Ouderpartnerschap & JOGG AAN DE SLAG MET OUDERS ALS ONMISBARE PARTNER. V 14 maart 2017

Transcriptie

1 2017 Ouderpartnerschap & JOGG AAN DE SLAG MET OUDERS ALS ONMISBARE PARTNER V 14 maart 2017

2 Ouderpartnerschap & JOGG Aan de slag met ouders als onmisbare partner Inhoud Ouderpartnerschap & JOGG... 1 Aanleiding... 2 Waarom partnerschap met ouders bij JOGG?... 2 Wat is je rol als JOGG-regisseur?... 3 Beleidsmatig:... 3 Professionals:... 3 Interventies en activiteiten:... 4 Ouderpartnerschap benoemen in de doelen en interventies in je plan van aanpak... 6 Bewustwording bij de betrokken partijen... 7 Verbinden bestaan beleid, bestaande structuren... 8 Scholing van professionals... 9 Wensen en Ouders als partner bij alle bestaande en nieuwe activiteiten V 14 maart

3 Aanleiding Ouders zijn een onmisbare partner in de lokale JOGG-aanpak. Dit document Ouderpartnerschap & JOGG helpt jou als JOGG-regisseur om partnerschap met ouders planmatig vorm te geven en te borgen in de lokale JOGG-aanpak, om uiteindelijk de lokale JOGG-doelstellingen te bereiken. Actief Ouderschap heeft dit document ontwikkeld in samenwerking met Stichting Jongeren Op Gezond Gewicht. We hebben er voorbeelden, ervaringen en werkwijzen uit de pilots in de gemeenten Apeldoorn, Doetinchem en Venlo in opgenomen. Het document is primair geschreven voor JOGG-regisseurs, maar ook interessant voor alle professionals die werken met kinderen en hun ouders (in onderwijs, opvang, zorg, sport, etc.) Waarom partnerschap met ouders bij JOGG? Ouders zijn een onmisbare partner als het gaat om een gezonde leefstijl bij kinderen en jongeren. Waar professionals komen en gaan op de levensweg van het kind, zijn ouders de continue factor in hun hele jeugd. Zij zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding en hebben directe invloed op het eet- en beweeggedrag van het kind. Partnerschap met ouders is dus een voorwaarde om duurzaam resultaat te bereiken in de lokale JOGG-aanpak. We spreken bewust over partnerschap met ouders 1. Daarmee bedoelen we gelijkwaardige samenwerking met ouders, ofwel aansluiten bij de wensen, behoeften en mogelijkheden van iedere ouder. We gaan ervanuit dat iedere ouder wil dat zijn kind gezond blijft. Samenwerken is dus mogelijk met alle ouders, vanuit de gezamenlijke ambitie van JOGG, professionals die werken met kinderen en ouders om kinderen gezond te laten leven. Dit vraagt om een planmatige aanpak vanuit JOGG en om een houding van professionals die gericht is op gelijkwaardige samenwerking met ouders. Ieder vanuit de eigen rol. Een houding waarbij iedere professionals de ouder ziet als expert van zijn kind, nieuwsgierig is, oprechte interesse heeft in de wensen en mogelijkheden van de ouder om elkaar van daaruit te versterken ten behoeve van het kind. Waar voorheen gedacht wordt als we ouders vertellen wat goed is voor hun kind gaan ze het vanzelf wel doen, blijkt dat vaak niet zo te werken. De meeste ouders weten wel wat goed is, maar toch doen ze het niet. De belangrijkste oorzaak hiervoor is stress. Ouders hebben veel ballen in de lucht te houden, hoe meer ballen zij in de lucht moeten houden, hoe lastiger het is om goed te blijven opvoeden. Als Leg jezelf regelmatig de vraag voor hoe je zelf als ouder zou ervaren wat je doet? Zou dat voor andere ouders ook gelden? we blijven zenden wat ouders eigenlijk zouden moeten doen, voegen we alleen maar stress toe en bereiken we een omgekeerd effect. 1 Ouderparticipatie of ouderbetrokkenheid impliceert dat je ouders laat participeren of betrekt bij dingen die jij bedacht hebt, die goed voor ze zijn. Dit staat haaks op de uitgangspunten van gelijkwaardig partnerschap. V 14 maart

