Nieuwsbrief Vrouwenstudies Medische Wetenschappen Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs

Transcriptie

1 JAARGANG 6 NUMMER 1 Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs In dit nummer Nieuw onderwijsmateriaal op de website Nieuw onderwijsmateriaal Nieuws uit Nijmegen: Casusbundel Seksualiteit en Gender In het Kenniscentrum Sekse en Diversiteit in het Medisch Onderwijs, zijn weer diverse nieuwe onderwerpen toegevoegd: Over het signaleren van seksueel misbruik is een nieuwe onderwijsmodule opgenomen die in de terugkom weken in de Master bij het UMC St. Radboud wordt gegeven. Een Turkse vrouw met buikpijn is de titel van een DVD van een consult met een Turkse vrouw met buikpijn In het kader van de internationale strijd tegen Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) is de DVD My sis will be safe youth against FGM gemaakt. Over huiselijk geweld is de DVD Te Doy mis ojos (= take my eyes ) opgenomen. Over huiselijk geweld zijn toetsvragen opgenomen The Impact of disasters on women s health: a biopsychosocial approach; over dit onderwerp vindt u een presentatie gegeven op de Wonca 2008 door Toine Lagro- Janssen. In het artikel physician gender is associated with the quality of type 2 diabetes care (H.K. Berthold e.a.) wordt gekeken hoe de sekse van de behandelend arts de kwaliteit van de zorg bij patiënten met type 2 diabetes beïnvloed. Met het artikel Influence of gender of physicians and patients on guidelinerecommende treatment of chronic heart failure in a cross-sectional study (Magnus Buamhäkel e.a.) worden artsen bewust gemaakt van verschillen behandeling op basis van de gender van patiënten met CHF. De volgende artikelen zijn toegevoegd: The Current State of Knowledge on Age, Sex,and Their Interactions on Clinical Pharmacology (Schwartz J.B.), Resting heart rate as a low tech predictor of coronary events in women: prospective cohort study (Hsia J. e.a.), Cultural competence: a conceptual framework for teaching and learning (Conny Seeleman e.a.), Management of urinary incontinence in general practice: data from the Second Dutch National Survey (Maaike A.G. van Gerwen e.a. ), Risicofactoren en preventie van recidiverende urineweginfecties bij vrouwen. (P.W. Dielissen), Gender en SOA. (P.W. Dielissen), Huisartsen herkennen kindermishandeling zelden (Sylvie H. Lo Fo Wong) Gender Schemas & the Advancement of Women zijn fragmenten uit een presentatie van prof. dr. Virginia Valian, auteur van Why So Slow? The Advancement of Women, die mede gaan over relevant gender-based research. Via de website van het NIO (Islamitische omroep) kunt u de uitzending bekijken over Islam en seksualteit. In ons kenniscentrum staat deze hyperlink opgenomen Geloof, Seks & (Wan)hoop is een interessante tv-serie over de beleving van seksualiteit in Nederland in verschillende leeftijdsgroepen en culturen. In het kenniscentrum vindt u een beschrijving en een hyperlink naar de zes afleveringen. Keuzeblok Sekse, Seksualiteit en Multiculturaliteit Publicaties Mediscussie Symposium Corrie Hermann prijs 2009 Als ze maar van me afblijven Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer weten over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur specifiek kunt maken? Neem contact op met het Kenniscentrum SDMO: ksdmo@elg.umcn.nl

