University of Groningen
|
|
- Anke Melissa van Beek
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 University of Groningen New aspects of the suspension polymerization of vinyl chloride in relation to the low thermal stability of poly(vinyl chloride) Pauwels, Kim Francesca Daniëla IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2004 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Pauwels, K. F. D. (2004). New aspects of the suspension polymerization of vinyl chloride in relation to the low thermal stability of poly(vinyl chloride) s.n. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date:
2 Polyvinylchloride (PVC) is één van de meest toegepaste polymeren. Dit is te danken aan de vrij lage productiekosten en de grote veelzijdigheid. PVC kan toegepast worden in een heel breed scala aan producten, zowel in harde als zachte, flexibele vorm na de toevoeging van weekmakers. Je vindt PVC terug in regenkleding, rioleringsbuizen, bloedzakjes, kabelisolatie, vloerbekleding etc. PVC wordt veelvuldig gebruikt als alternatief voor natuurlijke materialen, zoals rubber, leer, hout en textiel. Het heeft echter ook één groot nadeel, namelijk een zeer lage thermische stabiliteit. Aangezien PVC altijd verwerkt dient te worden bij hoge temperaturen om de gewenste producten te kunnen vervaardigen, vaak tussen de 150 en 200 C, worden er vóór de verwerking stabilisatoren aan het polymeer toegevoegd. De meest geschikte stabilisatoren zijn gebaseerd op zware metalen, waarbij de op lood gebaseerde stabilisatoren het meest worden toegepast. Het gebruik van deze zware metaalhoudende stabilisatoren wordt echter steeds bezwaarlijker en meer en meer aan banden gelegd binnen Europa. Daarom is het van belang om te werken aan zowel de ontwikkeling van milieuvriendelijkere zware metaalvrije stabilisatoren, als aan verbeteringen in het polymerisatieproces zodat misschien uiteindelijk een van nature thermisch stabieler PVC geproduceerd kan worden, waardoor er minder (zware) stabilisatoren kunnen worden toegepast. Dit promotieonderzoek is volledig op dat laatste gericht. Het doel van dit onderzoeksproject is het uitgebreid bestuderen van de vrije radicaal suspensiepolymerisatie van vinylchloride monomeer (VCM) om zo meer inzicht te krijgen in de oorzaken van de lage thermische stabiliteit van PVC. In Hoofdstuk 1 wordt een historisch overzicht gegeven over de ontdekking en de ontwikkeling van PVC gedurende de twintigste eeuw. De lage thermische stabiliteit van PVC wordt veroorzaakt door defecten in de moleculaire structuur van PVC, die gevormd worden door middel van nevenreacties die plaatsvinden tijdens de polymerisatie. De belangrijkste defecten zijn de zogenaamde allylische en tertiaire chloren, waarbij deze laatste gelokaliseerd zijn op vertakkingspunten in de keten. Deze defecten lijken de belangrijkste initiatiepunten te zijn voor de thermische 171
3 degradatie van PVC, dat plaatsvindt door middel van afsplitsing van HCl waarbij lange, geconjugeerde polyeenstructuren worden gevormd. Dit proces, ook wel dehydrochlorering genoemd, blijkt volgens een zeer snel afrits -mechanisme te verlopen. De gevormde polyenen zorgen voor een verkleuring van het PVC en een verslechtering van de mechanische eigenschappen. Om de oorzaak van het plaatsvinden van deze nevenreacties tijdens de polymerisatie van VCM te bestuderen, is er een opstelling bestaande uit twee identieke 1-l autoclaven gebouwd. Voor deze studie is gekozen voor de suspensiepolymerisatie van VCM, omdat minstens 80% van al het PVC in de industrie geproduceerd wordt volgens dit proces. Hoofdstuk 2 beschrijft de optimalisatie van deze suspensiepolymerisatie in één van onze 1-l autoclaven. Daarnaast wordt ook uitgebreid aandacht besteed aan de karakterisatie van de resulterende producten. Alle polymerisatiereacties zijn uitgevoerd bij een constante temperatuur van 57.5 C volgens een standaard buizenreceptuur, zoals een