Inhoudstafel Thema 1: wonen Thema 2: werk Thema 3: kleine uitgaven Thema 4: geld

Transcriptie

1 Inhoudstafel Thema 1: wonen p. 5 Vrienden en kennissen weten soms meer dan de rubriek woning gezocht in de streekkrant. Een huurcontract tekenen? Niet direct doen! Slaap er eerste een nachtje over! Je beste beschermengel: de huurdersbond. Voel je nattigheid? Neem gerust contact op. Je verhuist? Meld je op het gemeentehuis waar je gaat wonen. Rommelmarkten, kringloopwinkels, de zolder van je oma misschien vind je er wel dat superoriginele maar spotgoedkope spulletje dat perfect in jouw living past. De hond van de buren: een echt nachtbeest? Een drukke straat? Fuivende buren? Een café vlakbij waar de volumeknop op 10 staat? Zet je oren en ogen open! Thema 2: werk p. 12 Je diploma is je dierbaarste bezit. Raak nooit het origineel kwijt! Op zoek naar een job? Vragen over je arbeidscontract? Een bijscholing volgen? Eén adres: de Werkwinkel! Wed op verschillende paarden: schrijf je in bij verschillende uitzendbureaus! Werken zonder contract? Problemen gegarandeerd! Geen job en geen recht op een werkloosheidsuitkering? Het OCMW kan helpen! Thema 3: kleine uitgaven p. 21 Een boodschappenlijstje bespaart veel tijd en vermijdt onnodige aankopen! Met een volle maag winkelen vermijdt een karretje vol koekjes, chips en snoep. Eén keer boodschappen doen = veel tijd winnen! De éne supermarkt is de andere niet Prijzen vergelijken is de boodschap! Een klein bedrag op je Protonkaart en verrassingen zijn uitgesloten! Je geld gaat sneller buiten dan het binnenkomt? Hou een lijstje bij van de uitgaven en bespaar waar kan! Thema 4: geld p. 29 Een rekening bij de bank is interessanter dan je geld onder je matras! Kredietkaarten lijken interessant maar weet de rekening volgt! Ga niet in het rood! Je betaalt je blauw aan intresten Bankkaart verloren of ingeslikt? Onmiddellijk blokkeren! Veel geld in je portefeuille? Mogelijke dieven zullen je eeuwig dankbaar zijn! Zet elke maand iets opzij je weet maar nooit! 3

2 Thema 5: vrienden en vriendinnen p. 38 Hiep, hiep, hoera, vergeet de verjaardagen van je beste vrienden niet! Probeer contacten te leggen met je buren t kan van pas komen als je eens je huissleutel vergeet en dus de muur over moet. Wat wordt het: de sportclub, het jeugdhuis, of euh? Met twee onder één dak? Romantiek en toch goede afspraken maken gaan ideaal samen! Thema 6: gezondheid p. 43 Zelf koken is goedkoper én beter voor de lijn dan diepvriesmaaltijden of het frietkot! Wat geneesmiddelen in huis kan helpen tegen de kleine kwaaltjes. Nette woning en je vrienden zullen meer langskomen Een dipje? Blijf er niet mee zitten. Bel iemand! Zie je t echt niet meer zitten? Ga eens langs bij het JAC Vergeet je niet aan te sluiten bij een mutualiteit: je wordt de trotse eigenaar van een SIS-kaart! Hou je bij één huisarts. Je bespaart er veel geld mee! 4

3 THEMA 1: WONEN Vandaag heb je beslist! Je gaat alleen wonen. Goed begonnen is half gewonnen vandaar: ga niet over één nacht ijs. Waar kan ik gaan wonen? Hoeveel kost een huurwoning? Waar moet ik op letten als ik een woning wil huren? Wat met verhuizen? Hoe richt ik met weinig geld mijn nestje gezellig in? Dit hoofdstuk geeft antwoord op heel wat vragen en zorgt ervoor dat je je een stukje zekerder voelt als je straks de grote stap zet. Vrienden en kennissen weten soms meer dan de rubriek woning gezocht in De Streekkrant. OPDRACHT 1: woon-dromen Schrijf eens op welke jouw verwachtingen zijn van de woonst waar jij voor zou kiezen als je alleen zou gaan wonen. Richtvragen: - Wil je een studio, een appartement, een huis? - Hoeveel kamers wil je? - Wil je een koertje, een tuin, een bergplaats? - Wat verwacht je van de keuken? De badkamer? De slaapkamer? - Hecht je veel belang aan licht en ruimte? - Wil je toilet, douche, bergplaats enz. met anderen delen? - Wat mag het kosten? - Hoe sta je tegenover je buren? Wil je privacy, of mag het er wat losser aan toe gaan? - Wat verwacht je van de omgeving? Rust? Gezellige drukte? - Hoe belangrijk is het om dichtbij openbaar vervoer te hebben? Of een supermarkt? Zoekertjes heb je in alle vormen en maten. Er bestaan ook zoekertjes voor het zoeken naar een woonst. Je vindt ze trouwens overal: aan de mededelingsborden in de supermarkt, in een immobiliënkantoor, op het internet (bijv. maar vooral in de plaatselijke advertentiebladen (bv. De Streekkrant, Tips, ). OPDRACHT 2: gezocht Zoek in de krant of op het internet een woonaanbieding die beantwoordt aan jouw verwachtingen. Ongetwijfeld is er al heel wat informatie terug te vinden. Op welke vragen zou jij nog een antwoord willen. Maak een lijstje Richtvragen: - Op welke vragen of verwachtingen biedt het zoekertje een antwoord?. - Waarover krijg je helemaal geen info? - Welke stappen moet je nu ondernemen en in welke volgorde? 5

