Schoonmaak Beveiligen Catering Personeelsdiensten Bouw- en installatietechniek Facility management Jaarverslag 2008

Transcriptie

1 Schoonmaak Beveiligen Catering Personeelsdiensten Bouw- en installatietechniek Facility management Jaarverslag 2008 De juiste mensen op de juiste plek

2 Onzichtbaar Goede dienstverleners stellen zich bescheiden op. Dat komt wellicht ook doordat ze hun werk veelal achter de schermen doen. Vergelijk het met een goed restaurant: de zwarte brigade loopt in de schijnwerpers en krijgt alle complimenten, terwijl het de witte brigade is die in de keuken de hele dag heeft staan zwoegen om alle gasten van een perfecte maaltijd te voorzien. Zo werkt het ook in de facilitaire dienst - verlening. De circa medewerkers van Facilicom werken elke dag hard om hun werk zo goed mogelijk uit te voeren. Soms treden ze voor het voetlicht, maar vaak is hun inzet niet zichtbaar. Ze houden kantoren en fabrieken schoon als iedereen al naar huis is, zijn alert in de meldkamer die slim verstopt is achter spiegelwanden, bereiden lekkere broodjes en verse salades in de keuken van dat hippe bedrijfsrestaurant, onderhouden buiten openingstijden de koel- en tapinstallaties van dat gezellige grand café, vervoeren elke dag honderden passagiers met beperkte mobiliteit op die grote luchthaven, onderhouden de technische installaties in de catacomben van dat prachtige pand waar honderden mensen winkelen, werken en wonen, of geven achter de schermen leiding aan alle facilitaire diensten. In foto s en interviews verspreid door dit hele jaarverslag hebben we ook de dienstverleners in beeld willen brengen die altijd onzichtbaar blijven. Het zijn er maar een paar, Facilicom is gewoonweg te groot om álle medewerkers in dit jaarverslag te eren. Hoezeer we dat eigenlijk ook zouden willen. Want het zijn deze mensen die elke dag, vóór en achter de schermen, even bescheiden als betrokken waarmaken wat Facilicom zijn opdracht gevers belooft.

3 Inhoudsopgave Kerncijfers 6 Directieverslag 8 De belangrijkste thema s van Trend naar integraal uitbesteden zet door 14 Facilicom bouwt en exploiteert kantoor Belastingdienst 15 Gom versterkt marktpositie met overname VBG 16 Facilicom neemt HBD Total Security over 16 Trigion werft 900 mensen voor Schiphol 18 Breijer verbouwt en renoveert Raad van State 19 Facilicom begint eigen Voordeelprogramma 19 Verder ontplooien via het Intern KennisCentrum 20 Ambities op MVO-gebied vastgelegd 20 Integer opereren vastgelegd in bedrijfscode 21 Longtime employment bevordert continuïteit 22 Beloningssysteem aangepast en transparant gemaakt 22 In zes weken tijd 23 restaurants overnemen 23 Facilicom Portaal nieuw communicatieplatform 24 Algemeen en sociaal jaarverslag divisies 25 Schoonmaakactiviteiten 26 Beveiligingsactiviteiten 30 Cateringactiviteiten 34 Personeelsdiensten 38 Bouw- en installatieactiviteiten 42 Advies- en maincontractingactiviteiten 46 Horecadiensten 50 Algemeen en sociaal jaarverslag internationale activiteiten 53 België 54 Frankrijk 56 Engeland 58 Financieel jaarverslag 61 Geconsolideerde balans 62 Geconsolideerde winst- en verliesrekening 64 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 65 Toelichting op de jaarrekening 66 Toelichting op de geconsolideerde balans 68 Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 72 Vennootschappelijke balans 74 Vennootschappelijke winst- en verliesrekening 76 Toelichting op de vennootschappelijke balans 77 Overige gegevens 78 Accountantsverklaring 82 Facilicom Services Group N.V. is formeel een buitenlandse vennootschap, opgericht naar Antilliaans recht, statutair gevestigd te Curaçao en kantoorhoudende te Schiedam, Nederland.

4 Glans aan de dag Werken in een schoon kantoor bevordert de productiviteit en geeft glans aan de dag. Gom zorgt ervoor. Elke dag Facilitair management Altijd een schone entree Facilicom Facility Solutions neemt de aansturing op zich van alle facilitaire diensten en het bouwkundig en technisch onderhoud 4 Gom Specialistische Reiniging adviseert welke inloopmat het beste is en houdt deze perfect schoon Facilicom Services Group Jaarverslag 2008

5 Elk vlekje Onderhoud Een schoonmaker die ook overdag elk vlekje wegwerkt geeft relaties meteen een goede indruk Een bedrijfspand moet er perfect uitzien, veilig zijn en optimaal functioneren. Breijer zorgt voor echt al het onderhoud De receptie als visitekaartje Optimale veiligheid De receptionistes van Trigion Services zijn visitekaartje en verlengstuk van uw professionele organisatie Ruim medewerkers waken over uw veiligheid in Nederland Jaarverslag 2008 Facilicom Services Group 5

6 Kerncijfers Bedragen x in % 2005 in % 2006 in % van omzet van omzet van omzet Bedrijfsopbrengsten % % % Bedrijfskosten ,7% ,5% ,7% Bedrijfsresultaat ,3% ,5% ,3% Financieel resultaat ,2% 981 0,2% 404 0,05% Resultaat vóór belasting ,5% ,6% ,4% Belasting ,9% ,7% ,5% Nettowinst ,5% ,9% ,5% Gemiddeld aantal personeelsleden Balanstotaal Groepsvermogen Aansprakelijk vermogen Werkkapitaal Current ratio 1,6 1,2 1,3 Solvabiliteit in % Omzet per divisie Schoonmaakdivisie x Beveiligingsdivisie x Cateringdivisie x Facility Solutions x Horecadiensten x België x

7 2007 in % 2008 in % van omzet van omzet Bedrijfsopbrengsten Facilicom x % % ,5% ,4% ,5% ,6% ,2% ,3% ,6% ,9% ,4% ,3% ,1% ,5% ,4 1, Bedrijfsresultaat Facilicom x Personeelsdiensten x Bouw- en installatiedivisie x Frankrijk x Engeland x

8 Directieverslag 2008 In de loop van 2008 is Facilicom zich, net als alle andere bedrijven, meer en meer bewust geworden van de economische crisis die zich heeft ontwikkeld. De gevolgen van de crisis voor ons bedrijf zijn in het verslagjaar zeer beperkt geweest. Facilitaire dienstverlening reageert immers vertraagd op economische teruggang. 8 Facilicom Services Group Jaarverslag 2008

