Nieuwsbrief Floron District 23 Noord-Brabant Baronie

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Floron District 23 Noord-Brabant Baronie Oktober 2011 Een bijzonder seizoen Beste florist, Een bijzonder seizoen loopt ten einde, in ieder geval voor wat betreft de weersomstandigheden. Je zal je het voorjaar vast nog herinneren: een van de warmste, zonnigste en droogste sinds de regelmatige weerwaarnemingen in En dat merkten we ook aan de flora en vegetatie in Midden-Brabant. Veel soorten begonnen eerder te groeien, de bloei kwam een aantal weken eerder dan gemiddeld en sommige vegetaties droogden zodanig uit dat het leek of er zich een Mediterrane zomerstop zou voordoen. De zomermaanden zorgden echter voor een heel ander beeld, met overvloedige regen en weinig zon. Vegetaties begonnen zich wat te herstellen en naar het einde van de zomer toe leken veel plantensoorten aan een tweede bloei toe te zijn. We hopen dat de regen van de zomer je niet heeft tegengehouden om de natuur in te trekken en streeplijsten in te vullen en we kijken uit naar de resultaten. Wellicht kan je bijzondere waarnemingen met ons delen tijdens de districtsbijeenkomst op 8 november. Hopelijk tot dan! Voor nu alvast veel leesplezier met deze nieuwsbrief. Ben, Jacques en Ronald Weiland met Fluitekruid (foto: Ben Delbaere) Het nieuwe strepen Aangestuurd door het Landelijk bureau van Floron hebben we je deze zomer uitgenodigd om mee te doen met het experiment het nieuwe strepen. Het doel hiervan was om na te gaan wat de trefkans is om typische soorten te vinden in een geselecteerd habitat (de heide) tijdens een kort eenmalig bezoek. Hiertoe had Floron een protocol opgesteld, wat onder andere inhield dat de testhokken minimaal door twee personen onafhankelijk van elkaar gestreept moesten worden.

2 In ons District bevonden zich drie geselecteerde km-hokken voor dit experiment. En we zijn erin geslaagd om ze alle drie door minstens twee verschillende floristen te laten inventariseren. Goed werk! Op de analyse van dit experiment door het Landelijk Bureau is het nog even wachten, maar we kunnen al wel verklappen dat van de zes typische soorten die in deze methode opgespoord moesten worden er vier werden aangetroffen: Stekelbrem, Liggende vleugeltjesbloem, Borstelgras en Kruipbrem. Klein warkruid en Liggend walstro werden bij deze tellingen niet teruggevonden. In het totaal werden in de drie heidegebieden samen door vier waarnemers 76 soorten aangetroffen. Kruipbrem (Genista pilosa) (foto: Saxifraga/Jan van der Straaten) Belangrijkste waarnemingen van 2011 Bij het opstellen van deze nieuwsbrief werden nog geen streeplijsten ingediend dus kunnen we je ook nog niet melden of daar iets bijzonders tussen zat. Hieronder vind je een greep uit de zeldzaamste waarnemingen die doorgegeven zijn via waarneming.nl. Mogelijk is niet alles hiervan al gevalideerd. Soort Gebied Waarnemer Dennenwolfsklauw (Huperzia selago) Drijvende egelskop (Sparganium angustifolium) Geel viltkruid (Filago lutescens) Waalwijk Zuidewijn Gastel Stevensbeek Lactariabossen Kees Hoevenaar, Peter Meininger, Ed Michels Sjef Lamers Marcel Bolten, Jan-Jaap Spaargaren Gele zegge (Carex flava) Waalwijk Labbegat Peter Meininger Geschubde mannetjesvaren (Dryopteris affinis) Hilvarenbeek Roovertse Heide en Bossen Maarten Mandos Gifsla (Lactuca virosa) Tilburg Centrum Frank Gijselhart Kartuizer anjer (Dianthus carthusianorum) Breda Nieuw Wolfslaar; Brabantse Biesbosch - Biesboschmuseum Marcel Baartmans; Theo Muusse, Ton Denters, André Goedhart

