Figure 1 logo vrouwenraad. Federaal memorandum Gezondheid

Transcriptie

1 Figure 1 logo vrouwenraad Federaal memorandum

2 INHOUDSTAFEL Definitie en referentiekader gezondheid m/v... 6 Sekse/gender en gezondheid... 7 Besluitvorming... 8 Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten Abortus Anticonceptiva Eicellen groeien niet aan bomen HIV/aids Postmortale medisch begeleide voortplanting Vrouwelijk genitale verminking Maatregelen voor bepaalde aandoeningen Pagina 2

3 Anorexia nervosa Astma Auto-immuunziekten Baarmoederhalskanker Borstkanker Behandeling vrouwen met gynaecologische kanker Cardiovasculaire en coronaire aandoeningen Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) of myalgische encefalomyelitis (ME) Chronische ziekten Depressie Diabetes type Obesitas Osteoporose Pijn Pagina 3

4 Stress Weesziekten Geneesmiddelen Anesthesia Geneesmiddelen Cosmetica Cosmetovigilance Wettelijke kaders voor esthetische behandelingen die niet onder de geneeskundepraktijk vallen Ingrepen van (invasieve) medische esthetiek Anti-aging van het gelaat De gevolgen van geweld Palliatieve zorgen Aandachtsgroepen Lesbische en biseksuele vrouwen Pagina 4

5 Transgenders Alleenstaande moeders Arme vrouwen Allochtone vrouwen Asielzoek(st)ers, mensen zonder wettig verblijf Vrouwen met een handicap Oudere vrouwen Patiëntenrechten Milieu Pagina 5

6 Vaststellingen Er worden geregeld ongelijkheden vastgesteld qua gezondheid van vrouwen en mannen. Maar neemt men de moeite om daar een verklaring voor te geven of neemt men initiatieven om die ongelijkheden weg te werken? Uit de resultaten van de Belgische senquêtes blijkt duidelijk dat vrouwen een betere leefhygiëne in acht nemen dan mannen (uitgezonderd lichamelijke inspanningen). Ze houden er een gezondere levensstijl op na, hun gedrag ten aanzien van hun gezondheid getuigt van meer verantwoordelijkheidszin. Ze roken minder, drinken minder, eten gezonder,. Ze raadplegen vaker een arts en toch zijn ze minder gezond, zowel subjectief als objectief bekeken. Wanneer het beleid (en de hypothese van de gezondheidsenquêtes) vertrekt van het uitgangspunt een gezond gedrag leidt tot een betere gezondheid blijkt dit voor vrouwen niet te kloppen. Aanbevelingen Definitie en referentiekader gezondheid m/v Een inhoudelijke discussie over de uitgangspunten van het gezondheidsbeleid, bijvoorbeeld op het niveau van een staten-generaal over de gezondheid v/m (sekse en gender) of op parlementair niveau: waarop moet het Belgische gezondheidsbeleid gestoeld zijn? Op een gelijk recht op gezondheid dat veronderstelt dat de sociaal verankerde ongelijkheden worden weggewerkt. Bv. ervan uitgaan dat een laaggeschoolde dezelfde gezondheid moet hebben als een hooggeschoolde; de ongelijkheden situeren zich op sociaal vlak, tussen vrouwen en mannen, tussen vrouwen onderling en tussen mannen onderling. en/of Is de persoon verantwoordelijk voor haar/zijn eigen gedrag, een tendens die ook zichtbaar is in de vragen die gesteld worden in de Belgische senquêtes? We pleiten voor het hanteren van een aantal sleutelconcepten, zoals: - gendergelijkheid: geen discriminatie op basis van sekse wat betreft de kansen, de toegang tot bronnen, voordelen en diensten; - genderrechtvaardigheid: eerlijkheid in de verdeling van de voordelen en de verantwoordelijkheden tussen vrouwen en mannen; - genderanalyse: identificeert, analyseert en informeert inzake ongelijkheden die ontstaan vanuit de verschillende rollen van vrouwen en mannen of de ongelijke machtsverhoudingen tussen de seksen en de gevolgen daarvan op hun leven, gezondheid en welbevinden. Pagina 6

