Frontaal dementie Het aangetaste deel van de hersenen veroorzaakt veranderingen in gedrag, in persoonlijkheid, emotie en taal.
|
|
- Ida Verbeek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Leven met dementie Aanpassingen in eigen huis voor mensen met het Downsyndroom en dementie; een handzame zorgwijzer voor begeleiders en verzorgenden op het terrein van de directe leefomgeving, de eetsituatie, de bad- of douchesituatie, het lopen en de nachtsituatie. 1
2 Foto voorpagina: met dank aan de heer Doornenbal die in goede gezondheid woont in woonvoorziening De Loever, Abrona januari
3 Inleiding Mensen met dementie krijgen te maken met gedragsveranderingen in de verschillende fases van hun ziekte. Deze brochure geeft een opsomming van lastige situaties, die je op een woonvoorziening kunt tegenkomen, vergezeld van mogelijke oplossingen. Er zijn verschillende typen dementie en elk type tast weer een ander deel van de hersenen aan. Daarom is er niet bij alle mensen die gaan dementeren een zelfde ziekteverloop. Als je weet welke vorm van dementie is gediagnosticeerd bij een van je cliënten, kan je ook beter de veranderingen begrijpen die zich gaan voordoen. Vraag naar de specifieke diagnose en houd er tevens rekening mee, dat sommige cliënten meer dan één vorm van dementie tegelijk kunnen hebben. Voorbeelden van verschillende vormen van dementie: Frontaal dementie Het aangetaste deel van de hersenen veroorzaakt veranderingen in gedrag, in persoonlijkheid, emotie en taal. Ziekte van Alzheimer Vasculaire dementie Het aangetaste deel van de hersenen beïnvloedt het geheugen, de oriëntatie en zorgt voor woordvind -problemen, wantrouwen en stemmingswisselingen. Het aangetaste deel van de hersenen kan depressie veroorzaken, verhoogt de kans op cva s en zorgt mogelijk voor verwardheid en plotselinge desoriëntatie. De situatie van de cliënt verslechtert vaak geleidelijk en stapsgewijs. Met deze brochure hopen wij eraan bij te dragen, dat er optimaal gezorgd kan worden voor cliënten met het Downsyndroom die gaan dementeren. Kleine veranderingen in hun directe woonomgeving kunnen namelijk al grote gevolgen hebben voor de wijze waarop zij met hun dementie omgaan. Veel van de aanpassingen gelden overigens ook voor dementerenden zonder Downsyndroom. 3
4 Een omgeving die je in verwarring brengt Mogelijke situatie: - Niet meer een kamer in durven gaan die voorheen veelvuldig werd gebruikt Ideeën om uit te proberen: Als dit de slaapkamer is, plak dan een foto van de persoon op de deur; geen recente foto, maar eentje van lang geleden, toen hij of zij jonger was. Een recente foto wordt mogelijk niet meer herkend, indien het lange termijngeheugen beter werkt dan het korte termijngeheugen (zoals bij de ziekte van Alzheimer). Zorg dat de kleuren in de slaapkamer egaal zijn, dat er niet meerdere kleuren op de muren zijn aangebracht. Zorg wel voor een sterk contrast in kleur tussen muur en vloer en gebruik sterke, maar tegelijk ook rustgevende kleuren. Sluit de gordijnen als het donker is. Reflecterend licht op de ruiten is heel verwarrend en kan een spiegeleffect geven. Zet de volumeknop van de TV of radio vooraf lager als je het toestel inschakelt of een andere zender kiest, om plotseling lawaai te voorkomen. Teveel geluid roept onrust op, terwijl rustige muziek kalmerend kan zijn, mits de muzieksoort passend is bij de persoon in kwestie. Gebruik aanvullend licht op trappen en in badkamers. Voorkom dat er alleen een gloeilamp brandt, zonder beschermende kap of bol. In de wintermaanden moet de lamp al aan voordat het gaat schemeren. Maak de kamer veiliger door onnodig meubilair te verwijderen. Mensen kunnen tegen meubilair zoals een kast of bed aanlopen als ze moeite hebben om afstanden juist in te schatten. Een extra lamp maakt een leefomgeving veiliger en schaduwen kunnen verwarrend zijn. 4
5 Het eten Mogelijke situaties: - Overstuur raken tijdens de maaltijd - Liever van de tafel willen eten dan van een bord - Weigeren te eten of heel langzaam willen eten Ideeën om uit te proberen: Beperk de omgevingsgeluiden. Gesprekken, teveel bewegingen, visuele indrukken en geluiden zorgen voor verwarring en kunnen ook angst en ongenoegen veroorzaken. Zorg dat er niet teveel gesprekjes tegelijkertijd worden gevoerd tijdens het eten. Let op iemands lichaamstaal om te zien of hij/zij genoeg gegeten heeft en of hij/zij het eten lekker vindt. Veel dementerenden vergeten dat ze aan het eten zijn of al gegeten hebben en zijn gedesoriënteerd in tijd. Laat het eten steeds op een herkenbare plek plaatsvinden en betrek de dementerende bij de voorbereidingen van het eten. Dit kan het besef vergroten dat er gegeten gaat worden, het verhoogt de alertheid. Zorg voor vaste, herkenbare patronen van het begin tot het eind van de maaltijd (denk hierbij bijvoorbeeld ook aan bidden en danken). Zacht of vloeibaar eten gaat vaak gemakkelijker. Het is wel belangrijk dat elk gerecht apart wordt opgediend en niet door elkaar wordt geprakt. Dit beeld laat zien hoe een wit etensbord verdwijnt op een wit tafellaken en hoe een gekleurd tafellaken of een placemat zorgt voor een betere herkenning van datzelfde etensbord. Gebruik een effen gekleurd tafellaken met een bord in een andere kleur. Gebruik geen patronen, tekens of afbeeldingen op de borden want dit bemoeilijkt het zicht op het eten. 5