4 We hanteren het uitgangspunt dat het werken aan en het behouden van (een gezonde leefstijl en daarmee) een gezond gewicht thuis plezierig en ontspannen moet zijn voor iedere ouder en zijn of haar kind. Alleen op die manier zorgen we voor duurzaam gezond gedrag. We maken contact, zoeken naar wat de ouder belangrijk vindt, wat wensen en mogelijkheden zijn en hoe we elkaar kunnen versterken. (Zie de vijf voorwaarden voor partnerschap) Daarbij is het belangrijk te beseffen dat iedere professional, iedere ouder en ieder kind anders is. Dit vraagt om maatwerk. Wat is je rol als JOGG-regisseur? De JOGG-regisseur is de spin in het web, de verbindende factor. De ouders bestaan niet. Iedere ouder is anders. Een algemene aanpak voor alle ouders volstaat nooit. Als JOGG-regisseur zorg je ervoor dat ouders gelijkwaardige en onmisbare partner zijn in de gehele lokale JOGG-aanpak. Dit doe je door op verschillende niveaus in te zetten: Beleidsmatig: o o o Benoem in de doelen en activiteiten in je lokale plan van aanpak hoe je ouders als partner meeneemt. Je maakt de betrokken partijen (beleidsmakers, partnerorganisaties, politiek) er bewust van dat ouders onmisbare partner zijn en wat dit vraagt van ieder op verschillende niveaus. Je maakt verbinding met bestaand beleid en structuren rond jeugd, waarbij ouderpartnerschap ook een belangrijke voorwaarde voor succes is. Bijvoorbeeld vroeg- en voorschoolse educatie (VVE), onderwijs, sociaal domein, laaggeletterdheid. Hoe kunnen jullie elkaar versterken? Professionals: o Zorg voor scholing van professionals over partnerschap met ouders in gezonde leefstijl (onderwijs, opvang, sport, zorg). V 14 maart

5 Interventies en activiteiten: o Stel als voorwaarde dat ouders altijd meegenomen worden als partner in de interventies en activiteiten binnen de JOGG-aanpak (door bijvoorbeeld GGD/JGZ, onderwijsorganisaties, opvangorganisaties.) Geen activiteiten en interventies meer die alleen gericht zijn op het kind, of waarin we ouders alleen vertellen wat ze moeten doen. o Je zorgt ervoor dat zowel in groepen als op individueel niveau het gebruikelijk wordt om met ouders in gesprek te gaan over wensen en, zodat van daaruit partnerschap rondom het kind kan worden vormgegeven. Hoe verhoudt ouderpartnerschap zich tot de 5 pijlers van de JOGG-aanpak? Ouderpartnerschap loopt dwars door de pijlers heen. Denk bijvoorbeeld aan Politiek bestuurlijk draagvlak: ouderpartnerschap is voorwaarde voor succes in al het gemeentelijk beleid dat te maken heeft met jeugd (bijvoorbeeld jeugdzorg, (passend)onderwijs, sociaal domein, laaggeletterdheid, voortijdig schoolverlaten, etc.) Publiek-private samenwerking (pps): de directeuren en werknemers van de lokale bedrijven zijn ook ouders. Dit biedt nieuwe ingangen om pps vorm te geven! Sociale marketing: ouderpartnerschap gaat nog een slag dieper dan sociale marketing. Van doelgroep naar gelijkwaardige samenwerkingspartner Monitoring en evaluatie: vraag je bij ieder doel en iedere activiteit af of en waarom je hierin met ouders zou moeten samenwerken en hoe je dit wilt invullen. Als je echt samenwerking met een ouder vormgeeft in gezonde leefstijl en het werkt, is je interventie daarmee evidence based. Verbinding preventie en zorg: In gesprek over leefstijl als er nog niets aan de hand is, warme overdrachten en gelijkwaardige samenwerking met ouders van preventie tot en met curatie. V 14 maart

