Energiemaatregelen Cultuurhuis in Doorn. Definitief. Milieudienst Zuidoost-Utrecht Januari UHR1112.S002/ Erwin Mikkers Julia Verhoeven

Transcriptie

1 Energiemaatregelen Cultuurhuis in Doorn Definitief Milieudienst Zuidoost-Utrecht Januari 2011 opgesteld door beoordeeld door UHR1112.S002/ Erwin Mikkers Julia Verhoeven akkoord

2 INHOUDSOPGAVE 1. Cultuurhuis in Doorn Inleiding Leeswijzer Huidige situatie Energieverbruik Energiebalans Overzicht van maatregelen Beschrijving maatregelen Lager elektriciteitsverbruik in de laaguren Aanwezigheidsdetectie PL verlichting in de gangen Daglichtregeling op deel verlichting in ring in grote zaal Stuwingsventilatoren Eerder uitschakelen schermen Stekkerdozen bij computers Tijdklok op kopieerapparaat Ventileren naar behoefte en ventilatoren met frequentie regelaars Isoleren appendages Vrije koeling serverruimtes Tijdklok op de plotters Tijdklok op de koffieautomaten Waterzijdig inregelen Optimalisatie verwarmingsysteem Uitschakelen TV's en verlichting in gemeentewinkel... 11

3 1. Cultuurhuis in Doorn 1.1 Inleiding Bij het Cultuurhuis in Doorn is gekeken naar mogelijke energiebesparende maatregelen. Dit is een voortzetting van de energie-audit die de Milieudienst Zuidoost Utrecht in 2008 heeft uitgevoerd. In dit rapport staan de maatregelen inclusief de kosten en besparingen vermeld (excl. BTW). Voor elke maatregel is een toelichting gegeven over waar en hoe het kan worden gerealiseerd. 1.2 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt allereerst gekeken naar het huidige energieverbruik en de energiebalans voor het gebouw. Het overzicht van mogelijke maatregelen staat in hoofdstuk 3 en de toelichting ervan in hoofdstuk Huidige situatie 2.1 Energieverbruik Het huidige jaarlijkse energieverbruik voor elektriciteit en aardgas is: Elektriciteit Dagverbruik kwh 69% Laagverbruik kwh 31% Aardgas m 3 Vooral opvallend is dat het verbruik in de nacht en weekenduren, 31% van het totale elektriciteitsverbruik is. Gezien de openingstijden zou een aandeel van ca. 18% meer conform verwachtingen liggen. Om het aandeel van 31% te kunnen verklaren, betekent het dat buiten openingstijden er gemiddeld (dus alle nachten en geheel weekend) er ca. 28% van de apparatuur aanstaat die tijdens openingsuren ook aanstaan. Er is ook gekeken naar het verbruik per m 2 vloeroppervlak. Hierbij is uitgegaan (op basis van de tekening en oppervlakte vermeld op de energielabel) van ca m 2 gebruiksoppervlak en ca m 3 inhoud. Deze worden vergeleken met gemiddelde verbruiken van een gemiddeld kantoorgebouw in Nederland. Aangezien een groot deel van het cultuurhuis een kantoorfunctie heeft, is dit de beste benadering. Cultuurhuis Gemiddeld kantoor Elektriciteit 132 kwh per m 2 85 kwh per m 2 Aardgas 10 m 3 per m 2 13 m 3 per m 2 Hieruit blijkt dat het elektriciteitsverbruik erg hoog is voor dit gebouw, ook omdat het een relatief nieuw gebouw is. Het aardgasverbruik is lager dan een gemiddeld kantoor maar dit is ook conform verwachtingen aangezien het cultuurhuis een relatief nieuw gebouw is.

4 2.2 Energiebalans Voor het elektriciteitsverbruik van het Cultuurhuis is een energiebalans opgesteld. Hierbij is voor de grotere apparatuur/installaties op basis van inschattingen gekeken wat het verbruik is. Totaal zou dit berekende verbruik grofweg overeen moeten komen met de gemeten verbruiken. Daarnaast wordt hiermee ook duidelijk wat de verdeling is van het elektriciteitsverbruik binnen het gebouw. Uit deze energiebalans blijkt al dat vooral het laagverbruik elektriciteit onnodig hoog is. Het is zinvol om de aannames van de vermogens en uren in deze tabel te controleren of ze overeenkomen met de werkelijkheid.

