Werkwijzer servicepunt archeologie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Werkwijzer servicepunt archeologie"

Transcriptie

1 Werkwijzer servicepunt archeologie

2 Inleiding Aanleiding De provinciale bemoeienis met de archeologische monumentenzorg vloeit voort uit de medeverantwoordelijkheid voor het behoud en beheer van het cultuurhistorisch erfgoed in Zuid-Holland. Archeologische waarden, vaak onzichtbaar in de grond, maken deel uit van dat cultuurhistorisch erfgoed. Na invoer van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) is archeologie als provinciaal belang benoemd in de Provinciale Structuurvisie (PSV). In de tussenbalans archeologie (GS 2010) is aangegeven dat de ingezette beleidslijnen gecontinueerd en uitgewerkt moeten worden middels een actieve archeologische procesbegeleiding bij de opzet en uitvoering van provinciale ruimtelijke projecten en vergunningverlening. Bij de archeologische monumentenzorg kan de provincie zowel een belanghebbende zijn in het proces (als zijzelf verstoorder van het bodemarchief is) als ook toezichthouder (bij vergunningverlening). Door deze verschillende rollen en verwachtingen hierin nader te benoemen, kan het proces strakker doorlopen worden. Uitgangspunt is dat archeologie transparant is en dat de kosten beheersbaar zijn. Het Servicepunt archeologie moet de archeologische belangen binnen de ruimtelijke provinciale projecten zo goed mogelijk waarborgen, en er voor zorgen dat ruimtelijke ontwikkelingen en bouwwerkzaamheden ongehinderd kunnen plaatsvinden, waarbij uiteraard het belang van de archeologie geborgd is. Overwegingen Om de gevolgen van het veroorzakerprincipe binnen de provinciale organisatie succesvol te implementeren dient de archeologie binnen de provinciale organisatie een duidelijk gezicht te hebben en zijn alle betrokken afdelingen op de hoogte van het provinciale archeologiebeleid en de consequenties daarvan ten aanzien van bodemingrepen. Als bevoegd gezag is de provincie verantwoordelijk voor, en aanspreekbaar op, haar archeologische beslissingen en keuzes. Behalve uit het oogpunt van transparantie en goed bestuur is een goed onderbouwd provinciaal beleid van belang gezien de huidige juridisering van het beleidsveld. Maar ook als de provincie zelf initiatiefnemer is, dient ze het belang van het archeologisch bodemarchief mee te laten wegen in het ruimtelijk project, waarbij de mogelijke benutting van het erfgoed in de ruimtelijke inrichting altijd wordt afgewogen. De provincie baseert zich bij het nemen van besluiten inzake de archeologische monumentenzorg (selectiebesluiten, vergunningaanvragen) op een vastgesteld provinciaal archeologiebeleid dat: Gebaseerd is op kennis en inzicht in de aard en staat van de bekende en te verwachten archeologische waarden; Verantwoord is vanuit het perspectief van zorg voor het bodemarchief (uitgangspunt van Malta, Monumentenwet en Wro); Transparant is voor alle gebruikers en belanghebbenden. Basis - Europees Verdrag van Malta; - Wet op de Archeologische Monumentenzorg; - Tussenbalans Archeologie (GS 2010) en Nota archeologie Zuid-Holland (PS 2007);

3 - Provinciale Structuurvisie (waarin archeologie als provinciaal belang is benoemd); - Provinciale verordening ruimte (waarin opgenomen archeologische aandachtsgebieden); - Regioprofielen (PS 2011) met daarin opgenomen de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) en de handreiking archeologie; - Adviesbrief en Adviesnotitie provinciaal juridisch instrumentarium voor de bescherming van archeologische waarden, mr. Witbreuk, KienHuisHoving Advocaten, december Doel en doelgroep De werkwijzer heeft als doel de werkwijze van het servicepunt archeologie nader uit te werken, zodat bij de provincie een helder, transparant beeld ontstaat over de wijze van betrokkenheid bij en toezicht op de provinciale verantwoordelijkheid voor het archeologisch erfgoed. Tevens is de werkwijze bedoeld om het archeologisch proces te stroomlijnen om zo te komen tot meer integraal werken, meer efficiency, bij te dragen aan kostenbeheersing en een hoge kwaliteit van archeologisch onderzoek te kunnen waarborgen. De werkwijzer is met name intern voor PZH bedoeld om handen en voeten te geven aan het servicepunt archeologie en de werkwijze inzichtelijk te maken voor de mensen die de archeologische component binnen ruimtelijke processen begeleiden en voor de mensen die controleren of de vergunningverlening voldoen aan het provinciaal beleid en die betrokken zijn in het voortraject. Status De werkwijzer is een handreiking en heeft geen officiële status. Het geeft op hoofdlijnen aan hoe de provincie invulling wil geven aan haar rol in het kader van de archeologische monumentenzorg. Leeswijzer Voor de provinciale betrokkenheid bij archeologische monumentenzorg onderscheiden wij 3 processen: vergunningverlening, procesbegeleiding verstoorder en gemeentegrensoverschrijdende projecten. Het proces rondom de archeologische monumentenzorg (amz-cyclus) delen wij in een informele fase en een formele fase. Hoewel er op onderdelen verschil is tussen de provincie als verstoorder en de provincie als vergunningverlener; is de amz-cyclus in hoofdlijnen hetzelfde. We beschrijven dan ook dit proces op hoofdlijnen met de stop/doorgaan momenten. We kunnen echter niet genoeg benadrukken dat voorafgaand aan ieder proces duidelijke werkafspraken met de projectleider danwel vergunningaanvrager moeten worden gemaakt.

4 Rol servicepunt archeologie binnen ruimtelijke processen mandaatnr AZ02: Het geven van adviezen aan de Minister van OCW en aan gemeentebesturen in het kader van de bescherming van monumenten en stads- en dorpsgezichten ter uitvoering van de Monumentenwet 1988, alsmede het geven van adviezen aan gemeentebesturen, omvat tevens het geven van beoordelingen in het kader van het provinciaal archeologiebeleid. (afdoeningsniveau: hoofd bureau CVT, afdeling Samenleving, Directie Leefomgeving en bestuur) Aanvraag vergunningverlening (provincie als bevoegd gezag) Bij aanvraag voor vergunning of ontheffing bepaalt servicepunt archeologie of archeologisch vooronderzoek al dan niet van toepassing is op de bodemingreep; Het bevoegd gezag toetst de in het kader van vergunningprocedure overgelegde archeologische producten en stelt vast of er voldoende informatie beschikbaar is om een afgewogen besluit te nemen over de aard en kwaliteit van eventuele archeologische sporen/resten en in hoeverre deze worden bedreigd door de geplande bodemingreep; Bij de toetsing van archeologische producten die aan de provincie worden overgelegd in haar rol van bevoegd gezag wordt er op toe gezien dat het product voldoet aan de normen en eisen zoals de door rijk en beroepsgroep geformuleerde eisen (Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie) en is uitgevoerd door gekwalificeerde en erkende aanbieders op de archeologische markt; Indien de provincie besluit dat vervolgonderzoek nodig is, geeft zij de vervolgstap(pen) aan; Gravend onderzoek (proefsleuven, opgraving of inpassing) geschiedt middels een Programma van Eisen (PvE) dat door het bevoegd gezag wordt vastgesteld en waarin wordt vastgelegd hoe het onderzoek wordt ingericht en welke informatie wordt verzameld. Beleidskader: Cultuurhistorische Hoofdstructuur, Provinciale Onderzoeksagenda Archeologie Achtergrond: De hiervoor beschreven AMZ-procedure is een stapsgewijs proces van informatie-inwinning, afweging en besluitvorming over archeologische waarden bij ruimtelijke ingrepen en nieuwe ontwikkelingsprojecten. Iedere stap eindigt met de afweging of er voldoende informatie beschikbaar is om een verantwoorde beslissing over eventuele vervolgacties te kunnen nemen. In de zgn. Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) worden de eisen beschreven waaraan de producten en onderzoeken die in het kader van de AMZ-procedure worden opgesteld moeten voldoen. Opdracht bodemingrepen (provincie als initiatiefnemer) Als opdrachtgever van bodemingrepen in het kader van ruimtelijke inrichting en ontwikkeling is de provincie ook veroorzaker in de zin van het Verdrag van Malta. De provincie heeft daarbij dezelfde rechten en plichten als elke andere initiatiefnemer ( veroorzaker ). Voor de provincie betekent dat: bij de voorbereiding van ruimtelijke inrichtingsprojecten wordt van meet af aan rekening gehouden met archeologische waarden en verwachtingen; tijdige inpassing van eventueel noodzakelijke archeologische werkzaamheden, zowel qua tijd als qua kosten; werken met erkende aanbieders op de archeologische markt en toezien op kwaliteit van de uitvoering van archeologische werkzaamheden conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA); rekening houden met de uitkomsten van archeologische werkzaamheden en de consequenties daarvan voor het verdere inrichtingsplan. In een vroegtijdig stadium signaleren of inpassingplan noodzakelijk is danwel een aanvraag tot vergunning bij de gemeent wordt ingediend. In beide gevallen dient rekening gehouden en afgestemd te worden met gemeentelijk archeologiebeleid.

