Colofon. De naam Promat Handboek Bouwkundige Brandpreventie is beschermd.

Transcriptie

1 Colofon Alle opgaven in dit Promat Handboek Bouwkundige Brandpreventie zijn gebaseerd op de huidige stand van de voorschriften en de techniek. Doorslaggevend is in alle gevallen het certificaat of het testrapport dat bij de constructies behoort, dan wel het wetenschappelijk artikel waarop de informatie is gebaseerd. Op verzoek kunnen nadere gegevens over de geraadpleegde bronnen worden verstrekt. Een groot deel van de aangegeven constructies wordt door patenten beschermd. Wijzigingen op grond van nieuwe inzichten zijn mogelijk. De gegevens en adviezen zijn met de meeste zorg samengesteld. Eventuele onvolkomenheden in deze uitgave kunnen geen aanleiding geven tot schadeclaims. Zie ook onze verkoop- en leveringsvoorwaarden, gedeponeerd onder nummer 707 bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Gooiland te Hilversum.. De naam Promat Handboek Bouwkundige Brandpreventie is beschermd. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Promat te Utrecht. De auteursrechten van de inleidingen van dit handboek berusten bij: Promat BV Zonnebaan 6 5 EE Utrecht

2 0 Voorwoord Het doet ons groot genoegen u hierbij het Promat Handboek editie 7. te kunnen aanbieden. Bij deze uitgave zijn we uit gegaan van de meest actuele situatie in 006, want de bouwregelgeving is voortdurend in beweging. Ook werd gekeken naar de Europese testnormen. Deze Europese normen zijn vooral van belang voor die toepassingen waarvoor geen Nederlandse normen beschikbaar zijn, zoals kabel- en leidingdoorvoeringen. De Europese testen op het gebied van brandwerendheid worden in Nederland aangewezen door NEN 6069:005. De oude norm NEN 6069 is een bijlage in de nieuwe norm. Omdat Promat actief blijft investeren in het testen van de Promat constructies, zijn van veel toepassingen TNO rapporten beschikbaar die voor een groot deel beoordeeld zijn met de Nederlands normen (uitgave 997). Bij een aantal constructies is ook bekeken wat de invloed van de Europese normen zal zijn. Met al deze Promat constructies kunt u direct aan de slag. Verder wordt aan de Weerstand tegen BrandDoorslag en BrandOverslag (wbdbo) bijzondere aandacht gegeven. Dit is één van de belangrijkste en lastigste begrippen van de regelgeving: het Bouwbesluit stelt geen brandwerendheidseisen aan (niet-dragende) scheidingswanden, vloeren, deuren of luchtkanalen. Het Bouwbesluit eist een wbdbo tussen twee brandcompartimenten, in de meeste gevallen met een tijd van 60 minuten. Een eventuele brand mag gedurende deze tijd niet doorslaan door de scheidingen (wanden, vloeren, deuren, luchtkanalen e.d.) maar ook niet overslaan via de gevel. Het gaat zowel om brandoverslag naar een andere verdieping als naar een ander gebouw. De bijbehorende praktische oplossingen geven we er u vanzelfsprekend bij. Ook een begrippenlijst ontbreekt niet. We zijn ons ervan bewust dat in de praktijk meer situaties voorkomen dan waarvoor er in dit Handboek kant en klare oplossingen bestaan. Neem contact op met Promat bij onduidelijkheden of vragen. Onze deskundige medewerkers staan graag voor u klaar om samen met u oplossingen te vinden voor uw project. Indien gewenst zelfs complete adviezen voor uw gebouw. Want uw praktijksituatie is ons uitgangspunt. Utrecht, februari

3 Inhoudsopgave Constructies, onderverdeling en aanvullende informatie Deel Bouwkundige brandveiligheid 0. Inleiding brandpreventie 0-9 Begrippen Deel De opzet van de bouwregelgeving - Deel Eisen die aan woningen worden gesteld - Deel Woningen, een praktijkgeval - Deel Eisen die aan niet tot bewoning bestemde gebouwen worden gesteld - Deel 5 Regelgeving in de praktijk - Deel 6 De bepalingsmethoden: het materiaalgedrag - Deel 7 De bepalingsmethoden: het constructiegedrag - Deel 8 Technische installaties - Deel 9 Overzicht van voorschriften en instanties De rest staat in het Promat Handboek. Draagconstructies - - inleiding - staalconstructies kolommen liggers - betonconstructies kolommen liggers vloeren - houtconstructies kolommen liggers. Vloeren, plafonds en daken - - inleiding - houten vloeren - houten vloeren, brand van zijden - zelfstandige plafonds - staalbetonvloeren - betonvloeren (verhogen van de brandwerendheid van bestaande vloeren, zie ook.) - trapezium staaldaken - houten daken. Wanden - - inleiding - op houten regelwerk - op metalen profielen - paneelwanden - renovatiewanden - industriële wanden - schachten - dragende wanden - wanden met stralingscriterium - wanden met glas - Promat systeemglas. Promat SYSTEMGLAS - - transparante brandveiligheid - technische gegevens - wanden zonder stijlen - deuren 5. Gevels 5- - inleiding - brandoverslag naar de bovenliggende verdieping - brandoverslag naar een ander gebouw Deel Technische installaties en diversen 6. Rookgasafvoerkanalen 6- - voor vaste brandstoffen - voor gasvormige brandstof - gecombineerde systemen 7. Luchtkanalen 7- - normen kanalen - normen kleppen - PR0MADUCT zelfstandige luchtkanalen - bekleding stalen kanalen - Rook- en Warmteafvoer - bijzondere gegevens 8. Elektrotechniek 8- - inleiding - kanaalsystemen voor: * uitwendige brand * inwendige brand 9. Voegafdichtingen en doorvoeringen 9- - inleiding - PROMASEAL naden - REBUS naden - PROMASTOP -A en PROMASTOP -U manchetten - Kabeldoorvoeringen - PROMASTOP -I en PROMASTOP -E - PROMASTOP -stenen - PROMASTOP -pluggen 0. Specialiteiten 0- - kasten voor brandgevaarlijke vloeistoffen - kasten om bescheiden in te bewaren -archieven voor: * papier * diskettes * banden - containers - liftschachten - sprinklerleidingen - vochtbestendige en brandwerende constructies. Technische gegevens - - materiaaleigenschappen - afmetingen, gewichten e.d. - technische gegevens - montageadviezen Promat adressen worldwide 0-

4 Trefwoorden Constructies, onderverdeling en aanvullende informatie 0 Archieven 0- Bestekteksten vraag diskette of kijk op internet Betegelen 0-0 Betonbescherming - Brandwerendheid Bouwbesluit 0-9 Ministeriële regelingen 0-9 Model Bouwverordening 0-9 Containers 0- CV ketels 6- Daken zie onder vloeren Doorvoeringen van buizen van kabels 9- van luchtkanalen door wand 7- door vloer 7- Draagconstructies beton - inl./eisen/algemeen - hout -8 staal - Europese normen 0-7 Geisers 6- Gevels inleiding 5- aluminium vliesgevel 5-5 borstwering met schort 0 min. brandwerend 5-0 min. brandwerend 5- buitengevel 5-5 vloer-gevelaansluiting 5-5 Glas inleiding -6 in wanden -7 in gevels 5- Promat systeemglas - Hydro Carbonbrand (HC brand) draagconstructies -9 kabels 8- Kabelbekleding inleiding 8- bij uitwendige brand 8- bij inwendige brand 8-7 Kasten 0- Kolommen zie draagconstructies Liften voeding 0-5 schachten 0-5 Liggers zie draagconstructies Luchtkanalen inleiding 7- bekleding stalen kanalen 7- zelfstandige kanalen 7-7 dilatatienaden 7-6 doorvoeringen door wand 7-9 door vloer 7- Manchetten zie doorvoeringen Naden bewegende naden 9- starre naden 9-5 Nationale normen 0-6 Opschuimende strippen -, -8 en -8 Plafonds zie vloeren Plenum afschotting -6 Rookgasafvoerkanalen voor open haarden 6- voor gesloten cv ketels 6- Rookontwikkeling 0- Rookwerendheid - RWS brand (zie ook hoofdstuk ) vloeren -7 Schachten -0 schacht-inspectieluik -5 Staalconstructies -6 Techn. gegevens producten - Tunnelbescherming -7 Ventilatiekanalen zie luchtkanalen Vloeren beton (verhogen v.d. brandwerendheid) -7 inleiding/eisen - hout - staal/beton -5 trapeziumdaken -9 houten daken -7 Vluchten bij brand vluchtmogelijkheid 0- vluchtroute 0- vluchtweg 0- Wanden inleiding - dragende wanden - industriewanden / hoge wanden -6 en - op houten regels - op C-profielen - paneelwanden - renovatie wanden -7 op straling - wbdbo-eis 0-0-5