7 De gezondheid van vrouwen en mannen wordt beïnvloed door biologische factoren die onder andere ook kenmerken omvatten die gelinkt zijn aan reproductie (en sekse). De biologische verschillen betreffen vooral de chromosomen, de inwendige en uitwendige geslachtsorganen, de hormoonspiegels. Biologische sekseverschillen worden overwegend als dichotoom gezien (m/v) maar in feite bestaat er ruimere biologische variatie. Er zijn bovendien kenmerken die sociaal geconstrueerd zijn (gender) en die eveneens een belangrijke invloed hebben op de gezondheid. Het genderaspect verschilt doorheen de tijd en in de verschillende culturen. Het voorbeeld van de menstruatie: vrouwen stoppen wereldwijd met menstrueren in dezelfde leeftijdsfase. Maar de waarde en de betekenis die aan de meno- en postmenopauze wordt gegeven, vertoont een grote cross culturele variatie. Genderprocessen spelen zich af op meerdere niveaus die elk een invloed hebben op de gezondheid, o.a.: Het individuele niveau: de vrouwelijke en mannelijke genderrol kan het gezondheidsgedrag beïnvloeden, bv. mannen zijn geneigd om het doktersbezoek uit te stellen omdat de mannelijke genderrol voorschrijft om door te zetten, sterk te zijn, pijn te verbijten,...de genderrol speelt ook bij het uiten van een gezondheidsklacht; vrouwen die bijvoorbeeld een uitleg geven die ingebed is in een (relationele) context wat het voor een mannelijke arts moeilijk maakt om een juiste diagnose te stellen. Ook de perceptie van risico's verschilt: mannen en vrouwen uiten verschillende niveaus van ongerustheid over dezelfde risico's en geven daaraan ook een verschillende betekenis. Sekse/gender en gezondheid Federaal memorandum 2011 In België is er geen beleid dat zich focust op het wegwerken van deze ongelijkheden. Vandaar volgende aanbevelingen: De oprichting van een cel gender/sekse en gezondheid bij de FOD Volksgezondheid. Deze cel kan bijvoorbeeld volgende opdrachten uitvoeren: - coördineert/ondersteunt de acties, initiatieven, onderzoeksopdrachten van de overheid, ; - overlegt met het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, met de Raad van de gelijke kansen voor mannen en vrouwen, met de wetenschappelijke wereld en met de middenveldorganisaties actief op het vlak van gender/sekse en gezondheid; - waakt over het genderperspectief en seksespecifieke aspecten in alle aspecten van het federaal gezondheidsbeleid; - introduceert genderbudgetting in het gezondheidsbeleid; - publiceert vooruitgangsrapporten over de toepassing van het genderperspectief; - verspreidt aanbevelingen naar betrokken actoren; - onderhoudt contacten met gelijkaardige initiatieven in de EU, met internationale netwerken en met de WHO. Het Federaal Kenniscentrum voor de szorg (KCE) voert studies uit en maakt rapporten om de beleidsmakers te adviseren bij hun beslissingen inzake gezondheidszorg en ziekteverzekering. De cel gender/sekse en gezondheid kan er deel van uitmaken of moet er tenminste een structureel samenwerkingsverband mee hebben. De geplande studies van het KCE moeten in elk geval een genderdimensie bevatten. We Pagina 7

8 Het institutionele niveau: de arbeidsdeling m/v kan leiden tot een blootstelling aan verschillende beroepsrisico's, bv. toxische chemicaliën, verschillende ergonomische belasting, verschillend risico op ongevallen, verschillende psychosociale stressoren. De ongelijkheden v/m (ook v/v en m/m) uiten zich in: - de kwetsbaarheid van de ziekte (bv. bij vrouwen komt een tweede hartinfarct sneller na het eerste dan bij mannen); - gender en de gezondheidstoestand: de fysieke (bv. vrouwen lijden meer aan chronische ziekten, vrouwen hebben een lagere pijndrempel), sociale (bv. vrouwen nemen minder deel aan groepsactiviteiten, ze zijn meer slachtoffer van geweld in de thuissituatie) en de psychische gezondheidstoestand (vrouwen hebben meer last van angst, slaapstoornissen, depressie, stress op en buiten het werk); - de last van de ziekte: bv. vrouwen ondervinden meer ernstige beperkingen in hun dagelijkse activiteiten; - de toegang tot de gezondheidszorgvoorzieningen: bv. vrouwen hebben meer financiële problemen (in alle gezinsvormen); - oudere vrouwen moeten vaker hun medische zorg uitstellen tot het begin van volgende maand dan oudere mannen. vermelden in dit verband alvast het prototype van meetsysteem om de performantie van de Belgische gezondheidszorg te meten, waarvan het eerste volledige rapport eind 2012 gepubliceerd wordt in samenwerking met het WIV (Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid) en het RIZIV. Databanken Gegevens over gezondheidszorg zijn te vinden in verschillende databanken. Er moet een conceptueel datamodel ontwikkeld worden waarin de genderinvalshoek opgenomen is. Dit model moet gebaseerd zijn op de definitie/s en het referentiekader van het gezondheidsbeleid. Op basis van seksestatistieken en evidence-based materiaal moeten indicatoren bepaald worden voor de vergelijking van ongelijkheden tussen mannen en vrouwen op gezondheidsvlak. Onderzoeken Onderzoeken en onderzoeksprogramma s die worden opgestart/uitgevoerd in opdracht van de federale overheid moeten rekening houden met de genderinvalshoek, met sociaal-economische aspecten en met de invloed van milieuaspecten op de gezondheid van vrouwen en mannen. Er moet met meer overtuiging geëist worden dat in research, vanaf de meest fundamentele stappen, aandacht wordt besteed aan: Bron: o.a. Prof. Ineke Klinge (Gender Medecine University Maastricht), 'Innovations in medicine and health care integration of sex and gender in research and clinical practice', in de publicatie 'Does medicine treat women and men the same? 16 de symposium van de Medical Women's Association of Belgium, 14 november de specifieke vrouwelijke fysiologie - de specifieke pathogenese bij vrouwen - de specifieke symptomatologie en diagnosestelling bij vrouwen - de specifieke farmacologie Besluitvorming Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in de besluitvormingsorganen van de Paritaire vertegenwoordiging van vrouwen en mannen: Pagina 8