4 Eventueel kan dit rollenspel gespeeld worden. Hierbij speelt de leerling de rol van kandidaat-huurder en de leerkracht die van eigenaar van de woonst. OPDRACHT 3: wat hoort bij wat? Verbind het begrip met de correcte omschrijving (staan hieronder nu nog juist naast elkaar) gemeenschapshuis domicilie huursubsidie studio gemeubelde kamer sociaal verhuurkantoor sociale woning woonwinkel Een huis dat je samen met anderen huurt. Je verdeelt de kamers onderling en deelt de gemeenschappelijke ruimtes (bv. keuken, badkamer enz.). Een ander woord voor officiële woonplaats Een financiële steun voor mensen met een laag inkomen waardoor men toch een woonst kan huren. Iets tussen een kamer en een appartement Een kamer met alles erop en eraan. Kookgelegenheid, toilet en douche zijn vaak gemeenschappelijk. Huurt zelf woningen om die op hun beurt door te verhuren aan mensen met een klein inkomen die op zoek zijn naar een woning. Bedoeld voor mensen met een laag inkomen. De huurprijs wordt aangepast aan het inkomen. Hier kun je terecht voor al je vragen i.v.m wonen, bv. inschrijvingsvoorwaarden voor een sociale woning, bouwaanvragen OPDRACHT 4: ontcijfer en je krijgt nog een paar zinvolle tips tip 1: HKGVUQHYCPFGNTQPFKPFGDWWTVYCCTLGBQWYKNNGPYQPGPUEJTKLHJGVCFTGUGPVG NGHQQPPWOOGTQRXCPYCVVGJWWTUVCCV tip 2: NCCVBQXGGNOQIGNKLMOGPUGPYGVGPFCVLGCNNGGPYKNICCPYQPGPJGGNYCVYQQPUV GPYQTFGPCCPXTKGPFGPMGPPKUUGPQHHCOKNKGFQQTXGTJWWTF code: abcde fg h i j k l m n o p q r s t u v w Y z CDEFGHI JKLMNOPQRST UVWXYZAB Oplossingen: tip 1:.... 6

5 tip 2: Antwoorden: Fiets of wandel rond in de buurt waar je zou willen wonen. Schrijf het adres en telefoonnummer op van wat te huur staat. Laat zoveel mogelijk mensen weten dat je alleen wil gaan wonen. Heel wat woonsten worden aan vrienden, kennissen of familie doorverhuurd. Een huurcontract tekenen? Niet direct doen! Slaap er eerst een nachtje over! Yes!!! Je hebt iets gevonden dat je tof lijkt. Het volgende waar je veel aandacht moet aan besteden is misschien niet het leukste, maar wel een van de belangrijkste zaken: het huurcontract. Wat dit meer theoretische onderdeel van het thema wonen betreft, verwijzen we graag naar de bijgeleverde brochure van de jeugddienst In Petto Op eigen benen (p ). OPDRACHT 5: de grote huurcontract-analyse Lees het huurcontract eens goed door. Het is een van de belangrijkste documenten. Los de vragen op. Markeer de antwoorden op het contract. 1.Mag je zomaar een winkel beginnen of een beroep uitoefenen in je nieuwe woonst? Moet specifiek vermeld staan in het contract. Ook de huurprijs moet aangepast worden. Raadpleeg in ieder geval een specialist: bv. De huurdersbond 2.Zoals je ziet heb de mogelijkheid tussen 2 types naargelang de duur van je contract. Ben je van plan om lang te blijven: kies optie A. Voor beide mogelijkheden geldt dezelfde opzegwijze. Schrijf ze hieronder op. Opzegging per aangetekende brief, drie maanden voor de vervaldag als huurder of zes maanden voor de vervaldag als verhuurder. 3.Kies je voor een lang contract ( type A), dan kan de verhuurder je vragen om het huis te verlaten. Wat zijn de voorwaarden? Als hij het pand zelf wil betrekken, opzegtermijn van zes maanden Als hij grote verbouwingen plant, na het derde of zesde jaar, let wel, vooraf aan te duiden in het contract schrappen wat niet past. 4.Als de verhuurder het contract opzegt op 3 januari, wanneer moet je uiterlijk het huis verlaten? Op 1 juli 5.Bij het type B-contract kan het op twee manier verlengd worden? 7