veel voorkomend type PVC in de industrie wordt geproduceerd. Wanneer een anker-roerder gebruikt wordt met een toerental van 1000 rpm, wordt de kleinste deeltjesgrootte behaald van circa 150 µm, een porositeit van 20% en de kortste polymerisatietijd van ongeveer 390 min. Deze karakteristieken komen sterk overeen met die van de commerciële producten verkregen met een zelfde receptuur. Deze receptuur en roersnelheid zijn vervolgens toegepast gedurende het gehele onderzoek. In Hoofdstuk 3 wordt de suspensiepolymerisatie van VCM over het gehele conversiebereik bestudeerd. De polymerisatie vindt voornamelijk in een twee-fasen systeem plaats, dat bestaat uit een polymeerarme fase die slechts minder dan 0.1% (m/m) polymeer bevat, en een polymeerrijke fase, welke bestaat uit PVC dat gezwollen is in circa 34% (m/m) monomeer (Appendix). De samenstelling van deze polymeerrijke fase is constant, omdat het gepolymeriseerde monomeer in deze fase continu wordt aangevuld vanuit de polymeerarme fase. Echter na het bereiken van de kritische monomeerconversie (X f ) van circa 60% is deze polymeerarme fase volledig geconsumeerd en zal de polymerisatie alleen nog doorgang vinden in de polymeerrijke fase, waarbij deze steeds geconcentreerder wordt. Vanaf dit moment 172
4 begint ook de druk in de reactor te dalen bij toenemende monomeerconversie, aangezien de evenwichtsdruk van het VCM-PVC mengsel in de polymeerrijke fase aanzienlijk lager ligt dan de dampdruk van puur vloeibaar VCM. De polymerisatie stopt uiteindelijk vanzelf na het bereiken van een monomeerconversie van ongeveer 96% (X l ). Op dat moment komt de glasovergangstemperatuur (T g ) van het VCM-PVC mengsel in de polymeerrijke fase precies overeen met de polymerisatietemperatuur van 57.5 C en zijn daardoor alle reacties als het ware bevroren. Na slechts 13% monomeerconversie zijn de gevormde PVC-korrels nog erg bros, poreus en langgerekt van vorm. Bij toenemende monomeerconversie groeien de polymeerkorrels bijna niet meer in omvang, terwijl de inwendige primaire deeltjes wel doorgroeien en uiteindelijk coaguleren. Hierdoor neemt de interne porositeit van de polymeerkorrels sterk af, wat uiteindelijk resulteert in een meer robuuste PVC-korrel. Door een continu toenemend aandeel van de polymerisatie in de polymeerrijke fase neemt het molecuulgewicht van PVC gedurende de polymerisatie toe tot een monomeerconversie van circa 80%. Bij hogere monomeerconversies wordt een duidelijke afname in het molecuulgewicht waargenomen. Deze afname wordt veroorzaakt doordat de propagatiereactie steeds sterker diffusiegecontroleerd wordt en het proces van ketenoverdracht naar monomeer juist prominenter. Met behulp van een standaard dehydrochloreringstest is vastgesteld dat de thermische stabiliteit van PVC sterk afneemt bij een toenemende monomeerconversie boven 80 tot 85%. Tegelijkertijd wordt eveneens een duidelijke toename waargenomen in het aantal interne allylische groepen en verscheidene vertakkingen, die deels gekoppeld zijn aan tertiaire chloren. Hieruit kan worden vastgesteld dat het zeer waarschijnlijk is dat de aanwezigheid van deze defecten de lage thermische stabiliteit van PVC veroorzaken. Bij het bestuderen van de polymerisatie van VCM over de gehele conversiereeks werd een warmte effect waargenomen. Hoofdstuk 4 beschrijft de aanwezigheid van deze zogenaamde hot spot, welke verschijnt op het moment dat de druk in de reactor begint af te nemen. Deze hot spot is het resultaat van het geleffect dat plaats heeft gedurende de gehele polymerisatie in de polymeerrijke fase. Het geleffect wordt echter groter op het moment dat de polymeerarme fase compleet geconsumeerd is, 173