3 Soort Gebied Waarnemer Karwijselie (Selinum carvifolia) Kleine bergsteentijm (Clinopodium calamintha) Kleine kattenstaart (Lythrum hyssopifolia) Kromhals-amsinckia (Amsinckia lycopsoides) Oranje springzaad (Impatiens capensis) Slanke wikke (Vicia tetrasperma subsp. gracilis) Vallisneria (Vallisneria spiralis) Baarle-Nassau Merkske Kromme Hoek Cuijk De Beijerd; Breda Boeimeer- West; Tilburg Huis ter Heide Brabantse Biesbosch - Noorder- en Zuidergat van de Visschen Dongen Woudrichem; Brabantsche Biesbosch Deeneplaatweg-Noord Brabantse Biesbosch Pannekoek Brabantsche Biesbosch Deeneplaatweg-Noord Vetblad (Pinguicula vulgaris) Tilburg Huis ter Heide Leikeven Johan van Laerhoven, Ed Michels Louis Geraets; Leon Lemire; Koos Werther Theo Muusse Rob Martens Theo Muusse Waterlepeltje (Ludwigia palustris) Waterlobelia (Lobelia dortmanna) Wilgzuring (Rumex salicifolius) Witte rapunzel (Phyteuma spicatum subsp. spicatum) Zachte hennepnetel (Galeopsis pubescens) Hilvarenbeek Houtakker broek Tilburg Huis ter Heide Leikeven Udenhout De Brand Ulvenhout Ulvenhoutsche Bosch; Breda Wolfslaar; Chaam Landgoed Valkenberg Baarle-Nassau Eikelenbosch Ron Schippers Joyce Collaris, C Vaessen Ed Michels Kartuizer anjer (foto: Saxifraga/Rutger Barendse)

4 Districtsbijeenkomst 2011 Zoals eerder aangekondigd willen we de (potentieel) actieve floristen uit ons District graag ontmoeten en in de gelegenheid stellen om mee te bepalen wat Floron voor hen kan betekenen in Midden-Brabant. Daarom houden we op 8 november een districtsbijeenkomst in het Natuurmuseum Brabant. Helaas is het ons dit keer niet gelukt om een excursie te koppelen aan deze bijeenkomst. Het Natuurmuseum heeft de Luifelzaal aangeboden en we hebben een boeiende lezing over de flora van de Langstraat. Het programma van deze avond: 19:30 Inloop met koffie/thee 20:00 Start en voorstellingsronde Toelichting over Floron door Wout van der Slikke (Landelijk Bureau Floron) Wensen en ideeën van de floristen: wat verlang je van Floron, hoe en wat kan je zelf bijdragen, wat zou je liever anders zien? 21:00 Inleiding door Ad Wagemakers: De Langstraat een bijzonder natuurgebied. Flora en vegetatie, met bijzondere aandacht voor grassen, zeggen en russen 21:45 Uitwisselen van weetjes en bijzondere waarnemingen. Neem gerust herbariummateriaal of foto s mee. 22:15 Afsluiting 22:30 Natuurmuseum gaat dicht Blaaszegge (foto: Ben Delbaere) Het Natuurmuseum ligt vlak bij het Centraal Station van Tilburg. Parkeren kan voor de deur (duur) of in de Knegtel parkeergarage of kom met trein of fiets:

5 Teunisbloemenprobleempjes Als ik voor Floron kilometerblokken onderzoek, neem ik eigenlijk altijd stadsblokken in Tilburg. Vrijwel iedereen wil de stad uit om planten te kijken, terwijl ik juist het stedelijk gebied heel interessant vind. In de stad kom je nogal wat teunisbloemen tegen. Tot een paar jaar geleden stonden er in de 22 e druk van de Heukels Flora van Nederland drie soorten Teunisbloem: Grote teunisbloem, Oenothera erythrosepala (huidige naam O. glazioviana) Middelste teunisbloem, Oenothera biennis Kleine teunisbloem, Oenothera parviflora (huidige naam O. oakesiana) De grootte van de bloemen is een van de belangrijke determinatiekenmerken. De afgelopen jaren zag ik regelmatig teunisbloemen met heel kleine bloemen. Deze kwamen overeen met die van de Kleine teunisbloem. Alleen klopten de overige kenmerken niet. De planten waren fors en stonden rechtop. Ook de bloeiwijzen waren niet weggebogen of teruggekromd, wat ik me wel kon herinneren van de planten die ik weleens in de duinen had gezien. Gelukkig is dit probleem opgelost in de 23 e druk van de Heukels. De Kleine teunisbloem wordt daarin nu Duinteunisbloem genoemd. Mijn nieuwe teunisbloem staat er ook in en blijkt de Zandteunisbloem (O. deflexa) te zijn. In de flora wordt beschreven dat de verspreiding onvoldoende bekend is en dat hij waarschijnlijk niet zeldzaam is in de zuidelijke helft van het land. In Tilburg is het inderdaad geen zeldzame verschijning en is hier algemener dan de Middelste teunisbloem. Maar dit jaar worstel ik weer met een nieuw probleem. Op twee plaatsen vond ik planten van de teunisbloem die Onbekende teunisbloem (foto: Rob Vereijken) wat betreft de grootte van de bloemen tussen die van de Middelste en de Zandteunisbloem in staan. Nu leef ik met de vraag of dit een kruising tussen beide soorten is of dat het weer een andere soort is.