5 Er is op basis van deze balans ook gekeken naar de verdeling van het elektriciteitsverbruik: Overig 14% Verlichting 12% Computer/sche rmen 10% Airco units 10% Ventilatie parkeergarage 13% Koeling 17% Luchtbehandeli ng 24% Dit is alleen het elektriciteitsverbruik, exclusief het aardgasverbruik. Opvallend is het grote deel van de ventilatoren van de luchtbehandelingkasten en de parkeergarage (samen 37%). Daarnaast zijn de centrale koeling en airco s met 27% ook een groot deel.

6 3. Overzicht van maatregelen Allereerst een aantal energiezuinige aspecten van het Cultuurhuis, die al zijn toegepast: - Het hele gebouw heeft een goede gevelisolatie en overal HR++-glas - Er wordt gebruik gemaakt van thermostatische radiatorknoppen met een maximale stand 4. - Er wordt al gebruik gemaakt van spaarlampen ofwel PL-lampen - De ventilatiesystemen hebben al warmteterugwinning - In de kantoren en parkeergarages zijn al bewegingsmelders voor de TL-verlichting - De centrale koeling kan pas aan bij een buitentemperatuur van 22 C of warmer. Hieronder staat een overzicht van de energiemaatregelen die in het Cultuurhuis genomen kunnen worden. In hoofdstuk 4 staan deze maatregelen nader beschreven. Besparing Besparing Besparing terugver- Maatregelen Investering m3 gas kwh elektra euro's dientijd 1 Lager verbruik in laaguren: kwh Aanwezigheidsdetectie van PL verlichting in de gangen kwh 330 8,3 jaar 3 Daglichtregeling op deel verlichting in ring grote zaal kwh 160 7,1 jaar 4 Stuwingsventilatoren om de warmte ca. 8 meter hoog, omlaag te brengen Onbekend 1870 m Screensavers van de ca. 90 computers van 20 minuten naar na 10 minuten op zwaminimaal 1580 kwh Stekkerdozen voor de computers, ca. 90 stuks kwh 270 1,7 jaar 7 tijdklok op oce kopieerapparaat: totaal 3 stuks oce kwh 90 0,3 jaar 8 Minder ventilatie naar behoefte + frequentie regeling op ventilatoren Onbekend 7340 m kwh Isoleren appendages m ,4 jaar 10 koeling serverruimte, met vrije koeling Natuurlijk vervangmoment Timer op de plotters kwh 50 0,4 jaar 12 Timer op koffieautomaten kwh 80 0,4 jaar 13 evt eev Natuurlijk vervangmoment Waterzijdig inregelen m ,8 jaar 15 Optimalisatie verwarmingsysteem nader uitzoeken 16 Uitschakelen TV's en verlichting in gemeentewinkel Minimaal kwh Totaal: m kwh