6 Er is geen overeenkomst tussen beide op het einde van het contract: automatisch type A-contract. Indien er wel een overeenkomst is: maimaal één verlenging van de oorspronkelijke duur. 6.Mag de verhuurder zomaar te huurprijs verhogen? Nee, slechts één keer per jaar of na grote verbouwingen. 7.Moet je waarborg op een gemeenschappelijke rekening staan? Nee, maar de verhuurder kan het wel eisen. De intresten zijn steeds voor de verhuurder. 8.Wat zijn de gemeenschappelijke delen? Enkel van toepassing in een flatgebouw: gangen, hall, lift, kelders en garages; inbegrepen: verlichting, verwarming en onderhoud van deze gemeenschappelijke delen. Laat dit duidelijk vermelden op je contract. 9.Zoek het adres van het registratiekantoor je buurt. Dit vind je in de telefoongids onder Ministerie van Financiën, registratiekantoor. 10. Waarom is een plaatsbeschrijving noodzakelijk? Doe dit voor het afsluiten van je contract. Bij het beëindigen van het contract, kun je op die manier beter zien wat er veranderd, verbeterd of beschadigd is. Weigert de verhuurder dit op te maken, teken geen contract. 11. Mag je zomaar verbouwingen, verbeteringen doen in je huurhuis? Spreek dit af met je huisbaas. Op die manier kun je misschien de kosten delen en vermijd je verrassingen op het einde. In geval van niet-toegestane veranderingen mag de verhuurder zelfs eisen dat de woning in haar oorspronkelijke staat wordt hersteld door de huurder. Spreek vooraf goed af wie welke kosten zal betalen. Je beste beschermengel: de huurdersbond. Voel je nattigheid? Neem gerust contact op. OPDRACHT 6: het knock-out-stellingspel Hier vind je een aantal stellingen. Ga je akkoord of niet? Denk er even over na. In de ruimte wordt plaats gemaakt. Met papierplakband of krijt worden twee vlakken afgebakend: een JA-vak en een NEEN-vak. Er wordt een stelling voorgelezen. De jongeren krijgen enkele ogenblikken de tijd om te kiezen of ze akkoord of niet akkoord gaan met de stelling en nemen plaats in het overeenkomstige vak. Daarna kan een korte discussie volgen. Eventueel geeft de leerkracht nog een korte toelichting. Meer info kan gevonden worden in de brochure Op eigen benen (p ). Een huurcontract hoeft niet altijd op papier te staan. Mondeling met de verhuurder afspreken is ook goed. neen 8

7 Als je een woonst huurt, mag je zelf beslissen of je een huurwaarborg geeft. neen Een plaatsbeschrijving dient om zicht te krijgen op de gebreken in de woonst zodat de huisbaas achteraf de kosten niet kan aanrekenen aan de huurder. ja Als je huurt zijn de kosten voor gas, water en elektriciteit inbegrepen. neen De huur opzeggen moet je altijd doen met een aangetekende brief. ja Je verhuist? Meld je op het gemeentehuis waar je gaat wonen. Aan alles komt een eind, zo ook eventueel aan het huren van een woonst. Het kan gebeuren dat je een job vindt aan de andere kant van het land, of dat je beslist om een huis te kopen, of Dan ga je verhuizen. Er komt heel wat bij kijken. Heel wat gemeenten bieden een infowijzer aan. Het geeft een overzicht van wat er je allemaal op administratief vlak te doen staat als je van woning verandert. OPDRACHT 7: de adresverandering Overloop de infowijzer. Noteer hieronder welke diensten je van je adresverandering op de hoogte moet brengen. Er is een voorbeeld van de gemeente Brugge toegevoegd. Het spreekt echter voor zich dat ongeacht de gemeente waarnaar je verhuist, de diensten die moeten verwittigd worden, dezelfde zijn. - gemeentebestuur - dienst voor inschrijving van een hond (Financiële Dienst Belastingen) - dienst voor elektriciteit, gas, teledistributie en water - dienst voor telefoon of GSM-abonnement - vakbond - Hulpkas voor werkloosheidsvergoedingen (indien werkloos en niet aangesloten bij een vakbond) - werkgever - bank of spaarkas - verzekeringsmaatschappij(en) - abonnementsdienst van krant en/of tijdschrift - ziekenfonds - pensioenkas - sociale huisvestingsmaatschappij (indien je op een wachtlijst voor een sociale woning staat) - misschien zijn er nog? vereniging of sportclub waar je aangesloten bent 9

