BIJLAGE 10. Overzicht erkende maatregelen energiebesparing per bedrijfstak

Transcriptie

1 gebouwschil warm faciliteiten Voor de beoordeling van schietgeluid wordt de dag-avond-nachtwaarde (Bs,dan) gebruikt, die bepaald wordt als een gewogen gemiddelde van de B waarden voor de verschillende juridische beoordelingsperioden (8s.uag 8s,avond 8s,nacht) Net als in de beoordelingsprocedures voor wegverkeers- en industriegeluid wordt voor de avond- en nachtperiode een extra toeslag van 5 en 10 db gehanteerd. In de formules voor de berekening van de geluidbelasting zijn deze toeslagen reeds verwerkt. Daarnaast wordt voor de dagperiode van de zondag een extra toeslag van 5 db gehanteerd om de extra hinder van schieten op zondag te verdisconteren. Zodoende wordt de dagperiode van de zondag behandeld als ware het een avondperiode. Deze toeslag is op een eenvoudige manier in de formule verwerkt door in de berekening het aantal schoten op zondag voor de dagperiode zwaarder mee te tellen. Een feestdag wordt hierbij ook als een zondag beschouwd. BIJLAGE 10 Overzicht erkende maatregelen energiebesparing per bedrijfstak In deze bijlage zijn per bedrijfstak de erkende maatregelen voor energiebesparing weergegeven. Ook zijn per bedrijfstak beschrijvingen opgesteld om duidelijkheid te geven aan drijvers van inrichtingen welke lijst met erkende maatregelen toepasbaar is voor een inrichting. Een drijver van een inrichting waarvan het desondanks onduidelijk welke lijst toepasbaar is, kan overleggen met het bevoegd gezag om gezamenlijk te bepalen of er een passende lijst is. Indien dit overleg niet leidt tot overeenstemming geldt de algemene verplichting in artikel 2.15, eerste lid, van het enbesluit. De erkende maatregelen zijn na overleg met vertegenwoordigers (en deskundigen) van het bedrijfsleven en het bevoegd gezag opgesteld. De nu aangewezen erkende maatregelen zijn bruikbaar voor een zevental bedrijfstakken. Deze bijlage wordt later aangevuld met nieuwe bedrijfstakken en bijhorende maatregelen, zodat in principe voor alle bedrijfstakken concrete erkende maatregelen beschikbaar zijn. Daarnaast wordt de bijlage regelmatig, in beginsel jaarlijks, geactualiseerd. Voor de volgende bedrijfstakken zijn erkende maatregelen voor energiebesparing aangewezen: 1. kantoren 2. gezondheids- en welzijnszorginstellingen 3. onderwijsinstellingen 4. metalelektro en mkb-metaal 5. autoschadeherstelbedrijven 6. rubber- en kunststofindustrie 7. commerciële datacentra. De erkende maatregelen zijn meestal gekoppeld aan de activiteiten overeenkomstig de indeling van het enbesluit (hoofdstuk 3 en 4). Voor gebouwgebonden maatregelen (met uitzonde ring van ruimteverwarming via een stookinstallatie) en enkele bedrijfstakspecifieke maatregelen zijn geen geschikte (bestaande) activiteiten in het enbesluit genoemd. Daarom zijn naast het koppelen aan activiteiten ook maatregelen gekoppeld aan de hierna genoemde typen maatregelen. Het gaat om maatregelen met betrekking tot: (zoals spouwmuurisolatie) ruimteventilatie; ruimteverwarming; ruimteverlichting buitenverlichting; tapwater; (zoals een persluchtcom pressor, koelinstal latie of serverruimte); processen (zoals gieten of harden). De terugverdientijd van een zelfde besparingsmaatregel, zoals een HR-ketel, kan per bedrijfstak verschillen door bedrijfstakspecifieke kenmerken (aan het gebouw, de installaties en processen). Daarom is het nodig om per bedrijfstak aparte overzichten met erkende maatregelen te hanteren. Bepaalde maatregelen kunnen wel of juist niet als erkende maatregel worden beschouwd puur op basis van een terugverdientijd. Tevens wordt op een aantal punten aangesloten bij de bij de eisen die de technische bouwregelgeving stelt aan de energiezuinigheid, zoals het energielabel en de energieprestatiecoëfficient (EPC) uit het Besluit energieprestatiegebouwen. Hierna wordt per bedrijfstak een overzicht gegeven van de aangewezen erkende maatregelen voor energiebespa ring. 128 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

2 omschrijving omschrijving mogelijke uitgangssituatie economische toepasbaar alternatieve bijzondere TI Maatregelen per bedrijfstak In de volgende paragrafen zijn de erkende maatregelen beschreven voor de bovengenoemde bedrijfstakken. Per maatregel is informatie gegeven over de volgende aspecten: activiteit of type maatregelen; van de maatregel; technieken ten opzichte van uitgangssituatie; op basis van een referentietechniek; technische randvoorwaarden; randvoorwaarden; op een zelfstandig moment of natuurlijk moment?; erkende maatregelen; omstandigheden. In een handreiking, opgesteld in overleg tussen bedrijfsleven en bevoegd gezag, wordt ingegaan op de werking van de methodiek van erkende maatregelen waaronder de verschillende aspecten per maatregel. 1. Metalelektro en mkb-metaal Bedrijven waar metalen in primaire vorm en/of metaalproducten inclusief machines en apparaten (ook elektrische en elektronische) worden vervaardigd. Denk aan giet-, wals-, smelt- of smeedpro cessen, evenals (spaanloze, verspanende en thermische) mechanische bewerking en/of eindbewer king van metalen. Oppervlaktebehandeling (via procesbaden, stralen of coaten) en het verbinden van metalen of legeringen (zoals lassen en solderen) zijn ook kenmerkend. Ter indicatie een aantal SBI-codes die voor de indeling van deze bedrijven veelal worden gebruikt: 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30 en 32. In deze bedrijfstak zijn erkende maatregelen aangemerkt voor de in tabel 5.1 genoemde activiteiten en typen maatregelen. Voor faciliteiten (zoals ICT, productkoeling en grootkeuken/kantine) die met name in kantoorgebouwen plaatsvinden zijn nog geen erkende maatregelen opgenomen. Voor deze typen maatregelen en activiteiten blijft artikel 2.15 van het enbesluit gelden. In een later stadium kunnen hiervoor alsnog erkende maatregelen worden opgenomen. Maatregelen Tabel 5.1 Aangewezen erkende maatregelen voor energiebesparing in de Metalelektro en mkb-metaal Gebouwschil Nummers*) 18, Processen 19 In werking hebben van een stookinstallatie lemissies naar de lucht) 2-4,9 In werking hebben van een koelinstallatie 23 Reinigen, lijmen of coaten van metalen 24,25,32 Aanbrengen anorganische deklagen op metalen Beitsen of etsen van metalen Elektrolytisch of stroomloos aanbrengen van metaallagen op metalen Aanbrengen van conversielagen op metalen Thermisch aanbrengen van metaallagen op metalen Drogen van metalen Gebouwschil Kantoor: Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken. Spouwmuur isoleren. Isolatie in spouwmuur ontbreekt. al Kantoor wordt verwarmd, bi Kantoor wordt verwarmd en gekoeld. al Zelfstandig moment: Nee, bi 129 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

