CvZ/nr. bouwmaatstaaf Bouwkundig-functionele maatstaven ten behoeve van nieuwbouwplannen voor SPOEDEISENDE HULP EN TRAUMAZORG in ziekenhuizen

Transcriptie

1 CvZ/nr. bouwmaatstaaf 0.78 Bouwkundig-functionele maatstaven ten behoeve van nieuwbouwplannen voor SPOEDEISENDE HULP EN TRAUMAZORG in ziekenhuizen

2 BOUWKUNDIG-FUNCTIONELE MAATSTAVEN ten behoeve van nieuwbouwplannen voor SPOEDEISENDE HULP EN TRAUMAZORG in ziekenhuizen Uitgebracht aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Vastgesteld door het College bouw ziekenhuisvoorzieningen op 20 december 1999 Voorbereid door de Werkcommissie Ziekenhuizen en de Werkgroep Academische Ziekenhuizen en de Commissie Bouw CvZ/nr. bouwmaatstaaf 0.78

3 INHOUDSOPGAVE INLEIDING 1 Status van de maatstaven 1 Gebruik van de maatstaven 1 1. ZORGINHOUDELIJKE UITGANGSPUNTEN Begrippenkader Uitgangspunten Capaciteit van de functiegroep Voorzieningen spoedeisende hulp Situering Bouwkundige opzet Additionele voorzieningen traumazorg in traumacentra Inleiding Traumazorg in traumacentra Ruimtelijke voorzieningen traumazorg 9 2. RUIMTEBEHOEFTE Inleiding Samenvatting ruimtebehoefte Nuttige oppervlakte 11 - Basispakket 12 - Uitgebreid pakket 14 - Traumacentrum Bruto vloeroppervlakte 17 BIJLAGEN 1 Beschrijving per ruimte 2 Technische eisen 3 Literatuur CvZ/nr. bouwmaatstaaf 0.78

4 INLEIDING Deze maatstaven hebben betrekking op ruimtelijke voorzieningen voor zowel de spoedeisende hulp in een ziekenhuis als de traumazorg in de tien door de Minister van VWS aangewezen traumacentra. Met deze maatstaven wordt niet beoogd een specifiek model voor de organisatie van de spoedeisende hulp, respectievelijk de traumazorg voor te schrijven. Mede in het licht van het overheidsbeleid inzake het "ziekenhuis nieuwe stijl" zijn verschillende organisatiemodellen voor het verlenen van ziekenhuiszorg denkbaar. Onderhavige maatstaven geven daarbij de ruimtelijke randvoorwaarden aan die bij het programma van de functie spoedeisende hulp, respectievelijk traumazorg in acht dienen te worden genomen. Voor een nadere beschrijving wordt verwezen naar hoofdstuk 1 Zorginhoudelijke uitgangspunten. Status van de maatstaven De bouwkundig-functionele maatstaven zijn bedoeld als hulpmiddel voor initiatiefnemers, architecten en adviseurs bij het ontwikkelen van een bouwinitiatief voor nieuw te bouwen afdelingen voor spoedeisende hulp dan wel traumacentra. Het College hanteert de maatstaven als referentiekader bij de toetsing van bouwinitiatieven krachtens de Wet ziekenhuisvoorzieningen (WZV). De maatstaven maken deel uit van het bij die wet behorende Besluit bouwmaatstaven. Indien bestaande voorzieningen afwijken van de in de maatstaven beschreven opzet, is een aanvraag tot aanpassing niet op voorhand gemotiveerd. De maatstaven, die vooral betrekking hebben op zorginhoudelijke en functionele aspecten, kunnen worden gezien als een aanvulling op het Bouwbesluit, dat een meer technisch karakter heeft. De maatstaven zijn, overeenkomstig de methodiek van het Bouwbesluit, geformuleerd in de vorm van prestatieeisen waar ruimten of gebouwdelen aan moeten voldoen. Van deze prestatie-eisen kan worden afgeweken, mits wordt aangetoond dat de gekozen oplossingen tot een kwalitatief ten minste gelijkwaardig resultaat leiden. Gebruik van de maatstaven Met betrekking tot het gebruik van de maatstaven wordt het volgende opgemerkt: - de maatstaven zijn richtinggevend en sluiten andere mogelijkheden niet uit. Omstandigheden kunnen leiden tot een afwijkende opzet. Wel is hierbij een onderbouwing noodzakelijk; - een bouwinitiatief moet worden gerealiseerd binnen de kostennormen. In dit verband wordt verwezen naar de Bouwkostennota van het College voor ziekenhuisvoorzieningen; - binnen de kostennormen is het toegestaan meer vloeroppervlakte te realiseren dan in de maatstaven is aangegeven, mits dit niet conflicteert met de aan de ruimtelijke voorzieningen gestelde kwaliteitseisen. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

5 1 ZORGINHOUDELIJKE UITGANGSPUNTEN 1.1 Begrippenkader De afdeling spoedeisende hulp is een multidisciplinaire afdeling binnen de ziekenhuisorganisatie. Ruimte, benodigdheden en personeel zijn gereserveerd voor medisch specialistische en verpleegkundige hulp aan patiënten. De functie van de afdeling spoedeisende hulp is door de jaren heen veranderd. Aanvankelijk was deze afdeling met name gericht op ongevalspatiënten, variërend van kleine tot zeer ernstige traumata. In toenemende mate worden op de afdeling spoedeisende hulp, naast de traumapatiënten, andere patiëntengroepen behandeld: - patiënten met levensbedreigende aandoeningen, die in de traumakamer de eerste diagnostische en therapeutische behandelingen krijgen; - de "eerstelijns"-patiënten die zich zonder verwijzing aanmelden met klachten die betrekking kunnen hebben op bijna elk specialisme; - patiënten die met spoed naar één van de specialisten verwezen worden en op de afdeling spoedeisende hulp beoordeeld worden, aangezien deze afdeling 24 uur per dag open is en uitgerust is voor spoedopvang en om onrust bij de polikliniek te voorkomen. De activiteiten op de afdeling spoedeisende hulp zijn gericht op ontvangst, onderzoek, beoordeling, eerste behandeling, begeleiding, informatie en overdracht van de patiënt. De patiënten worden primair behandeld op de afdeling spoedeisende hulp, waar het steeds meer gebruikelijk is dat algemene artsen, generalisten, continu aanwezig zijn. Ze verrichten de diagnostiek en behandelen de patiënten, en zo nodig worden de specialisten van het ziekenhuis geconsulteerd of vindt overdracht van de behandeling plaats. Alleen in die gevallen waar dure specifieke apparatuur voor aanvullende diagnostiek noodzakelijk is, kan eventueel worden uitgeweken naar bijvoorbeeld de spreekuurafdeling, met name voor de specialismen oogheelkunde, KNO en mondheelkunde. In toenemende mate verrichten echter ook deze specialismen hun acute werkzaamheden op de afdeling spoedeisende hulp, waar gedurende 24 uur per dag, 7 dagen per week, gespecialiseerde verpleegkundigen aanwezig zijn, die tijdens de acute fase kunnen assisteren. Na diagnostiek en behandeling wordt patiënt doorverwezen. In het kader van de Wet op bijzondere medische verrichtingen (WBMV) zijn door de Minister van VWS tien traumacentra in ziekenhuizen aangewezen. Beoogd wordt de zorg voor de zeer ernstige ongevalspatiënten in deze traumacentra te concentreren. In paragraaf 5 worden de aanvullende maatstaven voor de afdelingen spoedeisende hulp in deze ziekenhuizen gegeven. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