5 waardoor de polymeerrijke fase steeds geconcentreerder wordt. Met het visceuzer worden van de polymeerrijke fase wordt de bimoleculaire terminatie nog meer vertraagd en zal dus de toenemende radicaalconcentratie voor een versnelde monomeerconversie en dus een toenemende productie van warmte zorgen. De toename in de omzettingssnelheid van VCM en het molecuulgewicht, welke karakteristiek zijn voor een geleffect, zijn slechts beperkt merkbaar. Dit komt overeen met de verwachtingen aangezien ongeveer 80% van alle terminatiereacties niet vertraagd worden, omdat deze via ketenoverdracht naar monomeer plaatsvinden. Bovendien is er ook sprake van een afnemende beschikbaarheid van monomeer. Het is gebleken dat het voorkomen van de hot spot afhankelijk is van de methode van roeren, die factoren beïnvloedt als warmteoverdracht door de waterfase, warmteverlies via de reactorwand en de grootte van de polymeriserende druppels. Hoe kleiner deze druppels zijn, hoe groter hun totale oppervlak is. Dit resulteert in een verhoogde uitwisseling van warmte tussen de polymeriserende druppels en de omringende waterfase, waardoor een duidelijkere hot spot wordt waargenomen. Er werd geen enkele relatie gevonden tussen het verschijnen van de hot spot en de vorming van defecten in de structuur van PVC en dus de thermische stabiliteit. De polymerisatie in de polymeerrijke fase bij hoge monomeerconversies is van groot belang gebleken inzake de thermische stabiliteit. Daarom is getracht invloed uit te oefenen op het verloop van de polymerisatie in deze fase door de compositie van de polymeerrijke fase aan te passen, zoals beschreven is in de hoofdstukken 5 en 6. In Hoofdstuk 5 wordt het onderzoek naar de invloed van de aanwezigheid van n- octaan gedurende de polymerisatie beschreven. n-octaan is een zeer slecht oplosmiddel voor PVC, maar wel mengbaar met VCM. Door de aanwezigheid van n- octaan zal de polymeerrijke fase dichter worden doordat de polymeerketens zich sterker zullen samenvouwen met de afnemende oplosmiddelkwaliteit van het VCM / n-octaan-mengsel. Hierdoor neemt de monomeerconcentratie in deze fase af en daarbij dus ook de polymerisatiesnelheid en het warmte-effect. Wanneer meer dan 15% (m/m) n-octaan wordt toegevoegd verdwijnt de hot spot uiteindelijk in zijn geheel. De druk in de reactor daalt continu gedurende het gehele polymerisatieproces. Deze 174
6 drukdaling wordt veroorzaakt door de toenemende concentratie van n-octaan in VCM, wat een verlaging van de totale dampdruk van dit mengsel tot gevolg heeft. De PVC-korrels die geproduceerd zijn in aanwezigheid van n-octaan zijn veel poreuzer, waarbij de diameter van de poriën blijkt te zijn afgenomen. Dit is het gevolg van de vorming van een groter aantal primaire deeltjes die kleiner zijn in omvang en minder met elkaar versmolten. De thermische stabiliteit van PVC neemt sterk af wanneer het gevormd wordt in de aanwezigheid van n-octaan. Echter, naast een duidelijke toename in de chloormethylvertakkingen, die geen tertiaire chloor aan het vertakkingspunt bevatten, zijn er geen significante veranderingen in de hoeveelheid van de andere typen vertakkingen waar te nemen. Dit leidt daardoor toch tot enige speculatie over een mogelijke invloed van deze chloormethyl-vertakkingen op de thermische stabiliteit van PVC. Als tegenhanger voor de toevoeging van n-octaan wordt in Hoofdstuk 6 de toevoeging van o-dichloorbenzeen, een oplosmiddel voor zowel PVC als VCM, beschreven. De aanwezigheid van o-dichloorbenzeen zorgt voor een meer gezwollen en een dus minder polymeerrijke fase met een lagere dichtheid. De toenemende beweeglijkheid van de groeiende polymeerketens, welke resulteert in een minder vertraagde bimoleculaire terminatie, veroorzaakt een verminderde hot spot. Uiteindelijk verdwijnt de hot spot in zijn geheel bij het toevoegen van meer dan 10% (m/m) o-dichloorbenzeen. De porositeit van de PVC-korrels neemt sterk af bij een toenemende hoeveelheid o- dichloorbenzeen. Dit wordt veroorzaakt doordat de primaire deeltjes in de korrels meer gezwollen zijn en daardoor ook sterker gecoaguleerd. In de aanwezigheid van o-dichloorbenzeen worden de 2,4-dichloor-n-butyl- en de chloormethyl-vertakkingen veel minder gevormd, met name bij zeer hoge monomeerconversies. De thermische stabiliteit van deze polymeren is eveneens sterk verbeterd. Deze twee typen vertakkingen worden gevormd via intramoleculaire nevenreacties, die vermoedelijk worden gehinderd door de beschermende werking van VCM, en bij hogere conversies van o-dichloorbenzeen, die CH-π-interacties kunnen aangaan met de polymeerketen. Juist bij hogere monomeerconversies, wanneer VCM bijna geheel is opgereageerd, zal de aanwezigheid van het o- 175
