INHOUD. Jaar verslag Voorpagina

Transcriptie

1 1 Jaar verslag Voorpagina

2 2 Stichting Lezen & Schrijven gelooft dat heel Nederland moet kunnen lezen, schrijven, rekenen en omgaan met een computer. Vooraf kernwaarden

3 3 06 Voorwoord door Marja van Bijsterveldt 08 Feiten en cijfers uitdagingen en resultaten 17 Bestedingen en uitgaven 22 Kijkend naar 2015 wat zijn onze plannen voor 2015? 28 Verhalen achter de feiten en de cijfers 30 Terugblik op De projecten die in het oog sprongen 54 Jaarrekening met alle toelichtingen 85 Balanced score card Welke doelen hebben we bereikt dit jaar? 86 Onze organisatie 90 Het Forum AtotZ 94 Onze partners 99 Nawoord door Merel Heimens Visser

4 4 Goed werk verzet je samen! Een geletterd Nederland komt er alleen als heel veel mensen en organisaties zich daarvoor inzetten. En dat gebeurt ook. De stichting beseft dat ze alléén weinig kan bereiken. Daarom bundelt ze de krachten van overheid, bedrijfsleven, (lokale) taalaanbieders en vrijwilligers. Met als doel dat zoveel mogelijk mensen kunnen lezen, schrijven, rekenen en werken met de computer. Een alfabetisch overzicht van onze partners (standdatum december ) vindt u hier. Balanced scorecard

5 5 in beeld Balanced scorecard 3

6 6 Merel Heimens Visser Een mooi eerste jaar! Beste Merel, Je wilde weten hoe ik mijn eerste jaar als voorzitter van Stichting Lezen & Schrijven heb ervaren. Daar kan ik helder over zijn, ik kijk er met heel veel plezier en ook voldoening op terug. Toen ik eraan begon, wist ik dat laaggeletterdheid in Nederland een groot probleem is. Maar nu ik er dagelijks bij betrokken ben, ben ik me er nog sterker van bewust hoezeer laaggeletterdheid mensen beperkt in het ontwikkelen van hun talenten en mogelijkheden. Het zorgt voor een tweedeling in de samenleving. Er moet op alle fronten aan gewerkt worden om het terug te dringen. Er is veel gebeurd in. We hebben hard getrokken aan draagvlak voor een uitrol van het programma Taal voor het Leven. We willen immers nog veel meer laaggeletterden bereiken. Dat VWS en SZW sterker betrokken zijn geraakt bij laaggeletterdheid is een groot goed. Mooi is ook dat gemeenten, met het oog op de grote decentralisaties veel meer aandacht voor taalscholing hebben gekregen. Ook daar zie je het besef dat laaggeletterdheid niet enkel een onderwijsding is, maar veel invloed heeft op hoe mensen in de breedte functioneren in de samenleving. Waar ik heel blij mee ben is de samenwerking met onze partners. We hebben inmiddels honderden samenwerkingspartners, samen met hen zijn we succesvol in de aanpak Taal voor het Leven. En dan de Week van de Alfabetisering: nóg zo n mooi voorbeeld van samen de schouders eronder. In al deze activiteiten zien we dat de aanpak van laaggeletterdheid steeds meer teamwork wordt. De rol van onze taalambassadeurs, die voorheen zelf laaggeletterd waren, is daarbij van onschatbare waarde. Ik houd van de gedrevenheid binnen onze organisatie. Iedereen heeft het afgelopen jaar met hart en ziel voor hetzelfde doel gewerkt. Medewerkers, bestuur, raad van toezicht, alle neuzen wijzen dezelfde richting op. Mooi daarbij is dat Prinses Laurentien na haar vertrek als voorzitter nog steeds actief betrokken is. Zij opent vele deuren en met haar inzet is ze een voorbeeld van doorzettingsvermogen in de strijd tegen laaggeletterdheid. Voor het oude bestuur was het laatste jaar. Het bestuur en de raad van toezicht zijn nu samengevoegd. En met jou als nieuwe directeur-bestuurder blijven we natuurlijk gewoon op koers... :-) Dus ja, ik kijk als voorzitter met een goed gevoel terug op het afgelopen jaar. Maar genoeg over! Het is nu tijd om vooruit te kijken. Ook daar heb ik wel zo mijn gedachten over. Al ben ik, als voorzitter van de raad van toezicht, vooral ook benieuwd naar jouw plannen en ideeën voor 2015 en verder. Kun je daar een schets van geven, Merel? Een hartelijke groet, Marja voorwoord Marja

7 7 Moeite met lezen en schrijven kan leiden tot explosieve situaties.

8 8 De feiten & cijfers: uitdagingen en resultaten Snel naar Wat hebben we bereikt? De kracht van samenwerking Naast denken ook doen Elke euro goed besteed Kijkend naar 2015

9 9 Wat hebben wij met onze partners in bereikt? Naast veel aandacht voor laaggeletterdheid, hebben we in ook veel tastbare resultaten behaald. Daaruit blijkt dat onze partners en wij op het gebied van hulp bij taalscholing echt vooruitgaan. Met bewezen succes sloegen we de handen ineen: opgeleide vrijwilligers, professionele docenten en goed lesmateriaal hielpen duizenden laaggeletterden verder. Dat smaakt naar meer. Taal voor het Leven slaat aan Eind 2012 is het programma Taal voor het Leven gestart. Dat draaide in in zes regio s, waar goede resultaten werden geboekt. De Universiteit Maastricht heeft in opdracht van het ministerie van OCW in kaart gebracht wat het programma heeft opgeleverd. Zijn de cursisten bijvoorbeeld vooruitgegaan met taal? Zijn ze actiever geworden in de samenleving? Uit het onderzoek blijkt dat het programma boven verwachting is aangeslagen. De resultaten zijn vaak zelfs beter dan die van andere programma s in binnenen buitenland. En de samenwerking tussen taalvrijwilligers en professionele docenten verloopt verrassend goed. Want iedereen beseft dat er een gemeenschappelijk doel is. Partners, cursisten en vrijwilligers Het aantal lokale partners van Taal voor het Leven is in gegroeid naar 461. Dat is een toename van circa 30% in één jaar tijd. Het aantal cursisten is in datzelfde jaar gestegen van vijfduizend naar ruim tienduizend. Toch blijkt dat cursisten zich nog steeds moeilijk (willen) laten vinden. We kunnen ze vaak het beste bereiken via de zogenaamde Taalmeter en de lokale media. Het aantal taalvrijwilligers is in met gestegen naar Die vrijwilligers konden we tamelijk eenvoudig vinden: gewoon via een aankondiging in de krant. Eén taalvrijwilliger kan ongeveer drie à vier cursisten helpen. Dus in kregen we genoeg nieuwe vrijwilligers voor alle extra cursisten. Wat hebben we bereikt? 1