9 Facilicom heeft in 2008 volgens plan de magische grens van 1 miljard omzet doorbroken. Dit is een enorme mijlpaal waarmee we Facilicom onbetwist als grootste facilitaire dienst verlener van Nederland op de kaart zetten. Wij zijn er trots op dit te hebben bereikt. De omzet groeide met 12,4% tot 1 miljard. Het rendement liep echter enigszins terug. De nettowinst daalde met 4,25% tot 34.6 miljoen en kwam daarmee uit op 3,5% van de omzet. Onze lange termijn-doelstelling ligt op een nettowinst van 4% van de omzet, en dit doel hebben we in 2008 dus niet gehaald. De oorzaken zijn divers en zullen in dit directieverslag worden beschreven. Ook voor 2009 verwachten wij ons zelf opgelegde norm van 4% niet te zullen halen. Hierbij speelt de bezuinigingsnoodzaak van veel van onze opdrachtgevers een belangrijke rol. Er hebben in 2008 twee overnames plaatsgevonden, beide in Nederland, die voor 20 miljoen (18%) hebben bijgedragen aan de omzetgroei. Het grootste deel van de groei is derhalve autonoom gerealiseerd. Per saldo hebben de overnames in het boekjaar een negatief effect gehad op het bedrijfsresultaat. In 2009 zullen zij echter positief bijdragen aan de concernresultaten. Economische crisis en marktontwikkelingen In alle markten (zowel in Nederland als bij onze buitenlandse activiteiten) hebben we in het laatste kwartaal van 2008 tekenen van stagnatie of terugloop gezien. Onze opdrachtgevers kampen met teruglopende omzetten of mindere vooruitzichten. De economische crisis heeft voor ons bedrijf nog geen concrete financiële gevolgen gehad in Het zijn vooral de vooruitzichten die minder gunstig zijn, maar dat zal pas in de loop van 2009 volledig gaan doorwerken in de cijfers. Een belangrijk aspect is hierbij dat in de meeste Facilicom-bedrijven de lonen als gevolg van CAO afspraken 3% of meer zijn gestegen. Veel CAO s waren al afgesloten voordat de volle omvang van de economische crisis duidelijk werd. Deze kostenstijging is voor Facilicom onvermijdelijk en wordt normaal gesproken meegenomen in de indexering van de aanneemsommen. De verwachting is, dat de in 2009 doorgevoerde prijsaanpassing niet geheel in lijn zal zijn met de reële kostenstijging, met als gevolg een gevoelige terugloop van onze marge. Het zal lastig zijn deze margedaling in 2009 volledig te compenseren. Axxicom Personeelsdiensten is als uitzendbureau ons meest conjunctuurgevoelige bedrijfsonderdeel. De markt voor tijdelijke arbeidskrachten zal naar verwachting nog lange tijd moeizaam blijven. Als klein bureau heeft Axxicom het hier extra moeilijk mee. Om die reden zullen de activiteiten worden gereorganiseerd en zal Axxicom Personeelsdiensten zich met name op interne flexibele arbeid richten en op de dienstverlening aan enkele grote relaties. Als gevolg hiervan zullen de afzonderlijke Axxicom-vestigingen verdwijnen. In de facilitaire markten vragen opdrachtgevers steeds vaker om bezuinigingsvoorstellen. In sommige gevallen tot 40%! Dergelijke besparingen zijn alleen te bereiken door ook onze werkprogramma s aan te passen en leiden op langere termijn tot een afname van de markt. Wij spelen hier zo constructief mogelijk op in en komen hier in de meeste gevallen ook wel uit. Facilicom stelt echter wel zijn grenzen bij bezuinigingen: ieder contract moet voldoende blijven bijdragen aan het resultaat. Kunstmatig de omzet op peil houden door met onverantwoord lage marges te werken is uiteindelijk in niemands belang. Naast deze ongunstige effecten biedt de economische crisis ook kansen. Met het multiservices-concept, waarmee wij opdracht gevers een geïntegreerd totaalpakket aan facilitaire diensten kunnen leveren, zijn aanzienlijke besparingen te bereiken zonder dat de kwaliteit van de dienstverlening noodzakelijkerwijs wordt verlaagd. Met een integrale aanpak zijn zowel op de werkvloer als in de aansturing (bij Facilicom én bij de interne organisatie van de opdracht gever) efficiencyvoordelen te realiseren die leiden tot structureel lagere facilitaire kosten voor onze klanten. Ook in 2008 hebben wij weer enkele grote contracten gescoord die in 2009 zullen worden geïmplementeerd. Wij verwachten dat steeds meer bedrijven en organisaties zullen overgaan tot deze vorm van uitbesteden van hun facilitaire organisatie. Facilicom heeft met zijn brede dienstenpakket een ijzersterke uitgangspositie op deze markt en zal zijn markt - aandeel sterk vergroten in de komende jaren. Op personeelsgebied leidt de economische crisis tot een ruimer aanbod van goede medewerkers. Dat betekent dat de inspanningen van ons management minder gericht hoeven te zijn op het zoeken van kandidaten, en meer op het selecteren van de juiste medewerkers. In 2008 hebben wij deze ontwikkeling nog niet echt zien doorzetten, maar in 2009 constateren we duidelijk een breder aanbod van goede kandidaten voor openstaande vacatures. In combinatie met de goede arbeidsvoorwaarden die Facilicom zijn medewerkers biedt, stelt dat ons nog beter in staat om onze slogan De juiste mensen op de juiste plek waar te maken. Jaarverslag 2008 Facilicom Services Group 9