5 . De begrippen die bij brandveiligheid worden gebruikt belastingscombinatie: verzameling van belastingen die gelijktijdig kunnen optreden; bouwconstructie: onderdeel van een bouwwerk dat bestemd is om belasting te dragen; brandcompartiment: gedeelte van één of meer gebouwen bestemd als maximaal uitbreidingsgebied van brand; brand- en rookvrije vluchtroute: van brand gevrijwaarde rookvrije vluchtroute die uitsluitend door verkeersruimten voert; Let op: als in het Bouwbesluit een indien bepaling is gegeven voor een rookvrije vluchtroute (dus een voorschrift dat geldt indien een rookvrije vluchtroute aanwezig is) dan is die bepaling ook van toepassing op een brand- en rookvrije vluchtroute gebruiksfunctie: de gedeelten van een of meer bouwwerken op een perceel of standplaats, die dezelfde gebruiksbestemming hebben en die tezamen een gebruikseenheid vormen; inwendige scheidingsconstructie: constructie die de scheiding vormt tussen twee voor mensen toegankelijke besloten ruimten van een gebouw, waaronder begrepen de op die constructie aansluitende delen van andere constructies, voor zover die delen van invloed zijn op het voldoen van die scheidingsconstructie aan een bij of krachtens dit besluit gegeven voorschrift; klimlijn: denkbeeldige, vloeiend verlopende lijn die de voorkanten van de treden van een trap met elkaar verbindt; loopafstand: afstand, gemeten langs een denkbeeldige, kortst realiseerbare vloeiend verlopende lijn tussen twee punten, waarover op een afstand van tenminste 0, m van constructie-onderdelen kan worden gelopen; meetniveau: hoogte van het aansluitende terrein, gemeten ter plaatse van de toegang van het gebouw; NEN: door de Stichting Nederlands Normalisatie-Instituut uitgegeven norm; ook de naam van het Normalisatie instituut; nevenfunctie: gebruiksfunctie die ten dienste staat van andere gebruiksfunctie richtlijn bouwproducten: richtlijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen van december 988 betreffende de onderlinge aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen der Lid-Staten inzake voor de bouw bestemde producten (89/06/EEG, PbEG L 0), zoals gewijzigd bij richtlijn 9/68/EEG van de Raad van juli 99 (PbEG L 0); rookcompartiment: gedeelte van een of meer gebouwen bestemd als maximaal uitbreidingsgebied van rook; rookvrije vluchtroute: van rook gevrijwaarde route die begint bij een toegang van een rookcompartiment of een subbrandcompartiment, uitsluitend voert over vloeren, trappen of hellingbanen en eindigt op een veilige plaats, zonder dat gebruik behoeft te worden gemaakt van een lift; Met van rook gevrijwaarde wordt bedoeld dat de rook vanuit een compartiment niet gemakkelijk kan doordringen naar de ruimte waar de vluchtroute uit dat compartiment doorheen voert technische ruimte: ruimte voor het plaatsen van de apparatuur, noodzakelijk voor het functioneren van een gebouw, waaronder in elk geval begrepen een meterruimte, een liftmachineruimte en een stookruimte; toegang van een gebruiksfunctie: toegang tot het aansluitende terrein, een gemeenschappelijke verkeersruimte, een gemeenschappelijk verblijfsgebied of een ruimte van een andere gebruiksfunctie, ter plaatse waarvan een route begint die uitsluitend door niet-gemeenschappelijke ruimten van de gebruiksfunctie naar een punt in een niet-gemeenschappelijk verblijfsgebied voert; toegankelijkheidssector: gedeelte van een gebouw dat mede toegankelijk is voor rolstoelgebruikers; trappenhuis: verkeersruimte, waarin een trap ligt; In deze definitie staat niet dat het om een besloten verkeersruimte moet gaan. Dit betekent dat dit begrip ook betrekking kan hebben op een buitentrap. uitwendige scheidingsconstructie: constructie die de scheiding vormt tussen een voor mensen toegankelijke besloten ruimte van een gebouw en de buitenlucht, de grond of het water, waaronder begrepen de op die constructie aansluitende delen van andere constructies, voor zover die delen van invloed zijn op het voldoen van die scheidingsconstructie aan een bij of krachtens dit besluit gegeven voorschrift; veiligheidstrappenhuis: trappenhuis waardoor een brand- en rookvrije vluchtroute voert, en dat in de vluchtrichting uitsluitend kan worden bereikt vanuit een nietbesloten ruimte; verblijfsgebied: gedeelte van een gebruiksfunctie met ten minste een verblijfsruimte, bestaande uit een of meer op dezelfde bouwlaag gelegen aan elkaar grenzende ruimten anders dan een toiletruimte, een badruimte, een technische ruimte of een verkeersruimte; verblijfsruimte: ruimte voor het verblijven van mensen, dan wel een ruimte waarin de voor een gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaatsvinden; verkeersruimte: ruimte anders dan een ruimte in een verblijfsgebied, een toiletruimte, een badruimte of een technische ruimte, bestemd voor het bereiken van een andere ruimte; verkeersroute: route die begint bij een toegang van een ruimte, uitsluitend voert over vloeren, trappen of hellingbanen en eindigt bij de toegang van een andere ruimte; vluchttrappenhuis: trappenhuis waardoor een rookvrije vluchtroute voert; vrije vloeroppervlakte: vloeroppervlakte waarboven zich een vrije hoogte bevindt van ten minste, m voor een woonfunctie niet zijnde een woonfunctie van een woonwagen en, m voor een andere gebruiks-functie; 0-6

6 . NEN Verwijzing naar normen brandweerlift: brandweerlift als bedoeld in NEN-EN 8-, bijlage. september 986, inclusief correctieblad, december 989. bijdrage tot brandvoortplanting: bijdrage tot brandvoortplanting als bedoeld in NEN 6065 of NEN 775; gebruiksoppervlakte: gebruiksoppervlakte als bedoeld in NEN 580; hoofddraagconstructie: hoofddraagconstructie als bedoeld in NEN 670; indien een profiel uit de draagconstructie kan worden weggenomen zonder dat deze draagconstructie voortschrijdend instort, dan is dat profiel geen onderdeel van de hoofddraagconstructie; netto-inhoud: netto-inhoud als bedoeld in NEN 580; rookmelder: rookmelder als bedoeld in NEN 555; rookproductie: rookproductie als bedoeld in NEN 6066; stookplaats: stookplaats als bedoeld NEN 606; uiterste grenstoestand: uiterste grenstoestand als bedoeld in NEN 670; vrije hoogte: vrije hoogte als bedoeld in NEN 580; vuurbelasting: vuurbelasting als bedoeld in NEN 6090; weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (wbdbo): weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag als bedoeld in NEN 6068; weerstand tegen rookdoorgang(wrd): weerstand tegen rookdoorgang als bedoeld in NEN 6075; deze is gedefinieerd als,5 x de brandwerendheid van de constructie, beoordeeld op het criterium vlamdichtheid; zodra de betreffende Europese normen door het bouwbesluit worden aangewezen zijn lekproeven met koude rook nodig; onderwijsfunctie: gebruiksfunctie voor het geven van onderwijs; sportfunctie: gebruiksfunctie voor het beoefenen van sport; winkelfunctie: gebruiksfunctie voor het verhandelen van materialen, goederen of diensten; overige gebruiksfunctie: niet in dit lid benoemde gebruiksfunctie voor activiteiten waarbij het verblijven van mensen een ondergeschikte rol speelt;. SUB gebruiksfuncties lichte industriefunctie: industriefunctie waarin activiteiten plaats vinden, waarbij het verblijven van mensen een ondergeschikte rol speelt; onderwijsfunctie voor speciaal onderwijs: onderwijsfunctie voor het basis- of voortgezet speciaal onderwijs; overige gebruiksfunctie voor het personenvervoer: overige gebruiksfunctie die bestemd is voor aankomst of vertrek van vervoermiddelen ten behoeve van weg-, spoorweg-, water- of luchtverkeer van personen; woongebouw: gebouw of gedeelte van een gebouw, waarin of meer woonfuncties zijn gelegen, die zijn aangewezen op een of meer gemeenschappelijke verkeersroutes; cellengebouw: gebouw of gedeelte van een gebouw, waarin of meer celfuncties zijn gelegen, die zijn aangewezen op een of meer gemeenschappelijke verkeersroutes; logiesgebouw: gebouw of gedeelte van een gebouw, waarin of meer logiesfuncties zijn gelegen die zijn aangewezen op een of meer gemeenschappelijke verkeersroutes; 0. Gebruiksfuncties woonfunctie: gebruiksfunctie voor het wonen; bijeenkomstfunctie: gebruiksfunctie voor het samenkomen van mensen voor kunst, cultuur, godsdienst, communicatie, kinderopvang, het verstrekken van consumpties voor het gebruik ter plaatse en het aanschouwen van sport; celfunctie: gebruiksfunctie voor dwangverblijf van mensen; gezondheidszorgfunctie: gebruiksfunctie voor medisch onderzoek, verpleging, verzorging of behandeling; industriefunctie: gebruiksfunctie voor het bedrijfsmatig bewerken of opslaan van materialen en goederen, of voor agrarische doeleinden; kantoorfunctie: gebruiksfunctie voor administratie; logiesfunctie: gebruiksfunctie voor het bieden van recreatief verblijf of tijdelijk onderdak aan mensen; 5. Bezettingsgraad klasse bezettingsgraad van gebruiksoppervlakte: aantal m gebruiksoppervlakte per persoon; bezettingsgraad van vloeroppervlakte: aantal m vloeroppervlakte van een verblijfsgebied per persoon; bezettingsgraadklasse: klasse die de bezettingsgraad van een gebruiksoppervlakte en de bezettingsgraad van een vloeroppervlakte aan verblijfsgebied aangeeft overeenkomstig tabel. tabel klasse in m gebruiksoppervlakte per persoon bezettingsgraad in m vloeroppervlakte aan verblijfsgebied per persoon B >0,8 - >0,5 -, B > - 5 >, -, B >5 - >, - 8 B > - 0 > 8-0 B5 > 0 > 0 0-7

