MELDING. in de zin van artikel 49a van de Wet marktordening gezondheidszorg van een voorgenomen CONCENTRATIE

Transcriptie

1 MELDING in de zin van artikel 49a van de Wet marktordening gezondheidszorg van een voorgenomen CONCENTRATIE in de zin van artikel 27, lid 1, sub b, van de Mededingingswet tussen Universitair Medisch Centrum Groningen en Stichting De Ommelander Ziekenhuis Groep N.B.: Dit formulier en bijlagen bij dit formulier bevatten vertrouwelijke informatie (vertrouwelijke bedrijfsgegevens dan wel overige informatie, waarvan de openbaarmaking of bekendmaking de belangen van de betrokken zorgaanbieders schaadt). Dit betreft met name (passages in) de paragrafen 1.1, 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 4.1, 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 5.6 en 5.7 alsmede de Bijlagen 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 22, 23 en 24. Deze vertrouwelijke informatie is vetgedrukt en door middel van vierkante haken herkenbaar gemaakt. De informatie in dit formulier en bijbehorende bijlagen worden enkel verstrekt aan de Nederlandse Zorgautoriteit in het kader van artikel 49a van de Wet marktordening gezondheidszorg. 1

2 Formulier Melding concentratie bij de NZa als bedoeld in art. 49a, lid 2, juncto artikel 49b, lid 1, Wet Marktordening Gezondheidszorg Deze melding wordt namens het Universitair Medisch Centrum Groningen en Stichting De Ommelander Ziekenhuis Groep ingediend door mr. C.T. Dekker en mr. E. Belhadj, advocaten bij Nysingh advocaten-notarissen, die in deze zaak als gemachtigden optreden. De volmachten zijn bijgevoegd als Bijlage 1 en Bijlage 2. Wij verzoeken u alle correspondentie aan bovengenoemde gemachtigden te sturen. 1. INLICHTINGEN OVER DE BETROKKEN ORGANISATIES 1.1 Vermeld voor iedere betrokken organisatie: Naam en indien anders- handelsnaam Rechtsvorm Adres, telefoon- en faxnummer en eventueel elektronisch postadres Handelsregisternummer of het buitenlands register en registratienummer van de betrokken organisatie Contactpersoon Universitair Medisch Centrum Groningen Publiekrechtelijke rechtspersoon Postbus RB Groningen Tel Fax , stafmedewerker RvB Naam en indien anders- handelsnaam Rechtsvorm Adres, telefoon- en faxnummer en eventueel elektronisch postadres Handelsregisternummer of het buitenlands register en registratienummer van de betrokken organisatie Contactpersoon Ommelander Ziekenhuis Groep Stichting Postbus RA Delfzijl Tel , projectleider 1.2 Geef een beschrijving van de (bedrijfs)activiteiten van alle betrokken organisaties en geef aan in welke sectoren zij werkzaam zijn. UMCG Het UMCG is een samenwerkingsverband tussen de publiekrechtelijke rechtspersoon Academisch Ziekenhuis Groningen (AZG) 1 en de Faculteit Medische Wetenschappen (FMW), onderdeel van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Het UMCG heeft een hoofdvestiging in Groningen en een vestiging in Haren (locatie Beatrixoord ). UMCG heeft vier kerntaken: patiëntenzorg, onderzoek, onderwijs en opleiding. Op het gebied van patiëntenzorg biedt UMCG topklinische zorg 2 topreferente zorg 3 en algemene ziekenhuiszorg aan. Voor de topklinische zorg is het werkgebied van UMCG vooral het noorden van Nederland. Als het gaat om de topreferente zorg is het werkgebied van UMCG 1 AZG handelt sinds 2005 onder de naam UMCG. 2 Topklinische zorg is hooggespecialiseerde zorg waarvoor naast een vergunning in kader van de Wet op bijzondere medische verrichtingen veelal ook relatief kostbare en specialistische voorzieningen nodig zijn. 3 Topreferente zorg is hooggespecialiseerde zorg waarbij het gaat om het refereren door medisch specialisten naar een op het desbetreffende deelgebied erkende expert, en wordt gekenmerkt door een koppeling van patiëntenzorg en wetenschappelijk onderzoek. 2

3 bovenregionaal en soms zelfs internationaal georiënteerd. Daarnaast biedt UMCG algemene ziekenhuiszorg waaronder wordt verstaan: basiszorg aan in alle specialismen. Het verzorgingsgebied van UMCG met betrekking tot de basiszorg is met name de provincie Groningen, het oosten van Friesland en het noorden van Drenthe. Ten aanzien van de overige kerntaken houdt UMCG zich bezig met onderwijs aan studenten, het verzorgen van opleidingen tot medisch specialist en het verzorgen van medisch-wetenschappelijk onderzoek in nationaal en internationaal verband. Ook is UMCG actief op het gebied van het verzorgen van (bijdragen aan) de opleiding en bij- en nascholing van onder meer verpleegkundigen, (para)medici en ondersteunend personeel. Verder verricht het UMCG de volgende activiteiten: Verloskundige zorg via 100%-dochter Verloskundige Stadpraktijk BV. Eerstelijnszorg fysiotherapie en diëtetiek, psychologie, mondhygiëne, tandheelkunde, orthodontie en bijzondere tandheelkunde. Thuiszorg, door middel van umcgroningen Thuis BV (dit is een joint venture tussen UMCG en de Stichting PartiCura (onderdeel van Evean)). Ambulancezorg, door middel van 100%-dochter RAV BV waarin is ondergebracht Regionale Ambulancevoorziening UMCG BV. Aanbod en uitvoering van de kwaliteitstoetsing op prenatale screening, door de Stichting Prenatale Screening Noord-Oost Nederland. Esthetische chirurgie, via 100%-dochter Universitair Centrum voor Esthetische Chirurgie B.V. (dit is een Zelfstandig Behandelcentrum). Aanbieden van zorg via de volgende centra (deze centra zijn allen multidisciplinaire samenwerkingsvormen op inhoud zonder dat daarbij sprake is van afzonderlijke vennootschappen): - Universitair Sportmedisch Centrum Groningen Dit betreft sportmedische zorg van sportkeuring tot knieoperaties. Het gaat hier zowel om algemene ziekenhuiszorg als topreferente zorg op het gebied van orthopedie, chirurgie en revalidatie. - Wervelkolomcentrum Deze zorg heeft betrekking op patiënten met rugklachten, zowel conservatief als operatief. Deze zorg betreft algemene ziekenhuiszorg, topklinische zorg en topreferente zorg op het gebied van de specialismen anesthesiologie, orthopedie, neurochirurgie, radiologie, revalidatiegeneeskunde, traumatologie, interne geneeskunde en psychiatrie. - UMC Groningen Cancer Centrum In dit centrum wordt oncologische zorg in de brede zin van diagnostiek, behandeling, nazorg en eventuele palliatie aangeboden. Het gaat hier om algemene ziekenhuiszorg, topklinische zorg en topreferente zorg op het gebied van medische oncologie, hematologie, radiotherapie en delen van overige specialismen (behalve reumatologie). - Universitair Centrum Ouderengeneeskunde Deze zorg betreft zorg voor (kwetsbare) ouderen. Het gaat hier om algemene ziekenhuiszorg en topreferente zorg op het gebied van interne geneeskunde, neurologie en psychiatrie. - Universitair Centrum Psychiatrie In dit centrum wordt psychiatrische zorg aangeboden in het kader van algemene ziekenhuiszorg en topreferente zorg. In dit centrum is het specialisme psychiatrie ondergebracht. Er zijn geen andere specialismen in dit centrum aanwezig. - Centrum voor Revalidatie Het Centrum voor Revalidatie is verdeeld over twee locaties. Op de hoofdlocatie van UMCG in Groningen wordt de poliklinische zorg aangeboden. Op de locatie Beatrixoord in Haren ligt de nadruk op klinische en poliklinische behandeling. Het doen van onderzoek naar onder meer nieuwe technieken en behandelingen, nieuwe medicijnen en nieuwe vormen van zorg. Dit onderzoek wordt verricht mede in samenwerking met de RUG en andere organisaties. 3