6 Wit voedsel op een wit schoteltje is moeilijk te zien. Een gekleurd schoteltje kan een groot verschil maken. Zorg ervoor dat er een tussendoortje in voorraad is zodat dit naast de standaard maaltijden kan worden gebruikt, als dit nodig is. Laat eten niet onnodig koud worden. Zorg voor rust en zeker geen haast tijdens de maaltijden, zie het als een sociaal gebeuren. Zorg dat je zelf tijdens het eten ook zoveel mogelijk zit. Heen en weer lopen kan onrust veroorzaken. Zorg dat een eventueel gebit goed past en controleer dit regelmatig. Zorg ook voor schone brillenglazen, indien van toepassing. Gebruik liever een mok dan een kopje om uit te drinken. Als de persoon in kwestie echter vanaf zijn jeugd gewend is geweest om een kopje te gebruiken, is het aan te raden dit of een vergelijkbaar type nu ook te gebruiken. Eten moet passend zijn voor iemand met een gebrekkig korte termijngeheugen, en een goed functionerend lange termijngeheugen. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat modern bereid voedsel niet meer wordt herkend, omdat het nu een andere vorm heeft dan vroeger (maar nog wel hetzelfde smaakt). Alle hulpmiddelen moeten herkenbaar en functioneel zijn, iemand die dementeert herkent waarschijnlijk geen waterkoker, magnetron, broodrooster, enzovoort. Zorg dat het eten nooit over de uiterste houdbaarheidsdatum is! Kijk of het qua begeleiding mogelijk is om deurtjes van kasten te verwijderen of te labelen met stickers of foto s om aan de cliënt te kunnen laten zien wat erin zit. Duidelijke informatie kan het zoeken vergemakkelijken en de zelfstandigheid ondersteunen. Zorg bijvoorbeeld voor een aparte lade of herinneringsdoos met daarin veilige en vertrouwde artikelen rond het thema eten om in te rommelen en te graaien. Bespreek voorkeuren voor bepaalde maaltijden en gerechten met naaste familie, denk aan voorkeur voor extra zoet of extra pittig. 6
7 De badkamer Mogelijke situaties: - Weigeren om te douchen - Bad of toilet niet adequaat gebruiken - De badkamer niet in willen Ideeën om uit te proberen: Haal de badkamerspiegel weg of bedek deze. Dementerenden hebben moeite om zichzelf in de spiegel te herkennen. Het kan erop lijken dat er een onbekende indringer tegenover hen in de badkamer staat, hetgeen angst kan veroorzaken. Bedek de vloer van de badkamer. Breng matjes (met anti-slip) aan en zorg voor contrast met de witte vloer, de witte muurtegels en het witte plafond. Gebrek aan onderscheid kan de dementerende in verwarring brengen. Een glanzende badkamervloer kan eruit zien alsof er een plas water op ligt, een donkere vloer alsof er een gat in zit. Een vloer zonder patronen, zonder glans en zonder slipgevaar, in een kleur die contrasteert met de muren, helpt de dementerende om zich op zijn/haar gemak te voelen en de badkamer binnen te gaan. Vervang douchedeuren door douchegordijnen. Dit vergemakkelijkt toegang en hulpverlening wanneer dat nodig is. Cliënten met het Downsyndroom die dementeren, zijn in hun jeugd vaak opgegroeid met een bad; een douche kan nu soms vijandig en vreemd overkomen. Een bad verdient dan de voorkeur, ook al gebruikte de persoon vóór zijn ziekte wèl een douche. 7
8 Kleur het water in de toiletpot om de mannen te helpen met richten van hun plas. Gebruik ook in het bad toegevoegde kleuren om het water te zien en een idee te geven van de diepte. Moderne systemen van toiletten bemoeilijken soms het ouderwetse doortrekken. Zorg voor herkenning en functionaliteit. Door de toiletdeur steeds open te houden verhoog je de herkenbaarheid van de functie van het kamertje. Zorg voor warme handen bij aanraking/verzorging en de juiste watertemperatuur. Vermijd witte wc-brillen, gebruik een contrasterende kleur. 8
9 Het lopen Mogelijke situaties: - voortdurend heen en weer lopen - weglopen en ronddwalen zonder duidelijk doel Ideeën om uit te proberen: Maak tijd voor een wandelingetje in de buurt of voor boodschappen doen. Het is belangrijk dat er een duidelijk doel aan de activiteit gekoppeld is, zoals een krant kopen of de eendjes voeren. Er kan ook een niet uitgesproken wens zijn van de dementerende om plekken te bezoeken waar hij of zij vroeger graag kwam, zoals een dagcentrum, een kerk of een kinderboerderij. Het heen en weer lopen gebeurt niet zomaar, het gebeurt vaak omdat de persoon in kwestie iets of iemand zoekt, zoals een al dan niet overleden familielid. Hang oude, betekenisvolle foto s of afbeeldingen op bij een kamer- of gangdeur, liefst op ooghoogte voor de dementerende. Voorzie die afbeeldingen dan van teksten (naam, plaats, tijd) zodat er later makkelijker over gepraat kan worden. Beperk indien mogelijk het aantal deuren in de leefomgeving. Het verdient voorkeur om deuren van bad- en slaapkamer naar buiten toe open te laten gaan of als een vouwwand. Zo is het gemakkelijker om zonder problemen een kamer binnen te gaan, als de dementerende onverhoopt is gevallen. Een witte deur kan visueel opgaan in een witte muur. Dit kan functioneel zijn als je niet wilt dat die deur ook gebruikt wordt door de dementerende. Door de deur donker te schilderen in een contrasterende kleur, is deze gemakkelijker te herkennen en wordt toegang eenvoudiger. 9