3 Gebouwschil f2] Kantoor: Aanvoertemperatuur cv-water automatisch regelen op basis van buitentemperatuur. f3] Kantoor: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. In gebouwen met minimaal energielabel C dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 20030f 2 werking hebben van een stookinstallatie lemissies naar de lucht) Kantoor: Aanvoertemperatuur cv-water automatisch regelen op basis van buitentemperatuur. Weersafhankelijke regeling toepassen. Weersafhankelijke regeling ontbreekt op een cv-groep met hogetemperatuurverwarming. Weersafhankelijke regeling toepassen op groep indien dit op ketel onmogelijk is i.v.m. warmtap watervoorziening. Meerdere verblijfsruimte met totaal bruto vloeroppervlakte van minimaal 150 m2 met verschil lende warmtebehoefte. (1] Kantoor: Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken. [3] Kantoor: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. Uitgangssftuatie op basis van een referentietechniek werking hebben van een stookinstallatie temissies naar de lucht) Kantoor: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. Hoogrendementsketel HR1O7 toepassen. a) Conventioneelrendements- lor-) of bi Hoogrendementsketel HR100 is aanwezig verbeterdrendements- (VR-) ketel is aanwezig voor basislast (bedrijfstijd is meer dan 500 uur voor basislast (bedrijfstijd is meer dan 500 uur per jaar). per jaar). Retourtemperatuur van ketel kan lager zijn dan 55C. Hogetemperatuursystemen (zoals warmtap watersysteem of hogetemperatuurstralingspanelen) verhinderen dat soms. Condensafvoer is mogelijk. al al Zelfstandig moment: Ja, indien aardgasverbruik minder is dan m3 per jaar. b) Aardgasverbruik is minder dan m3 per jaar. b) [1] Kantoor: Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken. [2] Kantoor: Aanvoertemperatuur cv-water automatisch regelen op basis van buitentemperatuur. In gebouwen met minimaal energielabel C dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 20030f te zijn genomen. In werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) Bedrijfshal: Onnodig aanstaan van ruimteverwarming buiten bedrijfstijd voorkomen. Tijdschakelaar of tijdschakelaar met weekschakeling (met of zonder overwerktimer) toepassen. Automatische aan- en uitschakeling ontbreekt. j 5 Bedrijfshal: Warmte in hoge hal actief verdelen naar werkplekken met warmtevraag om verwarming met aardgas te beperken. Ondersteuningsventilator toepassen. Staatscourant 2015 nr oktober 2015

4 Voorziening voor Iuchtcirculatie ontbreekt. Geen vervuilende gassen tzoals las-of lijmdampenl aanwezig. Kraanbaan en ondersteuningsventilator hinderen elkaar niet. Temperatuur boven in hal is minimaal 4 C hoger dan temperatuur op werkniveau. 19] Bedrijfshal: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. Bedrijfshal: Warmteverlies via warmwaterleidingen en -appendages beperken in onverwarmde ruimten. Isolatie aanbrengen om leidingen en appendages. Isolatie om leidingen en appendages ontbreekt. Als fabrikant voorschrijft dat vocht en warmte weg moet kunnen i.v.m. garantie, dan hier rekening mee houden bij keuze isolatiemateriaal. Aardgasvetbruik is minder dan m3 per jaar. Bedrijfstijd van installatie behorende bij leidingen en appendages is minimaal uur per jaar Iter indicatie: een standaard stookseizoen). 7 Bedrijfshal: Debiet cv-pomp automatisch regelen op basis van warmtebehoefte. Cv-pomp met frequentieregeling toepassen. Toeren- of frequentieregeling op cv-pomp ontbreekt. Bij meerdere parallel geschakelde pompen uitvoeren bij Iminimaal) één pomp. Variërend debiet is mogelijk in combinatie met warmteopwekking en -afgiftesysteem. Geen aanpassingen aan driewegkleppen en regelsysteem nodig. 8 Bedrijfshal: Temperatuur per ruimte naregelen. Thermostatische radiatorkranen of ruimtethermostaten toepassen. Individuele naregeling per ruimte ontbreekt. [9] Bedrijfshal: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. In werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) Bedrijfshal: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. al Hoogrendementsketel HR100, bi Hoogrendements- )HR-) H8104 of HR1O7 toepassen. luchtverhitter toepassen. cl Gasgestookte donkere straler toepassen. 131 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

5 11fl werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) al Conventioneelrendements- bi Conventionele luchtverhit- cl Conventionele luchtverhitter 1CR-) of verbeterdrendementa- ter is aanwezig. is aanwezig. IVR-l ketel is aanwezig voor basislast lbedrijfstijd is meer dan 500 uur per jaari. a en bi Condenssfvoer eenvoudig realiseerbaar. cl Rookgasafvoer is mogelijk. [7] Bedrijfshal: Debiet cv-pomp automatisch regelen op basis van warmtebehoefte. [8] Bedrijfshal: Temperatuur per ruimte naregelen. 1 Mogelijke technieken ten Opzichte van uitgangssituatie 10 Kantoor: Onnodig branden van binnenverlichting in pauzea en buiten bedrijfstijd voorkomen. Veegschakeling toepassen. Verlichting wordt handmatig geschakeld per ruimte. Geïnstalleerd vermogen per veegschakeling is minimaal 18 kw. Per veegschakeling zijn maximaal 12 aanpassingen nodig om te voorkomen dat apparatuur onbedoeld wordt uitgeschakeld. Verlichting kan minimaal 1 uur per dag extra uitgeschakeld worden. In gebouwen met minimaal energielsbel C dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 20030f 1 11 Kantoor: Geïnstalleerd vermogen binnenverlichting beperken. al Armaturen met langwerpige fluorescentielampen ITL5I toepassen. bi Armaturen met led-lampen toepassen. Conventionele armaturen met langwerpige fluorescentielampen ITLI zijn aanwezig. Aantal branduren is minimaal uur per jaar. bi Geïnstalleerd vermogen van verlichting neemt door toepassen van led-lampen minimaal 50% af bij voldoende lichtopbrengst. In gebouwen met minimaal energielabel C dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 20030f 12 Bedrijfshal: Onnodig branden van binnenverlichting in pauzes en buiten bedrijfstijd voorkomen. Veegschakeling toepassen. Verlichting wordt handmatig geschakeld per Ideel van del ruimte. Geïnstalleerd vermogen per veegschakeling is minimaal 18 kw. Per veegschakeling zijn maximaal 12 aanpassingen nodig om te voorkomen dat apparatuur onbedoeld wordt uitgeschakeld. Verlichting kan minimaal 1 uur per dag extra uitgeschakeld worden. N.v.t. 132 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