4 UMCG verhuurt ruimte in zijn hoofdlocatie in Groningen aan derden. UMCG exploiteert het parkeerterrein bij zijn hoofdlocatie. UMCG verricht via de volgende 100%-dochters en stichtingen waarin het UMCG overwegende zeggenschap heeft, verschillende activiteiten: o UMCG Research BV In deze vennootschap vindt het beheer van binnengehaalde onderzoeksgelden plaats. o UMCG Services BV Dit is een vennootschap die zich bezighoudt met de schoonmaak van nietpatiëntgebonden ruimtes in het UMCG en de locatie Beatrixoord in Haren. o Hanze Stichting Deze stichting onderneemt geen activiteiten. o Stichting Thomassen à Thuessink Deze stichting houdt zich bezig met kunst- architectuurstimulering rondom het UMCG. o Stichting BEA (Bewegen en Ademhalen) Deze stichting is verantwoordelijk voor de exploitatie van het zwembad en gymzaal in Beatrixoord (locatie Haren). o Stichting Duizendpoot Deze stichting betreft een intern uitzendbureau dat alleen werkzaam is voor en binnen UMCG. o Stichting Triade Deze stichting is een netwerkorganisatie gericht op (commerciële exploitatie van) business development (valorisatie), real estate (huur en verhuur bedrijfspanden), services (financiële administratie en vastgoedbeheer) en financiering (verstrekken leningen en aandelenkapitaal). OZG OZG biedt algemene ziekenhuiszorg waaronder wordt verstaan: basiszorg in de volle breedte aan in de regio Noord- en Oost-Groningen. Dit gebeurt vanuit twee ziekenhuislocaties Delfzicht te Delfzijl en Lucas te Winschoten. Tot het belangrijkste verzorgingsgebied behoren de gemeenten Delfzijl, Appingedam, Slochteren, Bellingwedde, Vlagtwedde, Oude Pekela, Oldambt, Veendam, Menterwolde, Hoogezand-Sappemeer, Ten Boer, Loppersum, Eemsmond. Naast basiszorg biedt OZG ook andere vormen van zorg aan. Het gaat hierbij om het verzorgen van kaakimplantaten, fysiotherapie, diëtetiek, ergotherapie (zeevaart)keuringen, logopedie, laboratoriumonderzoek voor derden, functie-onderzoek voor derden en prenatale echo s. Naast bovengenoemde activiteiten houdt OZG zich bezig met de verhuur van ruimten aan zorgverleners voor de uitoefening van hun praktijk. Daarnaast exploiteert OZG een restaurant gevestigd in het ziekenhuis. Tevens exploiteert zij het parkeerterrein. Op het gebied van onderwijs levert OZG een bijdrage door haar samenwerkingsverbanden met onderwijsinstellingen als het Alfacollege, Hanzehogeschool Groningen, Noorderpoortcollege, Wenckebach Instituut en de Rijksuniversiteit Groningen. 1.3 Vermeld de namen, adressen, telefoonnummers, faxnummers, eventuele elektronische postadressen en functies van de aangewezen contactpersonen. mr. C.T. Dekker Postbus AP Zwolle Tel Fax cees.dekker@nysingh.nl 4

5 mr. E. Belhadj Postbus AP Zwolle Tel Fax Geef aan welke van de betrokken organisaties zorgaanbieder zijn. Zowel UMCG als OZG zijn zorgaanbieders, waarbij UMCG een academisch ziekenhuis is en OZG een algemeen ziekenhuis. 1.5 Geef voor elk van de betrokken zorgaanbieders aan door hoeveel personen zij in de regel zorg doen verlenen. Licht uw antwoord toe. Organisatie OZG UMCG Aantal personen (in FTE) dat in de regel zorg doet verlenen FTE (OZG totaal 899 FTE) FTE (UMCG totaal FTE) 2. GEGEVENS OVER DE CONCENTRATIE 2.1 Beschrijf het karakter van de operatie: - Vermeld daarbij of het gaat om een fusie, de verkrijging van uitsluitende of gezamenlijke zeggenschap of de totstandbrenging van een gemeenschappelijke organisatie, in de zin van artikel 27 van de Mededingingswet. - Zet uiteen hoe de structuur van eigendom en zeggenschap er na de concentratie uit zal zien. - Vermeld alle overeenkomsten en transacties die de concentratie belichamen of die daarmee samenhangen. Met de concentratie samenhangende overeenkomsten en transacties dienen ook te worden vermeld indien deze reeds zijn aangegaan of uitgevoerd. UMCG en OZG zijn voornemens een concentratie tot stand te brengen, waarbij UMCG zeggenschap zal verkrijgen over OZG. De achtergrond van deze concentratie is gelegen in de sterk veranderende omstandigheden in de ziekenhuissector in het algemeen en de ontwikkelingen in Noord- en Oost-Groningen in het bijzonder. De concentratie zal bestaan uit de verkrijging van zeggenschap door UMCG over OZG. Daartoe wordt de huidige stichting OZG omgezet in een besloten vennootschap. Vervolgens verkrijgt UMCG 100% van de aandelen in de besloten vennootschap OZG. De nieuwe OZG wordt dan ook een 100% dochtermaatschappij van UMCG. Anders gezegd: UMCG zal OZG overnemen. Dit betekent dat mededingingsrechtelijk gezien de voorgenomen concentratie een verkrijging van uitsluitende zeggenschap in de zin van artikel 27, lid 1, sub b, Mededingingswet, inhoudt. Zoals gezegd zal UMCG 100% van de aandelen in OZG verkrijgen, nadat OZG is omgezet in een besloten vennootschap. Bij de omzetting van OZG naar een besloten vennootschap moeten bepaalde procedures worden gevolgd. De omzetting van de stichting OZG in een besloten vennootschap betreft een wijziging van statuten, die na goedkeuring van de NZa en ACM plaatsvindt. De wijziging vraagt onder meer om kennisgeving richting waarborgfonds, belastingdienst, WTZi, etc. welke zijn geïnformeerd, en om advies van OR, CR en stafbestuur die een positief advies hebben uitgebracht (zie ook hierna). Er worden dan ook geen problemen 4 De getallen tussen haken betreffen het totaal aantal medewerkers, terwijl de getallen voor de haken betrekking hebben op het aantal medewerkers dat zorg verleent. 5

6 verwacht bij deze omzetting. Verder, in de statuten van OZG zal een governancestructuur worden opgenomen die gebruikelijk is bij ziekenhuizen. Er zal een Raad van Bestuur en een Raad van Commissarissen (die vergelijkbaar is met een raad van toezicht bij stichtingen) zijn. UMCG zal de Raad van Commissarissen benoemen, en bij aanvang ook de Raad van Bestuur van OZG. Partijen hebben geen voornemens om op het vlak van zeggenschap af te wijken van de gebruikelijke structuur van bevoegdheidsverdeling tussen Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur en zullen daarbij binnen de kaders van de Governance Code handelen en aansluiten bij de huidige structuur en verhoudingen tussen Raad van Bestuur en Raad van Toezicht in de Stichting OZG. De Raad van Bestuur zal eigenstandig afspraken maken met zorgverzekeraars en financiers. Het concentratievoornemen van partijen is vastgelegd in de Overeenkomst met betrekking tot de voorgenomen overname van OZG door UMCG van juli 2014 die als Bijlage 3 is bijgevoegd. Uiteraard zal de voorgenomen concentratie alleen plaatsvinden als de NZa en ACM goedkeuring verlenen. In het adviesrapport Bouwen aan een nieuw OZG d.d. 20 september 2012 van KPMG Plexus, zie Bijlage 4, en het rapport van BCG Zorglandschap Oost-Groningen en Noordoost-Drenthe, Ontwikkelingen in de zorgvraag en speelveld tot 2035 van oktober 2010, zie Bijlage 5, is vastgesteld dat OZG in de huidige vorm zelfstandig niet kan blijven bestaan. Daarmee komt de continuïteit van de zorg voor bewoners in de regio in gevaar. OZG kan als zelfstandig functionerend ziekenhuis aan meerdere volumenormen niet voldoen, hetgeen samenhangt met het feit dat het verzorgingsgebied voor OZG te klein is om de vereiste volumes te behalen, hoewel weliswaar de zorgvraag in de regio de komende jaren zal toenemen. Daarbij komt dat OZG, door ligging en omvang, een onvoldoende aantrekkelijke werkgever blijkt te zijn voor medisch specialisten en ander (verpleegkundig) personeel, waardoor vacatures niet opgevuld kunnen worden. Dit zal in de toekomst erger worden, wanneer er geen schaalvergroting (en daarmee verdere subspecialisatie binnen specialismen) gerealiseerd kan worden. Ook dit zal de kwaliteit en continuïteit van de zorg in de regio in gevaar brengen. In het kader van het hiervoor genoemde rapport Bouwen aan een nieuw OZG heeft KPMG Plexus diverse scenario s onderzocht voor een toekomstbestendig zorgconcept en businesscase voor OZG. Van de onderzochte scenario s blijkt er één scenario te zijn dat voldoet aan de zorginhoudelijke en de financiële eisen voor een levensvatbaar ziekenhuis van OZG. In dit scenario blijft er sprake van één algemeen ziekenhuis, dat een groot deel van Noord- en Oost- Groningen voorziet van basiszorg in de volle breedte en acute zorg. Dit ziekenhuis is gevestigd op één locatie (in plaats van de huidige twee locaties Delfzijl en Winschoten). Deze locatie moet centraal in het verzorgingsgebied aan de A7 (en nabij N33) gelegen zijn. Daarbij zal door nieuwbouw en het doorvoeren van organisatorische verbeteringen het ziekenhuis beter toegerust zijn om voldoende kwaliteit en continuïteit te bieden, nu en in de toekomst. Voor het realiseren van een basisziekenhuis/interventiecentrum met een voorziening voor acute/cruciale zorg en dus ook een vorm van intensive care (IC), spoedeisende hulp (SEH) en acute verloskunde, luidt het scenario dat het vanuit de kwalitatieve invalshoek nodig is een samenwerking met een andere (grote) partner in de regio aan te gaan. Bij het onderzoek naar de verschillende scenario s heeft KPMG Plexus in genoemd rapport ook aandacht besteed aan de nieuwe vestigingsplaats van OZG. Daarbij zijn zowel Scheemda als Zuidbroek de revue gepasseerd. KPMG Plexus heeft daarbij vastgesteld dat uitsluitend op locatie Zuidbroek een levensvatbaar ziekenhuis neergezet kan worden met een positieve businesscase. KPMG Plexus heeft echter aangegeven dat deze locatie niet past binnen het Provinciaal omgevingsplan, en dat met het zorgaanbod van OZG niet voldaan kan worden aan de geldende volume- en kwaliteitsnormen. Ten aanzien van locatie Scheemda heeft KPMG Plexus vastgesteld dat het verzorgingsgebied van deze locatie onvoldoende van omvang is om tot een gezonde en verantwoorde businesscase te komen. Ook voor deze locatie stelt KPMG Plexus vast dat deze niet past binnen het Provinciaal omgevingsplan, en dat met het zorgaanbod van OZG niet voldaan kan worden aan de geldende volume- en kwaliteitsnormen. Desalniettemin is voor de nieuwe locatie van OZG gekozen voor Scheemda, om de volgende redenen: 6