8 Rommelmarkten, kringloopwinkels, de zolder van je oma misschien vind je er wel dat superoriginele maar spotgoedkope spulletje dat perfect in jouw living past. OPDRACHT 8: de wat moet je zeker in huis hebben top 10 Hieronder vind je een lijst van 30 zaken die misschien nuttig kunnen zijn als je eenmaal alleen woont. Kleur die 10 dingen waar jij zeker zou voor zorgen. Welke zaken vind jij absoluut overbodig en zou je dus in het begin zeker niet aanschaffen? Kleur die vakjes in een ander kleur. kookboek droogautomaat televisie paraplu telefoonboek wekker microgolf wasmachine fiets spiegel EHBO onderhoudsmateriaal voor fiets prikbord gereedschap condooms internet videorecorder mini-naaiset GSM knuffelbeer rekenmachine auto kalender/agenda flessenopener ondergoed/kledij abonnement op tijd h ift potten en pannen wc-papier schoonmaakmateriaal stofzuiger OPDRACHT 9: de interieur-oefening Breng enkele reclamefolders mee van meubel- en/of interieurwinkels. Richt nu je woonst in. Je knipt de diverse meubelen uit en kleeft ze op de pagina hiernaast. Op het einde tel je de prijzen op en bereken je de totale kostprijs. Je moet op zoek naar een televisie een salon een bed een kleerkast een leeslamp een servies potten en pannen een tafel stoelen een salontafel een koelkast een microgolfoven Breng met ditzelfde lijstje eens een bezoek aan de kringloopwinkel in jouw buurt. Is er een verschil? OPDRACHT 10: leesoefening: verhuizen vraagt voorbereiding Lees aandachtig de tekst Verhuizen vraagt voorbereiding uit de brochure van In Petto Op eigen benen p. 9 en beantwoord de vragen. 10

9 Welke redenen geeft Nadia voor haar verhuis? Verzin zelf drie andere redenen waarom jij zou verhuizen? Geef vijf tips die belangrijk zijn bij het inpakken? De hond van de buren: een echt nachtbeest? Een drukke straat? Fuivende buren? Een café vlakbij waar de volumeknop op 10 staat? Zet je oren en ogen open! OPDRACHT 11: het burenconflict Pas verhuisd? Vergeet je buren niet! Ga eventjes kennismaken, want vergeet niet: een goeie buur is beter dan een verre vriend! Helaas, soms loopt het anders. Stel je eens voor: Eindelijk! Je hebt dát appartementje gevonden waar je al zo lang naar zoekt: gezellig, niet duur en in een toffe buurt. Na een week echter is je enthousiasme al serieus verminderd. De buren van het appartement onder jou hebben een hond. Het beest houdt er nogal van om s nachts te blaffen en houdt je zo uit je slaap. Wat doe je? Dit is een oefening in sociale vaardigheden. Hieruit kan een pittige discussie ontstaan. Ik bel de dierenbescherming en zeg dat de hond van de buren onder mij wordt mishandeld. Ik leen de hond van een vriend voor een week. Die hond blaft minstens even luid als de hond van de buren. Door hem s nachts aan te moedigen om te blaffen hoop ik dat de buren nu zelf eens gaan beseffen wat het is om met zo n lawaai te moeten slapen. Ik neem contact op met de wijkagent en spuw mijn gal. Ik steek een briefje onder de deur van de buurman met volgende boodschap: Doe uw hond s nachts stoppen met blaffen!!!!!!!! Of. misschien heb je zelf nog een beter idee om deze situatie op te lossen. 11

10 THEMA 2: WERK Je diploma is je dierbaarste bezit. Raak nooit het origineel kwijt! Als je afstudeert, ergens een opleiding volgt en afmaakt óf slaagt voor een bijscholing, ontvang je meestal een getuigschrift of diploma. Van dit getuigschrift of diploma krijg je slechts één eemplaar: het origineel! Met andere woorden, als je dit kwijtraakt, kan dit problemen geven. Jouw (latere) werkgever zal wellicht één of meerdere kopieën van jouw getuigenschrift en/of diploma vragen. Dit om in je dossier op de afdeling personeelsadministratie te bewaren. Geef dus nooit het origineel af! Als je na een tijdje van job zou veranderen en je volgende werkgever stelt dezelfde vraag, dan zou je een probleem hebben. Het kan een goed idee zijn om op voorhand een aantal kopieën te maken en het origineel op een geschikte plaats te bewaren. Op zoek naar een job? Vragen over je arbeidscontract? Een bijscholing volgen? Eén adres: de Werkwinkel! OPDRACHT 1: werkgever zkt. m/v Er bestaan verschillende media die werkaanbiedingen bekend maken. Je kunt dus via verschillende manieren of kanalen op zoek gaan naar een geschikte job: Som vijf manieren op. 1. internet (bv. website van de VDAB: 2. huis-aan-huis-blad (bv. De Streekkrant, Echo, Tips, Metro, ) 3. krant (bv. katern in het Nieuwsblad, De Standaard, ) 4. WIS-computer (die vind je op verschillende plaatsen!) 5. het interim-kantoor 6. via familie, vrienden, kennissen 7. de Werkwinkel 8. borden aan de ingang van een bedrijf (bv. werft aan: inpaksters, ) 9. spontaan solliciteren (bv. door bij een bedrijf waar jij graag zou werken te vragen naar eventuele vacatures)