6 1.2 Uitgangspunten In deze maatstaven is een overzicht gegeven van de kwalitatieve eisen en de ruimtelijke voorzieningen waarbinnen in een ziekenhuis spoedeisende hulp kan worden verricht. Daarbij is een onderscheid gemaakt naar het basispakket voor een afdeling spoedeisende hulp waarover elk ziekenhuis moet beschikken, en additionele ruimten voor ziekenhuizen met een grotere afdeling spoedeisende hulp, met name in de grote en middelgrote steden. Voor de organisatie van de spoedeisende hulp en de afgrenzing van de spoedeisende hulp met in het bijzonder de afdeling poliklinische behandeling en de spreekuurafdeling kan door het ziekenhuis uit verschillende organisatiemodellen worden gekozen. Ook het overheidsbeleid inzake het "ziekenhuis nieuwe stijl" kan gevolgen hebben voor de organisatie van de spoedeisende hulp. Het betreft met name het beleid gericht op de regionale afspraken inzake de concentratie en deconcentratie van ziekenhuisvoorzieningen. In deze maatstaven zijn in principe uitsluitend specifieke bouwstenen opgenomen voor opvang en behandeling van traumapatiënten of andere patiënten met spoedeisende dan wel levensbedreigende aandoeningen. Wel kunnen sommige bouwstenen die tot de functiegroep poliklinische behandeling worden gerekend, mede dienen voor het behandelen van deze patiënten, afhankelijk van de organisatorische en ruimtelijke condities. Op een afdeling voor spoedeisende hulp moet op een eenvoudige, snelle wijze over faciliteiten voor beeldvormende diagnostiek kunnen worden beschikt. Dit houdt in ófwel dat de afdeling beeldvormende diagnostiek in de directe nabijheid van de afdeling spoedeisende hulp gelegen is ófwel dat op de afdeling spoedeisende hulp zelf deze faciliteiten aanwezig zijn. Dit laatste verdient aanbeveling in verband met ernstige patiënten die niet verplaatst mogen worden. In deze maatstaven is ervan uitgegaan dat op de afdeling spoedeisende hulp faciliteiten voor beeldvormende diagnostiek aanwezig zijn. (Eventuele röntgenkamers op deze afdeling worden tot de functiegroep beeldvormende diagnostiek gerekend.) Rekening moet worden gehouden met relatief veel meekomende of opgeroepen familieleden, kennissen of omstanders. Er moeten daarom op of in de directe nabijheid van de afdeling spoedeisende hulp ruimten aanwezig zijn voor de opvang van begeleiders en familie. Ook moet rekening worden gehouden met bepaalde patiëntengroepen, zoals patiënten die onder politiebegeleiding binnenkomen, sterk gedragsgestoorde patiënten (psychiatrische beelden, alcoholmisbruik, druggebruikers enz.), dak- en thuislozen. Met het oog op patiënten en bezoekers met mogelijk ongewenst gedrag zullen in ruimten waartoe zij toegang hebben, veiligheidsmaatregelen getroffen moeten worden. In de maatstaven wordt hier nader op ingegaan. Bouwstenen voor spoedeisende behandelingen die binnen andere functiegroepen voorkomen, zijn in deze maatstaven niet opgenomen. Te noemen zijn in dit verband de spreekuurafdeling, de afdeling poliklinische behandeling, de operatie-afdeling en de verlosafdeling. Tot de ruimtelijke voorzieningen voor spoedeisende hulp is, naast ruimten voor onderzoek/behandeling, onder meer een gipskamer gerekend. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

7 Bij het opstellen van de maatstaven is zoveel mogelijk rekening gehouden met eisen die door andere wettelijke instanties, zoals de Inspectie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ISZW, voorheen de Arbeidsinspectie), de Milieu-inspectie en de Inspectie voor de Gezondheidszorg, aan de ruimtelijke voorzieningen voor spoedeisende hulp in een ziekenhuis worden gesteld. De in de maatstaven opgenomen kengetallen hebben geen absolute waarde; afwijkingen zijn in specifieke gevallen mogelijk. Vooral wanneer door bijvoorbeeld bouwkundige gegevenheden een optimale indeling en vormgeving niet mogelijk is, kan het noodzakelijk zijn van deze kengetallen af te wijken teneinde een doelmatig geheel te verkrijgen. 1.3 Capaciteit van de functiegroep De capaciteit van de functiegroep spoedeisende hulp als geheel wordt bepaald door met name de capaciteit van de bouwstenen voor onderzoek/behandeling. Het aantal behandelingen en de toegepaste werkwijze bepalen uiteindelijk de nuttige oppervlakte van deze functiegroep. Wel is het uit organisatorisch oogpunt bezien een handicap dat het aanbod van patiënten moeilijk te reguleren is en sterk kan variëren. Daarom moet worden uitgegaan van het gemiddelde aanbod, rekening houdend met directe beschikbaarheid van voorzieningen in geval van calamiteiten. Een ruimtelijke situering van de spoedeisende hulp in de directe nabijheid van de afdeling poliklinische behandeling kan overigens in sommige situaties tot een efficiënter gebruik van ruimten leiden. Onderzoek-/behandelruimten Bij het bepalen van de capaciteit van de onderzoek-/behandelruimten is uitgegaan van permanente openstelling van de afdeling spoedeisende hulp, dat wil zeggen 24 uur per dag, 7 dagen per week. Voor de grote onderzoek-/behandelruimte is uitgegaan van ten minste onderzoeken/behandelingen per jaar. De verblijfsduur in de grote onderzoek-/behandelruimte loopt uiteen van 1 tot 5 uur. Met name op grotere afdelingen voor spoedeisende hulp moeten twee grote onderzoek-/behandelruimten aanwezig zijn. Voor de kleine onderzoek-/behandelruimte, waar relatief meer kleine verrichtingen plaatsvinden, is als referentiekader een ondergrens van onderzoeken/behandelingen per jaar aangehouden. De verblijfsduur in de kleine onderzoek-/behandelruimte bedraagt als regel ten minste 30 minuten, zowel voor kleine chirurgische ingrepen als voor andere aandoeningen. Voor ongeveer patiënten per jaar moeten, rekening houdend met piekbelastingen, ten minste 6 kleine onderzoek-/behandelruimten aanwezig zijn. Het is raadzaam alle kleine onderzoek-/behandelruimten op dezelfde wijze in te richten, met dien verstande dat het, zeker bij ziekenhuizen met een grote afdeling spoedeisende hulp, aanbeveling verdient te voorzien in specifieke onderzoek-/behandelruimten voor gynaecologie, oogheelkunde en KNO, inclusief specifieke apparatuur. Vanwege een veranderende patiëntenpopulatie op de afdeling spoedeisende hulp is het voorts noodzakelijk dat er, naast onderzoek-/behandelruimten, enkele spreekkamers aanwezig zijn. Vooralsnog wordt uitgegaan van één spreekkamer per 3 onderzoek-/behandelruimten. Voor patiënten die wachten op uitslagen en daartoe niet in de onderzoek-/behandelruimten behoeven te blijven, is afzonderlijke wachtruimte gewenst. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