6 13 Bedrijfshal: Binnenverlichting automatisch verminderen op basis van daglichttoetreding door ramen en daklichten. al Daglichtafhankelijke regeling voor dimmen van verlichting toepassen. Daglichtafhankelijke schakeling of-regeling ontbreekt. al Hoogfrequente 1HFl armaturen met langwerpige fluorescentielampen ITLI Iniet retrofiti zijn aanwezig. bi Daglichtafhankelijke schakeling voor schake len van verlichting toepassen. bi Conventionele armaturen met langwerpige fluorescentielampen ITLI zijn aanwezig. Verlichting is apart schakelbaar langs ramen en/of onder daglichtopeningen. Geïnstalleerd vermogen per verlichtingsgroep is minimaal 0,7 kw. Daglichtoppervlak in dak is minimaal 10% van dakoppervlak of daglichtoppervlak in gevel is minimaal 30% van vloeroppervlak. 14 Bedrijfshal: Onnodig branden van verlichting in magazijnen en opslagruimten voorkomen bij wisselend ruimtegebruik. Aanwezigheidschakeling toepassen. Aanwezigheidschakeling ontbreekt. Verlichting is apart schakelbaar per Ideel van dal ruimte. Geïnstalleerd vermogen per verlichtingsgroep is minimaal 0,42 kw. Mogelijke technieken ten Opzichte van uitgangssituatie 15 Bedrijfshal: Vermogen conventionele verlichting met langwerpige fluorescentielampen (TLI verlagen door spanningsverlaging. Spanningsverlagingstoestel toepassen dat spanning verlaagt naar 207 tot 210 Volt. Spanningsverlagingstoestel ontbreekt. Aparte verlichtingsgroep is aanwezig. Geïnstalleerd vermogen per verlichtingsgroep is minimaal 11,5 kw. Aantal branduren is minimaal uur per jaar. [121 Bedrijfshal: Onnodig branden van binnenverlichting in pauzes en buiten bedrijfstijd voorko men. [141 Bedrijfshal: Onnodig branden van verlichting in magazijnen en opslagruimten voorkomen bij wisselend ruimtegebruik. Uitgangssftuatie op basis van een referentietechniek 16 Bedrijfshal: Geïnstalleerd vermogen binnenverlichting beperken. al Armaturen met langwerpige fluorescentielampen (TL5I toepassen. bi Armaturen met led-lampen toepassen. Conventionele armaturen met Iangwerpige fluorescentielampen ITLI zijn aanwezig. Aantal branduren is minimaal uur per jaar. bi Geïnstalleerd vermogen van verlichting neemt door toepassen van ed-lampen minimaal 50% af bij voldoende lichtopbrengst. 133 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

7 Bijzondere Omstandigheden Natuurlilk moment: Ja. [121 Bedrijfshal: Onnodig branden van binnenverlichting in pauzes en buiten bedrijfstijd voorko men. [13] Bedrijfshal: BinnenverTichting automatisch verminderen op basis van daglichttoetreding door ramen en daklichten. [14] Bedrijfshal: Onnodig branden van verlichting in magazijnen en opslagruimten voorkomen bij wisselend ruimtegebruik. 17 Onnodig branden van reclame- en overige buitenverlichting voorkomen zodat verlichting alleen brandt als het donker is en per nacht minimaal 6 uur uit is. Schemerschakelaar en tijdschakelklok toepassen. Schemerschakelaar en/of tijdschakelaar ontbreekt. N.v.t. 18 Energiezuinige motor toepassen. 1E2-motor met frequentieregeling of 183-motor toepassen. Motor met vermogen meer dan 7,5 kw en minder dan 375 kw en met rendementsklasse IE1, 1E2 lzonder frequentieregeling) of lager is aanwezig. N.v,t. Processen 19 Energiezuinige branderpijpen bij doorloopgloeioven toepassen. Hoogrendements. )HR-) branderpijpen toepassen. Conventionele branderpijpen zijn aanwezig. Vermogen brander is minimaal 30 kw. Bedrijfstijd brander is meer dan uur per jaar. N.v,t. Uitgangsshuatie op basis van een referentietechniek 20 Nullasturen persluchtcompressor beperken. Persluchtcompressor met frequentie. of toerenregeling toepassen. Vollast/nullast- of vollast/nullast/uitschakeling is aanwezig. Bij meerdere compressoren uitvoeren bij leidende compressor en rest op basis van aan! uitschakeling. Aantal nullasturen is minimaal uur per jaar (ter indicatie: 4uur per werkdagl. 134 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

8 ? rv jk 21 Energiezuinig perslucht maken door koude lucht te gebruiken. al Koude buitenlucht gebruiken. bi Binnenlucht uit onverwarmde ruimte gebrui ken. Compressor zuigt door zichzelf opgewarmde warme lucht of warme proceslucht aan. al Opening in gevel is mogelijk binnen een afstand van 3 meter. bi Vermogen compressor un kw) vermenigvuldigd met aantal equivalenten van vollasturen (in uur per jaar) is minimaal )kwh per jaar). 22 Warmte van persluchtcompressoren nuttig gebruiken. al Warmte van uchtgekoelde compressor gebruiken voor ruimteverwarming. Warmte van compressor wordt naar buiten afgevoerd. al 1201 Nullasturen persluchtcompressor beperken. N.v.t. bi Warmte van watergekoelde compressor gebruiken voor lagetemperatuurverwarming, verwarming van tapwater of badenverwsr ming. al Aantal equivalenten van vollasturen is bi Vermogen compressor tin kwi vermenigvul minimaal uur per stookseizoen Iter digd met aantal equivalenten van vollasturen indicatie: 10 uur per werkdag in stookseizoen). (in uur per jaar) is minimaal (kwh per Afstand tot te verwarmen ruimte is minder dan 3 jaar). meter. Warmtebehoefte per jaar komt overeen met minimaal 300 m3 warmtapwater van 60C. bi In werking hebben van een koelinstallatie 23 Debiet koelwaterpompen voor ovonwandkoeling van kroesoven automatisch regelen op basis van koudebehoefte. Frequentieregeling op koelwaterpompen toepassen. Parallel systeem met twee frequentieregelaars is aanwezig. Vermogen koelwaterpomp (in kwi vermenigvuldigd met aantal equivalenten van vollasturen un uur per jaari dat pomp is uit te schakelen is minimaal lkwh per jaar). Reinigen, lijmen of coaten van metalen 24 Onnodig aanstaan van werpstralers lwerpwielen, straalmiddeltransport, rollenbaan en afzuiging( tijdens productie-onderbreking voorkomen. Bewegingsmelder op transportbaan (signaal aandrijfmotor( of loadcell aan straaljuk toepassen. Bewegingsmelder en loadcell ontbreken. 135 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