10 10 WAT HEBBEN WIJ MET ONZE PARTNERS IN BEREIKT? Taalhuizen en Taalpunten Taalhuizen en Taalpunten zijn herkenbare en toegankelijke plekken voor iedereen die aan de slag wil met basisvaardigheden (zoals lezen, schrijven, spreken, rekenen en digitale vaardigheden). Ze zijn vaak te vinden in bibliotheken. Ook iedereen die als vrijwilliger aan de slag wil, kan er terecht. Er is in hard gewerkt om de Taalhuizen en Taalpunten dichter bij de mensen te brengen. Dat heeft effect gehad. In december waren er al 65 Taalhuizen open en 34 in oprichting. Ze zijn verdeeld over bijna heel Nederland. Dit hebben we gemaakt Er zijn voor Taal voor het Leven diverse instrumenten ontwikkeld. Bijvoorbeeld om laag geletterden te vinden (de Taalmeter). Om mensen te scholen (speciaal les materiaal en opleiding van vrijwilligers). Of om de voortgang te meten (het volgen van cursisten). De online Taalmeter voor mensen tot en met mbo 4-niveau is in erg succesvol gebleken. We kunnen daarmee goed inschatten of iemand waarschijnlijk laaggeletterd is of niet. Eind waren er via 150 organisaties al Taalmeters afgenomen. Van alle deelnemers kreeg 40% de indicatie laaggeletterd. Goede resultaten De aanpak van Taal voor het Leven blijkt voor de meeste deelnemers aan de taaltrajecten goed te werken. De meerderheid heeft een betere plek in de samenleving gekregen, weet haar taalvaardigheden beter te benutten, heeft beter leren lezen en/of schrijven en voelt zich fysiek en psychisch gezonder. Nieuwe samenwerkingen en projecten Ook op het gebied van nieuwe samenwerkingen zijn er stappen gezet. Zo zien steeds meer ziekenhuizen en andere zorg- en welzijnsinstellingen heil in de aanpak. Ze komen veel mensen tegen die we misschien samen verder kunnen helpen. En daar gaat het ons toch allemaal om. Verder is de samenwerking tussen de stichting en de roc s in verdiept. Er wordt op steeds meer plekken samengewerkt om elkaar te versterken. De docenten en vrijwilligers helpen elkaar en vullen elkaar aan. Op die manier kunnen ze samen tot het beste resultaat komen. Ten slotte zijn er in veel projecten van de grond gekomen waar we trots op zijn. We noemen: de inzet van de Taalmeter bij het Jongerenloket Rotterdam, de aandacht voor Zeg ns B, de campagne Taal maakt Gezonder en de ontwikkeling van nieuwe leermaterialen. U leest er meer over bij de geslaagde cases. Wat hebben we bereikt? 2

11 11 WAT HEBBEN WIJ MET ONZE PARTNERS IN BEREIKT? Overzicht van Taalhuizen en Taalpunten in Nederland Stad met Taalhuis/Taalpunt (65) Stad met Taalhuis/Taalpunt in oprichting (34) Wat hebben we bereikt? 3

12 12 WAT HEBBEN WIJ MET ONZE PARTNERS IN BEREIKT? Basistraining voor taalvrijwilligers Voor taalvrijwilligers is een speciale basis training ontwikkeld en al ruim drieduizend keer gegeven. Daarin leren ze cursisten beter te begeleiden bij het leren lezen, schrijven, spreken en luisteren. Ook leren ze hoe ze alle lesmaterialen moeten gebruiken. We hebben de taalvrijwilligers gevraagd wat ze van die training vonden. De trainers en de training kregen een mooie 8. En verreweg de meeste vrijwilligers zouden de training ook aanbevelen aan anderen. Uitrol Taal voor Thuis In werd het proefproject Taal voor Thuis afgerond. Het was gericht op laaggeletterde vrouwen die niet via gangbare scholing bereikbaar zijn. Het gaat hierbij vooral om moeders zonder werk of uitkering. Zij zijn economisch afhankelijk van hun echtgenoot en zorgen voor de kinderen. Ouders weten vaak niet welke enorme invloed ze hebben op het taalniveau van hun kind. Kinderen in taalarme gezinnen blijken een groter risico te lopen op laaggeletterdheid (zie ook het filmpje over Lisa: Daarom is het niet alleen belangrijk om ouders zélf beter te leren lezen en schrijven, maar ook om hen te leren over de taalontwikkeling van hun kind, de activiteiten op school en hoe zij hieraan kunnen bijdragen. Taal voor Thuis was een cursus voor ouders van kinderen van 2 tot 12 jaar. De ouders kregen deze cursus van vrijwilligers, die waren getraind door de stichting. Taal voor Thuis wilde vooral: de betrokkenheid van ouders vergroten (denk aan samen met hun kind een spreekbeurt voorbereiden); kinderen thuis meer prikkelen bezig te zijn met taal (denk aan voorlezen); ouders zelfredzamer maken. Aan het proefproject deden ruim 560 ouders mee. Zij gingen met de ontwikkelde materialen aan de slag. De resultaten mochten er zijn: 40 tot 60% van de ouders had meer en beter contact met de leerkracht. 60% was assertiever geworden en beter in staat taal toe te passen in de dagelijkse praktijk. Het materiaal sluit aan op de wensen van zowel de cursist als de scholen. Wat hebben we bereikt? 4

13 13 WAT HEBBEN WIJ MET ONZE PARTNERS IN BEREIKT? De regio s van Taal voor het Leven REGIO IJSSEL-VECHTSTREEK & TWENTE (Zwolle) 143 partners cursisten 817 taalvrijwilligers REGIO FLEVOLAND (Almere) 35 partners 470 cursisten 155 taalvrijwilligers STAD AMSTERDAM 34 partners 956 cursisten 347 taalvrijwilligers REGIO MIDDEN-UTRECHT (Utrecht) 82 partners cursisten 674 taalvrijwilligers REGIO HAAGLANDEN (Den Haag) 67 partners cursisten 660 taalvrijwilligers REGIO RIJNMOND (Rotterdam) 100 partners cursisten taalvrijwilligers SOCIAAL ACTIEVER GELUKKIGER ZELFREDZAMER Meer onafhankelijkheid Beter contact met familieleden Meer participatie in de samenleving Een betere plek in de samenleving Actiever in de buurt als vrijwilliger Meer zelfvertrouwen Verbetering van contact met anderen Een grotere persoonlijke groei WELZIJN 50-70% Effectiviteit Taal voor het Leven 71% 53% van de deelnemers krijgt een betere sociale inclusie, 70% van de deelnemers krijgt betere taalvaardigheden 53% 461 lokale partners opgeleide vrijwilligers opgeleide cursisten 65 Taalhuizen afgenomen Taalmeters Betere toepassing van taalvaardigheden in de praktijk Vooruitgang op niveau van lezen (in zeer korte periode!) Hogere mate van psychische gezondheid Wat hebben we bereikt? 5