7 Levensvatbaarheid kan worden bereikt door samenwerking met UMCG, hiermee is in de financiële analyse in het genoemde rapport van KPMG Plexus en de voorkeur voor Zuidbroek geen rekening gehouden. De strategie van het UMCG om basiszorg af te stoten en de benodigde extra productie voor een levensvatbare OZG maken dat na analyse van factoren ook Scheemda haalbaar is. De provincie Groningen zet stevig in op leefbaarheid van stedelijke kernen in de Provincie. Voorzieningen zoals onderwijs en zorg zijn belangrijk voor stevige kernen. Deze voorzieningen maken het aantrekkelijk om je te vestigen in deze omgeving en biedt werkgelegenheid. De Provincie heeft dan ook aangegeven mee te werken aan vestiging van het ziekenhuis in Scheemda. De Provincie heeft in haar omgevingsverordening een stevige barrière opgelegd die het ontplooien van grootschalige voorzieningen en expliciet een ziekenhuis buiten stedelijk gebied onmogelijk maakt. Het onderzoek Bouwen aan een nieuw OZG signaleert dat ook als een negatief punt voor de locatie Zuidbroek. De thans kwetsbare (verouderde) infrastructuur van beide huidige OZG locaties maken dat een langdurige procedure tot wijziging van het betreffende Provinciaal Omgevingsplan (POP) en bezwaar en beroep tegen het niet wijzigen van dat POP een onevenredig groot risico ten aanzien van continuïteit van zorg en vooral cruciale zorg met zich brengt. Een risico dat als onaanvaardbaar is ingeschat, in de wetenschap dat ook Scheemda levensvatbaar is geworden door de samenwerking met UMCG. Zuidbroek kan, gezien deze context, niet meer als reële vestigingsplaats beschouwd worden. Een verdere afweging tussen de locaties Scheemda en Zuidbroek is dan ook zinloos. Zoals hieronder onder punt 3.1 zal worden toegelicht, zijn de financiers positief over de nieuwbouwplannen van OZG en zijn zij voornemens de nodige financiering te verschaffen. Dat betekent dat zij ook positief zijn over de nieuwbouwplannen in Scheemda, waar de businesscase de basis voor vormt. Door de concentratie wordt gerealiseerd dat basiszorg voor Noord- en Oost-Groningen behouden blijft. Met de voorgenomen overname van OZG door UMCG heeft OZG een andere grote partner in de regio gevonden en beogen partijen, vanuit hun eigen rol en verantwoordelijkheden: (behoud van) continuïteit, kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van de medisch specialistische basiszorg, inclusief acute en cruciale zorg in Noord- en Oost-Groningen. Van alle regionale spelers in de regio is UMCG het meest complementair aan OZG en is een concentratie tussen de beide partijen het meest optimaal voor zorgverzekeraar(s) en patiënt(en). Immers, de patiënt in de regio heeft behoefte aan een zo breed mogelijk aanbod nabij en keuzevrijheid voor een ander algemeen ziekenhuis in de regio. UMCG is nauwelijks een concurrent van OZG, bezien vanuit zowel de patiënt als de inkopende zorgverzekeraars. Een duurzame en kwalitatieve stevige verbinding tussen partijen draagt bij aan bovengenoemd doel, terwijl zelfstandigheid van OZG ten opzichte van UMCG bijdraagt aan het regionale karakter van het ziekenhuis en de verbinding met de patiënt en de huisarts. Naast de hierboven genoemde Overeenkomst met betrekking tot de voorgenomen overname van OZG door UMCG van juli 2014 zijn ook de volgende documenten relevant in het kader van de concentratie: - Intentieverklaring Menzis, OZG, UMCG, november 2012, zie Bijlage 6 - Intentieverklaring interventiecentrum Scheemda, januari 2013, zie Bijlage 7 - Bestuurlijk afsprakenkader op hoofdlijnen voor de realisatie van het nieuwe ziekenhuis in Scheemda d.d. 2 juli 2014, zie Bijlage 8 De Overeenkomst met betrekking tot de voorgenomen overname van OZG door UMCG van juli 2014 is de overeenkomst die de concentratie belichaamt en daarmee samenhangt. Hierin is de intentie van UMCG en OZG opgenomen om tot een concentratie over te gaan in verband met de continuïteit, kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van zorg in Noord- en Oost-Groningen. In deze overeenkomst is opgenomen dat UMCG OZG zal overnemen en dat dit zal geschieden doordat OZG wordt omgezet in een besloten vennootschap waarvan UMCG 100% van de aandelen zal gaan houden. 7

8 Hoewel de intentieverklaringen en het Bestuurlijk afsprakenkader die als Bijlagen 6-8 zijn bijgevoegd de concentratie niet belichamen, zijn zij opgenomen omdat zij de achtergrond duidelijk maken. Uit deze documenten blijkt de kwetsbare situatie in Noord- en Oost-Groningen en de noodzaak tot samenwerking tussen verschillende partijen zowel zorgaanbieders, als in het licht van de zorgplicht, zorgverzekeraars. De overeenkomsten betreffende de financiering van de nieuwbouw zullen in een later stadium worden gesloten met respectievelijk ABN AMRO/Rabobank en de provincie Groningen. Op de financiering wordt verder onder 3.1 hieronder ingegaan.. In het kader van de afspraken uit het Bestuurlijk Afsprakenkader, dat als Bijlage 8 bij de melding is gevoegd, zijn met de drie voor het OZG dominante zorgverzekeraars, namelijk Menzis, Achmea en VGZ, door OZG meerjarige inkoopafspraken gemaakt. Na afronding van in- en externe advisering en goedkeuring wordt definitieve besluitvorming en de daadwerkelijke overname geëffectueerd. De geplande overnamedatum is of zo snel mogelijk daarna. Parallel aan het hiervoor genoemde advies- en goedkeuringstraject worden formele stappen voorbereid, zoals het opstellen van statuten, benoeming Raad van Commissarissen, etc. 2.2 Beschrijf de wijze waarop en het tijdsbestek waarbinnen de concentratie zal worden gerealiseerd. Beschrijf hierbij: - welke activiteiten de organisatie na concentratie zal ontplooien; - over welke periode de daadwerkelijke integratie van (onderdelen van) de organisaties zich uitstrekt; - hoe het implementatieplan eruit ziet. Hiertoe behoort ook een goede inventarisatie van integratieproblematiek bij de bedrijfsvoering (ICT-systemen, financiële systemen, integratie van ondersteunende en operationele processen e.d.). Activiteiten na de concentratie Zoals hierboven is aangegeven is de geplande overnamedatum. Deze overname brengt geen directe veranderingen mee in het aanbod van zorg van OZG en UMCG. Beide ziekenhuizen zullen zich wel sterker gaan profileren op hun kerntaak - UMCG als academisch centrum en OZG als regionale (basis) zorgvoorziening. Anders gezegd, OZG zal zich blijven richten op de basiszorg en UMCG zal zich meer gaan focussen op haar kerntaken en topzorg (topklinische en topreferente zorg) en minder op de basiszorg. Los van de overname van OZG heeft UMCG een focus op de complexe zorg. Dit heeft tot gevolg dat omliggende algemene ziekenhuizen met meer vraag naar basiszorg te maken zullen krijgen. In het geval van OZG betekent dit dat daarmee een duurzame businesscase kan worden opgebouwd. Overigens is het verschil tussen basiszorg en complexe zorg niet te duiden in termen van specialismen, maar in termen van labels. Zie hiervoor de Kamerbrief van de ministers van VWS en OCW d.d. 11 juli In deze Kamerbrief wordt ook ingegaan op de focus van UMC s op hun kerntaken, alsmede de samenwerking met regionale zorgaanbieders. Dit onderschrijft de hiervoor toegelichte focus van UMCG op haar kerntaken en van UMC s in Nederland in het algemeen. 2.3 Beschrijf de doelstellingen van de concentratie. Hierboven is reeds aangegeven dat in het adviesrapport Bouwen aan een nieuw OZG van KPMG Plexus, zie Bijlage 4, en het rapport van BCG Zorglandschap Oost-Groningen en Noordoost-Drenthe, Ontwikkelingen in de zorgvraag en speelveld tot 2035 van oktober 2010, zie Bijlage 5, is vastgesteld dat OZG in de huidige vorm zelfstandig niet kan blijven bestaan. Daarmee komt de continuïteit van de zorg voor bewoners in de regio in gevaar. OZG kan als zelfstandig 8