7 Overzicht Promat toepassingen Toepassingen. Staalconstructies/draagconstructies. Zelfstandige plafonds. Trapezium vloeren en daken. Wanden 5. Schachtluiken/schachten 6. Glas 7. Brandwerende deuren 8. Luchtkanalen 9. Kabelkanalen 0. Doorvoeringen van buizen. Doorvoeringen van kabels. Brandoverslag 0-8

8 Inleiding Bouwbesluit en Brandveiligheid Deel - De opzet van het Bouwbesluit 0 Hoofdzaken van de regelgeving Uniformiteit Met het in werking treden van het geconverteerde Bouwbesluit op januari 00 is het de bedoeling dat landelijk aan alle gebouwen dezelfde eisen worden gesteld op het gebied van de brandveiligheid. Een gebouw dat in Amersfoort is goedgekeurd kan ook in Amsterdam worden toegepast. Voor architecten en aannemers behoort dit een overzichtelijke werkwijze te zijn. De eisen Uitgangspunt van de Woningwet is, dat voor het bouwen van een gebouw of bouwwerk in beginsel vooraf van Burgemeester en Wethouders schriftelijke toestemming moet worden verkregen. Voor het beoordelen gelden verschillende toetsingscriteria: - het Bouwbesluit - de gemeentelijke bouwverordening - het ter plaatse geldende bestemmingsplan - het welstandsadvies - de verleende monumentenvergunning Het Bouwbesluit In het Bouwbesluit zijn zowel de algemene eisen voor gebouwen en bouwwerken te vinden, alsook de uitgewerkte eisen voor: - woonfunctie - kantoorfunctie - logiesfunctie - bijeenkomstfunctie - celfunctie - gezondheidszorgfunctie - industriefunctie - onderwijsfunctie - sportfunctie - winkelfunctie - overige gebruiksfunctie In deze indeling valt een agrarisch gebouw onder industriefunctie en een kerk onder bijeenkomstfunctie. De delen & van deze inleiding gaan over de brandveiligheid van woningen en woongebouwen. De niet tot bewoning bestemde gebouwen worden in deel behandeld. Naast de hiervoor genoemde functies kennen we ook nog overige gebruiksfuncties waar gebouwen onder kunnen vallen voor aankomst of vertrek van vervoermiddelen, gebouwen voor het stallen van motorvoertuigen en bergingen. Voor bouwwerken, geen gebouw zijnde, gelden meestal alleen functionele eisen. Een typisch voorbeeld van deze groep is een tunnel. De veiligheid op industrieterreinen is globaal geregeld in de Modelbouwverordening artikel 7.. en komt er op neer dat op het terrein niets mag zijn of plaatsvinden dat brandgevaar kan veroorzaken. De eisen voor bestaande gebouwen zijn in deze inleiding niet opgenomen. Dit zijn minimum eisen. Wordt hieraan niet voldaan dan kan de overheid de gebruiker van het gebouw aanschrijven. Bij aanpassing en verbouwing gelden in principe nieuwbouw eisen. Voor niet-permanente bouw gelden de eisen voor bestaande bouw, behalve indien bij de nieuwbouw eisen ook eisen voor niet-permanente bouw worden gesteld. De NEN normen die door het Bouwbesluit worden aangewezen Stelt het Bouwbesluit de prestatie-eisen die aangeven waaraan een gebouw uit oogpunt van brandveiligheid ten minste moet voldoen, de bepalingsmethoden zijn terug te vinden in de normen. Dus als het Bouwbesluit een weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (wbdbo) eist tussen twee compartimenten van 60 minuten, dan volgt uit het toepassen van NEN 6068:00 dat de vloeren, wanden en deuren die de compartimenten scheiden, constructies dienen te zijn met een brandwerendheid van 60 minuten. De test die de controle is of aan de eis wordt voldaan, wordt dan uitgevoerd volgens NEN 6069:00. In deze norm staat hoe een onderzoek op brandwerendheid gedaan moet worden. Deze norm fungeert ook als aansluitingsdocument tussen het Bouwbesluit en de Europese normen. De oude Nederlandse norm NEN 6069:997 is bijlage bij de huidige norm en toepasbaar voor die constructies waarvoor nog geen Europese testen voorhanden zijn. De Nederlandse normen kunnen voor mate van brandbaarheid in 005 en voor brandwerendheid vanaf het jaar 006 door Europese normen worden vervangen, zie ook deel 0 van hoofdstuk

9 Deel - Eisen die aan woningen worden gesteld De sterkte van de bouwconstructie In geval van brand mag de hoofddraagconstructie niet zijn bezweken gedurende de vereiste tijd. Indien geen vloer van een verblijfsgebied hoger is gelegen dan 7 meter en de permanente vuurbelasting van de woning of het woongebouw niet groter is dan 500 MJ/m (ca. 5 kg vurenhout per m ) mag de eis van 60 minuten verlaagd worden naar 0 minuten. De brandwerendheid m.b.t. bezwijken van een rookvrije vluchtroute is altijd 0 minuten. Bouwbesluit art..8 t/m.0. Beperking van het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie Hiermee wordt voorkomen dat een woning of woongebouw gemakkelijk in brand kan raken. Materiaal nabij een stookplaats moet onbrandbaar zijn. Ook worden eisen gesteld aan de binnenzijde van kokers, schachten en kanalen. Tevens wordt geëist dat een dak niet brandgevaarlijk mag zijn. De zwaarte van de eisen wordt in deze inleiding behandeld bij de bepalingsmethoden, meestal de beproevingsnorm. Zie tabel en. Bouwbesluit art..8 t/m.87. Beperking van de ontwikkeling van de brand Het Bouwbesluit geeft ook voorschriften voor de mate van brandbaarheid van de toe te passen bouwmaterialen. Het doel hiervan is te voorkomen dat een beginnende brand zich via de constructieonderdelen snel kan ontwikkelen. Zie tabel 6. Bouwbesluit art..9 t/m.97. Beperking van de uitbreiding van de brand Is een brand toch ontstaan, dan moet de brand beheersbaar blijven. Daarom moeten gebouwen zijn onderverdeeld in brandcompartimenten. In woningen en woongebouwen worden als brandcompartiment beschouwd: - één of meer met elkaar in verbinding staande besloten ruimten met een max. oppervlak van 000 m. Indien een woning gelegen in een woongebouw is aangewezen op geheel of gedeeltelijk samenvallende vluchtroutes (= portieketageflatontsluiting), dan liggen in het brandcompartiment ten hoogste 6 woonfuncties of woonfuncties met een totale gebruiksoppervlakte van 800 m. - een stookruimte: nom. belasting stooktoestellen meer dan 0 kw (Bouwbesluit.88 lid ) of gemeenschappelijk stooktoestel (Bouwbesluit.88 lid 5) - een technische ruimte groter dan 50 m - een ruimte voor opslag van brandbare, brandbevorderende of bij brand gevaar opleverende stoffen (zoals containerruimte) Op het gebied van schachten is het Bouwbesluit niet duidelijk. In art..0 lid staat dat een besloten ruimte in een brandcompartiment ligt. Een schacht voldoet aan de definitie besloten ruimte en wordt in dit lid niet uitgezonderd. Het is echter niet duidelijk of de schacht die niet betreedbaar is een apart brandcompartiment moet zijn. Wordt een schacht niet als een apart brandcompartiment bezien maar als scheidingsconstructie tussen brandcompartimenten, dan is bij een wbdbo-eis tussen brandcompartimenten van 60 minuten de eis voor de brandwerendheid van de schachtwand 0 minuten in richtingen (of 60 minuten in richting). Immers volgens NEN 6068 mogen de brandwerendheden van scheidingen tussen brandcompartimenten bij elkaar worden opgeteld. Een brandcompartiment strekt zich uit over niet meer dan perceel. Een grondgebonden woning is dus brandcompartiment inclusief de berging en de garage; immers de bergruimte en garage zijn nevenfuncties van de woonfunctie en mogen derhalve tot het brandcompartiment van de woonfunctie worden gerekend (artikel.05.). Om een hoger veiligheidsniveau te verkrijgen is een wbdbo-eis tussen garage en woning van 0 minuten verstandig. Wel geldt een wbdbo-eis van 0 minuten tussen een woning en een aangebouwde bedrijfsruimte zoals een huisartsenpraktijk; deze aangebouwde ruimte kan niet gezien worden als nevenfunctie omdat het niet onder een overige gebruiksfunctie valt. In woongebouwen worden als subbrandcompartiment beschouwd: - een in een woongebouw gelegen woning - een gemeenschappelijk verblijfsgebied Ook in megawoningen (denk hierbij aan bejaardenhuizen en studentenflats) kent men het begrip subbrandcompartiment. Daaronder wordt verstaan de ruimtes die gebruikt worden door bijvoorbeeld bejaarden of studenten. Het kunnen ook dagverblijven zijn. Bouwbesluitwoorden: - de verblijfsruimte met een vloeroppervlak van tenminste 0 m - één of meer met elkaar in verbinding staande ruimten inclusief tenminste één verblijfsruimte met een totaal vloeroppervlak van maximaal 0 m. Daarnaast is ook een gemeenschappelijk verblijfsgebied weer een subbrandcompartiment. De wbdbo-eis (zie ook laatste alinea van de vorige pagina) tussen twee grondgebonden woningen (woning = brandcompartiment) is 60 minuten. Deze eis mag verlaagd worden tot 0 minuten indien de permanente vuurbelasting van de woning niet groter is dan 500 MJ/m. De 0 minuten geldt ook indien geen vloer van een verblijfsgebied aanwezig is hoger dan 7 meter. Bij woningen in een woongebouw (woning = subbrandcompartiment) geldt tussen woningen een wbdbo-eis van 60 minuten. Deze eis mag tot 0 minuten worden verlaagd indien de permanente vuurbelasting van de woning niet groter is dan 500 MJ/m en in het woongebouw geen vloer van een verblijfsgebied op meer dan 7 m is gelegen. Voor de scheiding tussen een woning in een woongebouw en de gemeenschappelijke verkeersruimte (= rookvrije vluchtroute) geldt een wbdbo-eis van 0 minuten (Bouwbesluit art..8 lid ). De deuren van de trappenhuizen, die onder Bouwbesluit 99 0 minuten rookwerend moesten worden uitgevoerd, moeten in Bouwbesluit 00 altijd 0 minuten brandwerend worden uitgevoerd. Afhankelijk van de indeling in brand- en rookcompartimenten moeten de deuren in de horizontale gemeenschappelijke verkeersruimte 0 minuten brandwerend of 0 minuten rookwerend worden uitgevoerd. Onder Bouwbesluit 99 waren al deze deuren 0 minuten rookwerend. Bouwbesluit art..0 t/m.09 en.5 t/m.9. De beperking van het ontstaan van rook Er mogen in gebouwen geen materialen worden toegepast die een ongewenst sterke rookontwikkeling geven bij brand. Bij een beginnende brand moeten de gebruikers van het gebouw zich voldoende kunnen oriënteren, dus voldoende zichtlengte hebben, om te vluchten. Zie tabel en. Bouwbesluit art..5 t/m.9 Beperking van verspreiding van rook Het brandcompartiment (van maximaal.000 m ) moet worden onderverdeeld in rookcompartimenten om te voorkomen dat vluchtende personen bij een brand een te lange weg door de rook moeten afleggen. Hierbij gelden de volgende twee voorwaarden: - Een rookcompartiment met één toegang mag niet groter zijn dan 500 m (.8.) - De loopafstand tussen deuren in een besloten rookvrije vluchtroute mag niet meer bedragen dan 0 meter (.7). Vanaf elk punt in een gemeenschappelijk verblijfsgebied moet binnen 0 meter een uitgang bereikt kunnen worden. Bouwbesluit art..6. Voor het trappenhuis moet een rooksluis worden voorzien, uitgevoerd met een lengte van m en als rookcompartiment, indien in het gebouw een vloer van een verblijfsgebied op meer dan 50 m is gelegen. Vluchten bij brand uit de woning Om een veilige ontvluchting uit een woning (in woongebouw) of bijv. studentenkamer (in megawoning) mogelijk te maken, moeten de gebruikers vanaf de toegangsdeur in twee richtingen via vloeren, trappen of hellingbanen het aansluitende terrein kunnen bereiken. 0-0