2 PAGINA 2 Nieuws uit Nijmegen Seksualiteit en gender De casusbundel seksualiteit en gender is gemaakt voor het onderwijs aan (a.s.) medici, zowel in de opleiding als in de nascholing. Belangrijkste doel is om inzicht te geven op welke wijze verschillen tussen mannen en vrouwen (genderverschillen) van invloed zijn op deze seksuele problemen. Het is een bundel over patiënten die seksuele problemen presenteren op het spreekuur. Naast de casus met vragen en literatuur is er steeds informatie in een docentinstructie. De volgende casussen worden behandeld: 1. Een jonge vrouw met een vraag over seksuele opwinding 2. Een Marokkaanse vrouw met dyspareunie 3. Een vrouw met verminderd seksueel verlangen 4. Een jonge man met premature ejaculatie 5. Een homoseksuele man met angst voor een SOA 6. Een postmenopauzale vrouw met een verminderd libido 7. Het afgeven van een maagdelijkheidverklaring 8. Een man met een verminderd seksueel verlangen 9. Een gepensioneerde man met alcoholmisbruik en een opwindingsstoornis 10. Een Turkse man met een seksueel probleem 11. Een jonge vrouw met reumatoïde artritis 12. Een jonge man met de ziekte van Crohn 13. Een vrouw met seksueel misbruik in de voorgeschiedenis 14. Een jonge man met een incomplete dwarslaesie 15. Een lesbische vrouw met een verminderd seksueel verlangen En er zijn bijlagen over: 1. Seksualiteit en cultuur: Verschillen in klachten tussen autochtonen en allochtonen 2. Seksualiteit, chronische ziekten en lichamelijke beperkingen: Kan seksualiteit gerevalideerd worden? 3. Genderverschillen en overeenkomsten in de seksuele respons 4. Factsheet sekse en alcoholverslaving. 5. Psychische gevolgen op oudere leeftijd van seksueel misbruik in de jeugd 6. Mishandeling van vrouwen binnen de partnerrelatie: signalering In de medische praktijk 7. Bed Death and Other Lesbian Sexual Problems Unraveled: A Qualitative Study of the Sexual Health of Lesbian Women Involved in a Relationship De bundel is verkrijgbaar via het kenniscentrum SDMO.

3 PAGINA 3 Keuzeblok Sekse, Seksualiteit en Multiculturaliteit Door Marieke Baggelaar In het kader van mijn wetenschappelijke stage heb ik onder leiding van Toine Lagro-Janssen het keuzeblok Sekse, seksualiteit en multiculturaliteit geëvalueerd. Uit de IOWO enquêtes en OMT vergaderingen kwam naar voren dat studenten zeer tevreden waren over de inhoud en kwaliteit van het onderwijs. Statistische analyse van de N- GAMS test, die voor en na het blok bij studenten wordt afgenomen, toonde aan dat er na het blok een significante toename is aan gevoeligheid en kennis voor seksespecifieke zaken in de geneeskunde. Een belangrijke vraagstelling was wat het effect is van genderspecifiek onderwijs op de professionele attitude van medische studenten. Daarom werden interviews en een focusgroep georganiseerd met oud-deelnemers die inmiddels een zekere mate van klinische ervaring hadden. Hierbij kwamen een hoop enthousiaste reacties naar voren. Men gaf aan de sekseverschillen in de praktijk te herkennen en afhankelijk van hun werkervaring waren de geïnterviewden ook daadwerkelijk in staat om daar op in te spelen. Veel deelnemers gaven aan profijt te hebben van de praktische handvaten die het blok levert bij omgaan met patiënten uit andere culturen en het afnemen van de seksuele anamnese. Een groot aantal deelnemers vond het blok tevens een persoonlijke verrijking, waarin ruimte werd gecreëerd voor andermans mening en studenten openlijk met elkaar leerden spreken over thema s rondom gender, seksualiteit en multiculturaliteit. Uit dit alles kan geconcludeerd worden dat het keuzeblok door studenten als een zinvolle aanvulling van de basisstof beschouwd wordt en dat het een positieve invloed heeft op de professionele en persoonlijke attitude van medische studenten. Voor mij was dit een erg leuke en leerzame stage. Ik heb leren werken met zowel kwalitatieve als kwantitatieve onderzoekmethodes en heb genoten van de interessante gesprekken die ik had met de oud-deelnemers van het blok. Een goede afsluiter van mijn studie! Publicaties Lo Fo Wong SH., Huisartsen herkennen kindermishandeling zelden. Ned Tijdschr Geneeskd Feb 7;153(6):220-1 Gerrits M, Avery T, Lagro-Janssen A. Urinary incontinence management in women: audit in general practice. J Evaluation Clin Pract 2008;14; Lagro-Janssen T. Rampen en de gezondheid van vrouwen. Huisarts & Wet 2008:12; Jonge A de, Teunissen D, Diem M Th van, Scheepers PLH, Lagro-Janssen ALM. Baringshoudingen tijdens de uitdrijving. Opvattingen van eerstelijns verloskundigen. TvV 2008;33: Verdonk P, Benschop YWM, De Haes JCJM, Mans L, Lagro-Janssen ALM. Should you turn this into a complete gender matter? Gender mainstreaming in medical education. Gender and Education DOI: / /