5 NB: het vorenstaande geldt niet alleen voor nieuwe ontwikkelingsprojecten, maar ook voor alle andere bodemingrepen die vanuit de provincie worden voorbereid en/of uitgevoerd (openbare werken, onderhoud openbare ruimte, aanleg en onderhoud groenvoorziening, etc.). Door vroegtijdig afstemming te zoeken met het servicepunt archeologie kan de provincie aan haar zorgplicht voor het bodemarchief voldoen. Uitgangspunten zijn daarbij dat de archeologische belangen binnen de ruimtelijke provinciale projecten zo goed mogelijk gewaarborgd zijn, en dat ruimtelijke ontwikkelingen en bouwwerkzaamheden ongehinderd kunnen plaatsvinden, waarbij uiteraard het belang van de archeologie geborgd is. Gemeentegrensoverschrijdende projecten (provincie als bevoegd gezag) Zowel de provincie zelf als ook derden kunnen te maken krijgen met ruimtelijke projecten die gemeentegrensoverschrijdend van aard zijn. Om te voorkomen dat archeologie versnippert wordt onderzocht, is de provincie bevoegd gezag voor de archeologie. De hierboven beschreven eisen zijn dan ook van toepassing, waarbij nadrukkelijk de afstemming met het gemeentelijk archeologiebeleid wordt opgezocht. Ook hier is de rol van het servicepunt archeologie dat de archeologische belangen binnen de ruimtelijke provinciale projecten zo goed mogelijk gewaarborgd moeten zijn, en dat ruimtelijke ontwikkelingen en bouwwerkzaamheden ongehinderd kunnen plaatsvinden, waarbij uiteraard het belang van de archeologie geborgd is.

6 Vroegtijdige afstemming: risicoanalyse Thema s van provinciaal belang: wanneer vroegtijdig contact? Er zijn een aantal thema s waar sprake is van een provinciaal belang. In de volgende situaties ligt het voor de hand dat vroegtijdig contact wordt opgenomen met het servicepunt archeologie: 1) Archeologische waarden. Er komen archeologische waarden in het gebied voor. 2) Archeologische trefkans. Er is een redelijk tot hoge verwachting op archeologische waarden in het gebied. Onderzoek en advisering hebben betrekking op de volgende aspecten: Ad 1) Er is binnen het plangebied volgens de kaart Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) en/of gemeentelijke beleidskaart archeologie sprake van een archeologisch monument; en de voorgestelde ruimtelijke ontwikkeling tast dit monument aan; er moeten maatregelen getroffen tot behoud van dit monument in- dan wel ex situ. Ad 2) Er is binnen het plangebied sprake van een redelijk tot zeer grote archeologische trefkans/verwachtingswaarde (zie kaart CHS en/of gemeentelijke beleidskaart) en: er moet onderzocht worden of er inderdaad waarden aanwezig zijn; en er dient onderzoek gedaan te worden naar effecten hiervan op eventueel aanwezige waarden; er moet worden vastgesteld of de eventueel aanwezige waarden behouden moeten worden; en zo ja welke maatregelen moeten er worden getroffen om de archeologische waarden veilig te stellen. Naast bovengenoemde archeologische vragen moet tijdens het eerste contactmoment grofweg ook het volgende de revue te passeren: 1) Is het een voornemen tot bodemverstoring waar wij in de voorfase al bij betrokken willen zijn? a. aanvraag tot vergunning b. provincie is opdrachtgever c. provincie is bevoegd gezag (gemeentegrensoverschrijdende projecten) 2) Hoe wilt de provincie betrokken zijn in het gebiedsproces? Welke rol neemt zij aan? 3) In welke fase wil provincie betrokken zijn? 4) Welke informatie wordt van provincie verwacht en wanneer moet dit aangeleverd worden? 5) Welke informatie wordt van de aanvrager verwacht en wanneer moet dit aangeleverd worden? 6) Het proces en tijdspad, termijnen van reactie. 7) Hoe houdt de provincie contact met de aanvrager? 8) overige werkafspraken

7 Archeologische Monumenten Zorgcyclus (AMZ-cyclus) De Wet op de archeologische monumentenzorg beoogt dat al bij de planvoorbereiding wordt gekeken naar hetgeen over de archeologie bekend is, of verwacht mag worden in het betrokken gebied. In de fase van de feitelijke vormgeving van plannen kunnen, door het uitvoeren van archeologisch vooronderzoek, die gegevens verder verfijnd en in kaart gebracht worden. Daarom is door middel van deze wet vastgelegd dat aanvragers van een RO-procedure door de bevoegde overheid verplicht kunnen worden gesteld om een archeologisch rapport te overleggen. Hierin dient de archeologische waarde van het terrein dat blijkens de aanvraag zal worden verstoord in voldoende mate te zijn vastgesteld. Het overleggen van een rapport Het overleggen van een rapport betekent in de praktijk dat de vergunningaanvrager archeologisch vooronderzoek moet laten uitvoeren. Dat vooronderzoek bestaat uit maximaal vier stappen, namelijk een bureauonderzoek, verkennend booronderzoek, karterend booronderzoek en vervolgens waarderend onderzoek. Deze te nemen stappen moeten leiden tot voldoende informatie voor de bevoegde overheid om te komen tot een selectiebesluit over hoe om te gaan met het archeologisch erfgoed in de uitvoering van de plannen. 1. Vooronderzoek a. Bureauonderzoek Het bureauonderzoek dient in de eerste plaats aan te geven wat het verwachte effect van de geplande ingrepen is op de archeologische waarden in het plangebied. Het heeft tot doel om aan de hand van bestaande gegevens informatie te verwerven over bekende en/of verwachte archeologische waarden (zie hiervoor o.a. de Cultuurhistorische Hoofdstructuur). Aan de hand van dit onderzoek kan een 'gespecificeerde archeologische verwachting' voor een bepaald gebied worden opgesteld, waarin wordt aangegeven welke typen archeologische vindplaatsen precies worden verwacht en wat de kenmerken zijn aan de hand waarvan deze zijn op te sporen. b. Het verkennend onderzoek Het verkennend onderzoek bestaat (meestal) uit een verkennend booronderzoek. Doel van dit onderzoek is het aanvullen van de gespecificeerde verwachting zoals die in het voorgaande bureauonderzoek is geformuleerd. Dat betekent dat gekeken wordt of er een intact bodemprofiel is dan wel dat de bodem (plaatselijk) is verstoord. Tevens worden kansarme zones hiermee begrenst. In de praktijk wordt het verkennend onderzoek regelmatig gecombineerd met het bureauonderzoek en soms ook met karterend onderzoek. Voor het uitvoeren van booronderzoek is een goedgekeurd Programma van Eisen vereist. c. Het karterend onderzoek Met een karterend onderzoek wordt bepaald of archeologische sporen en resten aanwezig zijn en worden de archeologische locaties begrenst. Deze onderzoeksstap heeft samen met het waarderend veldonderzoek als doel om de gespecificeerde verwachting te toetsen. PvE noodzakelijk. d. Het waarderend onderzoek Het waarderende onderzoek wordt meestal uitgevoerd in de vorm van het graven van proefsleuven. In een Programma van Eisen (PvE) worden de richtlijnen en voorwaarden vastgelegd op grond waarvan dit onderzoek moet worden uitgevoerd. Vervolgens wordt conform het PvE de archeologische vindplaats gewaardeerd. Het waarderend onderzoek heeft als doel om de aard, omvang, datering, gaafheid, conservering en inhoudelijke kwaliteit van de archeologische vindplaats vast te stellen.

8 Vervolgstappen Na elke stap moet blijken of een vervolgstap in het vooronderzoek nodig is. Op grond van een bureauonderzoek kan bijvoorbeeld al blijken dat er geen archeologische waarden aanwezig zijn of dat de kans op de aanwezigheid ervan erg gering is. Het vooronderzoek wordt dan al afgebroken, maar het kan ook voorkomen dat alle stappen van het vooronderzoek moeten worden gezet. De vergunningaanvrager dient dus in dat geval een rapport te overleggen met daarin de resultaten van een waardestellend onderzoek. 2. Selectiebesluit Het selectiebesluit: wat te doen met archeologie heeft een aantal mogelijke uitkomsten: a. er zijn geen archeologische waarden aanwezig, er is geen of een lage trefkans op archeologische sporen: geen onderzoek nodig; b. er is sprake van archeologische waarden danwel trefkans: vervolgonderzoek nodig; c. uit bureauonderzoek blijkt dat de kans op archeologische waarden niet reëel is: geen vervolgonderzoek nodig; d. uit het vervolgonderzoek blijkt dat de bodem dusdanig is verstoord dat er geen archeologie (meer) aanwezig is: geen vervolgonderzoek nodig; e. uit het vervolgonderzoek blijkt dat de archeologische waarden van zeer slechte kwaliteit zijn of ernstig aangetast: geen vervolgonderzoek nodig; f. uit het vervolgonderzoek blijkt dat er archeologische waarden aanwezig zijn die van provinciaal belang zijn danwel van gemeentelijk belang: planaanpassing documenteren en veiligstellen van behoudenswaardige archeologische resten: opgraving documenteren en veiligstellen van behoudenswaardige archeologische resten: fysieke bescherming

