Copyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Approved License. For information and printed versions please see

Transcriptie

1

2 lexicon voor project-, programma- en portfoliomanagement

3 Andere uitgaven bij Van Haren Publishing Van Haren Publishing (VHP) is gespecialiseerd in uitgaven over Best Practices, methodes en standaarden op het gebied van de volgende domeinen: - IT-management, - Architecture (Enterprise en IT), - Business management en - Projectmanagement. Deze uitgaven worden uitgegeven in verschillende talen in series, zoals ITSM Library, Best Practice, IT Management Topics en I-Tracks. VHP is tevens de uitgever voor toonaangevende instellingen en bedrijven, onder andere The Open Group, PMI-NL, IPMA-NL, CA, Getronics, Pink Elephant. Onderwerpen per domein zijn: IT (Service) Management / IT Governance ASL BiSL CATS CMMI CobiT ISO ISO ISO/IEC ISPL IT Service CMM ITIL V2 ITIL V3 ITSM MOF MSF Architecture (Enterprise en IT) Archimate TOGAF TM Business Management EFQM ISA-95 ISO 9000 SixSigma SOX SqEME Project-, Programmaen Riskmanagement A4 ICB / NCB MINCE M_o_R MSP NCB PMBoK PRINCE2 Voor een compleet overzicht van alle uitgaven, ga naar onze website:

4 Lexicon voor project-, programma- en portfoliomanagement Op basis van de PMI richtlijnen: A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK Guide) - Third Edition Standard for Program Management Standard for Portfolio Management Vertaald door het PMI Netherlands Chapter

5 Colofon Titel: Ondertitel: Auteur: Uitgever: Lexicon voor project-, programma- en portfoliomanagement Op basis van de PMI richtlijnen: A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK Guide) - Third Edition, Standard for Program Management en Standard for Portfolio Management PMI Netherlands Chapter Van Haren Publishing, Zaltbommel, ISBN: Druk: Eerste druk, eerste oplage, januari 2009 Zetwerk: Omslagontwerp: CO2 Premedia, Amersfoort - NL CO2 Premedia, Amersfoort - NL Voor verdere informatie over Van Haren Publishing, naar: info@vanharen.net 2004 en 2005 Project Management Institute, Inc. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vereenvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this work may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic, manual, photocopying, recording, or by any information storage and retrieval system, without prior written permission of the publisher. PMI, het PMI logo, PMP, het PMP logo, PMBOK, Project Management Journal, PM Network, en het logo van PMI Today zijn geregistreerde merknamen van Project Management Institute, Inc. (PMI). Neem contact op met de juridische afdeling van PMI voor een volledige lijst van PMI merknamen. PMI Netherlands Chapter ziet correcties en commentaar op dit boek gaarne tegemoet via de website optie Contact Us.

6 Inhoudsopgave Colofon...4 Inhoudsopgave...5 Notice...7 Kennisgeving...9 Voorwoord Acroniemen 15 2 Figuren 17 3 Verklarende woordenlijst 27 4 Termen Nederlands Engels 99 5 Termen Engels Nederlands Overzicht variabelen en formules Referenties 129

7 6 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t

8 Notice This publication is a translation of the Glossaries of the English Language publications, A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK Guide - Third Edition), the Standard for Program Management and the Standard for Portfolio Management, which are copyrighted material of and owned by the Project Management Institute, Inc. (PMI ), published in the United States of America by the Project Management Institute, Inc. (PMI ) and protected by all applicable copyright laws in the United States and internationally. Copyright 2004 and This publication includes the text of the Glossaries of the PMBOK Guide Third Edition, the Standard for Program Management and the Standard for Portfolio Management reproduced by PMI Netherlands Chapter, with the permission of PMI. This publication has been published with the permission of PMI. Any unauthorized reproduction of this material is strictly prohibited. All information, content and related graphics which are provided herein are being provided to the reader in an as is condition. Furthermore, PMI makes no warranty, guarantee or representation, implied or expressed, as to the accuracy or content of the translation. Anyone using the information contained in this translation does so at his/her own risk and shall be deemed to indemnify PMI, PMI Netherlands Chapter, its board, affiliates, successors, employees, agents, representatives, and members from any and all injury of any kind arising from such use. PMI Project Management Institute and logo and PMI and the PMI logo are service and trademarks registered in the United States and other nations; PMP and the PMP logo are certification marks registered in the United States and other nations; PMBOK, PM Network and PMI Today are trademarks registered in the United States and other nations; Project Management Journal and building professionalism in project management are trade-, service and/or certification marks of the Project Management Institute, Inc. and are registered in the United States and other nations.