4 PAGINA 4 Pinxteren B van, Lagro-Janssen ALM, Wiersma TJ, Goudswaard A. Standaard Incontinentie voor urine. Ned Tijdschr Geneeskd 2008;152(47): Petra Verdonk, Yvonne W. M. Benschop, Hanneke C. J. M. de Haes, Toine L. M. Lagro- Janssen From gender bias to gender awareness in medical Education Adv in Health Sci Educ (2009) 14: Dielissen P, Risicofactoren en preventie van recidiverende urineweginfecties bij vrouwen Patient Care 2008;35(10):9-12. Dielissen P, Gender en SOA Bijblijven. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, Celik H., Lagro-Janssen T., Klinge I., van der Weijden T., Widdershoven G. Maintaining Gender Sensitivity in the Family Practice: Facilitators and Barriers. Journal of Evaluation in Clinical Practice. Celik H., Lagro-Janssen A.L.M., Klinge I., Widdershoven G.A.M., Abma T.A. Bringing Gender Sensitivity into Health Care Practice: a Systematic Review Mediscussie: Over de vervrouwelijking van de Geneeskunde Door Lotte van Leerdam Zoals bekend is naar verwachting in % van de huisartsen en 46% van de medisch specialisten vrouw. Er kan dus gezegd worden dat het medische beroep, ooit een bolwerk van fulltime werkende mannelijke kostwinners, aan het vervrouwelijken is. Op vond er in Café de Aesculaaf van de Medische Faculteit Nijmegen een discussie plaats over de vervrouwelijking van het medische beroep. Prof. dr. Toine Lagro-Janssen en dr. Berber Pas waren de sprekers deze middag omdat ze beiden veel kennis hebben van de zogenoemde feminisatietrend. Voordat ik iets ga vertellen over de discussie wil ik me graag even aan u voorstellen. In september 2005 ben ik begonnen aan de studie geneeskunde. Nu, alweer ruim 3.5 jaar later, zit in de Masterfase van de opleiding en ben ik begonnen aan de coschappen. Sinds ik het keuzeblok Sekse, Seksualiteit en Multiculturaliteit gevolgd heb en me aangesloten heb bij de Werkgroep Seksespecifieke Geneeskunde ben ik me gaan bezighouden met genderaspecten en sekseverschillen. Tijdens de discussie kwamen een aantal stellingen aan de orde. Zo werd er verteld dat aan het begin van de geneeskundeopleiding 17% van de vrouwen de specialisatie chirurgie wil gaan doen. Uiteindelijk blijkt dat de aantallen vrouwen die werkelijk voor deze specialisatie kiezen aanzienlijk kleiner is. Een ander discussiepunt was of de organisatiestructuur in de toekomst grote veranderingen moet ondergaan. Dit omdat topfuncties nog steeds voor het overgrote deel uitgeoefend worden door mannen en omdat de doorstroming van vrouwelijke artsen naar deze functies laag blijft. Zelf zie ik geen problemen in de vervrouwelijking van de geneeskunde, zeker nu gebleken is dat zowel mannen als vrouwen liever een vrouwelijke arts hebben (behalve wanneer het gaat om genitale aandoeningen). Ook het vervullen van een topfunctie door twee vrouwen die parttime werken lijkt mij geen enkel probleem, mits het werk en de overdracht goed geregeld zijn. Het verdelen van taken zorgt er bovendien voor dat er niet teveel druk komt