14 14 De kracht van samenwerking Door beter te leren lezen en schrijven, vergroot je de kans op een gezond en gelukkig leven. Wie verdient dat niet? Stichting Lezen & Schrijven biedt je een tweede kans als dat nodig is. Dat doen we door feiten en cijfers paraat te hebben. Door laaggeletterdheid onderwerp van gesprek te maken bij publiek en politiek. Door te werken aan het voorkomen van laaggeletterdheid. Maar vooral door samen met partners en tienduizenden vrijwilligers taalscholing te organiseren. Stichting Lezen & Schrijven wil iedereen die iets kan doen, helpen bij zijn eigen aanpak van laaggeletterdheid. We bieden gemeenten, bedrijven, gezondheidsorganisaties en overheidsinstanties concrete oplossingen om laaggeletterdheid in hun omgeving te verminderen. We werken samen met honderden partners en daar komen er steeds meer bij. We zoeken laaggeletterden op. Die staan doorgaans niet te trappelen om te praten over de moeite die zij hebben met lezen en schrijven. Om hen te bereiken, moeten we dus vindingrijk zijn. Daarbij richten we ons ook op de directe omgeving van deze mensen. Want we weten dat die vaak de aanzet geeft om in beweging te komen. Hiernaast geven we vijf voorbeelden. Nieuwjaarsbijeenkomst In januari trappen we het jaar af met een nieuwjaarsbijeenkomst. Daarvoor nodigen we onze (mogelijke) partners uit. Werkgevers, maatschappelijke instellingen, overheden, scholen, gezondheidsinstellingen, prominenten, taalambassadeurs: zij kunnen en willen ons allemaal helpen bij het voorkomen en terugdringen van laaggeletterdheid. Tijdens deze bijeenkomst worden nieuwe contacten gelegd en vervolgafspraken gemaakt. Leden van het Forum AtotZ leveren kosteloos een bijdrage aan deze bijeenkomst. BP Nederland BP Nederland is een van de grondleggers van de stichting. Op vele manieren heeft het bijgedragen aan het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid. In deed het bedrijf dat door de bezoekers van zijn driehonderd pompstations te informeren over het herkennen van laaggeletterdheid. PricewaterhouseCoopers Om de aanpak van laaggeletterdheid te steunen, schenkt PwC jaarlijks maar liefst tweeduizend uur werk aan de stichting. Dankzij de expertise van deze gerenommeerde accountant kunnen we feiten en cijfers over laaggeletterdheid compleet en actueel houden. De Efteling Sinds 2013 werken attractiepark de Efteling en de stichting jaarlijks vier weken samen. Aangezien 1 op de 9 mensen moeite heeft met lezen en schrijven, zullen er ook onder de miljoenen bezoekers van de Efteling veel laaggeletterden zijn. Dat zijn mensen van alle leeftijden en met verschillende achtergronden. Verhalen en sprookjes zitten in het DNA van het park. Zo kan de Efteling bezoekers spelenderwijs wijzen op de kracht en pracht van de verhalen, die je ervaart als je kunt lezen. De stichting is blij net als alle ouders dat de Efteling dit wil doorgeven. Hans Anders Dit jaar werkten we voor het eerst samen met Hans Anders. De bekende brillenketen zorgde ervoor dat klanten hun oog lieten vallen op het telefoonnummer Wie dit nummer belt, kan rekenen op gratis coaching en advies op het gebied van laaggeletterdheid. Deze activiteiten zouden de indruk kunnen wekken dat niet op een euro meer of minder wordt gekeken. Veel organisaties en personen stellen echter kosteloos diensten en middelen ter beschikking. Denk aan catering, locaties, adviezen, onderzoek, reclamemogelijkheden en dergelijke. Onze werkwijze 1

15 15 NAAST DENKEN OOK DOEN Toen Stichting Lezen & Schrijven in 2004 van start ging, wist bijna niemand dat er in Nederland zo veel laaggeletterdheid bestond. En niemand zag het als een maatschappelijk probleem. De eerste taak van de stichting was dus om aandacht te vragen voor laaggeletterdheid. Er moest over worden gepraat door alle betrokkenen. Van laaggeletterden tot overheden en van maatschappelijke instellingen tot bedrijven. Om zo n groot probleem goed aan te pakken, moeten immers alle neuzen in dezelfde richting wijzen. In de beginjaren van de stichting is daarom veel energie gestoken in het agenderen van laaggeletterdheid. Inmiddels staat laaggeletterdheid stevig op de agenda. Ook Stichting Lezen & Schrijven heeft daar een steentje aan bijgedragen. Maar we zijn naast denken ook steeds meer gaan doen! En terwijl het nodig blijft om aandacht te vragen voor laaggeletterdheid, zijn we inmiddels een kenniscentrum dat feiten en cijfers paraat heeft. Waar onze partners de taalscholing voor hun rekening nemen, ondersteunen wij waar nodig met onderwijskundige kennis of lesmateriaal en toetsen, of beide. Het effect van deze aanpak nam het afgelopen jaar verder toe. Er was meer taalscholing en het aantal partners, vrijwilligers en cursisten groeide fors. Zo komt ons doel snel dichterbij: laaggeletterdheid definitief terugdringen. Neem het programma Taal voor het Leven. Wat in 2012 begon als een gedurfd plan, is uitgegroeid tot een aanpak die al aan meer dan tienduizend mensen taalscholing bood. Compleet met heel veel handige taalinstrumenten die erg goed werken, zoals uniek lesmateriaal, oefeningen en toetsen. In 2015 en volgende jaren willen we iedere laaggeletterde in Nederland bereiken. Met hulp van veel partners, waaronder gemeenten, want daar is vaak veel informatie beschik baar. Die hebben we hard nodig om laag geletterden te vinden en taalscholing te organiseren. Hoe gaan we verder 1

16 16 De taalscholing richt zich vooral op de taalvaardigheid. We willen een kenniscentrum zijn op het gebied van taalontwikkeling en scholing van volwassenen. Maar we willen ook de rekenvaardigheid en digitale vaardigheden verbeteren. Want dat gaat vaak samen om beter en zelfverzekerder deel te kunnen nemen aan de maatschappij. dingen mogelijk. Maar we hebben er veel (hulp van) anderen bij nodig. Dus willen we zoveel mogelijk partijen laten samenwerken. Of het nu gaat om taalscholing of om financiële middelen. Hoe groot het probleem van laaggeletterdheid ook is, we hebben de sleutel tot succes in handen. Nu doorpakken is een must. Want dán kunnen we pas echt een vuist maken. Alle gezamenlijke inspanningen beginnen resultaat op te leveren. Net als de ontwikkelde materialen. Daar zullen we dus mee doorgaan. Zo komt er meer taalscholing op locatie. Onze partners krijgen meer instrumenten, zoals de Rekenmeter. We gaan in 2015 meer digitaal materiaal ontwikkelen. Dan kunnen we drempels voor cursisten en taalvrijwilligers nog verder verlagen. Het Project EVA (Educatie voor Vrouwen met Ambitie) zal worden gestart in de regio s Drenthe, Midden- Brabant, Utrecht en Amsterdam. We zullen nog actiever en gerichter op zoek gaan naar laaggeletterden. Vooral vrouwen, want die zijn vaker laaggeletterd dan mannen. En we zijn van plan om laaggeletterdheid ook in Brussel te bespreken. Want al werken we nog zo hard aan taalscholing: we moeten ook blijven agenderen. Werken aan een oplossing, dat doen we natuurlijk niet alleen. Integendeel, de stichting zoekt samenwerking met iedereen die kan helpen om laaggeletterdheid uit te bannen. We zetten graag processen in gang en maken Wat in 2012 begon als een gedurfd plan, is uitgegroeid tot een aanpak die al aan meer dan tienduizend mensen taalscholing bood. Hoe gaan we verder 2