10 In een veiligheidstrappenhuis mogen de twee rookvrije vluchtroutes samenvallen. Een doodlopende rookvrije vluchtroute mag in principe slechts langs de eigen woning of langs ten hoogste één ander subbrandcompartiment voeren indien de toegangen van de woningen recht tegenover elkaar zijn gelegen. Een uitzondering vormt de portiekwoning. Ten hoogste 6 woningen mogen op één portiek uitkomen onder voorwaarde dat de hoogst gelegen vloer van een verblijfsgebied niet hoger is gelegen dan 6 m boven het meetniveau. Verder mag met rookvrije vluchtroute (voerend door trappenhuis) worden volstaan indien een vloer van een verblijfsgebied niet hoger is gelegen dan,5 m boven het meetniveau, met dit trappenhuis ten hoogste 800 m gebruiksoppervlakte van woningen in verbinding staat en het gebruiksoppervlak van een woning binnen deze gebruiksoppervlakte niet groter is dan 50 m. Inrichting van de rookvrije vluchtroutes Ook aan de rookvrije vluchtroutes worden eisen gesteld. Zo moet er voor gezorgd worden dat, wanneer er in één van de twee ruimten waardoor rookvrije vluchtroutes voeren brand is, de andere ruimte nog 0 minuten gevrijwaard blijft van brand en rook. Verder is bepaald dat het product van de permanente vuurbelasting en de netto-vloeroppervlakte van een veiligheidstrappenhuis per bouwlaag ten hoogste 500 MJ is. Deze eis geldt ook voor vluchttrappenhuis, zij het dat het hier om de permanente vuurbelasting in het vluchttrappenhuis en de hierop uitkomende liftschacht, rookvrije vluchtroute, technische ruimte of toiletruimte gaat. Een niet-besloten ruimte waardoor een rookvrije vluchtroute voert heeft een voorziening voor afvoer van rook met een component voor toevoer van verse lucht en een component voor afvoer van rook, met een zodanige capaciteit dat die ruimte tijdens brand gedurende langere tijd kan worden gebruikt om te vluchten. Dit houdt in dat de stralingsflux niet groter mag zijn dan kw/m, de temperatuur niet hoger dan 5 C en de zichtlengte niet kleiner dan 00 meter. Vluchten binnen een woning Binnen de woning is de maximale loopafstand van een toegang van een verblijfsruimte naar de toegang van de woning 5 meter. Is de loopafstand langer dan dient een gelijkwaardig veilige oplossing te worden gegeven. Dit kan bijvoorbeeld een 0 minuten brandwerende scheiding zijn tussen verblijfsruimten, bergruimte, badruimte, onbenoemde ruimte en verkeersruimte. Alle besloten ruimtes die vallen binnen de bovengenoemde looproute moeten voorzien zijn van een rookmelder. De ruimtes worden per bouwlaag beschouwd. Hoewel niet vereist kan het zinvol zijn brandwerende scheidingen toe te passen om ruimtes die een zeker brandrisico met zich mee brengen. Te denken valt aan een bergkast waar de cv ketel is opgenomen. Bouwbesluit art..6. Voorkomen en beperken van ongevallen bij brand De afstand tussen een toegang van een subbrandcompartiment (woning) of rookcompartiment en het vluchttrappenhuizen mag niet meer bedragen dan 5 m (afstand tussen vluchttrappenhuizen dus maximaal 90 m). Tot een eventuele brandweerliften mag genoemde afstand niet meer bedragen dan 90 m (afstand tussen brandweerliften dus niet meer dan 80 m). In een woongebouw met een hoogste vloer van een verblijfsgebied hoger dan 0 meter moet ten minste brandweerlift aanwezig zijn. Bij megawoningen moet de aanwezige lift altijd als brandweerlift worden uitgevoerd. Bouwbesluit art..8 t/m.87 Bestrijden van brand Een woongebouw en een megawoning met een hoogste vloer hoger dan 0 meter moeten voorzien zijn van een of meerdere droge blusleidingen die uitgevoerd zijn overeenkomstig NEN 59. De onderlinge afstand tussen deze leidingen mag niet meer bedragen dan 00 meter. Bij extra hoge gebouwen - hoogste vloer hoger dan 50 meter - worden eisen gesteld aan de voorzieningen voor het oppompen van het water in de leiding door extra pompen. Bouwbesluit art..90 t/m.95 en NEN 59 art....8 en 0. Een gebruiksfunctie met een oppervlak dat groter is dan 500 m die in een Megawoning kan voorkomen en een gebruiksfunctie voor minder zelfredzame personen heeft ten minste brandslanghaspel. Bouwbesluit art..9 t/m.95 Diversen Een woonfunctie kent geen grote brandcompartimenten. Een woongebouw waarin een vloer van een verblijfsgebied hoger dan 70 meter boven het meet niveau ligt is zodanig ingericht dat het veiligheidsniveau van de zelfde mate is als beoogd voor lagere bouwwerken. 0 In dit gebouw werd de kantoorgebouwfunctie omgebouwd naar woningfunctie. De betonnen draagconstructie werd opgewaardeerd door deze te bekleden met PROMATECT -H platen. 0-