7 4. Beschrijving maatregelen 4.1 Lager elektriciteitsverbruik in de laaguren Het elektriciteitsverbruik in de laaguren is met een aandeel van 31% erg hoog. Dit is het verbruik in de weekend en nachturen. Hierbij is al rekening gehouden dat het gemeenteloket op zaterdag tussen 10 en uur open is. Op basis van de elektriciteitsbalans blijkt dat een mindering van kwh mogelijk moet zijn. De vraag blijft natuurlijk, hoe dan? Om hiervoor inzicht te krijgen kan in ieder geval de volgende twee acties worden ondernomen: a. Op basis van de energiebalans nagaan welke apparatuur in de weekend en nachturen mogelijk (onnodig) ingeschakeld blijven. b. Een bezoek van het cultuurhuis in het weekend (buiten openingstijden) waarbij dan rond wordt gelopen om te kijken wat nog ingeschakeld staat kwh per jaar onbekend, maar waarschijnlijk beperkt, vergt vooral organisatorische maatregelen. 4.2 Aanwezigheidsdetectie PL verlichting in de gangen De PL-verlichting in de gangen op de eerste verdieping en deels ook op de begane grond, blijft in de huidige situatie branden tot uur s avonds. Het wordt dan pas door de beveiliging uitgeschakeld. In zijn geheel eerder uitschakelen is moeilijk omdat er in de avonduren schoonmakers actief zijn. De oplossing/maatregel is om deze verlichting te schakelen met een bewegingsmelder, zoals nu ook al in de kantoorkamers gebeurd. Er wordt uitgegaan dat de verlichting hiermee 5 uur per dag (18 uur in plaats van 23 uur) ofwel 1250 uren per jaar minder brandt. Om aanwezigheidsdetectie mogelijk te maken wordt uitgegaan van 4 regelkastjes met elk 3 sensoren en in totaal 20 manuren arbeid kwh 2.750,- euro 4.3 Daglichtregeling op deel verlichting in ring in grote zaal Tijdens het bezoek aan het Cultuurhuis bleek dat de verlichting in de ring rondom de grote open ruimte, ingeschakeld was, terwijl er veel daglicht naar binnen viel. Het is mogelijk om een deel van deze verlichting minder te laten branden door het plaatsen van daglichtsensors. Voorwaarden is wel dat de verlichting dimbaar moet zijn. Het is niet mogelijk om alle verlichting tijdens daguren uit te schakelen omdat enkele lampen donkere hoeken verlichten. De inschatting is dat ca. 50% van de verlichting de helft minder branduren op jaarbasis hoeft te maken. Om dit te bereiken zijn er ca. 3 regelkastjes met een daglichtsensor nodig. Voor de investeringskosten wordt er uitgegaan van totaal 8 manuren arbeid kwh 1.140,- euro

8 4.4 Stuwingsventilatoren De grote zaal heeft een hoogte van ca. 8 meter. Hierdoor gaat er tijdens het stookseizoen veel warmte bovenin zitten. Door deze warmte naar beneden te halen kan het aardgasverbruik worden verminderd. Het is onduidelijk of dit al gebeurd middels een afzuiging die in het plafond verwerkt zit. Indien dit niet zo is, kan het plaatsen van stuwingsventilatoren een zinvolle maatregel zijn. De besparing hier hiermee kan worden bereikt bedraagt ca m3 per jaar. Het aantal stuwingsventilatoren inclusief regeling die hiervoor nodig zijn en de investering hiervan is niet bekend. Het is aan te raden hiervoor contact op te nemen met een leverancier m3 onbekend 4.5 Eerder uitschakelen schermen De computerschermen worden nu na 20 minuten niet gebruik zwart, dit is een relatieve lange periode. Indien dit naar 10 minuten wordt gezet kan bij de ca. 90 aanwezige computers een besparing van kwh worden bereikt. Hierbij is uitgegaan van 50 W besparing bij de monitor en ook 20 W besparing bij de computer kwh onbekend, maar gering 4.6 Stekkerdozen bij computers Indien computers na werktijd helemaal worden uitgeschakeld verbruiken de meeste computers nog een beetje elektriciteit. Dit is niet veel maar het gebeurd wel alle uren in een jaar, dus het veroorzaakt toch een hoeveelheid (verloren) elektriciteitsverbruik. Uitgaande van een beperkt vermogen van 5 W voor elk van de ca. 90 computers en het aantal uren buiten werktijd uren per jaar, volgt een besparing bij het gebruik van stekkerdozen met knop van kwh. De kosten voor 90 stekkerdozen is ca. 450,- euro kwh 450,- euro 4.7 Tijdklok op kopieerapparaat De drie kopieerapparaten in het Cultuurhuis blijven altijd ingeschakeld, weliswaar in nachtstand tijdens de nacht en weekenduren, maar ze worden niet uitgeschakeld. Met een tijdklok kunnen deze zonder moeite/aandacht worden uitgeschakeld. Uitgaande van 3 apparaten die tijdens de nachtstand nog 50 W gebruiken, kan een besparing worden bereikt van 880 kwh. De kosten voor 3 tijdklokken bedragen ca. 30,- euro. 880 kwh 30,- euro