8 Gipskamer Uitgegaan is van een referentiekader van tot behandelingen per behandeltafel per jaar. Dit is lager dan het referentiekader dat is vastgelegd in het College-rapport "Ruimtebehoeftebepaling behandel- en scopiekamers". Recente ontwikkelingen hebben tot deze verlaging aanleiding gegeven. Verblijfsruimte patiënten Aangezien er een behoefte bestaat om patiënten die bij de afdeling spoedeisende hulp zijn aangemeld, gedurende enkele uren te kunnen observeren, moet een ruimte aanwezig zijn die aan vier bedden plaats biedt. Deze bedden kunnen ook 's nachts worden gebruikt voor acute opnamen, zodat deze patiënten niet 's nachts naar een verpleegafdeling behoeven te worden gebracht, waar ze de rust zouden kunnen verstoren. In de volgende tabel is het geactualiseerde referentiekader samengevat. Tabel 1. Aantal behandelingen per jaar type behandelkamer aantal grote onderzoek-/behandelruimte min kleine onderzoek-/behandelruimte min specifieke onderzoek-/behandelruimte circa (gynaecologie, oogheelkunde, KNO) gipskamer (per behandeltafel) Het bovenvermelde referentiekader leidt tot de in tabel 2 weergegeven ruimtebehoefte per type voorziening voor spoedeisende hulp respectievelijk traumazorg. Daarbij is ervan uitgegaan dat het basispakket aan ruimtelijke voorzieningen voor spoedeisende hulp afhankelijk is van de omvang van het ziekenhuis, waarbij een verdeling gemaakt is naar: - model A, capaciteit kleiner dan 300 bedden. - model B, capaciteit 300 tot 500 bedden. - model C, capaciteit groter dan 500 bedden. De beddencapaciteit van de als voorbeeld genomen ziekenhuizen is gebaseerd op een planningsnorm van 2,8 l, exclusief wiegen voor gezonde zuigelingen. Met nadruk wordt erop gewezen dat de gekozen modellen A, B en C en de daaraan gekoppelde beddencapaciteit een indicatief karakter hebben. In dit verband wordt opgemerkt dat de aangegeven capaciteit uitgedrukt in bedden slechts een globale indicatie geeft van de grootte van het ziekenhuis. Dit heeft te maken met de verschuiving die heeft plaatsgevonden van klinische zorgverlening naar poliklinisch behandelen en dagverpleging. De omvang van een ziekenhuis houdt derhalve steeds meer verband met de aanwezige poliklinische diagnostische en therapeutische functies. Verwezen wordt naar het door het College voor ziekenhuisvoorzieningen uitgebrachte advies "Het bed als capaciteitsparameter" (1994). CvZ/nr. bouwmaatstaaf

9 Tabel 2. Benodigde ruimten per type voorziening omschrijving van de ruimte(n) basispakket A B C uitgebr. pakket (toeslag) traumacentrum werkvoorbereiding en -begeleiding ambulancehal receptie/registratie/administratie wachtruimte(n)/ toiletten verblijfsruimte(n) familie afscheidsruimte ruimte opvang specifieke patiënt verblijfsruimte patiënt(en) kamer hoofd overlegruimte behandelteams berging brancards/rolstoelen () () () onderzoek/behandeling grote onderzoek-/behandelruimte(n) kleine onderzoek-/behandelruimten specif. onderzoek-/behandelruimte(n) gipskamer multifunctionele sanitaire ruimte röntgendiagnostiekruimte ruimten computertomograaf spreekkamer(s) () () () () () () () personeelsaccommodatie garderobe/toiletten/douches koffie-/instructieruimte () () diensten spoelruimte(n) berging vuil materiaal berging schoon materiaal werkkast () () () N.B.: Het aantal kruisjes in bovenstaande tabel geeft een aanduiding van de omvang en het aantal van de betreffende voorzieningen. Voor een nadere uitwerking van de ruimtebehoefte wordt verwezen naar hoofdstuk II Ruimtebehoefte. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

10 1.4 Voorzieningen spoedeisende hulp Situering Een situering van de afdeling spoedeisende hulp in de nabijheid van de voorzieningen voor poliklinische behandeling is van belang, evenals een directe toegang van buiten het ziekenhuis en een goede bereikbaarheid over de weg voor ambulances. Ook de afstand naar de eenheden voor intensieve verpleging, de operatie-afdeling, de verlosafdeling, de afdeling beeldvormende diagnostiek en de spreekuurafdeling (met name de snijdende specialismen) moet veilig en snel te overbruggen zijn. Dit kan in zowel horizontale (zelfde bouwlaag) als verticale zin (lift met voorkeursbesturing) worden gerealiseerd, afhankelijk van de bouwkundige opzet van het ziekenhuis. Een afdeling spoedeisende hulp moet zodanig gesitueerd worden, dat de routing van brancardpatiënten naar andere afdelingen van het ziekenhuis niet door deze afdelingen gaat. De entree voor ambulances kan echter wel gemeenschappelijk zijn. Patiënten voor afdeling spoedeisende hulp moeten gescheiden worden gehouden van de overige patiëntenstromen Bouwkundige opzet Bij de bouwkundige opzet van een afdeling spoedeisende hulp moet aan beveiliging van de afdeling nadrukkelijk aandacht worden besteed. Dit is noodzakelijk, enerzijds omdat de afdeling spoedeisende hulp gedurende de avond en de nacht dikwijls de enige toegang tot het ziekenhuis biedt, en anderzijds omdat op de afdeling dagelijks hevige emoties en agressief gedrag bij patiënten en begeleiders voorkomen. Bij de beschrijving van de ruimtebehoefte van een afdeling spoedeisende hulp in het volgende hoofdstuk is, behalve met voorzieningen ten behoeve van het zogenaamde basispakket voor spoedeisende hulp, rekening gehouden met enkele extra ruimten, dan wel uitbreidingen van tot het basispakket behorende ruimten. Dit uitgebreide pakket kan nodig zijn bij afdelingen voor spoedeisende hulp waar sprake is van extreme drukte (hoge productie) en locatie in de grote stad (onder andere extra veiligheidsmaatregelen). Dit geldt echter slechts voor een beperkt aantal ziekenhuizen waarvan de afdeling spoedeisende hulp een speerpuntfunctie heeft en die de extra ruimtebehoefte kunnen onderbouwen. De extra ruimten van dit uitgebreide pakket betreffen specifieke onderzoek-/behandelruimten, in het bijzonder voor gynaecologische, oogheelkundige en KNO-verrichtingen, een verblijfsruimte voor patiënten (beddenkamer), een kamer voor een tweede afdelingshoofd en extra spreekkamers. De uitbreidingen van ruimten betreffen wachtruimte(n), receptie/registratie/administratie en dienstruimten. De extra ruimtebehoefte voor traumazorg in de aangewezen traumacentra komt in de volgende paragraaf aan de orde. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