5 PAGINA 5 te staan op één persoon en als er iemand wegvalt kan het werk toch gewoon door blijven gaan. Het percentage vrouwelijke artsen zal binnen afzienbare tijd gelijk zijn aan het percentage mannelijke artsen. Daar staat tegenover dat de positie van vrouwen nog helemaal niet zo gelijk is, onder meer in termen van de doorstroming binnen bestuurlijke en leidinggevende functies, zoals hoogleraar of afdelingshoofd. Ik denk dat het wel belangrijk is dat het beeld wat vrouwen van topfuncties hebben gaat veranderen. Vrouwen voelen zich vaak niet aangetrokken tot topfuncties, terwijl ze deze functies net zo goed als mannen kunnen uitoefenen. Het beeld wat ik zelf heb bij een topfunctie is ook dat het niet parttime is uit te voeren en dat het een mannenwereld is. Het veranderen van dit beeld gaat waarschijnlijk wel enige tijd duren. Bovendien denk ik dat het belangrijk is om in de geneeskundeopleiding aandacht te besteden aan assertiviteit en positiebepaling omdat vrouwen hier moeite mee blijken te hebben. Wellicht heeft dit mede tot gevolg dat hierdoor de stap naar het bekleden van een topfunctie sneller gemaakt is. Ik vond het een interessante discussie waarin volop werd meegedacht en gediscussieerd. Wat de feminisatietrend betreft denk ik dat nog een lange tijd gaat duren voordat deze zichtbaar gaat worden, met name in de hogere functies. Symposium Corrie Hermannprijs 2009 Dr. Sylvie Lo Fo Wong is de winnares van de Corrie Hermannprijs Op zaterdag 28 maart 2009 orginiseerde de VNVA in de Gertrudiskapel te Utrecht voor haar een symposium: Met stomheid geslagen: partnergeweld en de dokter. De volgende voordrachten werden gegeven: 1. Dr. Christine Clement: Stichting Zijweg, vrijwilligersorganisatie ervaringsdeskundigen partnergeweld. Titel: Uit het veld geslagen. Stichting Zijweg geeft informatie aan slachtoffers van partnergeweld via hun website. Aan het beëindigen van de gewelddadige relatie zijn risico s verbonden. In 2008 brachten zij een boek uit waarin knelpunten gesignaleerd worden in o.a. de hulpverlening en op andere terreinen en aanbevelingen doen. 2. Prof. dr. Renée Römkens: hoogleraar Victimologie/Interpersoonlijk geweld. Titel: Gewoon geweld? Deze voordracht gaf informatie over het voorkomen van partnergeweld in Nederland, internationaal en over de gevolgen van partnergeweld voor vrouwen. 3. Prof. dr. Frits Boer: hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie. Titel: Kinderen van de rekening. Zowel op korte als op lange termijn ervaren kinderen de gevolgen van het getuige zijn van partnergeweld. Het meemaken van geweld gaat samen met toename aan psychische, lichamelijke klachten en gedragstoornissen. 4. Drs. Aaf Tiems: senior beleidsmedewerker VWS, portefeuille huiselijk geweld en vrouwenopvang. Titel: Beschermd en Weerbaar. De staatssecretaris van VWS heeft in haar beleidsbrief Beschermd en weerbaar. Intensivering van de hulp en opvang bij geweld in afhankelijkheidsrelaties van december 2007 haar ambitie en inzet voor de komende jaren uiteengezet. In november

6 PAGINA heeft zij samen met de ministers van Justitie en voor Jeugd en Gezin aangekondigd een verplichte meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling te gaan invoeren. De voordracht ging in op deze beleidsontwikkelingen. 5. Drs. Gert Jan Prosman: eerstelijns psycholoog/onderzoeker. Titel: Mentormoeders voor steun en advies. Gegevens over de effecten van signalering van partnergeweld door huisartsen en ondersteuning door mentormoeders vanuit de huisartspraktijk komen ter beschikking. Deze hulp is speciaal bedoeld voor mishandelde moeders met thuiswonende kinderen en beoogt de intergenerationele overdracht van gewelddadig gedrag te beperken. Als ze maar van me afblijven Sinds enige jaren is er sprake van aanhoudende berichtgeving over geweldsincidenten tegen homoseksuelen. Met name Amsterdam wordt vaak genoemd als plaats waar de onveiligheid voor homoseksuelen toeneemt. Als ze maar van me afblijven is een studie naar de motieven van daders van geweld tegen homoseksuelen in onze hoofdstad, door Laurens Buijs, Gert Hekma en Jan Willem Duyvendak in opdracht van DMO Gemeente