9 PM: processtappen worden in pijl diagram gezet met go / no-go stappen Processtappen Vergunning Rol initiatiefnemer vergunningaanvraag rol servicepunt Doel Vooroverleg neemt deel aan vooroverleg Doel: Risico-analyse - Archeologische waarden - Archeologische trefkans stelt noodzaak vooronderzoek vast Vooronderzoek bureauonderzoek Stelt eis tot archeologisch bureauonderzoek Doel: Vaststellen of de kans op archeologische waarden reëel is: - Verwachtingenmodel - Gespecificeerde verwachting Geeft opdracht tot bureauonderzoek Analyseert en interpreteert aanbevelingen bureauonderzoek Inventariserend onderzoek: verkennen Stelt eis tot eventueel vervolgonderzoek in het veld Doel: Verificatie in het veld van verwachting volgens bureauonderzoek: - vaststellen aan/afwezigheid intact bodemprofiel - begrenzen kansarme zones Overlegt met initiatiefnemer over te volgen onderzoeksmethode Geeft aan dat opstellen Programma van Eisen voor inventariserend veldonderzoek nodig is (bijv. boringen) Geeft opdracht opstellen PvE Keurt PvE goed Geeft opdracht voor inventariserend veldonderzoek Analyseert en interpreteert resultaten inventariserend veldonderzoek in vorm van selectieadvies Doel: Alsvorens te komen tot selectieadvies kan vooronderzoek uitgebreid worden met karterend onderzoek - vaststellen en begrenzen archeologische vindplaatsen Geven van voorstel tot verwerken selectieadvies in vergunningvoorschriften danwel geeft aan dat PvE Doel: Bepalen kwaliteit van vindplaatsen: waarderen proefsleuven (of: definitief gravend onderzoek) opgesteld dient te worden Onderzoek Geeft opdracht opstellen PvE Geeft opdracht definitief gravend onderzoek Geeft aan dat het opstellen PvE voor definitief opgravend onderzoek of archeologische begeleiding nodig is Keurt PvE goed Neemt kennis van resultaten definitief onderzoek Doel: documenteren en veiligstellen van behoudenswaardige archeologische resten Doel: evaluatie, monitoring

10 Processtappen PZH initiatiefnemer Rol projectleider rol servicepunt Doel projectfase Wat moet in offerte Vooroverleg neemt deel aan vooroverleg Doel: Risico-analyse - Archeologische waarden - Archeologische trefkans stelt noodzaak (voor)onderzoek vast: - archeologisch bureauonderzoek - combinatieonderzoek - verkennend vervolgonderzoek - proefsleuven Vooronderzoek: bureauonderzoek Stelt tijdsplan op Doel: Vaststellen of de kans op archeologische Geeft opdracht tot bureauonderzoek waarden reëel is: - Verwachtingenmodel - Gespecificeerde verwachting Analyseert en interpreteert aanbevelingen bureauonderzoek Vooronderzoek: inventariserend onderzoek: verkennen vervolgonderzoek in het veld Doel: Verificatie in het veld van verwachting volgens bureauonderzoek: - vaststellen aan/afwezigheid intact bodemprofiel - begrenzen kansarme zones initiatieffase n.v.t. definitiefase - Doel van onderzoek Te raadplegen bronnen, incl. lokale werkgroepen - Prijs - Contractuele voorwaarden definitiefase - doel van onderzoek - te onderzoeken opp. - Aantallen en diepten v/d boringen - Prijs, incl. meerwerk en stelposten - Contractuele voorwaarden - Projectteam - projectreferentie

11 Overlegt met projectleider over te volgen onderzoeksmethode Geeft aan dat opstellen Programma van Eisen voor inventariserend veldonderzoek nodig is (bijv. boringen) Geeft opdracht opstellen PvE: Keurt PvE goed offerteuitvraag Geeft opdracht voor inventariserend Analyseert en interpreteert resultaten veldonderzoek inventariserend veldonderzoek in vorm van selectieadvies Vooronderzoek: inventariserend onderzoek: waarderen en karteren Analyseert en interpreteert resultaten inventariserend veldonderzoek in vorm van selectieadvies Geven van voorstel tot verwerken selectieadvies in vergunningvoorschriften danwel geeft aan dat PvE proefsleuven (of: definitief gravend onderzoek) opgesteld dient te worden Doel: Alsvorens te komen tot selectieadvies kan vooronderzoek uitgebreid worden met karterend onderzoek - vaststellen en begrenzen archeologische vindplaatsen Doel: Alsvorens te komen tot selectieadvies kan vooronderzoek uitgebreid worden met waarderend onderzoek - vaststellen en begrenzen archeologische vindplaatsen Doel: Bepalen kwaliteit van vindplaatsen: waarderen Onderzoek Geeft aan dat het opstellen PvE voor definitief opgravend onderzoek of Doel: documenteren en veiligstellen van behoudenswaardige archeologische resten archeologische begeleiding nodig is Geeft opdracht opstellen PvE Keurt PvE goed Geeft opdracht definitief gravend Neemt kennis van resultaten definitief Doel: evaluatie, monitoring - Offerte altijd op grond van

12 onderzoek onderzoek goedgekeurd PvE - Onderzoekshypothese - Motivatie strategie en methode

13 Werkzaamheden archeologisch onderzoek Archeologische rapportages bevatten in ieder geval de volgende onderdelen: Een paragraaf met doel van het onderzoek; Een paragraaf met methode en technieken; Een paragraaf waarin per vindplaats/site de resultaten van het onderzoek (grondsporen en relevante vondsten) worden besproken met conclusie; Een overzichtskaart - met landelijke coördinaten waarop het plangebied staat aangegeven en waarop tevens de locatie van de proefsleuven herkenbaar staan aangegeven; Een kaart of kaarten van delen van het plangebied waarop a). de arealen van de archeologische vindplaatsen/sites staan aangegeven inclusief hun nummer, en b). het areaal van verstoorde bodemprofielen staat aangeven; Vlaktekeningen van de proefsleuven, met landelijke coördinaten, waarop per site/vindplaats de grondsporen (uitgesplitst naar periode) herkenbaar staan afgebeeld inclusief hun nummer. Vondstenlijst waarin opgenomen de diagnostische vondsten die uitsluitsel geven over datering en aard van de vindplaatsen en waarin per archeologisch artefact (AF) staat aangegeven a). het spoor waarin het AF is aangetroffen, b). de conserveringstoestand van het AF (verbrand, vorstschade, geërodeerd, etc.), c). de determinatie en d). de datering van het AF; Sporenlijst waarin staat aangegeven a). het soort spoor, b). de datering van spoor en c). welke vondstnummers er in aanwezig zijn; Per site een waardering volgens de KNA-systematiek met motivering; Een tabel met daarin alle sites opgenomen en waar per site staat vermeld: a). aard en datering, b). behoudenswaardigheid (waardering) en c). aanbevelingen voor mogelijk vervolgonderzoek.

14 Juridische grondslag Doelgroep Doel van het proces Verantwoordelijk proces idms Uitgangspunten Archeologische monumentenzorg Provincie Zuid-Holland Wet archeologische Monumentenzorg, Monumentenwet, Ontgrondingenwet, Wro, Wet Milieubeheer Provincie Zuid-Holland Het veiligstellen van mogelijke archeologische waarden in- of ex situ [of: het doel is dusdanige onderzoeken te begeleiden dat GS een doelbewuste afweging kan maken selectiebesluit bevoegd gezag] Cluster archeologie (René Proos, Astrid Gerrits) 1 Primaire processen/1.3 Vergunningverlening en plantoetsing/08 Welzijn (Vergun.)/archeologie Uitgangspunt van het beleid is dat archeologische waarden volwaardig meetellen in beslissingen over de ruimtelijke inrichting 1. moet de archeologische belangen binnen de ruimtelijke provinciale projecten zo goed mogelijk waarborgen, en 2. er voor zorgen dat ruimtelijke ontwikkelingen en bouwwerkzaamheden ongehinderd kunnen plaatsvinden, waarbij uiteraard het belang van de archeologie geborgd is. Input Taakverdeling Voornemen tot bodemverstoring waarbij mogelijk archeologische waarden worden verstoord Beoordelingskader: Provinciale Structuurvisie (incl. Cultuurhistorische Waardenkaart en beleidskader), Nota archeologie, Tussenbalans archeologie, Provinciale Onderzoeksagenda Archeologie, Nationale Onderzoeksagenda Archeologie - proces: Astrid Gerrits - inhoudelijk advies: René Proos

15 servicepunt archeologie 1. moet de archeologische belangen binnen de ruimtelijke provinciale projecten zo goed mogelijk waarborgen, en 2. er voor zorgen dat ruimtelijke ontwikkelingen en bouwwerkzaamheden ongehinderd kunnen plaatsvinden, waarbij uiteraard het belang van de archeologie geborgd is. projectportefeuille Project A proces stappen Project B proces stappen Project C proces stappen Werkelijkse voortgangsbespreking projectportefeuille - evaluatie voorgaande week, taken en werkafspraken - voortgang en bewaking processtappen - afspraken - risico s in beeld brengen - input archeologische expertise - terugkoppeling projectleiding per project: - wekelijks schriftelijke vastlegging voortgangsbespreking - altijd schriftelijke vastlegging telefoongesprekken, s, etc. = dossier Project A inhoud proces Stap1 Stap 2 Stap 3 inhoud inhoud inhoud

Gemeente Haarlem. Archeologisch onderzoek en waardestellend rapport

Gemeente Haarlem. Archeologisch onderzoek en waardestellend rapport Gemeente Haarlem Archeologisch onderzoek en waardestellend rapport Archeologisch onderzoek en waardestellend rapport Om archeologisch erfgoed te beschermen, kan bij een vergunningsaanvraag een waardestellend

Nadere informatie

Het bevoegd gezag is het bestuursorgaan dat het besluit neemt of de vergunning verleent.