10 De hoofdingang en -uitgang van het woonhuis kan afgedekt worden met een gordijn. Een doorzichtige deur nodigt uit om er doorheen te gaan. Dementerenden hebben niet meer het vermogen om de gevaren en risico s daarvan in te schatten. Een veilig en besloten pad in de tuin kan oefening, activiteit en afleiding verschaffen. Hier en daar moeten rustbankjes worden geplaatst. Er kunnen ook herkenbare planten langs het pad worden geplaatst, waarbij struiken met giftige besjes moeten worden vermeden. 10
11 s Nachts Mogelijke situaties: - Nachtbraken, slaapwandelen en dwalen door het huis - Weigeren naar bed te gaan Ideeën om uit te proberen: Gebruik verschillend gekleurde boven- en onderlakens en/of dekbedden. Contrast in kleur helpt de dementerende te begrijpen hoe hij in bed moet komen. Herschik de meubels zodanig dat er een looppad in de slaapkamer ontstaat, in ieder geval van het bed naar de deur. Haal spiegels weg uit de slaapkamer of bedek ze, omdat ze de indruk kunnen geven dat er een indringer in de kamer is. Iemand met dementie herkent zichzelf mogelijk niet in de spiegel en kan schrikken van het spiegelbeeld. Gebruik zacht of gedimd licht om de dementerende s nachts naar het toilet of de badkamer te begeleiden. Sensorlichten die vanzelf aan en uit gaan kunnen juist schrik en angst oproepen. Een hoofduitgang kan in dezelfde kleuren als de omgevende muur worden geschilderd. Dit zal de dementerende afleiden en verhinderen om eventueel weg te lopen. Gebruik een zachte stem. Spiegeldeuren of spiegelkasten kunnen voor verwarring zorgen in de slaapkamer; een spiegel aan het voeteneinde van het bed ook. 11
12 Overige tips Houd de omgeving rustig, voorspelbaar, duidelijk herkenbaar, vertrouwd en veilig. Zorg voor goede basisvoorwaarden. Denk aan een goed functionerend hoortoestel, gebit en/of bril, voor zover deze nog geaccepteerd worden en zorg voor schone, niet verstopte oren. Elke verandering in de leefomgeving van de dementerende met het Downsyndroom moet passend zijn voor hem of haar, met minimale verstoring, ook voor de overige bewoners in hetzelfde huis. Pas tijdens de verzorging je stem, houding etcetera aan en blijf rustig en neutraal. Ook bij opstandig gedrag, neem geen emoties over. Teveel veranderingen tegelijk kunnen leiden tot een toename in verwardheid van de persoon met Downsyndroom, hetgeen vaak ten onrechte wordt gezien als een teken van progressie van de ziekte. Er is altijd een reden voor bepaald gedrag. Het moeilijkst is om de reden en de uitlokkende factor te achterhalen en daarbij tevens te accepteren dat er snel weer ander gedrag voor in de plaats kan komen. Zie agressie in deze fase altijd in het teken van een ziek brein, niet als iets wat met opzet gebeurt. Blijf ideeën en strategieën steeds opnieuw uitproberen. Wat het ene moment niet werkt, werkt de volgende keer misschien wel. Benut de scherpe, heldere momenten van de dementerende en laat andere taken daar even voor wijken (pluk-de-dag). 12
13 De brochure Leven met dementie is gebaseerd op een idee van Down s Syndrome Scotland. De brochure is samengesteld door Peter Jongerius, orthopedagoog en verbonden aan de Pedagogische Psychologische Dienst van Abrona. Aanvullende vragen kunnen per gesteld worden aan: peter.jongerius@abrona.nl Bestellingen van de brochure kunnen via hetzelfde adres geplaatst worden. Er wordt een bijdrage in de administratie- en verzendkosten gevraagd van 12,50 2 e druk Juni 2010 Amersfoortseweg BE Huis ter Heide T (0346) F (0346) E info@abrona.nl Christelijke organisatie voor dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking 13
Delier in de laatste levensfase. Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase
Delier in de laatste levensfase Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase Inhoudsopgave Wat is een delier?... 3 Wat zijn kenmerken van een delier?... 3 Invloed op u
Nadere informatieVerschil tussen Alzheimer en Dementie
Verschil tussen Alzheimer en Dementie Vaak wordt de vraag gesteld wat precies het verschil is tussen dementie en Alzheimer. Kort gezegd is dementie een verzamelnaam voor een aantal verschijnselen. Deze
Nadere informatieDelirium op de Intensive Care (IC)
Deze folder is bedoeld voor de partners, familieleden, naasten of bekenden van op de Intensive Care (IC) afdeling opgenomen patiënten. Door middel van deze folder willen wij u als familie* uitleg geven
Nadere informatieAcuut optredende verwardheid Delier
Acuut optredende verwardheid Delier Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, ongeval en/of operatie. Zoals u vermoedelijk hebt gemerkt, is zijn of haar reactie
Nadere informatieHet belang van Levensverhalen bij Dementie
Het belang van Levensverhalen bij Dementie 24 februari 2015 Inge van Rooij (coördinerend begeleider, Lunet zorg) Willem Lemmens (gedragsdeskundige, Lunet zorg) Ouder worden! Veroudering = Levensloop! Mensen
Nadere informatieAchterdochtig gedrag. Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Achterdochtig gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken.