6 Mogelijk dat andere floristen deze verschijningsvorm ook gevonden hebben. Wie kan helpen dit mysterie op te lossen? Rob Vereijken, Pironstraat 7, 5041 GJ Tilburg , Dongevallei Welke florist wil in 2012 een of twee dagdelen samen met Guido Stooker planten inventariseren in de Dongevallei ten westen van Tilburg? Met name personen die goed thuis zijn in waterplanten, wieren en algen zijn welkom. Interesse? Contacteer Guido via Kalender 8 november: Districtsbijeenkomst D23, Natuurmuseum Brabant 17 december: landelijke lezingen- en ontmoetingsdag Floron in Naturalis, Leiden 8-15 juni 2012: districtsoverschrijdend Floron kampeerweekend D18-D23, Lage Zwaluwe. Inschrijven voor 1 mei Details op Landelijk nieuws van Floron Directeur Wouter van Eck is per 1 oktober gestopt bij Floron, na twee jaar directeur geweest te zijn. Frank Saris, voormalig directeur van Sovon, neemt de rol van interim directeur op zich. Frank heeft een grote ervaring met het leiden van een organisatie als Floron en heeft eerder succesvol de rol van interim directeur vervuld bij de Stichting Bargerveen. Hij is beschikbaar voor 2 dagen per week, ingaande 1 november a.s. Zijn taak zal zijn om al het nodige te doen om Floron op het goede spoor te brengen en vervolgens het bestuur te helpen een nieuwe directeur te benoemen. Eind november/begin december verschijnt het nieuwe nummer van FLORONnieuws. B(l)oeiend! Klein warkruid (Cuscuta epithymum (L.) L.) is een van de typische soorten die door Floron geselecteerd zijn voor het project het nieuwe strepen. Vanwege zijn voorkeur voor voedselarme, droge en lichte grond en parasiterende levenswijze op met name Struikheide (Calluna vulgaris) komt de soort veelal in de droge heiden in pleistocene streken voor. Of beter gezegd, kwam. De soort is namelijk in de 20 e eeuw sterk in verspreiding achteruitgegaan. De soort staat dan ook op de Rode Lijst als kwetsbaar. Een mogelijke reden hiervoor wordt gezien in de vergrassing en veroudering van de heide. Klein warkruid heeft namelijk een voorkeur voor jonge heide, zoals die zich regenereert na plaggen of brand.

7 Ook in Noord-Brabant is de achteruitgang aanzienlijk. Volgens de Atlas van Joost Cools (1989) is het aantal uurhokken met waarnemingen meer dan gehalveerd ten opzichte van voor de jaren 50 (van 120 naar 47 uurhokken). In District 23 wordt deze eenjarige uit de Windefamilie nog met name gevonden op de Regte Heide bij Goirle, de Roovertse Heide bij Hilvarenbeek, en Huis ter Heide bij Tilburg. Klein warkruid (of warkruiden in het algemeen) worden ook duivelsnaaigaren genoemd, vermoedelijk vanwege de wijnrode kleur, het woekerende karakter en de gelijkenis met naaigaren. Klein warkruid (foto: Saxifraga/Willem van Kruijsbergen) District 23 Noord-Brabant Baronie Contact: Ben Delbaere, Kreitenmolenstraat 86, 5071 BH Udenhout, ,