17 17 Van elke euro die... wij ontvangen... besteden we 98,9% aan de doelstellingen Agendering Taalscholing Taalscholing in regio's (Taal voor het Leven) Agendering Nederland Overige baten Bill & Melinda Gates Foundation Taalstimulering ouders (Taal voor Thuis) Fonds Taalscholing in regio s (Taal voor het Leven) Taalstimulering ouders (Taal voor Thuis) Hulp bij taalscholing voor vrouwen (EVA) Eenvoudig te lezen boeken voor volwassenen (Leeslicht/JTI) Agendering Nederland Agendering Europa Agendering divers Preventie Taalscholing vrouwen (EVA) Leescoalitie EU Awareness (subsidie Europese Commissie) JTI Jaarrekening Elke euro goed besteed 1

18 Agendering Nederland Bedrijven Regio s Gezondheidszorg Gezin Week van de Alfabetisering Bellijn Communicatie Onderzoek Instrumenten Agendering Europa European Literacy Network (Elinet) Versterken rol bibliotheken in Europa (Public Libraries 2020) Speciaal gezantschap UNESCO Diversen internationaal Agendering Divers Preventie via Dolfje Weerwolfje Vaders Voor Lezen (Leescoalitie) Preventie Uitreiking Taalheldprijs Fonds- en relatiemanagement Begeleiding Forumleden AtotZ (Nieuwjaars)bijeenkomsten en jubileumboek Kennisvermeerdering (nieuwe) gemeenteraadsleden Campagne Taal maakt Gezonder voor eerstelijnszorgverleners Jaarrekening Elke euro goed besteed 2

19 19 Lasten naar kostensoort... Functionele lasten Fondsenwerving Productiekosten Lonen en salarissen Sociale lasten Huisvesting Diversen Kantoor (o.a. automatisering, telefoon en portokosten) Pensioenlasten Algemeen (o.a. accountant, administratie en verzekeringen) Afschrijvingen Educatief materiaal, trainingen, instrumenten en wervingsmaterialen TOTAAL Jaarrekening Elke euro goed besteed 3

20 20 Social media Aantal lezers digitale nieuwsbrief TvhL (e-zines) Aantal volgers op L&S account Twitter jan dec Aantal reacties op Facebookpagina en tweets op Twitter van L&S Aantal pageviews Aantal views op YouTube 895 Campagne Moeite met lezen ofzo? pageviews views Week van de Alfabetisering pageviews lezenenschrijven.nl subscribers tijdvoortaal.nl taalvoorhetleven.nl pageviews jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Jaarrekening Elke euro goed besteed 4

21 21 Dat bord? Superhandig! Dat gebruik ik altijd om mijn handdoek over te hangen.

22 22 Kijkend naar 2015 We hebben in al veel bereikt, maar we zijn er natuurlijk nog lang niet. Voor 2015 en verdere jaren liggen er dan ook veel mooie plannen, ideeën en nieuwe doelstellingen klaar. Want één ding is zeker: we willen laaggeletterdheid op alle mogelijke manieren aanpakken. Hoe sneller, hoe beter. Daarom kijken we op deze plek ook graag even vooruit naar enkele projecten die nog moeten komen. Projecten waarmee wij en talloze anderen nu al bezig zijn. En waarvan we veel verwachten. De projecten in

23 23 SUCCES VOOR SUCCES! De Succes!-serie is een leesen schrijfmethode voor volwassenen tot niveau 2F (einde basisschool). De serie omvat boekjes over alledaagse, praktische zaken. Tot nu toe doet de serie haar naam alle eer aan. Dat willen we dus zeker doortrekken in Dit jaar wordt de basisserie van 43 delen aangevuld met naar schatting 10 à 15 delen. Deze zullen specifiek gericht zijn op thema s die voor volwassenen belangrijk zijn, zoals betalen, schulden, belastingen, kind en school, et cetera. Succes! Help, ik ben mijn pinpas kwijt! 1F 10 WEEK VAN DE ALFABETISERING 2015 Dinsdag 8 september is het Wereldalfabetiseringsdag. Op die dag staan we wereldwijd stil bij het thema laaggeletterdheid. In Neder land valt deze dag altijd in de Week van de Alfabetisering, die we dit jaar alweer voor de elfde keer organiseren. Daarbij vormt het thema Tijd voor Taal voor de tweede keer de rode draad door de vele activiteiten. Het programma is uiteraard nog niet volledig bekend. Vele organisaties hebben zich al aangemeld als deelnemer en dat zullen er vast nog veel meer worden. Zo zal het programma langzaam maar zeker groeien. We houden u graag op de hoogte via VERDERE UITROL TAAL VOOR HET LEVEN Op dit moment draait Taal voor het Leven bij wijze van proef in zes Nederlandse arbeidsregio s. Het programma geeft invulling aan een belangrijke taak van Stichting Lezen & Schrijven: helpen bij taalscholing. De aanpak bestaat uit meerdere onderdelen. Zo brengen we in kaart welk taalaanbod een regio kent. Dat vullen we vaak aan met leermaterialen en kennis. Ook leiden we vrijwilligers op en werven we cursisten. Juist die brede aanpak maakt Taal voor het Leven zo succesvol. Kijk maar naar de resultaten tot nu toe. Vanaf 2015 willen we de vruchten van het proefprogramma dan ook geleidelijk beschikbaar maken voor heel Nederland. Dat betekent een uitbreiding van 6 naar alle 35 arbeidsregio s. De afgelopen jaren zijn er heel wat nuttige samenwerkingen tot stand gekomen. Die kunnen straks allemaal gaan profiteren van de opgedane ervaring. Dit boekje gaat over pinpassen, creditcards en de bank. De projecten in

24 24 REKENEN OP DE BELLIJN! Wie moeite heeft met lezen en schrijven (of zo iemand kent), kan bellen. Medewerkers van Stichting Lezen & Schrijven helpen dan met advies en coaching. Dat is al even zo, maar sinds begin 2015 bieden we ook hulp aan mensen die moeite hebben met rekenen. Of met digitaal werken. Vaak komt dit soort problemen namelijk door een gebrek aan taalvaardigheid. Door dit samen aan te pakken, kunnen we de problemen oplossen. Uiteraard kunnen en zullen we daarbij helpen. Ook via de bellijn. SPEEL DOLFJE WEERWOLFJE THE GAME De bedenker van Dolfje Weerwolfje, Paul van Loon, zet zich al langer in voor laaggeletterden. Daarbij speelt Dolfje Weerwolfje vaak een hoofdrol. In de Week van de Alfabetisering begint hij aan een nieuw avontuur. Dan wordt namelijk Dolfje Weerwolfje The Game gelanceerd. In het spel kun je op een vrolijke manier aan de slag met lezen en schrijven. Je wordt meegenomen in een wereld vol taal. Het doel is vooral om lezen en schrijven leuk te maken voor kinderen, zodat ze in de toekomst sneller een boek zullen pakken. Dolfje Weerwolfje, zijn vriendinnetje Noura en zijn neef Leo nemen je in het spel mee op avontuur. Het spel bestaat uit twintig levels, met steeds vijf verschillende spelletjes op drie moeilijkheids niveaus. Binnen elk level verdien je punten en krijg je een prijs, zoals een leuke mop, een weetje of een kleurplaat. Bovendien verdien je in elk level een stuk van een spannend Dolfje Weerwolfjeverhaal. Als je alle levels hebt gespeeld, heb je ook het hele verhaal gelezen. Aan het eind van het spel heeft Paul van Loon nog een mooie videoboodschap in petto. PARTNERS: UITGEVERIJ LEOPOLD, UITGEVERIJ ZWIJSSEN, FONDS 21 PARTNERS: ECP, MINISTERIE VAN BZK, MINISTERIE VAN SZW, MINISTERIE VAN OCW De projecten in