11 1.5 Additionele voorzieningen traumazorg in traumacentra Inleiding In oktober 1998 publiceerde de minister de Beleidsvisie traumacentra ex artikel 8 van de Wet op bijzondere medische verrichtingen (WBMV). Hierin is aangegeven dat het beleid erop gericht is de zorg voor de zeer ernstige ongevalspatiënten te concentreren in voor deze zorg optimaal geëquipeerde traumacentra in tien aan te wijzen, bij voorkeur academische, ziekenhuizen met een vergunning ex WBMV voor neurochirurgie. Vier van deze traumacentra dragen zorg voor de inzet van een mobiel medisch team met een traumahelicopter. De Beleidsvisie dient als toetsingskader voor aanvragen van ziekenhuizen om, met het oog op een financiële ondersteuning, te worden aangewezen als traumacentrum. Op 27 april 1999 maakte de minister bekend welke tien ziekenhuizen (waarvan drie tijdelijk, in afwachting van nadere invulling van de plannen) worden aangewezen als traumacentrum en waar de trauma helicopters worden gestationeerd. In deze aanvullende maatstaven is aangegeven op welke punten de vereisten van een ex WBMV aangewezen traumacentrum die van een gewone afdeling spoedeisende hulp te boven gaan. Dit is van toepassing op zowel de aangewezen algemene als de aangewezen academische ziekenhuizen, met dien verstande dat in de academische ziekenhuizen rekening moet worden gehouden met een additionele ruimtebehoefte in verband met de onderwijs- en onderzoeksfunctie. Het extra ruimtebeslag voor de traumazorgfunctie behoort voor de algemene ziekenhuizen niet tot het basispakket waarvoor op basis van de het Besluit Bouwmaatstaven WZV een normatief ruimtebeslag is bepaald. Dit extra ruimtebeslag behoort daarom voor de algemene ziekenhuizen tot de zogenaamde p.m.-posten. In de maatstaven academische ziekenhuizen uit 1992 werd echter reeds expliciet rekening gehouden met de ontwikkeling van traumacentra door uit te gaan van de eisen terzake zoals geformuleerd in het advies Traumazorg van het College uit De in de beleidsvisie beschreven doelstelling en gewenste voorzieningenstructuur komen in hoofdlijnen overeen met genoemd advies Traumazorg. De in dit advies geformuleerde bouwkundig-functionele eisen zijn daarom voor de onderhavige maatstaven als vertrekpunt genomen; waar nodig zijn deze geactualiseerd. De consequenties van de aanwijzing van traumacentra voor andere afdelingen in het ziekenhuis, zoals de eenheden voor intensieve zorg, vallen buiten het kader van deze maatstaven. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

12 1.5.2 Traumazorg in traumacentra Traumazorg zoals bedoeld in de Beleidsvisie traumazorg betreft de zorg voor de zeer ernstige ongevalspatiënten met meervoudig en veelal levensbedreigend letsel. In het advies Traumazorg wordt een ruime definitie van het ongevalsbegrip gehanteerd, waardoor, naast het ongevalsletsel, ook het opzettelijk toegebracht letsel (schot- en steekwonden) en de gevolgen van onderkoeling, verdrinking en vergiftiging onder het traumabegrip vallen. In genoemd advies wordt de omvang van de doelgroep voor de traumacentra geschat op 0,3 patiënten per 1000 inwoners (4500 patiënten in 1995). Aan deze schatting wordt ook gerefereerd in een recente publicatie van de Nederlandse Vereniging voor Traumatologie. Voor het jaar 2000 wordt het totaal aantal patiënten geraamd op Ook na concentratie van de onderhavige zorg in tien centra is het aantal zeer ernstige traumapatiënten ten opzichte van het totale aantal ongevalspatiënten/seh patiënten relatief klein. Voor de bepaling van de benodigde additionele ruimtelijke voorzieningen is voor de onderhavige zorg echter niet zozeer de capaciteit voor een jaarlijks verwacht aantal patiënten relevant, maar de capaciteit op een bepaald moment. De beschikbaarheidsfunctie staat voorop. Uitgegaan kan worden van een capaciteit die toereikend is om gelijktijdig drie zeer ernstige ongevalspatiënten te kunnen behandelen. Dit geldt in beginsel voor alle tien aangewezen traumacentra. Deze capaciteit kan naast de zeer ernstige ongevalspatiënten (ten dele) ook gebruikt worden voor de "gewone" ongevals-/spoedeisende-hulppatiënten. Bij (een) zich aandienende ernstige traumapatiënt(en) moet echter capaciteit vrij gemaakt kunnen worden Ruimtelijke voorzieningen traumazorg Voor de beschrijving van de extra noodzakelijke ruimten van een traumacentrum ten opzichte van een afdeling spoedeisende hulp is in deze maatstaven Model C (het model voor de grote ziekenhuizen) als referentiepunt genomen. Naast dit model bevatten deze maatstaven ook nog een model voor een zogenaamd uitgebreid pakket; de hiermee gemoeide extra oppervlakte ten opzichte van Model C is echter niet direct van toepassing op de traumazorg. Vergeleken met de ruimtebehoefte van een afdeling spoedeisend hulp heeft het hiervoor genoemde vereiste voor de beschikbare capaciteit van een traumacentrum directe consequenties voor de ambulancehal en de grote onderzoek- en behandelruimten (ook wel traumakamers of crashrooms genoemd). Deze additionele ruimtebehoefte is hierna beknopt beschreven. Ambulancehal De maatstaven spoedeisende hulp gaan uit van een maximale capaciteit van twee tot drie gelijktijdig aanwezige ambulances. Voor een traumacentrum wordt uitgegaan van een capaciteit van ten minste vier gelijktijdig aanwezige ambulances. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

13 Grote onderzoek- en behandelruimten (traumakamers) In de maatstaven spoedeisende hulp wordt voorzien in zowel kleine als grote onderzoek-/behandelkamers. In de kleine onderzoek-/behandelkamers worden patiënten met ongecompliceerd letsel behandeld. De traumakamers zijn bestemd voor de "zwaardere' ongevalspatiënten; ter plekke kan gebruik worden gemaakt van beademingsapparatuur, defibrillator, beeldvormende diagnostiek en eventueel anesthesie-apparatuur. Voor traumakamers gaan de maatstaven spoedeisende hulp uit van maximaal twee plaatsen (bij "zwaardere" patiënten per jaar). Voor de traumakamers in een traumacentrum geldt als uitgangspunt een beschikbare capaciteit van drie plaatsen. Andere ruimten Ten opzichte van de maatstaven spoedeisende hulp kan worden volstaan met een tweede verblijfsruimte voor familie en andere begeleiders. Gelet op het kleine aantal patiënten zijn voor de andere ruimten geen wijzigingen te verwachten. Daarnaast is een ruimte gewenst waar het mobiel medisch team (MMT) zich verzamelt voor vertrek en waar hulpmiddelen en dergelijke ten behoeve van het team worden opgeslagen. Helikopter landingsplaats In de Beleidsvisie traumazorg is gekozen voor een systeem waarbij de helikopter het MMT, na een oproep door de centrale post ambulancevervoer (CPA), naar de plaats van het ongeval brengt. Hier ontmoeten MMT en ambulancepersoneel elkaar. In beginsel wordt de patiënt met de ambulance naar het dichtstbijzijnde traumacentrum gebracht. De arts uit het MMT gaat veelal met de patiënt mee in de ambulance en wordt van dit traumacentrum met de helikopter zo snel mogelijk teruggebracht naar het traumacentrum dat de uitvalsbasis is voor het MMT en de helikopter. Alle traumacentra dienen derhalve te beschikken over een helicopter landingsplaats. Ruimtelijke relaties met andere functiegroepen Zoals aangegeven, moeten in de traumakamers faciliteiten voor beeldvormende diagnostiek aanwezig zijn. De maatstaven gaan ervan uit dat op de afdeling spoedeisende hulp op een eenvoudige, snelle wijze over faciliteiten voor beeldvormende diagnostiek kan worden beschikt. Daarnaast heeft het de voorkeur om in de traumacentra tevens over een computertomograaf op de afdeling spoedeisende hulp te beschikken. De hiermee samenhangende ruimte wordt gerekend tot de maatstaven beeldvormende diagnostiek. Goede ruimtelijke relaties zijn, behalve met de reeds bij de afdeling spoedeisende hulp genoemde afdelingen van het ziekenhuis (zie hiervoor), gewenst met de helicopter landingsplaats. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