Achterdochtig gedrag Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Achterdochtig gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is achterdochtig gedrag? Dementie kan ervoor zorgen dat
Nadere informatieProbleemgedrag bij ouderen
Probleemgedrag bij ouderen Machteloos, bang of geïrriteerd. Zo kunnen medewerkers en cliënten in de thuiszorg zich voelen in situaties waarin sprake is van probleemgedrag. Bijvoorbeeld als een cliënt alleen
Nadere informatieACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN
ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN Inleiding Uw familielid, partner of kennis is in Franciscus Gasthuis & Vlietland opgenomen. Hij of zij is opgenomen
Nadere informatieRoos Hensen Fijn wonen vragenlijst. Ben jij blij met je huis en de spullen die erin staan? Beantwoord de volgende vragen om daar achter te komen.
Roos Hensen Fijn wonen vragenlijst Ben jij blij met je huis en de spullen die erin staan? Beantwoord de volgende vragen om daar achter te komen. Fijn wonen vragenlijst Persoonlijke vragen: Wat vind je
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Delier (acute verwardheid) rkz.nl
Patiënteninformatie Delier (acute verwardheid) rkz.nl Inleiding Uw partner, familielid of iemand uit uw naaste omgeving is opgenomen in het. Zoals u gemerkt heeft, reageert uw naaste niet zoals u gewend
Nadere informatieHoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid
Hersenschudding In deze folder vertellen we wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat u kunt verwachten tijdens het herstel. Ook geven we adviezen over wat u het beste wel en niet kunt
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. ik ga verhuizen
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Plannen... 4 Hoofdstuk 2 Meubels enzo... 6 Hoofdstuk 3 Geld... 8 Hoofdstuk 4 Winkelen... 10 Hoofdstuk 5 Adreswijziging... 12 Hoofdstuk 6 De sleutel!... 14 Hoofdstuk 7 Voorbereiden...
Nadere informatieKiezen voor een verpleeg- of verzorgingshuis
Kiezen voor een verpleeg- of verzorgingshuis Goede zorg zichtbaar maken Kiezen voor een verpleeg- of verzorgingshuis: Waar let u op als u gaat kijken? In deze folder geven wij u tips en adviezen om dit
Nadere informatieWat maakt dat jullie hier vandaag zijn; bij deze workshop? Wat zou deze workshop nuttig maken voor jullie? Wat gaan we doen?
Omgaan met en kijken naar probleemgedrag bij mensen met een verstandelijke beperking en dementie Arianne Uijl, Orthopedagoog-Generalist/Gz-psycholoog, ASVZ Wat maakt dat jullie hier vandaag zijn; bij deze
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Delier (acute verwardheid) rkz.nl
Patiënteninformatie Delier (acute verwardheid) rkz.nl Inleiding Uw partner, familielid of iemand uit uw naaste omgeving is opgenomen in het. Zoals u gemerkt heeft, reageert uw naaste niet zoals u gewend
Nadere informatieWat u moet weten over acute verwardheid
0000/020/0 - GZA - mei 2013 Sint-Augustinus Sint-Vincentius Sint-Jozef Wat u moet weten over acute verwardheid campus Sint-Augustinus Oosterveldlaan 24 BE-2610 WILRIJK tel. + 32 3 443 30 11 campus Sint-Vincentius
Nadere informatieWoont u al veilig en vertrouwd met dementie?
Woont u al veilig en vertrouwd met dementie? Ga het na met dit thuisscanboekje Met een paar veranderingen in haar woning woont moeder weer een stuk prettiger Kijk snel voor meer informatie op: www.langzultuwonen.nl
Nadere informatieEEN AANTAL PRAKTISCHE TIPS VOOR VRIJHEID EN VEILIGHEID BIJ DEMENTIE
PRAKTISCHE TIPS Voorkomen van vallen en verdwalen EEN AANTAL PRAKTISCHE TIPS VOOR VRIJHEID EN VEILIGHEID BIJ DEMENTIE Overleg samen met iedereen die betrokken is bij de zorg. Bespreek met elkaar welke
Nadere informatieWerkstuk Biologie Dementie
Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk door een scholier 1045 woorden 22 december 2003 5,3 40 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is dementie: Vanuit het Latijn vertaald betekent dementie letterlijk ontgeestelijk-zijn.
Nadere informatieFolder: De ideale woning voor een Parkinsonpatiënt
Folder: De ideale woning voor een Parkinsonpatiënt Inhoud Inleiding Mogelijke problemen die u ervaart met bijbehorende tips / adviezen Vergoedingsmogelijkheden Bronnen voor verdere informatie Inleiding
Nadere informatieGespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden
Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden Communiceren doe je met zijn tweeën Deze folder is bedoeld voor de goedhorenden die in hun omgeving iemand kennen die slechthorend is, en voor slechthorenden
Nadere informatieMoeilijke eters 800398 / augustus 2012 Ikazia Ziekenhuis
1 Eetproblemen bij kinderen Sommige kinderen zijn zeer moeilijke eters. Voor ouders en kind kan dit heel lastig zijn. Ouders proberen van alles. Ouders zijn angstig dat hun kind niet genoeg binnen krijgt
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieWat u moet weten over acute. verwardheid. Wat u moet weten over acute verwardheid. patiënteninformatie. patiënteninformatie.