11 OPDRACHT 2: de geknipte job Zoek twee werkaanbiedingen die jou aanspreken. Hou hierbij rekening met zaken die aansluiten bij jouw mogelijkheden en verwachtingen bv. over welk diploma moet je beschikken, wat is de plaats van tewerkstelling, Welke gegevens zijn opgenomen in de advertentie, met andere woorden waarover wordt informatie gegeven? Zijn er zaken waarover weinig of niets vermeld is? Wat zou jij nog willen weten? Neem pen en papier en maak een vragenlijstje. Eventueel kan via een rollenspel een telefoongesprek worden nagespeeld waarbij de jongere de geïnteresseerde kandidaat is voor de job en de leerkracht/begeleider de rol opneemt van werkgever. Op deze manier ziet de jongere in dat hij of zij beter niet onvoorbereid aan dergelijk gesprek begint. Vaak brengt zo n telefoongesprek een zekere spanning met zich mee en vergeet de jongere een aantal zaken te vragen. Vandaar het belang van een schriftelijke voorbereiding. Mogelijke items voor het vragenlijstje: - datum van indiensttreding? - werk van bepaalde of onbepaalde duur? - plaats van tewerkstelling? - dagwerk/avondwerk/weekendwerk/ploegwerk? - werkervaring nodig? - komt startbaan in aanmerking? - diplomavereisten? - rijbewijs en/of eigen vervoer noodzakelijk? - loon? etra-legale voordelen (bv. maaltijdcheques)? - meer informatie i.v.m. de inhoud van de job? (bv. contact met klanten, bureauwerk, eenmans-job of afdeling met collega s, ) - OPDRACHT 3: zoek het bij de Werkwinkel Meer informatie over de Werkwinkel en de diensten die er gehuisvest zijn, vind je op: De Werkwinkel Je vindt in jouw buurt gegarandeerd een zogenaamde Werkwinkel. In één huis worden alle diensten, die te maken hebben met werk, samengebracht: de VDAB: de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding het OCMW: het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn het PWA: het Plaatselijk WerkgelegenheidsAgentschap de RVA: de Rijksdienst Voor Arbeidsvoorziening de ATB: de ArbeidsTrajectBegeleiding Je wordt niet meer van het ene adres naar het andere gestuurd. Alle antwoorden op je vragen in verband met werk, vind je op één plaats. Met welke vragen kun je er terecht? Je kunt je als schoolverlater of werkzoekende inschrijven en werk zoeken. Hiervoor staan in de werkwinkels computers ter beschikking. Bij moeilijkheden krijg je hulp van iemand van het werkwinkelteam. Daarnaast kun je er informatie krijgen over mogelijke opleidingen. Je kunt er ook leren solliciteren. 13

12 Het kost niets Je hebt via de werkwinkel een gepast job gevonden, maar je geraakt niet op de werkplaats? Geen nood! Zelfs dat wordt voor jou opgelost. Zo beschikt elke werkwinkel over een aantal fietsen en snorfietsen die je voor een korte periode gratis mag lenen natuurlijk om naar je werk te rijden. Je wilt een cursus volgen om met de computer te leren werken, maar je hebt er thuis geen om te oefenen? Ook dan is er een oplossing. Je kunt gedurende één maand gratis een computer lenen. OPDRACHT 4: Zoek op waar je voor de Werkwinkel in jouw buurt of gemeente terecht kunt. Je kunt dit eventueel checken op de website De Werkwinkel in mijn buurt: adres: tel.nr.:. Zoek op waar elke dienst die gehuisvest is in de Werkwinkel, zich mee bezighoudt. de VDAB:... het OCMW: de RVA: de ATB: Je kunt als leerkracht met je klas een bezoekje brengen aan de Werkwinkel. Het grote voordeel hiervan is dat de jongeren er al een keer geweest zijn wanneer ze straks zich als schoolverlater moeten inschrijven. Je kunt in de Werkwinkel een gratis rondleiding krijgen op maat. Zo kunnen de jongeren er ook o.a. kennismaken met de WIS-computer. Het grote-schoolverlaters-stappenplan (1) je haalt het getuigschrift en/of diploma op - Meestal is het officiële diploma nog niet klaar op 30 juni en krijg je van de school of opleidingscentrum een voorlopig eemplaar. Een paar weken of maanden later kun je dan het echte komen ophalen. - Neem van het originele document voldoende kopieën. (2) je gaat naar de Werkwinkel in de buurt/gemeente waar je woont - Je gaat er jezelf inschrijven. Je kunt dit ook via de website van de VDAB: - Je doet dit het best vóór 1 augustus van het jaar dat je de school verlaat. - Voor je inschrijving heb je nodig: je identiteitskaart en je SISkaart (iedereen heeft een eigen kaart van het ziekenfonds). 14