14 2. RUIMTEBEHOEFTE 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk is de ruimtebehoefte van een afdeling spoedeisende hulp in een ziekenhuis dan wel een traumacentrum samengevat. De in dit hoofdstuk beschreven modelmatige opzet is bedoeld als indicatie voor de ruimtebehoefte van voorzieningen voor spoedeisende hulp in een ziekenhuis. In bijlage 1 is deze ruimtebehoefte nader onderbouwd. Met betrekking tot de situering en de bouwkundige opzet van de ruimtelijke voorzieningen wordt verwezen naar paragraaf 4.1, respectievelijk paragraaf 4.2 van hoofdstuk Samenvatting ruimtebehoefte Nuttige oppervlakte In de volgende tabellen is de ruimtebehoefte van een afdeling spoedeisende hulp dan wel een traumacentrum uitgedrukt in m 2 nuttige oppervlakte conform bijlage B van NEN Daarbij is een onderscheid gemaakt naar: - het basispakket aan ruimtelijke voorzieningen voor spoedeisende hulp (tabel 3). Hierbij is een onderscheid gemaakt naar de omvang van het ziekenhuis: model A: klein ziekenhuis (tot circa 300 bedden) model B: middelgroot ziekenhuis (circa 300 tot circa 500 bedden) model C: groot ziekenhuis (meer dan circa 300 bedden); - additionele voorzieningen voor het uitgebreide pakket aan ruimtelijke voorzieningen voor spoedeisende hulp (tabel 4); - additionele voorzieningen voor een traumacentrum (tabel 5). CvZ/nr. bouwmaatstaaf

15 Basispakket In onderstaande tabel is het basispakket aan ruimtelijke voorzieningen voor spoedeisende hulp samengevat. Tabel 3. Samenvatting ruimtebehoefte basispakket omschrijving van de ruimte nuttige oppervlakte (m 2 ) Model A Model B Model C AFDELING SPOEDEISENDE HULP nuttige oppervlakte, afgerond binnen dit totaal: Werkvoorbereiding en -begeleiding binnen dit subtotaal: ambulancehal wachtruimte(n) patiënten/begeleiders toiletten patiënten/begeleiders rolstoeltoilet receptie/registratie/administratie ruimte opvang specifieke patiënt/ triagekamer verblijfsruimte(n) familie afscheidsruimte kamer afdelingshoofd overlegruimte behandelteams berging brancards/rolstoelen min Onderzoek/behandeling binnen dit subtotaal: grote onderzoek-/behandelruimte (traumakamer, crash-room) kleine onderzoek-/behandelruimte gipskamer multifunctionele sanitaire ruimte(n) röntgendiagnostiekruimte 1 spreekkamer(s) min (2x 16) 24 8 (32) 14 min. 64 (2x 32) 48 (3x 16) 36 8 (32) 28 (2x 14) min. 64 (2x 32) 64 (4x 16) (32) 42 (3x 14) 1 ) Deze ruimte wordt gerekend tot de functiegroep beeldvormende diagnostiek. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

16 Tabel 3. Samenvatting ruimtebehoefte basispakket (vervolg) omschrijving van de ruimte nuttige oppervlakte (m 2 ) Model A Model B Model C Personeelsaccommodatie binnen dit subtotaal: garderobe personeel toiletten personeel douches personeel koffie-/instructieruimte ) 12 ) PM 16 ) 14 ) PM 20 ) 16 ) PM 24 Diensten binnen dit subtotaal: spoelruimte berging vuil materiaal berging schoon materiaal werkkast CvZ/nr. bouwmaatstaaf

17 Uitgebreid pakket Bij afdelingen voor spoedeisende hulp met een hoge EHBO-productie worden, behalve de tot het basispakket behorende ruimten (zie hiervoor), bovendien de volgende ruimten, dan wel de volgende uitbreidingen ten opzichte van het basispakket noodzakelijk geacht. Tabel 4. Samenvatting ruimtebehoefte uitgebreid pakket omschrijving van de ruimte UITGEBREID PAKKET nutt. opp. (m 2 ) opmerkingen Nuttige oppervlakte, afgerond Additioneel t.o.v. basispakket (zie tabel 2). Werkvoorbereiding en -begeleiding wachtruimte patiënten/begeleiders receptie/registratie/administratie verblijfsruimte patiënten Onderzoek/behandeling 22 ca per max. 5 hieronder genoemde spreek- en/of onderzoek-/behandelruimten, voorzover aanwezig. Toeslag op basispakket. Voor observatie of tijdelijke nachtopvang van max. 4 patiënten. onderzoek-/behandelruimte gynaecologie onderzoek-/behandelruimte oogheelkunde onderzoek-/behandelruimte KNO spreekkamer Diensten spoelruimte berging vuil materiaal berging schoon materiaal Indien het ziekenhuis over dit specialisme beschikt. Idem. per 3 hier genoemde onderzoek-/behandelruimten. per 2 hier genoemde onderzoek-/behandelruimten. Idem. Idem. 2 ) De werkelijk noodzakelijke extra vloeroppervlakte hangt af van de EHBO-productie van de afdeling spoedeisende hulp. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