10 Facilicom wil zijn activiteiten in de gezondheidszorgmarkt uitbreiden. In deze markt wordt immers nog groei verwacht, terwijl de traditionele kantorenmarkt voor facilitaire dienstverlening op lange termijn niet meer zal groeien. In 2008 heeft Gom ZorgSupport verschillende nieuwe klanten gescoord. Axxicom Thuishulp heeft met meerdere zorginstellingen onderhandeld over joint ventures of overname van bedrijfsonderdelen. Helaas zijn wij er niet in geslaagd om onze targets op dit gebied te realiseren. Met betrekking tot de WMOgefinancierde activiteiten is de markt nog erg instabiel en hebben wij de risico s nog als té groot ingeschat. In 2009 zullen wij ons met hernieuwde inspanning op deze markt richten om beter voet aan de grond te krijgen. Facilitaire diensten Nederland Het landelijk werkende schoonmaakbedrijf Gom groeide autonoom met ruim 12% in omzet. In de sterk concurrerende schoonmaakmarkt is dat een goede prestatie, temeer daar de winstgroei gelijke tred hield met de omzetgroei. De laatste maanden van 2008 stond de winst wel iets meer onder druk, en dat zet zich in 2009 voort. De regionale schoonmaakbedrijven liepen gedurende het eerste halfjaar nog iets terug in omzet, maar wisten in het laatste kwartaal weer autonome groei te bereiken. De winst ligt nu bijna overal op een goed niveau. In 2008 werden de activiteiten van VBG schoonmaak overgenomen en geïntegreerd binnen Gom en het regionale bedrijf Basita. De financiële resultaten van de overgenomen activiteiten liggen ver onder die van onze bestaande activiteiten. Het kost veel inspanning om de verliesgevende contracten winstgevend te maken. Dankzij de inzet van ons management en consequente toepassing van de Facilicom-aanpak zien we in het eerste kwartaal van 2009 een structurele verbetering optreden. Trigion Beveiliging groeide met méér dan 25%, vooral vanwege de opstart van een groot beveiligingscontract op Schiphol. Ondanks de aanzienlijke aanloopverliezen die hieraan waren verbonden, verbeterde de winst van Trigion sterk. Oorzaken waren het wegwerken van het verlies in de mobiele surveillance en een sterke focus op de operationele organisatie. Ook Trigion Services ontwikkelde zich prima met een mooie groei van omzet en rendement. De AlarmServiceCentrale plukte in 2008 de vruchten van de investeringen van voorgaande jaren en sloot het jaar met een goed rendement af. De Haven Beveiligings Dienst (HBD Total Security) uit Rotterdam werd in 2008 overgenomen. HBD blijft zich onder eigen naam richten op zijn specialisme: port security. Het bedrijf droeg in 2008 positief bij aan het resultaat, maar de omzet staat in 2009 in de conjunctuurgevoelige haven sterk onder druk. Zoals voorzien groeide Prorest Catering dankzij enkele grote nieuwe contracten met ruim 28%. Het bedrijf bleek prima in staat deze groei op te vangen en wist ook de winst te laten groeien, zij het met een lager percentage dan de omzet. In maart 2009 werd Mondial Catering Services overgenomen en in Prorest geïntegreerd, zodat ook 2009 qua groei goede vooruitzichten biedt. Zoals aangegeven had Axxicom Personeelsdiensten een moeilijk jaar en zijn de vooruitzichten in de uitzendmarkt nog steeds slecht. In 2009 wordt daarom een forse reorganisatie doorgevoerd. Daar staat tegenover dat Axxicom Airport Caddy 18% groeide en een redelijk rendement bereikte. Bij de horecadiensten van Tapwacht heeft de extra aandacht voor technisch onderhoud (naast reinigen) vruchten afgeworpen. Ondanks stagnatie in de reinigingsmarkt, groeide de omzet met 20% en herstelde de winst zich. Facilicom Facility Solutions groeide opnieuw met meer dan 50% en toont daarmee aan dat de markt rijp is voor ons aanbod van multiservices en integrale dienstverlening. Ook voor 2009 zijn de groeivooruitzichten goed. Om deze sterke groei te kunnen waar - maken is verder geïnvesteerd in de organisatie, onder andere in de uitbreiding van de back office. Bij elkaar hebben de facilitaire diensten in Nederland een omzetgroei gerealiseerd van 22% en een winstgroei van 14%. Nederland heeft dus een uitstekend jaar achter de rug, waar we zeer tevreden over zijn. Bouw en Installatie Breijer Bouw en Installatie liet sterk wisselende resultaten zien. De afbouw- en contractonderhoudsbedrijven, beveiligingstechniek en elektrotechniek deden het uitstekend. Deze onderdelen richten zich vooral op onderhoud en op gespecialiseerd werk, waar de marges wat hoger liggen. Ook het bouwbedrijf in Huizen draaide goed. De bouwbedrijven in Rotterdam en Den Haag en de werktuigbouwkundige bedrijven sloten het jaar af met verlies. De maatregelen die al vroeg in 2008 waren genomen om de verliesgevende projecten beter onder controle te krijgen, hebben nog onvoldoende opgele- 10 Facilicom Services Group Jaarverslag 2008

11 verd. Tegenvallers op projecten werden nog te laat geconstateerd, waardoor er niet meer was bij te sturen. Er zijn in 2008 goede vorderingen gemaakt op het gebied van projectbewaking en projectadministratie, waarmee we verwachten dergelijke tegenvallers in de toekomst te voorkomen. De bouw- en installatiemarkt is conjunctuurgevoelig. Breijer heeft dankzij veel contractmatige klanten voor het onderhoud van bestaande gebouwen en complexen minder te kampen met afname van de vraag dan de aannemers van nieuwbouwprojecten. Desondanks lijdt ook Breijer onder de crisis, vooral doordat nieuwbouwaannemers zich nu op de onderhoudsmarkt begeven met als gevolg een veel scherpere prijsconcurrentie. Het beleid is erop gericht vooral de sterke kanten van Breijer zoals (contract)onderhoud en middelgrote projecten, uit te bouwen. De focus zal onder deze marktomstandigheden minder op grote projecten komen te liggen. Buitenland In België groeide de omzet met ruim 10%, gelijkmatig verdeeld over alle activiteiten. Het rendement van de facilitaire diensten (Gom Cleaning en Prorest Catering) daalde enigszins als gevolg van een sterke prijsdruk op de markten. Deze trend is in het eerste kwartaal van 2009 nog niet gekeerd. Voor 2009 staat voor deze bedrijven kostenbeheersing dan ook hoog op de agenda. Dankzij een gunstige rendementsontwikkeling bij Axxicom Airport Caddy, Axxicom Uitzendbureau en Facilicom Facility Solutions bleef de winst van België als geheel in 2008 op peil. Het beveiligingsbedrijf S.A.T. is in april 2009 overgenomen en zal de basis vormen van de verdere uitbouw van onze beveiligingsactiviteiten in België. Het multiservices-concept is daarmee opnieuw een stap dichterbij gebracht. In Frankrijk groeide de omzet van het schoonmaakbedrijf marginaal, maar werd wel een winststijging gerealiseerd, mede door incidentele correcties met betrekking tot sociale lasten. Hoewel het rendement nog steeds niet op het gewenste niveau ligt, lijken de inspanningen op het gebied van de werkorganisatie op de werkvloer hun vruchten af te gaan werpen. Prened Securité was in 2008 nog niet winst - gevend, maar boekte het eerste kwartaal van 2009 een positief rendement en dit belooft structureel te zijn. Axxicom Airport Caddy startte ook in Frankrijk met een contract op vliegveld Charles de Gaulle. Mede als gevolg van teruglopende passagiersaantallen is deze activiteit nog sterk verliesgevend. Onze bedrijven in Engeland wisten in 2008 niet tot positieve resultaten te komen. De omzet van het schoonmaakbedrijf liep terug vanwege verder verlies van klanten van het in 2006 over - genomen bedrijf CPS. Het beveiligingsbedrijf groeide wel, maar wist dit omzetverlies niet te compenseren. Door het afzwakken van de Engelse Pond vertegenwoordigt de omzet in Engeland een nog lagere waarde in euro s in de consolidatie. Zonder een stevige impuls middels een geslaagde aanvullende overname, ziet 2009 er voor Engeland somber uit. Financiële resultaten Zoals al aangegeven is de magische grens van 1 miljard omzet in 2008 doorbroken. Dat is vooral gelukt dankzij de groei van de Nederlandse facilitaire bedrijven. Deze bedrijven hebben een zeer sterke marktpositie. Bovendien zit de operationele organisatie van de facilitaire bedrijven goed in elkaar, waardoor zij ook in moeilijke tijden goed in staat zijn de winstgevendheid te handhaven. Dat het totale rendement is teruggelopen met ruim 4% tot 34,6 miljoen wordt vooral veroorzaakt door mindere resultaten bij de uitzendactiviteiten, de bouw- en installatiesector en in Engeland. Daarnaast werd geïnvesteerd in de thuiszorgmarkt in Nederland en Axxicom Airport Caddy in Frankrijk, terwijl hier tot nu toe nog geen resultaten in zijn bereikt. Overigens werd de nettowinst in 2007 voor 3,7 miljoen positief beïnvloed door eenmalige meevallers, die in 2008 niet optraden. Buiten de normale vervangingsinvesteringen, werd geïnvesteerd in overnames in Nederland. In lijn met ons beleid werd de betaalde goodwill direct afgeboekt van het eigen vermogen. Daarnaast wordt geïnvesteerd in een nieuw ICT systeem, waarmee de informatie - behoefte van de komende decennia kan worden ingevuld. Het financiële beleid van Facilicom is van oudsher zeer prudent. Het bedrijf is volledig met eigen vermogen gefinancierd, er zijn geen lange termijn-verplichtingen van betekenis ten opzichte van externe financiers. In deze onzekere tijden is dat een groot voordeel. Daarentegen zijn de activiteiten in Engeland geheel gefinancierd met eigen middelen, waarbij de groep in 2008 geconfronteerd werd met een aanzienlijk koersrisico dat niet is afgedekt. De solvabiliteit bedraagt 43%. Facilicom werd om die reden wel eens als conservatief beschouwd, maar de economische crisis heeft aangetoond dat dit de meest zekere manier van bedrijfsvoering is. Ook dat is een vorm van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen : onze stakeholders kunnen rekenen op continuïteit. Vooruitzichten 2009 We worden geconfronteerd met een economische crisis van ongekende omvang. Onze bedrijven hebben hier in 2008 nog weinig hinder van ondervonden. Ook het eerste kwartaal van 2009 laat in de concrete financiële resultaten nog geen verdere terugloop zien. Jaarverslag 2008 Facilicom Services Group 11