9 8 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t

10 Kennisgeving Dit hoofdstuk bevat onder meer de Nederlandse vertaling van het (in het Engels gestelde) hoofdstuk Notice. Indien en voor zover twijfel bestaat over de juistheid van de Nederlandse vertaling, is de Engelse tekst rechtsgeldig. Deze uitgave is een vertaling van de uitgave in de Engelse taal van de verklarende woordenlijsten ( glossaries ) uit A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK Guide - Third Edition), de Standard for Program Management en de Standard for Portfolio Management, die door auteursrecht beschermd zijn, het eigendom zijn van het Project Management Institute, Inc. (PMI )., uitgegeven worden in de Verenigde Staten van Amerika door het Project Management Institute, Inc. (PMI ) en die beschermd worden door alle van toepassing zijnde copyright wetten in de Verenigde Staten en internationaal. Copyright 2004 en Deze uitgave omvat de tekst van de verklarende woordenlijsten uit de PMBOK Guide Third Edition, de Standard for Program Management en de Standard for Portfolio Management, heruitgegeven door PMI Netherlands Chapter met toestemming van PMI. Deze uitgave is uitgegeven met de toestemming van PMI. Onbevoegde reproductie van dit materiaal is ten strengste verboden. Alle informatie, inhoud en gerelateerde grafieken in deze uitgave wordt de lezer verstrekt zoals het is. Verder geeft PMI geen garanties, impliciet of expliciet, betreffende de juistheid van de vertaling. Iedereen die de informatie in deze vertaling gebruikt, doet dit op haar of zijn eigen risico en wordt daarmee geacht PMI, PMI Netherlands Chapter, haar bestuur, dochters, rechtsopvolgers, medewerkers, agenten, vertegenwoordigers, en leden te vrijwaren van aansprakelijkheid voor enige schade, in welke vorm dan ook, voortvloeiend uit het gebruik ervan. PMI Project Management Institute en haar logo en PMI en het PMI-logo zijn diensten- en handelsmerken geregistreerd in de Verenigde Staten en in andere naties; PMP en het PMP-logo zijn certificeringshandelsmerken geregistreerd in de Verenigde Staten en in andere naties; PMBOK, PM Network en PMI Today zijn handelsmerken geregistreerd in de Verenigde Staten en andere naties; en Project Management Journal

11 10 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t en...building professionalism in project management zijn handels-, diensten- en/of certificeringsmerken van het Project Management Institute, Inc. en zijn geregistreerd in de Verenigde Staten en andere naties. De publicaties van standaarden en richtlijnen van het Project Management Institute, Inc. (PMI), waar dit document een onderdeel van is, worden ontwikkeld op consensus basis door vrijwilligers. Het ontwikkelproces probeert vrijwilligers bij elkaar te brengen en verzamelt meningen van personen met interesse in het vakgebied van de publicatie. De Nederlandstalige uitgave wordt uitgegeven door PMI Netherlands Chapter. Deze vereniging beheert het proces en definieert de regels om tot overeenstemming van de meningen te komen. PMI Netherlands Chapter heeft de officiële Engelse tekst vertaald, maar is niet verantwoordelijk voor de correctheid en compleetheid van de Engelse tekst. PMI Netherlands Chapter neemt geen verantwoordelijkheid voor enig persoonlijk letsel of schade aan eigendommen of overige zaken van welke aard dan ook, onafhankelijk of dit direct of indirect samenhangt met het gebruik van deze uitgave of het vertrouwen op de inhoud van dit document. PMI Netherlands Chapter garandeert niet impliciet, noch expliciet dat de inhoud van dit document correct en compleet is. Noch geeft het de garantie dat de informatie in dit document op enige wijze aan een specifieke behoefte zal voldoen. PMI Netherlands Chapter neemt geen verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en de prestaties van de producten of diensten die verkocht worden op basis van deze standaard of handleiding. PMI Netherlands Chapter verleent geen professionele of overige diensten ten gunste van enige persoon of entiteit door dit document door publicatie beschikbaar te stellen. Eveneens zal PMI Netherlands Chapter geen plichten van enige persoon of entiteit ten aanzien van dit document overnemen. Iedereen die dit document gebruikt, behoort te vertrouwen op zijn of haar eigen bekwaamheid, of dient advies in te winnen van een bekwame vakbeoefenaar om vast te stellen of de informatie afdoende is. Informatie en overige standaarden over het onderwerp van deze uitgave kunnen beschikbaar zijn bij diverse bronnen die de gebruiker kan raadplegen voor andere standpunten, of informatie die niet besproken wordt in deze uitgave. PMI Netherlands Chapter heeft geen macht, noch onderneemt enige actie om overeenstemming af te dwingen ten aanzien van de inhoud van dit document. PMI Netherlands Chapter certificeert, test of inspecteert geen producten, ontwerpen of installaties op veiligheids- en gezondheidsaspecten. Enige certificering, of andere verklaringen van confirmatie met dit document ten aanzien van veiligheid of gezondheid kunnen niet worden herleid tot PMI Netherlands Chapter en zijn de verantwoordelijkheid van de afgevende instantie of eigenaar van de verklaring.

