Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Directie Zuid-Holland Bibliotheek WB360-37

Transcriptie

1 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Directie Zuid-Holland Bibliotheek WB360-37

2 m Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Directie Noordzee

3 Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties In opdracht van: HKU, afdeling Markt auteurs: Ir. J. van der Couwe ir. J.M. Versteegen ing. J.W. Eijdems Datum: mei 2000 NZ

4 Inhoudsopgave 1. Samenvatting en conciusies 5 2. Inleiding en doel nota Inleiding Doel nota 7 3. Historie onderwatersuppleties 9 4 Leermomenten onderwatersuppleties TerHeijde Noordwijk Ameland Katwijk Scheveningen Conciusies onderwatersuppleties en aanbevelingen contracteringswijze Conciusies Aanbevelingen contracteringswijze Toekomstig traject 20 Literatuuroverzicht 21 Bijlagen 1. Overzicht diverse gegevens onderwatersuppletie 2. Toelichting optiecharter contracten bij onderwatersuppleties Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 3

5 1. Samenvatting en conciusies Inleiding In de jaren zijn een 5-tal onderwatersuppleties langs de Nederlandse kust uitgevoerd te weten bij Ter Heijde (1997), Noordwijk (1998), Ameland (1998), Katwijk (1998/1999) en Scheveningen (1999). Het betrof een serie proeven in het kader van een nieuwe, efficiente manier van kustonderhoud die perspectief leek te bieden (Tweede kustnota, Kustbalans 1995; [1]). Deze zijn uitgevoerd op basis van regiecontracten (zgn.optiecharters; zie voor omschrijving; bijlage 2). Doelstelling nota De doelstelling van deze nota, uitgevoerd in opdracht van HKU afdeling Markt, is tweeledig, namelijk: - geven van een kort overzicht van de technische leerpunten van de uitgevoerde onderwatersuppleties; afronden van de proeven van onderwatersuppleties uitgevoerd op basis van optiecharter contracten en de contractuele leerpunten die met deze contractvorm zijn opgedaan (en uitmonden in een aantal aanbevelingen) vast te leggen. Per suppletie worden dan ook de doelen en leermomenten aangegeven. Voor de inhoudelijke, technische evaluatie wordt verwezen naar de afzonderlijke evaluaties [3]. De beschrijving van de morfologische effecten van de betreffende onderwatersuppleties zal de komende ca. 5 jaar geschieden door het RIKZ. Technische conciusies onderwatersuppleties het uitvoeren van onderwatersuppleties is technisch realiseerbaar; dieptemeting m.b.v. satellieten geeft nauwkeurige en snelle resultaten die de voortgang van het werk bevorderen; in het Waddengebied speelt deining vanuit het noorden een hinderlijke rol bij de uitvoering; landwaarts storten van de N.A.P.-5 meterlijn is mogelijk, maar werkt kostenverhogend (t.o.v. zeewaarts storten); schepen moeten geschikt zijn om afwaaiwerk te kunnen doen in andere regio (bv. voldoende lange zuigbuis, aanwezigheid persinstallatie). Contractuele conciusies onderwatersuppletie de kostprijs per m 3 via een optiecharter contract bedraagt ca. 1 /3 a 1 /4 van een reguliere openbaar aanbestede strandsuppletie ; door integratie van werkpakketten langs de kust (onderwatersuppletie, baggeronderhoud in de havens e.d.) is het mogelijk de capaciteit op de baggermarkt optimaal te benutten en zijn betere afspraken met de aannemers mogelijk met betrekking tot inzetbaarheid en beschikbaar heid van het baggermaterieel, hetgeen leidt tot lagere kostprijs; de aannemer heeft bij een optiechartercontract geen financieel voordeel wanneer hij zijn produktieproces verbetert. Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 5