9 gezondheidssector. Uit het Vrouwenactieonderzoek v/m vertegenwoordiging in beslissings/adviesorganen van de gezondheids/zorg/sector' 2007 blijkt dat er in de bevraagde organisaties en instellingen volgende percentages vrouwelijke bestuurders zijn: - 23,68 % in colleges, commissies, raden van Federale overheidsdiensten; - 47,36% in Vlaamse raden en werkgroepen; - 21,69% in mutualiteiten ; - 6,69% in artsensyndicaten; - 17,12% in orden van de gezondheidsberoepen; - 27,78% in Belgische beroepsgroepen en verenigingen in verhouding tot 50,42% vrouwelijke leden; - 45,80% in Vlaamse beroepsgroepen en verenigingen in verhouding tot 68,40% vrouwelijke leden. Algemeen totaal vrouwelijke bestuursleden: 27,11% - in de beslissingsorganen van de gezondheidssector - op besluitniveau in de Research - in de Commissies voor opleiding van artsen en andere zorgsectoren In de sectoren die te maken hebben met de reproductieve gezondheid, verpleegkunde en psychotherapie zijn vrouwelijke bestuurders ruim in de meerderheid. Allochtone vrouwen en mannen zijn niet of nauwelijks vertegenwoordigd. Macht in de gezondheidszorg Een enquête van de Huisarts en Knack die peilde naar de drie machtigste mannen en vrouwen in de gezondheidszorg leverde een lijst van 47 personen op. In deze lijst staan 5 vrouwen. Minister Laurette Onkelinx staat op 1. Bron: De Huisarts, 25 maart 2010 Pagina 9

10 191 adviesraden waren vorige legislatuur ( ) gelinkt aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Bronnen: De Huisarts, nr. 925, 11 juni 2009 en Artsenkrant, nr. 2005, 9 juli Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten 1 Zie Vrouwenraad cijferwijzer abortus De abortuscijfers zijn laag in België. In West-Europa ligt het gemiddelde op 12 abortussen per 1000 zwangere vrouwen, in België op minder dan 10. Het aantal zwangerschapsafbrekingen volgt de vruchtbaarheidscurve. De meeste abortussen komen voor in de leeftijdsgroep jaar. De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen een abortus ondergaan is 27 jaar. De laatste jaren is er een stijging van de abortuscijfers, vooral in de leeftijdsgroep jaar. Abortus Het recht op zwangerschapsonderbreking, zoals vastgelegd in de abortuswet van 3 april 1990, is voor de Vrouwenraad een onomkeerbaar verworven recht voor iedere vrouw. Maar na dik twintig jaar is er nood aan bijsturing. Wat houdt de abortuswet precies in? Abortus is niet langer strafbaar wanneer een aantal voorwaarden vervuld zijn. We hebben het dan over de vaste wil en toestemming van de vrouw, over een noodsituatie, over informatieverstrekking door het abortuscentrum, over de wettelijke tijdslimiet en de toegestane uitzondering daarop, en over de uitvoeringsbepalingen. De huidige abortuswetgeving bestaat 20 jaar: - Wet van 3 april 1990 betreffende de zwangerschapsafbreking tot wijziging van de artikelen 348, 350, 351 en 352 van het Strafwetboek en tot opheffing van artikel 353 van hetzelfde Wetboek; - Wet van 13 augustus 1990 houdende oprichting van een commissie De Belgische abortuswet van 1990 heeft onmiskenbaar vele verdiensten. Het taboe werd eindelijk doorbroken. Vrouwen kunnen tot 12/14 weken zelf beslissen om hun zwangerschap af te breken. Dat is een niet onbelangrijke verworvenheid binnen het zelfbeschikkingsrecht. Minderjarige meisjes hebben geen ouderlijke toestemming nodig om een abortus te laten uitvoeren. De invoering van het begrip 'noodsituatie' is ook een pluspunt. 1 Zie ook Vrouwenraaddossier Seksuele en reproductieve rechten 2008; Zie Vrouwenraadaanbevelingen Seksuele en reproductieve rechten 2008: over eergerelateerd geweld, vrouwelijk genitale verminking, vrije artsenkeuze, genitale praktijken hier. Pagina 10