25 25 NÓG BETER WORDEN IN ZIEKENHUIZEN Iedereen mankeert weleens wat en bijna iedereen komt in het leven weleens in het ziekenhuis. Dan is het wel handig als je een beetje begrijpt wat er allemaal gebeurt. Daarom doen ziekenhuizen hun best om helder met patiënten te communiceren. Dat vergroot de kwaliteit van zorg én de veiligheid. Geen wonder dat ziekenhuizen graag meedoen om laaggeletterdheid aan te pakken! Neem het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG), het Flevoziekenhuis en het Albert Schweitzer ziekenhuis. Hier kunnen patiënten, bezoekers en medewerkers op een vast moment in de week terecht bij het taalspreekuur in de hal. Ze kunnen er vragen stellen die met taal te maken hebben. Je loopt er zó naar binnen, hoeft je nergens voor te schamen en je wordt snel geholpen. Per spreekuur komen er gemiddeld vijf mensen, die we helpen met taalscholing op maat in de buurt. In 2015 willen we nog meer laaggeletterden vinden via het ziekenhuis. Om ze dan direct verder te helpen. Dat zou heel goed kunnen per afdeling. Denk aan taalscholing tijdens de dialyse of taaltoetsing voor een operatie. MEER MANS MET EVA In startte in Tilburg het project Educatie voor Vrouwen met Ambitie, oftewel EVA. EVA is een verdieping van Taal voor het Leven. Dit is een samenwerking van vele partners, waarvoor ook minister van Onderwijs en Emancipatie Jet Bussemaker en wethouder emancipatie & integratie Marcelle Hendrickx hebben getekend. EVA is gericht op vrouwen die al Nederlands spreken en beter willen leren lezen, schrijven, rekenen en werken met de computer. Uit onderzoek* blijkt dat 47% van de vrouwen niet genoeg verdient om zelfstandig te leven. Dat kun je pas als je met betaald werk meer dan 70% van het nettominimumloon verdient (vaak minder dan duizend euro per maand). Maar van alle laagopgeleide vrouwen haalt 71% dit niet**. Dat is bijna drie kwart! En daar wil EVA dus iets aan doen. EVA zal ook in Amsterdam, Utrecht en Emmen gaan draaien, vanaf maart 2015 is in de lucht, een website waarop we gerichte scholing aanbieden in praktische modules. * bron: Emancipatiemonitor ** bron: Emancipatiemonitor 2012 De projecten in

26 De projecten in INHOUD 26 EUROPESE BIBLIOTHEKEN Openbare bibliotheken zijn van grote waarde voor een maatschappij. Zij hebben zich de laatste tijd ontwikkeld van uitleenpunten van boeken tot een tweede huiskamer waar mensen elkaar ontmoeten, waar je kunt leren en waar je enorm veel (digitale) informatie vindt, want stoffige bibliotheken bestaan bijna niet meer, dat beeld is achterhaald. Europa telt openbare bibliotheken. Die trekken jaarlijks 100 miljoen bezoekers. Bij een aantal van hen gingen we in op bezoek en we verzamelden hun verhalen. In 2015 maken we de reeks af met bijzondere verhalen van bezoekers, Europarlementariërs en bibliotheekprofessionals. Een reeks die laat zien dat openbare bibliotheken echt levens veranderen. Ook met filmpjes, een e-pub en een boek gaan we vertellen hoe belangrijk openbare bibliotheken in Europa zijn. Dit kunnen we doen dankzij een bijdrage van de Bill & Melinda Gates Foundation. TAALHELDENPRIJS Vanaf 2015 reiken we de Taalhelden prijs uit. Taalhelden zijn personen die zich in het voorgaande jaar opvallend hebben ingezet voor een beter geletterd Nederland. De Taalheldenprijs begon als cadeau van Stichting Lezen & Schrijven aan Prinses Laurentien, toen zij in van voorzitter erevoorzitter werd van de stichting. Een van onze trouwe partners, Achmea, zorgt voor het prijzen geld. De Taalheldenprijs wordt uitgereikt in drie categorieën: 1. Taalcursist: een (oud-) lees- en schrijfcursist en/of taalambassadeur. 2. Taalbegeleider: iemand die lees- en schrijf cursisten begeleidt. 3. Bruggenbouwer: iemand die met bijzondere inzet een geletterde samenleving dichterbij brengt, bijvoorbeeld via een bedrijf of netwerkorganisatie. Er zijn dus drie winnaars. Iedere winnaar krijgt de Taalheldenspeld en een geldbedrag, die hij of zij naar eigen goed dunken kan besteden. De prijs wordt vanaf 2015 jaarlijks uitgereikt.

27 27 Als je je post niet goed kunt lezen, kun je zomaar voor een gesloten schoolpoort komen te staan.

28 28 De verhalen achter de feiten en cijfers Snel naar Testimonials Trots op Efteling CPNB Randstad ProDemos T-Mobile Universiteit Maastricht Stichting Lezen & Schrijven Elinet De Kraamvogel Bibliotheek Utrecht ROC van Twente Gemeente Amsterdam British Petroleum ABC Noord-Holland