18 Traumacentrum Bij een aangewezen traumacentrum worden, behalve de tot het basispakket behorende ruimten en eventuele additionele ruimten in verband met een hoge EHBO-productie (zie hiervoor), bovendien de in tabel 5 vermelde ruimten dan wel uitbreidingen ten opzichte van het basispakket noodzakelijk geacht. Met betrekking tot de in deze tabel aangegeven additionele ruimtebehoefte voor een traumacentrum wordt het volgende opgemerkt. Algemene ziekenhuizen De additionele ruimtebehoefte van een traumacentrum ten opzichte van een afdeling spoedeisende hulp in een groot ziekenhuis (Model C, zie hiervoor) is in tabel 5 samengevat. Hierbij wordt het volgende opgemerkt. Bij de bepaling van de ruimtebehoefte voor de vier behandelplaatsen is uitgegaan van drie traumakamers met elk ten minste 45 m 2 nuttige oppervlakte. Daarbij is rekening gehouden met extra ruimtebehoefte in verband met het aantal hulpverleners, opstelruimte voor bijzondere apparatuur en opslag van hulpmiddelen en voorraden. Voor de pro memorie opgenomen ruimtebehoefte voor een CT-scanner moet (inclusief bijbehorende bedienings- en techniekruimten) rekening worden gehouden met een additionele ruimtebehoefte van circa 77,5 m 2 nuttige oppervlakte. Deze ruimtebehoefte behoort, evenals 32 m 2 voor beeldvormende diagnostiek welke reeds begrepen is in de "overige ruimten", tot de functiegroep beeldvormende diagnostiek. Voor de ambulancehal moet worden gerekend op een additionele ruimtebehoefte van gemiddeld 45 m 2 nuttige oppervlakte. Ten behoeve van een mobiel medisch team is een ruimte van circa 12 m 2 gewenst. Academische ziekenhuizen In de bouwmaatstaven academische ziekenhuizen is reeds expliciet rekening gehouden met de ontwikkeling van traumacentra, doordat is uitgegaan van de eisen zoals geformuleerd in het advies Traumazorg. De in deze maatstaven beschreven additionele ruimtebehoefte van een traumacentrum is daarom voor de academische ziekenhuizen een nadere uitwerking van deze maatstaven voor de functiegroep traumatologie/spoedeisende hulp. In de maatstaven academische ziekenhuizen wordt uitgegaan van een extra ruimtebehoefte voor de traumazorg binnen de afdeling spoedeisende hulp van circa 0,1 m 2 nuttige oppervlakte per bed, wat na de actualisatie van 1996 neerkomt op circa 0,12 m 2 nuttige oppervlakte per bed, ofwel circa 0,2 m 2 bruto vloeroppervlakte per bed. Hieruit volgt dat voor de academische ziekenhuizen de extra ruimtebehoefte van een traumacentrum ten opzichte van een afdeling spoedeisende hulp grosso modo past binnen de in de bouwmaatstaven academische ziekenhuizen beschreven ruimtebehoefte van de functiegroep traumatologie/spoedeisende hulp. Hierbij wordt opgemerkt dat de ruimtebehoefte voor de traumazorgfunctie in deze maatstaven niet aan het aantal bedden wordt gerelateerd, maar dat uitgegaan wordt van een in beginsel vaste capaciteit. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

19 Tabel 5. Ruimtebehoefte traumacentrum omschrijving van de ruimte TRAUMACENTRUM maatstaven SEH nuttige oppervlakte (m 2 ) toeslag traumacentrum nuttige oppervlakte, afgerond (basispakket Model C) toeslag uitgebreid pakket, afgerond totaal: binnen dit totaal: Werkvoorbereiding en -begeleiding (afgerond) binnen dit subtotaal: ambulancehal verblijfsruimte(n) familie overige ruimten Onderzoek/behandeling (afgerond) binnen dit subtotaal: grote onderzoek-/behandelruimten (traumakamer, crash-room) ruimten computertomograaf 3 overige ruimten Personeelsaccommodatie, diensten (afgerond) binnen dit subtotaal: ruimte mobiel medisch team overige ruimten (gem.) min. 64 (2x 32) PM 135 (3x 45) PM ca ca ) Deze ruimte wordt gerekend tot de functiegroep beeldvormende diagnostiek. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

20 2.2.2 Bruto vloeroppervlakte In het schema hieronder is de relatie tussen de diverse vloeroppervlakten overeenkomstig NEN 2580 weergegeven. Schema vloeroppervlakten volgens NEN 2580 bruto vloeroppervlakte netto vloeroppervlakte tarra vloeroppervlakte nuttige oppervlakte, volgens bouwplan verkeersoppervlakte installatie-oppervlakte constructie-oppervlakte ruimten lager dan 1,5 m nuttige oppervlakte, geprogrammeerd ontwerpverliezen De bruto vloeroppervlakte ten behoeve van de ruimtelijke voorzieningen voor spoedeisende hulp respectievelijk traumazorg wordt als volgt berekend: * totale nuttige oppervlakte, geprogrammeerd 100 % * ontwerpverliezen ca. 4 % ) t.o.v. nuttige oppervlakte, ) geprogrammeerd Totale nuttige oppervlakte, volgens bouwplan 104 % ) * verkeersoppervlakte 4 ) * installatie-oppervlakte ) hierover: % t.o.v. nuttige oppervlakte, vlg. bouwplan Totale netto vloeroppervlakte % t.o.v. nuttige oppervlakte, geprogrammeerd * tarra vloeroppervlakte (constructie) hierover: ca. 10 % t.o.v. netto vloeroppervlakte Totale bruto vloeroppervlakte 140 % t.o.v. nuttige oppervlakte, (betreft uitsluitend aan alle zijden omsloten geprogrammeerd en overdekte oppervlakte, conform NEN 2580) 4 ) Exclusief hoofdverkeersruimte van het ziekenhuis. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

21 Op grond van het voorgaande worden voor een afdeling spoedeisende hulp, respectievelijk een traumacentrum de volgende bruto vloeroppervlakten aangehouden: - Basispakket Model A (< 300 bedden) : 475 m 2 - Basispakket Model B ( bedden) : 700 m 2 - Basispakket Model C (> 500 bedden) : 815 m 2 - Uitgebreid pakket (additioneel) : 225 m 2 (gemiddeld) - Traumacentrum, afgerond : m 2 CvZ/nr. bouwmaatstaaf

22 Bouwkundig-functionele maatstaven ten behoeve van nieuwbouwplannen voor SPOEDEISENDE HULP EN TRAUMAZORG BIJLAGEN CvZ/nr. bouwmaatstaaf 0.78