9 t MitNTISNDRÂI Reinigen, lijmen of coaten van metalen Vermogen motor werpstraler is minimaal 20 kw. Takttijd is meer dan 25% van bedrijfstijd van werpstralers Iter indicatie: bij bedrijfstijd van uur per jaar is takttijd minimaal 625 uur per jaarl. Reinigen, lijmen of coaten van metalen 25 Onnodig aanstaan van ventilatie van handspuitcabine of handspuitwand voor poedercoaten voorkomen. Automatische schakeling lverbreekcontactl van afzuiging toepassen. Automatische schakeling ontbreekt. Cabine kan op onderdruk blijven. Ventilatiedebiet 11fl m3 per uurl vermenigvuldigd met tijd lin uur per jastl dat pomp is uit te schakelen is minimaal m3 per jaarl. en Aanbrengen anorganische deklagen op metalen Beitsen of etsen van metalen Elektrolytisch of stroomloos aanbrengen van metaallagen op metalen Aanbrengen van conversielagen op metalen Thermisch aanbrengen van metaallagen op metalen 26 Warmteverlies via distributieleidingen van procesbad beperken. Isolatie aanbrengen om distributieleidingen. Isolatie om leiding ontbreekt. Aansluitvermogen verwarming procesbad (in kw) vermenigvuldigd met bedrijfstijd (in uur per jaar) is minimaal )kw50,,5h per jaar). Temperatuur distributieleiding is meer dan 40C. Lengte ongeïsoleerde distributieleiding is meet dan 4 meter. [27) Warmteverlies via badoppervlak van procesbad beperken en Aanbrengen anorganische deklagen op metalen Beitsen of etsen van metalen Elektrolytisch of stroomloos aanbrengen van metaallagen op metalen Aanbrengen van conversielagen op metalen Thermisch aanbrengen van metaallagen op metalen 27 Warmteverlies via badoppervlak van procesbad beperken. Isolerende drijflichamen van inert materiaal toepassen. Isolerende voorziening ontbreekt. Contact drijflichaam en product is toegestaan. Vermogen procesbad 11fl kw) vermenigvuldigd met bedrijfstijd 11fl uur per jaarl is minimaal lkwh per jaar).temperatuur procesbad is tussen 70 en 100C. Oppervlakte van procesbad is meer dan 2 m2. Staatscourant 2015 nr oktober 2015

10 en Aanbrengen anorganische deklagen op metalen Beitsen of etsen van metalen Elektrolytisch of stroomloos aanbrengen van metaallagen op metalen Aanbrengen van conversielagen op metalen Thermisch aanbrengen van metaallagen op metalen 28 Pomp voor badagitatie toepassen in procesbad. al Beluchtingspomp toepassen, bi Dompelpomp toepassen. Perslucht wordt gebruikt voor badagitatie. Blowerlucht dient schoon te zijn, zodat kwaliteit niet wordt beïnvloed. Debiet perslucht (in m3 per uurl vermenigvuldigd met bedrijfstijd (in uur per jaar) is minimaal lm3 per jaani. Persluchtdruk is meet dan 2 bar. en Aanbrengen anorganische deklagen op metalen Beitsen of etsen van metalen Elektrolytisch of stroomloos aanbrengen van metaallagen op metalen Aanbrengen van conversielagen op metalen Thermisch aanbrengen van metaallagen op metalen 29 Energiezuinige warmteopwekking van ptocesbad toepassen. a) Hoogrendementsketel HR1O7 met warmtewis- b) Hoogrendementsketel HR100, HR1O4 of selaar (voor procesbad) toepassen. HR1O7 toepassen. al Elektrische warmteopwekking is aanwezig. bi Conventioneelrendements- ICR-l ketel is aanwezig voor bad met retourtemperatuur lager dan 55 C. al Aansluitmogelijkheid voor cv-ketel(s( met bi Condensafvoer is eenvoudig realiseerbaar. voldoende capaciteit. Aansluiting aardgas, rookgasafvoer en condensafvoer zijn eenvoudig realiseerbaar. Bad geschikt voor ombouw lwarmtewisselaar in bad of plaats voor externe warmtewisselaar met pompi. al Vermogen elektrische warmteopwekking (in kwi vermenigvuldigd met bedrijfstijd (in uur per jaari is minimaal lkwh per jaarl. bi al bi [27] Warmteverlies via badoppervlak van procesbad beperken. Drogen van metalen 30 Warmte uit uitgaande drogerlucht gebruiken voor voorverwarmen ingaande drogerlucht. al Platenwarmtewisselaar (met rende- bi Twincoilsysteem (met rendement van minimaal ment van minimaal 65%l toepassen. 65%( toepassen. Warmteterugwinsysteem ontbreekt voor uitgaande drogerlucht bij droger met centrale luchttoevoer- en afvoer nabij elkaar. Luchttoevoer en luchtafvoer liggen nabij elkaar en worden niet door bouwkundige elementen gescheiden. Debiet drooglucht (in m3 per uurl vermenigvuldigd met bedrijfstijd (in uur per laan is meer dan 12 miljoen (m3 per jaari. Temperatuurverschil tussen ingaande en uitgaande drogerlucht is minimaal 85 C. Staatscourant 2015 nr oktober 2015

11 Drogen van metalen 31 Energiezuinige voorverwarming van metalen bij moffelovens toepassen. Infrarood voorverwarming toepassen. Voorverwarmen met warme lucht. Aardgasvetbruik is minder dan m3 per jaar. Bedrijfstijd moffeloven is meet dan uur per jaar. Temperatuur moffeloven is meet dan 220 C. Reinigen, lijmen of coaten van metalen 32 Vollasturen ventilatoren van moffeloven beperken door automatisch regelen op basis van bezettingsgraad. Toerenregeling met bezettingsgraaddetectie toepassen. al Toerenregeling of bezettingsgraaddetectie ontbreekt op doorloopoven. bi Toerenregeling of bezettingsgraaddetectie ontbreekt op batchoven. Toerenregeling dusdanig instellen dat er geen doorverwarming van elektromotor mogelijk is. Bedrijfstijd moffeloven is meer dan uur per jaat. al Vermogen ventilator is meet dan 8kW. Ovenbezetting is meer dan 25% en oven is meet dan 75% van bedrijfstijd niet maximaal bezet (ter indicatie: bij bedrijfstijd van uur per jaar is dat uur per jaar). bi Vermogen ventilator is meer dan 12 kw. Ovenbezetting is meet dan 50%. Autoschadeherstelbedrijven Bedrijven waar overwegend onderdelen van motorvoertuigen (inclusief carrosserieherstel), motorfietsen, caravans/campers en aanhangwagens worden hersteld. Denk aan (spaanloze, verspanende en thermische) mechanische bewerking en/of eindbewerking van metalen. Opper vlaktebehandeling via coatprocessen en het verbinden van metalen of legeringen (zoals lassen en solderen) zijn ook kenmerkend. Ter indicatie hierbij een aantal SBI-codes die voor de indeling van deze bedrijven veelal wordt gebruikt: 45204, 45112, 45191, 45192, 45203, In deze bedrijfstak zijn erkende maatregelen aangemerkt voor de in tabel 5.2 genoemde activiteiten en typen maatregelen. Voor faciliteiten (zoals ICT, productkoeling en grootkeuken/kantine) die met name in kantoorgebouwen plaatsvinden zijn nog geen erkende maatregelen opgenomen. Voor deze typen maatregelen en activiteiten blijft artikel 2.15 van het enbesluit gelden. In een later stadium kunnen hiervoor alsnog erkende maatregelen worden opgenomen. Maatregelen Tabel 5.2 Aangewezen erkende maatregelen voor energiebesparing bij de autoschadeherstelbedrijven en Gebouwschil In werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) Reinigen, lijmen of coaten van metalen nummers 2, ,4, Staatscourant 2075 nr oktober 2015