Amsterdam. Antihomoseksueel geweld blijkt een veelvoorkomend verschijnsel in Amsterdam. Ondanks de liberale reputatie van Amsterdam zijn vooroordelen over gender en (homo)seksualiteit wijd verspreid, wat met name bij jongeren leidt tot het plegen van geweld. Door middel van enquêtes op middelbare scholen hebben we een beeld gekregen van de opvattingen onder Amsterdamse jongeren over homoseksualiteit en antihomoseksueel geweld. Vervolgens werden er focusgroepgesprekken gehouden met zeven groepen jongeren die volgens gangbare inzichten sneller antihomoseksueel geweld zouden plegen dan anderen. Tenslotte werd er nog gekeken naar de daders zelf. De hoofdoorzaak van de afkeer die de daders van antihomoseksueel geweld voelen voor homoseksualiteit ligt in hun opvattingen en emoties over mannelijkheid en seksualiteit. Anale seks, vrouwelijk gedrag, zichtbaarheid van homoseksualiteit en angst om door een homo versierd te worden zijn de vier aspecten die met name ergernis op blijken te roepen. Geweld ontstaat met name wanneer deze jongens denken een seksueel (lust)object van homomannen te zijn. In bijna 40% van de onderzochte gevallen bleek dit een trigger van het geweld te zijn. Ook bleek uit dit onderzoek dat de geweldsdelicten vaak gepleegd worden in groepen en de daders kunnen slecht weerstand bieden tegen groepsdruk. Het onderzoek schetst een boeiend maar verontrustend beeld van de situatie in Amsterdam. Om het tij te keren is een daadkrachtig beleid van de lokale overheid nodig, zo stellen de auteurs.

7 PAGINA 7 Gender Medicine Gender Medicine, is een wetenschappelijk tijdschrift dat zich richt op de impact van seksualiteit en gender op de normale menselijke fysiologie, pathofysiologie en de klinische aspecten van ziekte. In het vierde deel van Gender Medicine 2007 worden de volgende artikelen met het centrale thema seksualiteit en/of gender uitgelicht: Klinge: Bringing Gender Expertise to Biomedical and Health-Related Research Holdcroft: Integrating the Dimensions of Sex and Gender into Basic Life Sciences Research: Methodologic and Ethical Issues J. Isensee e.a.: Sexually Dimorphic Gene Expression in Mammalian Somatic Tissue K. Lawrence e.a.: Methodologic and Ethical Ramifications of Sex and Gender Differences in Clinical Research M. Prince e.a.: Methodologic Ramifications of Paying Attention to Sex and Gender Differences in Clinical Research J. Ordovas: Gender, a Significant Factor in the Cross Talk Between Genes, Environment, and Health Hammarström: A Tool for Developing Gender Research in Medicine: Examples from the Medical Literature on Work Life D. Postma: Gender Differences in Asthma Development and Progression P. Geusens e.a.: Integrating a Gender Dimension into Osteoporosis and Fracture Risk Research V. Regitz-Zagrosek e.a.: Gender Aspects of the Role of the Metabolic Syndrome as a Risk factor for Cardiovacular Disease M. Bekker e.a.: Anxiety Disorders: Sex Differences in Prevalence, Degree, and Background, Bu Gender-Neutral Treatment Opvallend Als afsluiting van de nieuwsbrief, bij het rubriekje wat u en ons opviel in de media, deze keer aandacht voor een promotie. Dinsdag 7 april promoveert Marieke van den Brink aan de Radboud Universiteit Nijmegen op haar proefschrift Behind the scenes of science. Gender practices in the recruitment and selection of professors in the Netherlands. Promotores: prof. dr. Y. Benschop, prof. dr. W. Jansen. Dit onderzoek is begeleid vanuit het Institute for Management Research en het Institute for Gender Studies van de Radboud Universiteit Nijmegen. Voorafgaand aan de promotie van Van den Brink vindt een klein symposium plaats, met internationale gasten, waar genderproblematiek aan universiteiten wordt besproken en vergeleken. Titel symposium: Gender in academia: can the sky be the limit?