6 Benoemen in de doelen en interventies PvA Ouder als partner bij alle activiteiten Bewustwording betrokken partijen Ouderpartnerschap & JOGG wensen en Verbinden bestaand beleid en structuren scholing professionals Hieronder gaan we in op al de bovengenoemde zaken. Je vindt daarbij voorbeelden en tips. Ook verwijzen we per onderdeel met links naar praktische voorbeelden en tools die je kunt gebruiken. Zie ook: Veelgestelde vragen van JOGG-regisseurs over partnerschap met ouders Op diverse plekken in dit document zijn in kadertjes quotes en tips genoemd, aan de hand van vragen en voorbeelden uit de praktijk. Voordat je aan de slag gaat, is het belangrijk dat je als JOGG-regisseur zelf voldoende kennis opdoet over ouderpartnerschap. Als je zelf weet waarom ouderpartnerschap noodzakelijk is om de JOGG-doelen te bereiken en wat dit vraagt van welke partijen, kun je dat ook op anderen overbrengen en daarmee anderen overtuigen, enthousiasmeren en toerusten. Zijn ouders die niet naar een ouderbijeenkomst komen niet betrokken? Of is het gewoon te saai wat je georganiseerd hebt? Fijn. Dan kun je er iets aan doen! V 14 maart

7 Benoemen in de doelen en interventies PvA Ouder als partner bij alle activiteiten Bewustwordin g betrokken partijen Ouderpartnerschap JOGG Wensen en Verbinden bestaand beleid en structuren Scholing professionals Ouderpartnerschap benoemen in de doelen en interventies in je plan van aanpak Vraag je bij ieder doel en iedere activiteit af of en waarom je hierin met ouders zou moeten samenwerken en hoe je dit wilt invullen. Benoem dit vervolgens waar mogelijk bij ieder doel en iedere activiteit in je plan van aanpak. Daarmee wordt ouderpartnerschap een vanzelfsprekend onderdeel van je lokale JOGG-aanpak. En komt het ook terug in evaluaties. Zie ook: Checklist ouders als partner in je lokale JOGG-doelen Voorbeelden: Doel met ouderpartnerschap Op 6 basisscholen gaan we in gesprek met zoveel mogelijk ouders en teamleden over de gezondheid van hun kinderen. Wat vinden ze belangrijk en wat zijn hun wensen en mogelijkheden als het gaat om voeding en bewegen? We organiseren met het team van school en ouders samen een programma van activiteiten. Op die manier werkt de school toe naar het Gezonde School vignet. Verbinding Preventie en Zorg realiseren door een sluitende ketenaanpak te organiseren waarin een kind met overgewicht/obesitas vroegtijdig wordt gesignaleerd. De JGZ gaat in gesprek gaat met de ouder als gelijkwaardige partner en zij halen er samen een geschikt (zorg)programma bij, waarin de ouder vanaf het begin als partner wordt meegenomen. Doel zonder ouderpartnerschap De omgeving waarin jongeren opgroeien gezonder maken door in 2016 minstens 6 basisscholen te laten starten met het behalen van een vignet Gezonde School Verbinding Preventie en Zorg realiseren door: een sluitende ketenaanpak te organiseren waarin een kind met overgewicht/obesitas wordt gesignaleerd en doorverwezen naar geschikte (zorg)programma s Zie ook: Meer voorbeelden van ouderpartnerschap in lokale JOGG-doelen V 14 maart

8 Benoemen in de doelen en interventies PvA Ouder als partner bij alle activiteiten Bewustwordin g betrokken partijen Ouderpartnerschap JOGG Wensen en Verbinden bestaand beleid en structuren Scholing professionals Bewustwording bij de betrokken partijen Je maakt de betrokken partijen (beleidsmakers, partnerorganisaties, politiek) er bewust van dat ouders onmisbare partner zijn in de JOGG-aanpak en wat dit vraagt van ieder op verschillende niveaus. Hiermee zet je ouderpartnerschap op de kaart. Beleidsmakers kunnen ouderpartnerschap bijvoorbeeld als uitgangspunt benoemen in hun beleid en in hun subsidievoorwaarden opnemen. Organisaties (zorginstellingen, schoolbesturen) kunnen partnerschap met ouders benoemen in hun werkplannen en opnemen in hun werkprocessen (zoals de intake met ouders), hun professionals faciliteren in het volgen van scholing en hen de ruimte bieden voor maatwerk aan kinderen en hun ouders. Bij iedere presentatie die je geeft over JOGG, bij iedere bijeenkomst waar je vertelt over JOGG, benoem je altijd dat samenwerking met ouders onlosmakelijk onderdeel is. En wat je doet om die samenwerking te organiseren. De overlegstructuren waar je bij kunt aansluiten, verschillen per gemeente. Hieronder vind je enkele voorbeelden. Voorbeelden van settings presentaties: Managers kinderopvang, beleidsmakers VVE: Beleidsoverleg vroeg- en voorschoolse educatie (VVE) Iedere ouder is betrokken bij zijn kind en wil dat het gezond is! Onderwijs (besturen, directeuren, beleidsmedewerkers gemeente): LEA vergadering (lokaal educatieve agenda) Gemeenteraadsleden: politieke markt Leerkrachten en jeugdverpleegkundigen: Regionale bijeenkomst Gezonde School Gezonde Schoolkantine, Gezonde Sportkantine V 14 maart