9 4.8 Ventileren naar behoefte en ventilatoren met frequentie regelaars Tijdens het bezoek aan het Cultuurhuis werd gezegd dat de ventilatiesystemen aan of uit staan, dat er geen regeling is met lagere capaciteiten. Hierdoor wordt er tijdens gebruiksuren (van 8 tot 18 uur) maximaal geventileerd, ongeacht het tijdstip en bijvoorbeeld het aantal bezoekers. Hierdoor gaat er veel warmte (en dus aardgas) verloren omdat er onnodige hoge verliezen zijn, maar ook elektriciteitsverliezen omdat de ventilatoren onnodig hard moeten draaien. Indien de ventilatoren ook in deellast kunnen draaien doordat er frequentieregeling wordt aangepast, kan de hoeveelheid ventilatie op veel momenten sterk worden verminderd. Het afstemmen van de ventilatie naar de behoefte kan in ieder geval met een tijdklok. Hiermee kan de capaciteit voor bepaalde tijden in de dag worden verminderen (bijvoorbeeld een lagere capaciteit in de ochtend of zaterdagochtend). Een alternatieve manier is het schakelen van de ventilatiecapaciteit op basis van de CO 2 -gehalte in de afgezogen lucht. De totale capaciteit van het ventilatiesysteem is m 3 per uur met een ingeschat volume van het gebouw van ca m 3. Hieruit blijkt dat in de huidige situatie er altijd elk uur het gebouw 3,3 keer helemaal ververst wordt. Het cultuurhuis is een combinatie van een bijeenkomstgebouw en een kantoor, voor beide gelden een minimale ventilatie-eis. Een mogelijke eis is voor een bijeenkomstgebouw zonder alcohol. Indien deze ventilatie-eis voor het gehele gebouw wordt toegepast, volgt een minimale ventilatie-eis van m3/uur ofwel 40% van de huidige capaciteit. Hieruit blijkt dat er veel te besparen is. Het wordt aangeraden om te onderzoeken of de huidige capaciteit niet overbodig groot is. De besparing wordt bepaald uitgaande van een vermindering van gemiddeld 50% van de capaciteit, uiteraard rekening houden met de warmteterugwininstallaties in de luchtbehandelingskasten m 3 aardgas kwh door minder te ventileren is onbekend, maar gezien de mogelijke besparing, is het zeker interessant om hier inzicht in te krijgen door in gesprek te gaan met de installateur. 4.9 Isoleren appendages In de technische ruimtes zijn de vele kleine appendages (flenzen en afsluiters) niet geïsoleerd. Deze kunnen met een soort isolatiejasje ook geïsoleerd worden. Uitgaande van totaal ca 24 kleine afsluiters volgt een besparing van: m 3 de investering wordt geschat op: euro. Er wordt aangeraden om hiervoor een offerte op te vragen bij een leverancier m ,- euro 4.10 Vrije koeling serverruimtes In totaal zijn er drie serverruimtes in het Cultuurhuis, in allen is een airco-unit aanwezig. Deze aircounit is altijd ingeschakeld, ook in een situatie dat de buitenlucht bijvoorbeeld 5 C bedraagt. Dit kan worden vermeden door een koelsysteem te gebruiken met vrije koeling. Deze systemen schakelen bij de voldoende lage buitentemperatuur de koelcompressor uit en benutten alleen nog de warmtewisselaars binnen en buiten, om de warmte van de servers naar buiten te transporteren.