0000/020/0 - GZA - november 2016 Wat u moet weten over acute Sint-Augustinus verwardheid Sint-Vincentius Sint-Jozef patiënteninformatie Wat u moet weten over acute verwardheid campus Sint-Augustinus Oosterveldlaan
Nadere informatievan delen tot het geheel. Hij kan bijvoorbeeld zijn kleding binnenstebuiten aantrekken, of zijn kopje naast de tafel zetten.
Afasie Als iemand een beroerte krijgt gebeurt dat bijna altijd plotseling. De schok is groot. Men heeft zich niet kunnen voorbereiden en men weet niet wat hen overkomt. Het dagelijkse leven wordt verstoord.
Nadere informatieKennisclip Goed en gezellig eten bij dementie. Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research
Kennisclip Goed en gezellig eten bij dementie Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research Ondervoeding bij dementie Komt vaak voor: In Nederland >270.000
Nadere informatieOuderdomsslechthorendheid
Ouderdomsslechthorendheid Ze voelt zich aan de kant gezet Mevrouw X, een 82 jarige vrouw kijkt er naar uit om een bezoek te brengen aan haar grote familie. Maar, ze voelt zich vaak buitengesloten tijdens
Nadere informatieSociale/pedagogische vragenlijst
Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1
Nadere informatiePatiënteninformatie. Delier of plotse verwardheid. GezondheidsZorg met een Ziel
i Patiënteninformatie Delier of plotse verwardheid GezondheidsZorg met een Ziel DELIER OF PLOTSE VERWARDHEID Uw partner, familielid of iemand anders uit uw naaste omgeving is vanwege een ziekte, ongeval
Nadere informatieInleiding. Wat is afasie?
Afasie Inleiding De logopedist heeft bij u afasie geconstateerd. Afasie is een taalstoornis. In deze folder wordt u uitgelegd wat afasie is en hoe het ontstaat. Daarnaast kunt u lezen wat u, maar ook uw
Nadere informatieIn de war? Op de Intensive Care
In de war? Op de Intensive Care Albert Schweitzer ziekenhuis juni 2015 pavo 1168 Inleiding Uw partner of familielid is in het Albert Schweitzer ziekenhuis opgenomen op de Intensive Care. Waarschijnlijk
Nadere informatieWie-ik-ben-document. Extra informatie bij het referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg voor personen met dementie
Extra informatie bij het referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg voor personen met dementie Wie-ik-ben-document Dit is een persoonsgericht informatiedocument voor mensen met dementie, gebaseerd
Nadere informatieDelier. Informatie voor familie en betrokkenen
Delier Informatie voor familie en betrokkenen Inleiding Op onze verpleegafdeling is een familielid, vriend(in) of kennis van u opgenomen. Tijdens uw bezoek aan de patiënt heeft u waarschijnlijk gemerkt
Nadere informatieInformatie over afasie. Afdeling logopedie
Informatie over afasie Afdeling logopedie Wat is afasie? Vooraf Uw partner of familielid heeft afasie. In deze folder kunt u lezen wat afasie inhoudt en hoe u hiermee kunt omgaan. Wat is afasie Afasie
Nadere informatieU kunt zich voorstellen dat plotseling wakker worden in Frankrijk iets minder grote problemen veroorzaakt voor het
Afasie Inleiding Als gevolg van een hersenbeschadiging kan een patiënt te maken krijgen met communicatieproblemen. Deze beperken hem/haar in het uitwisselen van gedachten, wensen en gevoelens. Op de afdeling
Nadere informatieAcute verwardheid. Informatie voor familie en betrokkenen
HHZH_INF_114.01(0315) h.-hartziekenhuis vzw Mechelsestraat 24 2500 Lier tel. 03-491 23 45 fax 03-491 23 46 www.hhzhlier.be Informatie voor familie en betrokkenen Acute verwardheid Voorwoord Uw partner,
Nadere informatieDementie. Leven met dementie. Wat Evean voor u kan betekenen. Evean. Midden in het leven.
Dementie Leven met dementie Wat Evean voor u kan betekenen Evean. Midden in het leven. Dementie? Evean helpt u met alle zorg en aandacht Bij dementie verandert er veel in het leven. Niet alleen voor uzelf
Nadere informatieMET VALLEN EN OPSTAAN
MET VALLEN EN OPSTAAN VALPREVENTIE - Patiëntinformatie - Inleiding Ongeveer 30% van de 65-plussers valt minstens eenmaal per jaar. Bij de 80-jarigen verhoogt dit percentage zelfs tot 50 %. Zowel persoons-
Nadere informatieInformatiebrochure voor familie & betrokkenen
HHZH_INF_114.03(0418) Informatiebrochure voor familie & betrokkenen Acute verwardheid een hart voor zorg Voorwoord Jouw partner, familielid, vriend of kennis is opgenomen in het H.-Hartziekenhuis Lier.
Nadere informatie10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen.
10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen. Omdat het automatische gedrag is uitgeschakeld kosten onderstaande handelingen je partner al veel energie (hier denk je zo snel niet aan, omdat het
Nadere informatieOnrust in de nacht Samenvatting Dementie Wat is onrustig gedrag in de nacht? Levensloop Jul ie contact verandert Persoonlijkheid
Onrust in de nacht Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Onrust in de nacht samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is onrustig gedrag in de nacht? Dementie kan
Nadere informatie50 tips voor het voorkomen van ondervoeding en uitdroging
50 tips voor het voorkomen van ondervoeding en uitdroging Voldoende eten en drinken is belangrijk, zeker voor mensen met dementie. Uitdroging en ondervoeding kunnen leiden tot een snelle verslechtering
Nadere informatieGebruik bedtent bij acuut optredende verwardheid
Gebruik bedtent bij acuut optredende verwardheid Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, ongeval en/of operatie. Zoals u vermoedelijk
Nadere informatiePatiënteninformatie. Afasie. Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel
Patiënteninformatie Afasie Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel Afasie Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel Deze folder informeert u over afasie, hoe
Nadere informatieDe mantelzorg DER LIEFDE
De mantelzorg DER LIEFDE Ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zorgen onbetaald en langdurig voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner of familielid. Ook op de HAN zijn veel medewerkers
Nadere informatieSoms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw
Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw gedrag gevaarlijk is voor andere mensen. Dit mag nooit
Nadere informatieChecklist valpreventie. Hoe kan u een valincident vermijden?