23 BIJLAGE 1 BESCHRIJVING PER RUIMTE Algemeen In deze bijlage zijn voor ruimten die specifiek zijn voor spoedeisende hulp respectievelijk traumazorg bouwkundig-functionele eisen en aanbevelingen geformuleerd, alsmede voor die ruimten geldende, specifieke technische eisen. De technische eisen voor de functiegroep als geheel zijn in bijlage 2 beschreven. Voor eisen en aanbevelingen betreffende algemeen voorkomende ruimten wordt verwezen naar de maatstaven algemene en kantoorruimten en naar de op die ruimten van toepassing zijnde regelgeving van derden. 1. Werkvoorbereiding en -begeleiding Ambulancehal De deuren van de ambulancehal moeten vanuit de afdeling bediend kunnen worden. Drempels in deuropeningen moeten worden vermeden. Er moeten brandbestrijdingsmiddelen (brandslanghaspel, poederblusser) aanwezig zijn. De ruimte wordt vanuit de receptie van de afdeling spoedeisende hulp met een tv-camera bewaakt. In de ruimte moet onderdruk heersen, zodat uitlaatgassen en, in geval van brand, rook niet rechtstreeks of via het luchtbehandelingssysteem het ziekenhuis kunnen binnendringen. Hiertoe moet de ruimte over een eigen afvoersysteem beschikken. Uitlaatgassen moeten laag worden afgezogen. De ruimte wordt gewoonlijk met radiatoren verwarmd. De afmetingen van de ruimte worden bepaald door de grootste uitvoering van de ambulances, bij geopende portieren en omhoog staande laaddeur. Voor één ambulance is ten minste 40 m 2 opstelruimte nodig, voor elke ambulance meer 30 m 2. De doorgangsbreedte bedraagt ten minste 2,7 m en de vrije hoogte ten minste circa 3 m, mede afhankelijk van de hoogte van de antenne dan wel het op de ambulance gemonteerde zwaailicht. Verwezen wordt naar de bouwsteen op bladzijde 2. Wachtruimte(n) patiënten/begeleiders Vanaf de receptie moet permanent toezicht op deze ruimte mogelijk zijn. Uit een oogpunt van veiligheid moeten de deuren die op de wachtruimte(n) uitkomen afzonderlijk afsluitbaar zijn, zodat aangrenzende ruimten van de afdeling niet vrij toegankelijk zijn. Per 3 bouwstenen voor onderzoek/behandeling respectievelijk per 3 spreekkamers bedraagt de nuttige oppervlakte circa 12 m 2 ten behoeve van ambulante en rolstoelpatiënten, alsmede circa 10 m 2 ten behoeve van 3 brancardpatiënten. Hierbij is wachtruimte voor begeleiders inbegrepen. Het verdient aanbeveling te voorzien in een afzonderlijke wachtruimte voor kinderen, deze is in bovengenoemd ruimtebeslag begrepen. Receptie/registratie/administratie In verband met de veiligheid van de medewerkers moet de ruimte voorzien zijn van spreekvensters met gehard (slagvast) glas, afsluitbare deuren en een alarmsysteem naar de bewakingsdienst. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

24 CvZ/nr. bouwmaatstaaf

25 Ruimte opvang specifieke patiënt/triagekamer Deze ruimte kan dienen voor tijdelijke, geïsoleerde opvang van patiënten in het kader van bijvoorbeeld de MRSA-problematiek, in het bijzonder voor patiënten die uit ziekenhuizen in het buitenland komen. Deze patiënten worden volgens een MRSA-protocol ontvangen voor eventueel triage, waarbij wordt bezien of zij opgenomen moeten worden of voor poliklinische behandeling of dagverpleging in aanmerking komen. Ook kan deze ruimte worden gebruikt voor behandeling van besmettelijke dan wel besmette patiënten en van patiënten die onder politiebewaking staan. Volstaan kan worden met één ruimte, waarvan de opzet overeenkomt met die van een eenpersoonskamer op een algemene of standaard-verpleegafdeling. Verblijfsruimte patiënten Deze ruimte moet op elke grotere afdeling spoedeisende hulp aanwezig zijn en is bedoeld voor het gedurende enkele uren observeren van patiënten die bij de afdeling zijn aangemeld. De ruimte moet aan 4 bedden plaats bieden. Deze bedden kunnen ook 's nachts gebruikt worden voor acute opname, zodat de patiënten in kwestie niet 's nachts naar een verpleegafdeling behoeven te worden gebracht. De oppervlakte komt overeen met een rustkamer met 4 bedden zoals vermeld in de maatstaven poliklinische behandeling. Verblijfsruimte familie Deze ruimte is bedoeld voor familieleden van bijvoorbeeld ernstige ongevalspatiënten. Artsen kunnen er de familieleden inlichten over de toestand van de patiënt en zo nodig (aanvullende) gegevens van de patiënt opnemen. Afscheidsruimte Met name op een grotere afdeling spoedeisende hulp is een ruimte gewenst waar familie van een overledene afscheid kan nemen, zonder dat de overige werkprocessen op de afdeling worden verstoord. Kamer hoofd Op een afdelingen spoedeisende hulp met een hoge productie kan, behalve een kamer voor het verpleegkundig hoofd, ook een kamer voor medisch hoofd aanwezig zijn. Overlegruimte behandelteams De nuttige oppervlakte bedraagt circa 6 m 2 per onderzoek-/behandelruimte, met een minimum van 24 m 2. Opstelruimte brancards en rolstoelen Deze ruimte bevindt zich nabij de ambulancehal of vooraan in het traject waar de patiënt zelfstandig binnenkomt of uit de auto wordt geholpen. De nuttige oppervlakte bedraagt 10 m 2 bij opstelruimte voor 2 brancards en 3 rolstoelen. Voor elke brancard of 2 rolstoelen meer is circa 2 m 2 extra nodig. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

26 CvZ/nr. bouwmaatstaaf

27 2. Onderzoek/behandeling Gipskamer De ruimte moet met een bed of brancard toegankelijk zijn. De vloer moet slipvast, wasbaar en waterbestendig te zijn. Voor het afvoeren van gips respectievelijk composietmateriaal zijn bijzondere bouwkundige maatregelen nodig. Mechanische afzuiging moet aan de bron (behandeltafel, werkbank, gipszagen) plaats vinden. De nuttige oppervlakte bedraagt circa 24 m 2 voor de eerste behandeltafel, plus circa 12 m 2 voor elke behandeltafel méér. In het algemeen verdient een opzet met 2 of 3 behandeltafels de voorkeur. Verwezen wordt naar de bouwsteen op bladzijde 4. Grote onderzoek-/behandelruimte In deze ruimte (ook wel traumakamer of crash-room genoemd) wordt zo nodig gebruik gemaakt van beademingsapparatuur, defibrillator en eventueel anesthesie-apparatuur. Voor het maken van röntgenopnamen wordt gebruik gemaakt van een verrijdbaar apparaat of van een vaste opstelling aan het plafond. Voor deze ruimte gelden de technische eisen die ook aan intensive-carekamers worden gesteld. Hiervoor wordt verwezen naar de betreffende maatstaven. De onderzoek-/behandeltafel moet röntgendoorlaatbaar en van een filmlade voorzien zijn, zodat overtillen van de patiënt kan worden vermeden. De aanwezigheid van onderzoek- en behandellampen is noodzakelijk. De vloer moet wasbaar zijn. Aansluitingen voor zuurstof en vacuüm/perslucht zijn noodzakelijk, evenals voor decentrale noodverlichting. Behalve een aansluiting op de storings- en brandmeldinstallatie van het ziekenhuis, is ook een systeem voor noodmelding voor gevallen van agressie noodzakelijk. Bij kleinere ziekenhuizen is één grote onderzoek-/behandelruimte voldoende. Bij grotere ziekenhuizen, respectievelijk ziekenhuizen met een hoge EHBO-productie, zijn in het algemeen twee ruimten noodzakelijk, die door middel van een stralingsbeschermende wand van elkaar gescheiden kunnen zijn. Verwezen wordt naar de bouwsteen op bladzijde 6. In een traumacentrum zijn in plaats hiervan drie ruimten noodzakelijk met extra oppervlakte in verband met het grotere aantal hulpverleners en eventueel bijzondere apparatuur. (Hiervoor is geen afzonderlijke bouwsteen opgenomen.) Kleine onderzoek-/behandelruimte Het aantal kleine onderzoek-/behandelruimten is afhankelijk van de te verwachte productie. Bij de bepaling van dit aantal wordt het aantal specifieke onderzoek-/behandelruimten meegeteld. Het verdient aanbeveling te voorzien in een speciaal voor acuut zieke kinderen ingerichte ruimte. Ook in deze ruimte is de aanwezigheid van (eventueel verrijdbare) onderzoek- en behandellampen noodzakelijk. Voor verdere eisen wordt verwezen naar de grote onderzoek-/behandelruimte. Verwezen wordt naar de bouwsteen op bladzijde 8. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