12 - -: X) Gebouwschil Kantoor: Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken. Spouwmuur isoleren. Isolatie in spouwmuur ontbreekt. a) Kantoor wordt verwarmd. al Zelfstandig moment: Nee, bi Kantoor wordt verwarmd en gekoeld. bi [2] Kantoor: Aanvoertemperatuur cv-water automatisch regelen op basis van buitentemperatuur. [3] Kantoor: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. In gebouwen met minimaal energielabel C dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 20030f In werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) Kantoor: Aarivoertemperatuur cv-water automatisch regelen op basis van buitentemperatuur. Weersafhankelijke regeling toepassen. Weersafhankelijke regeling ontbreekt op een cv-groep mett hogetemperatuurverwarming. Weersafhankelijke regeling toepassen op groep indien dit op ketel onmogelijk is i.v.m. warmtap watervoorziening. Meerdere verblijfsruimte met totaal bruto vloeroppervlakte van minimaal 150 m2 met verschil lende warmtebehoefte. [1] Kantoor: Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken. 131 Kantoor: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) Kantoor: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. Hoogrendementsketel HRJO7 toepassen. al Conventioneelrendements- ICR-l of bi Hoogrendementsketel HR100 is aanwezig verbeterdrendements- IVR-i ketel is aanwezig voor basislast ibedrijfstijd is meer dan 500 uur voor basislast lbedrijfstijd is meer dan 500 uur per jaari. per jaari. Retourtemperatuur van ketel kan lager zijn dan 55C. Hogetemperatuursystemen izoals warmtap watersysteem of hogetemperatuurstralingspaneleni verhinderen dat soms. Condensafvoer is mogelijk. al al Zelfstandig moment: Ja, indien aardgasverbruik minder is dan m3 per jaar. bi Aardgasverbruik is minder dan m3 per jaar. bi [1] Kantoor: Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken. [2] Kantoor: Aanvoertemperatuur cv-water automatisch regelen op basis van buitentemperatuur. In gebouwen met minimaal energielabel C dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 2003 of 4 In werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) Bedrijfshal: Onnodig aanstaan van ruimteverwarming buiten bedrijfstijd voorkomen. Tijdschakelaar of tijdschakelaar met weekschakeling Imet of zonder overwerktimeri toepassen. Automatische aan- en uitschakeling ontbreekt. 139 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

13 In werking hebben van een stookinstaflatie (emissies naar de lucht) 5 Bedrijfshal: Warmte in hoge hal actief verdelen naar werkplekken met warmtevraag om verwar ming met aardgas te beperken. Ondersteuningsventilator toepassen. Voorziening voor luchtcirculatie ontbreekt. Geen vervuilende gassen Izoals las-of lijmdampen) aanwezig. Kraanbaan en ondersteuningsventilator hinderen elkaar niet. Aatdgasverbruik is minder dan m3 per jaar. Temperatuur boven in hal is minimaal 4C hoger dan temperatuur op werkniveau. [9c] Bedrijfshal: Energiezuinige warmteopwekking toepassen: Gasgestookte donkere stralers toepassen. Bedrijfshal: Warmteverlies via warmwaterleidingen en -appendages beperken in onverwarmde ruimten. Isolatie aanbrengen om leidingen en appendages. Isolatie om leidingen en appendages ontbreekt. Als fabrikant voorschrijft dat vocht of warmte weg moet kunnen i.v.m. garantie, dan hier rekening mee houden bij keuze isolatiemateriaal. Aardgasverbruik is minder dan Dm3 per jaar. Bedrijfstijd van installatie behorende bij leidingen en appendages is minimaal uur per jaar (ter indicatie: een standaard stookseizoen). 7 Bedrijfshal: Debiet cv-pomp automatisch regelen op basis van warmtebehoefte. Cv-pomp met frequentieregeling toepassen. Toeren- of frequentieregeling op cv-pomp ontbreekt. Bij meerdere parallel geschakelde pompen uitvoeren bij (minimaal) één pomp. Variërend debiet is mogelijk in combinatie met warmteopwekking en -afgiftesysteem. Geen aanpassingen aan driewegkleppen en regelsysteem nodig. 8 Bedrijfshal: Temperatuur per ruimte naregelen Thermostatische radiatorkranen of ruimtethermostaten toepassen. Individuele naregeling per ruimte ontbreekt. [91 Bedrijfshal: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. Staatscourant 2015 nr oktober 2075

14 9 werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) Bedrijfshal: Energiezuinige warmteopwekking toepassen. al Hoogrendementsketel HR100, HR1O4 of HR107 toepassen. b) Hoogrendements- (HR-( luchtverhitter toepassen. a) Conventioneelrendements- bi Conventionele luchtverhit 1CR-) of verbeterdrendements- ter is aanwezig. (VR-) ketel is aanwezig voor basislast (bedrijfstijd is meer dan 500 uur per jaar). al en bi CondensaNoer is eenvoudig realiseerbaar. [8] Bedrijfshal: Temperatuur per ru)mte naregelen. [7] Bedrijfshal: Debiet cv-pomp automatisch regelen op basis van warmtebehoefte. cl Gasgestookte donkere straler toepassen. cl Conventionele luchtverhitter is aanwezig. cl Rookgasafvoer is mogelijk. ( 10 Kantoor: Onnodig binnenbranden van verlichting in pauzes en buiten bedrijfstijd voorkomen. Veegschakeling toepassen. Verlichting wordt handmatig geschakeld per ruimte. Geïnstalleerd vermogen per veegschakeling is minimaal 18 kw. Per veegschakeling zijn maximaal 12 aanpassingen nodig om te voorkomen dat apparatuur onbedoeld wordt uitgeschakeld. Verlichting kan minimaal 1 uur per dag extra uitgeschakeld worden. In gebouwen met minimaal energielabel C dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 2003 of Uitgangssituatîe op basis van een referentietechniek 11 Kantoor: Geïnstalleerd vermogen binnenverlichting beperken. al Armaturen met langwerpige fluorescentielampen (TL5( toepassen. bi Armaturen met (ed-lampen toepassen. Conventionele armaturen met langwerpige fluorescentielampen )TL) zijn aanwezig. Aantal branduren is minimaal uur per jaar. bi Geïnstalleerd vermogen van verlichting neemt door toepassen van (ed-lampen minimaal 50% af bij voldoende lichtopbrengst. In gebouwen met minimaal energielabel C dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 20030f 12 Bedrijfshal: Onnodig branden van binnenverlichting in pauzes en buiten bedrijfstijd voorkomen. Veegschakeling toepassen. Verlichting wordt handmatig geschakeld per (deel van de) ruimte. 141 Staatscourant 2075 nr oktober 2015