Het bevoegd gezag is het bestuursorgaan dat het besluit neemt of de vergunning verleent. Archeologische Monumentenzorg stapsgewijs Proces Archeologische Monumentenzorg (AMZ) Het opsporen en waarderen van archeologische vindplaatsen in het kader van ruimtelijke ingrepen vindt plaats in stappen.

Nadere informatie

CHECKLIST. 1. Het IVO-verkennend (voorzover booronderzoek) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt over een opgravingsvergunning

CHECKLIST. 1. Het IVO-verkennend (voorzover booronderzoek) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt over een opgravingsvergunning ARCHEOLOGIE CHECKLIST Beoordeling standaard rapport IVO-verkennend Algemene vragen 1. Het IVO-verkennend (voorzover booronderzoek) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt over een opgravingsvergunning

Nadere informatie

Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie. Datum 3 juli 2014 Status definitief

Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie. Datum 3 juli 2014 Status definitief Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie Datum 3 juli 2014 Status definitief Colofon Uitgegeven door Rijkswaterstaat ICG Informatie Contractenbuffet RWS, N.Landsman Telefoon 088 7972502 Email contractenbuffet@rws.nl

Nadere informatie

Modelvoorschriften archeologie in de omgevingsvergunning

Modelvoorschriften archeologie in de omgevingsvergunning Op grond van artikel 5.2 van het Besluit omgevingsrecht (Bor) kunnen ten aanzien van archeologie voorschriften worden verbonden aan de omgevingsvergunning, indien hier in het bestemmingsplan een grondslag

Nadere informatie

Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie. Datum 6 april 2011 Status Definitief

Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie. Datum 6 april 2011 Status Definitief 3 Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie Datum 6 april 2011 Status Definitief Colofon Uitgegeven door Rijkswaterstaat DI-IMG Informatie Contractenbuffet IMG, N. Landsman Telefoon 088 7972502 Fax contractmanagement.img@rws.nl

Nadere informatie

Bijlage 3 De AMZ-procedure

Bijlage 3 De AMZ-procedure Bijlage 3 De AMZ-procedure In de archeologische monumentenzorg wordt het feitelijke beheer van het gemeentelijk bodemarchief gerealiseerd in stappen. Elke stap eindigt met de afweging of er voldoende informatie

Nadere informatie

Bijlage 5a. De AMZ-cyclus op land

Bijlage 5a. De AMZ-cyclus op land Bijlage 5a. De AMZ-cyclus op land Inleiding De AMZ-cyclus omvat de volgende fasen: - Bureauonderzoek en opstellen van PvE s; - Inventariserend veldonderzoek (verkennende/karterende/waarderende fase); -

Nadere informatie

CHECKLIST. Beoordeling standaard rapport IVO-waarderend

CHECKLIST. Beoordeling standaard rapport IVO-waarderend ARCHEOLOGIE CHECKLIST Beoordeling standaard rapport IVO-waarderend Algemene punten 1. Het IVO-waarderend (voorzover proefsleuven- of booronderzoek) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt

Nadere informatie

Brede Afspraak Archeologie

Brede Afspraak Archeologie Rijkswaterstaat Brede Afspraak Archeologie Datum Status 7 oktober 2016 definitief Colofon Uitgegeven door Rijkswaterstaat ICG Informatie Contractenbuffet RWS, Nico Landsman Telefoon 088 7972502 Email

Nadere informatie

Archeologische Begeleiding

Archeologische Begeleiding Protocol 4007 Archeologische Begeleiding Dit protocol maakt onderdeel uit van de Kwaliteitsnorm Nederlandse archeologie. Deze Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.3), is op 09-12-2013

Nadere informatie

Afbeelding 1.1. Luchtfoto van de locaties (rood=alternatief, blauw=bestaand)

Afbeelding 1.1. Luchtfoto van de locaties (rood=alternatief, blauw=bestaand) Afbeelding.. Luchtfoto van de locaties (rood=alternatief, blauw=bestaand). WET- EN REGELGEVING Rijksbeleid Archeologie Monumentenwet (Rijk, 988, gewijzigd 007) Het Verdrag van Malta werd in 99 ondertekend

Nadere informatie

Verkenning N345 Voorst Notitie Archeologie

Verkenning N345 Voorst Notitie Archeologie Verkenning N345 Voorst Notitie Archeologie Provincie Gelderland 10 december 2010 Definitief Documenttitel Verkenning N345 Voorst Notitie Archeologie Verkorte documenttitel Verkenning N345 Voorst Status

Nadere informatie

CHECKLIST. en Wetenschap aan instellingen die hebben aangetoond bekwaam te zijn tot het doen van

CHECKLIST. en Wetenschap aan instellingen die hebben aangetoond bekwaam te zijn tot het doen van ARCHEOLOGIE CHECKLIST Beoordeling standaard rapport IVO-karterend Algemene vragen 1. Het IVO-karterend (voorzover booronderzoek en proefsleuven) dient te zijn uitgevoerd door een instelling die beschikt

Nadere informatie

CHECKLIST. vooronderzoek. Omdat ook voor archeologische opgravingen een PvE verplicht is, is

CHECKLIST. vooronderzoek. Omdat ook voor archeologische opgravingen een PvE verplicht is, is ARCHEOLOGIE CHECKLIST Programma van Eisen (PvE) Toelichting De handreikingen en checklists richten zich in eerste instantie op het archeologisch vooronderzoek. Omdat ook voor archeologische opgravingen

Nadere informatie

Archeologische Beleid

Archeologische Beleid Archeologische Waarden- en Beleidskaart Rotterdam Archeologisch Beleid. Toelichting. Colofon. Archeologische Beleid 1. Archeologisch Belangrijke Plaatsen 2. Gebieden met een zeer hoge archeologische verwachting.

Nadere informatie

V&L. Selectiebesluit archeologie Breda, Klokkenberg. Bijlage 5 bij besluit 2017/2000-V1

V&L. Selectiebesluit archeologie Breda, Klokkenberg. Bijlage 5 bij besluit 2017/2000-V1 Gemeente Breda Ruimtelijke Ontwikkeling Bureau Cultureel Erfgoed Erfgoedbesluit 2009-22 V&L Bijlage 5 bij besluit 2017/2000-V1 Selectiebesluit archeologie Breda, Klokkenberg Ruimtelijke Ontwikkeling Controle

Nadere informatie

Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Bergen

Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Bergen Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Bergen F. Kortlang en A. Van de Water 30 mei 2012 www.archaeo.nl Inhoud Archeologiebeleid: Waarom? Aanpak Verwachtingenkaart Beleidskaart Uitgangspunten

Nadere informatie

Advies Archeologie Plangebied Smidsvuurke 5, (gemeente Veldhoven)

Advies Archeologie Plangebied Smidsvuurke 5, (gemeente Veldhoven) Administratieve gegevens Advies Archeologie NAW-gegevens plan: Plan: Oppervlakteplangebied: RO-procedure: Smidsvuurke 5 te Veldhoven Realisatie van een woning. De totale oppervlakte van het plangebied/perceel

Nadere informatie

Archeologiebeleid gemeente Rijnwoude

Archeologiebeleid gemeente Rijnwoude Archeologiebeleid gemeente Rijnwoude 1. Inleiding In 2007 is de Wet op de Archeologische Monumentenzorg in werking getreden. Deze wet verplicht de raad om, bij de vaststelling van een bestemmingsplan,

Nadere informatie

Plan van Aanpak. Archeologisch vooronderzoek, bureau- en inventariserend veldonderzoek. gemeente Nieuwkoop

Plan van Aanpak. Archeologisch vooronderzoek, bureau- en inventariserend veldonderzoek. gemeente Nieuwkoop Plan van Aanpak Archeologisch vooronderzoek, bureau- en inventariserend veldonderzoek Opdrachtgever: Van Wengerden en Visser B.V. Plangebied: Dorpsstraat 63 / Vijverhofpad 4 in Nieuwkoop, gemeente Nieuwkoop

Nadere informatie

Ruimtelijke onderbouwing archeologie Vijf Akkers-Noord, Moordrecht (gemeente Zuidplas). Notitie TML554

Ruimtelijke onderbouwing archeologie Vijf Akkers-Noord, Moordrecht (gemeente Zuidplas). Notitie TML554 Ruimtelijke onderbouwing archeologie Vijf Akkers-Noord, Moordrecht (gemeente Zuidplas). Notitie TML554 NOTITIE TML554 Ruimtelijke onderbouwing archeologie Vijf Akkers-Noord, Moordrecht, (gemeente Zuidplas).