9 functionerend ziekenhuis aan meerdere volumenormen niet voldoen, hetgeen samenhangt met het feit dat het verzorgingsgebied voor OZG te klein is om de vereiste volumes te behalen, hoewel weliswaar de zorgvraag in de regio de komende jaren zal toenemen. Daarbij komt dat OZG, door ligging en omvang, een onvoldoende aantrekkelijke werkgever blijkt te zijn voor medisch specialisten en ander (verpleegkundig) personeel, waardoor vacatures niet opgevuld kunnen worden. Dit zal in de toekomst erger worden, wanneer er geen schaalvergroting (en daarmee verdere subspecialisatie binnen specialismen) gerealiseerd kan worden. Ook dit zal de kwaliteit en continuïteit van de zorg in de regio in gevaar brengen. De beoogde concentratie tussen OZG en UMCG moet ertoe leiden dat er voor inwoners van Noord- en Oost-Groningen kwalitatief goede en duurzame ziekenhuiszorg beschikbaar blijft. Een ziekenhuisvoorziening is op grond van wettelijke eisen (bereikbaarheid en beschikbaarheid) in deze regio noodzakelijk en voorziet daarmee met een spoedeisende hulp (SEH), basis Intensive care (IC) en acute verloskunde als kritische acute zorgvoorziening. Vanuit het oogpunt van duidelijkheid, continuïteit, kwaliteit en financiële zekerheid zijn OZG en UMCG beide van oordeel dat deze samenwerking een structureel karakter moet hebben. De doelstelling van de samenwerking is voor beide partijen het borgen van kwaliteit en continuïteit van zorg in de regio, waarbij een belangrijk uitgangspunt is dat verantwoordelijkheid voor kwaliteit en (financiële) continuïteit gepaard gaat met het verkrijgen van de beslissende stem en de mogelijkheid om in te grijpen indien noodzakelijk. Om ervoor te zorgen dat de OZG identiteit behouden blijft, is het wenselijk de kracht van de regionaal gewortelde OZG te behouden en om dit te ondersteunen is er ook de behoefte aan behoud van de naam OZG. 2.4 Beschrijf de redenen voor concentratie. Beschrijf daarbij welke alternatieven in de voorbereiding in beschouwing zijn genomen en waarom concentratie daarbij uiteindelijk de voorkeur heeft gekregen. In de voorbereiding zijn door beide partijen alle mogelijke samenwerkingsmodellen afgewogen. De hierboven geformuleerde doelstelling de beschikbaarheid van kwalitatief goede en duurzame ziekenhuiszorg beschikbaar houden voor deze samenwerking is steeds het leidende criterium geweest bij de afweging van de diverse mogelijkheden. 3. GEGEVENS OVER DE GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE 3.1 Beschrijf de financiële gevolgen van de concentratie voor de betrokken zorgaanbieder(s). Overleg hierbij ten minste: - het businessplan met de verwachte kosten en baten van de concentratie; - de verwachte synergievoordelen in de vijf jaren na de transactie. Licht uw antwoord toe. Geef daarbij aan wie de financier(s) is/zijn en of uw business case wordt ondersteund door financiers. - Financiële gevolgen voor UMCG Door KPMG is een due diligence onderzoek uitgevoerd naar de financiële situatie van OZG, zie Bijlage 9. KPMG heeft zich daarbij gebaseerd op - Financiële gevolgen OZG De businesscase met de verwachte kosten en baten van de nieuwbouw OZG centraal in de regio op één locatie, waarbij acute zorg is geborgd, is opgenomen in het Informatiememorandum dat als Bijlage 10 is bijgevoegd. De synergievoordelen vanuit het perspectief van nieuwbouw zijn voornamelijk ontdubbelen: van twee naar één locatie. Denk hierbij aan facilitaire zaken zoals één receptie, beveiliging, etc. Anderzijds kent een ziekenhuis ook vele beschikbaarheidfuncties 9

10 (onrendabele diensten). Deze worden straks op één centrale locatie aangeboden, wat leidt tot efficiency. In het informatiememorandum is dit nader toegelicht op p. 39: Op p. 39 van het Informatiememorandum is verder opgenomen dat de concentratie van OZG op één locatie een kostenreductie van minimaal op jaarbasis mogelijk maakt. OZG heeft de besparingen die gerelateerd zijn aan de overgang naar één ziekenhuisgebouw en de afbouw van de klinische capaciteit ingeschat op (prijspeil 2012). Dit is circa van de operationele kosten in Wel biedt de overname een aantal kansen, waarvoor geen financieel voordeel is gecalculeerd in de businesscase OZG of in de meerjarenprognose van UMCG: - Overig Aangezien de financiering van de nieuwbouw van OZG in Scheemda deels zal plaatsvinden door de Provincie, is ook aandacht besteed aan de staatssteunregels. De Provincie zal een achtergestelde lening verstrekken aan OZG. De uitgangpunten van de door de Provincie aan OZG te verstrekken achtergestelde lening zijn thans: Indien sprake zou zijn van staatssteun, dan is deze aan te merken als de-minimissteun in de zin van Verordening 1407/2013 van de Europese Commissie. Als zou blijken dat de-minimissteun niet aan de orde is, is de steun in overeenstemming met de Algemene Groepsvrijstellingsverordening 651//2014 (hierna: AGV) van de Europese Commissie. Indien achteraf blijkt dat deze twee verordeningen geen toepassing vinden en sprake is van onrechtmatige steun, ligt het voor de hand dat de Europese Commissie deze steun goedkeurt. Dit wordt hierna toegelicht. OZG beschikt niet over een formele rating. Onder de omstandigheden van het geval lijkt te mogen worden uitgegaan van een rating Goed (BBB). Door de 10-jaar productieovereenkomsten die de zorgverzekeraars bereid zijn met OZG aan te gaan 5 wordt voor de looptijd van de lening naar verwachting voldoende cashflow gegenereerd, waardoor de kans op niet-betaling klein is. Het kredietverleden van OZG is overigens positief. Veiligheidshalve gaan partijen uit van ratingcategorie Bevredigend (BB), welke voor ziekenhuizen in Nederland in het algemeen aanvaardbaar lijkt te zijn. Wanneer de te hanteren rente per leningdeel wordt bekeken (hetgeen, gezien het feit dat er twee delen met verschillende rentes en verschillende zekerheiden gehanteerd worden, te verdedigen valt), geldt het volgende. Wanneer achteraf zou blijken dat sprake is van (onrechtmatige) steun, geldt het volgende. Zoals hierboven is uiteengezet kan sprake zijn van de-minimissteun. Deze behoeft niet gemeld te worden en is derhalve niet onrechtmatig. Wanneer al geen sprake zou zijn van de-minimissteun (hetgeen gezien de genoemde bedragen uiterst onwaarschijnlijk lijkt), zal de steun vallen onder de AGV, als investeringssteun in het kader van de mogelijkheden van regionale steun (Scheemda ligt in de gemeente Oldambt, dat op de regionale steunkaart voor Nederland staat). De AGV maakt het mogelijk dat steun wordt verleend voor kort gezegd investeringskosten, tot 10% van de in aanmerking te nemen kosten. Aangezien niet het leningbedrag, maar eventueel alleen het verschil 5 Waarover andere ziekenhuizen overigens doorgaans niet beschikken. De langdurige afspraken zijn in dit geval logisch en gerechtvaardigd, gezien de aard van het project: de bouw van een compleet nieuw ziekenhuis, ten behoeve van de continuering van de zorg in Oost-Groningen. Dat is, vanzelfsprekend ook een belang van de verzekeraar. 10