15 Geïnstalleerd vermogen per veegschakeling is minimaal 18 kw. Per veegschakeling zijn maximaal 12 aanpassingen nodig om te voorkomen dat apparatuur onbedoeld wordt uitgeschakeld. Verlichting kan minimaal 1 uur per dag extra uitgeschakeld worden. Uitgangssituatîe op basis van een referentietechniek 13 Bedrijfshal: Binnenverlichting automatisch verminderen op basis van daglichttoetreding door ramen en daklichten. al Daglichtafhankelijke regeling voor dimmen van verlichting toepassen. Daglichtafhankelijke schakeling of regeling ontbreekt. al Hoogfrequente (HEI armaturen met langwerpige fluorescentielampen ITL) (niet retrofiti zijn aanwezig. bi Daglichtafhankelijke schakeling voor schakelen van verlichting toepassen. bi Conventionele armaturen met langwerpige fluorescentielampen ITLI zijn aanwezig. Verlichting is apart schakelbaar langs ramen en/of onder daglichtopeningen. Geïnstalleerd vermogen per verlichtingsgroep is minimaal 0,7 kw. Daglichtoppervlak in dak is minimaal 10% van dakoppervlak of daglichtoppervlak in gevel is minimaal 30% van vloeroppervlak. 14 Bedrijfshal: Onnodig branden van verlichting in magazijnen en opslagruimten voorkomen bij wisselend ruimtegebruik. Aanwezigheidschakeling toepassen Aanwezigheidschakeling ontbreekt. Verlichting is apart schakelbaar per (deel van de) ruimte. Geïnstalleerd vermogen per verlichtingsgroep is minimaal 0,42 kw. 15 Bedrijfshal: Vermogen conventionele verlichting met langwerpige fluorescentielampen ITLI verlagen door spanningsverlaging. Spanningsverlagingstoestel toepassen dat spanning verlaagt naar 207 tot 210 Volt. Spanningsverlagingstoestel ontbreekt. Aparte verlichtingsgroep is aanwezig. Geïnstalleerd vermogen per verlichtingsgroep is minimaal 11,5 kw. Aantal branduren is minimaal uur per jaar. [12] Bedrijfshal: Onnodig branden van binnenverlichting in pauzes en buiten bedrijfstijd voorko men. [141 Bedrijfshal: Onnodig branden van verlichting in magazijnen en opslagruimten voorkomen bij wisselend ruimtegebruik. 16 Onnodig branden van hefbrugverlichting voorkomen. 142 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

16 a)r «1 Mogelijke technieken ten Opzichte van uitgangssituatie Schakelaar toepassen die verlichting automatisch uitschakelt zodra hefbrug in laagste stand staat. Automatische schakeling ontbreekt. Hefbrugverlichting is apart schakelbaar. Geïnstalleerd vermogen is minimaal 0,22 kw. Hefbrugverlichting is minimaal 750 uur per jaar onnodig aan Iter indicatie: 3 uur per werkdag). N,v.t. 17 Bedrijfshal: Geïnstalleerd vermogen binnenverlichting beperken. a) Armaturen met langwerpige fluorescentie- bi Armaturen met led-lampen toepassen. lampen (TL5l toepassen. Conventionele armaturen met langwerpige fluorescentielampen ITLI zijn aanwezig. Aantal btanduren is minimaal uur per jaar. bi Geïnstalleerd vermogen van verlichting neemt door toepassen van led-lampen minimaal 50% af bij voldoende lichtopbrengst. 112] Bedrijfshal: Onnodig branden van binnenverlichting in pauzes en buiten bedrijfstijd voorko men. 113] Bedrijfshal: Binnenverlichting automatisch verminderen op basis van daglichttoetreding door ramen en daklichten. [14] Bedrijfshal: Onnodig branden van verlichting in magazijnen en opslagruimten voorkomen bij wisselend ruimtegebruik. 18 Onnodig branden van reclame- en overige buitenverlichting voorkomen zodat verlichting alleen brandt als het donker is en per nacht minimaal 6uur uit is. Schemerschakelaar en tijdschakelklok toepassen. Schemerschakelaar en/of tijdschakelaar ontbreekt. 19 Energiezuinige motor toepassen. le2-motor met frequentieregeling of 1E3-motor toepassen. Motor met vermogen meer dan 7,5 kw en minder dan 375 kw en met rendementsklasse Ei, le2 Izonder frequentieregelingl of lager is aanwezig Nullasturen persluchtcompressor beperken. 743 $taatscourant 2075 nr oktober 2075

17 Persluchtcompressor met frequentie- of toerenregeling toepassen. Compressor heeft vollastfnullast- of vollast/nullast/uitschakeling. Bij meerdere compressoren uitvoeren bij leidende compressor en rest op basis van aan! uitschakeling. Aantal nullasturen is minimaal uur per jaar lter indicatie: 4 uur per werkdag). 21 Energiezuinig perslucht maken door koude lucht te gebruiken. al Koude buitenlucht gebruiken. bi Binnenlucht uit onverwarmde ruimte gebruiken. Compressor zuigt door zichzelf opgewarmde warme lucht of warme proceslucht aan. al Opening in gevel is mogelijk binnen een afstand van 3 meter. b) Vermogen van compressor un kwi vermenigvuldigd met aantal equivalenten van vollasturen per jaar un uur per jaar) is minimaal )kwh per jaar). Energiefunctie 22 Warmte van persluchtcompressoren nuttig gebruiken. Warmte gebruiken voor ruimteverwarming. Warmte van compressor wordt naar buiten afgevoerd. Aantal equivalenten van vollasturen is minimaal uur per stookseizoen Iter indicatie: 10uur per werkdag in stookseizoen). Afstand tot te verwarmen ruimte is minder dan 3 meter. t20] Nullasturen persluchtcompressor beperken. 23 Debiet centrale stofafzuiging beperken door lager toerental van ventilatoron. Toerentegeling toepassen. Toerenregeling ontbreekt. Vermogen van centrale stofsfzuiger un kw) vermenigvuldigd met aantal uren un uur per jaar) dat afzuiginstallatie niet vol belast is, is minimaal )kwh per jaar). en Reinigen, lijmen of coaten van metalen 24 Energieverbruik van spuitcabine beperken door automatisch over te schakelen van ventilatiestand naar circulatiestand. Automatische omschakeling op basis van persluchtafname toepassen. Automatisch omschakelmodule op basis van persluchtverbruik ontbreekt. Voldoende afvoer van vervuilde lucht alvorens over schakelen naar circulatiestand. 144 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