7 dichloorbenzeen de explosieve groei van het aantal van deze vertakkingen kunnen tegengaan. 176
SAMENVATTING Hoofdstuk 1
Polyvinylchloride (PVC) is één van de meest toegepaste polymeren. Dit is te danken aan de vrij lage productiekosten en de grote veelzijdigheid. PVC kan toegepast worden in een heel breed scala aan producten,
Nadere informatieVan 'gastarbeider' tot 'Nederlander' Prins, Karin Simone
Van 'gastarbeider' tot 'Nederlander' Prins, Karin Simone IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version
Nadere informatieImproving the properties of polymer blends by reactive compounding van der Wal, Douwe Jurjen
University of Groningen Improving the properties of polymer blends by reactive compounding van der Wal, Douwe Jurjen IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)
Nadere informatieLaat maar zitten Janssen, Janine Hubertina Lambertha Joseph
Laat maar zitten Janssen, Janine Hubertina Lambertha Joseph IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version
Nadere informatieCitation for published version (APA): Mazzola, P. (2016). Phenylketonuria: From body to brain [Groningen]: Rijksuniversiteit Groningen
University of Groningen Phenylketonuria Mazzola, Priscila IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version
Nadere informatieDe betrouwbaarheid van kleinschalige methoden voor waterzuivering Kaaij, Rachel van der
University of Groningen De betrouwbaarheid van kleinschalige methoden voor waterzuivering Kaaij, Rachel van der IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you
Nadere informatieUniversity of Groningen. De afkoelingsperiode in faillissement Aa, Maria Josepha van der
University of Groningen De afkoelingsperiode in faillissement Aa, Maria Josepha van der IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.
Nadere informatieMensen met een verstandelijke handicap en sexueel misbruik Kooij, D.G.
Mensen met een verstandelijke handicap en sexueel misbruik Kooij, D.G. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieUniversity of Groningen. Up2U Harder, Annemiek T.; Eenshuistra, Annika
University of Groningen Harder, Annemiek T.; Eenshuistra, Annika IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieCitation for published version (APA): Veeze, P. (1968). Rationale and methods of early detection in lung cancer. [S.n.].
University of Groningen Rationale and methods of early detection in lung cancer. Veeze, Piet IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Nadere informatieNeuroanatomical changes in patients with loss of visual function Prins, Doety
Neuroanatomical changes in patients with loss of visual function Prins, Doety IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieDynamics of inner ear pressure change with emphasis on the cochlear aqueduct Laurens-Thalen, Elisabeth Othilde
University of Groningen Dynamics of inner ear pressure change with emphasis on the cochlear aqueduct Laurens-Thalen, Elisabeth Othilde IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieUniversity of Groningen. Zorgvermijding en zorgverlamming Schout, Hendrik Gerrit
University of Groningen Zorgvermijding en zorgverlamming Schout, Hendrik Gerrit IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen Jongeren in de jeugdzorg en risicofactoren van zwerfgedrag. Een onderzoek naar de bijdrage van risicofactoren van zwerfgedrag op de duur van zorggebruik bij jongeren in de jeugdzorg.