11 Deel - Praktijkvoorbeeld woningen De rijtjes woning Van een rijtjes woning is de plattegrond van de begane grond, de e en de e verdieping gegeven. Toen het Bouwbesluit in 99 verscheen, werden er ook eisen gesteld aan vloeren en trappen. Deze vloeren en trappen dienden ten minste 0 minuten brandwerend te zijn. Bij een latere wijziging vervielen deze eisen. Immers, bezien we artikel 5 van het Bouwbesluit eerste fase, dan wordt daar geëist: - tussen verblijfruimten die niet op dezelfde verdieping zijn gelegen geldt een wbdbo van 0 minuten - tussen verblijfsruimte en een ruimte gelegen op een andere bouwlaag die niet grenst aan de bouwlaag waarop de verblijfsruimte gelegen is geldt een wbdbo van 0 minuten Op grond van deze bepalingen moest de brandwerendheid van de vloer al 0 minuten zijn. De voordeligste oplossing om aan deze eisen te voldoen voor de gegeven woning is om, behalve de vloeren 0 minuten brandwerend uit te voeren ook de wanden van de entree 0 minuten brandwerend uit te voeren. Omdat er een wbdbo-eis geldt van 0 minuten moet ook de brandoverslag van de begane grond naar de eerste verdieping berekend worden. Om te mogen rekenen mag de klasse van brandvoortplanting van de gevel niet slechter zijn dan klasse. Leggen we artikel.6 van het huidige Bouwbesluit hiernaast, dan is de wbdbo-eis binnen de woning vervallen. Binnen de woning geldt nu een maximale loopafstand van een verblijfsruimte naar de toegang van de woning van 5 meter. Is de loopafstand langer dan dient een gelijkwaardige veilige oplossing te worden gegeven. Dit kan bij voorbeeld een 0 minuten brandwerende scheiding zijn tussen een verblijfsruimte, bergruimte, onbenoemde ruimte, badruimte en de verkeersruimte. Alle besloten ruimtes die vallen binnen de bovengenoemde looproute moeten voorzien zijn van een rookmelder. De ruimtes worden per bouwlaag beschouwd. Ook hier geldt, zoals op andere plaatsen in dit hoofdstuk aangegeven, dat brandveiligheidvoorzieningen onderhouden moeten worden. Een jaarlijkse controle van de rookmeldinstallatie, net zoals het jaarlijks vegen van de schoorsteen, lijkt redelijk. De verwachting is dat brand zelden in de looproute ontstaat. Roken in bed. Op de slaapkamer geen rookmelder. Vlam in de pan in de keuken. In de keuken geen rookmelder tenzij vanuit andere verblijfsruimte door deze keuken moet worden gevlucht. Een meubel dat gaat branden door de verhitting van een lamp. In de kamer geen rookmelder tenzij vanuit andere verblijfsruimte door deze woonkamer moet worden gevlucht.. Onderzoek bij het Building Research Establishment in de UK heeft uitgewezen dat bij het in brand raken van een zitbank in een woonkamer er binnen minuten vlamoverslag kan plaatsvinden. Na minuten springen de ruiten in de kamer kapot en onstaat een volledig ontwikkelde brand. Wellicht zijn de voorgeschreven melders onvoldoende. Samenvatting Bij woningen is de eis aan de hoofddraagconstuctie (HDC) altijd 60 minuten. Eventueel wordt de eis 0 minuten bij een lage permanente vuurbelasting. In woningen behoren vloeren meestal tot de hoofddraagconstructie. Het laten vervallen binnen de woning van de 0 minuten wbdbo eis heeft dus niet geleidt tot een lagere eis aan de vloer. De rookmelders in combinatie met de maximale loopafstand is in de plaats van de 0 minuten wbdbo eis gekomen omdat: - de binnendeuren vaak open staan - mensen wel wakker worden van geluid maar minder snel door rook. e VERDIEPING WAND VAN DE ENTREE BEGANE GROND e VERDIEPING 0-

12 Deel - Eisen die aan niet tot bewoning bestemde gebouwen worden gesteld Inleiding Aan gebouwen worden in het Bouwbesluit eisen gesteld t.a.v. de brandveiligheid, zodat ongevallen bij brand worden beperkt en de brand beheersbaar blijft. Let op: beheersbaar zijn betekent niet dat de brand geblust is. Beheersbaar wil zeggen dat de brand onder controle kan worden gehouden. Beperking van materiële schade wordt overgelaten aan het eigen initiatief van de direct betrokkenen, die er in de bouwfase vaak niet dezelfde aandacht voor hebben als na een calamiteit. 0 technische ruimte Beperking van de uitbreiding van de brand Is een brand dan toch ontstaan, dan moet de brand beheersbaar blijven. Daarom moeten gebouwen zijn onderverdeeld in brandcompartimenten. De gebouwen zelf worden ook als een brandcompartiment beschouwd. Het is in sommige gevallen zelfs mogelijk dat meerdere gebouwen een brandcompartiment vormen mits ze zich op hetzelfde perceel bevinden, zie voor verdere informatie art.. met de toelichting. De gebruiksoppervlakte van een brandcompartiment in een logiesgebouw en cellengebouw (het gedeelte van een gevangenis met cellen) mag niet groter zijn dan 500 m. Voor alle overige niet tot bewoning bestemde gebouwen, zoals een kantoorgebouw, is een brandcompartiment maximaal 000 m. De 000 m geldt ook voor een industrieel gebouw, een gezondheidszorggebouw, een berging en een parkeergebouw. Voor invoering van het Bouwbesluit werden voor industriegebouwen doorgaans compartimenten van 500 m geaccepteerd. Als aanvulling op de 000 m geldt voor gezondheidszorgfuncties voor aan bed gebonden patienten dat per bouwlaag tenminste brandcompartimenten aanwezig moeten zijn. Brandoverslag van het ene naar het andere gebouw De sterkte van de bouwconstructie In geval van brand mag de hoofddraagconstructie niet zijn bezweken gedurende de tijd die wordt aangegeven in tabel 5. Indien de permanente vuurbelasting van het gebouw niet groter is dan 500 MJ/m, ca. 5 kg vurenhout per m, mogen de waarden 60, 90 en 0 minuten met 0 minuten worden verminderd. De brandwerendheid m.b.t. bezwijken van een rookvrije vluchtroute is altijd 0 minuten. Bouwbesluit art..8 t/m.0. Beperking van het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie Hiermee wordt voorkomen dat een gebouw gemakkelijk in brand kan raken. Materiaal nabij een stookplaats moet onbrandbaar zijn. Ook worden eisen gesteld aan de binnenzijde van kokers, schachten en kanalen. Tevens wordt geëist dat een dak niet brandgevaarlijk mag zijn. De zwaarte van de eisen wordt in deze inleiding behandeld bij de bepalingsmethode, meestal de beproevingsnorm. Bouwbesluit art..8 t/m.87. Beperking van de ontwikkeling van de brand Het Bouwbesluit geeft ook voorschriften voor de mate van brandbaarheid van de toe te passen materialen. Het doel hiervan is te voorkomen dat een beginnende brand zich via de constructieonderdelen snel kan ontwikkelen. Zie tabel. Bouwbesluit art..9 t/m.97. Voorts zijn brandcompartimenten: - technische ruimten, zijnde stookruimten, nom. belasting stooktoestellen meer dan 0 kw - technische ruimten met een gebruiksoppervlak van meer dan 50 m - een ruimte, mede bestemd voor de opslag van bij ministeriele regeling aangegeven brandbare, brandbevorderende of bij brand gevaar opleverende stoffen Bij industriegebouwen worden niet als brandcompartiment aangemerkt: - een gebouw met een oppervlak van ten hoogste 000 m, waarvan de vuurbelasting minder is dan 500 MJ per m, hierbij wordt gedacht aan een hal voor de opslag van stalen goederen met een minimum aan pallets en verpakking. - een gebouw voor het telen, kweken of opslaan van gewassen met een permanente vuurbelasting van ten hoogste 50 MJ per m Zie artikel.0 lid 5 en 7 van het Bouwbesluit. Bij toepassing van grote compartimenten geldt ook hier artikel.00. De wbdbo-eis (zie ook laatste alinea van pagina 0-7) tussen een brandcompartiment en een: - ander brandcompartiment - een besloten ruimte waardoor een brand en rookvrije vluchtroute voert - niet besloten veiligheidstrappenhuis is ten minste 60 minuten; bij het bepalen van deze weerstand tussen een brandcompartiment en een brandcompartiment van een gebouw gelegen op een aangrenzend perceel geldt alleen spiegelsymmetrie! Op het gebied van schachten is het geconverteerde Bouwbesluit niet duidelijk. In art..0 lid staat dat een besloten ruimte in een brandcompartiment ligt. Een schacht voldoet aan de definitie besloten ruimte en wordt in dit lid niet uitgezonderd. Het is echter niet duidelijk of de schacht die niet betreedbaar is een apart brandcompartiment moet zijn. 0-