Checklist valpreventie Hoe kan u een valincident vermijden? Inleiding Vallen is soms erger dan u denkt. Een domme val kan heel wat ellende veroorzaken. Om valpartijen te voorkomen, moet uw woning een veilige
Nadere informatieResultaten onderzoek cop smakelijk
Resultaten onderzoek cop smakelijk Partnerorganisaties van de Brabantse proeftuin dementie signaleren een probleem bij (alleenstaande) mensen met dementie en het nuttigen van maaltijden. Die organisaties
Nadere informatieOnderwerp: Acute verwardheid of delier
Onderwerp: 1 Informatie over acute verwardheid of delier Voor wie is deze folder bedoeld? Deze folder is bedoeld voor patiënten die worden opgenomen in het Ikazia Ziekenhuis. Zoals de verpleegkundige aan
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatieDementie en de fasen van Ik beleving
Dementie en de fasen van Ik beleving Stichting Philadelphia Zorg Philadelphia voor medewerkers Het beste uit jezelf Dementie is een overkoepelend begrip. Het wordt gebruikt om een grote hoeveelheid ziekten
Nadere informatieInformatiefolder delier
Informatiefolder delier Informatiefolder delier Het gedrag en de reactie van uw partner, familielid, vriend(in) of kennis zijn anders dan u gewend bent. Hij of zij is onrustig, begrijpt u niet, geeft vreemde
Nadere informatieDe patiënt met acuut optredende verwardheid (delier)
De patiënt met acuut optredende verwardheid (delier) De patiënt met acuut optredende verwardheid/delier Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen vanwege een ziekte, een ongeval en/of een operatie.
Nadere informatieDementie bij mensen met een verstandelijke beperking
Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking 30 september 2014 Marius de Greef (orthopedagoog, Severinus) Willem Lemmens (gedragsdeskundige, Lunet zorg) Ouder worden... Ouder worden.. Toename levensverwachting
Nadere informatieDelier. Acuut optredende verwardheid
Delier Acuut optredende verwardheid Wat is acuut optredende verwardheid (delier) Uw familielid, vriend(in) of kennis ligt in ons ziekenhuis. Hij/zij is opgenomen vanwege ziekte, ongeval en/of operatie.
Nadere informatieVerschil tussen Alzheimer en dementie
Inhoudsopgave Verschil tussen Alzheimer en Dementie blz. 1 De fasen van Dementie blz. 2 Verschijnselen van Dementie blz. 3 Verschil tussen gezond en dementerend, waardoor? Blz. 4 Benaderingswijze blz.
Nadere informatieAfasie en logopedie informatie voor naasten/familie
Afasie en logopedie informatie voor naasten/familie Inhoud Afasie, wat is dat en hoe kunt u er mee om gaan? 5 Taalproblemen 6 Hoe ervaren afasiepatiënten de moeilijkheden zelf? 7 Hoe kunt u het beste omgaan
Nadere informatieChecklist voor een veilige huisinrichting
Checklist voor een veilige huisinrichting Doe de test Vallen, het is soms erger dan je denkt. Een domme val kan heel wat ellende veroorzaken. Om valpartijen te voorkomen moet je huis een veilig huis zijn.
Nadere informatieMensen met afasie hebben moeite met taal, maar zij zijn niet gek!
Afasie Logopedie Afasie is een taalstoornis die ontstaat door schade aan de hersenen, bijvoorbeeld na een beroerte of CVA (hersenbloeding, herseninfarct). In deze folder leest u hoe afasie ontstaat en
Nadere informatieWanneer zijn de kinderen klaar voor een zindelijkheidstraining? Kinderen zijn mogelijk klaar voor een zindelijkheidstraining wanneer ze:
Zindelijkheidstraining Net als de meeste ouders kijkt u misschien uit naar de dag dat uw kind geen luiers meer nodig heeft. Uw kind zindelijk maken kan een enorme opgave lijken, vooral wanneer familie,
Nadere informatieDEMENTIE. Stadia en symptomen van dementie. Er zijn drie hoofdstadia van dementie.