29 29 OLAF VUGTS DIRECTEUR IMAGINEERING DE EFTELING Als je in één klap heel veel kinderen aan het lezen kunt krijgen, zeg je natuurlijk geen nee! Dat de Efteling en Stichting Lezen & Schrijven plezierig samenwerken, is niet zo vreemd. Al 63 jaar beleven bezoekers met hart en ziel sprookjes in de Efteling. En als hoeder van sprookjes willen we graag dat kleine en grote mensen van al onze prachtige verhalen kunnen genieten. Dat kan bij ons op allerlei manieren. Natuurlijk met woorden in diverse talen. Maar ook via beelden, geluiden en geuren. Alle zintuigen doen mee. Zo nemen we de bezoekers mee in het sprookje. Traditioneel worden sprookjes ook veel gelezen en voorgelezen. Daar moet je dan wel eerst voor kunnen lezen. En dat is precies waar de stichting op uit is. We helpen dus graag om dat te bereiken. In de Week van de Alfabetisering bijvoorbeeld. Toen zijn veel bekende Nederlanders komen voorlezen in de Efteling. Ook hebben we in vier weken tijd speciale doeboekjes uitgedeeld, vol taalspelletjes en opdrachten. Die kregen de kinderen gratis bij de ingang van de Efteling. Vooral de speurtocht door ons park was heel populair. Maar er stonden ook veel dingen in om thuis te doen. Hierdoor hebben we wel bezoekers bereikt. Een andere blikvanger was de Sprookjessprokkelaar. Hij stond op het Herautenplein om met kinderen op de foto te gaan en verhalen te vertellen. Dat kun je ook lezen in het spannende boek van Prinses Laurentien, Paul van Loon en de Efteling: de Sprookjessprokkelaar. Een boek dat het belang van lezen en voorlezen heel mooi aangeeft. Want verhalen prikkelen de fantasie en zijn goed voor de taalontwikkeling. In het najaar hebben we naar ruim Nederlandse en Vlaamse basisscholen een gratis exemplaar opgestuurd, voor de schoolbibliotheek. Met een gezamenlijke brief van de Efteling en de stichting erbij. Laaggeletterdheid kun je namelijk maar op één manier goed aanpakken: sámen! Testimonial Olaf Vugts

30 30 Trots op Stichting Lezen & Schrijven is op allerlei manieren bezig met taal, rekenen en digitale vaardigheden. Om te beginnen blijven we het hele jaar door aandacht vragen voor het probleem van laaggeletterdheid. Maar we stoppen ook veel energie in taalscholing (bijvoorbeeld via het programma Taal voor het Leven). En natuurlijk proberen we laaggeletterdheid zoveel mogelijk te voorkomen. Veel van wat we doen, doen we samen met zeer betrokken partners. Dat levert resultaten op waar we met zijn allen trots op mogen zijn. Hierna volgt een greep uit de resultaten die we in hebben behaald. Trots op 1

31 31 TAALMETER VINDT HONDERDEN LAAGGELETTERDE JONGEREN IN ROTTERDAM LEGER DES HEILS ACADEMIE LEIDT EIGEN TAALTRAINERS OP Jongeren met vragen over onderwijs, werk of inkomen kunnen zich melden bij het Jongerenloket van de gemeente Rotterdam. Het gaat om jongeren tussen de 16 en 27 jaar die geen opleiding volgen of baan hebben. Taal kan de oorzaak zijn van hun problemen. Jongerenloket Rotterdam en Stichting Lezen & Schrijven pakken dat samen aan. Eerst maken alle jongeren van het Jongerenloket de online Taalmeter. Die maakt moeite met taal binnen 12 minuten zichtbaar. Sinds juni 2013 zijn er ruim 800 Taalmeters afgenomen en wat blijkt: één op de drie jongeren heeft moeite met taal. Zij kunnen meteen terecht bij het Taalpunt, want dat zit in hetzelfde Jongerenloket. Daar krijgen ze een taaltraject op maat, afgestemd op hun persoonlijke situatie. Veel jongeren kunnen dan wél doorstromen naar werk of school. En ze vinden het weer leuk om hier een succes van te maken. PARTNER: JONGERENLOKET ROTTERDAM Ja, ik wil anderen Mensen in opvanglocaties helpen om beter hebben vaak meerdere problemen: te leren lezen en schulden, verslaving schrijven en/of gezondheidsproblemen. Maatschappelijk werk is er al volop mee bezig. Maar als je niet zo goed bent met Ik word taalvrijwilliger! taal, kom je daar soms niet vanzelf uit. En dat is vervelend als je gewoon wilt meedoen in de samenleving. Daarom zijn Stichting Voor gratis advies en coaching kun je ook bellen met of kijk op Lezen & Schrijven en het Leger des Heils cliënten in de opvang gaan begeleiden. Onder meer via scholing. In is met Taal in de Opvang gestart in steden als Dordrecht, Zwolle en Rotterdam. De stichting heeft acht nieuwe taaltrainers voor het Leger des Heils getraind. Die trainers hebben zelf weer taalvrijwilligers opgeleid binnen het Leger des Heils. En de taalvrijwilligers begeleiden nu cliënten een-op-een of in een groep. De cursusmaterialen voor de vrijwilligers en de lesmaterialen voor de cliënten zijn gratis. De opleiding tot taalvrijwilliger heeft inmiddels een vaste plaats gekregen binnen de Leger des Heils Academie. Verder is het Leger des Heils de Taalmeter gaan gebruiken om het taalniveau van cliënten in te schatten. PARTNER: LEGER DES HEILS Trots op 2

32 32 EPPO VAN NISPEN TOT SEVENAAR DIRECTEUR CPNB Je kunt wel vreselijk serieus zijn, maar met een beetje humor bereik je vaak veel meer Persoonlijk zeg ik: we mogen trots zijn op wat ons kleine land allemaal voortbrengt. We hebben met z n allen veel kennis en cultuur in huis. En via taal kunnen we dat ook verder laten groeien en met elkaar delen. Dus laten we vooral zoveel mogelijk laaggeletterden aan het (voor)lezen krijgen en zorgen dat iedereen in 2025 kan lezen en schrijven! Dat is ook het doel van de Leescoalitie, waarin Stichting Lezen, de Koninklijke Bibliotheek, de Vereniging van Openbare Bibliotheken, CPNB en Stichting Lezen & Schrijven samenwerken. Organisaties waarvan je dat misschien niet direct zou verwachten. Maar al willen onze zakelijke belangen weleens botsen, kinnesinne komt in ons woordenboek niet voor. Dan beperk je jezelf alleen maar. We trekken liever eensgezind met elkaar op, omdat we gewoon hetzelfde doel hebben. Om dit te bereiken, moeten laaggeletterden gemakkelijk toegang krijgen tot boeken en verhalen. Daar was iedereen het eigenlijk eind 2012 al over eens, toen we nog niet eens Leescoalitie heetten. We doen ons werk vanuit het hart, als een soort roeping. En we vertellen ons verhaal op een manier die direct aanspreekt. Niet te droog dus, want dan wil niemand luisteren. We kiezen liever voor humor en een beetje luchtigheid, dat komt gewoon veel beter binnen. Het leven is nu eenmaal te kort om kansen te laten liggen. Vandaar dat we graag snel schakelen en out of the box denken. Op die manier kunnen we taal en lezen leuk maken. Tot nu toe lijkt het werk van de Leescoalitie behoorlijk succesvol, maar we kunnen het nog niet echt meten. Wel zien we dat de media ons verhaal goed oppikken. Zo krijgen we veel gratis publiciteit en kunnen we heel veel mensen bereiken. Precies wat we willen dus. Testimonial Eppo van Nispen tot Sevenaer