6 Algemene conciusies onderwatersuppleties leveren op basis van voorlopige studies een positieve bijdrage aan de handhaving van de kustlijn; voor de korte termijn is de optiechartercontractvorm aantrekkelijk; het werk is goed uit te voeren en goedkoop; de optiechartercontractvorm nodigt de aannemer niet echt uit tot innovatie over te gaan; baggerbedrijven zijn aannemers van werken en geen reders van schepen; als op uren blijft worden verrekend, kan door de aannemer het principe "another day, another dollar" worden gehanteerd, waardoor de prestatie op termijn zelfs terug gaat lopen of neemt de beschikbaarheid van in te zetten schepen af. Aanbeveling contracteringswijze in de toekomst Aanbevolen wordt om de positieve punten van de optiechartercontractvorm vast te houden en de minpunten op te heffen. De positieve punten van de optiechartercontractvorm zijn: de lage kostprijs; de flexibele inzet van schepen; de eenvoudige combinatie van werken; het omgaan met de markt. De minpunten zijn: Het optiechartercontract is geen structurele oplossing omdat: de aannemer niet gestimuleerd wordt tot produktieverbetering; de filosofie van de aannemer is, dat hij een aannemer van werken is en geen reder (alleen ter beschikking stellen van schepen). Een mogelijkheid om de positieve punten te behouden en aan bovengenoemde minpunten tegemoette komen is een contracteringswijze in de vorm van een samenwerkingscontract, waarbij opdrachtgever en aannemer innig samenwerken met het doel om besparingen op grond van risicobenadering en inventarisatie te bereiken. Deze contractvorm, die afkomstig is van de off-shore gaat uit van: een optimale risicoverdeling tussen opdrachtgever en aannemer; het samen delen van winst en verlies. Toekomstig traject Een mogelijkheid is het starten van een ontwikkelingstrajekt voor het alliantiecontract in nauw overleg met HKU afdeling Markt en in samenwerking met de Bouwdienst, rekening houdend met de volgende uitgangspunten: communicatie over deze contractvorm met de baggersector; het gezamenlijk (opdrachtgever/aannemer) opstellen van een raming van de kostprijs per m 3 zand; het gezamenlijk opstellen van de risicoverdeling; gezamenlijke bepaling van de verdeelsleutel m.b.t. winst en verlies; de huidige charterprijzen. Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 6

7 in hoeverre de verschillen in hydro-meteo omstandigheden (golven, wind en deining) ter plaatse van de Hollandse kust en de Waddeneilanden van invloed zijn op de inzetbaarheid, producties en kosten van de ingezette schepen. Technische leermomenten onderwatersuppletie Ameland Storten zeewaarts van de buitenste brekerzone is goed mogelijk gebleken. 2. Het peilen op traditionele wijze met behulp van echolood, waarbij achteraf een waterstandscorrectie wordt ingevoerd, verhoogt de kans op lodingsonnauwkeurigheden en is minder geschikt om de voortgang van het werk te volgen en om kuberingsberekeningen uit te voeren. Zoals inmiddels gebleken is bij de onderwatersuppleties van Ter Heijde en Noordwijk biedt het peilen met behulp van het RTK-systeem hiervoor de oplossing. 3. Van de totale gestorte hoeveelheid zand is na afloop van het werk ca. 81 % (t.o.v. metingen in het beun) in het stortgebied teruggevonden. Het verschil is o.a. te verklaren doordat in de eindfase van het werk stormen zijn opgetreden. 4. Bij Ameland komt het meer dan bij de Hollandse kust voor dat schepen afwaaien bij een combinatie van lagere windgolven met deining uit het noorden; enerzijds lag het onderwatersuppletiegebied beschut tegen wind uit het zuidwesten, maar bij deining van =1 m uit het noorden lagen de schepen er uit. Contractuele leermomenten onderwatersuppletie Ameland De uiteindelijk gerealiseerde kostprijs van / 2,93/m 3 (waarvan / 0,21/m 3 voor RWS-personeel) is aanzienlijk lager dan de prijs die normaliter geldt bij regulier uitgevoerde zandsuppletie (via een RAW-bestek met verrekenbare hoeveelheden) op de stranden van de Wadden-eileanden (ca. / 10/m 3 ). 4.4 Katwijk De onderwatersuppletie bij Katwijk (door de minister toegevoegd aan het werkschema kustsuppleties 1998 toegevoegd) is uitgevoerd aansluitend aan die van Ameland. Het betrof een hoeveelheid van ca. 0,75 miljoen m 3 die zou worden aangebracht tussen N.A.P. -5 en - 7 meter over een strekking van 2 km (voor verdere details zie o.a. bijlage 1). Bij wijze van proef zou geprobeerd worden landwaarts van de N.A.P. -5 meter lijn te storten. In [3] wordt de uitvoering in technische zin geevalueerd. Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 15

