Citation for published version (APA): Hendriks, H. G. D. (2004). Transfusion requirements in orthotopic liver transplantation Groningen: s.n.

Transcriptie

1 University of Groningen Transfusion requirements in orthotopic liver transplantation Hendriks, Herman George Dirk IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2004 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Hendriks, H. G. D. (2004). Transfusion requirements in orthotopic liver transplantation Groningen: s.n. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date:

2 Nederlandse Samenvatting -97-

3 Sinds de eerste levertransplantatie in 1963 werd uitgevoerd speelt het soms forse bloedverlies bij deze operatie een grote rol. Meer bloedverlies tijdens de ingreep gaat gepaard met een verhoogde kans op complicaties na de operatie. Alhoewel het bloedverlies tijdens een levertransplantatie in de loop van de jaren sterk is afgenomen, speelt dit nog steeds een grote rol bij het optreden van complicaties. De studies die in dit proefschrift beschreven worden hadden het doel de effecten van het bloedverlies tijdens levertransplantatie te beoordelen en vast te stellen welke factoren daarbij een rol spelen. Daardoor wordt het mogelijk methodes te vinden en te evalueren waarmee het bloedverlies tijdens een levertransplantatie kan worden verminderd, met als uiteindelijk doel de complicaties en sterfte na een transplantatie te doen afnemen. Hoofdstuk 1 geeft een algemene inleiding over het bloedverlies bij levertransplantatie. Op de rol die de lever speelt bij het handhaven van de stolling wordt ingegaan. Ook worden maatregelen besproken die door chirurgen en anesthesiologen in de loop der jaren zijn getroffen om het bloedverlies te verminderen. Vervolgens worden de opbouw en het doel van dit proefschrift uiteengezet. In hoofdstuk 2 worden 231 patiënten beschreven die van januari 1994 tot januari 2002 in ons centrum werden getransplanteerd. Na levertransplantatie en voor ontslag uit het ziekenhuis, zijn vaak één of meerdere heroperaties of reinterventies noodzakelijk. Aard en aantal van dergelijke reinterventies werden onderzocht, evenals de factoren die de noodzaak van een reinterventie kunnen voorspellen. In totaal werden er 139 heroperaties verricht bij 79 van de 231 getransplanteerde patiënten. Bij 34 patiënten was een tweede heroperatie noodzakelijk en 26 patiënten ondergingen drie of meer heroperaties. Meestal werden deze operaties uitgevoerd in verband met infecties (44%) of bloedingen (27%) in de buik. Daarnaast werden heroperaties verricht omdat er complicaties van de galwegen (10%) en de bloedvaten (7%) optraden. Bij 7% van de patiënten was een tweede levertransplantatie noodzakelijk. Een veelheid aan andere oorzaken noopte tot een heroperatie bij 7% van de patiënten. De enige factor die een voorspellende waarde had voor een reinterventie, bleek de hoeveelheid bloedverlies te zijn tijdens de levertransplantatie. Bij patiënten die veel bloed verloren tijdens de transplantatie, was vaker een heroperatie nodig. Ook was onder deze groep patiënten de sterfte in het ziekenhuis hoger. Deze resultaten benadrukken het belang van maatregelen -98-