13 Wordt een schacht niet als een apart brandcompartiment bezien maar als scheidingsconstructie tussen brandcompartimenten, dan is bij een wbdbo-eis tussen brandcompartimenten van 60 minuten de eis voor de brandwerendheid van de schachtwand 0 minuten in richtingen (of bijvoorbeeld 60 minuten in richting). Immers volgens NEN 6068 mogen de brandwerendheden van scheidingen tussen brandcompartimenten bij elkaar worden opgeteld. Indien door een schachtwand doorvoeringen zijn aangebracht is het meestal verstandig om 60 minuten brandwerendheid naar de schacht toe te kiezen. Veel brandwerende doorvoeringen werken maar in richting en het monteren van manchetten e.d. aan de binnenzijde van een schacht is moeilijk. De eis van 60 min. wordt 0 min. indien in een gebouw geen verblijfsgebied ligt hoger dan 5 meter. Dit geldt niet voor een gezondheidszorgfunctie voor aan bed gebonden patienten, en voor een celfunctie in een cellengebouw. De wbdbo-eis blijft eveneens 60 minuten indien de compartimenten op verschillende percelen gesitueerd zijn en bij de opslag van gevaarlijke stoffen. Zie tabel 7. Bouwbesluit art..0 t/m.09. Verdere beperking van uitbreiding van brand De uitbreiding van brand dient in een aantal gevallen verder te worden beperkt dan in de bovenstaande alinea over brandcompartimenten wordt aangegeven. Dit zijn met name ruimten die bedoeld zijn om slapende mensen tegen brand te beschermen en geldt voor de celfunctie, de gezondheidszorgfunctie en de logiesfunctie. Een cel, een hotelkamer en een patientenkamer zijn subbrandcompartimenten. Bij een bewaakte afdeling in een gezondheidszorgfunctie (intensive care) mogen meerdere patientenkamers onderdeel uitmaken van hetzelfde subbrandcompartiment, tot een oppervlak van 500 m. Bij subbrandcompartimenten geldt een minimale wbdbo-eis met andere ruimten van 0 minuten. Voor cellen is een zelfsluitende deur niet voorgeschreven, voor de andere subbrandcompartimenten wel. Bouwbesluit art..5 t/m.9. De beperking van het ontstaan van rook Er mogen in gebouwen geen materialen worden toegepast die een ongewenst sterke rookontwikkeling geven bij brand. Bij een beginnende brand moeten de gebruikers van het gebouw zich voldoende kunnen oriënteren om te vluchten. Bouwbesluit art..5 t/m.9. Beperking van verspreiding van rook Er zijn eisen gesteld om te voorkomen dat bij een brand een te lange weg door de rook moet worden afgelegd door vluchtende personen. Hiertoe moet het brandcompartiment in rookcompartimenten worden onverdeeld. Dit gebeurt op basis van de volgende voorwaarden: - De loopafstand tussen een punt in een verblijfsruimte / verblijfsgebied en een toegang van het rookcompartiment is, opdat bij brand op veilige wijze het rookcompartiment kan worden verlaten ten hoogste: - 0 m, bij klasse B, B en B - 5 m, bij klasse B, en - 60 m, bij klasse B5 Logiesfuncties met een bezettingsklasse B wijken af, lengte 0 meter. Bij beoordeling of aan de loopafstanden op verblijfsgebiedniveau (niet ingedeelde situatie) wordt voldaan, moet de afstand die wordt afgelegd door het verblijfsgebied met,5 worden vermenigvuldigd. - Het oppervlak van een rookcompartiment met één uitgang mag niet groter zijn dan: -0 m, bij klasse B - 00 m, bij klasse B m bij klasse B m, bij klasse B en B5 - Het hoogteverschil tussen de vloer van een verblijfsgebied en een toegang van een rookcompartiment mag niet groter zijn dan m. - Een subbrandcompartiment in een logiesgebouw is een rookcompartiment. Voor het trappenhuis moet een rooksluis worden voorzien, uitgevoerd met een lengte van m en als rookcompartiment, indien in het gebouw een vloer van een verblijfsgebied op meer dan 50 m is gelegen. Alle bezettingsklassen zijn niet in alle gebouwfuncties toelaatbaar: in de kantoorfunctie is bijvoorbeeld klasse 5 niet toegestaan en in de bijeenkomstfunctie klasse (en bij sport ook klasse ) niet. De weerstand tegen rookdoorgang (wrd) tussen een rookcompartiment en een aangrenzende besloten ruimte dient 0 minuten te bedragen. Bouwbesluit art.. t/m.9. Vluchten binnen een rookcompartiment en een subbrandcompartiment Eisen worden onder andere gesteld aan: - De loopafstand tussen een punt in een verblijfsruimte en de toegang van die verblijfsruimte: - 0 m, bij klasse B, B en B - 0 m, bij klasse B, en - 0 m, bij klasse B5 Indien het verblijfsgebied mede bestemd is voor de opslag van gevaarlijke stoffen geldt 0 m. - De loopafstand tussen de toegang van een verblijfsruimte en de toegang van dat rookcompartiment: maximaal 5 m indien dat rookcompartiment maar één uitgang heeft. - De draairichting en vrije doorgang van deuren van verblijfsruimten en rookcompartimenten: afhankelijk van bezettingsgraadklasse. - De ruimte waarop een verblijfsruimte uit mag komen. - De lengte van de besloten ruimte waardoor een verkeersroute voert: o Gezondheidszorgfunctie: algemeen 0 m; in gedeelte voor aan bed gebonden personen welke niet voor bezoekers bestemd is geldt 0 m; - o Kantoorfunctie: 0 m Tabel : klassen naar aantal personen Zie art. Bouwbesluit klasse B B B B in gebruiksoppervlakte van een gebouw meer dan 0,8 m maar ten hoogste m per persoon meer dan m maar ten hoogste 5 m per persoon meer dan 5 m maar ten hoogste m per persoon meer dan m maar ten hoogste 0 m per persoon Bezettingsgraad in vloeroppervlakte van een verblijfsgebied Meer dan 0,5 m maar ten hoogste, m per persoon meer dan, m maar ten hoogste, m per meer dan, m maar ten hoogste 8 m per persoon meer dan 8 m maar ten hoogste 0 m per persoon B5 meer dan 0 m per persoon meer dan 0 m per persoon Alle bezettingsklassen zijn niet in alle gebouwfuncties toelaatbaar: in de kantoorfunctie is bij voorbeeld klasse 5 niet toegestaan en in de bijeenkomstfunctie klasse (en bij sport ook ) niet. Vluchtroutes Een toegang van een rookcompartiment van een gebouw ligt aan een ruimte waardoor twee onafhankelijke rookvrije vluchtroutes voeren. Uitzonderingen: - Totale gebruiksoppervlakte rookcompartiment 50 m en het rookcompartiment bevat geen verblijfsruimten (Bouwbesluit art..56 lid ). - Het rookcompartiment heeft tenminste uitgangen van waaruit onafhankelijk naar het aansluitende terrein kan worden gevlucht (.56.). - Onafhankelijke rookvrije vluchtroutes mogen samenvallen in een veiligheidstrappenhuis (.56.) - Het oppervlak van het rookcompartiment met één uitgang uitkomend op één rookvrije vluchtroute is beperkt. Dit oppervlak is afhankelijk van de bezettingsgraadklasse en van de uitvoering van de vluchtroute (als rookvrije vluchtroute of als brand- en rookvrije vluchtroute). Het oppervlak mag groter zijn naarmate sprake is van een lagere bezetting en als sprake is van een brand- en rookvrije vluchtroute. (.56.5 en.56.6) Opmerking: voor een gezondheidszorgfunctie aan bed gebonden patiënten, een onderwijsfunctie, een logiesfunctie in een logiesgebouw en een celfunctie is alleen de uitvoering van de rookvrije vluchtroute als brand- en rookvrije vluchtroute toegestaan. Bij een gezondheidszorgfunctie wordt daarbij tevens een maximum lengte van het samenvallend deel van 0 m vereist (Bouwbesluit.56.8). In principe leidt de vluchtroute naar het aansluitende terrein, in 0-