8 Figuur 8 1 Situatie onderwatersuppletie Katwijk / f Nc»rdwijk aan Zee ' Winlocatie Q13C / ca. 12 km f Katwijk aan Zee V''' Onderwatersuppletie "Katwijk" m 4 Het doel van de onderwatersuppletie bij Katwijk was om: ervaring op te doen het landwaarts storten van de N.A.P. -5 meter lijn Technische leermomenten onderwatersuppletie Katwijk 1998/ De proef met het landwaarts storten van de N.A.P. -5 meter lijn is gedeeltelijk geslaagd. Het bleek mogelijk, maarde kosten zijn hoog. Hierbij speelde mee, dat er minder goede weersomstandigheden tijdens de ingezette periode zijn opgetreden. Daarnaast was het (kleine) schip dat dit zou doen niet voldoende uitgerust om bij afwaaien in de Rotterdamse regio te worden ingezet (geen persinstallatie om slib in de Slufter te persen en een te korte zuigbuis waardoor deze de bodem van het Caland/Beer kanaal niet kon bereiken). Toelichting In het algemeen is het zo, dat bij afwaaien de schepen in de Rotterdamse regio worden ingezet; de baggerschepen moeten dan bij deze wind wel kunnen storten op Loswal Noord; wanneer de ingezette schepen te klein zijn, is dit in verband met de zeegang niet meer mogelijk. Wanneer bij een nog meer toenemende wind ook grotere schepen niet meer kunnen storten op Loswal Noord, worden deze ingezet bij onderhoud in het Rotterdamse binnengebied en bij het persen van baggerspecie in de Slufter. Essentieel is dus, dat schepen die op onderwatersuppleties worden ingezet bij afwaaien kunnen werken in de Rotterdamse regio en uitgerust zijn om te kunnen persen in de Slufter. 2. Van de totale gestorte hoeveelheid zand is na afloop van het werk ca. 98 % (t.o.v. metingen in het beun) in het stortgebied teruggevonden. Contractuele leermomenten onderwatersuppletie Katwijk De uiteindelijk gerealiseerde kostprijs bedroeg / 3,16/m 3 (waarvan / 0,26/m 3 RWS-personeel). 4.5 Scheveningen De onderwatersuppletie bij Scheveningen is uitgevoerd aansluitend aan die van Katwijk. Het betrof een hoeveelheid van ca. 1,5 miljoen m 3 die zou worden aangebracht tussen N.A.P. -5 en - 7 meter over een strekking van ca. 2,75 km (voor verdere details zie o.a. bijlage 1). In [3] wordt de uitvoering in technische zin geevalueerd. Het doel van de onderwatersuppletie bij Scheveningen was om: Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 16

9 2. Inleiding en doel nota 2.1 Inleiding In de jaren zijn door directie Noordzee in opdracht van de directies Zuid-Holland en Noord Nederland een 5-tal onderwater-suppleties langs de Nederlandse kust uitgevoerd op basis van regiecontracten (zgn. optiecharters; zie voor toelichting op optiechartercontract: bijlage 2), te weten bij Ter Heijde (1997), Noordwijk (1998), Ameland (1998), Katwijk (1998/1999) en Scheveningen (1999). In deze nota wordt een korte terugblik gegeven op de uitgevoerde onderwatersuppleties, die gerealiseerd zijn in verband met in de 2 e kustnota gestelde vragen met betrekking tot de toepasbaarheid en uitvoerbaarheid van deze methode van instandhouding van de kust. 2.2 Doel nota De doelstelling van deze nota, uitgevoerd in opdracht van HKU afdeling Markt, is tweeledig, namelijk: geven van een overzicht van de technische leerpunten van de uitgevoerde onderwatersuppleties; afronden van de proeven van onderwatersuppleties uitgevoerd op basis van optiecharter contracten en de contractuele leerpunten die met deze contractvorm zijn opgedaan vast te leggen. Leeswijzer In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de historie van de onderwatersuppletie. In hoofdstuk 4 wordt per onderwatersuppletie ingegaan op de leerdoelen, de technische en contractuele leerpunten In hoofdstuk 5 worden (technische en contractuele) conciusies m.b.t. de uitgevoerde onderwatersuppleties getrokken en aanbevelingen gedaan ten aanzien van de contracteringswijze met een voorstel voor een mogelijk toekomstig traject. Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 7

