IBIS WERKLOCATIES De stand in planning en uitgifte van bedrijventerreinen 1 januari 2007 en de uitgifte in 2006

Transcriptie

1 IBIS WERKLOCATIES De stand in planning en uitgifte van bedrijventerreinen 1 januari 2007 en de uitgifte in 2006 ARCADIS en Stec Groep In opdracht van het Ministerie van VROM December 2007

2 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 1 SAMENVATTING 3 1. DOEL EN POSITIE Doelstelling IBIS Definitie bedrijventerreinen Uitvoering en verwerking Non-respons en betrouwbaarheidsindicatie data Positionering ten opzichte van andere databestanden en prognoses BEDRIJVENTERREINEN Uitgifte Aanbod Plannen KWALITEIT Onderscheid naar typologie Prijsgegevens Veroudering en herstructurering AANDACHTSPUNTEN IBIS IN DE TOEKOMST 50 BIJLAGE A OVERZICHT BEDRIJVENTERREINEN OP COROP-NIVEAU 54 BIJLAGE B DEFINITIES VAN BEDRIJVENTERREINEN 55 BIJLAGE C INVULFORMULIER VAN DE IBIS-ENQUÊTE BEDRIJVENTERREINEN 69 BIJLAGE D DE NIEUWE KAART VAN NEDERLAND 74

3 VOORWOORD Met veel genoegen presenteren wij de jaarlijkse IBIS rapportage Hierin vindt u alle gegevens die door de gemeenten en provincies zijn verzameld over onder meer de uitgifte van bedrijventerreinen. Net als vorig jaar namen alle twaalf de provincies deel aan de IBIS registratie. De minister van VROM werkt samen met de decentrale overheden momenteel aan de invulling van het programma voor de duurzame ruimtelijke inrichting van Nederland. We gaan voor een Mooi Nederland! Hierbij is veel aandacht voor bedrijventerreinen. Het is belangrijk, dat er voldoende ruimte is voor bedrijvigheid, maar dit moet wel op een zorgvuldige en efficiënte wijze ingevuld worden. Om tot een zorgvuldige planning van bedrijventerreinen te komen, moet allereerst de ruimtevraag duidelijk in beeld gebracht worden. Alvorens nieuwe terreinen ontwikkeld worden, moet er ook gekeken worden naar het benutten van mogelijkheden van herstructurering en intensivering (de SER-ladder). Ook het stimuleren van een betere regionale samenwerking zal leiden tot een betere benutting van de bestaande ruimte. Hierover worden afspraken gemaakt met het IPO, de VNG en de provincies. IBIS Werklocaties 1

4 De basis voor goede afspraken, is een goed inzicht in de kwaliteit en kwantiteit van huidige en nieuw aan te leggen bedrijventerreinen. IBIS is hiervoor onmisbaar. Elk jaar wordt er hard aan gewerkt om de kwaliteit van het IBIS bestand weer een stukje te verbeteren, op basis van signalen van de provincies die de gegevens verzamelen, en andere gebruikers. De vorig jaar toegevoegde gegevens over herstructurering zijn hier een voorbeeld van, evenals de huidige discussie om tot een eenduidigere typologie te komen. In het kader van deze verbeteringen wordt ook gezocht naar een betere manier om te rapporteren over de kantoorlocaties. Deze gegevens werden niet door alle provincies op dezelfde manier bijgehouden, vandaar dat deze rapportage zich beperkt tot bedrijvenlocaties. Langs deze weg wil het Ministerie van VROM alsmede de bij IBIS betrokken opdrachtnemers, ARCADIS en Stec Groep, de provincies en gemeenten bedanken voor alle energie die is gestoken in de IBIS registratie. De jaarrapportage alsmede meer gedetailleerde gegevens vindt u op de IBIS website ( Drs. J. Schuddeboom Drs. H.W.J. Ovink Drs. P. van Geffen Projectmanager Directeur Visievorming, Ontwerp en Strategie Directie ARCADIS - Ruimte en Milieu Ministerie van VROM - DG Ruimte Stec Groep IBIS Werklocaties 2