8 PAGINA 8 Waarom Nederland zo weinig vrouwelijke hoogleraren heeft. Bedrijfskundige Marieke van den Brink onderzocht de benoemingspraktijken van hoogleraren op Nederlandse universiteiten. Hoe verloopt de zoektocht naar kandidaten, wie zijn daarbij betrokken en welke criteria worden er gehanteerd? Haar resultaten maken korte metten met de meest gehoorde verklaringen over waarom er zo weinig vrouwelijke hoogleraren zijn. Ze veegt de vloer aan met vijf veelgehoorde argumenten waarom er maar zo weinig vrouwelijke hoogleraren in Nederland zijn. Van den Brink heeft die argumenten onderzocht. Haar conclusie: 'Alle universiteiten missen de kern van het probleem en hebben een blinde vlek op dit gebied. Hun beleid is een papieren tijger'. In Nederland is maar 11 procent van de professoren een vrouw. In Europa scoren alleen Malta, België en Duitsland nog lager. Dat is merkwaardig, want alle Nederlandse universiteiten hebben wel convenanten om meer vrouwen op hoogleraarposten te krijgen. Van den Brink onderzocht de cijfers van alle instituten tussen 1999 en Het zijn de hoogleraren die de inhoud en de koers van het wetenschappelijk onderzoek in Nederland meebepalen, zowel op hun eigen universiteit als bij geldverdelende organisaties als NWO en KNAW. Het ontbreken van vrouwelijke professoren is dus ook een politiek gemis. Aan goede wil om de man-vrouwverdeling onder hoogleraren gelijker te maken, ontbreekt het de universiteiten niet: convenanten zijn er voldoende. Waarom gaat het dan toch niet beter? Marieke van den Brink, onderzoeker Bedrijfswetenschappen aan de Radboud Universiteit, onderzocht de benoemingspraktijken van hoogleraren. Ze keek daarbij naar cijfers van alle Nederlandse universiteiten over benoemingen tussen 1999 en 2005; naar 971 benoemingsrapporten van zeven universiteiten uit dezelfde periode; en naar een aantal casussen daaruit, waarover ze 64 interviews afnam. Daarbij kreeg ze verschillende verklaringen te horen voor het achterblijvend aantal vrouwelijke benoemingen. De meeste kloppen niet, weet Van den Brink intussen. Mythes De bedrijfskundige stelt dat er vijf hardnekkige mythes circuleren. Zo zouden er te weinig vrouwen beschikbaar zijn. 'Dat is niet waar, want afgezien van de bètarichtingen is 20 tot 30 procent van het aantal promovendi per een vrouw. Er zijn ook genoeg vrouwelijke universitair hoofddocenten, vaak het voorportaal van het professoraat', aldus Van den Brink. Dat er te weinig hoogleraarposten zijn, verwijst zij eveneens naar de prullenbak: er zijn tussen 1999 en hoogleraren benoemd. Slechts 12 procent van hen was een vrouw.

9 PAGINA 9 De vijf hardnekkigste mythes op een rij (illustraties door Miesjel van Gerwen): 1. Er zijn te weinig hoogleraarposten De toegang tot de hoogleraarposities zou geblokkeerd worden door de babyboomers. Pas als die met pensioen gaan komt er ruimte, ook voor vrouwen. Van den Brink: Maar tussen 1999 en 2005 werden niet minder dan 3322 hoogleraren benoemd en herbenoemd. Het aantal vrouwelijke benoemingen is in het begin van die periode iets toegenomen, maar blijft vanaf 2002 hangen rond 12 procent. 2. Er is te weinig vrouwelijk potentieel Gemiddeld zit er dertien jaar tussen iemands promotie en een hoogleraarschap. Tussen 1986 en 1991, dertien jaar voor de benoemingen die ik onderzocht, promoveerden er al 20 à 30 procent vrouwen per jaargang, met uitzondering van de bètaopleidingen. Doorgaans dus voldoende om ook 20 à 30 procent vrouwelijke benoemingen te halen. Ook het percentage vrouwen onder universitair hoofddocenten (UHD s), dé wervingspool voor hoogleraren is volgens Van den Brinks berekeningen hoog genoeg om meer vrouwelijke benoemingen mogelijk te maken, weer met uitzondering van de bèta s 3. Het wervingsbeleid is transparant, daar kan het niet aan liggen Op alle door Van den Brink onderzochte universiteiten is de afspraak dat in elke sollicitatiecommissie ten minste één vrouw