11 voor de evaluatie van de wet van 3 april 1990 betreffende de zwangerschapsafbreking, tot wijziging van de artikelen 348, 350, 351 en 352 van het Strafwetboek en tot opheffing van artikel 353 van hetzelfde Wetboek. 21 jaar later Maar na twee decennia is de wet aan herziening toe. Vooral wat de wettelijke tijdslimiet betreft. Die ligt nu op 12/14 weken wanneer het gaat om een vraag van de vrouw zelf. Bij onze noorderburen ligt die termijn op 22/24 weken. Toch behoort Nederland, net als België, tot de groep van landen met de laagste abortuscijfers. In West-Europa worden er op 1000 zwangere vrouwen 12 abortussen uitgevoerd. In België zijn er dat minder dan 10. Niettemin tekent zich de laatste jaren een stijging af, vooral in de leeftijdsgroep jaar. Bovendien steken er jaarlijks 600 à 700 vrouwen de grens over naar Nederland. Het gaat dan om vrouwen die langer dan 12 à 14 weken zwanger zijn en bij wie er geen sprake is van gezondheidsgevaar voor moeder of foetus. Deze vaststellingen wijzen op de noodzaak van een herziening. Wat vraagt de Vrouwenraad? Op federaal niveau stellen we een wettelijk toegelaten periode van 16/18 weken voor. Er zijn immers vrouwen die de periode van 12/14 weken inclusief de zes dagen bedenktijd als te nipt ervaren. Een bedenktijd van minstens 48 uur past beter bij een verlengde termijn. Het systeem van thuisabortus tot 7-8 weken zou onderzocht moeten worden. Omdat artsen kunnen weigeren een abortus uit te voeren, is een doorverwijsplicht geen overbodige maatregel. Falende anticonceptiva worden best opgenomen in de lijst met noodsituaties. Wij vragen ook onderzoek naar de noodzaak van meer abortuscentra. Ten slotte vormen veilige en betaalbare anticonceptiva de eerste stap naar een daling van het aantal ongewenste kinderen. Op Vlaams niveau pleiten we voor een regelmatig en op maat gesneden voorlichtings- en preventiebeleid, de opname van het abortusthema in de Pagina 11

12 opleidingen van alle betrokken actoren, betere opvang na de zwangerschapsonderbreking en meer wetenschappelijk onderzoek naar de psychosociale gevolgen van abortus. De Vrouwenraadleden keurden deze aanbevelingen goed tijdens de raad van bestuur van 3 februari De Nieuw-Vlaamse Alliantie-Vrouwenwerking onthield zich. Meer info Standpunt Vrouwenraad 'Abortuswet mag opgefrist worden' (pdf - 98kb) beknopte versie. Anticonceptiva Voorstel van resolutie van 18 januari 2011 over de bestendiging van en De Vrouwenraad steunt dit voorstel van resolutie. verbeteringen aan de terugbetaling van de voorbehoedsmiddelen voor vrouwen onder de eenentwintig - de terugbetalingsregeling van de voorbehoedsmiddelen voor de jonge vrouwen van onder de 21 jaar en de campagnes ter preventie van ongewenste zwangerschappen en van seksueel overdraagbare ziekten bestendigen; - de doeltreffendheid van de regeling verbeteren, meer bepaald door: a. de voorlichtingscampagnes intensiveren die bedoeld zijn ter flankering van de maatregelen om de voorbehoedsmiddelen financieel toegankelijker te maken; b. de ten laste van de patiënten blijvende kosten verlagen, bijvoorbeeld door de goedkoopste voorbehoedsmiddelen voor te schrijven; c. de raadplegingen van de artsen en gynaecologen die de Pagina 12