9 Zie ook: Argumenten algemeen en per setting: waarom ouderpartnerschap bij JOGG? Voorbeeldslides over ouderpartnerschap die je kunt gebruiken bij presentaties Benoemen in de doelen en interventies PvA Ouder als partner bij alle activiteiten Bewustwordin g betrokken partijen Ouderpartnerschap JOGG Wensen en Verbinden bestaand beleid en structuren Scholing professionals Verbinden bestaan beleid, bestaande structuren Je maakt verbinding met bestaand beleid en structuren rond jeugd, waarbij ouderpartnerschap ook een belangrijke voorwaarde voor succes is. Bijvoorbeeld VVE, onderwijs, sociaal domein, laaggeletterdheid. Hoe kunnen jullie elkaar versterken? Ga na welk beleid er is rondom ouderpartnerschap in de JOGG-gemeente, waar je bij kunt aansluiten (bijvoorbeeld VVE, sociaal domein, taalontwikkeling, laaggeletterdheid)? Kijk hoe je gezonde leefstijl een plek kunt geven in beleid en processen waarin professionals en ouders samenwerken aan de ontwikkeling van kinderen. Bijvoorbeeld o Veel gemeenten hebben een gemeentelijk plan rondom ouderbetrokkenheid bij VVE. Welke aangrijpingspunten bevat dit voor gezonde leefstijl? Kun je zorgen dat leefstijl hierin een plek krijgt? o Ouderpartnerschap krijgt steeds vaker een plek in beleidsplannen rondom sociaal domein en leesbevordering (zoals Bibliotheek op School, Boekstart in de Kinderopvang). Welke aangrijpingspunten bevat dit voor gezonde leefstijl? Kun je zorgen dat leefstijl hierin een plek krijgt? o VVE-locaties (voorscholen en vroegscholen) zijn verplicht een ouderbeleidsplan te hebben, met daarin een programma van activiteiten. Kun je bijvoorbeeld zorgen dat leefstijl onderwerp van gesprek wordt bij de intake? (Water drinken en fruit of groente eten op de VVlocatie) V 14 maart

10 Veel scholen (basisscholen, voortgezet onderwijs) zijn bezig met het thema ouderpartnerschap (ouderbetrokkenheid, educatief partnerschap). Zij hebben daar plannen op en soms ook werkgroepen. Daar komen ook thema s aan de orde die te maken hebben met gezonde leefstijl. Trakteren is op vrijwel iedere school onderwerp van gesprek. In veel gemeenten worden multidisciplinaire conferenties en scholingsbijeenkomsten voor professionals in VVE over ouderpartnerschap georganiseerd. Hier is misschien ook ruimte voor een workshop over JOGG. Voorbeeld 1: Almere heeft een gemeentelijk ouderbeleidsplan, waarin is vastgelegd door gemeente en partnerorganisaties dat partnerschap met ouders onderdeel uitmaakt van het professioneel handelen van iedere professional die werkt met jeugdigen in Almere. Klik hier voor het Beleidsplan Partnerschap Ouders uit Almere > Voorbeeld 2: Als er op de VVE-locatie een intakegesprek is waar leerkrachten of pedagogisch medewerkers in gesprek gaan met ouders over wensen en, kan daar ook gesproken worden over gezonde leefstijl. Op deze manier is samenwerking vanaf het allereerste moment onderwerp van gesprek. (Bijv. Hier op school is het de afspraak dat er bij het 10-uurtje water gedronken wordt en fruit of groente gegeten wordt. ). De ervaring leert dat het voor scholen eenvoudiger is wanneer dit vanaf groep 1 de regel is, dan dit in hogere groepen te veranderen, wanneer het gebruikelijk is dat er sap/limonade en koek meegaan. Kijk of je dit onderdeel kunt laten worden van het intakeproces en het beleid ook opneemt in de schoolgids Ouder als partner bij alle activiteiten Benoemen in de doelen en interventies PvA Ouderpartnerschap JOGG Bewustwordin g betrokken partijen Ik ging de scholing in met de vraag: Hoe zorg ik ervoor dat ouders doen wat ik zeg. Ik besefte al snel dat ik mijn eigen houding moet veranderen als ik echt met ouders wil samenwerken. Wensen en Verbinden bestaand beleid en structuren Scholing professionals Scholing van professionals Organiseer scholing voor professionals (leerkrachten, pedagogisch medewerkers, jeugdverpleegkundigen, buurtsportcoaches, beweegcoaches, combinatiefunctionarissen, etc.). rondom ouderpartnerschap en gezonde leefstijl. V 14 maart