Nadere informatieOxidative dehydrogenation of ethylbenzene under industrially relevant conditions Zarubina, Valeriya
University of Groningen Oxidative dehydrogenation of ethylbenzene under industrially relevant conditions Zarubina, Valeriya IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen Opvoeding op school en in het gezin. Onderzoek naar de samenhang tussen opvoeding en de houding van jongeren ten opzichte van sociale grenzen Mooren, Francisca Catharina Theodora
Nadere informatieEen model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk
Een model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatieProcesevaluatie van het Navigator project Jager, John Mike
Procesevaluatie van het Navigator project Jager, John Mike IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version
Nadere informatieElectric double layer interactions in bacterial adhesion and detachment Poortinga, Albert Thijs
University of Groningen Electric double layer interactions in bacterial adhesion and detachment Poortinga, Albert Thijs IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)
Nadere informatieMultiple sclerose Zwanikken, Cornelis Petrus
Multiple sclerose Zwanikken, Cornelis Petrus IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document
Nadere informatieImproving metabolic control in NIDDM patients referred for insulin therapy Goddijn, Patricia Petra Maria
Improving metabolic control in NIDDM patients referred for insulin therapy Goddijn, Patricia Petra Maria IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieZorgen rondom IVF Boekaar, J.; Riemersma, M.
Zorgen rondom IVF Boekaar, J.; Riemersma, M. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document
Nadere informatieCitation for published version (APA): Scheepstra, A. J. M. (1998). Leerlingen met Downs syndroom in de basisschool Groningen: s.n.
University of Groningen Leerlingen met Downs syndroom in de basisschool Scheepstra, Adriana IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Nadere informatieUniversity of Groningen. De besmettelijkheid van de ftisis Groenhuis, Dirk Johan Jacob
University of Groningen De besmettelijkheid van de ftisis Groenhuis, Dirk Johan Jacob IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieMultiple sclerose Zwanikken, Cornelis Petrus
Multiple sclerose Zwanikken, Cornelis Petrus IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document
Nadere informatieCitation for published version (APA): Hoekstra, H. J. (1982). Fractures of the proximal femur in children and adolescents [S.n.]
University of Groningen Fractures of the proximal femur in children and adolescents Hoekstra, Harald IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to
Nadere informatieCitation for published version (APA): Verbakel, N. J. (2007). Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma.
University of Groningen Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma. Verbakel, N. J. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite
Nadere informatieQuantitative STIR MRI as prognostic imaging biomarker for nerve regeneration Viddeleer, Alain
University of Groningen Quantitative STIR MRI as prognostic imaging biomarker for nerve regeneration Viddeleer, Alain IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen STERK in het werk. Een kwalitatief onderzoek naar de adoptie van een programma gericht op het Stimuleren van Eigen Regie en Kwaliteit van leven (STERK) van nierpatiënten door zorgverleners
Nadere informatieBouwen op een gemeenschappelijk verleden aan een succesvolle toekomst Welling, Derk Theodoor
University of Groningen Bouwen op een gemeenschappelijk verleden aan een succesvolle toekomst Welling, Derk Theodoor IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)
Nadere informatieDraagvlak migratiebeleid Postmes, Thomas; Gordijn, Ernestine; Kuppens, T.; Gootjes, Frank; Albada, Katja
University of Groningen Draagvlak migratiebeleid Postmes, Thomas; Gordijn, Ernestine; Kuppens, T.; Gootjes, Frank; Albada, Katja IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieUniversity of Groningen. Hulp op maat voor leerlingen met leerproblemen in het vmbo Mombarg, Remo
University of Groningen Hulp op maat voor leerlingen met leerproblemen in het vmbo Mombarg, Remo IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite
Nadere informatieSchoolsucces van Friese leerlingen in het voortgezet onderwijs de Boer, Hester
Schoolsucces van Friese leerlingen in het voortgezet onderwijs de Boer, Hester IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieInteractie als gereedschap Koole, Tom
Interactie als gereedschap Koole, Tom IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document
Nadere informatieIntrapersonal factors, social context and health-related behavior in adolescence Veselska, Zuzana
University of Groningen Intrapersonal factors, social context and health-related behavior in adolescence Veselska, Zuzana IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieMolecular aspects of HNPCC and identification of mutation carriers Niessen, Renee
Molecular aspects of HNPCC and identification of mutation carriers Niessen, Renee IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieUniversity of Groningen. Eerste Hulp vaker ter plaatse Verhage, Vera
University of Groningen Eerste Hulp vaker ter plaatse Verhage, Vera IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieUniversity of Groningen. Electron Holography of Nanoparticles Keimpema, Koenraad
University of Groningen Electron Holography of Nanoparticles Keimpema, Koenraad IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieUnderstanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas
University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieUniversity of Groningen. Resultaat van pleegzorgplaatsingen Oijen, Simon van
University of Groningen Resultaat van pleegzorgplaatsingen Oijen, Simon van IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieUniversity of Groningen. Rheokinetics Cioffi, Mario
University of Groningen Rheokinetics Cioffi, Mario IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatieThe development of stable influenza vaccine powder formulations for new needle-free dosage forms Amorij, Jean-Pierre
University of Groningen The development of stable influenza vaccine powder formulations for new needle-free dosage forms Amorij, Jean-Pierre IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen De ontwikkeling van prikkelverwerking bij mensen met een Autisme Spectrum Stoornis en de invloed van hulp en begeleiding gedurende het leven. Fortuin, Marret; Landsman-Dijkstra,
Nadere informatieCitation for published version (APA): Weide, M. G. (1995). Effectief basisonderwijs voor allochtone leerlingen Groningen: s.n.