13 voorbehoedsmiddelen voorschrijven toegankelijker maken; d. de toegankelijkheid van middelen met een langdurige contraceptieve werking, zoals implantaten, hormoonhoudende spiraaltjes en intravaginale ringen, verbeteren. De vrouwelijke fertiliteit is iets kwetsbaars. We kennen onvoldoende de langetermijngevolgen op de gezondheid van vrouwen van de hormonale behandelingen die nodig zijn om eicellen te oogsten. Er is sprake van verhoogde risico's op kanker van de eierstokken, op baarmoeder- en borstkanker, op onvruchtbaarheid van (jonge) vrouwen die hun eicellen afstaan en later zelf willen zwanger worden. De media en bepaalde artsen focussen op hoe fantastisch de fertiliteitstechnieken zijn en daardoor lijkt de druk op vrouwen toe te nemen. Eicellen groeien niet aan bomen Federaal memorandum 2011 Fertiliteitstechnologie en kinderwens Het recht op een kind is geen absoluut recht. Iedereen moet wel gelijke toegang krijgen tot de fertiliteitstechnieken. Van belang is dat er nagegaan wordt om de oorzaken van de verminderde vruchtbaarheid bij vrouwen en mannen op te sporen in plaats van deze stap over te slaan en massaal te investeren in fertiliteitstechnieken. Er moet meer geïnvesteerd worden in wetenschappelijk onderzoek hieromtrent. Vrouwen en mannen moeten aangespoord worden om vroeger aan kinderen te beginnen. Dat moet gepaard gaan met betere omkaderende maatregelen, o.a. algemene maatregelen met het oog op de combinatie gezin en werk (zie het Vrouwenraadcombinatiemodel) en waarbij een oplossing wordt gezocht voor de loonkloof, de carrièrekloof en de pensioenkloof. Internationale eicelmarkt De organisatie van een dwingend systeem van traceerbaarheid van eicellen en de bronnen van cellijnen van stamcellen, ter voorkoming van ongecontroleerde commercialisering van eicellen en voor de traceerbaarheid van een eicel in geval van genetische of cellulaire anomalie die later kan opduiken. Het stamcelonderzoek zal zich verder ontwikkelen maar men moet op een ethische manier omgaan met het oogsten van eicellen. In plaats van dit Pagina 13

14 Cijfers In zijn er wereldwijd 15,7 miljoen vrouwen met HIV/aids. Bijna de helft van de mensen die met HIV leven zijn vrouwen. In 1981 was de aidspatiënt een blanke man, uit de middenklasse, homoseksueel of druggebruiker. Nu is de aidspatiënt een vrouw, zwart en arm. De epidemie vervrouwelijkt. Ook in België zijn de cijfers sterk toegenomen. In 2009 waren er diagnoses, het hoogste aantal tot dan toe. Het totaal aantal patiënten wordt op geschat. Jaarlijks is er een stijging met 15%. Het aandeel vrouwen schommelt nu rond de 40% terwijl dat eind jaren % was. Vrouwen worden bij ons hoofdzakelijk via heteroseksuele contacten besmet en mannen door homo- en biseksuele contacten. Dagelijks worden in België twee tot drie nieuwe infecties opgetekend. Drie HIV/aids Federaal memorandum 2011 massaal te doen, behoren volgende alternatieve pistes tot de mogelijkheden: - gebruikmaken van stamcellen uit restembryo s; - technieken ontwikkelen om eicellen te laten delen; - verbod op commerciële handel in eicellen (tussen individuen, tussen individuen en bedrijven, tussen bedrijven); - vrouwen op voorhand verplicht informeren over elke ingreep waarbij hun eicellen betrokken zijn opdat zij geïnformeerde beslissingen kunnen nemen. Dit geldt ook voor wat er met de navelstreng van hun baby gebeurt. Bron: Vrouwenraaddossier en aanbevelingen 'Eicellen groeien niet aan bomen' 2006 De aanbevelingen van de Vrouwenraad Vrouwen en HIV/aids 2011 (beknopt): Gecoördineerd beleid op diverse niveaus Ons nationaal, Vlaams (en de andere gemeenschappen), lokaal en internationaal beleid inzake de HIV/aids problematiek op elkaar moeten afgestemd worden via een coördinerend nationaal programma met oog voor de genderdimensie. Verschillende initiatieven kunnen met elkaar verbonden worden. Het nationaal HIV/aidsprogramma/plan kan door de Werkgroep Aids van de interministeriële conferentie uitgewerkt worden. Buitenlandse betrekkingen en ontwikkelingssamenwerking De implementatie van de beleidsnota s De Belgische bijdrage aan de wereldwijde strijd tegen HIV/aids (2006) en De Belgische Pagina 14