18 en Reinigen, lijmen of coaten van metalen Debiet tijdens ventilatie tin m3 per uur) vermenigvuldigd met tijd un uur per jaar) dat gecircu leerd i.p.v. geventileerd kan worden is minimaal 1,2 miljoen 1m3 per jaar). Temperatuurverschil tussen ingaande en uitgaande ventilatielucht is minimaal 20 C. Zelfstandig moment: Ja [26] Energiezuinig droogsysteem toepassen voor spotreparaties. n.v.t. en j Reinigen, lijmen of coaten van metalen Uitgangssituatïe op basis van een referentietechniek 25 Energiezuinig brandersysteem bij spuitcabine toepassen. Open brandersysteem toepassen. Conventioneel brandersysteem is aanwezig. Aardgasverbruik spuitcsbine (in m3 per uur) vermenigvuldigd met bedrijfstijd spuitcabine (in uur per jaar) is minimaal m3 per jaar). Verschil tussen ruimte- en droogtemperatuur is minimaal 20 C. [26] Energiezuinig droogsysteem toepassen voor spotreparaties. Reinigen, lijmen of coaten van metalen 26 Energiezuinig droogsysteem toepassen voor spotreparatïes. Infrarood droogsysteem IIR-Al toepassen. Spuitcabine wordt gebruikt voor spotreparaties. Aardgasverbruik spuitcabine (in m3 per uur) vermenigvuldigd met bedrijfstijd spuitcabine un uur per jaar) is minimaal m3 per jaar). Minimaal 50% van uitgevoerde reparaties zijn spotreparaties. Gezondheidszorg- en welzijnszorginstellingen Instellingen waar medische en tandheelkundige behandeling, verzorging, verpleging en/of genezende behandelingen worden verricht. De inrichting heeft overwegend een gezondheidszorgfunctie zoals aangehaald in het Bouwbesluit Denk aan een ziekenhuis, verzorgingstehuis, psychiatrische inrichting, medisch centrum, polikliniek, praktijkruimtes voor een huisarts en/of een fysiotherapeut of een tandartspraktijk. Ter indicatie de SBI-code die voor de indeling van instellin gen veelal wordt gebruikt: 86. In deze bedrijfstak zijn erkende maatregelen aangemerkt voor de in tabel 5.3 genoemde activiteiten en typen maatregelen. Voor faciliteiten (zoals ICT, productkoeling en grootkeuken/kantine) en processen zijn nog geen erkende maatregelen opgenomen. Voor deze typen maatregelen en activiteiten blijft artikel 2.15 van het enbesluit gelden. In een later stadium worden hiervoor alsnog erkende maatregelen opgenomen. Maatregelen Tabel 5.3 Aangewezen erkende maatregelen voor energiebesparing in de gezondheidszorg- en welzijnszorginstellingen en Gebouwschil Ruimteventilatie nummers Staatscourant 2015 nr oktober 2015

19 en nummers In werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) 6,7,9, 16 Gebouwschil Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken. Spouwmuur isoleren. Isolatie in spouwmuur ontbreekt. al Gebouw wordt verwarmd, bi Gebouw wordt gekoeld. al bi Aardgasverbruik is minder dan 1 miljoen m3 per jaar. Zelfstandig moment: Ja, indien aardgasverbruik minder is dan m3 per jaar. Natuurlijk Moment: Ja t51 Warmte uit uitgaande ventilatielucht gebruiken voor voorverwarmen ingaande ventilatielucht bij gebalanceerd ventilatiesysteem. 191 Energiezuinige warmteopwekking toepassen. In gebouwen met minimaal energielabel A dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 2003 of daarna en die derhalve aan de EPC-eisen van 2003 voldoen, wordt geacht deze maatregel reeds Ruimteventilatie Vollasturen ventilatoren beperken door lager toerental van ventilatoren bij lager ventilatiedebiet Tweetoerenmotor toepassen. Conventionele wisselstroommotor zonder frequentieregeling is aanwezig. Lager toerental is geen probleem voor luchtkwaliteit. Aardgasverbruik is meer dan 1 miljoen m3 per jaar. In gebouwen met minimaal energielabel A dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 2003 of daarna en die derhalve aan de EPC-eisen van 2003 voldoen, wordt geacht deze maatregel reeds Ruimteventilatie Onnodig aanstaan van ventilatie buiten bedrijfstijd voorkomen. Tijdschakelaar met weekschakeling Imet of zonder overwerktimeri toepassen. Automatische aan- en uitregeling ontbreekt. Niet toepasbaar in ruimten waar volcontinu gewerkt wordt. 4 Ruimteventilatie Vollasturen vantilatoren beperken door afschakelen van ventilatoren bij lager ventilatiedebiet. Cascaderegeling toepassen. Cascaderegeling ontbreekt. Bruto vloeroppervlak is meer dan 300 m2. Staatscourant 2075 nr oktober 2015

20 Ruimteventilatie In gebouwen met minimaal energielabel A dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 2003 of daarna en die derhalve aan de EPC-eisen van 2003 voldoen, wordt geacht deze maatregel reeds Uitgangssituatie op basis van een referentietech niek 5 Ruimteventilatie Warmte uit uitgaande ventilatielucht gebruiken voor voorverwarmen ingaande ventilatielucht bij gebalanceerd ventilatiesysteem. al Twincoilsysteem toepassen bi Warmtewiel toepassen. cl Tegenstroom warmtewisse laar toepassen. Warmteterugwinsysteem ontbreekt in luchtbehandelingskast (LBKI. Luchttoevoer en luchtafvoer liggen nabij elkaar en worden niet door bouwkundige elementen gescheiden. 8 en cl Eventuele luchtiekkage is geen probleem voor lucht kwaliteit. Conventioneelrendements- (CR-( of verbeterdrendements- IVR-( of of hoogrendementsketel HR 1000f HR 104 is aanwezig voor ruimteverwarming. Beperkte isolatie is aanwezig (ter indicatie: minder dan 40 mm isolatie of bouwjaar van 1975 of eerderl. Bruto vloeroppervlakte is meer dan 300 m2. B en cl Zelfstandig moment: Ja, indien aardgasverbruik is minimaal 1 miljoen m3 per jaar. [9] Energiezuinige warmteopwekking toepassen. In gebouwen met minimaal energielabel A dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 20030f 6 In werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) Aanvoertemperatuur cv-water automatisch regelen op basis van buitentemperatuur. Weersafhankelijke regeling toepassen. Weersafhankelijke regeling ontbreekt op een cv-groep met hogetemperatuurverwarming. Weersafhankelijke regeling toepassen op groep indien dit op ketel onmogelijk is i.v.m. warmtap watervoorziening. 11fl werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) Opstarttijd cv-installatie regelen op basis van buitentemperatuur en interne warmtelast. Optimaliserende regeling toepassen. Optimaliserende regeling ontbreekt. Niet toepasbaar in gebouwldelenl waar volcontinu gewerkt wordt. Zelfstandig moment: Ja, indien aardgasverbruik minder is dan m3. 8 Warmteverlies via warmwaterleidingen en -appendages beperken in onverwarmde ruimten. Isolatie aanbrengen om leidingen en appendages. Isolatie om leidingen en appendages ontbreekt. Als fabrikant voorschrijft dat vocht en warmte weg moet kunnen i.v.m. garantie, dan hier rekening mee houden bij keuze isolatiemateriaal. 147 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