Nadere informatie

Quickscan Archeologie

Quickscan Archeologie Quickscan Archeologie Project : Emplacement Enschede Projectleider : F. Bakermans Versie : EDMS nr. : xxx Status : Concept Inhoud INLEIDING 1.1 Aanleiding 1.2 Doel- en vraagstelling van het onderzoek 1.3

Nadere informatie

Dit document bevat modellen voor archeologische voorschriften die kunnen worden verbonden aan bouw- en sloopvergunningen.

Dit document bevat modellen voor archeologische voorschriften die kunnen worden verbonden aan bouw- en sloopvergunningen. Modellen bouwvergunning en sloopvergunning Dit document bevat modellen voor archeologische voorschriften die kunnen worden verbonden aan bouw- en sloopvergunningen. A. Modellen bouwvergunning Uitgangspunt

Nadere informatie

Alleen ter besluitvorming door het College. Collegevoorstel Openbaar. Onderwerp Reactiebrief Nijmegen op bestemmingsplan Roozenburg

Alleen ter besluitvorming door het College. Collegevoorstel Openbaar. Onderwerp Reactiebrief Nijmegen op bestemmingsplan Roozenburg Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Reactiebrief Nijmegen op bestemmingsplan Roozenburg Programma / Programmanummer Ruimte & Bouwen / 9210 Portefeuillehouder H. Kunst Samenvatting De gemeente Beuningen

Nadere informatie

Selectiebesluit archeologie Breda, Molengracht JEKA

Selectiebesluit archeologie Breda, Molengracht JEKA Gemeente Breda Bureau Cultureel Erfgoed ErfgoedBesluit 2009-30 Selectiebesluit archeologie Breda, Molengracht JEKA Controle BCE Johan Hendriks Bureau Cultureel Erfgoed, Naam Afdeling/bedrijf Datum Paraaf

Nadere informatie

Erfgoedverordening Heemskerk 2009

Erfgoedverordening Heemskerk 2009 Erfgoedverordening Heemskerk 2009 Januari 2009 Inhoudsopgave Erfgoedverordening Heemskerk 2009 5 Hoofdstuk 1: Algemene Bepalingen 5 Artikel 1: Begripsbepalingen 5 Artikel 2: Het gebruik van het beschermd

Nadere informatie

Notitie 285 GRIPSCAN ARCHEOLOGIE PEPPELWEG, ROTERDAM

Notitie 285 GRIPSCAN ARCHEOLOGIE PEPPELWEG, ROTERDAM GRIPSCAN ARCHEOLOGIE PEPPELWEG, ROTERDAM Inleiding Op verzoek van Cleton & Com heeft Crevasse Advies een gripscan archeologie uitgevoerd ten behoeve van herontwikkeling van het plangebied Peppelweg in

Nadere informatie

ADVIES ARCHEOLOGIE 16 dec 2013

ADVIES ARCHEOLOGIE 16 dec 2013 NAW plan: Plan: Opp plangebied: RO-procedure: Opsteller: Aanvrager: Inrichting openbare ruimte plangebied Pantarhei aanleg ontsluitingsweg, parkeergelegenheid, openbaar groen ca. 5000 m² (locatie Pantarhei);

Nadere informatie

Archeologische Begeleiding Tracébesluit N18 Varsseveld - Enschede definitief 18-02-2013

Archeologische Begeleiding Tracébesluit N18 Varsseveld - Enschede definitief 18-02-2013 Archeologische Begeleiding Tracébesluit N18 Varsseveld - Enschede 18-2-213 Inleiding In de fase van het Ontwerp-Tracébesluit OTB) N18 Varsseveld - Enschede is een gecombineerd archeologische onderzoek

Nadere informatie

248103 PIP Buitenring Parkstad Limburg - Oplegnotitie deelrapport 7 thema Archeologie

248103 PIP Buitenring Parkstad Limburg - Oplegnotitie deelrapport 7 thema Archeologie PIP Buitenring Parkstad Limburg Oplegnotitie deelrapport 7 thema Archeologie nummer 248103 PIP Buitenring Parkstad Limburg - Oplegnotitie deelrapport 7 thema Archeologie datum 21 juni 2012 versie definitief

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Agendapunt: 8 Onderwerp: Archeologische monumentenzorg gemeente Montferland. Portefeuillehouder: wethouder T.M.M.

Raadsvoorstel. Agendapunt: 8 Onderwerp: Archeologische monumentenzorg gemeente Montferland. Portefeuillehouder: wethouder T.M.M. Raadsvoorstel Agendapunt: 8 Onderwerp: Archeologische monumentenzorg gemeente Montferland Portefeuillehouder: wethouder T.M.M. Kok Samenvatting: De nieuwe Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz)

Nadere informatie

OMnummer: Datum: Archeologische Quickscan Klaprozenweg (QSnr ) Opdrachtgever (LS01)

OMnummer: Datum: Archeologische Quickscan Klaprozenweg (QSnr ) Opdrachtgever (LS01) OMnummer: 43567 Datum: 21-10-2010 Archeologische Quickscan Klaprozenweg (QSnr.10-122) Opdrachtgever (LS01) Naam / organisatie: Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Contactpersoon: Mevr. H. van der

Nadere informatie

Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Boxtel. Fokko Kortlang 27 september

Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Boxtel. Fokko Kortlang 27 september Op weg naar een archeologiebeleid voor de gemeente Boxtel Fokko Kortlang 27 september 2012 www.archaeo.nl Inhoud 1. Archeologiebeleid: Waarom? 2. Archeologie in Boxtel 3. Aanpak 4. Verwachtingenkaart 5.

Nadere informatie

DEEL 5 RICHTLIJNEN VOOR ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK UITGEVOERD DOOR DERDEN IN HET KADER VAN DE ARCHEOLOGISCHE MONUMENTENZORG BINNEN DE GEMEENTEN KATWIJK.

DEEL 5 RICHTLIJNEN VOOR ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK UITGEVOERD DOOR DERDEN IN HET KADER VAN DE ARCHEOLOGISCHE MONUMENTENZORG BINNEN DE GEMEENTEN KATWIJK. 1 DEEL 5 RICHTLIJNEN VOOR ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK UITGEVOERD DOOR DERDEN IN HET KADER VAN DE ARCHEOLOGISCHE MONUMENTENZORG BINNEN DE GEMEENTEN KATWIJK. 2 Inleiding Deze richtlijnen zijn bedoeld voor archeologische

Nadere informatie

INT09.0031/MB. Oriëntatienota Archeologie

INT09.0031/MB. Oriëntatienota Archeologie INT09.0031/MB Oriëntatienota Archeologie 2 Inhoudsopgaaf 1. Inleiding... 4 2. Archeologiebeleid... 4 3. Archeologische verwachtingenkaart... 4 4. Wat gebeurt er als de gemeente geen beleid opstelt?...

Nadere informatie

Advies Archeologische Monumentenzorg 2010-nr. 92

Advies Archeologische Monumentenzorg 2010-nr. 92 Keizer Karel V Singel 8 Postbus 435 5600 AK Eindhov en Fax: 040 2594510 Website: www.milieudienst.sre.nl Advies Archeologische Monumentenzorg 2010-nr. 92 Deel 1) Concept selectiebesluit archeologie Deel

Nadere informatie

HOOFDSTUK 2 Gebiedsanalyse

HOOFDSTUK 2 Gebiedsanalyse HOOFDSTUK 2 Gebiedsanalyse 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk zijn achtereenvolgens de ruimtelijke structuur en de functionele structuur van het plangebied uiteengezet. De ruimtelijke structuur is beschreven

Nadere informatie

Toelichting Archeologieverordening Almere 2016

Toelichting Archeologieverordening Almere 2016 Toelichting Archeologieverordening Almere 2016 Algemene toelichting De Archeologieverordening Almere 2016 geeft uitwerking aan de in de Nota Archeologische Monumentenzorg 2016 van de gemeente Almere genoemde

Nadere informatie

Richtlijn uitvoering archeologisch onderzoek gemeente Utrechtse Heuvelrug september 2013, versie 1.0

Richtlijn uitvoering archeologisch onderzoek gemeente Utrechtse Heuvelrug september 2013, versie 1.0 Richtlijn uitvoering archeologisch onderzoek gemeente Utrechtse Heuvelrug september 2013, versie 1.0 Voor het archeologisch onderzoek dat wordt uitgevoerd in de gemeente Utrechtse Heuvelrug geldt dat er

Nadere informatie

Bijlage 25 Notitie Archeologie Windpark Greenport Venlo

Bijlage 25 Notitie Archeologie Windpark Greenport Venlo Bijlage 25 Notitie Archeologie Windpark Greenport Venlo Kenmerk: 079485465 Versie: B Auteur: Arcadis Nederland B.V. ONDERWERP Bijlage 25 Notitie Archeologie DATUM 7-7-2017 PROJECTNUMMER C05057.000103.0400