12 Op alle gebieden zien wij echter de tekenen van een te verwachten teruggang: - Klanten zijn in mindere mate bereid om de jaarlijkse kosten - indexering te betalen. - Uit lopende tenders blijkt dat opdrachtgevers soberder diensten wensen en dat de aanbieders scherper inschrijven. - We voeren bezuinigingsmaatregelen door voor bestaande opdrachtgevers die hun kosten moeten terugbrengen vanwege teruglopende omzetvolumes. - De orderportefeuille van de bouw- en installatiebedrijven is ten opzichte van vorig jaar teruggelopen. - We zien de betalingstermijn van de debiteurenvorderingen verder oplopen. Om deze redenen verwachten wij dan ook een toenemende druk op omzet en rendement in de resterende drie kwartalen in alle bedrijfsonderdelen. Om ons hiertegen te wapenen, zijn begin 2009 al besparingsacties in gang gezet. In alle bedrijfsonderdelen is met de stofkam door de organisatie gegaan met als doelstelling om tussen 0,75 en 1% van de omzet te besparen in de indirecte kosten. De maatregelen die hieruit zijn gekomen worden in de loop van het eerste halfjaar geïmplementeerd. Onder andere zal een transparantere en directere doorbelasting van kosten van het Shared Service Centre naar de werkmaatschappijen ertoe leiden dat bewuster en efficiënter gebruik wordt gemaakt van de centrale diensten. Verder worden in bepaalde bedrijfsonderdelen van Breijer en bij Axxicom Uitzendbureau afslankingsoperaties doorgevoerd die gepaard gaan met een verlies aan arbeidsplaatsen. In sommige gevallen zijn ontslagen niet te voorkomen. Zoals al aangegeven ondervindt Facilicom met zijn multiservicesmogelijkheden ook voordelen van de crisis. Met dit concept kunnen besparingen worden gerealiseerd voor onze klanten. De groei die we hiermee bereiken kan het omzetverlies als gevolg van de economische situatie compenseren. Het zal lastig zijn om in 2009 opnieuw boven de 1 miljard omzet te komen. In tegenstelling tot andere jaren, verwachten wij (los van eventuele acquisities) geen substantiële omzetgroei. Dat zal betekenen dat sommige bedrijfsonderdelen wel moeten groeien om een krimp van andere bedrijven op te vangen. Met de maatregelen die we hebben genomen, verwachten wij onze winst op het niveau van 2008 te kunnen handhaven. Hoewel ook deze verwachting weinig ambitieus klinkt, zal het onder de huidige marktomstandigheden nog veel inspanning van ons management vragen om dit te bereiken. Wanneer zich aantrekkelijke overnamekandidaten aandienen, is Facilicom zeer geïnteresseerd om deze toe te voegen aan de groep. Juist in deze tijd zijn wij in een goede positie om bedrijven zekerheid en continuïteit te bieden. Wellicht dat hiermee de groei van omzet en rendement kan worden gestimuleerd. Maar alleen wanneer de prijswaarde verhouding van de overnamekandidaten verantwoord is: Facilicom blijft prudent als het gaat om investeringen. Het is economisch zwaar weer. Gelukkig is het Facilicom-schip degelijk en goed onderhouden, ligt het op de juiste koers en beschikt het over een ervaren bemanning met de juiste instelling. Met die overtuiging zullen we in 2009 verder bouwen aan ons bedrijf, waardoor we een nóg waardevollere partner worden voor onze opdrachtgevers en medewerkers. Schiedam, 30 april 2009 Drs J.A. Gennissen president-directeur 12 Facilicom Services Group Jaarverslag 2008

13 Schoonmaak Beveiligen Catering Personeelsdiensten Bouw- en installatietechniek Facility management De belangrijkste thema s van 2008 Jaarverslag 2008 Facilicom Services Group 13