13 - Zelfs als je je getuigschrift of diploma niet behaald hebt, is het aan te raden om je bij de Werkwinkel in te schrijven. (3) je schrijft je in bij de Hulpkas voor Werkloosheidsvergoeding (HVW) óf bij een erkende vakbond (ACV, ABVV of ACLVB) - Wanneer je werkloos wordt heb je recht op een werkloosheidsuitkering (het zogenaamde stempelgeld ). Dit wordt uitbetaald via de Hulpkas voor Werkloosheidsvergoeding of de vakbond waarbij je aangesloten bent. - Noteer hier het adres van de HVW voor jouw regio:. (4) als je werk vindt of stempelt moet je je inschrijven bij een ziekenfonds - Een ziekenfonds regelt de terugbetaling van medische kosten en betaalt je uitkering als je ziek wordt of invalide. - Zolang je ouders kinderbijslag voor jou ontvangen, ben je ingeschreven bij het ziekenfonds via je ouders. - Als je eenmaal werkt of stempelgeld ontvangt, moet je je bij een ziekenfonds inschrijven onder je eigen naam. OPDRACHT 5: wat eerst, wat later Vul in bij welke diensten je je als schoolverlater onmiddellijk moet inschrijven en bij welke dienst je kunt wachten tot je werk vindt of stempelt. Ik moet me als schoolverlater inschrijven bij:.. Als ik werk vindt of werkloosheidsvergoeding ontvang moet ik me inschrijven bij: Wed op verschillende paarden: schrijf je in bij verschillende uitzendbureaus! Het interim-bureau Een uitzendbureau (of interimkantoor) zoekt werk voor een kandidaat-werknemer en omgekeerd. Zoek je een job of wil je van job veranderen, dan kun je je gratis inschrijven bij elk uitzendbureau. Heel vaak zijn die onderverdeeld in sectoren. Afhankelijk van de aard van het werk, kom je bij een consulent terecht. Hij of zij schrijft jou in. Hiervoor moet je je identiteitskaart en je SIS-kaart meebrengen. Je hoeft geen afspraak te maken. Even binnenlopen en binnen de kortste keren ben je een heuse kandidaatuitzendkracht. 15

14 De inschrijving Bij de inschrijving in een uitzendbureau moet je antwoord geven op een aantal vragen. Concreet gaat het om volgende zaken: Gegevens over jezelf: naam, burgerlijke stand, over welk vervoersmiddel beschik je, wanneer ben je beschikbaar enz. Jouw ervaring: werkervaring, ervaringen als jobstudent, stages tijdens opleiding enz. Opleiding: welke opleiding heb je gevolgd, heb je je bijgeschoold (bv. via de VDAB) enz. Vaardigheden: wat kun je, wat zou je willen doen (bv. is er een bedrijf waar je graag zou werken, in welke sector zou je werk willen vinden enz.) Als de consulent een job vindt die aansluit bij jouw profiel, word je hiervan op de hoogte gebracht. Je kunt natuurlijk ook zelf regelmatig langslopen bij het interimkantoor. En dan een job Eindelijk, je kunt ergens beginnen. Het uitzendbureau brengt je arbeidscontract in orde en zal ook je loon uitbetalen. Bij interimwerk gaat het altijd om weekcontracten die verlengd kunnen worden of na een tijd zelfs kunnen evolueren naar een vast contract. Zij bezorgen ook, indien nodig, de arbeidskledij en/of beschermingskledij die voor de job noodzakelijk is. De waarheid over het uitzendbureau Schrijf je in bij verschillende uitzendbureaus, je verhoogt er je kansen tot het vinden van een job mee. Het is een fabeltje dat mensen die werk vinden via een uitzendbureau minder verdienen dan wie rechtstreeks bij het bedrijf in dienst gaat. Het loon is hetzelfde. Ook het feit dat interimarbeid niet zou meetellen voor je latere pensioen behoort tot het rijk der fabelen. Van een uitzendkracht worden verschillende zaken verwacht. Twee belangrijke zijn: stiptheid en fleibiliteit. Er wordt verwacht dat je tijdig op het werk verschijnt en ook verwittigt als je niet komt opdagen. Daarnaast stijgen je kansen tot het vinden van een job als je bereid bent om bv. in een twee- of drieploegensysteem te werken. OPDRACHT 6 : de uitzend-droom-job Welke uitzendbureaus ken je? Noem er vijf