Nadere informatie

Omgevingswet en Erfgoedwet: een nieuw kader voor cultureel erfgoed

Omgevingswet en Erfgoedwet: een nieuw kader voor cultureel erfgoed Omgevingswet en Erfgoedwet: een nieuw kader voor cultureel erfgoed 2 oktober 2014 Monique Krauwer Directie Erfgoed en Kunsten Inhoud Omgevingswet en Erfgoedwet Cultuurhistorie in de Omgevingswet Wat vindt

Nadere informatie

Certificering in de nieuwe erfgoedwet

Certificering in de nieuwe erfgoedwet Certificering in de nieuwe erfgoedwet SIKB jaarcongres, 25 september 2014 Vevita Eichberger-Zandee Directie Erfgoed en Kunsten Thomas van den Berg Rijksdienst Cultureel Erfgoed Inhoud Overzicht van de

Nadere informatie

ArcheoLogic Notitie AL133. Tweede mening Groesbeek Mariëndaal V2.0

ArcheoLogic Notitie AL133. Tweede mening Groesbeek Mariëndaal V2.0 ArcheoLogic Notitie AL133 Tweede mening Groesbeek Mariëndaal V2.0 ARCHEOLOGIC NOTITIE AL133 Tweede mening Groesbeek Mariëndaal INLEIDING Het plangebied Mariëndaal te Groesbeek bestaat uit twee delen, welke

Nadere informatie

Structuurvisie Archeologie Gemeente Hilversum. met uitvoeringsparagraaf de archeologische beleidskaart

Structuurvisie Archeologie Gemeente Hilversum. met uitvoeringsparagraaf de archeologische beleidskaart De Ondergrondse Stad Structuurvisie Archeologie Gemeente Hilversum met uitvoeringsparagraaf de archeologische beleidskaart Colofon Gemeente Hilversum De Ondergrondse Stad Sructuurvisie Archeologie Gemeente

Nadere informatie

Archeologienota Waterland 2011

Archeologienota Waterland 2011 Archeologienota Waterland 2011 Inhoudsopgave Archeologienota Waterland 2011...1 1 Inleiding: archeologie in Waterland...3 2 Waarom archeologiebeleid?...4 2.1 Wettelijk kader...4 2.2 Doel...4 2.3 Basis

Nadere informatie

Archeologische MonumentenZorg

Archeologische MonumentenZorg Provincie NoordBrabant Archeologische MonumentenZorg 1. EINDOORDEEL ADVIES Onderwerp Waalwijk, Sprang, Plangebied Aansluiting Bevrijdingsweg, N261 locatie B te Sprang, N261 archeologisch onderzoek. Aan

Nadere informatie

BELEIDSNOTA ARCHEOLOGIE GEMEENTE HAARLEMMERLIEDE & SPAARNWOUDE

BELEIDSNOTA ARCHEOLOGIE GEMEENTE HAARLEMMERLIEDE & SPAARNWOUDE BELEIDSNOTA ARCHEOLOGIE GEMEENTE HAARLEMMERLIEDE & SPAARNWOUDE Beleidsnota Archeologie Gemeente Haarlemmerliede & Spaarnwoude Opdrachtgever: Gemeente Haarlemmerliede Titel: Beleidsnota Archeologie Gemeente

Nadere informatie

1 J gemeente «tffl" Heemskerk. Erfgoedverordening Heemskerk 2012

1 J gemeente «tffl Heemskerk. Erfgoedverordening Heemskerk 2012 1 J gemeente «tffl" Heemskerk Erfgoedverordening Heemskerk 2012 mei 2012 J>^^^ ERFGOEDVERORDENING HEEMSKERK 2012 Inhoudsopgave Erfgoedverordening Heemskerk 2012 5 Hoofdstuk 1: Algemene Bepalingen 5 Artikel

Nadere informatie

PARAPLUBESTEMMINGSPLAN ARCHEOLOGIE - TOELICHTING

PARAPLUBESTEMMINGSPLAN ARCHEOLOGIE - TOELICHTING 1 PARAPLUBESTEMMINGSPLAN ARCHEOLOGIE TOELICHTING INHOUD 1. INLEIDING 2 1.1 Achtergrond 2 1.2 Doel 2 1.3 Situering en begrenzing plangebied 3 2. BELEIDSKADER 4 2.1 Wet op de Archeologische Monumentenzorg

Nadere informatie

KWALITEITSNORM NEDERLANDSE ARCHEOLOGIE 2005

KWALITEITSNORM NEDERLANDSE ARCHEOLOGIE 2005 Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie versie 2.2 februari 2005 CVAK KNA 2.2 HOOFDSTUK 0: INHOUDSOPGAVE PAGINA 2 VAN 6 HOOFDSTUK 0. INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 1. TOELICHTING Normen en Richtlijnen Kwaliteitseisen

Nadere informatie

(Ontwerp)Besluit van de Minister van Economische Zaken:

(Ontwerp)Besluit van de Minister van Economische Zaken: > Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag TenneT TSO B.V. T.a.v. de heer I.F.M. Hermans Postbus 718 6800 AS ARNHEM Directoraat-generaal voor Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Datum Betreft

Nadere informatie

wijzigingstabel Erfgoedverordening gemeente Wassenaar WORDT

wijzigingstabel Erfgoedverordening gemeente Wassenaar WORDT WAAR wijzigingstabel Erfgoedverordening gemeente Wassenaar WAS wijzigingstabel Erfgoedverordening gemeente Wassenaar WORDT VERORDENING 2685/5 Indeling en aanhef indeling in hfdst. op cijfer, artikel op

Nadere informatie

Bijlage 7 Model-planregels

Bijlage 7 Model-planregels Bijlage 7 Model-planregels Doel van de planregels De planregels vormen het juridisch-planologisch kader voor de bescherming van belangrijk archeologische waarden, door de aanvrager van een omgevingsvergunning

Nadere informatie

zaak die van algemeen belang is wegens zijn schoonheid, betekenis voor de wetenschap of cultuurhistorische

zaak die van algemeen belang is wegens zijn schoonheid, betekenis voor de wetenschap of cultuurhistorische GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Amsterdam. Nr. 18715 3 april 2014 Erfgoedverordening Stadsdeel Zuidoost 2013 Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Artikel 1 Begripsbepalingen Deze verordening verstaat

Nadere informatie

Quickscan Inleiding Resultaten quickscan

Quickscan Inleiding Resultaten quickscan Quickscan Kenmerk Betreft 1 Inleiding Provincie Noord-Holland heeft het voornemen om de provinciale weg N244 tussen de A7 bij Purmerend en de N247 bij Edam-Volendam op te waarderen tot een regionale weg.

Nadere informatie

Erfgoedverordening Amsterdam

Erfgoedverordening Amsterdam Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Artikel 1 Begripsbepalingen Deze verordening verstaat onder: a. archeologisch monument: monument, als bedoeld in onderdeel r, onder 2; b. archeologisch onderzoek: werkzaamheden

Nadere informatie

ERFGOED OP DE KAART. BIJLAGE 8 Archeologie. Integrale Erfgoednota Cultuurhistorie, Monumenten en Archeologie Gemeente Noordwijk BIJLAGEN

ERFGOED OP DE KAART. BIJLAGE 8 Archeologie. Integrale Erfgoednota Cultuurhistorie, Monumenten en Archeologie Gemeente Noordwijk BIJLAGEN BIJLAGE Integrale Erfgoednota Noordwijk Archeologie ERFGOED OP DE KAART Integrale Erfgoednota Cultuurhistorie, Monumenten en Archeologie Gemeente Noordwijk BIJLAGEN BIJLAGE 8 Archeologie 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Archeologisch bureauonderzoek & inventariserend veldonderzoek, verkennende fase. Sportlaan, Heerjansdam, Gemeente Zwijndrecht, B&G rapport 899

Archeologisch bureauonderzoek & inventariserend veldonderzoek, verkennende fase. Sportlaan, Heerjansdam, Gemeente Zwijndrecht, B&G rapport 899 1. ALGEMENE GEGEVENS Titel Auteur(s) Autorisatie Gemeente Plaats Toponiem / Straat Onderzoekskader Archeologisch bureauonderzoek & inventariserend veldonderzoek, verkennende fase. Sportlaan, Heerjansdam,

Nadere informatie

Archeologiebeleid en de Omgevingswet Heleen van Londen

Archeologiebeleid en de Omgevingswet Heleen van Londen Archeologiebeleid en de Omgevingswet Heleen van Londen Omgevingswet 2018? De overheid wil regels voor ruimtelijke plannen vereenvoudigen en samenvoegen Doel: makkelijker maken om bouwprojecten te starten

Nadere informatie

De kracht van vrijwilligers Bijdragen aan archeologisch onderzoek. Bijdragen aan archeologisch onderzoek

De kracht van vrijwilligers Bijdragen aan archeologisch onderzoek. Bijdragen aan archeologisch onderzoek 21 Bijdragen aan archeologisch onderzoek 22 De kracht van vrijwilligers Bijdragen aan archeologisch onderzoek Het belang van actief onderzoek doen Vrijwilligers ondersteunen gemeenten en beroepsarcheologen

Nadere informatie

8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente Horst aan de Maas

8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente Horst aan de Maas QUICKSCAN ARCHEOLOGIE KLAVER 8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente 8 2017 Horst aan de Maas Gemeente Horst aan de Maas 20 APRIL 2017 20 APRIL 2017 Contactpersonen KOOS MOL Arcadis Nederland B.V.