11 Daarbij komen de volgende zaken aan de orde: Bewustwording: waarom is ouderpartnerschap belangrijk en wat verstaan we eronder? Wat gaat er al goed en wat kan ik nog meer doen? Eenvoudige tips en tools voor het dagelijks werk. Uitwisseling, intervisie Je kunt scholing groot en klein organiseren. In Apeldoorn organiseerden we een workshop voor een gemengde groep professionals, in Blerick voor 60 pedagogisch medewerkers van Spring Kinderopvang en ook een ontbijtworkshop voor de gezinscoaches van Bureau Jeugdzorg en leden van het wijkteam die werken met multiproblem gezinnen. Zie ook: Gebundeld document met voorbereiding, voorbeeld draaiboek, werkvormen, voorbeelden uit andere JOGG-gemeenten rondom de scholing van professionals Benoemen in de doelen en interventies PvA Ouder als partner bij alle activiteiten Bewustwordin g betrokken partijen Wensen en Ouderpartnerschap JOGG Verbinden bestaand beleid en structuren Iedere ouder vindt het fijn om een complimentje te krijgen over zijn of haar kind. Scholing professionals Wensen en Neem het initiatief om gesprekken tussen ouders en professionals over wensen en rondom gezonde leefstijl te initiëren en faciliteren. In gesprek gaan met ouders over wensen en rondom gezonde leefstijl moet vanzelfsprekend worden voor iedere organisatie en iedere professional. Wat vindt u belangrijk voor uw kind als het gaat om gezonde voeding en beweging. Wat gaat er al goed en wat zou u nog willen, hoe kunnen we elkaar daarbij versterken? Het met ouders in gesprek gaan over wederzijdse wensen en is een belangrijke stap om partnerschap met ouders te verstevigen. Enerzijds om zicht te krijgen op wensen, mogelijkheden, drempels van ouders en daar een programma van activiteiten op te ontwikkelen (samen met hen, 1 op 1 of bijvoorbeeld in een partnerschapsteam met enkele ouders en professionals). Anderzijds ontstaat er hiermee een gevoel van gezamenlijkheid (zie 5 voorwaarden voor partnerschap) en wordt hiermee een basis gelegd voor partnerschap. In gesprek gaan met ouders over wensen en is dus belangrijk op verschillende niveaus. Tussen iedere ouder en iedere professional. Maar ook op breder niveau, bijvoorbeeld V 14 maart