moet zitten én dat er altijd openbaar geworven wordt. Beide afspraken hebben, dat is bekend, een gunstig effect op het benoemen van vrouwen. Als commissies alleen uit mannen bestaan, is 7,5 procent van de geselecteerden vrouw; zitten er twee vrouwen in, dan is 24 procent van de geselecteerden vrouw. In de praktijk zat echter in 44 procent van de commissies géén vrouw en was in 64 procent sprake van gesloten werving: kandidaten werden gescout in het eigen netwerk. Van den Brink: Universiteiten hebben hun beleid prima op papier staan. Maar dit wordt nauwelijks uitgevoerd en sollicitatiecommissies hoeven zelden rekenschap af te leggen. Nu is iemand aannemen een proces dat nooit helemaal te objectiveren is, daar pleit ik ook niet voor. Maar als universiteiten er niet op toezien dat afspraken worden nageleefd, is beleid niet meer dan een papieren tijger. 4. Vrouwen hebben net zo veel kans als mannen om gepolst te worden voor een hoogleraarspositie Bij gesloten werving worden kandidaten gescout en uitgenodigd om te solliciteren: dit gebeurt dus bij twee op de drie benoemingen. Scouts zijn overwegend mannen in hoge posities die hun overwegend mannelijke netwerken inzetten om nieuw talent te werven. Zij bepalen daarmee in een vroeg stadium wie wel of niet in aanmerking komt. En dan is het gunstig, blijkt uit mijn resultaten, als de kandidaat lijkt op de leden van de commissie. Mannen hebben eerder het vertrouwen in de mannelijke kandidaat. Die heeft

10 PAGINA 10 vaak hetzelfde carrièrepad doorlopen en in dezelfde netwerken gezeten. Vrouwelijke kandidaten worden toch gezien als minder voorspelbaar. Maar als sollicitatiecommissies moeten laten zien dat er aan vrouwelijke kandidaten gedacht is zoals in Canada de regel is stijgt het aantal vrouwelijke benoemingen meteen. 5. Wetenschappelijke kwaliteit kan worden gemeten en is genderneutraal Van den Brink: Wetenschappelijke kwaliteit is vooral een perceptie. Het gaat om hoe je kunt samenwerken, hoe creatief je bent, hoe goed je strategische keuzes kunt maken, hoe je schrijft, netwerkt, leiding geeft... Commissieleden zijn op zoek naar een excellente kandidaat, een schaap met vijf poten. Doorgaans heb je echter te maken met schapen met drie poten. En dan wordt van mannen eerder gezegd: wat er nog aan ontbreekt, leert-ie wel bij. Terwijl vrouwen eerder het commentaar krijgen: er ontbreekt wat aan, dat is toch een risico. Vrouwen worden als minder competent gezien, blijkt uit mijn onderzoek. Mannen kiezen mannen Universiteiten die menen dat zij wel sekseneutraal werven, vergissen zich ernstig volgens Van den Brink. 'Op papier is dat wel zo geregeld, maar in de praktijk bestaat bijna de helft van de sollicitatiecommissies alleen uit mannen. En die kiezen aantoonbaar vaker een mannelijke kandidaat met een achtergrond die lijkt op die van henzelf. Mannen zien vrouwen als minder competent en minder voorspelbaar'. Twee op de drie nieuwe hoogleraarbenoemingen heeft plaats via gesloten werving. Hoogleraren zoeken daarvoor in hun eigen netwerk. En aangezien bijna alle hoogleraren nog steeds mannen zijn, is de kans dat de nieuwe hoogleraar weer een man is groot. Door bewustwording meer vrouwelijke hoogleraren? Van den Brink vindt dat iedere man of vrouw die vaker bij hoogleraarbenoemingen betrokken is, zich van deze misverstanden bewust moet zijn of worden. Ze vindt dat zelfs belangrijker dan dat er écht altijd een vrouw in de sollicitatiecommissie zit en dat er wél open wordt geworven. Dat zijn ook bijdragen aan een oplossing, zonder meer. Maar je mist de kern van het probleem als de mensen die verantwoordelijk zijn voor het aantrekken van meer vrouwen zich niet bewust zijn van hun verkeerde veronderstellingen en blinde vlekken. Het Kenniscentrum Sekse en Diversiteit in Medisch Onderwijs is onderdeel van, UMC St. Radboud. Indien ontvangst van de nieuwsbrief niet meer gewenst is, is afmelding mogelijk via