10 3. Historie onderwatersuppleties De zandige kust van Nederland (duinen en stranden) is onder invloed van wind, golven en getijstroming voortdurend in beweging. Vanuit het verleden is reeds bekend, dat de zee geeft en neemt. Dit betekent, dat in de loop van de tijd sommige stukken van de kust aanzanden, terwijl andere gedeelten aan achteruitgang (erosie) onderhevig zijn. In 1990 heeft de regering besloten de kust te handhaven. De reden hiervoor is, dat duurzaam handhaven van de veiligheid tegen overstromen en duurzaam behoud van het duingebied voor natuur en recreatie en waterwinning van groot nationaal belang wordt geacht. Jaarlijks trekt het Rijk ca. / 60 miljoen uit voor het aanvullen van zand (suppleren) op de geerodeerde kustvakken. In verband hiermee worden jaarlijks diverse zandsuppleties langs de kust uitgevoerd. Door de minister van Verkeer en Waterstaat wordt hiervoor jaarlijks een suppletieprogramma vastgesteld. Een veel toegepaste methode is daarbij om zand dat op zee met behulp van sleephopperzuigers wordt gewonnen door middel van persleidingen rechtstreeks op het strand te spuiten. In het begin van de negentiger jaren heeft het idee postgevat om in plaats van het zand op het strand te spuiten (de zogenaamde reguliere strandsuppletie) het zand aan te brengen op de vooroever in de vorm van een onderwatersuppletie.algemene gedachte bij een dergelijke onderwatersuppletie was, dat de effectiviteit en kosten de helft bedragen van een reguliere strandsuppletie.de winst zou dan met name liggen in het feit dat er meer zand in het totale kust systeem wordt gebracht voor eenzelfde prijs en dat er minder hinder voor de recreatie is bij de uitvoering [2]. In 1993 is een onderwatersuppletie uitgevoerd bij Terschelling ter grootte van ca. 2 miljoen m 3. Het betrof een in Europees verband uitgevoerd (en gefinancierd) proefprojekt (het zgn. NOURTEC projekt). De onderwatersuppletie is openbaar aanbesteed. Het contract was een RAW-bestek met verrekenbare hoeveelheden.op basis van nacalculatie is gebleken, dat de kosten / 5,90/m 3 bedroegen (incl. BTW en excl. RWSkosten). Uit een eind 1996 uitgevoerde evaluatie [4] bleek, dat de in 1993 aangebrachte zandhoeveelheid op de vooroever uit het oogpunt van kustonderhoud als positief moet worden beoordeeld. Figuur 1 Situatie onderwatersuppletie Terschelling Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 9

11 In de tweede kustnota ([1], Kustbalans 1995) is aangegeven, dat onderwatersuppleties perspectief lijken te bieden voor een nieuwe, efficiente manier van kustonderhoud. Daarbij kunnen op deze wijze tevens de zandverliezen op dieper water worden aangepakt. Als uitvloeisel hiervan heeft de Rijkswaterstaat codrdinatiegroep Kust Beleid (RKB) geadviseerd de in 1997 op het programma staande suppletie bij Delfland (Ter Heijde) in het kader van een proef als onderwatersuppletie uit te voeren, hetgeen na overleg tussen de diverse betrokkenen (directies Zuid- Holland en Noordzee en het Rijksinstituut voor Kust en Zee van Rijkswaterstaat en het hoogheemraadschap van Delfland) is gebeurd. In 1998 stond ervoor Ameland een suppletie op het programma die mogelijk als een onderwatersuppletie zou worden uitgevoerd. Gezien de gunstige prijs/kwaliteit verhouding van de onderwatersuppletie van Ter Heijde en de inmiddels opgedane positieve ervaringen, heeft de minister het (vrijkomende) geld dat aanvankelijk voor een (duurdere) strandsuppletie bij Ameland was gereserveerd, aangewend voor gewenst kustonderhoud in de vorm van onderwatersuppleties bij Katwijk en Noordwijk. Daarna is door de beheerder (directie Zuid-Holland) aangegeven dat het kustonderhoud bij Scheveningen eveneens zou worden gerealiseerd in de vorm van een onderwatersuppletie. Gedurende 5 jaar na iedere uitgevoerde onderwatersuppletie zal het RIKZ de aspecten evalueren betreffende de morfologie, zodat dan (uit kostenoogpunt en efficientie) meer definitieve vergelijking kan plaatsvinden tussen onderwatersuppleties en strandsuppleties. Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 10