15 Een greep uit de uitzendbureaus: Accent interim, Adecco, ADMB, ASB, Creyf s, Daoust Interim, Inter office select, Konvert interim, Randstad, t-interim, Unique, Vedior interim enz. Stel: jij schrijft je in bij een uitzendbureau. De consulent vraagt je in welke sector, welk soort werk, in welk bedrijf je graag zou werken. Denk er even over na en beschrijf welk soort werk je graag zou doen en wat je helemaal niet ziet zitten. Met soort werk wordt niet alleen bedoeld het werk waarvoor je een opleiding volgde. Het kan ruimer gaan om: bv. bandwerk, avond- en/of weekendwerk enz. Dit soort werk zou ik willen doen: Dit soort werk zou ik NIET willen doen: Werken zonder contract? Problemen gegarandeerd! OPDRACHT 7: groepsgesprek over zwartwerk Zwartwerk Als je in het zwart werkt, betaalt noch je werkgever (de baas), noch de werknemer (jijzelf) belastingen en sociale bijdragen. Verleidelijk, want zo verdien je misschien wel meer. Zwart werken betekent echter ook risico s lopen. Je bent niet verzekerd, ook niet bij een ongeval op het werk. Je krijgt geen uitkering als je ontslagen wordt. Je betaalt geen belastingen en daarvoor kan je een fikse boete krijgen. Zwart werk kan je niet op je CV zetten. He telt niet als je een periode van tewerkstelling moet bewijzen. Wie zwart werk combineert met een uitkering (werkloosheidsuitkering, leefloon, ), riskeert een sanctie (schorsing als werkloze en eventuele terugbetaling). Een werkgever die mensen zwart laat werken,is strafbaar. Als je twijfelt of je baas wel in orde is en jij ingeschreven staat als werknemer, vraag dan om een loonstrookje. Vragen hierover? Stap naar de vakbond waarbij je aangesloten bent! (Een bewerking van de tekst zwartwerk op Richtvragen voor het groepsgesprek: - Wie van jullie heeft al in het zwart gewerkt of heeft momenteel een job in het zwart? 17

16 - Wat bekent dat nu eigenlijk in het zwart werken? - Wat zijn de voordelen hieraan? Wat zijn de nadelen? - Zou jij zelf een job in het zwart aanvaarden of niet? Waarom? - Wat vind je van het feit dat de overheid de laatste tijd jacht maakt op zwartwerkers? - Werkt de overheid zwartwerk in de hand door te hoge belastingen en taksen (bv. in cafés en restaurants)? - Wat vind je van het initiatief van de dienstencheques? - Zouden er nog andere sectoren of jobs zijn waar dienstencheques een oplossing kunnen bieden? Geen job en geen recht op een werkloosheidsuitkering? Het OCMW kan helpen! OPDRACHT 8: leve het leefloon Sinds een paar jaar is het bestaansminimum afgeschaft, maar het leefloon in de plaats gekomen. Lees deze tekst zorgvuldig en vul dan de vragen in. Wat is het leefloon? Het leefloon maakt deel uit van een nieuwe aanpak: die wil dat iedereen de beste kansen krijgt om zich thuis te voelen in onze samenleving. Een nieuwe opleiding of een werk dat je graag doet kunnen daarbij helpen. Wie werkt, komt immers onder de mensen. Het leefloon is méér dan alleen maar geld voor mensen zonder inkomen. Het gaat om veel meer dan het vroegere bestaansminimum. De nieuwe leefloonwet biedt kansen op opleiding, werk en begeleiding. Wie echter in aanmerking komt voor een andere uitkering, bijvoorbeeld een werkloosheidsuitkering, kan bij het OCMW niet terecht. Hoe werkt het? Een leefloon moet je vragen aan het OCMW van je gemeente. Als je recht hebt op een leefloon, kun je toch ook kiezen voor een opleiding, een aangepast beroep of een andere nuttige activiteit. Samen met de mensen van het OCMW zoek je uit welke nieuwe weg je kunt inslaan. Ben je jonger dan 25? Dan gaat er etra aandacht naar jou. Je krijgt alle kansen om een opleiding te volgen, werk te vinden of zelfs om opnieuw naar school te gaan. Als je wil word je ook persoonlijk begeleid. Als je jonger bent dan 18 (behalve wanneer je gehuwd bent, kinderen ten laste hebt of zwanger bent) heb je géén recht op het leefloon. Verhoogde uitkeringen? Het leven wordt duurder. Ook de maatschappij verandert. Daarom werd het leefloon verhoogd. Het houdt er rekening mee of je alleen bent, kinderen hebt enz., kortom, met jouw persoonlijke toestand. Vanaf wanneer? 18