14 Aandeel multiservices groeit gestaag Trend naar integraal uitbesteden zet door De ontzuiling in de facilitaire dienstverlening lijkt een feit: de waterscheiding tussen diensten als schoonmaak, beveiliging, catering en bijvoorbeeld technisch onderhoud bestaat nauwelijks meer. Vooral grote bedrijven en organisaties besteden facilitaire diensten steeds vaker samen uit, het liefst bij één partij. De drijfveren zijn duidelijk: een multiservices - contract ontzorgt, is efficiënt, zorgt voor flexibiliteit en levert synergievoordelen op. Facilicom zag ook in 2008 het aandeel multiservices weer gestaag groeien. Onder de nieuwe opdrachtgevers grote namen als Philip Morris, Vopak en ESA ESTEC. Facilicom is er altijd van overtuigd geweest dat het integraal uitbesteden van facilitaire diensten veel voordelen heeft. Sterker nog: het is het fundament waarop het bedrijf ooit is gevestigd, iets dat nog tot uitdrukking komt in de naam, die immers staat voor de facilitaire combinatie. Zeker nu bedrijven en organisaties steeds verder gaan in uitbesteding door zelfs de regie uit handen geven en de eigen rol terug te brengen tot demand management, kunnen zelfs de sceptici zien dat dergelijke concepten wérken. De markt heeft dit signaal opgepikt. Het aantal totaalaanbieders groeit hard, al gaat het vaak om samenwerkingsverbanden tussen meerdere bedrijven. Het toenemend aantal aanbieders is nauwelijks een bedreiging voor Facilicom, integendeel: juist doordat er steeds meer van dergelijke aanbieders zijn, ontwikkelt de markt zich en kunnen de meeste grote marktpartijen een mooie groei noteren, zo ook Facilicom. De kredietcrisis zou deze beweging nog kunnen versterken, omdat bedrijven en organisaties er weer van doordrongen raken dat flexibiliteit een groot goed is. Door meer ondersteunende diensten uit te besteden, kunnen ze zich concentreren op de core business. Het zijn niet de minste opdrachtgevers waarbij Facilicom in 2008 succes had met het aanbieden van een multiservices - contract. Het gaat hierbij overigens vrijwel altijd om tenders waarbij niet alleen scherp wordt gekeken naar de kwaliteit van de dienst verlening en de kosten op de korte en de lange termijn, maar ook of de aanbieder voldoende solvabel is, continuïteit kan bieden en een goed werkgever is en dat alles ook kan staven met successen in vergelijkbare opdrachten. Philip Morris Nederland, Vopak en ESA ESTEC hadden dat vertrouwen en besloten hun facilitaire diensten in handen te geven van Facilicom, vaak inclusief de aansturing van de dienstverlening. De Rijksgebouwen dienst ging nog een stap verder en besteedde ook de bouw en de exploitatie van een kantoor van de Belastingdienst uit aan Facilicom middels een PPS-contract. Bedrijven, organisaties en overheden kunnen tegenwoordig ook makkelijk overgaan tot totale uitbesteding omdat ze niet meer hoeven te vrezen afhankelijk te worden van een multiservices-aanbieder, iets dat vroeger vaak een argument was. De markt heeft zich nu zo goed ontwikkeld dat tenderen, benchmarken en overstappen goed mogelijk is. Het lijkt er dan ook op dat de vraag naar multiservices-contracten en integrale dienstverlening niet alleen zal beklijven, maar ook verder zal groeien. Niet omdat bedrijven en organisaties straks niet meer zonder kúnnen, maar omdat ze niet meer zonder wíllen. Ook Blauw Research ziet groei multiservices Beslissers in de facilitaire dienstverlening ring. Goede tweede in het lijstje van besteden steeds vaker meerdere diensten motivators is het gemak van één uit bij één partij. Bij meer dan de helft van aanspreekpunt. deze multiservices-contracten is sprake Opmerkelijk is dat bij meer dan de helft van maincontracting. Dat blijkt uit de (51 procent) van alle multiservicescontracten sprake is van maincontracting, Imago blauwdruk facilitaire dienstverlening 2008 van Blauw Research. Facilicom is dat wil zeggen dat ook de facilitaire aansturing is uitbesteed. Een forse stijging goed bekend onder de beslissers en staat zelfs op de eerste plaats bij bedrijven van ten opzichte van 2006 toen het bij slechts 100 tot 199 medewerkers. 31 procent van deze contracten ging Maar liefst 45 procent van alle beslissers om deze verdergaande vorm van in de facilitaire dienstverlening heeft een uitbesteding. Vooral kleine organisaties lichte of zelfs sterke voorkeur voor een (68 procent) en grote organisaties multiservices-dienstverlener. Nu al heeft (56 procent) maken gebruik van main - 18 procent meerdere facilitaire diensten contracting, de middelgrote bedrijven bij één partij uitbesteed, dat is 1 procent blijven met 38 procent achter. meer dan in 2006 en maar liefst 5 procent Facilicom scoort goed in spontane meer dan in Van deze 18 procent naamsbekendheid als multiservicesdienstverlener. Ook Gom, Trigion en overweegt één op de vijf om nog méér diensten bij dezelfde aanbieder onder te Prorest komen overigens in deze lijst brengen. Onder de 82 procent beslissers voor. Met deze drie divisies erbij opgeteld, die nu nog niet meerdere diensten bij één is Facilicom zelfs de nummer één in partij heeft uitbesteed, overweegt één op naamsbekendheid bij bedrijven met 100 de vijf dat wel te gaan doen. Belangrijkste tot 199 medewerkers met 25 procent motivatie is de verwachte kostenbespa- naamsbekendheid voor Facilicom. 14 Facilicom Services Group Jaarverslag 2008

15 Voor het eerst PPS-contract gegund aan single party Facilicom bouwt en exploiteert kantoor Belastingdienst Na een lang voortraject heeft Facilicom in 2008 het PPS-contract gewonnen voor de nieuwbouw en exploitatie van het kantoor van de Belastingdienst in Doetinchem. Het is voor het eerst in Nederland dat een dergelijk contract aan één (private) partij wordt gegund. Dat kan alleen doordat Facilicom alle benodigde disciplines in eigen huis heeft. De Rijksgebouwendienst is opdrachtgever voor het pand dat met m 2 huisvesting moet bieden aan 460 medewerkers van de Belastingdienst. De bouw is eind 2008 begonnen, de oplevering staat medio 2010 gepland. Facilicom verzorgt grondverwerving, financiering en bouw, doet vervolgens ook het (technisch) onderhoud en levert schoonmaak, beveiliging en catering. Alles gebeurt met eigen bedrijven. Alleen de architect is ingehuurd. PPS-projecten zijn tot nu toe altijd gegund aan consortia omdat er verder eigenlijk geen enkele partij in Nederland is die het gevraagde totaalpakket kan leveren. Ook Facilicom participeert in diverse PPS-contracten als leverancier van de facilities en het onderhoud. Met dit contract met de Rijksgebouwendienst en de Belastingdienst is bewezen dat Facilicom, waarschijnlijk als enige bedrijf in Nederland, als single party uitvoering kan geven aan zo n allesomvattend PPScontract. Dat komt op het juiste moment: de verwachting is namelijk dat behalve de overheid ook zorg- en onderwijsinstellingen en commerciële partijen integrale huisvestingvraagstukken gaan uitbesteden. Het exploitatiecontract voor het Belastingkantoor loopt tot Facilicom Facility Solutions levert gedurende de gehele looptijd van het contract de facilitaire diensten, inclusief het facility management, en is eindverantwoordelijk voor de exploitatie van het pand. Gom houdt het pand schoon. Trigion is bezig een vernieuwend beveiligingsconcept voor het pand op te zetten. Prorest ontwikkelt het concept voor het bedrijfsrestaurant en gaat het restaurant exploiteren. Breijer doet al het technisch onderhoud. Jaarverslag 2008 Facilicom Services Group 15

16 Top 10-bedrijf met medewerkers Gom versterkt marktpositie met overname VBG Gom Schoonhouden heeft op 15 juni 2008 VBG Schoonmaak overgenomen. Met de overname heeft Gom Schoonhouden zijn marktpositie in Noord- Holland en Midden-Nederland aanzienlijk weten te versterken. VBG Schoonmaak telt medewerkers en werkt voor ministeries, scholengemeen schappen, gemeenten en bedrijven. VBG Schoonmaak werd in 1968 opgericht. Mede dankzij deze overname heeft Gom In 2007 realiseerde het bedrijf een omzet zijn omzet in 2008 zien toenemen met van 25 miljoen euro, goed voor een plaats 20 procent. Dat draagt bij aan het streven in de top 10 van de schoonmaakbranche. van het schoonmaakbedrijf om in 2011 door autonome groei en overnames door te stoten tot de top 3 van de schoonmaakbedrijven, gerekend in omzet. De nieuwe aanwinst is inmiddels volledig geïntegreerd in de Gom-organisatie. De werkzaamheden worden nu onder de naam Gom verricht. Alle schoonmakers zijn werkzaam gebleven op hun vaste locaties, administratie en kader zijn ondergebracht bij de verschillende vestigingen van Gom. Het schoonmaakbedrijf is meteen begonnen om een aantal verliesgevende contracten weer renderend te krijgen. Zelfstandig label naast Trigion Facilicom neemt HBD Total Security over Facilicom Services Group heeft in de loop van 2008 HBD Total Security overgenomen. HBD is als zelfstandig label toegevoegd aan de beveiligingsdivisie van Facilicom. Facilicom heeft met Trigion al een leidende positie in de beveiligingsmarkt. Met de overname van de Rotterdamse haven - beveiliger versterkt Facilicom nu zijn positie in de snel groeiende markt van de port security. HBD is al sinds 1918 actief, eerst onder de naam Haven Controle Dienst, later als Haven Beveiligingsdienst (HBD). Het bedrijf werd in 2002 zelfstandig en realiseerde in 2007 een omzet van 13 miljoen euro. HBD telt circa 300 medewerkers en kent een gezonde groei. Was het bedrijf vroeger alleen actief in het havengebied van Rotterdam, nu behoren ook de haven van Amsterdam en de regio Groot Rijnmond tot het werkterrein. Als zelfstandig label binnen de beveiligingsdivisie van Facilicom behoudt HBD voor - lopig zijn eigen identiteit en opdrachtgevers. Ook op het gebied van personele bezetting zijn geen wijzigingen doorgevoerd. Wel werkt HBD op deelgebieden samen met Trigion: zo zijn de meeste back officefuncties geïntegreerd, zijn de activiteiten van de alarmcentrale ondergebracht in de AlarmServiceCentrale en werkt HBD nu met de systemen van Facilicom. Daarmee zijn in korte tijd belangrijke synergievoordelen gerealiseerd. 16 Facilicom Services Group Jaarverslag 2008