12 Voorwoord Voor u ligt de Nederlandstalige uitgave van de gecombineerde verklarende woordenlijsten ( Glossaries ) uit drie PMI richtlijnen: - PMBOK Guide Third Edition, - de Standard for Program Management en - de Standard for Portfolio Management Leden van het PMI Belgian Chapter en het PMI Netherlands Chapter hebben de PMBOK vertaald en als Nederlandstalige uitgave voor het eerst gepubliceerd in De Nederlandse vertalingen van de Standard for Program Management en de Standard for Portfolio Management worden in de toekomst gepubliceerd. Dit lexicon bevat 540 specifieke termen, 32 acroniemen en 16 figuren uit de dagelijkse praktijk van de vakgebieden project-, programma- en portfoliomanagement. Het doel van dit lexicon is het uniforme gebruik van deze termen en acroniemen in het Nederlandse taalgebied te stimuleren. Tot de lezersdoelgroep behoren project-, programma- en portfoliomanagers, hun opdrachtgevers en alle andere belanghebbenden in organisaties in het Nederlandse taalgebied. Een vertaling uit het Amerikaans-Engels kan volgens de eindredactie niet zonder meer woord voor woord letterlijk gedaan worden. Behalve verschillende talen hebben we ook te maken met verschillende culturen. Daarnaast is in de Nederlandse taal het fenomeen van het samenvoegen van woorden sterker ontwikkeld dan in het Amerikaans-Engels. We hebben ernaar gestreefd om onleesbaar lange woordcombinaties te vermijden. Termen Dit lexicon bevat een groot aantal termen die niet voorkomen in de Begrippenlijsten van andere bekende projectmanagement-standaarden, namelijk de ICB/NCB (International/ Nederlandse Competence Baseline) van IPMA (International Project Managment Association) en PRINCE2/MSP van OGC (Office of Government Commerce). Dit kan men verklaren door het gebruik van verschillende denkmodellen bij het ontwikkelen

13 12 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t van de standaarden. PMI en OGC gebruiken het Anglo-Amerikaanse model dat uitgaat van processen, IPMA gebruikt het Rijnlandse model waar de mens centraal staat. De PMI-standaarden gaan diep in op de operationele en procesmatige zaken van het hele gebied project, programma en portfoliomanagement, de OGC-standaarden beschrijven hetzelfde voor project- en programmamanagement, terwijl de ICB/NCB projectmanagement benadert vanuit de competenties van de projectmanager. Toch is er een groot aantal termen die in alle Begrippenlijsten voorkomen, soms met een andere vertaling, bijvoorbeeld Deliverable betekent bij PMI Oplevering, bij ICB/NCB Op te leveren resultaat en bij PRINCE2 Product. Het streven is om in de toekomst te komen tot een gezamenlijke en eenduidige Begrippenlijst voor project, programma- en portfoliomanagement in het Nederlandse taalgebied. Uitgangspunten Voor dit lexicon hebben we een aantal uitgangspunten opgesteld en toegepast, zoals: Een aantal Engelstalige begrippen is ingeburgerd in de Nederlandse taal en deze zijn daarom niet vertaald. Bijvoorbeeld: management, scope, input, Work Breakdown Structure. De namen van processen zijn actief gemaakt. Bijvoorbeeld: Integrated Change Control werd Beheer het geheel van wijzigingen. Voor de tussen-s bij woordsamenvoegingen volgen wij de regels van het Groene Boekje (versie 2005). In de hoofdstukken 4 en 5 is de voor deze uitgave gebruikte vertaaltabel toegevoegd. Deze tabel was de basis voor de vertalingen in dit lexicon en is de leidraad voor verdere vertalingen. Het woord project komt wel erg veel voor in de Amerikaanse tekst. Wij hebben een aantal keren het woord project weggelaten waar dit niet tot verwarring kan leiden. Eigennamen van methoden en technieken zijn vaak niet vertaald, tenzij een goede Nederlandse vertaling mogelijk en gebruikelijk was. We hebben gebruik gemaakt van vertalingen van projectmanagementtermen die aangetroffen worden in veelgebruikte projectmanagement-software. Dit versterkt naar onze mening de herkenbaarheid voor projectmanagers die deze uitgave gebruiken naast Nederlandstalige software. Wij hebben veelvuldig maar selectief gebruik gemaakt van de lijst met bronnen in hoofdstuk 7.