17 Vanaf 1 oktober 2002 trad de nieuwe leefloonwet in werking. Loop even langs bij het OCMW van je gemeente. Je kunt er je wensen en problemen, je rechten en plichten bespreken. Zo heb je meer kansen dat het lukt. Vragen: 1. Het leefloon heette vroeger:.. 2. Je kunt niet bij het OCMW terecht voor het leefloon wanneer je in aanmerking komt voor een andere. Welk begrip ontbreekt? Vul aan. 3. Weet je nog waar OCMW voor staat: 4. Als je jonger bent dan 25 krijg je kansen om: (1) (2) (3) 5. Het leefloon is verhoogd en houdt rekening met jouw Welk begrip ontbreekt? Vul aan. OPDRACHT 9: hoe hoog is het leefloon Bij het bepalen van het bedrag van het leefloon wordt met verschillende categorieën gewerkt. Hieronder vind je enkele van deze categorieën. Het bedrag bij de ene ligt hoger dan bij de andere. Zet jij ze van hoog naar laag? (De rubrieken staan hier in de juiste volgorde.) De huidige bedragen vind je bij het OCMW of op de website Zo kun je jongeren laten raden wat het leefloon van een alleenstaande is. Zo krijgen ze een realistisch beeld. Dit wordt zeker interessant wanneer ze dit bedrag gaan bekijken in het licht van wat alleen wonen aan (vaste) kosten met zich meebrengt. Dit wordt behandeld bij thema 3: geld. bedrag voor een alleenstaande met kinderen ten laste bedrag voor een alleenstaande bedrag voor iemand die samenwoont 19

18 20

19 THEMA 3: KLEINE UITGAVEN Je hebt een woonst, werk en een heleboel goede ideeën om je eigen stekje en leven in te richten. Alleen gaan wonen is leuk, maar vaak ook duur. In het volgende thema rond geld gaan we op zoek naar de zogenaamde vaste kosten waar je rekening dient mee te houden. Er blijft echter (hopelijk) nog een deel van je budget over om er de dagelijkse aankopen mee te betalen. Het gebeurt jammer genoeg ook wel eens dat je hele loon al opgesoupeerd is voor het einde van de maand. Je hebt geen geld meer en je moet nog heel veel betalen. Je vraagt je dan wellicht af: Waar gaat mijn geld naartoe? In dit deel van het werkboek bekijken we wat je zogenaamde variabele kosten zijn. We geven je nuttige tips bij het winkelen en leren je zo je budget beter te beheren. Een boodschappenlijstje bespaart veel tijd en vermijdt onnodige aankopen! OPDRACHT 1: de rekening klopt We gaan inkopen doen. We spreken met de klas een bedrag (bv. 80) af. Dit bedrag moet volstaan om voor één week eten, drank, huishoudproducten enz. te kopen, kortom de wekelijkse boodschappen. Duid op de boodschappenlijst aan wat je gaat kopen (dit doe je elk voor zich) en schrijf ernaast de prijs op die jij denkt ervoor te moeten betalen. Let op: de som van alle aankopen samen mag het afgesproken bedrag niet overschrijden. Lijst klaar? Ok, we gaan op stap. Met de lijst in de hand bezoek je een warenhuis in de buurt. Vergelijk nu jouw prijs met de echte prijs. Schrijf ze op in de hiervoor bestemde kolom. Terug in de klas bespreek je de resultaten. Zijn er producten die niet op het lijstje voorkomen, dan kun je die gerust aanvullen. Legende: H staat voor hoeveelheid JP staat voor de verwachte prijs (jouw prijs) EP staat voor de prijs in de winkel (echte prijs) De meeste jongeren hebben een verkeerd beeld van de meeste prijzen. Deze oefening brengt hen met beide voeten terug op de grond. Kies voor deze oefening een groot warenhuis. Een buurtwinkel is niet echt aangewezen. Als je veel tijd hebt, kun je verschillende winkels bezoeken en zo de prijzen tussen verschillende soorten warenhuizen gaan vergelijken. 21

20 Product H JP EP Product H JP EP AFWASMIDDEL KOFFIE WASPOEDER THEE BLEEKPOEDER KOFFIEFILTERS WASVERZACHTER SUIKERKLONTJES ALLESREINIGER KAAS WC-REINIGER SMEERKAAS SCHUURCRÈME YOGHURT AZIJN PLATTE KAAS DOUCHEZEEP CHOCO SHAMPOO CONFITUUR CONDITIONER MARGARINE TANDPASTA HONING SCHEERSCHUIM CORNFLAKES WATTENSTAAFJES KRISTALSUIKER MAANDVERBAND BAKBOTER TAMPONS BLOEM BODY-LOTION OLIE DEODORANT MAYONAISE AFTER-SHAVE KETCHUP TOILETPAPIER PIZZA KEUKENROL LASAGNE LAMPEN BROOD VUILNISZAKKEN VLEES (MAALTIJD) PMD-ZAKKEN VIS BATTERIJEN VLEES (BELEG) ANANAS BROOD APPELEN DEEGWAREN PEREN AARDAPPELEN KIWI S RIJST BANANEN WIJN SINAASAPPELEN BRUISEND WATER CITROENEN ICE-TEA TOMATEN LIMONADE WORTELEN COLA SLA BIER KOMKOMMER APERITIEF PREI FRUITSAP SELDER NOOTJES AJUIN CHIPS BROCCOLI PEPER BLOEMKOOL ZOUT SPRUITJES BOUILLON- BLOKJES WITLOOF MOSTERD Totaal (1) Totaal (2) Totaal (1) + (2) van JP: Totaal (1) + (2) van EP: 22