17 Veilig vliegen Trigion zorgt dagelijks voor veiligheid op tal van luchthavens in Nederland. Zowel vóór als achter de schermen Vervoer op maat Kwaliteit is onze reclame Facilicom Media zorgt ervoor dat alle reclamezuilen op Schiphol altijd voorzien zijn van de juiste reclameposters en vult tal van folderdisplays op de luchthaven Axxicom Airport Caddy vervoert op Schiphol jaarlijks zo n passagiers met beperkte mobiliteit Jaarverslag 2008 Facilicom Services Group 17

18 Uitbreiding ook voor Facilicom uniek Trigion werft 900 mensen voor Schiphol Eind november 2007 kreeg Trigion het contract gegund voor de beveiliging van Schiphol. Een nieuwe opdracht die om veel meer medewerkers vroeg. Er resteerden echter maar net iets meer dan twee maanden voordat het contract zou ingaan. Onmogelijk, dacht vrijwel iedereen, maar met het aanboren van werkelijk elk wervingskanaal, veel doorwerken tot in de kleine uurtjes, een goed geoliede wervings- en opleidingsmachine en een bewonderenswaardige inzet van medewerkers is het gelukt. Trigion was al sinds 2005 aanwezig op moest dat aantal zelfs zijn uitgebreid tot Schiphol met een team van 125 mede - ongeveer medewerkers. Tenminste, werkers. Eind november 2007 kreeg het dat was de afspraak. Door onvoorziene bedrijf definitief te horen dat het een nieuwe omstandigheden moest die opschaling opdracht zou krijgen, en wel het cluster echter al vanaf de tweede week na aanvang personeel-, goederen- en gebiedsbeveiliging. Op 1 februari 2008, dus amper twee Trigion kon gelukkig 250 mensen overnemen van het contract worden doorgevoerd. maanden na de gunning, moest Trigion op van collega-beveiliger ICTS-NAS, allemaal Schiphol aantreden met niet langer 125, medewerkers die al opgeleid waren en ervaring hadden op de luchthaven. Maar de rest maar 600 medewerkers, en dan ook nog in geheel andere functies. Tegen de zomer moest het bedrijf zelf werven en opleiden. Met advertenties in landelijke dag bladen, Spits, Metro en op vacaturesites, met banners op Hyves en Facebook, met ambassadeursacties onder Facilicommedewerkers, reclamevliegtuigjes, promotieteams en allerlei opvallende acties kwam de stroom gegadigden in december op gang. Ook zijn er professionele searchbureaus ingezet. Eigen recruiters hebben vervolgens de mensen geselecteerd en getest. De opleiding Beveiliger Beschermd Gebied die de meeste medewerkers moesten doen, is door het eigen opleidingsinstituut gegeven. Het is allemaal gelukt, maar het was een bijzondere operatie. Bij een reconstructie in het blad Veilig kon worden vastgesteld dat Trigion in korte tijd in feite een nieuw bedrijf uit de grond heeft gestampt. Alles was nieuw: de opdracht, het werk, de organi - satie, de mensen, uniformen, auto s en communicatiemiddelen, de faciliteiten en ook de instructies. Dat was zelfs voor Facilicom uniek: nog nooit heeft een van de divisies zo n grote uitbreiding in zo n korte tijd moeten realiseren. 18 Facilicom Services Group Jaarverslag 2008

19 Grootste opdracht in historie bouwbedrijf Breijer verbouwt en renoveert Raad van State Breijer Bouw en Installatie heeft in 2008 de grootste opdracht in zijn historie binnengehaald. En dat ook nog voor een bijzonder en monumentaal pand: de Raad van State. Breijer is door de Rijksgebouwendienst uitverkoren om de tweede fase van de verbouw en renovatie van dit pand uit te voeren. De opdracht levert Breijer 50 miljoen euro omzet op. De verbouwing is in september 2008 gestart en moet in 2011 zijn afgerond. Het gebouwencomplex van de Raad van State beslaat zo n m 2. Het totale complex wordt grondig onderhanden genomen. Breijer gaat het bekende Witte Paleis intern verbouwen en herindelen en voorzien van een nieuw ventilatiesysteem. Het bladgoud uit 1720 wordt gerestaureerd. De andere panden worden geheel gestript, aangepast aan de eisen van deze tijd en van een nieuwe gevel voorzien. Breijer Bouw en Installatie wist de opdracht binnen te halen door een goede prijs te offreren. Dat is onder meer mogelijk doordat Breijer zoveel disciplines in huis heeft. Voordelen zijn dat de opdrachtgever maar één aanspreekpunt heeft en dat Breijer de werkzaamheden perfect op elkaar kan afstemmen en dus veel efficiënter kan werken. De verbouwing moet in 2011 zijn afgerond. Dat geeft Breijer twee en een half jaar om deze aansprekende opdracht uit te voeren. Alleen al de sloopwerkzaamheden, die inmiddels zijn voltooid, besloegen meer dan drie maanden. Breijer heeft een projectteam van tien zeer ervaren mensen samengesteld om de werkzaamheden te coördineren. In totaal zijn ongeveer 100 Breijer-medewerkers bij het project betrokken. De eisen zijn hoog: het betreft hier immers niet alleen een Rijksmonument, het complex is ook een tempel van de Nederlandse democratische rechtsstaat en staat daardoor zeer in de schijnwerpers. Facilicom is zeer vereerd dat de Rijksgebouwendienst Breijer heeft geselecteerd voor dit prestigieuze project. Facilicom begint eigen Voordeelprogramma Facilicom wist al eerder gunstige collectieve regelingen af te sluiten voor medewerkers. Een goed voorbeeld is de collectieve zorgverzekering waar medewerkers al sinds 2006 aan deel kunnen nemen. Dat is een succes. Mede daarom is in 2008 besloten om medewerkers meer voordelen aan te bieden middels het Facilicom Voordeel - programma. Met zo n medewerkers heeft Facilicom natuurlijk een grote inkoopkracht. Het bedrijf heeft bovendien veel ervaring in het grootschalig inkopen van goederen en diensten. Die schaalgrootte en expertise worden nu ook veel meer ingezet om voordelen te behalen voor medewerkers. Het streven is een gevarieerd en kwalitatief pakket voordelen aan te bieden. Het bedrijf doet deze inspanningen omdat het een goede manier is om medewerkers extra te belonen. Het Facilicom Voordeelprogramma bestond in 2008, naast de collectieve zorgverzekering, uit korting op bijvoorbeeld bedrijfsfitness, theatervoorstellingen en sieraden. Voor 2009 wordt onderzocht of het programma uitgebreid kan worden met korting op tanken, parkeren en autohuur en korting op kleding. F A C I L I C O M VOORDEEL PROGRAMMA Uitgangspunt is steeds dat een product of dienst pas in het Voordeelprogramma komt als het voor alle doelgroepen geschikt is en landelijk beschikbaar is. Ook moet het om aantrekkelijke en exclusieve aanbiedingen gaan. Twee andere belangrijke randvoorwaarden zijn dat leveranciers maatschappelijk verantwoord moeten ondernemen en dat ze de gegevens van de Facilicom-medewerkers niet voor andere doeleinden gebruiken. Medewerkers kunnen via een centraal mailadres zelf ideeën indienen voor aanbiedingen. Ook alle afdelingen en divisies worden gestimuleerd om vanuit hun eigen expertise en netwerk met ideeën te komen. Jaarverslag 2008 Facilicom Services Group 19

