condoom met een zaaddodend product bvb.

20 OM TE ONTHOUDEN : BELANGRIJKE FEITEN OVER ROACCUTANE EN DOELTREFFENDE ANTICONCEPTIE 20 Als u de pil gebruikt als anticonceptiemethode, is het van essentieel belang ze altijd op hetzelfde tijdstip en zonder vergetelheid in te nemen. Roaccutane kan ernstige afwijkingen veroorzaken bij de fœtus, het is daarom van vitaal belang dat u geen behandeling met Roaccutane begint indien u zwanger bent en dat u niet zwanger wordt tijdens uw behandeling met Roaccutane en een maand na. het einde ervan. Geen enkele anticonceptiemethode, tenzij volledige onthouding van geslachtsgemeenschap, is 100% veilig. Zelfs indien u één van de aanbevolen methodes correct toepast, bestaat er nog steeds een minieme, maar reële, kans dat u zwanger wordt. Het is essentieel dat u ten minste 1, en bij voorkeur 2, doeltreffende anticonceptiemethoden, waaronder een barrièremethode, gebruikt een maand voor, tijdens en een maand na uw behandeling met Roaccutane. Zorg ervoor dat uw partner begrijpt waarom u een maand voor, tijdens en een maand na uw behandeling met Roaccutane anticonceptie moet gebruiken. Het is ook van belang dat hij begrijpt wat anticonceptie inhoudt en beseft welk risico er bestaat op ernstige afwijkingen bij baby's van moeders die Roaccutane nemen. Leg uit welke voordelen Roaccutane voor u kan hebben en dat deze voordelen ruimschoots opwegen tegen de nadelen. Omdat het van groot belang is dat u tijdens uw behandeling met Roaccutane niet zwanger wordt, dient u onmiddellijk contact op te nemen met uw arts als u onbeschermd gemeenschap heeft gehad. Indien u vermoedt zwanger te zijn, stop dan onmiddellijk met Roaccutane in te nemen en raadpleeg uw arts.

21 VERKLARENDE WOORDENLIJST Anticonceptie Baarmoederhals Bevruchting Eierstok Eileiders Ejaculatie Fœtus Hysterectomie Implantaat Lokale anticonceptie (barrièremethode) Menstruatiecyclus Oestrogeen Orgasme Orgasmus Ovulatie Progestageen Slijm Sperma Steriliteit Uterus Vagina Vruchtbaarheid Vulva Zaadcellen Het voorkomen van zwangerschap Ingang van de baarmoeder Begin van de zwangerschap; innesteling van een bevruchte eicel in de baarmoeder Klein ovaalvormig orgaan aan weerskanten van de baarmoeder waarin de eicellen zitten Kanaaltjes die de eierstokken verbinden met de baarmoeder Zaadlozing van de man; "klaarkomen" Ongeboren baby die zich in de baarmoeder ontwikkelt Heelkundig wegnemen van de baarmoeder Kunstmatig middel of materiaal dat in het lichaam wordt aangebracht Methode die verhindert dat zaadcellen in de baarmoederhals doordringen en bij een eicel komen, bvb. condoom, pessarium of kapje Maandelijkse cyclus bij de vrouw die tot ongesteldheid leidt Vrouwelijk geslachtshormoon Monatszyklus der Frau, der zur Monatsblutung (Menstruation) führt Het seksuele hoogtepunt, "klaarkomen" Eicel die uit de eierstok vrijkomt en in de eileider terechtkomt Hormoon dat de kans op zwangerschap vergroot doordat het de baarmoeder klaarmaakt om een bevruchte eicel op te nemen Dikke vloeistof die door slijmvliezen wordt geproduceerd, bvb. in de ademhalingswegen of in de vagina (slijmprop) Vloeistof die bij de man tijdens het orgasme vrijkomt en de zaadcellen bevat Onvermogen om kinderen te verwekken en te baren Baarmoeder Het geboortekanaal bij de vrouw Het vermogen om kinderen te verwekken en te baren Uitwendig deel van het vrouwelijk geslachtsorgaan Mannelijke voortplantingscellen die de eicel bevruchten 21

22 HOE KOM IK AAN VOORBEHOEDMIDDELEN EN WAAR KAN IK ADVIES KRIJGEN? - U kan uw arts om verdere uitleg vragen over de anticonceptiemethoden die interessant zijn voor u. Ook apothekers beschikken vaak over gratis brochures over de verschillende anticonceptiemethoden. - Condooms en zaaddodende middelen kunnen vrij aangeschaft worden zonder een arts te raadplegen. - De meeste andere anticonceptiemiddelen dienen door een arts te worden voorgeschreven. Als u niet naar uw eigen huisarts wilt, kunt u een andere arts raadplegen. U kunt ook in volle vertrouwen in voorlichtingscentra terecht. 22

23 23

24 2003 F. Hoffmann-La Roche AG. Alle rechten voorbehouden. Reproductie verboden. NV Roche SA - 75 rue Dantestraat - Bruxelles 1070 Brussel BR /2007