Nadere informatie

Advies Archeologie Rimburg School Palenbergerweg (gem. Landgraaf) Advies Archeologie Rimburg School Palenbergerweg gemeente Landgraaf

Advies Archeologie Rimburg School Palenbergerweg (gem. Landgraaf) Advies Archeologie Rimburg School Palenbergerweg gemeente Landgraaf Advies Archeologie Rimburg School Palenbergerweg gemeente Landgraaf Pagina 1 van 6 Advies datum 20-10-2010 Opsteller: drs., ArchAeO, Eindhoven Aanvrager: dhr J. Nievelstein Projectnr: 10101 Plan: herbestemming

Nadere informatie

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies B O O R O N D E R Z O E K Oldebroek, Vierhuizenweg, gemeente Oldebroek (Gld.) Een inventariserend veldonderzoek verkennende fase ArGeoBoor rapport 1379 auteur:

Nadere informatie

Erfgoedbeleid Ridderkerk. Archeologieverordening Ridderkerk 2013

Erfgoedbeleid Ridderkerk. Archeologieverordening Ridderkerk 2013 Erfgoedbeleid Ridderkerk Archeologieverordening Ridderkerk 2013 TOELICHTING OP DE ARCHEOLOGIEVERORDENING RIDDERKERK 2013 Gemeentestukken: 2013-267 TOELICHTING OP DE ARCHEOLOGIEVERORDENING RIDDERKERK 2013

Nadere informatie

Monitor. Erfgoedinspectie. Monumenten en Archeologie

Monitor. Erfgoedinspectie. Monumenten en Archeologie Monitor Erfgoedinspectie 2015 2016 Monumenten en Archeologie Inleiding In deze kleurrapportage treft u een overzicht aan van de prestaties van alle gemeenten op geselecteerde onderdelen van de gemeentelijke

Nadere informatie

BELEIDSNOTA ARCHEOLOGIE GEMEENTE EDAM-VOLENDAM

BELEIDSNOTA ARCHEOLOGIE GEMEENTE EDAM-VOLENDAM BELEIDSNOTA ARCHEOLOGIE GEMEENTE EDAM-VOLENDAM Gemeente Edam-Volendam 2015 SCENH-rapport cultuurhistorie Opdrachtgever: Titel: Auteurs: Illustraties: Gemeente Edam-Volendam Beleidsnota Archeologie gemeente

Nadere informatie

PARAPLUBESTEMMINGSPLAN ARCHEOLOGIE - TOELICHTING

PARAPLUBESTEMMINGSPLAN ARCHEOLOGIE - TOELICHTING 1 PARAPLUBESTEMMINGSPLAN ARCHEOLOGIE TOELICHTING INHOUD 1. INLEIDING 2 1.1 Achtergrond 2 1.2 Doel 2 1.3 Situering en begrenzing plangebied 3 2. BELEIDSKADER 4 2.1 Wet op de Archeologische Monumentenzorg

Nadere informatie

Selectiebesluit archeologie Liesboslaan 30-32

Selectiebesluit archeologie Liesboslaan 30-32 Gemeente Breda Directie Ontwikkeling Afdeling Ruimte ErfgoedBesluit 2016-20 Bijlage 13 bij besluit 2016/0567-V1 V&V Selectiebesluit archeologie Liesboslaan 30-32 Controle BCE Erik Peters Afdeling Ruimte,

Nadere informatie

VERKEER EN VERVOER. Wijzigingsplan archeologie N23 Westfrisiaweg N23 WEST

VERKEER EN VERVOER. Wijzigingsplan archeologie N23 Westfrisiaweg N23 WEST VERKEER EN VERVOER Wijzigingsplan archeologie N23 Westfrisiaweg N23 WEST VERKEER EN VERVOER Wijzigingsplan archeologie N23 Westfrisiaweg Colofon Uitgave Provincie Noord-Holland Postbus 123 2000 MD Haarlem

Nadere informatie

Papendrecht, Westeind 25, gemeente Papendrecht (ZH). Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek. Transect-rapport 528 (concept 1.

Papendrecht, Westeind 25, gemeente Papendrecht (ZH). Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek. Transect-rapport 528 (concept 1. 1. ALGEMENE GEGEVENS Titel Auteur(s) Autorisatie Gemeente Papendrecht, Westeind 25, gemeente Papendrecht (ZH). Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek. Transect-rapport 528 (concept 1.0) H.

Nadere informatie

4 Archeologisch onderzoek

4 Archeologisch onderzoek 4 Archeologisch onderzoek 99044462 Inhoudsopgave ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK 1 Inleiding... 2 1.1 Algemeen... 2 1.2 Aanleiding en doelstelling... 2 2 Bureauonderzoek... 3 2.1 Werkwijze... 3 2.2 Resultaten

Nadere informatie

Plan van Aanpak. Archeologisch vooronderzoek, bureau- en inventariserend veldonderzoek. Honderdland Ontwikkelingscombinatie cv Honderdland, fase2

Plan van Aanpak. Archeologisch vooronderzoek, bureau- en inventariserend veldonderzoek. Honderdland Ontwikkelingscombinatie cv Honderdland, fase2 Plan van Aanpak Archeologisch vooronderzoek, bureau- en inventariserend veldonderzoek Opdrachtgever: Plangebied: Honderdland Ontwikkelingscombinatie cv Honderdland, fase2 Datum: Opsteller PvA: Autorisatie

Nadere informatie

Omgevingswet en Erfgoedwet; een (nieuw) kader voor cultureel erfgoed

Omgevingswet en Erfgoedwet; een (nieuw) kader voor cultureel erfgoed Omgevingswet en Erfgoedwet; een (nieuw) kader voor cultureel erfgoed Informatiemiddag Erfgoedwet, 17 juni 2016 Frank Altenburg Inhoud Omgevingswet en Erfgoedwet Wat vindt u waar? Wat is nieuw? Cultureel

Nadere informatie

PROGRAMMA VAN MAATREGELEN AARTSELAAR LINDENBOSLAAN

PROGRAMMA VAN MAATREGELEN AARTSELAAR LINDENBOSLAAN PROGRAMMA VAN MAATREGELEN BIJ ARCHEOLOGIENOTA 2016-055 PROGRAMMA VAN MAATREGELEN AARTSELAAR LINDENBOSLAAN J. CLAESEN, B. VAN GENECHTEN & G. VERBEELEN DECEMBER 2016 PROJECTCODE BUREAUONDERZOEK 2016K461

Nadere informatie

Handleiding voor de Archeologische Monumentenkaart

Handleiding voor de Archeologische Monumentenkaart Handleiding voor de Archeologische Monumentenkaart Pagina 1 van 7 Colofon Bron voor AMK gegevens: ARCHIS De AMK is tot stand gekomen in samenwerking met de Provincies Redactie teksten: A. Sloos Redactie

Nadere informatie

VERORDENING. De raad van de gemeente Terneuzen; gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders d.d.

VERORDENING. De raad van de gemeente Terneuzen; gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders d.d. Lijst agendapunten nummer: 8b Kenmerk: 11150 Afdeling: Vergunningen en Handhaving VERORDENING Datum: 9 oktober 2008 Onderwerp: Erfgoedverordening Terneuzen 2008 De raad van de gemeente Terneuzen; gelezen

Nadere informatie

NOTA VAN BEANTWOORDING ZIENSWIJZEN ONTWERPBESTEMMINGSPLAN LANDELIJK GEBIED SANDELINGEN AMBACHT

NOTA VAN BEANTWOORDING ZIENSWIJZEN ONTWERPBESTEMMINGSPLAN LANDELIJK GEBIED SANDELINGEN AMBACHT NOTA VAN BEANTWOORDING ZIENSWIJZEN ONTWERPBESTEMMINGSPLAN LANDELIJK GEBIED SANDELINGEN AMBACHT Het ontwerpbestemmingsplan Landelijk gebied Sandelingen Ambacht heeft vanaf 19 april 2012, gedurende een periode

Nadere informatie

Nota archeologie gemeente Roermond 2011

Nota archeologie gemeente Roermond 2011 Inleiding In opdracht van de gemeente Roermond is in de periode 2006 2008 een archeologieatlas voor de gehele gemeente vervaardigd. Deze atlas vormt de basis voor het Roermondse archeologiebeleid dat transparant

Nadere informatie

Heerhugowaard stad van kansen. ERF GOED Archeologienota Gemeente Heerhugowaard

Heerhugowaard stad van kansen. ERF GOED Archeologienota Gemeente Heerhugowaard Heerhugowaard stad van kansen ERF GOED Archeologienota Gemeente Heerhugowaard ERF GOED Beleidsnota Archeologie Gemeente Heerhugowaard Mei 2010 Colofon Beleidsnota Archeologie Gemeente Heerhugowaard Op