DEMENTIE De term dementie beschrijft een verzameling symptomen waaronder, in de meeste gevallen, verlies van verstandelijk vermogen - het geheugen laat na, denken en redeneren wordt moeilijker. Als zodanig
Nadere informatieRust, regelmaat en eenduidigheid bij baby s Praktische adviezen
Rust, regelmaat en eenduidigheid bij baby s Praktische adviezen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Inleiding 1 Veiligheid en voorspelbaarheid 1 Rust 2 Regelmaat 2 Eenduidigheid 2 Communicatie
Nadere informatieKenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma
Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma In deze presentatie Kenmerken van dementie Kenmerken van mensen met een verstandelijke beperking (VB) Kenmerken van dementie bij mensen met een VB Herkennen
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis -Kom uit bed-
Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis -Kom uit bed- VOORKOM ONNODIGE ACHTERUITGANG IN HET ZIEKENHUIS -KOM UIT BED- INLEIDING U zult misschien wel schrikken als u leest dat drie maanden na ontslag
Nadere informatieSanitaire cel. Aandachtspunten ruimtelijke context
Sanitaire cel De sanitaire cel evolueert meer en meer naar een ruimte die moet voldoen aan zeer uiteenlopende behoeften van de bewoners. Niet alleen bewoners met een vrij grote zelfstandigheid moeten er
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)
Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 1 Acuut optredende verwardheid (delier) Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Uw familielid
Nadere informatiePakket 4 Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging
BESCHRIJVING VAN DE ZORGZWAARTEPAKKETTEN Pakket 4 Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging Het pakket Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging is wonen
Nadere informatieHANDIG BUIKPIJN BIJ KONIJNEN
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG BUIKPIJN BIJ KONIJNEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER BUIKPIJN BIJ KONIJNEN.
Nadere informatieVisie. Wat is dementie?
Visie Opdrachthoudende vereniging VitaS staat open voor gebruikers met dementie. Binnen onze dagverzorgingscentra worden alle ouderen met dementie opvangen ongeacht hun zorgnoden. Wij streven naar een
Nadere informatieWorkshop dementie. 27 november 2014. Marlon v.d. Wetering en Karen v.d. Weijer
Workshop dementie 27 november 2014 Marlon v.d. Wetering en Karen v.d. Weijer Bram Bram is 53 jaar, heeft een matig verstandelijke beperking en het syndroom van Down. Sinds 10 jaar woont hij in een woonvoorziening
Nadere informatieWonen zoals thuis met sfeervolle zorg voor ouderen met dementie
Wonen zoals thuis met sfeervolle zorg voor ouderen met dementie Een hartelijk welkom Wij geloven dat mensen die zorg nodig hebben, het beste tot hun recht komen als ze zich gehoord, erkend en welkom voelen.
Nadere informatieZelfstandigheid stimuleren
Zelfstandigheid stimuleren Zelfstandigheid stimuleren Wat kunt u van uw kind op verschillende leeftijden verwachten? Praat met uw kind over PKU Dagelijkse eiwit- of Phe-planner Zelfstandigheid stimuleren
Nadere informatiePersona s zorgtechnologie ouderenzorg Tangenborgh najaar 2015
Persona s zorgtechnologie ouderenzorg Tangenborgh najaar 2015 Mevrouw van de Berg intramurale zorg bewoner Heidehiem Kim de Jong EVV-er Anna de Vries - medewerker verzorging intramurale zorg en thuiszorg
Nadere informatieWaar ga ik in mijn huis mee aan de slag? Wat schort er aan of wat is een goed idee?
Doe de thuisscan >>> Lang zult u wonen Waar ga ik in mijn huis mee aan de slag? Wat schort er aan of wat is een goed idee? Handig boekje over langer zelfstandig blijven wonen in uw eigen huis. Met een
Nadere informatieAandachtspuntenlijst Veroudering bij mensen met een verstandelijke handicap voor Begeleiders (AVB)
Aandachtspuntenlijst Veroudering bij mensen met een verstandelijke handicap voor Begeleiders (AVB) Oudere of dementerende mensen met een verstandelijke handicap hebben, net als anderen, ondersteuning nodig
Nadere informatieAlgemene informatie. Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis - Kom uit het bed -
Algemene informatie Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis - Kom uit het bed - 1 U zult misschien wel schrikken als u leest dat drie maanden na ontslag ongeveer 30% van de ouderen die behandeld
Nadere informatiec A R i N T R E G G E L A N D H u i s T GERBRAND H E N G E LO
carintreggeland huis T GERBRAND HENGELO Een warme sfeer in een modern jasje. Van harte welkom! Wilt u graag wonen in een mooi en comfortabel appartement? Vindt u een gezellige en veilige woonomgeving belangrijk?
Nadere informatieHelp Alzheimer overwinnen, dan hoeft niemand zichzelf te verliezen.
Help Alzheimer overwinnen, dan hoeft niemand zichzelf te verliezen. Gerben Jansen Dementieverpleegkundige TWB Thuiszorg met Aandacht Regio West Brabant Voorzitter vakgroep dementieverpleegkundigen V&VN
Nadere informatieValpreventie. Noodzaak. Doel. Factoren die het vallen beïnvloeden: Meest voorkomende kwetsuren:
Valpreventie Noodzaak 1 op 3 thuiswonende ouderen vallen eens per jaar Bij de helft van de valpartijen raakt de betrokkene gewond vallen en de gevolgen ervan zijn de belangrijkste oorzaak van overlijden
Nadere informatiePakket 8 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, vanwege specifieke aandoeningen met de nadruk op verzorging/verpleging
BESCHRIJVING VAN DE ZORGZWAARTEPAKKETTEN Pakket 8 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, vanwege specifieke aandoeningen met de nadruk op verzorging/verpleging Pakket 8 is voor mensen met een ernstige
Nadere informatie10 TIPS VOOR HET VERKOPEN VAN JE HUIS
10 TIPS VOOR HET VERKOPEN VAN JE HUIS Je huis staat misschien al langere tijd te koop of je gaat je huis binnen korte tijd te koop zetten. Hoe zorg je ervoor dat de kijker een koper wordt? We hebben 10
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acute verwardheid
Patiënteninformatie Acute verwardheid Inhoud Inleiding... 3 Wat is acute verwardheid of delirium?... 3 Hoe wordt een delirium behandeld?... 4 Hoe kunt u uw familielid helpen?... 4 Medicatie... 4 Drinken
Nadere informatieVerlies, verdriet en rouw
Verlies, verdriet en rouw Albert Schweitzer ziekenhuis november 2013 pavo 0233 Inleiding Iemand die u dierbaar was, waar uw zorg naar uitging, is overleden. Het wegvallen van de overledene brengt wellicht
Nadere informatieDEMENTIE- WONING. Met relatief eenvoudige aanpassingen aan de woning kunnen mensen met beginnende. nog heel goed thuis blijven wonen.