5 SAMENVATTING Hier leest u de belangrijkste conclusies over uitgifte, aanbod en planning van bedrijventerreinen, op 1 januari De trend van stijgende uitgifte zet zich ook in 2006 door Na vier jaar van dalende uitgifte, was er vanaf 2004 sprake van een stijging. Deze stijging zet zich dit jaar verder door. Zowel het aantal bedrijventerreinen waarop uitgifte was (488 tegen 446 bedrijventerreinen in 2005); als de netto uitgifte in hectare (842 hectare) namen fors toe (2005: 704 hectare). Hoge uitgiftes zagen we vooral in Noord-Brabant (139,46 hectare netto) en Zuid-Holland (97,10 hectare netto). Ook in Overijssel (89,47 hectare netto), Limburg (87,46 hectare netto) en Friesland (85,76 hectare netto) werd relatief veel grond uitgegeven. De stijging van de uitgifte ten opzichte van 2005 was circa 20%. Vooral in Noord-Holland (met 159%) steeg de uitgifte exorbitant. Hierbij speelt ook de inhaalslag in de gegevensverzameling in deze provincie een grote rol. Ook in Limburg (74%), Gelderland (51%) en Friesland (45%) was de uitgiftegroei sterk. Bedrijventerreinen in aantal stabiel, wel een groter totaaloppervlak Nederland telde 1 januari bedrijventerreinen, één terrein meer dan het jaar daarvoor (3.605). Er worden ook deelterreinen samengevoegd, er zijn dus wel meerdere nieuwe terreinen bijgekomen. Het totale areaal aan bedrijventerreinen is nu bijna hectare bruto. Ten opzichte van vorig jaar een stijging van circa hectare. Deze toename is voor een groot deel te herleiden naar Noord-Holland, waar bijna hectare bruto bijkwam (van op 1 januari 2006 naar op 1 januari 2007). Ook in de provincies Overijssel (van bijna naar ruim hectare bruto) en Gelderland (van ruim naar bijna hectare bruto) nam het areaal bedrijventerreinen toe. IBIS Werklocaties 3

6 Na een aantal jaren van relatieve stilstand is de netto voorraad ook dit jaar gestegen, met ruim hectare. Ook hiervan neemt Noord-Holland het leeuwendeel voor haar rekening (stijging van bijna 750 hectare netto). Andere stijgers: Overijssel (van naar bijna hectare netto), Zuid-Holland (van naar ruim hectare netto) en Gelderland (van naar bijna hectare netto). Koopprijzen van uitgeefbare grond hoogst in Zuid-Holland De koopprijs van uitgeefbare grond op bedrijventerreinen varieert van 35 (gemiddelde minimale grondprijs in Friesland) tot 217 (gemiddelde maximale grondprijs in Zuid-Holland) per m² kavel. Gemiddeld voor alle provincies samen, ligt de verkoopprijs op 88 tot 104 per m² kavel. Er zijn geen duidelijke veranderingen in de grondprijzen opgetreden ten opzichte van voorgaand jaar. In de Randstad ligt de grondprijs, niet verwonderlijk, hoger dan in de rest van Nederland. Dit hangt vooral samen met schaarste en een grotere vraag naar bedrijfsruimte en bedrijventerrein. Het gaat om de drie provincies Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland. Uitgeefbaar aanbod wijd verspreid over de regio s Er is op dit moment hectare netto terstond uitgeefbaar. Niet terstond uitgeefbaar is nog eens hectare netto. Het aantal hectare uitgeefbaar bedrijventerrein nam licht af, met bijna 1,5% ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze daling is voor een groot deel verklaarbaar door de situatie in Noord-Holland. Hier daalde het uitgeefbaar aantal hectare met circa 30 hectare netto. Laten we Noord-Holland buiten beschouwing, dan stijgt het uitgeefbaar aantal hectare met 2%. Beschikbaar aanbod vinden we in veel provincies. In de volgende provincies is meer dan hectare netto uitgeefbaar bedrijventerrein beschikbaar: Noord-Holland, Zuid-Holland, Groningen, Noord-Brabant en Gelderland. De provincie Utrecht heeft het minste uitgeefbaar aantal hectare: 350 hectare netto. Ruim 80% van het uitgeefbaar oppervlak is in handen van gemeenten, bijna 20% in handen van een particulier. IBIS Werklocaties 4

7 Plannen: voor bijna 420 nieuwe bedrijventerreinen Er zijn zachte plannen bekend voor de aanleg van 417 nieuwe bedrijventerreinen. Gemeenten in de provincies Noord-Brabant en Gelderland gaven de meeste nieuwe plannen op: respectievelijk 113 en 65 stuks. Het minste aantal plannen zijn er in Limburg (14) en Zeeland (11). Eenderde deel (33%) van het totale bruto oppervlak bedrijventerrein is momenteel naar schatting verouderd; het gaat om bijna 30% van alle terreinen Momenteel is eenderde van de totale bruto bedrijventerreinenvoorraad in Nederland verouderd, zo gaven gemeenten aan. Het gaat om bijna 30% van alle bedrijventerreinen. Het gaat hier echter om de bovengrens; het werkelijk verouderd areaal ligt naar verwachting lager. Dit cijfer is immers gebaseerd op het totale bruto terreinoppervlak terwijl in de praktijk meestal slechts een deel van het terrein daadwerkelijk verouderd is. IBIS Werklocaties 5