14 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t 13 Bronnen Nederlandse Taalunie, Het Groene boekje - Woordenlijst Nederlandse Taal, Sdu, Jan Renkema, Schrijfwijzer (4de aangepaste editie), Sdu, 2005 Van Dale Groot Woordenboek van de Nederlandse taal, Van Dale Uitgevers, 2008 IPMA Nederland, NCB Versie 3, Nederlandse Competence Baseline, Van Haren Publishing, 2007 VRTTaal.net, de taalbanken van de VRT, de publieke Vlaamse radio- en televisieomroep. Website: Dankwoord Een groot woord van dank is op zijn plaats aan alle leden van het PMI Belgian Chapter en het PMI Netherlands Chapter die hebben meegewerkt aan de vertaling van de PMBOK en de vertaling van de verklarende woordenlijsten uit de Standard for Program Management en de Standard for Portfolio Management. Richard van Ruler, president PMI Netherlands Chapter Oktober 2008

15 14 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t

16 hoofdstuk 1 Acroniemen Hieronder volgt een lijst van gangbare acroniemen (afkortingen) op het gebied van project management in het Nederlandse taalgebied. ADM BBV GKGW GKUW GRK KP KPI KPM KPP KPPK KPV KPVV KV OBS PDM PG PMIS PV QA QC RBS RIBS SBV T&M TPI TS VP VPP VS Arrow Diagramming Method Begroting bij voltooiing Gebudgetteerde kosten van gepland werk Gebudgetteerde kosten van uitgevoerd werk Geschatte resterende kosten Kost-plus-contract Kosten-Prestatie-Index Kritieke-Pad-Methode Kosten-plus-premie-contract Kosten-plus-percentage-van-de-kosten-contract Kosten-plus-vergoeding-contract Kosten-plus-vaste-vergoeding-contract Kostenverschil Organization(al) Breakdown Structure Precedence Diagramming Method Percentage Gereed Projectmanagement-informatiesysteem Planningverschil Quality Assurance (Kwaliteitsbeheer) Quality Control (Kwaliteitsborging) Resource Breakdown Structure Risk Breakdown Structure Schatting bij voltooiing Time and Material-contract Tijdplan-Prestatie-Index Totale Speling Vaste-prijs-contract Vaste-prijs-plus-premie-contract Vrije Speling

17 16 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t VVP WBS WKUW Vastgestelde-vaste-prijs-contract Work Breakdown Structure Werkelijke kosten van uitgevoerd werk

18 hoofdstuk 2 Figuren Bij een aantal termen wordt gerefereerd aan onderstaande figuren ter verduidelijking en illustratie van de definitie. Project Projectmanager Projectsponsor Projectteam Figuur 1 Belanghebbenden Leden van het projectteam Belanghebbenden van het project De Beslisboom toont hoe men kan beslissen tussen alternatieve investeringsstrategieën ( beslissings-knooppunt ), wanneer de omgeving (de vraag naar het product in de kans-knooppunten ) niet met zekerheid bekend is. Bouwen of verbeteren? Bouw nieuwe fabriek Verwachte monetaire waarde van de beslissing $49 Verbeter bestaande fabriek Niet-waar -$120 Waar -$50 Sterke vraag Verwachte monetaire waarde van het kans-knooppunt $41.5M Zwakke vraag Sterke vraag Verwachte monetaire waarde van het kans-knooppunt $49.0M Zwakke vraag 65% $200 35% $90 65% $120 35% $60 $80M -$30M $70M $10M De organisatie verkiest de bestaande fabriek te verbeteren, omdat het alternatief een Verwachte monetaire waarde van $49M heeft tegen een Verwachte monetaire waarde van $41.5 voor de optie Bouw nieuwe fabriek. Figuur 2 Beslisboom