20 Verder ontplooien via het Intern KennisCentrum Najaar 2008 is Facilicom gestart met het Intern KennisCentrum, afgekort: IKC. Het Intern KennisCentrum organiseert bijeenkomsten voor Facilicommers rond een bepaald thema. Het gaat niet om zakelijke thema s, maar om thema s die gericht zijn op het individu, op persoonlijk bewustzijn en ontplooiing. Onderwerpen in 2008 waren creativiteit en imagineering. Voor 2009 staat bijvoorbeeld het thema maatschappelijk betrokken ondernemen op het programma. Kennis en inzichten opdoen samen met worden. Om de bijeenkomsten kwalitatief Facilicom-collega s. Dat is wat de organi - op een goed niveau te krijgen, kunnen satoren van het Intern KennisCentrum ze putten uit een speciaal budget om na streven. Die organisatoren zijn overigens bijvoorbeeld externe sprekers in te huren. ook gewoon collega s: iedereen kan meehelpen de bijeenkomsten te organiseren of en trok zo n 100 bezoekers. De bijeenkomst De eerste sessie had als thema creativiteit ideeën aan te dragen die behandeld kunnen bood inzicht in het herkennen van het Imagineering en Beleving onbewuste, hoe mensen informatie filteren en het loslaten van oude gewoonten. De tweede sessie draaide om het begrip imagineering, een samentrekking van imagination en engineering. Daarbij werd inzicht gegeven in hoe mensen zich dagelijks laten beïnvloeden en hoe organisaties nadenken over (consumenten)gedrag. Het leidde tot geanimeerde discussies over onder meer co-creatie, inhoud geven aan beleving en zelfs over het logo van Facilicom. De sessies zijn niet direct werk-gerelateerd en hebben niet tot doel om op een directe manier bij te dragen aan de zakelijke ambities van Facilicom. Het initiatief komt voort uit goed werkgeverschap, het bevor - deren van de onderlinge saamhorigheid en het stimuleren van de individuele ontplooiing van medewerkers. Het is in de ogen van Facilicom meegenomen als deze bijeen - komsten op termijn ook positief bijdragen aan de medewerkerstevredenheid en de sfeer in de organisatie en uiteindelijk de ondernemingszin bevorderen doordat er meer buiten de gebaande paden wordt gedacht. Ambities op MVO-gebied vastgelegd Als mensenbedrijf is maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) voor de Facilicom Services Group een tweede natuur. Maar het kan altijd beter, sterker nog: een goed MVO-beleid is erop gericht het ondernemen van een bedrijf maatschappelijk gezien steeds verantwoorder te maken. In 2008 heeft Facilicom besloten daar meer structuur in te brengen. Zo is er voor het eerst een apart MVO-jaarverslag dat niet alleen rapporteert, maar ook ambities vastlegt en vorderingen meetbaar maakt. MVO zit in de genen van Facilicom en er gebeurt van oudsher dan ook al veel op het gebied van duurzaamheid. In de afgelopen jaren is ook langzaam maar zeker steeds meer werk gemaakt van het vastleggen van dit beleid en het formuleren van normen en waarden. Zo is in 2008 op het Facilicom Portaal meer aandacht gekomen voor MVO, waarbij Facilicom duidelijk maakt wat de prestaties en de ambities zijn op de terreinen van people, planet en profit. Ook uit de in 2008 op papier gestelde Bedrijfscode valt veel af te leiden over hoe Facilicom onderneemt en met zijn omgeving omgaat. Facilicom is zich al sinds de oprichting in 1966 bewust dat zorg voor mens, milieu en winstgevendheid past in een beleid dat gericht is op continuïteit van de onderneming, werkgelegenheid en dienstverlening aan de klanten. Dat uit zich onder andere in een personeelsbeleid dat de medewerkers centraal stelt, in een bedrijfsvoering die erop is gericht om de ecologische impact te reduceren en in een financieel beleid dat streeft naar een gezond rendement om daarmee de zelfstandigheid te behouden, de continuïteit te waarborgen en de marktpositie te behouden of liever nog te verbeteren. Om het MVO-beleid meer zichtbaar én beter meetbaar te maken is in 2008 besloten bestaande systemen en werkwijzen te transformeren naar erkende standaarden. Daarbij maakt Facilicom gebruik van de richtlijnen die zijn opgesteld door het Global Reporting Initiative (GRI), een internationaal samenwerkingsverband van bedrijven en des - kundigen dat als kernwaarden heeft: transparency, accountability, reporting and sustainability. Om te garanderen dat het MVO-beleid een vaste plaats heeft in de organisatie, wordt een integraal besturingsmodel geïmplementeerd dat aansluit bij het bestaande ISO 9001-managementsysteem. Met ingang van het verslagjaar 2008 heeft Facilicom bovendien alle prestaties en ambities op dit terrein vastgelegd in een apart MVO-jaarverslag. 20 Facilicom Services Group Jaarverslag 2008