12 4. Leermomenten onderwatersuppleties 4.1 Ter Heijde Als uitvloeisel van de tweede kustnota waarin is aangegeven, dat onderwatersuppleties perspectief lijken te bieden voor een nieuwe, efficiente manier van kustonderhoud, is in 1997 bij Ter Heijde (kustvak Delfland) in het kader van een proef een onderwatersuppletie uitgevoerd. Het betrof een hoeveelheid van ca. 1 miljoen m 3 die zou worden aangebracht tussen N.A.P. -5 en - 8 meter (voor details zie bijlage 1). In [3] is de uitvoering in technische zin geevalueerd. Figuur 2 Situatie onderwatersuppletie Ter Heijde Het doel van de onderwatersuppletie bij Ter Heijde was om na te gaan: of deze technisch uitvoerbaar was; wat de uitvoeringskosten zouden bedragen. Technische leermomenten onderwatersuppletie Ter Heijde Gebleken is, dat het in technische zin goed mogelijk is met een sleephopperzuiger (diepgang ca. 5 m, beuninhoud ca m 3, lading ca m 3 zand) een onderwatersuppletie uit te voeren. De ingezette sleephopperzuiger (Amazone) kan doorwerken tot significante golfhoogten van Hs ~ 1.75 m. 2. Gebleken is, dat het toegepaste lodingsysteem met behulp van satelliet bepaling (RTK-systeem) nauwkeurig en efficient is. Lodingen zijn snel beschikbaar en er kan goed ingespeeld worden op nog te verrichten werkzaamheden (stortplan). Besloten is om zo mogelijk bij volgende onderwatersuppleties eveneens gebruik te maken van het RTK-systeem. 3. Van de totale gestorte hoeveelheid zand is na afloop van het werk ca. 86 % (t.o.v. metingen in het beun) in het stortgebied teruggevonden. Aan het tevoren gestelde criterium, dat meer dan 75 % (t.o.v. metingen in het beun) van het gesuppleerde zand zou moeten worden teruggevonden binnen het ontwerp werd dan ook ruimschoots voldaan. (Het verschil is te verklaren uit meetonnauwkeurigheden in lodingen en peilingen in het beun, zetting, tussentijdse verplaatsing van Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 11

13 zand uit het stortvak als gevolg van stroom en golven; het verschil moet dan ook niet als verlies beschouwd worden maar als onderdeel in het totale zandvolume van de vooroever). Contractuele leermomenten onderwatersuppletie Ter Heijde Hoewel de aansturing van de aannemer plaats vond op basis van een charterovereenkomst (met inzet-verplichting) en niet op basis van een prestatie-verplichting) is er door een continue aansturing van RWS-personeel een goed werk gerealiseerd. 2. De uiteindelijk gerealiseerde kostprijs voor het aanbrengen van het zand doorde aannemer, werklodingen en RWS-personeel bedroeg /1,89/m 3 (incl. BTW-0% tarief). Het aandeel voor RWS-personeel bedroeg hierin / 0,30/m 3. De prijs per m 3 is dus aanzienlijk lager dan de prijs die normaliter geldt bij een regulier uitgevoerde zandsuppletie op het strand. Zo bedroegen de totale kosten van de in 1997 uitgevoerde strandsuppletie bij Delfland (ten noorden van Ter Heijde) bij een hoeveelheid van m 3 zand / 9,58/m 3 (incl. BTW en excl. RWS-kosten). Dit was een RAW-bestek. Huidige situatie (eind 1999). er ligt in het suppletievak nog ca 80 % van de aangebrachte hoeveelheid zand; aan de randen is een zekere schaduwwerking te zien; Figuur 3 Verloop zandvolumes onderwatersuppletie Ter Heijde (uit [5]) Volumes (m 3 ) x 1000 Suppletie vak Datum het aangebrachte zandbanket verplaatst zich conform de verwachtingen in landwaartse richting, waardoor dit zand een grotere bijdrage levert aan de kusthandhaving; de Momentane Kustlijn (MKL) bevindt zich voor het eerst zeewaarts van de Basis Kustlijn (BKL). Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 12