Nadere informatie

De Omgevingswet: kansen en bedreigingen voor het Erfgoed

De Omgevingswet: kansen en bedreigingen voor het Erfgoed De Omgevingswet: kansen en bedreigingen voor het Erfgoed SIKB Jaarcongres 27 september 2012 Thomas van den Berg Senior beleidsmedewerker Rijksdienst voor het cultureel erfgoed Inhoud - Waarom een nieuwe

Nadere informatie

CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN

CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN Terneuzen Cultuurhistorische Waardenkaart Datum: februari 2013 Opgesteld door: Gemeente Terneuzen Gemeente Terneuzen Stadhuisplein 1 Postbus 35 4530 AA Terneuzen

Nadere informatie

Advies Archeologische Monumentenzorg 2013 nr. 83

Advies Archeologische Monumentenzorg 2013 nr. 83 Advies Archeologische Monumentenzorg 2013 nr. 83 Selectiebesluit Proefsleuvenonderzoek Betonson fase 1 en 2 te Son naam Gemeente/bedrijf Datum Aanvrager René van de Gemeente Son en Breugel 8-8-2013 Brand

Nadere informatie

Het Rijk en de Omgevingswet. Marjolein Verschuur 11 februari 2016

Het Rijk en de Omgevingswet. Marjolein Verschuur 11 februari 2016 Het Rijk en de Omgevingswet Marjolein Verschuur 11 februari 2016 Inhoudsopgave a. Omgevingswet en Erfgoedwet b. Rol van het Rijk c. Wat zit er zoal in de AMvB s? d. Financiële zekerheidsstelling 2 Omgevingswet

Nadere informatie

Ezaart 147 te Ezaart (gem. Mol) Programma van Maatregelen

Ezaart 147 te Ezaart (gem. Mol) Programma van Maatregelen Ezaart 147 te Ezaart (gem. Mol) Programma van Maatregelen G. De Nutte en T. Deville ArcheoPro Rapporten 347 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave...1 2. Programma van Maatregelen voor vrijgave...2 2.1. Administratieve

Nadere informatie

Beleidsnota Archeologie Gemeente Papendrecht

Beleidsnota Archeologie Gemeente Papendrecht Provinciaal Steunpunt Monumentenzorg en Archeologie 2012 Beleidsnota Archeologie Gemeente Papendrecht Beleidsnota Archeologie Gemeente Papendrecht 1 INHOUD Inleiding 3 I Algemeen: wettelijk en beleidsmatig

Nadere informatie

BELEIDSNOTA ARCHEOLOGIE

BELEIDSNOTA ARCHEOLOGIE BELEIDSNOTA ARCHEOLOGIE Auteur: K. Antonise Versie: Oktober 2010 1 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 5 1.1 Wat is archeologie?... 5 1.2 Korte geschiedenis van Beuningen... 5 1.3 Waarom archeologiebeleid?...

Nadere informatie

Adviesdocument 768. Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht. Project: Projectcode: HOOM2. Opdrachtgever: Brabants Landschap

Adviesdocument 768. Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht. Project: Projectcode: HOOM2. Opdrachtgever: Brabants Landschap Adviesdocument 768 Project: Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht Projectcode: HOOM2 Opdrachtgever: Brabants Landschap Datum: 12 juni 2015 1 ARCHEOLOGIE & DE ORANJERIE MATTEMBURGH Inleiding

Nadere informatie

Archeologische Quickscan

Archeologische Quickscan Document: Archeologische Quickscan versie 2 Plangebied: Polderpark, Oudesluis, gemeente Schagen Adviesnummer: 16185 Opsteller: drs. C.M. Soonius (senior archeoloog) & drs. S. Gerritsen (senior archeoloog)

Nadere informatie

VOORONTWERP BESTEMMINGSPLAN CHEMELOT SITTARD-GELEEN VERKENNEND ARCHEOLOGISCH EN CULTUURHISTORISCH ONDERZOEK

VOORONTWERP BESTEMMINGSPLAN CHEMELOT SITTARD-GELEEN VERKENNEND ARCHEOLOGISCH EN CULTUURHISTORISCH ONDERZOEK VOORONTWERP BESTEMMINGSPLAN CHEMELOT SITTARD-GELEEN VERKENNEND ARCHEOLOGISCH EN CULTUURHISTORISCH ONDERZOEK 1. Wettelijk kader In 1992 werd het Verdrag van Valletta ( Malta ) opgesteld. Dit Verdrag stelt

Nadere informatie

Archeologieparagraaf Wetgeving omtrent archeologie Gemeentelijk beleid omtrent archeologie Procedure

Archeologieparagraaf Wetgeving omtrent archeologie Gemeentelijk beleid omtrent archeologie Procedure Archeologieparagraaf Wetgeving omtrent archeologie Met de ondertekening van het Verdrag van Malta in 1992 door bijna alle Europese landen (waaronder Nederland), werd archeologie steeds meer een onderdeel

Nadere informatie

Heesch - Beellandstraat

Heesch - Beellandstraat Archeologische Quickscan Heesch - Beellandstraat Gemeente Bernheze 1 Steller Drs. A.A. Kerkhoven Versie Concept 1.0 Projectcode 12110023 Datum 22-11-2012 Opdrachtgever LWM Ewislaan 12 1852 GN Heiloo Uitvoerder

Nadere informatie

Archeologieverordening Gemeente Gemert-Bakel gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 8 december 2009;

Archeologieverordening Gemeente Gemert-Bakel gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 8 december 2009; CVDR Officiële uitgave van Gemert-Bakel. Nr. CVDR457888_1 1 mei 2018 Archeologieverordening Gemeente Gemert-Bakel 2010 DE RAAD VAN DE GEMEENTE GEMERT-BAKEL, gezien het voorstel van burgemeester en wethouders

Nadere informatie

Bijlage 11 Archeologisch onderzoek

Bijlage 11 Archeologisch onderzoek Bijlage 11 Archeologisch onderzoek Woningbouwlocatie Laan van Westenenk 501-701 ontwerp, september 2015 1243 Rapport E. Goossens, TNO-terrrein te, Gemeente. Archeologisch vooronderzoek: bureauonderzoek

Nadere informatie

Bouwplan voor het realiseren van een werktuigenberging

Bouwplan voor het realiseren van een werktuigenberging Ruimtelijke Onderbouwing Bouwplan voor het realiseren van een werktuigenberging Gemeente Tynaarlo September 2012 NL.IMRO.1730.ABYdermade3depunt-0301 Inhoudsopgave 2.1 Beschrijving van het projectgebied,

Nadere informatie

Beleidsnota Archeologie Gemeente Landsmeer

Beleidsnota Archeologie Gemeente Landsmeer Beleidsnota Archeologie Gemeente Landsmeer Versie vastgesteld, februari 2011 Pagina 2 Samenvatting Aanleiding Deze Beleidsnota Archeologie zet uiteen op welke wijze de gemeente Landsmeer, naar aanleiding

Nadere informatie

Archeologie Bouwen en verbouwen. www.sudwestfryslan.nl

Archeologie Bouwen en verbouwen. www.sudwestfryslan.nl Archeologie Bouwen en verbouwen www.sudwestfryslan.nl Archeologie Heeft u bouwplannen of moet u voor andere werkzaamheden graven in de grond? Dan bent u soms verplicht om vooraf archeologisch onderzoek

Nadere informatie

DORDRECHT ONDERGRONDS

DORDRECHT ONDERGRONDS DORDRECHT ONDERGRONDS VAN ARCHEOLOGISCHE VERWACHTING NAAR BELEID ARCHEOLOGIE BELEIDSNOTA EN BELEIDSKAART ARCHEOLOGIE DORDRECHT Colofon Sector Stadsontwikkeling/Ruimtelijke Realisatie Tekst Kaarten Jacqueline

Nadere informatie

VOORSTEL. Onderwerp: Ontwikkelen van gemeentelijk archeologiebeleid in samenwerking met Montfoort, Oudewater en Woerden.

VOORSTEL. Onderwerp: Ontwikkelen van gemeentelijk archeologiebeleid in samenwerking met Montfoort, Oudewater en Woerden. VOORSTEL GEMEENTE LOPIK Raadsvergadering d.d. 21 oktober 2008 Nr. : 10 Aan de raad van de gemeente Lopik. Onderwerp: Ontwikkelen van gemeentelijk archeologiebeleid in samenwerking met Montfoort, Oudewater

Nadere informatie

Bureauonderzoek Archeologie

Bureauonderzoek Archeologie Bijlage 9 Bureauonderzoek Archeologie (voorontwerp) Ommen Oost NL.IMRO.0175.20131005003-VO01 197-236 !"#$%&&""%'$!"( )#*"( -( "( -%*0(!( )%"( +, +., /* 12 3 4 30#5! 657 7$58 9": 5 "%:$:%"%%;&$:%%%% %"$5$:$%:#'%$5%%%&0%#$

Nadere informatie