10 Door bij het volgende natuurlijk vervangmoment een airco-unit aan te schaffen met vrije koeling kan ca. 50% op het elektriciteitsverbruik van de koeling van de serverruimtes worden bespaard. Deze besparing wordt voor alle ruimtes geschat op kwh per jaar kwh Meer-investering op een natuurlijk vervangmoment: onbekend, maar zeker de moeite waard om mee te nemen in het offerteverzoek voor de leverancier van koelsystemen Tijdklok op de plotters De plotters zijn in de huidige situatie altijd ingeschakeld, al wordt er wel naar een nachtstand geschakeld. Met een tijdklok kan ook tijdens deze uren het nog bestaande beperkte elektriciteitsverbruik worden vermeden. Uitgaande van een vermogen van 50W tijdens de nachtstand en 6100 overbodige inschakeluren per jaar, is de jaarlijkse besparing 510 kwh en de investering ca. 20,- euro. 510 kwh 20,- euro 4.12 Tijdklok op de koffieautomaten De koffieautomaten zijn in de huidige situatie altijd ingeschakeld, al wordt er wel naar een nachtstand geschakeld. Met een tijdklok kan ook tijdens deze uren het nog bestaande beperkte elektriciteitsverbruik worden vermeden. Uitgaande van een vermogen van 50W tijdens de nachtstand en 6100 overbodige inschakeluren per jaar, is de jaarlijkse besparing 760 kwh en de investering ca. 30,- euro. 760 kwh 30,- euro 4.13 Waterzijdig inregelen Met waterzijdig inregelen wordt het verwarmingssysteem met radiatoren afgestemd op de behoefte. Deze maatregel is vooral interessant bij een gebouw met een warme kant en een koude kant of waar veel warme of koude kamers zijn. Ofwel kamers waar het vaak te warm is en andere waar het vaak te koude is. Met waterzijdig inregelen wordt de weerstand en daarmee de warmteafgifte van de radiatoren afgestemd op de behoefte. Dit is niet een aanpassing per kamer, maar het gebouw als geheel moet als uitgangspunt worden genomen. De besparing van deze maatregel varieert sterk per locatie, maar in veel gevallen ligt het tussen de 10 en 20% van de warmtebehoefte via radiatoren. Uitgaande van een inschatting van een aandeel van warmteafgifte door raditoren van 30% en een besparing van 16% van het warmteverbruik, volgt een mogelijke besparing van: m3 aardgas per jaar. De kosten bedragen ca ,- tot 6.000,- euro m ,- tot 6.000,- euro

11 4.14 Optimalisatie verwarmingsysteem De verwarming van het cultuurhuis bestaat uit drie systemen: verwarming via de ventilatielucht, de radiatoren en vloerverwarming op de begane grond. Door het gebruik van drie systemen wordt het moeilijk de regeling goed op elkaar af te stemmen. In de huidige situatie wordt de temperatuur van de ingebrachte ventilatielucht geregeld door de minimale temperatuur van 21 C van de afgezogen lucht. Hierdoor kan de situatie ontstaan dat bij een bijeenkomst aan één kant van het gebouw, het aan deze kant warmer wordt. Hierdoor daalt dan de temperatuur van de ventilatielucht in het gehele gebouw. Hierdoor kan de andere kant van het gebouw het koud krijgen. Een alternatieve manier is om de ventilatielucht standaard met een lagere temperatuur in te brengen, bijvoorbeeld C waarna de radiatoren als na verwarming worden gebruikt. Er wordt aangeraden om deze mogelijkheid met de installateur te bespreken. onbekend onbekend 4.15 Uitschakelen TV's en verlichting in gemeentewinkel Volgens onze informatie is de verlichting en de TV s in de gemeentewinkel altijd ingeschakeld. Met tijdklokken of via gedragsmaatregelen (iemand de opdracht geven deze aan het einde van de dag uit te schakelen) kunnen overbodige gebruiksuren vermeden worden. Het totaal vermogen van de verlichting en de TV s bedraagt ca, 2,5 kw. Het aantal overbodige gebruiksuren bedraagt ca uren per jaar. Hierdoor is het overbodige elektriciteitsverbruik en de mogelijkheid voor besparingen: kwh per jaar. De kosten om dit te bereiken zijn gering omdat het gedragsmaatregelen betreft en tijdklokken kwh onbekend, maar gering