14 Figuur 4 Ontwikkeling van de MKL (raai ) in de tijd (uit [5]) 4.2 Noordwijk In 1997 heeft de minister van Verkeer en Waterstaat op basis van adviezen van het Provinciaal Overleg Kust (POK) Zuid-Holland, de suppleties ter hoogte van Noordwijk en Katwijk aan het werkschema kustsuppleties 1998 toegevoegd. Deze zouden beide in de vorm van onderwatersuppleties worden uitgevoerd. Voor Noordwijk betrof het een hoeveelheid van ca. 1,25 miljoen m 3 die zou worden aangebracht tussen N.A.P. -5 en - 7 meter over een strekking van 3 km (voor details zie bijlage 1). In [3] is de uitvoering in technische zin geevalueerd. Figuur 5 Situatie onderwatersuppletie Noordwijk Onderwatersuppletie "Noordwijk" Noordwijk aan Zee Het doel van de onderwatersuppletie bij Noordwijk was om: nogmaals op optiecharter-basis een onderwatersuppletie uit te voeren om te zien of de gerealiseerde (gunstige) prijs/kwaliteit verhouding bij Ter Heijde geen 'toevalstreffer' was; ervaring op te doen met meerdere aannemers tegelijkertijd op een werk; inzicht te krijgen in de verschillen in uitvoering en kosten tussen verschillende schepen. Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 13

15 Technische leermomenten onderwatersuppletie Noordwijk Het is goed mogelijk meerdere schepen van verschillende aannemers tegelijkertijd op een werk te hebben; wel is gebleken, dat het beter is om elk schip een eigen stortgebied te geven. Elk schip is dan optimaal bekend waar zich de diepere en ondiepere (gestorte) gedeelten bevinden. 2. Omdat de schepen bij Noordwijk gemiddeld op kleinere diepten (N.A.P. -5 a -7 meter) werkten dan bij Ter Heijde (N.A.P. -5 a -8 meter) en in verband met een geringere bodemhelling (bij Noorwijk ca. 1:200 en bij Ter Heijde ca. 1:100) waaiden de schepen af bij een iets kleinere golfhoogte, namelijk bij Hs «1.4 m (bij Ter Heijde: Hs ~ 1.75 m). 3. Van de totale gestorte hoeveelheid zand is na afloop van het werk ca. 99 % (t.o.v. metingen in het beun) in het stortgebied teruggevonden. Contractuele leermomenten onderwatersuppletie Noordwijk Het optiecharter contract biedt voldoende mogelijkheden om meerdere schepen (max. 3 tegelijk) en aannemers tegelijkertijd op een werk in te zetten; de flexibiliteit van deze contractvorm maakt het mogelijk een optimale verhouding te krijgen tussen produktie en vaste kosten. Figuur 6 Inzet schepen onderwatersuppletie Noordwijk schip/week 'Amazone' 'Zaanstad' 'Volvox Scaldia' 'Saga' 'Coronaut' Usseldelta' 2. De uiteindelijk kostprijs bedroeg / 3,20/m 3 (het aandeel voor RWS-personeel bedroeg hierin / 0,31 /m 3 ); opgemerkt zij dat deze prijs hoger ligt dan die van Ter Heijde, hetgeen te maken heeft met de grotere vaarafstand tussen wingebied en stortgebied. 4.3 Ameland Gezien de positieve ervaringen opgedaan bij de onderwatersuppletie van Terschelling (1993) en mede in verband met de gunstige prijs/kwaliteit verhouding van de inmiddels uitgevoerde onderwatersuppleties bij Ter Heijde werd door de directie Noord-Nederland besloten ook hier een onderwatersuppletie uit te voeren. Het betrof een hoeveelheid van ca. 2.5 miljoen m 3, aan te brengen in het gebied zeewaarts van de buitenste brekerbank op een diepte tussen N.A.P.-5 en -7 meter over een strekking van 8 km. In [3] wordt de uitvoering in technische zin geevalueerd. Het doel van de onderwatersuppletie bij Ameland was om na te gaan: in hoeverre zeewaarts storten van de buitenste brekerzone mogelijk was; Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 14