4 waardoor het bloedverlies tijdens een levertransplantatie wordt beperkt. In een tweede studie werd onderzocht welke factoren invloed hebben op het bloedverlies tijdens een levertransplantatie (hoofdstuk 3). Deze studie werd uitgevoerd bij 164 patiënten, die getransplanteerd werden tussen 1989 en Aangetoond werd dat er meer bloedverlies optrad bij patiënten: - met een hogere Child-Pugh score, als maat voor de ernst van de leverziekte, - met een slechtere nierfunctie (uitgedrukt in een hogere creatinine bloedspiegel), - die in een eerdere fase van het programma getransplanteerd waren (uitgedrukt in het jaar van transplantatie), - die een lever ontvingen die langer bewaard was in conserveringsvloeistof (uitgedrukt in koude ischemie tijd), - aan wie het opgevangen eigen verloren bloed terug was gegeven door gebruik te maken van een cell saver. Ook in deze studie bleek de sterfte na transplantatie aanzienlijk groter te zijn naarmate het bloedverlies toenam. De resultaten van deze studie werden gebruikt om de effecten van een nieuw stollingsbevorderend middel te onderzoeken (hoofdstuk 4). Dit geneesmiddel, recombinant factor VIIa (rfviia, NovoSeven ), was reeds met succes toegepast bij patiënten met hemofilie, een bloedings ziekte. In deze studie werd voor het eerst het effect van rfviia onderzocht op 6 levertransplantatie patiënten die dit middel kregen toegediend. Zij werden vergeleken met 12 controle patiënten, die dit middel niet kregen toegediend. De veiligheid en de werkzaamheid (minder bloedverlies tijdens de operatie) werden beoordeeld. De twee groepen waren vergelijkbaar voor wat betreft de factoren die het bloedverlies tijdens de operatie kunnen beïnvloeden, zoals beschreven in hoofdstuk 2. Patiënten die rfviia toegediend kregen verloren minder bloed dan de controle patiënten. Eén met rfviia behandelde patiënt ontwikkelde een stolsel (trombose) in de slagader van de lever. Of de trombose berustte op toeval, dan wel het gevolg was van rfviia, kon niet worden vastgesteld. Op grond van de resultaten van deze studie werd geconcludeerd dat rfviia het bloedverlies tijdens een levertransplantatie in belangrijke mate kan verminderen, maar dat er verder onderzoek nodig is om de waarnemingen te bevestigen, alvorens met meer zekerheid -99-

5 uitspraken kunnen worden gedaan omtrent veiligheid en werkzaamheid van rfviia. In hoofdstuk 5 werd onderzocht welke effecten rfviia heeft op de stolselvorming en stolselafbraak gedurende levertransplantatie bij de eerder genoemde zes patiënten die met rfviia behandeld waren. In het plasma van deze patiënten werden de spiegels gemeten van een aantal eiwitten die betrokken zijn bij de stolselvorming. Ter vergelijking werden deze metingen uitgevoerd bij 10 controle patiënten die geen rfviia kregen toegediend. Deze studie toonde aan dat de plasmaspiegels van de eiwitten voor en na transplantatie in beide groepen gelijk waren. De aanmaak van trombine, de voorloper van een stolsel, nam niet toe direct na het toedienen van rfviia, maar vertoonde in vergelijking met de controle patiënten wel een sterke toename zodra de nieuwe lever werd aangesloten en van bloed voorzien. Een versterkte stolselafbraak na aansluiting van de donorlever trad op in beide groepen. Deze bevindingen suggereren dat het effect van rfviia beperkt blijft tot het beschadigde bloedvat, er minder bloedverlies optreedt zolang er meer stolselvorming dan stolselafbraak plaats vindt en dat er geen sprake is van een algeheel verhoogde stollingsneiging van het bloed. In hoofdstuk 6 worden de resultaten beschreven van metingen ter beoordeling van de stolling na toediening van rfviia met behulp van een thromboelastograaf. Met de thromboelastograaf kunnen de vorming en afbraak van een stolsel met behulp van een computer grafisch worden weergegeven, evenals de sterkte van het gevormde stolsel. De 6 patiënten die rfviia kregen toegediend, werden vergeleken met 6 patiënten aan wie die dit middel niet werd toegediend. Na toediening van rfviia trad een vlot herstel van de stolselvorming op bij alle 6 levertransplantatie patiënten. Ook nam de sterkte van het gevormde stolsel toe na toediening van rfviia. Deze effecten op de stolling konden met de klassieke laboratoriumtesten niet aangetoond worden. Algemeen kan gesteld worden dat in ons ziekenhuis het bloedverlies tijdens levertransplantaties in de loop der jaren aanzienlijk is verminderd. Zo is het percentage levertransplantatie patiënten die geen bloed meer krijgen toegediend, de laatste jaren geleidelijk opgelopen van 4% naar 30%. Dat neemt echter niet weg dat bloedverlies tijdens de levertransplantatie een belangrijke oorzaak blijft van complicaties en sterfte na de operatie. Daardoor verdient bloedverlies onverminderd de aandacht van alle specialisten betrokken bij deze procedure

6 -101-

7 -102-

8 Dankwoord -103-