14 een gezondheidszorgfunctie en een celfunctie naar een ander brandcompartiment. Een vluchttrappenhuis waarbinnen een hoogteverschil van meer dan 8 m kan worden overbrugd, voldoet tenminste aan de voorschriften voor een brand- en rookvrije vluchtroute (Bouwbesluit art..58). In een dergelijk trappenhuis mogen slechts materialen worden toegepast die voldoen aan brandvoortplantingsklasse / en een rookdichtheid bezitten van maximaal, m - / 5, m - (voor wanden / plafonds), cq. een brandvoortplantingsklasse T bezitten (bovenzijde vloer, treden). Voor een veiligheidstrappenhuis geldt daarnaast als eis dat hierin bijna geen brandbaar materiaal (welke voldoet aan de hiervoor gestelde brandvoortplantingsklassen en rookdichtheid) aanwezig mag zijn. Daarom is bepaald dat het product van de permanente vuurbelasting (bepaald volgens NEN 6090) en de netto-vloeroppervlakte van een veiligheidstrappenhuis per bouwlaag ten hoogste 500 MJ mag zijn, ca. 85 kg vurenhout (Bouwbesluit art..70). Grote brandcompartimenten In industriële gebouwen, waaronder ook agrarische, is een maximale brandcompartimentsgrootte van 000 m niet gewenst. Indien de gebruiksoppervlakte groter is, dan dient het compartiment zodanig te zijn ingericht dat het uitbreiden van brand wordt beperkt op een wijze die leidt tot een mate van brandveiligheid als bedoeld in de desbetreffende voorschriften. Dit wil zeggen dat de veiligheid gelijk moet zijn als zou het gebouw wel zijn ingedeeld in compartimenten van 000 m waartussen een wbdbo-eis van 60 minuten geldt. Ook de loopafstand tussen een punt in het brandcompartiment en het aansluitende terrein is zodanig dat bij brand het aansluitende terrein snel en veilig kan worden bereikt zoals bedoeld in de voorschriften. Ook het bestrijden van de brand dient gelijkwaardig te zijn. Bouwbesluit artikel.00 t/m.0. 0 Montage van schermen aan een parkeergarage Atrium, draagconsctructie brandwerend bekleed Inrichting van de rookvrije vluchtroutes Aan de rookvrije vluchtroutes worden eisen gesteld. Zo moet er voor gezorgd worden dat wanneer er in één van de twee ruimten waardoor vluchtroutes voeren brand is, de andere ruimte nog 0 minuten gevrijwaard blijft van brand en rook. Een wand tussen twee rookvrije vluchtroutes bevat geen ander beweegbaar constructiedeel dan een zelfsluitende deur. Bouwbesluit art..68. Een niet-besloten ruimte waardoor een rookvrije vluchtroute voert heeft een voorziening voor afvoer van rook met een component voor toevoer van verse lucht en een component voor afvoer van rook, met een zodanige capaciteit dat die ruimte tijdens brand gedurende langere tijd kan worden gebruikt om te vluchten. Dit houdt in dat de stralingsflux niet groter mag zijn dan kw/m, de temperatuur niet hoger dan 5 C en de zichtlengte niet kleiner dan 00 meter. Voorkomen en beperken van ongevallen bij brand De loopafstand tussen de toegang van een rookcompartiment en een vluchttrappenhuis en een brandweerlift mag niet meer bedragen dan resp. 0 m en 75 m. Indien de vloer van een verblijfsgebied hoger ligt dan 0 m is tenminste brandweerlift noodzakelijk. Bouwbesluit art..8 en.85. Bestrijden van brand Een gebouw met een hoogste vloer van een verblijfsgebied hoger dan 0 meter moet voorzien zijn van een droge blusleiding (dbl) die uitgevoerd is overeenkomstig NEN 59. De onderlinge afstand tussen deze leidingen mag niet meer bedragen dan: Dbl-subbc 50 m (dbl-dbl 00 m) Dbl-toegang RC 5 m (dbl-dbl x 5 + ca. 0 = 0 m) Bij extra hoge gebouwen - hoogste vloer hoger dan 50 meter is het verstandig te controleren of de voorzieningen voor het oppompen van het water in de leiding door extra pompen nodig zijn hoewel het Bouwbesluit hierover per januari 00 niets meer eist. Nagenoeg altijd is per gebruiksfunctie van 500 m een brandslanghaspel noodzakelijk. In een onderwijsfunctie, logiesfunctie in logiesgebouw en stationsgebouw is altijd een brandslanghaspel nodig. Bouwbesluit art..9,,9 en.9. Hoge en ondergrondse gebouwen Een gebouw met een hoogste vloer op meer dan 70 m en/of een laagste vloer lager dan 8 meter onder meetniveau dient zodanig te zijn ingericht dat het veiligheidsniveau gelijkwaardig is aan hetgeen gesteld is in de artikelen.08 en.09 van het Bouwbesluit. Logboek Promat stelt zich op het standpunt dat het zinnig is om bij ieder gebouw, ook een woning, een logboek bij te houden waarin alle brandveiligheidvoorzieningen zijn gespecificeerd en waarin ook staat aangegeven welk onderhoud om welke tijd noodzakelijk is. Vergelijkbaar met een onderhoudsboekje van een auto. Zie ook bijlage van de Modelbouwverordening artikel 9. Tegenwoordig wordt ook over een gebouwgebonden dossier gesproken, dat in principe dezelfde functie verricht. Tot besluit Het voert te ver om alle aspecten met betrekking tot brandveiligheid in dit hoofdstuk te belichten. Wel willen we nog enige opmerkingen maken. In deze inleiding zijn alleen de eisen gegeven die bij nieuwbouw gelden. Het Bouwbesluit kent ook eisen die gelden voor bestaande bouw. Deze eisen zijn minder zwaar dan de nieuwbouw eisen. We moeten hier echter bij bedenken dat, indien niet meer voldaan wordt aan de eisen die voor bestaande bouw gelden, de gebruiker door de gemeente kan worden aangeschreven. Hij dient het gebouw dan aan te passen. En op dat moment gelden nieuwbouweisen. Voor niet-permanente bouwwerken en woonwagens gelden in principe de eisen voor bestaande bouw. Indien voor deze bouwwerken bij de nieuwbouw voorschriften eisen staan, dan gelden deze voorschriften. 0-5

15 Deel 5 - REGELGEVING IN DE PRAKTIJK (niet tot bewoning bestemde gebouwen) Inleiding Tussen de grote hoeveelheden dichtbedrukte vellen moeilijk leesbare wettekst met de vele tabellen aan de ene kant en de vraag: Hoe moet ik regelgeving invullen in de praktijk aan de andere kant bestaat een grote afstand. Om die afstand te overbruggen hebben we een praktijksituatie genomen. Een project zoals er dagelijks aan honderden gewerkt wordt. Bij dit project behandelen we de vragen die in de praktijk gesteld worden bij het toepassen van de bouwregelgeving. Omschrijving van het project. Kantoorgebouw. Onderste drie verdiepingen parkeerkelder. Het kantoorgebouw heeft de vorm van een vierkant met een patio. Van dit vierkant hebben drie zijden een hoogste vloer op 7,5 meter. Eén zijde heeft een hoogste vloer op 5 meter. Van het kantoorgebouw is bijgevoegd: - een tekening van de verticale doorsnede figuur 0- - een tekening van de vierde verdieping met maatvoering en aanduiding van de verkeersruimten, figuur 0-.Tussen de verkeersruimten kunnen schachten, archieven e.d. worden aangebracht. Verdiepingshoogte = 500 mm - een tekening van de begane grond figuur 0- - een tekening van de parkeergarage; deze sluit aan op het terrein, figuur 0-. Hoogte verdieping 500 mm P P P P fig. 0- De doorsnede van het gebouw * fig. 0- De plattegrond van de vierde verdieping

16 0 buiten fig. 0- De plattegrond van de begane grond De antwoorden op de vragen treft u op de volgende bladzijde aan. Hier volgen de vragen bij dit bouwproject: Vraag. Bepaal de brandwerendheid van de hoofddraagconstructie van het gebouw (Bouwbesluit art..8 t/m.0) Indien niet anders vermeld, dan hebben de volgende vragen betrekking op de vierde verdieping van het gebouw. Vraag. Mag de ingangspartij als kunststof glasgevel worden uitgevoerd? Dat wil zeggen, de gevel profielen zijn vervaardigd van PVC en daarin is gewoon floatglas geplaatst (art..9). Vraag. Deel de verdieping in brandcompartimenten in (art..0 t/m.09). Vraag. Deel de verdieping in rookcompartimenten in (art.. t/m.9). Vraag 5. Wat is tenminste de klasse van de bijdrage tot brandvoortplanting van: - het plafond in de kantoren - de binnenzijde van de wanden van de trappenhuizen - de buitengevel, hierbij een onderscheid maken tussen de gevel van de begane grond en de overige delen van de gevels N.B. tenminste klasse wil hier zeggen dat klasse en 5 niet is toegestaan (art..9 t/m.97)). Vraag 6. Door de architect is een vide bedacht. In deze vide kan men over een soort loopbrug zowel naar de hogere als naar de lagere verdieping. Is dit door het Bouwbesluit toegestaan? Vraag 7. Geef vanaf punt * aan wat de vluchtroute, de van rook gevrijwaarde vluchtroute en de van brand- en rook gevrijwaarde vluchtroute is. Hierbij moet ook de plattegrond van de begane grond worden gebruikt. Bouwbesluit art.. en art..5 t/m.59. Vraag 8. Is een brandweerlift nodig? Zijn er voldoende trappen? Gebruik art..8, artikel.7 en NEN 6089:005. Het is de bedoeling dat deze norm Regeling Bouwbesluit nieuwbouw 998 artikel. en. vervangt. Vraag 9. Bekijk de westgevel. De erfgrens bevindt zich op een afstand van 5 meter van deze gevel. De raamstroken zijn 00 mm hoog en doorlopend. Is dat toegestaan? Mogen in de raamstroken draairamen/valramen worden aangebracht? Bij voorkeur Brando, Winfire of Pintegraal en indien niet beschikbaar NPR 609 gebruiken, zowel voor brandoverslag naar een andere verdieping als naar een ander gebouw. 0-7