19 18 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t Spreiding van projectkostenschattingen WBS element Laag Meest waarschijnlijk Hoog Ontwerp Bouw Test Totaal project 41 Figuur 3 Driepuntsschatting Mensuren voor hoofdontwerpers Jan Feb Maa Apr Mei Figuur 4 Middelenhistogram

20 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t Cumulatief percentage 75 Aantal gebreken Percentage gebreken 10 Frequentie per oorzaak 25 0 Slecht lopende motor Figuur 5 Pareto-diagram Bijgeluiden Overhellen Onjuiste bandendruk Lekkage in differentieel Schommelende carosserie Problemen met auto s Anders 0 Portfolio Portfolio s Projecten Programma s Programma s Projecten Programma s Projecten Ander werk Projecten Projecten Projecten Figuur 6 Portfolio s, programma s en projecten

21 20 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t Projectmanager Projectcoördinatie Algmeen directeur Projectmanager Projectmanager Personeel Personeel Personeel Personeel Personeel Personeel Personeel Personeel Personeel (Grijze vakjes vertegenwoordigen personeel met projectactiviteiten.) Figuur 7 Project-georiënteerde organisatie Verbetering Productlevenscyclus Bedrijfsplan IDEE Product Uitvoering Uitfasering Projectlevenscyclus BEGIN MIDDEN EIND Figuur 8 Project- en productlevenscycli

22 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t 21 Afsluitingprocessen Initiatieprocessen Uitvoeringprocessen Beheerprocessen Planningprocessen Figuur 9 Projectmanagement-procesgroepen Bovenste regelgrens X Onderste regelgrens De x-as van alle regeldiagrammen bestaat uit steekproef getallen (gewoonlijk de tijd van de steekproef). Regeldiagrammen hebben drie lijnen gemeen: 1. Een middenlijn, aangegeven met een X, die het gemiddelde (x) van de proceswaarden weergeeft. 2. Een bovenlijn is de bovenste regelgrens, die op een berekende afstand boven de middenlijn de bovengrens van acceptabele waarden toont. 3. Een onderlijn is de onderste regelgrens, die de ondergrens van acceptabele waarden toont. Punten die buiten de bovenste en onderste regelgrenzen vallen, zijn een aanwijzing dat het proces niet onder controle en/of instabiel is. Figuur 10 Regeldiagram

23 22 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t Mijlpalenplan Activiteitsbeschrijving Activiteitscode Kalendereenheid Tijdplan tijdskader Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Periode MB Lever nieuw product Z Oplevering - gestart M1 Onderdeel 1 - Voltooid M1 Onderdeel 2 - Voltooid MF Lever nieuw product Z Oplevering - geëindigd 0 Samenvattingsplan Activiteitsbeschrijving Activiteitscode Kalendereenheid 1.1. Lever nieuw product Z Oplevering 120 Gegevensdatum Tijdplan tijdskader Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Periode Werkpakket 1 - Ontwikkel onderdeel Werkpakket 2 - Ontwikkel onderdeel Werkpakket 3 - Integreer onderdelen 53 Gedetailleerd tijdplan met logische relaties Gegevensdatum 1.1.MB Activiteitsbeschrijving Lever nieuw product Z Oplevering - gestart Werkpakket 1-Ontwikkel onderdeel 1 Activiteitscode Kalendereenheid 0 67 Tijdplan tijdskader Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Periode 5 SS D B Ontwerp onderdeel 1 Bouw onderdeel FS T Test onderdeel M1 Onderdeel 1 - voltooid Werkpakket 2 - Ontwikkel onderdeel D Ontwerp onderdeel B Bouw onderdeel T Test onderdeel M1 Onderdeel 2 - voltooid Werkpakket 3 - Integreer onderdelen G Integreer onderdelen 1 & T Test geïntegreerd product Z P Lever product Z af MF Lever nieuw product Z Oplevering - geëindigd 0 Rapportagedatum Figuur 11 Grafische (project)tijdplannen