21 ,. -. ); SÇ. -S, Bedrijfstijd van installatie behorende bij leidingen en appendages is minimaal uur per jaar (ter indicatie: een standaard stookseizoen). N.v,t. Mogelijke technieken ton opzichte van uitgangssituatie I1i werking hebben van een stookinstallatie temissies naar de lucht) 9 Energiezuinige warmteopwekking toepassen. Hoogrendementsketel HR1O7 toepassen. a) Conventioneelrendements- tcr-) of verbeterdrendements- tvr-( ketel is aanwezig voor basislast (bedrijfstijd is meer dan 500 uur per jaar). Retourtemperatuur van ketel kan lager zijn dan 55C. Hogetemperatuursystemen )zoals warmtapwatersysteem of hogetemperstuurstralingspanelen) verhinderen dat soms. Condensafvoer is mogelijk. Niet toepasbaar in Operatie Kamers (OK s). Beperkte isolatie is aanwezig )ter indicatie: minder dan 40 mm isolatie of bouwjaar van 1975 of eerder). bi Bruto vloeroppervlak is meer dan 300 m2. 21 Zelfstandig moment: Ja, indien aardgasver- bi bruik minder dan 1 miljoen m3 per jaar is en bruto vloeroppervlak meer is dan 300 m2. al bi Hoogrendementsketel HR100 is aanwezig voor basislast (bedrijfstijd is meer dan 500 uur per jaar). bi 11] Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken. 15] Warmte uit uitgaande ventilatielucht gebruiken voor voorverwarmen ingaande ventilatielucht bij gebalanceerd ventilatiesys team. In gebouwen met minimaal energielabel A dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 2003 of daarna en die derhalve aan de EPC-eisen van 2003 voldoen, wordt geacht deze maatregel reeds Ruimte. en buitenverlichting 10 Onnodig branden van binnenverlichting in pauzes en buiten bedrijfstijd voorkomen in ruimten waar niet continu mensen aanwezig zijn: zoals kantoorruimten, vergaderruimten, keukens op afdelingen en opslagruimten. Veegschakeling toepassen. Verlichting wordt handmatig geschakeld per ruimte. In gebouwen met minimaal energielabel A dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 2003 of daarna en die derhalve aan de EPC-eisen van 2003 voldoen, wordt geacht deze maatregel reeds Type maatreget 11 Geïnstalleerd vermogen binnenverlichting beperken. al Led-lamp toepassen in bestaande armatuur, bi Lsngwerpige fluorescentielamp ITL5) en adapter toepassen in bestaande armatuur. al PL-lamp (traditionele spaarlamp) is aanwezig bi Conventioneel armatuur met langwerpige in gangen en toiletten. f(uorescentielamp (TL) is aanwezig. al Bruto vloeroppervlak is meer dan m2. bi 148 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

22 21 bi In gebouwen met minimaal energielabel A dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 2003 of daarna en die derhalve aan de EPC-eisen van 2003 voldoen, wordt geacht deze maatregel reeds Ruimteverlichting 12 Geïnstalleerd vermogen accentverlichting beperken. al Led-lamp toepassen in bestaande armatuur. al Halogeenlamp is aanwezig. al Elektriciteitsverbruik is minder dan kwh per jaar. 21 bi PL-lamp Itraditionele spaarlamp) toepassen in bestaande armatuur. ben cl Gloeilamp is aanwezig. b en cl bi cl Halogeenlamp toepassen in bestaande armatuur. cl Zelfstandig moment: Ja, indien elektriciteitsverbruik minder is dan kwh per jaar. Buitenverlichting 13 Onnodig branden van buitenverlichting voorkomen zodat verlichting alleen brandt als het donker is, en per nacht minimaal 6 uur uit is of alleen bij beweging brandt. al Bewegingsensor en schemer- bi Schemerschakelaar en cl Schemerschakelaar en tijdschake schakelaar en tijdschakelklok tijdschakelaar toepassen. laar toepassen. toepassen. a en bi Schemerschakelaar of tijdschakelklok ontbreekt bij overige buitenverlichting. al Snelstartende lampen. ben cl a en bi Minimaal 5 armaturen zijn aanwezig. a en bi Zelfstandig moment: Ja, indien minimaal 50 armaturen aanwezig zijn. cl Automatische aan- en uitschake ling ontbreekt bij reclameverlichting Iverlichting is s nachts aani. cl bi Zelfstandig moment: Ja, indien minimaal 5 armaturen aanwezig zijn. 14 Geïnstalleerd vermogen buitenverlichting beperken. al Led-lamp toepassen bi Natriumlamp cl Metaalhalogenide- dl Natriumlamp in bestaande armatuur, toepassen in lamp toepassen in toepassen in bestaande armatuur, bestaande armatuur, bestaande armatuur. a en bi Halogeenlamp is aanwezig. c en dl Hoge druk kwiklamp is aanwezig. 15 Geïnstalleerd vermogen reclameverlichting beperken 149 Staatscourant 2015 nr oktober 2015

23 al Led-lamp toepassen in a en bi Gloeilamp is aanwezig. bi Armatuur met langwerpige fluorescentielamp ITL5I toepassen. cl Led-lamp toepassen in bestaande armatuur_._ cl Halogeenlamp is aanwezig. 1 In werking hebben van een stookinstallatie (emissies naar de lucht) 16 Energiezuinige warmteopwekking van tapwater toepassen. Gasgestookte hoogrendements- IHR-) boiler toepassen. Conventionele gasgestookte boiler is aanwezig. Condensafvoer is mogelijk. Warmtapwater wordt ook gebruikt voor douchen. Zelfstandig moment: Ja, indien sprake is van klinische gezondheidszorg en aardgasverbruik minder is dan 1 miljoen m3 per jaar. In gebouwen met minimaal energielabel A dan wel in nieuwbouw met een bouwjaar van 2003 of daarna en die derhalve aan de EPC-eisen van 2003 voldoen, wordt geacht deze maatregel reeds Kantoren Diensten waar administratieve werkzaamheden worden uitgevoerd. De inrichting heeft overwe gend een kantoorfunctie zoals aangehaald in het Bouwbesluit Denk aan het openbaar bestuur, overheidsdiensten, verplichte sociale verzekeringen en zakelijke en financiële dienstverle ning. Ter indicatie de SRI-codes die voor de indeling van deze diensten veelal worden gebruikt zijn SRI-code 64 t/m 74 en 84. In deze bedrijfstak zijn erkende maatregelen aangemerkt voor de in tabel 5.4 genoemde activiteiten en typen maatregelen. Voor faciliteiten (zoals ICT, productkoeling en grootkeuken/kantine), processen en datacenters bij de kantoren zijn nog geen erkende maatregelen opgenomen. Voor deze typen maatregelen en activiteiten blijft artikel 2.15 van het enbesluit gelden. In een later stadium worden hiervoor alsnog erkende maatregelen opgenomen. Maatregelen Tabel 5.4 Aangewezen erkende maatregelen voor energiebesparing in kantoren en Gebouwschil Ruimteventilatie In werking hebben van een stookinstallatie lemissies naar de luchti nummers ,6,8, 15 Gebouwschil Warmte- en koudeverlies via buitenmuur beperken. Spouwmuur isoleren. Isolatie in spouwmuur ontbreekt. Gebouw wordt verwarmd, of verwarmd en gekoeld. Zelfstandig moment: Ja, indien bruto vloeroppervlakte minder is dan 600 m2. Staatscourant 2075 nr oktober 2015