11 tussen de gehanteerde rente en de referentierente als steunmaatregel moet worden aangemerkt, is het steunelement in de verschafte lening (veel) lager dan de meldingsdrempel van 10%. De totale investering bedraagt immers, terwijl het steunelement, En zelfs wanneer de steun gemeld zou moeten worden, ligt het voor de hand dat de Europese Commissie die steun verenigbaar zal verklaren. De doelstelling van de transactie heeft immers betrekking op een doelstelling van gemeenschappelijk belang (artikel 168 VWEU), de steun gaat niet verder dan noodzakelijk (namelijk alleen eventueel een rentevoordeel, geen subsidie, maar terugbetaalbare lening), terwijl de steun ook een geschikt instrument is om de gestelde doelen te bereiken. Dat die doelen zullen worden bereikt hangt samen met de gezamenlijke commitments van private financiers, de zorgverzekeraars, provincie, gemeente en UMCG. Voorts zullen de mededinging en de tussenstaatse handel niet in dusdanig worden beïnvloed dat de afweging tussen die beïnvloeding en de nagestreefde doelen van het behoud van gezondheidszorg in Oost- Groningen, negatief zal uitpakken. Deze beoordeling is gemaakt door een advocaat die staatssteunexpert is. Gezien het oordeel van deze expert achten partijen het staatssteunrisico niet aanwezig dan wel zeer klein. Ten aanzien van de financiering door de Provincie merken partijen nog op dat deelname van de Provincie in het totale financieringsarrangement voortkomt uit het gewenste commitment van alle andere betrokken partijen (zorgverzekeraars, gemeenten, provincie, UMCG) die een rol hebben in het behoud van de zorg voor Oost-Groningen. De rol van partijen is vastgelegd in het Bestuurlijk afsprakenkader op hoofdlijnen voor de realisatie van het nieuwe ziekenhuis in Scheemda d.d. 2 juli 2014, zie Bijlage 8 bij de melding. De Provincie neemt haar verantwoordelijkheid in dezen in het kader van het behoud van de leefbaarheid van de regio. De operatie is dan ook niet een operatie van één of enkele partijen, maar een gezamenlijk project van alle betrokkenen, die onder andere tot uitdrukking komt in de door de Provincie te verschaffen lening. Ten tweede wijzen partijen erop dat private financiers commitment verwachten van alle betrokken partijen, een achtergestelde lening van de Provincie voldoet aan die verwachting. In het kader van de financiële gevolgen merken partijen voor de volledigheid op dat OZG om niet haar gronden in Delfzijl en Winschoten gaat overdragen aan resp. de gemeente Delfzijl en de gemeente Oldambt. Deze transacties leveren geen staatssteun op. OZG levert alleen gronden, aangezien de opstallen door haar worden gesloopt zodra het nieuwe ziekenhuis in Scheemda betrokken is. De gronden worden voor 0,-- aan de gemeenten verkocht. De gronden zullen in elk geval enige positieve waarde hebben. 6 Derhalve ontvangt OZG met een koopprijs van 0,-- geen voordeel. Voor de goede orde merken partijen op dat de gronden geen negatieve waarde hebben. Er is ten tijde van de overdracht geen sprake meer van vervuiling of andere omstandigheden die tot een negatieve waarde zouden leiden. In Delfzijl behoeft geen sanering plaats te vinden. In Winschoten is enige vervuiling die thans gesaneerd wordt. Voorts het volgende wat de financiële gevolgen betreft. De eenmalige transactiekosten voor de inschakeling van juridische adviseurs, fiscalisten, notarissen en andere deskundigen bedragen naar inschatting Verder, de resultatenrekening, de balans en het cashflowoverzicht van OZG voor de komende vijf jaar zijn bijgevoegd als Bijlage 21. De resultatenrekening en het cashflowoverzicht van UMCG voor de komende vijf jaar zijn bijgevoegd als Bijlage 22. UMCG heeft geen overzicht van de balans over de komende vijf jaar, aangezien een dergelijk overzicht niet wordt opgesteld door UMCG. 6 Het College Sanering Zorginstellingen dient voor deze overdracht toestemming te geven. OZG heeft hier reeds contact over met het College. Er worden geen problemen ten aanzien van het verkrijgen van goedkeuring. 11

12 3.2 Beschrijf de gevolgen van de concentratie voor de zorgverlening aan de cliënt. Beschrijf hierbij, voor zover van toepassing, ten minste: - veranderingen in het aanbod van zorg; - de herinrichting van de zorgprocessen; - de verplaatsing van zorgaanbod tussen locaties; - de verandering van het aantal locaties waar zorg wordt verleend; - de aanpassing van de schaalgrootte van de zorgverlening op de locaties. Ga hierbij uit van het tijdsbestek waarbinnen alle uit de concentratie voortkomende veranderingen in de zorgverlening zijn gerealiseerd. Behoud van zorg en het garanderen van continuïteit van zorgaanbod is de voornaamste doelstelling van de concentratie. De beschikbaarheid, continuïteit en kwaliteit van de basisziekenhuiszorg zijn in Noord- en Oost-Groningen al meerdere jaren een punt van zorg. De regio Noord- en Oost-Groningen is een krimpregio. Toenemende kwaliteitseisen, vooral gebaseerd op volumenormen lijken voor OZG in de toekomst niet haalbaar. Dit maakt de regio de komende decennia kwetsbaar voor het behoud van medisch specialistische zorg, terwijl als gevolg van demografische ontwikkelingen de zorgvraag in de komende 10 jaar naar verwachting groeit met 18%. Voor de inwoners van de regio Noord- en Oost-Groningen is het noodzakelijk dat medisch specialistische zorg in de regio wordt behouden. Dit vloeit ook voort uit de normen voor acute zorg. Deze normen maken het noodzakelijk een locatie in te richten voor acute medisch specialistische zorg. Zoals aangegeven onder 2.1 hierboven zal OZG na de concentratie op één locatie gevestigd worden. De verplaatsing van de zorgverlening van OZG naar Scheemda betekent primair dat zorgverlening door OZG kan worden gecontinueerd. Dat brengt mee dat voor patiënten uit de regio Noord- en Oost-Groningen aanbod van basiszorg aanwezig blijft. Zonder verplaatsing van OZG naar Scheemda, zou de continuïteit van het zorgaanbod van OZG vanuit de huidige locaties op termijn niet houdbaar zijn, zoals blijkt uit het rapport van KPMG/Plexus. Een tweedelijns zorgvoorziening is voor deze regio vanuit de zorgplicht van zorgverzekeraars blijkens het bestuurlijk afsprakenkader noodzakelijk. Voor UMCG zal er qua locaties niets veranderen; UMCG blijft actief vanuit de locaties waar zij nu actief is. Op het gebied van het kwaliteits- en veiligheidsbeleid zullen op zichzelf geen veranderingen optreden. Het beleid blijft namelijk hetzelfde. De concentratie zal wel leiden tot een verbetering van de kwaliteit van het zorgaanbod door een betere positie als werkgever en daarmee het kunnen vergroten van de aantrekkelijkheid van OZG als werkgever voor medewerkers en medisch specialisten. Er zal ook een kwaliteitsverbetering gepaard gaan met de volume-effecten, doordat UMCG zich minder richt op basiszorg. De basiszorg die UMCG afstoot zal, zoals eerder aangegeven, immers worden uitgevoerd door andere ziekenhuizen in de regio waaronder OZG. Volumeverschuivingen Tegen deze achtergrond heeft KPMG in opdracht van OZG en UMCG een verkenning uitgevoerd om vast te stellen hoe het zorgprofiel van OZG op de nieuwbouwlocatie eruit moet zien. In het Eindrapport verkenning samenwerking OZG-UMCG dat als Bijlage 13 is bijgevoegd, inclusief zes bijlagen heeft KPMG uitgewerkt hoe dit zorgprofiel eruit moet zien en welke randvoorwaarden in acht moeten worden genomen om de samenwerking tussen OZG en UMCG succesvol te laten verlopen. Bij dit onderzoek is de grootste verzekeraar uit het werkgebied van zowel OZG als UMCG betrokken. Dit onderzoek heeft KPMG gedaan door het instellen van expertgroepen op de gebieden acute zorg, chronische zorg, electieve zorg en oncologie. Uit deze verkenning is de volgende profielbeschrijving van OZG naar voren gekomen: [tabel is vertrouwelijk] 12

13 De uitkomst van de verkenning is dat inzake de zorg voor inwoners van Noordoost-Groningen OZG zich zal richten op de basiszorg (laag complex, hoog volume), terwijl complexe zorg en zorg voor complexe patiënten - overeenkomstig het academisch profiel- zullen worden uitgevoerd binnen het UMCG. Dit houdt in dat basiszorg, die thans nog in het UMCG wordt uitgevoerd, zal worden afgebouwd en overgedragen aan de omringende ziekenhuizen, waaronder OZG. Profielen UMCG en OZG na de concentratie UMCG Complexe zorg OZG Basiszorg Tegen de achtergrond van deze vastgestelde profielen zullen beide ziekenhuizen zorg overhevelen. De overheveling van zorg zal plaatsvinden binnen de vastgestelde profielen van UMCG en OZG. Daarbij blijven beide ziekenhuizen dezelfde specialismen aanbieden die zij nu reeds aanbieden. De overheveling heeft enkel gevolgen voor de volumes. Op basis van de eerste verkenning (2012) is het volgende beeld ontstaan wat betreft de omvang van de verwachte overheveling van zorg van UMCG naar OZG en van OZG naar UMCG. Dit betreft een rekenkundige inschatting van aantallen patiënten welke in de nieuwe situatie voor OZG te Scheemda of UMCG kiezen. De patiënt kiest uiteindelijk zelf voor een zorgaanbieder (dit kan ook een ander ziekenhuis zijn uiteraard): [tabel is vertrouwelijk] De overheveling van zorg van het ene ziekenhuis naar het andere ziekenhuis vindt als volgt plaats: 1. Voor de poort via communicatie met verwijzers (huisartsen) en door middel van Zorgdomein (Zorgdomein is het digitale verwijsportaal in de zorg). Op deze wijze raken verwijzers ervan op de hoogte dat respectievelijk UMCG en OZG bepaalde zorg niet meer aanbieden, zodat verwijzers weten welke patiënt ze naar welk ziekenhuis (UMCG, OZG of een ander ziekenhuis) moeten verwijzen. 2. Door bij de poort door te verwijzen Een patiënt die zich bij UMCG meldt met een niet-complexe zorgvraag zal door UMCG bij de poort worden doorverwezen naar andere ziekenhuizen, waaronder OZG. Hier is verder geen afstemming tussen de ziekenhuizen voor nodig. Een patiënt die zich bij OZG meldt met een complexe zorgvraag zal door OZG bij de poort worden doorverwezen naar UMCG. Ook hier is verder geen afstemming tussen de ziekenhuizen voor nodig. Voorbeeld: een patiënt met een liesbreuk gaat naar UMCG. Aangezien dit een niet complexe zorgvraag betreft, zal UMCG deze patiënt naar OZG verwijzen. 3. Doorverwijzen als een patiënt in behandeling is Een patiënt waarbij niet bij voorbaat duidelijk is welke aandoening deze heeft, wordt in behandeling genomen door het ziekenhuis waar deze zich meldt. Indien dit UMCG is en na onderzoek blijkt dat de patiënt een niet-complexe zorgvraag heeft, wordt deze patiënt alsnog doorverwezen naar andere ziekenhuizen, 13