17 restaurant fig. 0- De plattegrond van de parkeergarage Uitwerking van de vragen Antwoord op vraag De brandwerendheid op bezwijken van de hoofddraagconstructie. -.a. De hoogste vloer van het grootste deel van het gebouw bevindt zich op 7,5 meter. De brandwerendheidseis voor de hoofddraagconstructie is dus 90 minuten. -.b. De hoogste vloer van het linker deel bevindt zich op 5 meter. Dus ook 90 minuten eis voor de hoofddraagconstructie. De hoogte van het aansluitende terrein wordt bepaald ter plaatse van de toegang van het gebouw (tabel V van het Bouwbesluit). Bij dit gebouw is het peil t.p.v. de toegang 0. De eis aan de brandwerendheid m.b.t. bezwijken van de hoofddraagconstructie mag worden gereduceerd tot 60 minuten indien de permanente vuurbelasting niet hoger is dan 500 MJ/m. Een permanente vuurbelasting van 500 MJ/m_ komt overeen met ca. 5 kg vurenhout per m_. In een gebouw dat is opgetrokken uit staal, steen en beton zal deze vuurbelasting niet aanwezig zijn. Indien veel brandbare materialen zijn toegepast zoals hout, kunststof en asfaltvloeren kan deze permanente vuurbelasting aanwezig zijn en is een berekening conform NEN 6090 noodzakelijk. De brandwerendheidseis voor de draagconstructie van het dak zal 0 minuten kunnen zijn indien de bovenste verdieping één rookcompartiment is. Bestaat de bovenste verdieping uit meerdere rookcompartimenten, dan is het ene compartiment in de regel een van rook gevrijwaarde vluchtroute voor het andere compartiment. In dat geval dient de vloer waarover de vluchtroute voert bij brand 0 minuten in tact te blijven en het dak boven deze vluchtroute 0 minuten wat gelijkgesteld wordt aan het 0 minuten rookwerend zijn. Is de bovenste verdieping ingedeeld in meerdere brandcompartimenten waartussen een wbdbo-eis geldt van 60 minuten, dan houdt dit in dat ter plaatse van de brandwerende wanden de draagconstructie ook een brandwerendheid van 60 minuten moet bezitten. Zie NEN 6068:997 artikel 5.. Antwoord op vraag De profielen van de ingangspartij mogen van PVC zijn (art..9 lid ), er van uit gaande dat het toegepaste PVC klasse of beter is en de rookdichtheid bij binnen toepassing minder is dan de basiseis(0 m-). Veel PVC soorten hebben met de basiseis van het rookgetal moeite. Antwoord op vraag Van de toren is iedere verdieping een brandcompartiment. Het lagere deel wordt per verdieping in twee brandcompartimenten ingedeeld, zie ook de doorsnede en de plattegrond van de vierde verdieping. Aangezien de trappenhuizen een hoogteverschil van meer dan 8 m overbruggen, moeten deze trappenhuizen als brand- en rookvrije vluchtroute worden uitgevoerd en mogen deze trappenhuizen geen onderdeel uitmaken van een brandcompartiment. Antwoord op vraag Indien de hoogste vloer gelegen is boven 50 meter, wat hier niet het geval is, dan komt voor alle trappenhuizen een rookcompartiment met een lengte van ten minste meter. Bouwbesluit artikel.5 lid. Zie voor de verdere indeling in rookcompartimenten de plattegrond van de vierde verdieping. 0-8

18 0 * * fig. 0-5 De plattegrond van de vierde verdieping met brand- en rookcompartimenteringen - vluchtroute - van rook gevrijwaarde vluchtroute - van brand en rook gevrijwaarde vluchtroute buiten fig. 0-6 De plattegrond van de vierde verdieping 0-9

19 restaurant fig. 0-7 De plattegrond van de begane grond Antwoord op vraag 5 Klasse van de bijdrage tot brandvoortplanting van: - het plafond in de kantoren(geen brand- en rookvrije vluchtroute): klasse art..9 - de wanden in het trappenhuis (brand- en rookvrije vluchtroute): klasse art..9 - de buitengevel: klasse art..9 Indien we de brandoverslag via de gevel willen berekenen m.b.v. NEN 6068, dan geldt als voorwaarde dat de brandvoortplantingsklasse van de gevel ten slechtste is! Omdat het gebouw hoger is dan meter dient de gevel boven de meter klasse te zijn (art..9 lid ). De onderste,5 meter klasse (art..9 lid ). Antwoord op vraag 6 We brengen de loopbruggen onder in een schacht met een brandwerendheid van 60 minuten en we geven het geheel binnen de schacht de status van brand- en rook vrije vluchtroute. Ook kan de vide inclusief de loopbruggen onderdeel uitmaken van een brand- en rookcompartiment en behoeft er niets aan de loopbruggen te worden gedaan. Alleen indien het vluchten vanuit een rookcompartiment slechts via deze loopbruggen kan plaatsvinden, is het wellicht nodig om maatregelen aan de loopbruggen te stellen. Antwoord op vraag 7 Zie de plattegrond van de vierde verdieping en van de begane grond. Hierin is vluchtroute, dat is de weg die binnen het rookcompartiment wordt afgelegd waar de brand ontstaan is. De rookvrije vluchtroute is, de weg in het aansluitende rookcompartiment. De brand- en rookvrije vluchtroute is, het trappenhuis. Komt men het trappenhuis op de begane grond uit en kan men van twee onafhankelijke rookvrije vluchtroutes gebruik maken dan is dat toegestaan. Is er maar één mogelijkheid tot vluchten, dan is het verstandig om ook de vluchtroute die van het trappenhuis naar buiten leidt brand- en rookvrij uit te voeren. Antwoord op vraag 8 Alleen in de toren is een brandweerlift nodig omdat de hoogste vloer zich boven de 0 meter bevindt. Bouwbesluit art..8. Berekening van de opvang- en doorstroomcapaciteit van de trappenhuizen: Er wordt uitgegaan van een bezettingsklasse B, dat is 8 personen per verblijfsgebied van 000m A: opvangcapaciteit Het verblijfsgebied per verdieping bedraagt x 6-0 x 6 -, x 9,8 = 000m Benodigde opvangcapaciteit: Vereist Voor dit brandcompartiment op deze verdieping 8 personen via vluchtroutes, dus personen per trappenhuis. 0-0

20 Aanwezige opvangcapaciteit: Per trappenhuis 0,9 x, x 8 = 7 personen (op de treden). Aangenomen wordt dat de gebruikelijke trapbreedte (, meter) en aantal treden (8) is toegepast. Op het vrije vloeroppervlak, x, x = 8 (tussenvloer) x, x = (vloer tpv verdieping) Voldoet, want = 68 >. B: doorstroomcapaciteit Vanaf de vierde verdieping. Erboven bevinden zich 6 verdiepingen en eronder verdiepingen en de begane grond. Per trappenhuis globaal /((5-)-) =, personen per minuut. Aanwezige doorstroom capaciteit: 5 x, 9,5 personen per minuut. Antwoord op vraag 9 A: bepaling van de wbdbo naar de verdieping er boven. Het gebouwdeel is hoger dan 0 meter, er zijn in de hoogte van het gebouw om de 0 meter geen brandwerende gevels aangebracht. Dus moet met een volledige brand worden gerekend. Afmeting brandcompartiment: 6 x m. Tussen de afmetingen 57,6 x 9,8 en 86, x 9,8 uit tabel (blz. 5 van NPR 609) interpoleren. De veilige afstand tussen de glasstroken is,5 meter. Dit voldoet net niet. Let er op dat de diepte van meter buiten de voorwaarden van de norm NEN 6068:997 valt. Het computerprogramme BRANDO, zie de laatste bladzijde van dit hoofdstuk, kan ook berekeningen aan die buiten de norm vallen. Echter, zodra een berekening buiten de norm valt wordt een andere, veiligere bepalingsmethode gehanteerd. Om met dit programma tot een veilige stralingsintensiteit te komen mogen de raamstroken niet hoger zijn dan 70 mm. Op verzoek wordt u de berekening gezonden. Het nieuwe programma Pintegraal dat gebaseerd is op NEN 6068:00 is op dit punt vriendelijker. B: de weerstand tegen brandoverslag naar een ander gebouw. Ook hier dient tussen 57,6 x 9,8 en 86, x 9,8 (zie tabel 5 op blz. 5, NPR 609) te worden geinterpoleerd. De veilige afstand volgens de NPR bedraagt,09 meter. De afstand is slechts x 5 = 0 meter. Ook hier geldt dat met BRANDO een berekening gemaakt kan worden. Bij een raamhoogte van, meter bedraagt de stralingsintensiteit gemeten op 0 meter afstand,8 kw/m < dan 5 kw/m, dus veilig. Indien bij een dergelijke berekening de straling te hoog is, dan kan een oplossing worden gezocht in het kleiner maken van het brandcompartiment, dan wel in het aanpassen van de raamopeningen. Naar de letter van het Bouwbesluit mogen in de brandwerende gevels niet-zelfsluitende draaidelen worden aangebracht. Dit is echter niet functioneel. Geld uitgeven voor een brandwerende buitengevel en dan het risico lopen dat tijdens brand een raam openstaat. Beter is het om voor ventilatie gebruik te maken van roosters in de gevel, die zich in geval van brand sluiten. Dergelijke roosters worden onder andere geleverd door PBN te Utrecht. Voor optimale functionaliteit dienen dergelijke roosters in een regelbaar systeem te worden ondergebracht, zoals o.a. de firma JAZO te Zevenaar doet. Toepassingsmogelijkheden in dit gebouw voor Promat constructies: -PROMATECT -H in de parkeergarage om de beton vloer te beschermen tegen een koolwaterstof (HC) brand -PROMADUCT 60 minuten brandwerende luchtkanalen om de garage tijdens brand rookvrij te houden - PROMATECT -H brandkleppen -PROMASEAL -PL strips t.b.v. de brandwerende deuren en bij het [plaatsen van brandwerende beglazing - PROMATECT -H 60 minuten brandwerende schachtwanden -PROMATECT -H 90 minuten brandwerende staalconstructiebekleding -PROMATECT -H 60 minuten brandwerende wanden als scheiding tusdsen de brandcompartimenten en om de brandweerlift - Brandmanchetten t.b.v. de HW afvoer - PROMATECT -H 0 minuten brandwerende borstweringen - PROMATECT -H 0 minuten brandwerende schotten - PROMASTOP -E kabeldoorvoeringen - PROMATECT -H brandwerende naden - Promat SYSTEMGLAS brandwerende glaspuien brandende auto in garage 0 0-