33 33 MEDEWERKERS KRINGLOOPWINKEL STEENWIJKERLAND STARTEN MET TAAL Bij de Kringloopwinkel Steenwijkerland en omstreken werkten zo n 150 mensen. Dat werken viel niet iedereen mee. Misschien had het iets te maken met taalvaardigheid? De kringloopwinkel wilde het weten en vroeg Stichting Lezen & Schrijven om advies. Het advies was om eerst het taalniveau van alle medewerkers te meten. Vanaf 2013 zijn daarom 162 Taalmeters afgenomen. Volgens die Taalmeters waren 93 medewerkers laaggeletterd. Deze uitslag zette iedereen aan het denken. De stichting zocht samenwerking met de gemeente, het roc en vrijwilligers. Er werden lesmateriaal en ondersteuning beschikbaar gesteld. Zo konden cursisten en hun collega s eenvoudig aan de slag met taal op het werk. Omdat iedereen (ook het management) de Taalmeter had gemaakt, was er haast geen weerstand. Wie laag scoorde op de Taalmeter werd niet raar aangekeken. Het werd juist gezien als mooie kans om je te verbeteren. De Taalmeter is nu vaste prik binnen het personeelsbeleid van de organisatie. PARTNER: KRINGLOOPWINKEL STEENWIJKERLAND E.O. IGSD STEENWIJKERLAND EN WESTERVELD (INTERGEMEENTELIJKE SOCIALE DIENST), ROC LANDSTEDE, NOORDWESTGROEP JARABEE IN TWENTE VERSTERKT GEZINNEN Cliënten die zichzelf beter kunnen redden: dát ziet jeugdorganisatie Jarabee graag. Want mensen krijgen meer zelfvertrouwen als ze meer kunnen. En ze hebben minder ondersteuning nodig. Dus maakte Jarabee haar medewerkers enthousiast om laaggeletterdheid aan te pakken. De organisatie actief in veertien Twentse gemeenten stelde een projectleider en een coördinator aan. De projectleider verzamelde alle aanmeldingen via medewerkers, die hiervoor de training Herkennen & Doorverwijzen van Stichting Lezen & Schrijven hadden gevolgd. Om te zien of cliënten moeite hebben met lezen en schrijven, werd de Taalmeter ingezet. De coördinator, afkomstig van een Taalpunt, bood de cursist vervolgens een geschikt taaltraject aan. Alle cursisten zijn langere tijd gevolgd: vooraf én achteraf is gemeten hoe taalvaardig ze waren en hoe goed ze meededen in de samenleving. Taalvrijwilligers hielpen ook mee. Dat waren eigen medewerkers van Jarabee en mensen uit hun netwerk. PARTNER: JARABEE Trots op 3

34 34 MARJOLEIN TEN HOONTE DIRECTEUR ARBEIDSMARKT BIJ RANDSTAD Ze zeggen niet alleen dat ze denken én doen, maar ze doen het ook echt! Al jaren werken we bij Randstad samen met Stichting Lezen & Schrijven en dat gaat heel prettig. De stichting pakt alle dingen praktisch aan en dat kunnen we goed gebruiken. Ze zeggen niet alleen dat ze denken én doen, maar ze doen het ook echt. Dat vind ik heel verfrissend voor een stichting. Zo bedenken ze middelen waar we veel mee kunnen. De Taalmeter bijvoorbeeld. Voor ons is het best handig dat we dat zelf niet hoeven te ontwikkelen, maar het gewoon kunnen inzetten. En de Taalpunten, waar we vaak naar verwijzen? Die zijn er allemaal al! Bij Randstad Groningen zelfs in onze eigen vestiging. Daar kunnen we dus direct gebruik van maken. Werkgevers zijn erg blij dat we laaggeletterdheid zo serieus nemen. Want we moeten bij Randstad vooraf altijd kijken wat iemand wel of niet kan. Hoe beter we dat doen, des te groter de kans dat iedereen op de juiste plek terechtkomt. En dat is natuurlijk het beste voor iedereen. Als een werkgever te laat ontdekt dat iemand te laaggeletterd is voor bepaalde taken, heeft hij toch een probleem. Dat kan allerlei gevolgen hebben. Je kunt bijvoorbeeld eerder onveilige situaties of zelfs ongevallen krijgen als mensen niet goed kunnen lezen. Maar in je werk heb je ook steeds vaker digitale vaardigheden nodig. Erg vervelend als je daarin niet kunt meekomen. Taal is gewoon een must om aan werk te komen, je werk te kunnen doen en te groeien in je functie. Dat weten werknemers, werkgevers, wij én de stichting allemaal. Dus doen we er ook samen iets aan. In Groningen zijn we daarmee begonnen en dat was meteen al een succes. Daarom gaan we er nu in heel Nederland mee aan de slag. Testimonial Jacoline Poldervaart

35 35 VADERS VOOR LEZEN VOORLEESSERVICE OP TV MET ZEG NS B In Nederland wordt minder voorgelezen dan in de landen om ons heen. Dat is gek, want we weten dat veel voorlezen laaggeletterdheid voorkomt. Als ouders hun kind actief opvoeden met lezen, is de kans dat het later blijft lezen vijf keer zo groot. Vooral vaders moeten vaker en meer voorlezen. Daartoe hebben we ze aangemoedigd met een speciale campagne: de Vaders Voor Lezen Voorleesservice. Inmiddels maken zo n negentig organisaties in Nederland hiervan gebruik, zoals BP, het UWV en Groupon. Elke maand ontvangen die organisaties gratis een speciaal geschreven digitaal verhaal. Ook kunnen ze trainingen volgen om zelf voorleesworkshops te geven. Vaak is de voorleesservice van Stichting Lezen & Schrijven het opstapje geweest voor écht beleid rondom laaggeletterdheid. Zes afleveringen lang was Zeg ns B in op de buis. De serie gaf Nederland een kijkje in het leven van zeven laaggeletterde mensen. De uitzendingen schetsten een beeld van laaggeletterdheid en de uitdagingen waar laaggeletterden voor staan. Veel kijkers vonden het ontroerend, verrassend, ontluisterend en mooi. Caroline Tensen presenteerde de serie en hielp de laaggeletterden om over hun schaamte en angsten heen te stappen. KRO-NCRV heeft de volledige productie gefinancierd. Stichting Lezen & Schrijven zorgde voor de kandidaten en gaf inhoudelijk advies. PARTNER: KRO/NCRV PARTNERS: DE LEESCOALITIE, ACHMEA, BP, UWV, GROUPON, UWV, ABN/AMRO, ESPRIA, HEMA, COGAS, MINISTERIE VAN SZW, SAB CATERING, TNO. Trots op 4