12 tijdens bijeenkomsten op school of bij de sportvereniging waarvoor ouders en professionals breed met elkaar hierover in gesprek gaan, onder leiding van gespreksleiders. Waar het bij sociale marketing gaat om inzicht verkrijgen in de doelgroep, gaat het bij ouderpartnerschap om daadwerkelijk samen optrekken met ouders. Voorbeeld 1: Vanaf het eerste moment (intake, kennismakingsgesprek) in gesprek gaan over wat je van elkaar wenst en verwacht, maakt dat je elkaar leert kennen en schept duidelijkheid en een goede basis voor samenwerking. Voor ouders die hun kind voor het eerst naar school brengen, is het bijvoorbeeld niet altijd duidelijk wat er verwacht wordt wat je meegeeft bij het 10-uurtje: koek of fruit, water of limonade/pakje drinken. Voorbeeld 2: Steeds meer scholen organiseren wensen- en avonden, waar alle ouders en teamleden in gemengde groepen met elkaar in gesprek gaan over thema s (samenwerken aan leren, samenwerken aan opvoeden, etc.). Daarbij wordt onder leiding van gespreksleiders ingegaan op wat er al goed gaat en welke wensen er voor verbetering zijn. Trakteren is daar vaak een onderwerp van gesprek. Dit vormt een mooie basis voor een werkgroep van ouders en professionals die hierop samen een programma van activiteiten maakt en uitvoert. Kleine dingen kunnen daarbij al een groot verschil maken. Tijdens een wensen- en avond kan ook specifiek ingegaan worden op gezonde leefstijl. Zie ook: Gesprekstips voor een individueel gesprek met ouders over wensen en Draaiboek wensen- en bijeenkomst met voorbeeld uit JOGG-Venlo Voorbeelden van thema s, vragen en stellingen om in gesprek te gaan over wensen en Leidraad voor gespreksleider wensen- en bijeenkomst Ouders uitnodigen voor wensen- en bijeenkomst V 14 maart

13 Benoemen in de doelen en interventies PvA Ouder als partner bij alle activiteiten Bewustwordin g stakeholders Wensen en Ouders als partner bij alle bestaande en nieuwe activiteiten Stel als voorwaarde dat ouders altijd meegenomen worden als partner in de interventies en activiteiten. (GGD/JGZ, onderwijsorganisaties, opvangorganisaties.) Geen activiteiten en interventies meer die alleen gericht zijn op het kind, of waarin we ouders alleen vertellen wat ze moeten doen. Als we weten welke activiteiten er zijn, wat de wensen, en mogelijkheden zijn van ouders en professionals en welke drempels zij ervaren, kunnen we in aansluiting op de JOGG-doelen bestaande activiteiten upgraden en aanvullende activiteiten ontwikkelen met de partners en met ouders. De JOGG-regisseur zorgt dat bij bestaande initiatieven/activiteiten bij iedere activiteit wordt nagedacht over hoe partnerschap met ouders hierin vormgegeven kan worden. Zie ook: Checklist ouders als partner in je interventies en activiteiten Ontwikkel nieuwe activiteiten waar nog hiaten zijn. Voorbeeld 1: Ouderpartnerschap JOGG Scholing professionals Verbinden bestaand beleid en structuren In veel gemeenten zijn er activiteiten (bijvoorbeeld vanuit buurtsportwerk of brede school) waar niet altijd de kinderen aan deelnemen voor wie ze juist bedoeld zijn. Deze activiteiten kun je stuk voor stuk met elkaar onder de loep nemen. Door met elkaar te kijken hoe je partnerschap met ouders hierin kunt verstevigen kan het succes flink toenemen. Wie zijn de kinderen en hun ouders? Past deze activiteit bij de wensen en mogelijkheden van deze ouders? Wat kunnen we beter doen (denkend aan 5 voorwaarden van partnerschap). Voorbeeld 2: Welke kind zou je graag bij deze activiteit willen hebben? Hoe kun je hierover met die ene ouder in contact gaan vanuit de voorwaarden voor Hoe kun je toch in contact komen met die laaggeletterde ouder of die ouder die de taal niet spreekt? Wees nieuwsgierig naar het verhaal van deze ouder, glimlach, steek je hand uit, ga langs, vraag een andere ouder om te tolken, gebruik Google Translate wees creatief en menselijk, verzin iets! Wij doen in Venlo niets meer zonder ouders binnen de JOGG-aanpak! (Marc Denessen, JOGGregisseur Venlo) V 14 maart

14 partnerschap? Ga je die ene ouder even bellen, eens een complimentje geven, een appje sturen, of vragen of hij/zij er een keer samen met jou heen gaat? Voorbeeld 3: Tijdens een avond op een school over wensen en met ouders en leerkrachten ontstond er een gesprek waarbij een vader aangaf graag judolessen te willen geven aan vaders en kinderen. De aanwezige ouders waren enthousiast. De school vond dit een goed idee, haalde de ouder erbij, faciliteerde de ruimte en ze nodigden samen kinderen en vaders persoonlijk uit. V 14 maart