University of Groningen Effectief basisonderwijs voor allochtone leerlingen Weide, Marga Geerte IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite
Nadere informatieThe diversity puzzle Mäs, Michael
The diversity puzzle Mäs, Michael IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version
Nadere informatieHypothalamus, pituitary and thyroid. The control system of thyroid hormone production. Sluiter, Wim J.
University of Groningen Hypothalamus, pituitary and thyroid. The control system of thyroid hormone production. Sluiter, Wim J. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieUniversity of Groningen. Inferior or superior Carmona Rodriguez, Carmen
University of Groningen Inferior or superior Carmona Rodriguez, Carmen IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieCitation for published version (APA): Roodenburg, J. L. N. (1985). CO2-laserchirurgie van leukoplakie van het mondslijmvlies. [S.l.]: [S.n.].
University of Groningen CO2-laserchirurgie van leukoplakie van het mondslijmvlies Roodenburg, Johannes Leendert Nicolaas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieUw mening over gaswinning uit het Groningen-gasveld: Onderzoeksresultaten fase 2 Hoekstra, Elisabeth; Perlaviciute, Goda; Steg, Emmalina
University of Groningen Uw mening over gaswinning uit het Groningen-gasveld: Onderzoeksresultaten fase 2 Hoekstra, Elisabeth; Perlaviciute, Goda; Steg, Emmalina IMPORTANT NOTE: You are advised to consult
Nadere informatieUniversity of Groningen. Positron emission tomography in urologic oncology Jong, Igle Jan de
University of Groningen Positron emission tomography in urologic oncology Jong, Igle Jan de IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Nadere informatieUniversity of Groningen. Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda
University of Groningen Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieCryosurgery in cervical intraepithelial neoplasia. A morphometric study Boonstra, Hendrik
University of Groningen Cryosurgery in cervical intraepithelial neoplasia. A morphometric study Boonstra, Hendrik IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if
Nadere informatieGalacto-oligosaccharide synthesis using immobilized β-galactosidase Benjamins, Frédéric
University of Groningen Galacto-oligosaccharide synthesis using immobilized β-galactosidase Benjamins, Frédéric IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you
Nadere informatieUniversity of Groningen. Photochromic molecular switches Robertus, Jort
University of Groningen Photochromic molecular switches Robertus, Jort IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieThe importance of tactical skills in talent development Kannekens, Rianne
The importance of tactical skills in talent development Kannekens, Rianne IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieMan of vrouw? Een onderzoek naar sekseverschillen in reacties op chronische aandoeningen Roeke, M.
Man of vrouw? Een onderzoek naar sekseverschillen in reacties op chronische aandoeningen Roeke, M. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite
Nadere informatieUniversity of Groningen. Vrije en reguliere scholen vergeleken Steenbergen, Hilligje
University of Groningen Vrije en reguliere scholen vergeleken Steenbergen, Hilligje IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieToday's talented youth field hockey players, the stars of tomorrow? Gemser, Marije
University of Groningen Today's talented youth field hockey players, the stars of tomorrow? Gemser, Marije IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieUniversity of Groningen. Quantitative CT myocardial perfusion Pelgrim, Gert
University of Groningen Quantitative CT myocardial perfusion Pelgrim, Gert IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieCitation for published version (APA): Oldenziel, W. H. (2006). Application of a glutamate microsensor to brain tissue. s.n.