36 36 KARS VELING DIRECTEUR PRODEMOS We houden het graag simpel, want in een democratie is het belangrijk dat iederéén het snapt We leven in een democratie. Dat betekent dat iedereen gelijke kansen heeft om zijn stem te laten horen. Al is dat vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Kijk maar eens naar allerlei verkiezingen, zoals die voor de Gemeenteraad, Provinciale Staten, Tweede Kamer. Snapt iedereen eigenlijk wel waar het over gaat? Bij ProDemos denken we van niet. Er zijn nog veel mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Mensen die daardoor niet goed weten hoe ze moeten stemmen. Of waarom en op wie. We willen die mensen helpen om het allemaal wél te snappen. Dat doen we door bij elke verkiezing een speciale krant te maken voor laaggeletterden. Met tekst en uitleg in gewone mensentaal. En met plaatjes, want taal is meer dan alleen tekst. Het is een combinatie van signalen in woord en beeld. Dat kunnen we elke dag zien in de krant, in tijdschriften, op websites. Overal om ons heen eigenlijk. Nu hebben we zelf wel verstand van verkiezingen. Dus we weten precies wát we willen vertellen. Maar dan moeten we ons verhaal nog versimpelen en snapbaar maken. Daarom werken we graag samen met Stichting Lezen & Schrijven. Want die begrijpt als geen ander wat je moet doen om begrepen te worden. Onze verkiezingskranten voor laaggeletterden zijn daar het bewijs van. Neem onze verkiezingskrant voor de Provinciale Staten. In acht pagina s leggen we uit hoe het precies zit. Voorop een grote stembus met de kreet Stem ook! Binnenin een eenvoudig achtstappenplan met tekeningen en uitleg. Zo simpel mogelijk allemaal. Ook bij de verspreiding van de verkiezings krant helpt de stichting ons heel goed. Ze hebben natuurlijk een groot netwerk, van bibliotheken tot publieke instellingen. Daar maken we dankbaar gebruik van. Door onze samenwerking kunnen we letterlijk en figuurlijk meer mensen bereiken. En dat brengt een democratische samenleving weer wat dichterbij. Testimonial Kars Veling

37 37 START PROJECT PUBLIC LIBRARIES 2020 In januari startte vanuit de vestiging in Brussel het project Public Libraries Het is vooral gericht op beleidsmakers en de Europese politiek. Want het beeld dat zij van bibliotheken hebben, klopt vaak niet meer. Openbare bibliotheken spelen tegenwoordig een andere, grotere rol in de lokale gemeenschap dan vroeger. Ze zijn niet alleen meer bedoeld om boeken te lenen. Het zijn ook plekken waar elk jaar meer dan 100 miljoen mensen hun (digitale) vaardigheden ontwikkelen. Waar ze kunnen leren, creëren en veel nieuwe ideeën kunnen opdoen. Alleen of met elkaar. De openbare bibliotheken in Europa zijn dus complete leercentra geworden. En daar wil het project alle beleidsmakers en de Europese politiek graag op wijzen. Dat begint al aardig te lukken. Zo kwam Martin Schultz in persoonlijk naar de bibliotheek van Keulen. Daar pleitte hij voor meer steun aan openbare bibliotheken. Ook maken steeds meer feiten & cijfers dat het beeld langzaam maar zeker verandert. In 2015 komt er een speciale campagne. Daarin vertellen mensen uit heel Europa hoe openbare bibliotheken hun leven hebben beïnvloed. Public Libraries 2020 wordt gefinancierd door de Bill & Melinda Gates Foundation. PARTNERS: BILL & MELINDA GATES FOUNDATION, EUROPEAN LIBRARIES, PUBLIC LIBRARY ASSOCIATIONS Trots op 5

38 38 SOLER BERK MANAGER CORPORATE RESPONSIBILITY T-MOBILE NEDERLAND Alleen sámen kun je grenzen verleggen Tien jaar lang heb ik bij Stichting Lezen & Schrijven gewerkt. En steeds heb ik beseft: het gaat niet om mij, maar om anderen. De laaggeletterden dus. Bij de stichting denk je vooral in kansen (die laaggeletterden vaak niet kunnen benutten), en hoe je voor hen het verschil kunt maken. Dat heeft altijd al in het DNA van de stichting gezeten. Vanaf het moment dat we van start gingen tot op de dag van vandaag. Dag en nacht waren we soms bezig: eten op kantoor en weer door. We voelden het niet als werk, maar als roeping. Je wilt geen beperkingen zien. Niet denken vanuit budgetten, maar vanuit kansen. Dus moet je wel een doorzetter zijn. Soms is er veel weerstand tegen ideeën, alleen omdat ze nieuw zijn. Neem de Taalmeter: die zagen de officiële instanties niet meteen zitten. Maar de laaggeletterden zelf wel. We hebben eerst met eigen geld een proef gedaan bij enkele gemeenten. Pas daarna was iedereen overtuigd. Bij de stichting denk je nooit aan jezelf, maar aan het doel. Dat weet iedereen ook van elkaar, net als onze partners. Daarom is het zo n hechte club. De een vult en wakkert de ander voortdurend aan. Zo inspireer je elkaar. Je gaat samen stap voor stap een beetje verder. Nooit alleen als stichting of collega: iederéén in de samenleving is welkom. Daarbij loop je ook wat harder voor elkaar en voor het hogere doel. Alle collega s zijn teamspelers en geven elkaar de ruimte voor vernieuwende en eigen ideeën. Hoe creatiever, hoe beter! Dat is natuurlijk een hele fijne sfeer om in te werken. Ik werk nu ergens anders, maar kom nog vaak even langs en dat voelt als een warm bad. Daarom ga ik ook een club van exwerknemers (alumni) opzetten. Want er is veel wat ons verbindt en ons altijd zal verbinden. Zo blijven we sámen ons steentje bijdragen. Testimonial Soler Berk 1

39 39 Succes! IN 6 PASSENDE LES- EN LEERMATERIALEN PIJNACKER-NOOTDORP COMBINEERT FORMEEL EN NIET-FORMEEL TAALONDERWIJS Waar doe jij de Het taalonderwijs boodschappen? aan volwassenen kende eigenlijk geen goede papieren methode om lezen en schrijven te leren (niveau instroom Dit boekje gaat over kopen op de tot 2F). Er waren markt en alleen op internet. wat losse onderdelen. In hebben we in kaart gebracht wat er zoal aan les- en leermateriaal was en wat er zou móéten zijn. Hierover werd volop met taalvrijwilligers gesproken. Vervolgens ontwikkelden we een methode die ook vrijwilligersorganisaties makkelijk kunnen gebruiken. Zulke organisaties hebben weinig te besteden (dus geen duur drukwerk), maar door hun simpele opzet hebben ze wél vaak een papieren versie nodig. PARTNERS: VRIJE UNIVERSITEIT, DUO ONDERWIJSONDERZOEK In is de wetgeving voor volwassenenonderwijs veranderd. Hierdoor kregen gemeenten meer ruimte om formeel en nietformeel taalonderwijs te combineren. Dat was goed nieuws voor de gemeente Pijnacker-Nootdorp, die samenwerkt met onder andere het roc, Bibliotheek Oostland en Stichting Lezen & Schrijven. Want nu kon men de krachten van het roc (onderwijs) én de bibliotheek (netwerk) samen beter benutten. De opzet is eenvoudig: een docent van het roc ondersteunt de ruim veertig taalvrijwilligers in de gemeente. Het Taalhuis (in de bibliotheek zelf) speelt hierin een belangrijke rol. Laaggeletterden en taalvrijwilligers kunnen er terecht met al hun vragen over basisvaardigheden. En dan is de koppeling met het juiste taalaanbod snel gemaakt. De bibliotheek coördineert de getrainde vrijwilligers in het Taalhuis. Het roc zorgt voor onderwijskundige ondersteuning. PARTNERS: GEMEENTE PIJNACKER-NOOTDORP, BIBLIOTHEEK OOSTLAND, ROC MONDRIAAN Trots op 6