15 op vijf nieuwe HIV-cases zijn vrouwen. Bij de jongeren is de toestand zo mogelijk nog alarmerender. Drie op vier nieuwe diagnoses betreffen jonge vrouwen. Volgens wetenschappelijk onderzoek zijn vrouwen 2 tot 20 keer ontvankelijker voor HIV-overdracht dan mannen. Vrouwen als risicopopulatie Biologische factoren spelen een rol: de vagina heeft meer mucosa (slijmvlies) oppervlakte; jonge meisjes kunnen gemakkelijker kleine wondjes in het vaginaal slijmvlies oplopen waardoor het HIV-virus sneller kan binnendringen; bij oudere vrouwen geeft vaginale droogheid als gevolg van oestrogenen uitputting ook een hoger risico. Bij verkrachting is de kans op verwondingen groot en bijgevolg ook de kans op transmissie. Genitale infecties, HPV virus, Chlamydia trachomatis en herpes simplex virus-2 verhogen de kans op HIV-besmetting eveneens. De concentratie HIV in sperma en bloed is beduidend hoger dan in vaginaal vocht en dat vertaalt zich ook in een hogere overdrachtkans naar vrouwen. Op sociaal vlak: vrouwen zijn niet altijd bij machte om condoomgebruik af te dwingen. Ze kunnen wel gebruik maken van het vrouwencondoom maar de kostprijs is vrij hoog en de bekendheid gering. Microbiciden zijn producten in ontwikkeling die de vrouw vaginaal zal kunnen gebruiken om een HIVinfectie tegen te houden. Producten met microbiciden zullen naar verwacht binnen een 5-tal jaren, onder verschillende vormen verkrijgbaar zijn; vaginale gels, ring en tabletten. Vrouwen met HIV zijn vaker depressief, angstiger en hebben meer HIV- Ontwikkelingssamenwerking op het gebied van Seksuele en Reproductieve rechten (2007) en de integratie van de genderdimensie in de bestrijdingsprogramma s. Werk Aanname van de ILO Aanbeveling HIV en Aids (18 juni 2010) en de uitwerking van een nationaal HIV/aids werkplaatsprogramma in overleg met de gemeenschappen. Seksuele en reproductieve gezondheid als volwaardig beleidsthema opnemen met HIV/aids als deelthema en met de integratie van het genderaspect. De problematiek benaderen vanuit primaire, secundaire en tertiaire preventie. Een betere informatie-uitwisseling tussen de Aidsreferentiecentra en de oprichting van een overkoepelend forum voor experten. De Aidsreferentiecentra moeten ook voldoende middelen ontvangen om kwaliteitsvolle zorg te kunnen blijven verlenen. Diensten De uitvoering en concretisering van de wet van 21 januari 2010 met betrekking tot de schuldsaldoverzekeringen: inzake de medische vragenlijst met de bedoeling om een einde te maken aan de onrechtvaardige behandeling van personen met HIV/aids. Wetenschappelijk onderzoek Er is nog onderzoek nodig naar de impact van gender op HIV, inclusief onderzoek naar preventiemethodes voor vrouwen. De bestaande Pagina 15

16 gerelateerde stress dan mannen. Mogelijk speelt hier een socio-economisch effect. Mannen, zeker homoseksuele mannen, hebben het doorgaans beter op socio-economisch vlak. Bij vrouwen speelt een context van migratie. Bronnen: Christina Nöstlinger, Ilse Kint en Vicky Jepers (Instituut voor Tropische Geneeskunde), Vrouwen en HIV, in Vrouwenraad derde trimester Heidi Van de Keere, Vrouwen met hiv, een vergeten groep? in Artsenkrant, 14 november onderzoeksprojecten moeten ook rekening houden met het genderperspectief. Zie verder: Vrouwenraaddossier en aanbevelingen HIV/Aids Federaal HIV/AIDS beleid Ondanks universele toegang tot de gezondheidszorg blijft het aantal nieuwe HIV gevallen jaar na jaar stijgen. Dit is te wijten aan de afwezigheid van een nationale visie met alle gevolgen vandien voor de vroegtijdige diagnoses van HIV-infecties. De HIV-referentiecentra geven een zeer goede behandeling; elke persoon met HIV-infectie krijgt kosteloos aidsremmers toegediend. De HIV testen gebeuren niet gericht. Elke patiënt die een chirurgische ingreep ondergaat wordt op HIV getest, los van zijn/haar risicoprofiel. Een levenslange antiretrovirale therapie loopt op tot euro per maand per patiënt. Bron: Opinie 'België heeft nood aan goed aidsplan', Prof. Dr. Marleen Temmerman, Prof. Dirk Vogelaers en Dr. Steven Callens, in De Morgen, 26/07/2010. Postmortale medisch begeleide voortplanting Medisch gezien gaat het om: De Vrouwenraad vraagt een debat op parlementair niveau over o.a. volgende mogelijkheden: - de afname en het gebruik van sperma van de overleden man - de bestaande toestand behouden (geen wettelijk verbod maar Pagina 16