14 waaronder OZG. Andersom geldt dat wanneer een patiënt in behandeling is bij OZG en na onderzoek blijkt dat de zorgvraag complex van aard is, OZG de patiënt zal doorverwijzen naar UMCG. Zoals hiervoor is aangegeven vond de gepresenteerde portfolioverkenning plaats in Anno 2014 is de situatie in zoverre gewijzigd dat inmiddels ook andere medische afdelingen van UMCG en vakgebieden al dan niet gestimuleerd door de zorgverzekeraars hun keuzes met betrekking tot basis vs complexe zorg hebben gemaakt. Medio 2014 hebben OZG en UMCG met (drie) zorgverzekeraars in een bestuurlijk afsprakenkader afspraken gemaakt over de overname en financiering nieuwbouw van OZG. Onderdeel van dit bestuurlijk afsprakenkader is meerjarige zorgcontractering. In dit kader zijn door partijen ook nadere afspraken gemaakt over verplaatsing van basiszorg van UMCG naar omliggende ziekenhuizen, waaronder OZG. In totaal bedraagt het een overplaatsing van circa, die passen binnen het profiel van OZG als basisziekenhuis. Voorts is het gebied van de oncologische zorg op grond van de landelijke SONCOS normen een gezamenlijk zorgtraject opgezet voor patiënten met prostaat- en longcarcinomen, naast de zorgtrajecten voor mammacarincoom en colorectaal carcinoom. Het zorgtraject voor oncologische patiënten loopt in tegenstelling tot de hiervoor genoemde aandoeningen vaak over verschillende ziekenhuizen, afhankelijk van de specifieke behandeling. Daarbij vindt de chirurgische ingreep plaats in UMCG, aangezien dit complexe zorg betreft, en de niet-complexe zorg (bijvoorbeeld vormen van medicamenteuze nabehandeling) wordt aangeboden in OZG. De uitwerking van de implementatie van de overheveling van zorg is gestart nadat het Eindrapport van KPMG is uitgebracht. Dat betekent dat voor indiening van de melding bij de NZa reeds de nodige stappen zijn genomen voor de implementatie. De verdere implementatie is als volgt: 1. In een door de gezamenlijke Raden van Bestuur (paritair) ingestelde stuurgroep wordt de voorgenomen overdracht van zorg voorbereid. Op basis van historisch kengetallen is een inschatting gemaakt van de omvang van de te verplaatsen zorg en zijn de logistieke en capacitaire consequenties, zowel aan de aanbiedende kant als de ontvangende kant in beeld gebracht. Op basis hiervan is gekeken wat de consequenties hiervan zijn; zowel op het gebied van personeel (zowel medisch specialisten als ondersteunend personeel), als qua faciliteiten en capaciteiten (OK, poliruimten en eventueel bedden). Afstemming binnen deze stuurgroep heeft geleerd dat de aard van de over te hevelen zorg geen enkele belemmering kent. Ook qua benodigde faciliteiten levert de overheveling van zorg geen problemen op. Alle noodzakelijke faciliteiten zijn hiervoor beschikbaar. Hetzelfde geldt voor de beschikbare ruimte op de OK en bedden. 2. Voorts wordt bepaald hoe de personele invulling (eventueel overheveling) zal plaatsvinden. Door de overheveling van volumes zal in bepaalde gevallen in het ene ziekenhuis meer behoefte zijn aan personeel. Bepaald zal moeten worden wat de personele invulling wordt. Dit kan op een van de volgende vier manieren plaatsvinden: a. Specialisten werken in ofwel UMCG ofwel in OZG (gescheiden teams). b. Specialisten verrichten werkzaamheden op twee locaties. c. Specialisten (of andere personeel) van de ene organisatie zijn (mede) werkzaam in de andere organisatie (op basis van detachering). Deze variant zal (vooral) worden ingezet in situaties waarin min of meer tijdelijke capaciteitsproblemen bestaan. d. Het totale zorgtraject van de patiënt wordt over de twee organisaties uitgevoerd. Deze variant zal (vooral) gebruikt worden waar het zorgtraject een te onderscheiden element omvat dat in het zorgprofiel van UMCG past, terwijl het overige deel van het traject in het profiel van OZG past (bijvoorbeeld rond oncologische zorgtrajecten). Risico's bestaan op het punt van het onvoldoende kunnen aantrekken van met name medische staf voor OZG, om de overgehevelde zorg daar daadwerkelijk te kunnen uitvoeren. Partijen 14

15 kunnen echter voldoende behandelcapaciteit verzekeren door voor die disciplines waarvoor dit voorzien wordt te kiezen voor de overheveling volgens de hierboven onder b en c genoemde overhevelingsmodellen. Wanneer in de praktijk blijkt dat ook voor niet-voorziene disciplines een capaciteitsprobleem ontstaat, kunnen partijen ervoor kiezen volgens model c te werken (personeel van UMCG werkt in OZG). De start van de overheveling zal plaatsvinden nadat de NZa en ACM toestemming hebben gegeven voor de concentratie. Het tijdpad voor deze overheveling is ongoing, aangezien verwijzing van patiënten doorlopend plaats zal vinden en niet op een bepaald moment stopt. Op het gebied van materiële voorzieningen (apparaten, bedden) zullen geen stappen worden ondernomen, behalve dan de bouw van de nieuwe locatie van OZG. De overheveling van de zorg brengt dus niet mee dat er aanvullende investeringen in infrastructuur en capaciteit gedaan moet worden. De randvoorwaarden bij de uitwerking van het zorgprofiel van OZG zijn in het Eindrapport op p. 21 benoemd. Aan de uitwerking van deze randvoorwaarden hebben OZG en UMCG aandacht besteed. Hierna worden de randvoorwaarden weergegeven met daaronder de uitwerking daarvan. Helderheid governance structuur o Ten tijde van het opstellen van het Eindrapport was nog geen keuze gemaakt voor een samenwerkingsmodel, zodat het ook niet duidelijk was hoe de governancestructuur eruit zou komen te zien. Door de keuze voor de overname van OZG is de governance duidelijk geworden. PR en marketing o Extra aandacht is er voor PR en marketing door in te zetten op contacten met verwijzers en patiëntenorganisaties. Zowel structureel als gericht in de fase op weg naar Scheemda. Deze randvoorwaarde is voldoende belegd bij zowel zorgmanagement als bij communicatie OZG. Optimale logistiek, service en toegangstijden o Continuïteit in de bezetting zorgt ervoor dat OZG hierin kan excelleren. Goede samenwerking huisartsen en andere ketenpartners o Zie ook onder kopje PR en Marketing hierboven en het feit dat OZG in haar zorgmanagement deze taak heeft belegd. Personele bezetting aanvullen op risicovolle gebieden (gezamenlijk aannamebeleid) o Door de overname door UMCG wordt OZG een aantrekkelijker werkgever. Hierdoor zal de personele bezetting verbeteren. Aantrekkelijke nieuwbouw (bereikbaar, parkeren) o In het ontwerp zijn bereikbaarheid en (gratis) parkeren opgenomen. ICT op elkaar laten aansluiten o Hierbij gaat het voornamelijk om het op een adequate manier vertrouwelijke patiëntengegevens delen met behandelaars. De intentie om op termijn toe te werken naar één gezamenlijk EPD in de regio (naast UMCG en OZG ook ZLM) borgt deze randvoorwaarde. Financiën: inkomens specialisten harmoniseren o De Raad van Bestuur OZG is met de vrijgevestigde specialisten overeengekomen dat zij per 1 januari 2015 in loondienst treden. Inrichten kwaliteitstoets en kwaliteitsbeleid o De zelfstandige verantwoordelijkheid voor kwaliteit maakt deze randvoorwaarde achterhaald. Immers, medisch specialisten en andere personeelsleden leggen aan de Raad van Bestuur OZG verantwoording af over geleverde kwaliteit. OZG kiest voor een traject om NIAZ geaccrediteerd te zijn. De Raad van Bestuur legt nu verantwoording af aan de Raad van Toezicht en straks aan de Raad van Commissarissen en aandeelhouder UMCG. Op deze wijze is verantwoording en toetsing ten aanzien van kwaliteit geregeld. Borging opleidingsmogelijkheden o Deze randvoorwaarde is uitsluitend relevant indien UMCG dusdanig haar aanbod van bepaalde ingrepen inperkt dat deze ingreep in het opleidingscurriculum leidt 15