24 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t 23 RACI-schema Persoon Activiteit Anna Ben Karel Diana Ed Definiëren A R I I I Ontwerpen I A R C C Ontwikkelen I A R C C Testen A I I R I Figuur 12 Verantwoordelijkheidsmatrix R = Responsible ( Verantwoordelijk ) A = Accountable ( Aansprakelijk ) C = Consult ( Adviserend ) I = Inform ( Informerend ) Cumulatieve waarden Werkelijke kosten van uitgevoerd werk (WKUW) of Werkelijke kosten Gebudgetteerde kosten van gepland werk (GKGW) Gebudgetteerde kosten van uitgevoerd werk (GKUW) Begroting bij voltooiing (BBV) Rapportagedatum Tijd Figuur 13 Grafische voortgangsrapportage

25 24 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t WBS Element Plan Gebudgetteerde kosten van gepland werk ( ) (GKGW) 1.0 Voorproef plan 2.0 Controlelijsten 3.0 Leerplan 4.0 Tussenevaluatie 5.0 Implementatie-ondersteuning 6.0 Handleiding 7.0 Uitrolplan Totalen Let op: Alle cijfers zijn geldig voor de rapportagedatum 3 *Andere eenheden in deze berekeningen kunnen zijn: mensuren, m beton, enz. Figuur 14 Tabulaire voortgangsrapportage Gerealiseerd Gebudgetteerde kosten van uitgevoerd werk ( ) (GKUW) Kosten W erkelijke kosten van uitgevoerd werk ( ) (WKUW) Kostenverschil (KV) ( ) (GKUW- WKUW) (%) (KV / WKUW) -7,8 2,5-17,5-6,6 0,0 3,2-34,1-7,0 Planningsverschil (PV) ( ) (GKUW- GKGW) (%) (PV / WKUW) -7,9-25,0-13,0 0,0-16,7-11,4-32,5-13,0 Prestatie Index Kosten- Tijdplan- Prestatie- Prestatie- Index Index (KPI) (GKUW/ WKUW) 0,93 1,03 0,85 0,94 1,00 1,03 0,75 0,93 (TPI) (GKUW/ GKGW) 0,92 0,75 0,87 1,00 0,83 0,89 0,68 0,87 Waarschijnlijkheid Bedreigingen Kansen 0,90 0,05 0,09 0,18 0,36 0,72 0,72 0,36 0,18 0,09 0,05 0,70 0,04 0,07 0,14 0,28 0,56 0,56 0,28 0,14 0,07 0,04 0,50 0,03 0,05 0,10 0,20 0,40 0,40 0,20 0,10 0,05 0,03 0,30 0,02 0,03 0,06 0,12 0,24 0,24 0,12 0,06 0,03 0,02 0,10 0,01 0,01 0,02 0,04 0,08 0,08 0,04 0,02 0,01 0,01 0,05 0,10 0,20 0,40 0,80 0,80 0,40 0,20 0,10 0,05 Impact (op een numerieke schaal) op een doel (bijv. kosten, tijd, scope of kwaliteit) Figuur 15 Waarschijnlijkheid- en impactmatrix

26 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t 25 Project Fase 1 Fase 2 Product 3 Subproject 4 Subproject n Product 2.1 Product 2.2 Product 2.3 Product 4.1 Product 4.m Product Product Product Product Product 4.1.x Werkpakket Werkpakket Sub-project Sub-project Werkpakket 3.1 Werkpakket 3.2 Werkpakket Werkpakket Werkpakket Werkpakket Werkpakket Werkpakket 3.3 Werkpakket 3.4 Werkpakket Figuur 16 Work Breakdown Structure