17 - het gebruik van ingevroren embryo's na het overlijden van de partner In deze twee fasen van afname en gebruik staat men voor een probleem van de aan- of afwezigheid van toestemming. bijvoorbeeld ook geen erfrecht); - een wettelijke omkadering voor postmortale voortplanting. Burgerrechtelijk : De biologische band die tussen het kind en de overleden vader bestaat, kan op grond van de geldende wetgeving niet juridisch bekrachtigd worden indien het kind pas na het overlijden van de man wordt verwekt. Het kind zal dus geen familie zijn van de overleden man en niet delen in zijn nalatenschap. Volgens het burgerlijk recht heeft men rechtspersoonlijkheid vanaf de geboorte. Uit de artikels 725 en 906 BW kan men afleiden dat het kind rechtspersoonlijkheid bezit vanaf het ogenblik van de verwekking als het dan ook levend en levensvatbaar wordt geboren. Bron: zie Vrouwenraaddossier Postmortale medisch begeleide voortplanting 2005 Anorexia nervosa is de meest dodelijke psychiatrische ziekte. Eén op de tien patiënten overlijdt ten gevolge van deze ziekte. Volgens DSM-IV criteria: - weigering om het lichaamsgewicht te handhaven op of boven een Vrouwelijk genitale verminking Zie: Vrouwenraadaanbevelingen Seksuele en reproductieve rechten, p. 1-2 Maatregelen voor bepaalde aandoeningen Anorexia nervosa De Vrouwenraad is vragende partij voor recenter cijfermateriaal. Specifieke opleiding en bijscholing van artsen en andere hulpverleners i.v.m. het opmerken van de ziekte. Pagina 17

18 voor de leeftijd en lengte minimaal normaal gewicht - intense angst om in gewicht toe te nemen of dik te worden, terwijl er sprake is van ondergewicht - stoornis in de manier waarop iemand haar of zijn lichaamsgewicht of lichaamsvorm beleeft, onevenredig grote invloed van het gewicht of lichaamsvorm op het oordeel over zichzelf of ontkenning van de ernst van het huidige lage gewicht - bij meisjes, na de menarche, amenorroe (afwezigheid van ten minste drie achtereenvolgende menstruele cycli) Wat is de situatie in België? Een studie in in het kader van de European Study of the Epidemiology of Mental Disorders die in 6 Europese landen (waaronder België) interviews deden met volwassenen (vanaf 18 jaar) leverde volgende resultaten op. De onderstaande cijfers omvatten het percentage personen binnen de bevolking die in hun leven een eetstoornis hebben gehad. Bewerkte foto s in tijdschriften (modebladen) moeten een vermelding krijgen. Reclame moet een realistisch beeld van de vrouw tonen. Met de verschillende actoren uit de professionele sector die betrokken zijn bij deze problematiek, o.a. de vertegenwoordigers van de modewereld, de adverteerders, de media, de communicatieagentschappen kan bijvoorbeeld een code van zelfregulering afgesloten worden met het oog op het verspreiden van een beeld van de vrouw dat overeenstemt met dat van een 'gezonde' persoon. De Vrouwenraad streeft naar een afschaffing van pro-anawebsites, eventueel via een wetgevend initiatief. Het nationaal voedings-en gezondheidsplan (NVGP): Het NVGP geldt tot 2010 en zal hierna vernieuwd worden. NVGP kan een onderdeel betreffende de verspreiding van pro-anawebsites bevatten. In het hoofdstuk krachtlijn 3. Engagement van de actoren uit de private sector voorgestelde maatregelen: reclame en publiciteit, van het operationele plan staan slechts acties vermeld betreffende de commerciële reclame en de problematiek van de overconsumptie. Reclamemakers moeten hier attent gemaakt worden dat het promoten van het slankheidsideaal kan leiden tot ondervoeding. Ook moeten er maatregelen genomen worden tegen pro-anawebsites die anorexia promoten. In Krachtlijn 5. Ondervoeding moet er ook specifieke aandacht zijn voor eetstoornissen waaronder anorexia. Mogelijkheid van dagbehandeling voor eetstoornissen, mentale anorexia en Pagina 18