16 tot problemen. Dit moet toekomstige verkleining van zorgaanbod basiszorg in het UMCG uitwijzen. De Raad van Bestuur UMCG heeft haar sector directeuren en afdelingshoofden de opdracht gegeven voor komend jaarplan in kaart te brengen hoe zij invulling gaat geven aan de strategie om basiszorg af te bouwen. Eén van de elementen in het plan is het in kaart brengen van de consequentie voor opleiding. Inrichten gezamenlijke zorgpaden o Dit heeft betrekking op gezamenlijke zorgtrajecten. Hiervoor is aangegeven dat op het gebied van de oncologische zorg op grond van de landelijke SONCOS normen een gezamenlijk zorgtraject is opgezet voor patiënten met prostaat- en longcarcinomen, naast de zorgtrajecten voor mammacarincoom en colorectaal carcinoom Constructieve houding tussen partijen Er is na de verkenning enthousiasme onder medisch specialisten in OZG en UMCG om toe te werken naar zorg dichtbij de patiënt, zowel in anderhalve lijn voorzieningen, als in onderzoek naar welke delen van zorg complex dan wel minder complex zijn. Een constructieve houding als randvoorwaarde is na afloop van de verkenning zichtbaar gebleken. Afstemmen protocollen De voorgestane intensivering van de samenwerking tussen beide organisatie zal inhouden dat de protocollen van beide organisaties op elkaar afgestemd zullen worden. Dit geldt in het bijzondere voor die zorgtrajecten waarvoor op korte termijn overheveling van zorg zal plaatsvinden. In 2017 gaat uiteindelijk een ziekenhuis open in Scheemda dat klaar staat om de basiszorg te verlenen aan inwoners uit Noordoost Groningen. Centraal staat dan in Scheemda de 24/7 SEH-functie om aan de wettelijke 45-minutennorm te voldoen (belangrijk aandachtspunt voor verzekeraars gezien hun zorgplicht) en de zorg aan chronisch patiënten (een in deze krimpende, vergrijzende regio een groeiende doelgroep). Voor beide patiëntengroepen, acuut en chronisch, biedt het ziekenhuis een volledig portfolio aan. Voor chirurgische (electief en oncologisch) zorg geldt, dat OZG zich als interventiecentrum positioneert. Basisverrichtingen worden in OZG uitgevoerd. Verhuizingsproces In verband met de verschuiving van twee locaties van OZG naar één centraal gelegen locatie is in kaart gebracht welke gevolgen dit heeft voor de organisatie, de bedrijfsvoering en het fysieke verhuisproces. In het geval van OZG is dit beperkt, omdat OZG sinds de fusie in 2008 organisatorisch heeft toewerkt naar één organisatie op twee locaties. Dit betekent dat OZG inschat dat inhuizen en in gebruik nemen voor 80% het verplaatsen is van de huidige werkwijzen naar de nieuwe locatie en voor slechts 20% het veranderen van werkwijzen voor onderdelen vanwege de samenvoeging. De concentratie naar één locatie brengt een drietal belangrijke organisatorische wijzigingen met zich voor OZG: 1. Ontdubbelen van functies, voornamelijk in het facilitair bedrijf. 2. Verandering van de werkwijze van de polikliniek. 3. Het omvormen van het observatorium naar een acute opname-afdeling. De strategische focus van OZG, regioziekenhuis, als interventiecentrum is gedeeld binnen de OZG met het management, de medische staf en de ondernemingsraad en cliëntenraad. De hierboven vermelde organisatorische wijzigingen zijn in gezamenlijke gesprekken geïdentificeerd. Verdere gevolgen heeft de concentratie van twee naar één locatie niet. Immers, OZG is reeds één organisatie, werkend op twee locaties. De administratieve organisatie, processen en procedures en geautomatiseerde systemen zijn geüniformeerd. De aansturing is OZG breed en er is geen sprake van aansturing op locatieniveau. Veel delen van zorg zijn al gelateraliseerd op één van beide locaties, inclusief de klinische afdelingen die afgelopen zomer zijn gelateraliseerd. Alle 16

17 stafafdelingen zijn reeds geclusterd op één van beide locaties en werken OZG breed. Dit geldt ook voor de facilitaire afdelingen. Dit betekent dat OZG uitsluitend OZG brede processen en procedures onder centrale leiding en aansturing kent. In OZG zijn administratieve processen en systemen geharmoniseerd. Dit zijn systemen voor de financiële en salarisadministratie, voor de inkoop, het ziekenhuisinformatiesysteem, kwaliteitsportaal, etc. Dit geldt ook voor de telefooncentrale en het beheer van de technische installaties. De fysiek aan de locatie gebonden functies zijn nog dubbel aanwezig, denk hierbij aan de keuken, de beveiliging, receptie en eventueel andere front office functies. Het verplaatsen van de bestaande OZG-brede werkprocessen is onderdeel van het project inhuizen en in gebruik nemen en heeft naast het plannen en organiseren van de verhuizing vooral een instructie en scholingselement. De hierboven genoemde organisatorische veranderingen moeten passen binnen de gestelde kaders. Deze kaders zijn het Informatiememorandum, zie Bijlage 10, en de contouren van het nieuwe gebouw. Denk aan personele consequenties (ontdubbelen/ reorganisatie), één van de projecten van de transitie: ontdubbelen van functies, voornamelijk facilitair bedrijf. Het plannen van projecten en afdelingen wordt binnenkort opgestart. Managers zoeken per project/ per afdeling vertegenwoordigers om de beoogde projecten te plannen, uitwerken en implementeren. Gedurende de komende twee jaar zal de inventarisatie en de planning worden herijkt. Immers, gedurende de komende twee jaren kunnen nog zaken naar voren komen die aangepakt moeten worden. De projectgroep transitie beoordeelt aanvullende projecten op prioriteit en noodzaak voor goede en veilige overgang naar de nieuwbouw. Een belangrijk onderdeel van de verandering is de communicatie en goedkeuring (MT, RvB, OR, e.a.). De projecten zullen door het transitieteam worden getoetst op de haalbaarheid binnen de vastgestelde kaders en planning, en vervolgens ter advisering voorgelegd aan het managementteam en daarna ter besluitvorming aan de Raad van Bestuur. Afhankelijk van de aard en omvang van de wijziging worden de bestaande adviesorganen geraadpleegd. De besluitvormingsfase is per project ingeschat op 6-10 weken. Ook vind hier communicatie plaats met externe belanghebbenden. Voor de regie van veranderingen wordt voor de periode , direct gesitueerd onder de Raad van Bestuur, een programma Onderweg naar Scheemda ingericht waar de verantwoordelijkheid voor de realisatie van het uiteindelijke doel - het verlenen van goede en veilige zorg in de nieuwbouw- is belegd. Dit betekent dat er in de structuur afstemming is tussen de feitelijke bouw, de organisatorische transities en de fysieke verhuizing. De wijze waarop het programma Onderweg naar Scheemda wordt gesitueerd onder de Raad van Bestuur is weergegeven in onderstaand schema. 17

18 In de projectgroepen zitten vertegenwoordigers van zowel de zorgorganisatie, de medisch specialisten en de facilitaire dienst. Op deze wijze worden de organisatorische belangen adequaat in kaart gebracht, bewaakt en ingevuld. Per organisatorische transitie wordt een project ingericht. Ook in deze projectgroepen zijn organisatie brede vertegenwoordigers opgenomen. Besluitvorming over de resultaten van deze projecten loopt via de bestaande besluitvormingslijn: 1) beslissing programma, 2) advies managementteam, 3) voorgenomen besluit Raad van Bestuur. Vervolgens 4) advisering c.q. instemming van de geledingen: OR, CR, stafbestuur, etc., waarna 5) definitieve besluitvorming van RvB en 6) de definitieve implementatie. Ten aanzien van de drie hierboven genoemde belangrijke organisatorische voor OZG, geldt het volgende. 1. Ontdubbelen van functies, voornamelijk in het facilitair bedrijf De concentratie van OZG van twee naar één locatie heeft als consequentie dat er op functies sprake is van dubbele bezetting. In het informatiememorandum is het ontdubbelen van deze functies grof berekend. Het effectueren van het ontdubbelen zal leiden tot een reorganisatie. Deze reorganisatie valt onder de portefeuille van de HR manager. Waarbij in deze reorganisatie boventallig personeel niet wordt uitgesloten. Hierop wordt nu al door HR en het overige management geanticipeerd. Voorafgaand aan de start van reorganisatie heeft de HR manager een strategisch HR-plan opgesteld, goedgekeurd door de Raad van Bestuur en gedeeld met de ondernemingsraad en de vakbonden. De contouren van de ontdubbeling zijn hierin geschetst evenals de noodzaak van de reorganisatie. Per onderafdeling zal de reorganisatie verder worden uitgediept en voorbereid alvorens het besluit door de Raad van Bestuur genomen wordt en deze op grond van de wet op de ondernemingsraden wordt voorgelegd aan de Ondernemingsraad. De te doorlopen stappen zijn: - Het kenbaar maken van het voornemen te gaan reorganiseren en het betrekken van de ondernemingsraad en vakbonden. Het betreft immers meer dan 20 werknemers. 18