16 Figuur 9 Situatie onderwatersuppletie Scheveningen Onderwatersuppletie "Scheveningen" alle opgedane ervaringen te bundelen in een onderwatersuppletie; een optimalisatieslag uit te voeren in combinatie met het onderhoud in de haven van Rotterdam. Technische leermomenten onderwatersuppletie Scheveningen Uit de verschilkubering tussen de uitpeiling en inpeiling blijkt, dat er 88% (t.o.v. metingen in het beun) van de aangebrachte hoeveelheid zand in het werk wordt terug gevonden. Het verschil is het gevolg van tussentijdse "verliezen" tijdens de werkperiode ten gevolge van golven en stroom, het verschil in de pakking van het zand op de bodem in de middelen van vervoer en lodingsnauwkeurigheden. Contractuele leermomenten onderwatersuppletie Scheveningen Omdat er ruim voldoende mogelijkheid tot afwaaiwerk was in de Rotterdamse regio en omdat er gelijktijdig met de onderwatersuppletie (in opdracht van de gemeente Den Haag) onderhoudsbaggerwerk in de Scheveningse haven werd uitgevoerd, was er een duidelijke winst te behalen door middel van integratie van deze werken. Hierbij speelde ook een rol, dat bij aankomend onwerkbaar weer op de onderwatersuppletie niet getracht werd de schepen zo lang mogelijk op de suppletie vast te houden (met als gevolg een afnemende productie), maar werden de zuigers al tijdig naar de onderhoudsgebieden gedirigeerd. 2. De uiteindelijk gerealiseerde kostprijs voor het aanbrengen van het zand doorde aannemer, werklodingen en RWS-personeel bedroeg / 2,16/m 3. Het aandeel voor RWS-personeel bedroeg hierin / 0,22/m De aannemer verdient niets aan produktieverbetering. Toelichting. Bij Scheveningen heeft de aannemer gei'nvesteerd in technische verbeteringen van het schip, waardoor een aanmerkelijke verhoging van de productie is opgetreden. Omdat verrekend wordt op basis van uren heeft de aannemer hierbij geen financieel voordeel gehad. Hij heeft gei'nvesteerd om te laten zien, dat hij het werk goed kan doen. Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 17

17 5. Conciusies onderwatersuppleties en aanbevelingen contracteringswijze 5.1 Conciusies Technische conciusies onderwatersuppleties. het uitvoeren van onderwatersuppleties is technisch realiseerbaar; dieptemeting m.b.v. satellieten geeft nauwkeurige en snelle resultaten die de voortgang van het werk bevorderen; in het Waddengebied speelt deining vanuit het noorden een belangrijke rol bij de uitvoering; landwaarts storten van de N.A.P.-5 meterlijn is mogelijk, maar is kostenverhogend. Contractuele conciusies onderwatersuppletie. de kostprijs per m 3 via een optiecharter contract bedraagt ca. 1 /3 a 11A van een reguliere openbaar aanbestede strandsuppletie; door integratie van werkpakketten langs de kust (onderwatersuppletie, baggeronderhoud in de havens e.d.) is het mogelijk de capaciteit op de baggermarkt optimaal te benutten en zijn betere afspraken met de aannemers mogelijk met betrekking tot inzetbaarheid en beschikbaarheid van het baggermaterieel, hetgeen leidt tot lagere kostprijs; de aannemer heeft bij een optiechartercontract geen financieel voordeel wanneer hij zijn productieproces verbetert. Algemene conciusies. onderwatersuppleties leveren op basis van voorlopige studies een positieve bijdrage aan de handhaving van de kustlijn; voor de korte termijn is de optiechartercontractvorm aantrekkelijk; het werk is goed uit te voeren en goedkoop; de optiechartercontractvorm nodigt de aannemer niet direct uit om tot innovatie over te gaan; baggerbedrijven zijn aannemers van werken en geen reders van schepen; als op uren blijft worden verrekend, kan door de aannemer het principe "another day, another dollar" worden gehanteerd, waardoor de prestatie op termijn zelfs terug gaat lopen of neemt de beschikbaarheid van in te zetten schepen af. 5.2 Aanbevelingen contracteringswijze Aanbevolen wordt om de positieve punten van de optiechartercontractvorm vast te houden en de minpunten op te heffen. De positieve punten van de optiechartercontractvorm zijn: de lage kostprijs; de flexibele inzet van schepen; de combinatie van werken mogelijk; het omgaan met de markt. De minpunten zijn: Het optiechartercontract is geen structurele oplossing omdat: de aannemer niet gestimuleerd wordt tot produktieverbetering en niet direct wordt uitgenodigd tot een innovatieve uitvoeringswijze; hiermee op termijn de beschikbaarstelling van schepen door de aannemer in gevaar komt (in de filosofie van de aannemer is hij aannemer van werken en geen reder). Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 19

