Overzichten van erfgoedstandaarden en kwaliteitszorginstrumenten voor digitaal erfgoed: Verenigd Koninkrijk

Transcriptie

1 Initiatieven_UK 1 Overzichten van erfgoedstandaarden en kwaliteitszorginstrumenten voor digitaal erfgoed: Verenigd Koninkrijk Auteur: Henk Vanstappen Versie: Datum: Gewijzigd:

2 Initiatieven_UK 2 Table of Contents 1 JISC Digital media Inhoud en structuur van de aangeboden informatie Rechten Mogelijke vormen van samenwerking Digital Curation Centre: DCC DIFFUSE DCC Project DCC DIFFUSE Structuur en navigatie Rechten Mogelijke vormen van samenwerking UKOLN UKOLN Cultural heritage JISC Standards Catalogue Digital Preservation Coalition The UK National Archives: PRONOM AHDS...8

3 Initiatieven_UK 3 1 JISC Digital media 1 JISC Digital Media (vroeger bekend als TASI) is is een onderdeel van JISC. JISC Digital Media verleent advies en training aan hogere onderwijsinstellingen in het Verenigd Koninkrijk, over: Creatie van digitale media, in het bijzonder stilstaand beeld, bewegend beeld en geluid; Verspreiding van digitale media naar gebruikers; Gebruik van digitale media in onderwijs en onderzoek; Beheer van kleine en grote digitaliseringsprojecten. JISC Digital Media wordt gehost door het Institute for Learning and Research Technology (ILRT) in de Universiteit van Bristol. Strategische doelstellinge van JIS DM zijn: stimuleren van de creatie van digitale media en -verzamelingen van hoge kwaliteit; stimuleren van het gebruik van digitale media in het onderwijs en onderzoek; stimuleren van het gebruik van good practice in de creatie, het verspreiden en het gebruik van digitale media; stimuleren en zelf ontwikkelen van technische kennis binnen de onderwijsgemeenschap betreffende creatie, verspreiding en gebruik van digitale media; stimuleren van het ontstaan van netwerken en gemeenschappen terzake in het onderwijs. JISC Verleent volgende diensten: website met case studies, tools; documenten met technisch en theoretisch advies; helpdesk: gratis hulp en advies bij planning van digitaliseringsprojecten, problemen bij digitaliseren, aankoop van hardware en gebruik van digitale media; training en workshops; mailing list, blog; consultancy voor diepgaand advies en begeleiding, wanneer ddit niet door de helpdesk kan worden verleend. JISC digital media is een deel van JISC 2, dat advies en ondersteuning verleent aan onderwijsinstellingen op het vlak van ICT. De doelgroep wordt dan ook gevormd door de onderwijsinstellingen en aanverwante initiatieven. De dienstverlening is in principe gratis, met uitzondering van de Consultancy service. In beperkte mate wordt er ook ondersteuning gegeven aan de cutureel erfgoedsector en de National Health Service. 1.1 Inhoud en structuur van de aangeboden informatie Advies over te gebruiken standaarden en best practices wordt gegeven in de vorm van adviesdocumenten (advice documents). Deze zijn ingedeeld volgens type digitale bron (still image, moving image, audio, crossmedia) en volgens projectfase (managing a project, digitizing analogue media, creating new digital media, managing digital resources, finding and using digital media. Deze documenten zijn opgevat als praktische handleiding, introductie of case study. In veel van deze teksten wordt verwezen naar een specifieke standaard of richtlijn. Een aantal teksten gaan ook dieper in op formaten of geven een overzicht (vb. Putting Things in Order: a Directory of Metadata Schemas and Related Standards 3 ). Verder is er ook een Glossary beschikbaar, waarin behalve standaarden en formaten ook lemma met verwijzingen naar andere organisaties zijn opgenomen.