19 boulimie als alternatief voor ziekenhuisopname, verder verkennen met een multifamiliale therapeutsiche benadering van mentale anorexia bij de jonge volwassene en een intensief psychotherapeutisch dagprogramma. Deze dagbehandeling beoogt de schoolse, sociale en vrijetijdsactiviteiten binnen de gezinsomgeving te behouden. Bron: Vervaet (M.). Anorexia Nervosa. In: Vrouwenraad. Meisjes, vrouwen en hun gezondheid, (3) 2008, pp Bron: Vrouwenraaddossier en aanbevelingen Anorexia 2010, p. 23 Bij ons ligt de prevalentie op 3,7% bij meisjes/vrouwen tussen 10 en 30 jaar. 1 op 10 meisjes/vrouwen tussen 10 en 30 jaar heeft ooit een eetstoornis gehad. België staat in de Europese lijst op de tweede plaats na Frankrijk. De oorzaken: - predisponerende factoren: genetisch, neurobiolgisch (serotonine en dopamine), persoonlijkheidsprofiel (perfectionistisch, gesloten, ) - uitlokkende factoren: overgang puberteit, pesterijen, life events, ziekte, omgeving - onderhoudende factoren: neurobiologisch, omgeving, persoonlijkheidsprofiel De gevolgen op lichamelijk vlak: diverse cardiovasculaire, gastro-intestinale, endocrinologische en metabolische, hematologische en immunologische aandoeningen en structurele en functionele stoornissen in de het skelet en de spieren. Bron: EVA Phenotypic, 17th Symposium medical Women s Association of Belgium; bijdrage Pagina 19

20 van: Dr. A. Simons en Dr. M. Docx, Anorexia Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen. De prevalentie voor de puberteit is hoger bij jongens dan bij meisjes. Na de puberteit is dat omgekeerd. Het sekseverschil in de ontwikkeling van het pulmonaire systeem begint al in de baarmoeder. De longen van de vrouwelijke foetus rijpen sneller en de surfactant productie start vroeger. Vrouwelijke neonaten hebben betere airflow rates en minder last van een respiratoir stress syndroom. De omslag tijdens/na de puberteit is te wijten aan genetische gevoeligheid en hormonale veranderingen. Gender speelt ook een rol bij astma. Ouders gaan vaker naar de dokter met klachten van jongens dan van meisjes. Er is sprake van onderdiagnose bij meisjes. Jongens zijn geneigd om hun aandoening te verbergen onder druk van de peer groep en meisjes geven hun ziekte gemakkelijker een plaats in hun persoonlijke en sociale identiteit; ze zullen bv. gemakkelijker in het openbaar een inhalatie nemen. Bron: Prof. Ineke Klinge (Gender Medecine University Maastricht), 'Innovations in medicine and health care integration of sex and gender in research and clinical practice', in de publicatie 'Does medicine treat women and men the same? 16 de symposium van de Medical Women's Association of Belgium, 14 november Er is een fors vrouwelijk overwicht bij patiënten met auto-immuunziekten. Dit is te wijten aan de oestrogenen. Deze ziekten doen zich meestal voor tussen de adolescentie en de menopauze. Zwangerschap beïnvloedt - op zeer uiteenlopende wijze - het verloop van deze ziekten. Bij LED neemt de kans op opflakkering toe, bij reumatoïde artritis neemt de activiteit af. Bron: De Huisarts, 10 december 2009, p. 14: Dr. Michèle Langendries 'Eva bij de dokter', Astma Auto-immuunziekten Federaal memorandum 2011 Onderzoek naar het verband tussen het ziekteprofiel van jongens en meisjes/mannen en vrouwen en de aanpak van de artsen, rekening houdend met de vorderingen in de research om te komen tot een seksespecifieke en gendergevoelige behandeling/benadering. Onderzoek naar het verband tussen het ziekteprofiel mannen en vrouwen en de aanpak van de artsen, rekening houdend met de vorderingen in de research om te komen tot een seksespecifieke en gendergevoelige behandeling/benadering. Pagina 20