28 CvZ/nr. bouwmaatstaaf

29 Specifieke onderzoek-/behandelruimte Een afdeling spoedeisende hulp met een hoge EHBO-productie beschikt als regel over specifieke onderzoek-/behandelruimten voor gynaecologie, oogheelkunde en KNO, voorzover het ziekenhuis over deze specialismen beschikt. Verwezen wordt naar de bouwsteen op bladzijde 8. Multifunctionele sanitaire ruimte Op de afdeling spoedeisende hulp moet ten minste één sanitaire ruimte aanwezig zijn ten behoeve van het douchen van patiënten, voor het koelen van brandwonden en voor het maagspoelen. De ruimte moet voldoende ruim en toegankelijk zijn om een patiënt op een badstretcher te kunnen douchen. Voor technische eisen wordt verwezen naar de aan sanitaire voorzieningen te stellen eisen zoals beschreven in de maatstaven algemene of standaard-verpleegafdeling. Ruimte beeldvormende diagnostiek Op de afdeling spoedeisende hulp zelf of rechtstreeks vanuit de afdeling toegankelijk moet een ruimte voor beeldvormende diagnostiek aanwezig zijn. Deze ruimte wordt gerekend tot en valt onder de verantwoordelijkheid van de functiegroep beeldvormende diagnostiek. Spreekkamer Op een afdeling spoedeisende hulp met een hoge productie moeten enkele spreekkamers aanwezig zijn. Vooralsnog wordt uitgegaan van één spreekkamer per 3 onderzoek-/behandelruimten. 3. Personeelsaccommodatie Koffie-/instructieruimte Deze ruimte dient tevens als wachtruimte voor ambulancepersoneel en eventueel politiefunctionarissen. Ze moet afgescheiden kunnen worden van de andere ruimten van de afdeling spoedeisende hulp, en bevindt zich bij voorkeur in de nabijheid van de ambulancehal. Ruimte mobiel medisch team In deze ruimte verzamelt het mobiel medisch team (MMT) zich voor vertrek en worden hulpmiddelen en dergelijke ten behoeve van het team opgeslagen. 4. Diensten Spoelruimte In deze ruimte worden de gebruikte instrumenten en hulpmiddelen gereinigd en gereedgemaakt voor verzending naar de centrale sterilisatie-afdeling. Er moet een po-spoeler aanwezig zijn. Per 2 onderzoek-/behandelplekken is één ruimte nodig met een nuttige oppervlakte van ten minste 5 m 2. Een combinatie met de opslagruimte vuil materiaal ligt in de rede. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

30 CvZ/nr. bouwmaatstaaf

31 Opslagruimte vuil materiaal Hier worden tijdelijk transportwagens geparkeerd waarin zakken met afval en vuillinnen worden verzameld. Per 2 onderzoek-/behandelplekken bedraagt de nuttige oppervlakte circa 4 m 2. Een combinatie met de spoelruimte ligt in de rede. Opslagruimte schoon materiaal/medicamenten Steriel materiaal moet afzonderlijk worden opgeslagen. Medicijnen moeten in afsluitbare kasten worden opgeslagen, bij voorkeur in de nabijheid van de behandelkamer. Gips en extensiemateriaal moeten afzonderlijk worden opgeslagen, gezien het gebruik ervan. De nuttige oppervlakte bedraagt ten minste 2 m 2 per onderzoek-/behandelplek. CvZ/nr. bouwmaatstaaf

32 BIJLAGE 2 TECHNISCHE EISEN In deze bijlage zijn de technische eisen voor de functiegroep spoedeisende hulp als geheel beschreven. Voor de technische eisen die gelden voor individuele ruimten wordt verwezen naar bijlage 1. Elektrotechnische voorzieningen Energievoorziening De elektrische voeding (wandcontactdozen) zal voor nagenoeg alle bouwstenen V bedragen. In de onderzoek-/behandelruimten of op centrale punten is 220/380 V vereist ten behoeve van bijvoorbeeld echo-apparatuur en verrijdbare röntgenapparatuur. De elektrische installatie moet zodanig uitgevoerd zijn, dat de verlichting selectief te schakelen is. Bij een netstoring zullen ten minste een oriëntatieverlichting en een vluchtwegverlichting moeten worden geactiveerd. Veiligheid De elektrotechnische installaties op afdelingen spoedeisende hulp, respectievelijk in traumacentra moeten voldoen aan de algemene norm NEN 1010 "Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties" en de specifieke norm NEN 3134 "Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties in medisch gebruikte ruimten". Laatstgenoemde norm is een aanvulling op NEN 1010, die van kracht is behoudens in NEN 3134 opgenomen afwijkingen of aanvullingen. Verlichting De elektrische installaties van de algemene en van specifieke verlichting moeten selectief schakelbaar en, in het bijzonder in onderzoek-/behandelruimten en verblijfsruimten voor patiënten, dimbaar zijn. Een deel van de algemene verlichting moet aangesloten zijn op de noodstroomvoorziening van het ziekenhuis, waardoor, ook bij uitval van het openbare elektriciteitsnet, de afdeling spoedeisende hulp normaal kan blijven functioneren. Op daarvoor geschikte plaatsen moeten autonoom functionerende noodverlichtingsarmaturen aangebracht zijn, die als oriëntatieverlichting dienst doen zodra de noodstroomlevering wegvalt. Daarnaast verdient het aanbeveling op gemakkelijk bereikbare plaatsen enkele accu-gevoede handlampen te installeren, waarvan de voeding automatisch op spanning moet worden gehouden. Al naar gelang de mate van daglichttoetreding zal de binnenverlichting daarop moeten worden afgestemd, dat wil zeggen gedimd of in- dan wel uitgeschakeld. (Verwezen wordt naar het "EP Variantenboek Gezondheidszorggebouwen".) De lichttechnische planning van de ruimten moet volgens de gebruikelijke normen geschieden; de nominale/algemene verlichtingssterkte moet daartoe circa lux op bedniveau bedragen. De lichtkleur is "daglicht" (zeer goede kleurweergave, bijv K). De lichtvensters van de armaturen moeten daartoe in prisma- of speciale spiegeloptiek uitgevoerd worden, die niet verblindend zijn voor de liggende patiënt. De verlichting mag geen reflecties op beeldschermen veroorzaken. Voor onderzoek waarbij plaatselijk een verhoogd verlichtingsniveau is gewenst, kan een onderzoeklamp met scharnier en stangmechanisme, nabij de onderzoek-/behandeltafel gemonteerd, dienen. Rekening houdend met NEN 3087, respectievelijk NEN 1890, kunnen globaal de in tabel 6 vermelde verlichtingssterkten, afhankelijk van de reflectiegraad van plafond en wanden, worden gehanteerd. CvZ/nr. bouwmaatstaaf