4 Initiatieven_UK Rechten In het Copyright Statement worden de rechten op de inhoud van de website van JISC Digital Media vastgelegd: 4 alle rechten zijn uitdrukkelijk voorbehouden; onderwijsinstellingen hebben het eeuwigdurende, niet-exclusieve recht om zonder verdere aanpassing de inhoud van de website te downloaden, afdrukken en gebruiken; elk gebruik van d enhoud (access, download, print, copy) moet vergezeld zijn van een vermelding van het auteursrecht; inhoud van de website mag niet worden verkocht, doorgegeven, gekopieerd, of gereproduceerd zonder geschreven toestemming; aan links naar externe bronnen op de website kunnen geen rechten worden ontleend. Unless otherwise stated, all content available on this website and otherwise from JISC Digital Media is copyright JISC Digital Media, University of Bristol. All rights are expressly reserved. A non-exclusive perpetual licence is granted to access, download, print and use, without adaptation, the content available on this website, or parts of it by the UK further education, higher education and specialist colleges sector for: * non-commercial activities; and * activities related to Business and Community Engagement ("Third Stream") Any content accessed, downloaded, printed and copied must be accompanied by an acknowledgement of copyright. It is forbidden to sell, license, copy or reproduce the contents of this website in whole or in part, in any manner, for commercial purposes, without the prior written consent of JISC Digital Media, University of Bristol. Links provided on JISC Digital Media's website to external sites are for convenience only, and the content of such sites may be changed at any time. JISC Digital Media is not responsible for accuracy nor relevancy of the content made available on external sites. 1.3 Mogelijke vormen van samenwerking De gegevens worden niet-gestructureerd aangeboden en er vermoedelijk geen gestructureerd overzicht van standaarden e.d. Beschikbaar. Overname van teksten kan wel op ad hoc basis, bijvoorbeeld door koppeling met url. Vermoedelijk wordt er over standaarden zelf echter weinig meer informatie geboden dan elders al te vinden is (cf. Data). De meerwaarde ligt in de verklarende teksten, die op toegankelijke en praktische wijze de problematiek verklaren.

5 Initiatieven_UK 5 2 Digital Curation Centre: DCC DIFFUSE 2.1 DCC Het DCC heeft als doelstelling om organisaties te ondersteunen in het opslaan, beheren en voor lange tijd bewaren van onderzoeksdata. De rol van deze organisatie is vergelijkbaar met die van het Data Archiving and Networked Services (DANS) in Nederland. Hoewel deze organisatie vooral gespecialiseerd is in digital curation, geven ze een belangrijke bijdrage in het stimuleren en verspreiden van erfgoedstandaarden en best practices. Zo is het DCC is onder meer verantwoordelijk voor het kwaliteitsinstrument DRAMBORA (DEN register D.03.01). 5 Op de website van DCC ( wordt aandacht besteed aan beschikbare 'tools & standards' d.m.v. een overzicht van instrumenten en initiatieven terzake. Het is niet duidelijk in welke mate deze opsomming wordt onderhouden. DCC was een van de partners in het DIFFUSE project ( ). De resultaten van dit project worden gehost door DCC, die de database ook verder onderhoudt. 2.2 Project DCC DIFFUSE DCC DIFFUSE Standards Frameworks wil voorzien in een eenvoudige toegang tot alle standaarden en specificaties die verband houden met beheer en preservering van de toegang tot digitaal materiaal 6. Het register geeft informatie over huidige en nieuwe standaarden en specificaties, evenals over standaarden die verouderd zijn of die niet langer worden onderhouden, maar mogelijk nog wel in gebruik zijn. Het project is een product dat opgeleverd wordt in Phase Two of the Digital Curation Centre (DCC), dat gesponsord wordt door JISC (Joint Information Systems Committee) tot maart Het project bouwt verder op de resultaten van het DIFFUSE project (1 februari januari 2003), dat gesponsord werd door het Information Society Technologies (IST) Programme van de Europese Commissie. Het Humanities Advanced Technology and Information Institute (HATII) van de University of Glasgow verzekerde het recht om de database van DIFFUSE te gebruiken na het einde van het project. 2.3 Structuur en navigatie DCC DIFFUSE Standards Frameworks bevat een database met gegevens over zowel standaarden en specificaties als over organisaties die standaarden onderhouden of publiceren. Entries kunnen doorzocht worden per categorie, op naam of volgens organisatie (sponsoring body). De database beschrijft voor elke standaard of specificatie volgende onderdelen: links naar organisaties (sponsoring bodies); links naar officiële documentatie; links naar bijkomende informatie (user guides, tutorials, implementation profiles and registers, XML DTD or Schema); beschrijving van de standaard of specificatie; beschrijving van de ontwikkeling van de standaard of specificatie; praktische voorbeelden. De database zal compatibel worden gemaakt met de Standards Metadata Element Set, v Entries voor sponsoring bodies bevatten: 1 Services/Standards Registry Committee/Standards Reg Metadata Def v3.0.pdf