University of Groningen Application of a glutamate microsensor to brain tissue Oldenziel, Weite Hendrik IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieCitation for published version (APA): Tijdschrift voor Genderstudies (2018). Jaarrekening Stichting Tijdschrift voor Vrouwenstudies.
University of Groningen Jaarrekening 2017 Tijdschrift voor Genderstudies IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieThe ecological success of Burkholderia terrae BS001 and related strains in the mycosphere Nazir, Rashid
University of Groningen The ecological success of Burkholderia terrae BS001 and related strains in the mycosphere Nazir, Rashid IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieVerbindingskracht & combinatievermogen de Vries ev Delies, Jantina Jantje
Verbindingskracht & combinatievermogen de Vries ev Delies, Jantina Jantje IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieUniversity of Groningen. Living with Rheumatoid Arthritis Benka, Jozef
University of Groningen Living with Rheumatoid Arthritis Benka, Jozef IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieLamotrigine in bipolar depression Loos, Marcus Lambertus Maria van der
Lamotrigine in bipolar depression Loos, Marcus Lambertus Maria van der IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieThe etiology of functional somatic symptoms in adolescents Janssens, Karin
The etiology of functional somatic symptoms in adolescents Janssens, Karin IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieHelping infants and toddlers in Foster family care van Andel, Hans
Helping infants and toddlers in Foster family care van Andel, Hans IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieCitation for published version (APA): Crane, L. M. A. (2011). Intraoperative fluorescence imaging in cancer Groningen: s.n.
University of Groningen Intraoperative fluorescence imaging in cancer Crane, Lucia Marie Albertine IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite
Nadere informatieUnderstanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas
University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieCitation for published version (APA): Schaafsma, S. H. (2000). Down-scaling of a fluidised bed agglomeration process Groningen: s.n.
University of Groningen Down-scaling of a fluidised bed agglomeration process Schaafsma, Stefan Hendrikus IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieUniversity of Groningen. Ondernemerschap in Zuidoost Drenthe Hans, Lianne; Edzes, Arend; Koster, Sierdjan
University of Groningen Ondernemerschap in Zuidoost Drenthe Hans, Lianne; Edzes, Arend; Koster, Sierdjan IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieMaternal phenotypic engineering Müller, Wendt
Maternal phenotypic engineering Müller, Wendt IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatieUniversity of Groningen. Embryogenesis and neogenesis of the endocrine pancreas Gangaram-Panday, Shanti Tireshma
University of Groningen Embryogenesis and neogenesis of the endocrine pancreas Gangaram-Panday, Shanti Tireshma IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you
Nadere informatieMonolayer and thin film behaviour of stereoregular poly(methacrylates) Brinkhuis, Richard Hendrikus Gerrit
Monolayer and thin film behaviour of stereoregular poly(methacrylates) Brinkhuis, Richard Hendrikus Gerrit IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieDevelopment and description of controlled release formulations for use in powder detergents Hartman Kok, Paul Jean Antoine
University of Groningen Development and description of controlled release formulations for use in powder detergents Hartman Kok, Paul Jean Antoine IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's
Nadere informatieInfrastructure investment in Indonesia Mustajab, M.
Infrastructure investment in Indonesia Mustajab, M. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatieTranscriptome analysis to investigate the link between obesity and its metabolic complications Wolfs, Marcel Guillaume Maria
University of Groningen Transcriptome analysis to investigate the link between obesity and its metabolic complications Wolfs, Marcel Guillaume Maria IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's
Nadere informatieCitation for published version (APA): Hendriks, H. G. D. (2004). Transfusion requirements in orthotopic liver transplantation Groningen: s.n.