21 De do s and don ts van Facilicom Integer opereren vastgelegd in bedrijfscode Facilicom wil op een zorgvuldige, integere en maatschappelijk verant - woorde manier ondernemen. Dat is iets dat managers en medewerkers bij alles wat ze doen in hun achterhoofd moeten houden. In de Facilicom Bedrijfscode is nu vastgelegd welk gedrag en welk handelen daar wel en niet bij past. Alle zittende managers is gevraagd zich zonder voorbehoud te committeren aan de bedrijfscode en deze ook uit te dragen. Nieuwe medewerkers moeten de code zelfs ondertekenen. De Facilicom Bedrijfscode is opgesteld door gebieden waar medewerkers het bedrijf de directie en besproken met en akkoord vertegenwoordigen. bevonden door de Centrale Ondernemings - De code stelt onder meer dat medewerkers raad. Zorgvuldigheid, integriteit en maatschappelijk verantwoord gedrag zijn altijd Een paar voorbeelden zijn: handelen in strijd niet onrechtmatig mogen handelen. leidend voor het gedrag van Facilicommedewerkers, zo is in de code te lezen. wetgeving, misbruik maken van de eigen met CAO s, personeelsreglementen en sociale Dat geldt op elk terrein: in de omgang met machtspositie en collega s niet respectvol elkaar, met opdrachtgevers, met het milieu behandelen. Ook is vastgelegd dat medewerkers bij mededingingskwesties zuiver en met eigendommen van Facilicom of anderen. De drie begrippen zijn bovendien moeten handelen. Verder staat erin hoe bepalend bij het verkrijgen van opdrachten, om te gaan met het accepteren van relatiegeschenken en het bezoeken van in de mededinging en op alle andere events. De code stelt verder ook normen aan verslaglegging, administratie, facturen en transacties. Juistheid, inzichtelijkheid en controleerbaarheid zijn daarbij de richtlijnen. De bedrijfscode is in feite een vastlegging van de bestaande cultuur van het bedrijf. Veel normen en regels zijn evident en liggen vaak ook al vast in bedrijfsreglementen, CAO s of zelfs het strafrecht. Dat alles nu toch is samengebracht in één document is mede veroorzaakt doordat Facilicom maar blijft groeien en het steeds moeilijker wordt om zicht erop te houden dat iedereen zich gedraagt volgens de do s and don ts van Facilicom. Een andere reden is dat opdrachtgevers bij aanbestedingen steeds vaker vragen om een bedrijfscode op papier. Facilicom legt ook sancties op als de bedrijfscode niet wordt nageleefd. Dat zijn overigens sancties die nu ook al worden gehanteerd: een mondelinge berisping, een schriftelijke berisping en bij een ernstig vergrijp ontslag op staande voet. Mensen die kwalijk gedrag constateren, kunnen in eerste instantie terecht bij de leidinggevende en in tweede instantie bij een toezicht - houder. Anonimiteit van de melder is altijd gegarandeerd. Jaarverslag 2008 Facilicom Services Group 21

22 Facilicom al voorbereid op vergrijzing Longtime employment bevordert continuïteit Facilicom is altijd een voorstander geweest van longtime employment. Door te bevorderen dat mensen lang voor de organisatie werken, blijven kennis en ervaring behouden, is er continuïteit in de dienstverlening en wordt er een veel beter contact opgebouwd met opdrachtgevers. Het streven naar longtime employment is inmiddels tot beleid verheven. Want mensen die intern doorstromen, zijn aantoonbaar succesvoller dan mensen die van buiten komen. Bovendien kan geen bedrijf straks meer zonder langere dienstverbanden vanwege de vergrijzing. Facilicom heeft nooit meegedaan aan de trend om elke drie of vier jaar de strategie om te gooien, de koers te wijzigen en de organisatie te veranderen. Die trend maakt namelijk verandering tot een doel op zich en heeft het jobhoppen bij jonge professionals gestimuleerd. Facilicom hecht daarentegen aan stabiliteit en continuïteit. Dat is niet alleen onderdeel van de bedrijfsfilosofie, het past ook goed bij de wensen van de opdracht - gevers. Want die zijn vooral tevreden over uitbesteding als ze er een stabiele, betrouwbare dienstverlening voor terugkrijgen. Facilicom is ervan overtuigd dat medewerkers met lange dienstverbanden het bedrijf een ziel geven. Dat geldt zeker voor managers en kaderleden. Juist als deze medewerkers al lang bij het bedrijf werken, kunnen ze zich optimaal identificeren met het beleid dat het bedrijf voorstaat, en zullen ze dat beleid ook uitdragen. De managers en kaderleden van Facilicom en de divisies, zo is de ervaring, voelen zich thuis bij de continuïteit, de stabiliteit en de duidelijkheid die Facilicom nastreeft en hebben echt respect voor de medewerkers. Daardoor is het beleid werkelijkheid geworden en is Facilicom uitgegroeid tot een betrouwbare leverancier die bovendien een goed werkgever is. Het streven naar longtime employment wordt niet alleen met de mond beleden. Met tal van opleidingen en ontwikkelprogramma s zorgt het bedrijf ervoor dat managers, kaderleden en talenten hun gehele loopbaan lang profes - sioneel en persoonlijk kunnen blijven groeien, zelfs als ze in een eindfunctie zitten. Ook is er een welbewust beleid om doorstroming mogelijk te maken en te stimuleren. Zo is het streven om 60 procent van alle functies op hoger niveau in te vullen met doorstromers. Dat is overigens ook in het voordeel van het bedrijf, want uit de cijfers blijkt dat medewerkers die intern doorstromen in het algemeen succesvoller zijn in hun nieuwe functie dan mensen die van buiten komen. De kennis en ervaring die Facilicom heeft opgedaan in het bevorderen van longtime employment zorgt ervoor dat het bedrijf weinig vrees hoeft te hebben voor de vergrijzing. Waar andere bedrijven de koers op personeelsgebied drastisch zullen moeten omgooien om voldoende medewerkers te behouden en ook de cultuur in het bedrijf zullen moeten ombuigen, kan Facilicom werken aan het verder uitbouwen van dit langjarige beleid. Een beleid dat overigens ook in de huidige kredietcrisis zijn vruchten afwerpt. Facilicom heeft namelijk tal van mensen in dienst die het bedrijf al eerder door een recessie hebben geloodst. Zij weten hoe daar mee om te gaan, aan welke knoppen ze moeten draaien en waar ze op moeten letten. Die ervaring is veel waard. Actie naar aanleiding uitkomsten MTO Beloningssysteem aangepast en In het laatste medewerkerstevredenheidsonderzoek onder management en staf scoorde Facilicom een 7,3 op het punt van tevredenheid. Toch waren er verbeterpunten. Zo bestond er onduidelijkheid over de beloningsstructuur en de doorstromingsmogelijk - heden en vroegen medewerkers zich af of de secundaire arbeidsvoorwaarden wel marktconform waren. De verbeteringen zijn in 2007 uitgewerkt en in 2008 ingevoerd. Hoewel een tevredenheidsscore van 7,3 heel goed is de landelijke benchmark bedroeg 6,8 waren er toch drie punten waar management en staf kritischer waren. Vertaald naar concrete zaken viel er wel wat te verbeteren op het gebied van salarissystematiek, doorgroei- en opleidingsmogelijkheden en persoonlijke waardering. De salarissystematiek was niet transparant, omdat er maar weinig over op papier stond. In overleg met de Ondernemingsraad en met ondersteuning van Mercer Human Resource Consulting is daarom in 2007 en 2008 een nieuw functiewaarderings- en beloningssysteem opgezet. Alle functies zijn ingedeeld in een transparant belonings - systeem. Ook is bij alle functielevels aangegeven wat de salarisbandbreedte is. Na een grondige evaluatie is het nieuwe beloningssysteem begin 2009 definitief ingevoerd. Het nieuwe systeem moet ook gaan bijdragen aan het bevorderen van de door - 22 Facilicom Services Group Jaarverslag 2008