6 Initiatieven_UK 6 contactgegevens doelstellingen van de organisatie domein van activiteit details over lidmaatschap Deze structuur zal compatibel worden gemaakt met ISAAR(CPF), 2nd ed. Het DCC DIFFUSE biedt drie kaders (frameworks) aan: Digital Archive Standards: standards aanbevolen voor digitale archieven, door de Society of Archivists Data Standards Group. Deze database is nog in ontwikkeling en meer standaarden zullen toegevoegd worden over the next few weeks. Digital Repository Standards: standaarden die bruikbaar zijn voor digital repositories. Zoals bepaald door Driver Project, bij de voorbereiding van het rapport: Investigative Study of Standards for Digitial Repositories and Related Services, (2008) door Muriel Foulonneua and Francis André. Electronic Records Management Standards: een set van standaarden ontwikkeld door Serco Consulting, voor het beheer van elektronische records (cf. Model Requirements for the Management of Electronic Records, MoReq2 Specification (2008). Bij elk van deze frameworks hoort een Lifecycle Model. In dit model worden de verschillende acties die betrekking hebben op ontwikkeling en beheer van digitale objecten of databases onderscheiden. Bij elk onderdeel worden de betreffende standaarden aangeduid. De drie frameworks maken uiteindelijk gebruik van dezelfde onderliggende database, waarin standaarden en specificaties zijn verzameld. Digital Archives Framework Digital Repository Framework Electronic Records Management Digital Archives Life cycle Digital Repository Life cycle Electronic Records Life cycle DIFFUSE standards database Onderdelen van het Digital Archives lifecycle model: Access, Use and Reuse Appraise and Select Community Watch and Participation Conceptualise Create or Receive Curate and Preserve Data Description and Representation Information Dispose Ingest Migrate Preservation Action Preservation Planning Reappraise Store Transform Whole Lifecycle

7 Initiatieven_UK Rechten Op de pagina Copyright, Use and Liability ( wordt gesteld dat rechten voorbehouden zijn, met uitzondering van de informatie die onder een Creative Commons licentie wordt vrijgegeven. Dit is het geval voor de informatie waarbij het CC-logo zichtbaar is. In de meeste gevallen betreft het een Creative Commons Attribution-NonCommercial ShareAlike-licence 2.5 Scotland 7. In alle andere gevallen (geen vermelding van het CC-logo) gelden de 'normale auteursrechten'. Rechthoudende is het DCC, waarvan de rechthoudenden de University of Edinburgh, de University of Glasgow, de University of Bath, het Science and Technology Facilities Council de medewerkers en vertegenwoordigers betrokken bij het Digital Curation Centre zijn. Het 'Statement of Acceptable Use' stelt dat onderwijsinstellingen materiaal mogen reproduceren voor educatief gebruik, mits bronvermelding en vermelding van de auteursrechtelijke beperkingen; commercieel gebruik verboden is zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming; materiaal onder CC licentie volgens deze licentie gebruikt kan worden; het gewenst is om gebruik van de informatie (onder welke vorm dan ook) steeds aan te melden bij de organisatie. De DCC DIFFUSE Standards Frameworks geven geen vermelding van een Creative Commons licentie. 2.5 Mogelijke vormen van samenwerking Het DCC moedigt gebruikers aan om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de DCC DIFFUSE Standards Frameworks. 8 Er wordt eveneens samenwerking gezocht met organisaties die standaarden en specificaties beheren, om ervoor te zorgen dat standaarden up to dat blijven. Nieuwe standaarden of organisaties kunnen aangemeld worden via een online form. Contactpersoon is Sarah Higgins (Tel. +44 (0) ). Er worden (werden?) plannen gemaakt voor verdere samenwerkingsverbanden voor de ontwikkeling van nieuwe frameworks, o.a. voor musea, geospatiale data en escience. 3 UKOLN UKOLN profileert zich als een A centre of excellence in digital information management, providing advice and services to the library, information and cultural heritage communities UKOLN Cultural heritage Sinds kort heeft UKOLN een afzonderlijke sectie voor Cultural Heritage ( met informatie over allerlei onderwerpen die verband houden met het gebruik van digitale bronnen en technologie, zoals beschrijving, digitale preservering, metadata, social networking, gebruikersondersteuning en web 2.0. De informatie bestaat uit korte introductieteksten (IntroBytes) en een opsomming van standaarden met link naar de beherende organisatie. 3.2 JISC Standards Catalogue UKOLN beheert ook de JISC standards catalogue 10 Dit overzicht bestaat uit enkele tientallen standaarden. Zowat elke standaard wordt uitgebreid besproken en geëvalueerd (beschrijving, versies, maturiteit, risk