18 Een mogelijkheid aan bovengenoemde minpunten tegemoette komen is een contracteringswijze in de vorm van een samenwerkingscontract. Deze contractvorm, die afkomstig is van de off-shore gaat uit van: een optimale risicoverdeling tussen opdrachtgever en aannemer; het samen delen van winst en verlies. 5.3 Toekomstig traject Een mogelijkheid is het starten van een ontwikkelingstrajekt voor het alliantiecontract in nauw overleg met HKU afdeling Markt en in samenwerking met de Bouwdienst, rekening houdend met de volgende uitgangspunten: communicatie over deze contractvorm met de baggersector; het gezamenlijk (opdrachtgever/aannemer) opstellen van een raming van de kostprijs per m 3 zand; het gezamenlijk opstellen van de risicoverdeling; gezamenlijke bepaling van de verdeelsleutel m.b.t. winst en verlies; de huidige charterprijzen. Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 20

19 Literatuuroverzicht [1] Kustbalans1995 [2] R. Hillen, P. van Vessem en J. van der Gouwe. Suppletie op de onderwateroever; een reeel alternatief voor strandsuppletie? Dienst Getijdewateren/Directie Noordzee. Notitie GWWS December 1991 [3] Technische evaluates van uitgevoerde onderwatersuppleties. J. van der Gouwe. Technische evaluatie Onderwatersuppletie Delfland. Directie Noordzee. Nota NZ-April J. van der Gouwe, M.P.C. de Jong. Technische evaluatie Onderwatersuppletie Noorwijk. Directie Noordzee. Nota NZ September 1998 J. van der Gouwe. Technische evaluatie Onderwatersuppletie Ameland. Directie Noordzee. Nota NZ Mei J. van der Gouwe, C. van der Vliet. Technische evaluatie Onderwatersuppletie Katwijk. Directie Noordzee. Nota NZ Mei J. van der Gouwe, W. van der Molen. Technische evaluatie Onderwatersuppletie Scheveningen. Directie Noordzee. Nota NZ Oktober 1999 [4] Effectiveness of a shoreface nourishment Terschelling, The Netherlands, Rijkswaterstaat RIKZ, december 1996 (NOURTEC) [5] Evaluatie onderwatersuppletie Delfland, Interimrapportage 1999, Rijkswaterstaat RIKZ Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties 21

20 8 a 0) o < I a < > 2 O > u < = > a a T3 o Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties

21 Bijlage 2 Toelichting optiecharter contracten bij onderwatersuppleties. In optiecharter contracten wordt door de aannemer gedurende een bepaalde periode, een of meerdere schepen (compleet met bemanning) te huur aangeboden tegen een huurprijs per uur. In tegenstelling tot een normaal bestek dat wordt aanbesteed, worden in een optiecharter contract geen eisen aangegeven voor wat betreft de op te leveren zandsuppletie, maar worden werkzaamheden door de opdrachtnemer verricht op aanwijzing van de opdrachtgever. Hierdoor wordt het productierisico weggenomen bij de aannemer en gelegd bij de opdrachtgever. Verder worden in het contract de voorwaarden vermeld waaronder dnz bereid is de schepen in te huren (bijvoorbeeld: van de aannemer wordt geeist dat hij een bedrijfsvaardig werktuig ter beschikking stelt). Tevens worden eisen gesteld voor wat betreft inzetbaarheid, capaciteit en accommodatie voor de opzichters. De opzichters aan boord houden toezicht op de productie en registreren het aantal uren dat de schepen ingezet zijn, i.v.m. betalingaan de aannemer. Uiteindelijk worden de schepen met de beste kosten/baten verhouding ingehuurd en geldt een inzetverplichting voor de aannemer (o.a. afhankelijk van huurprijs en de prestatie van het schip). Een bijzonderheid is, dat voor de inzet van schepen op basis van een optiecharter het BTW tarief 0% bedraagt. Technische en contractuele ervaringen onderwatersuppleties