27 26 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t

28 hoofdstuk 3 Verklarende woordenlijst Opmerkingen vooraf: 1. In de woordenlijst kan achter de term een kwalificatie voorkomen: [kennisgebied] als de term een Projectmanagement-kennisgebied is; (ACRONIEM) als de term een gangbare Nederlandse of Engelse afkorting heeft. 2. Termen in de definities waarvoor afzonderlijke lemma s bestaan, worden geschreven met een hoofdletter en onderstreept. Uitzonderingen op deze regel zijn gemaakt voor veel voorkomende termen, zoals project, programma, portfolio, activiteit, oplevering, product, dienst, resultaat. - A - Aanbesteding Een proces waarbij men verzoekt prijzen en voorwaarden voor een bepaald project, zoals een bouwproject, aan te leveren. De verzegelde aanbieding zelf (die bedrijfsinformatie, een projectoverzicht en een prijsopgave bevat) wordt ook wel aanbesteding of bieding genoemd. Aandachtspunt Een punt of kwestie dat onderzocht of betwist wordt, nog niet opgelost is of onder discussie is, of waarover tegenovergestelde meningen bestaan. Zie ook Issue. Aanleiding Een aanwijzing dat een risico is voorgekomen of op het punt staat te gebeuren. Aanleidingen kunnen worden ontdekt in het proces Identificeer de risico s en kunnen worden bewaakt tijdens het proces Beheer de risico s. Aanleidingen worden soms risicosymptomen of waarschuwingssignalen genoemd. Aanpak Een specifiek type beroeps- of managementactiviteit die bijdraagt aan de uitvoering van een proces en die één of meerdere methoden en technieken kan aanwenden.

29 28 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t Acceptatie Zie Accepteren. Acceptatiecriteria Die criteria, inclusief voortgangsvereisten en essentiële condities, waaraan voldaan moet zijn voordat de Opleveringen kunnen worden geaccepteerd. Accepteren Formeel aanvaarden dat een Oplevering echt, goed, geschikt en compleet is. Achterwaartse berekening De berekening van de laatst mogelijke einddatums en de laatst mogelijke begindatums van die activiteiten die nog niet voltooid zijn. Dit wordt berekend door vanaf de einddatum van het project terug te werken door het Netwerk. De einddatum kan berekend worden in een Voorwaartse berekening of kan bepaald zijn door de klant of de projectsponsor. Zie ook Netwerkanalyse van het tijdplan. Activiteit Een onderdeel van werkzaamheden die uitgevoerd worden in de loop van het project. Zie ook Geplande activiteit. Activiteitenlijst Een kolommenrapport met activiteiten, Activiteitenbeschrijving, Activiteitsidentificatiecode en een voldoende gedetailleerde scopebeschrijving, zodat teamleden begrijpen wat er gedaan moet worden. Activiteit-op-knooppunt Zie Arrow Diagramming Method. Activiteit-op-pijl Zie Precendence Diagramming Method. Activiteitenbeschrijving Een korte omschrijving voor elke activiteit, die samen met een Activiteitsidentificatiecode gebruikt wordt om de activiteiten in een tijdplan van elkaar te kunnen onderscheiden.

30 p m i-nl l e x i c o n vo o r pro j e c t-, p r o g r a m m a- en po rt f o l i o m a nag e m e n t 29 Activiteitscode Eén of meer numerieke of tekstuele waarden die de karakteristieken van een Werkpakket aangeven of op een andere manier de activiteit indelen in een Categorie, zodat in een rapport de activiteiten gefilterd of gesorteerd kunnen worden. Activiteitsduur De tijdsduur in kalendereenheden tussen het begin en het einde van een activiteit. Zie ook Werkelijke tijdsduur, Oorspronkelijk geplande tijdsduur en Resterende tijdsduur. Activiteitsidentificatiecode Een korte, unieke numerieke of tekstuele code toegekend aan elke activiteit om die activiteit te kunnen onderscheiden van andere activiteiten. Deze code is uniek binnen een Project-netwerkdiagram. Activiteitskenmerken Eén of meer kenmerken van iedere activiteit die in de activiteitenlijst voorkomt. Activiteitskenmerken zijn onder andere: activiteitssoorten, Voorafgaande activiteiten, Volgende activiteiten, Logische relaties, Voorsprongen en Vertragingen, Vereiste middelen, Opgelegde datums, Beperkingen en Veronderstellingen. Administratieve afsluitingsprocedure Procedure die alle activiteiten, interacties, rollen en verantwoordelijkheden (voor zover die nodig zijn voor de uitvoering van de administratieve afsluiting van het project) documenteert. Adresboek van het projectteam Een gedocumenteerd overzicht van Projectteamleden, hun rollen in het project en hun adres- en contactgegevens. Afhankelijkheid Zie Logische relatie. Afsluitingsprocessen De processen om formeel alle activiteiten van een project, fase of programma te beeindigen en om het voltooide product aan anderen over te dragen; of om een gestopt project, fase of programma af te sluiten.