DEMENTIE- WONING Met relatief eenvoudige aanpassingen aan de woning kunnen mensen met beginnende dementie nog heel goed thuis blijven wonen. Waarom een Dementie woning? In 2050 is het aantal mensen met
Nadere informatiePakket 7 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, vanwege specifieke aandoeningen, met de nadruk op begeleiding
BESCHRIJVING VAN DE ZORGZWAARTEPAKKETTEN Pakket 7 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, vanwege specifieke aandoeningen, met de nadruk op begeleiding Pakket 7 is bestemd voor ouderen die al heel lang
Nadere informatieGroepswonen Scala Liefdevolle zorg bij dementie
Groepswonen Scala Liefdevolle zorg bij dementie Huiselijke sfeer Liefdevolle dementiezorg Midden in woonbuurt Dag en nacht ondersteuning Met betrokken families 2 Een warm welkom Wij geloven dat mensen
Nadere informatieIn de war? Informatie voor familie van patiënten met acuut optredende verwardheid
In de war? Informatie voor familie van patiënten met acuut optredende verwardheid Inleiding Uw familielid, partner of kennis is in het Albert Schweitzer ziekenhuis opgenomen. Waarschijnlijk heeft u gemerkt
Nadere informatieMijn kind heeft een LVB
Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar
Nadere informatieWIJZER OVER GEHEUGEN. over hersenen, vergeten & dementie GEORGIE DOM
WIJZER OVER GEHEUGEN over hersenen, vergeten & dementie GEORGIE DOM Wijzer over geheugen GEORGIE DOM WIJZER OVER GEHEUGEN 1 e druk, september 2013 2013 Consumentenbond en Alzheimer Nederland Auteursrechten
Nadere informatieOver slapen, (teveel) huilen en regelmaat
VERZORGING Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat voor ouders met een baby tot 3 maanden 2 Waarom huilt een baby? Alle baby s huilen en dat is een gezonde zaak. Het is normaal. Huilen hoort bij de ontwikkeling
Nadere informatiePatiënteninformatie. Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom
Patiënteninformatie Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom Slaapcentrum, route 1.5 Telefoon (050) 524 5930 Medische Psychologie,
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Plotse verwardheid Delier
PATIËNTEN INFORMATIE Plotse verwardheid Delier Wat is delier? Plotse verwardheid wordt ook wel een delier genoemd. Deze verwardheid kan op enkele minuten tot dagen ontstaan (of een bestaande toestand ineens
Nadere informatie= een rij struiken of planten die dichtbij elkaar staan. = een hoge lamp die langs de weg staat.
Woordenschat blok 1 gr4 Les 1 De heg De lantaarn De plant Het tuinhek Het terras De garage Het dorp De stad De zwerver De stoep De woonwijk = een rij struiken of planten die dichtbij elkaar staan. = een
Nadere informatieIn de war? Op de Intensive Care
In de war? Op de Intensive Care Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw partner of familielid is in het Albert Schweitzer ziekenhuis opgenomen op de Intensive Care.
Nadere informatieWonen in zelfstandigheid met een visuele beperking. Claudia van Schie Lisette Altena
Wonen in zelfstandigheid met een visuele beperking Claudia van Schie Lisette Altena Agenda Oorzaken en soorten slechtziendheid Resultaten voor de gehele woning Aandachtspunten per vertrek Hulpmiddelen
Nadere informatieEen beginners handleiding om koel te blijven.
Een beginners handleiding om koel te blijven. Alles wat je moet weten om koel te blijven: - Omdat het goed is voor je gezondheid. - Omdat je er geld meer kunt besparen. INHOUD 1. Introductie 2.1. Zelf
Nadere informatieDoor het raam ziet ze Bea, de benedenbuurvrouw. Ze veegt de sneeuw weg van het pad voor de flat. Uitslover, denkt Alice.
Alice ligt in bed. Heel langzaam wordt ze wakker. Haar lichaam ontspannen, haar hoofd leeg. De vertrouwde geur van haar man Jules hangt in de slaapkamer. Een geur van alcohol, nootmuskaat en oude man.
Nadere informatieSlaapproblemen? Gezonde slaap
Dit is een folder van www.orthoconsult.nl geschreven door dhr. drs. Ard Nieuwenbroek, trainer/ therapeut bij Ortho Consult. Deze folder is op een aantal punten aangepast en aangevuld door de stressbegeleiders
Nadere informatieSamenvatting van de workshop in het kader van Eten om niet te vergeten, van maandag 23 september in het AFAS Stadion tijdens de Mantelzorgdag.
Samenvatting van de workshop in het kader van Eten om niet te vergeten, van maandag 23 september in het AFAS Stadion tijdens de Mantelzorgdag. Introductie: Leuk dat u een workshop in het kader van het
Nadere informatieZonder zorgen, met zorg omgeven
Zonder zorgen, met zorg omgeven Polder Résidence Kleinschalig woonzorgcomplex voor dementerenden Stoomweg 62, 1764 ND Breezand tel: 0223-860154 Jennifer Hofmeijer mobiel: 06 41321779 www.polderresidence.nl
Nadere informatie