8 Initiatieven_UK 8 assesment, gebruik van de standaard,...). Vooral deze evaluatie is interessant en biedt een meerwaarde tegenover andere overzichten. Jammer genoeg wordt de site blijkbaar niet verder onderhouden (laatste versie van 2007). 4 Digital Preservation Coalition De DPC 11 is een samenwerkingsverband van een aantal grote Britse organisaties (British Library, The Council for Museums, Archives and Libraries, Digital Curation Centre, JISC Website, The National Archives,...) die kennis uitwisselen rond digitale preservering. Bijzonder interessant zijn hun Technology Watch Reports ( die dieper ingaan op de problematiek van bestandsformaten en metadatastandaarden in verband met digtale preservering. 5 The UK National Archives: PRONOM UK National Archives' preservation service 12 beheert de database PRONOM. PRONOM bevat gegevens over bestandsformaten en de ondersteunende softwareproducten. Deze database is zowat de meest uitgebreide in zijn soort, en bevat ook gegevens die toelaten bestanden te identificeren (op basis van digital signature). De database wordt gebruikt door DROID, een open source software voor bestandsidentificatie. Pronom doet geen uitspraken over de geschiktheid van een formaat voor archivering, verspreiding of creatie van digitaal erfgoed. Op dit moment loopt een aanvraag voor de financiering van een samenwerkingsverband tussen PRONOM en het Global Digital Format Registry Project 13 6 AHDS The Arts and Humanities Data Service werd als organisatie gefinancierd door JISC en AHRC. De opdracht was om elektronische bronnen die door onderwijs en onderzoek binnen de arts & humanities gegenereerd worden, te verzamelen, bewaren en promoten. Sinds April 2008 werden de financiering en alle activiteiten van AHDS stopgezet. De resultatne van de activiteiten van AHDS worden nog wel beschikbaar gehouden via de website. Een belangrijke bijdrage van de AHDS zijn de Guides to good practice, waarin per vakgebied technische kwesties in toegankelijke taal worden besproken en een aantal aanbevelingen worden gedaan, o.a. in het gebruik van standaarden: Archiving Aerial Photography and Remote Sensing Data: Guide to digital preservation Geophysical Data in Archaeology: Guide to Good Practice CAD: A Guide to Good Practice Excavation and Fieldwork Archiving: Guide to digital archiving of records produced in the course of assessment, excavation, and post-excavation phases of archaeological projects GIS: A guide to good practice in documenting and archiving datasets Creating and Using Virtual Reality Digitising history: a guide to creating electronic resources from historical documents A Place in History: A Guide to Using GIS in Historical Research A Guide to Good Practice in Collaborative Working Methods and New Media Tools Creation Creating Digital Performance Resources Creating Digitised Audio Materials for use in Research and Teaching Developing Linguistic Corpora: a Guide to Good Practice Creating and Documenting Electronic Texts Creating and Using Virtual Reality Creating digital resources for the Visual Arts: standards and good practice Glossary op

9 Initiatieven_UK 9

10 1 2 JISC (Joint Information Systems Committee) is an independent advisory body that works with further and higher education by providing strategic guidance, advice and opportunities use to use ICT to support learning, teaching, research and administration Digital Repository Audit Method Based On Risk Assessment, cf. 6 DCC DIFFUSE Standards Frameworks: A Standards Path through the Curation Lifecycle / Sarah Higgins. In: The International Journal of Digital Curation, 2:4(2009)