19 - Het aantonen van nut en noodzaak van de reorganisatie en de feitelijke adviesaanvraag. In overleg zullen partijen overgaan tot het opstellen van een sociaal plan, dan wel beoordelen of het huidige sociaal plan van toepassing kan worden verklaard. In het sociaal plan is aandacht voor het verdwijnen van arbeidsplaatsen, ontslagvolgorde, verandering van werkzaamheden of omstandigheden, eventuele vergoeding en outplacement traject. - Het onderbouwen van de reorganisatie in FTE en EUR. - Het informeren van de medewerkers over de aard en omvang van de reorganisatie. - Het afstemmen met de Ondernemingsraad en Vakbonden en communicatie over deze processen met de medewerkers, omdat een langere periode van overleg en onderhandelen kan leiden tot onrust in de organisatie. - Het inwinnen van definitieve adviezen en instemmingen. - Het uitvoeren van de reorganisatie op basis van de afspraken in het sociaal plan. Hiervoor - worden de benodigde begeleidings- of toetsingscommissies ingesteld dan wel een klankbordgroep. Risico: boventalligheid en daarmee gedwongen afscheid nemen van personeel kan leiden tot een kostenpost Maatregel: tijdig voorsorteren op verwachtte boventalligheid in bepaalde functies en nu al inzetten op tijdelijkheid om geen onnodige ontslagprocedures te hoeven doorlopen. Hiervoor levert HR periodiek managementinformatie op. 2. Verandering van de werkwijze van de polikliniek Poliklinische zorg in ziekenhuizen is steeds meer multidisciplinair en vergt een hoge mate van planbaarheid, om snel en op de goede plek de juiste patiënt te zien. Het scheiden van de front- en backoffice draagt bij aan adequate poliorganisatie. In OZG staat de patiënt centraal. Dit betekent dat patiënten gastvrij worden ontvangen en dat de patiënt zo kort mogelijk hoeft te wachten. De ruimtes op de poli worden meer multi-inzetbaar. De ontwikkeling van de zorg en daarmee de zorgvraag is aan verandering onderhevig, dit betekent dat specifieke onderdelen van zorg kunnen toenemen en onderdelen kunnen afnemen. De gewenste verandering op de polikliniek kent een aantal beleidsuitgangspunten, welke in de projectgroep nader worden uitgewerkt in een projectplan met verschillende fases. In de nadere uitwerking zal de projectgroep zich oriënteren bij andere ziekenhuizen. De beleidsuitgangspunten en de consequenties van gekozen beleid zijn vastgelegd en vertaald in het nieuwe gebouw. In de ontwerpfase van de politransitie worden de beleidsuitgangspunten uitgewerkt tot een ontwerp werkwijzen van de polikliniek. De projectgroep ontwerpt de inrichting van de patiënten logistiek. Denk aan: hoe verwijst de huisarts naar OZG? Hoe meldt de patiënt zich aan en ontvangt hij de juiste informatie in een meer digitale omgeving? Een tweede punt is de inrichting van de werkprocessen van professionals. Hierbij is aandacht voor welke informatie en middelen de professional waar en wanneer nodig heeft. Een ander uit te werken onderdeel betreft mogelijkheden rondom avondpoli en daarmee bedrijfstijd(verlenging). Tot slot vindt er herontwerp plaats van de administratieve werkomgeving. Hiermee wordt een vervolgstap gezet in het scheiden van front- en backoffice. Een verandering die al gefaseerd in gang is gezet binnen de huidige locaties van OZG, maar verder uitgerold wordt in de nieuwbouw of op weg er naar toe. In de ontwerpfase worden de consequenties van de veranderingen inzichtelijk gemaakt op elk uitgangspunt. In deze ontwerpfase is aandacht voor de risico s in de procesveranderingen. In de ontwerpfase worden medisch specialisten en andere professionals betrokken omdat deze wijziging dicht op het zorgproces zit. Ook zal er afstemming plaatsvinden met verwijzers en patiënten, denk aan spiegelgesprekken of andere vormen van patiëntparticipatie om een voor de patiënt belangrijk zorgproces. Het eindproduct van deze fase is een uitgewerkte procesverandering met een helder doel en resultaat, welke gereed is in het tweede kwartaal Dit product wordt getoetst door de projectgroep transitie of het past binnen de kaders alvorens het plan ter besluitvorming wordt aangeboden aan het managementteam en de Raad van Bestuur. 19

20 De poliverandering in logistiek, werkprocessen professionals, verder scheiden van front- en backoffice zullen leiden tot personeelsreductie op de polikliniek. Dit maakt dat er nauwe verbondenheid/ integratie is met de transitie ontdubbeling. Het strategische HR-plan en de reorganisatieprocedure is gereed alvorens de poliherinrichting kan plaatsvinden. Uitvoeren en implementeren van het goedgekeurde ontwerp zal met betrekking tot de poli gefaseerd gaan, omdat onderdelen van het ontwerp eenvoudig in de oudbouw te realiseren zijn, maar een aantal onderdelen pas in nieuwbouw geëffectueerd kan worden. In 2016 is voldoende tijd om gefaseerd te implementeren en te wennen aan wijzigingen. Risico: omgaan met de gewijzigde werkprocessen, waarbij de trend is dat de professional meer zelf vastlegt in het dossier. Maatregel: tijdig aanbieden van scholing en begeleiding op de werkvloer (al in de oudbouw) en daarmee trainen van vastlegging en aanvragen diagnostiek door de professional in plaats van de secretaresse. 3. Het omvormen van het observatorium naar een acute opname-afdeling In OZG staat de patiënt, centraal. De patiënt moet zich welkom voelen; dit resulteert in meer rust, hygiëne en privacy in de kliniek. In de kliniek wordt gestreefd naar het geven van dit gevoel, maar ook naar een korte verpleegduur, omdat juist thuis of dichtbij huis herstel (zonder medisch specialistische zorg) kan plaatsvinden. Scheiden van acute en planbare patiëntenstromen en optimale zorglogistiek zijn hierbij kritische processen. OZG heeft dit in de huidige situatie georganiseerd in de vorm van een observatorium. Hier worden acute patiënten een korte periode geobserveerd. Om de spoedstroom en de electieve stroom niet onnodig met elkaar te vermengen wordt het observatorium anders ingericht, meer in de vorm van een Acute Opname Afdeling (AOA). In het verlengde van de AOA wordt het opname- en ontslagbeleid gewijzigd. Om rust in de kliniek te houden gelden vaste tijden voor ontslag en opnemen van patiënten, wat nu niet geldt voor het observatorium. De gewenste verandering in de kliniek is: de introductie van de AOA is gestoeld op een beleidsuitgangspunt, waarover onder leiding van het zorgmanagement in OZG een studie is uitgevoerd naar acute opname-afdelingen ingericht in Nederland. De bevindingen uit deze studie vormen het vertrekpunt voor de projectgroep waarin leden van zowel de klinische leidinggevende zorg als medisch specialisten en vertegenwoordiging van de Verpleegkundige Advies Raad (VAR) is opgenomen om te komen tot een ontwerp voor de AOA in OZG. Onderdelen van het ontwerp zijn: capaciteit in middelen en kwalificaties van personeel, in- en exclusie criteria, opname en doorstroombeleid van de AOA naar andere klinische afdelingen. In deze ontwerpfase is aandacht voor de risico s van de genoemde procesverandering en de invloed die deze hebben op enerzijds de toeleveranciers van de AOA (denk aan de medisch specialist vanuit de polikliniek en de SEH) en anderzijds de ontvangende afdelingen (algemene verpleging) en de medisch ondersteunende diensten die mogelijk snellere diagnostiek moeten leveren op de AOA versus de overige klinische afdelingen. Ook hierbij geldt dat do s en don ts van andere AOA s in Nederland worden geanalyseerd. Het eindproduct van deze fase is een uitgewerkte plan met helder doel en resultaat. Dit product wordt getoetst door het transitieprogramma of het past binnen de kaders alvorens het plan ter besluitvorming wordt aangeboden aan het managementteam en de Raad van Bestuur. In het besluitvormingsproces worden betrokken de Ondernemingsraad, de Cliëntenraad, VAR en medische staf. Aangezien de AOA een nieuwe afdeling betreft zal hier HR betrokken worden bij het opstellen van nieuwe functieprofielen en beschrijvingen en de werving en selectie van (intern) personeel. Vanwege het feit dat de AOA een nieuwe afdeling is in het ziekenhuis wordt onderzocht of het relevant is om de afdeling in de oudbouw als interim-voorziening in te richten (anders inrichten observatorium), zodat OZG-breed medisch specialist en verpleegkundig personeel kunnen wennen aan de nieuwe werkwijze. Om deze afweging te kunnen maken en voldoende tijd te hebben om in de oudbouw een AOA in te richten wordt de ontwerpfase in het eerste kwartaal van 20