University of Groningen Transfusion requirements in orthotopic liver transplantation Hendriks, Herman George Dirk IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if
Nadere informatieUniversity of Groningen. Safe and Sound van den Bosch, Kirsten Anna-Marie
University of Groningen Safe and Sound van den Bosch, Kirsten Anna-Marie IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieOn the mechanism of prokaryotic glutamate transporter homologues Groeneveld, Maarten
University of Groningen On the mechanism of prokaryotic glutamate transporter homologues Groeneveld, Maarten IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you
Nadere informatieBehavioural consequences of selective activation of 5-HT receptor subtypes Berendsen, Hermanus Henricus Gerardus
Behavioural consequences of selective activation of 5-HT receptor subtypes Berendsen, Hermanus Henricus Gerardus IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if
Nadere informatieUniversity of Groningen. De emergentie en evolutie van drie werelden de Vries, André
University of Groningen De emergentie en evolutie van drie werelden de Vries, André IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieUniversity of Groningen. Enabling knowledge sharing Smit - Bakker, Marloes
University of Groningen Enabling knowledge sharing Smit - Bakker, Marloes IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieCitation for published version (APA): Sarkova, M. (2010). Psychological well-being and self-esteem in Slovak adolescents. Groningen: s.n.
University of Groningen Psychological well-being and self-esteem in Slovak adolescents Sarkova, Maria IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to
Nadere informatieCitation for published version (APA): Droogh, J. (2014). Interhospital transport of the critically ill patient: Focus on the journey [S.l.]: [S.n.
University of Groningen Interhospital transport of the critically ill patient Droogh, J.M. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Nadere informatieBijdrage tot de statistiek en behandeling der lip- en verhemeltespleten Borgesius, Eltje Jacob
Bijdrage tot de statistiek en behandeling der lip- en verhemeltespleten Borgesius, Eltje Jacob IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Nadere informatieDe primaire frozen shoulder Stenvers, Jan Derek
De primaire frozen shoulder Stenvers, Jan Derek IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatieCitation for published version (APA): Holwerda, A. (2013). Work outcome in young adults with disabilities Groningen: s.n.
University of Groningen Work outcome in young adults with disabilities Holwerda, Anja IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieEffective monitoring and control with intelligent products Meyer, Gerben Gerald
Effective monitoring and control with intelligent products Meyer, Gerben Gerald IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieUniversity of Groningen. Paula voor goud Piersma, Theun. Published in: Vogels+
University of Groningen Paula voor goud Piersma, Theun Published in: Vogels+ IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieKnowledge, chance, and change Kooi, Barteld
Knowledge, chance, and change Kooi, Barteld IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document
Nadere informatiePsychopathologische en klinische aspecten van de psychogene psychose van Dijk, Wybe Kuno
University of Groningen Psychopathologische en klinische aspecten van de psychogene psychose van Dijk, Wybe Kuno IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if
Nadere informatieUniversity of Groningen. Symptoms of Distress and Imbalance in Children Nijboer, J.M.
University of Groningen Symptoms of Distress and Imbalance in Children Nijboer, J.M. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieThe role of camp-dependent protein kinase A in bile canalicular plasma membrane biogenesis in hepatocytes Wojtal, Kacper Andrze
University of Groningen The role of camp-dependent protein kinase A in bile canalicular plasma membrane biogenesis in hepatocytes Wojtal, Kacper Andrze IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's
Nadere informatieUniversity of Groningen. Linear conic programming: genericity and stability Jargalsaikhan, Bolor
University of Groningen Linear conic programming: genericity and stability Jargalsaikhan, Bolor IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite
Nadere informatieOpvoeding op school en in het gezin. Onderzoek naar de samenhang tussen opvoeding en de houding van jongeren ten opzichte van sociale grenzen
Opvoeding op school en in het gezin. Onderzoek naar de samenhang tussen opvoeding en de houding van jongeren ten opzichte van sociale grenzen Mooren, Francisca Catharina Theodora van der IMPORTANT NOTE:
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen Het inleiden van de baring : Een literatuuroverzicht en een exploratieve studie betreffende de simultane amniotomie en oxytocine-infusie Visser, Gerard Hille Adriaan IMPORTANT NOTE:
Nadere informatieCitation for published version (APA): Scheepstra, A. J. M. (1998). Leerlingen met Downs syndroom in de basisschool Groningen: s.n.
University of Groningen Leerlingen met Downs syndroom in de basisschool Scheepstra, Adriana IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
Nadere informatie