8 1. DOEL EN POSITIE In dit hoofdstuk leest u over het doel van de landelijke inventarisatie van bedrijvenlocaties en de positie van IBIS Werklocaties ten opzichte van andere databestanden. Eerst wordt kort stilgestaan bij het doel van IBIS (paragraaf 1.1), de gehanteerde definities (paragraaf 1.2) en de uitvoering en verwerking van data (paragraaf 1.3). Vervolgens leest u de belangrijkste noties over non-respons bij de inventarisatie door provincies en wordt een indicatie gegevens van de betrouwbaarheid van data (paragraaf 1.4). Tot slot wordt IBIS nog gepositioneerd ten opzichte van andere databestanden en prognoses (paragraaf 1.5). 1.1 Doelstelling IBIS Het doel van de IBIS-inventarisatie is tweeledig: inventariseren van en informeren over alle uitgiftes op nieuwe bedrijvenlocaties in Nederland alsmede de planning van nieuwe bedrijventerreinen. Provincies en gemeenten steken veel tijd in het vullen van de database. Voor eigen gebruik, maar ook voor een groot aantal andere gebruikers: (hogere) overheden gebruiken IBIS om beleid te maken, de uitgifte van terreinen te monitoren ten opzichte van de prognoses (Bedrijfslocatiemonitor); gemeenten en regio s gebruiken IBIS om de regionale markt te monitoren, gemeentelijk of regionaal beleid te maken en de ontwikkeling van nieuwe terreinen invulling te geven; bedrijven (eindgebruikers) kunnen vaststellen waar nog terreinen beschikbaar zijn voor vestiging. Veel provincies hebben zeer goed ontwikkelde internetsites beschikbaar op basis van IBIS-enquêtes; vastgoedmarktpartijen kunnen de schaarste in regio s vaststellen en kijken wat voor aanbod in een bepaalde regio kan worden verwacht. IBIS wordt steeds vaker gebruikt om meer te weten te komen over de veroudering van bedrijventerreinen. Sinds 2006 zijn hierover enkele nieuwe vragen opgenomen. Voor de meeste provincies zijn hierover gegevens beschikbaar. IBIS Werklocaties 6

9 1.2 Definitie bedrijventerreinen IBIS Werklocaties inventariseert bedrijventerreinen die in hun oorspronkelijke opzet groter zijn dan één hectare bruto terrein en zowel grond voor uitgifte beschikbaar hebben, of op termijn krijgen, of volledig uitgegeven zijn. De eenheid van registratie is het terrein zelf, niet het geldende bestemmingsplan. Immers op één bedrijventerrein kunnen meerdere bestemmingsplannen van toepassing zijn. Daarnaast is met de term bedrijfsbestemming aangegeven dat het hier gaat om een terrein dat vanwege zijn bestemming geschikt is voor gebruik door handel, nijverheid, commerciële dienstverlening en industrie. Onder deze beschrijving vallen ook (delen van) bedrijventerreinen die gedeeltelijk bestemd en geschikt zijn voor kantoorruimte. In de inventarisatie zijn terreinen expliciet bestemd voor ziekenhuizen, instellingen voor onderwijs, rioolwaterzuivering, gemeentehuizen en politiebureaus niet meegenomen. Ook terreinen bestemd voor grondstof, olie- en gaswinning en ten behoeve van waterwinning, agrarische bedrijven, agrarisch aanverwante bedrijven en afvalstort vallen niet onder de inventarisatie. In IBIS gaat het nadrukkelijk om bedrijventerreinen. Individuele bedrijfspanden behoren in de inventarisatie niet te worden meegenomen (zie voor meer hierover hoofdstuk vier). 1.3 Uitvoering en verwerking De verspreiding van de IBIS-enquête vindt jaarlijks plaats door de twaalf provincies in nauwe samenwerking met het Ministerie van VROM/DG Ruimte. De provincies sturen de enquêtes naar alle gemeenten. De werkwijze verschilt per provincie: digitale of papieren enquête, alleen IBIS-vragen of een uitgebreidere vragenlijst. De provincies en gemeenten steken veel tijd en moeite in de IBIS inventarisatie. Alleen hierdoor is het mogelijk elk jaar weer een landsdekkend overzicht te geven in de rapportage. In 2007 telt de inventarisatie twaalf provincies en 443 gemeenten. De gemeenten is gevraagd naar de situatie per 1 januari van het jaar 2007 en over de uitgifte respectievelijk de realisatie in het voorafgaande jaar: Alle twaalf de provincies deden in 2007 mee. ARCADIS en Stec Groep zijn voor vier jaar aangesteld als procesmanager en zijn verantwoordelijk voor de verwerking en analyse van de door de provincies geïnventariseerde enquête-uitkomsten. Net als in de IBIS Werklocaties 7

10 voorgaande jaren zijn veel van de onderliggende data voor iedereen beschikbaar. De website is hiervoor ingericht. Overschrijving voorgaande publicaties Zoals in alle voorgaande jaren gebruikelijk was, vervangen ook de data van deze publicatie weer de data verschenen in eerdere publicaties. Hiervoor hebben we twee redenen. Ten eerste heeft herindeling van gemeenten, zoals die ook dit jaar weer heeft plaatsgevonden zeker op het niveau van gemeenten en regio s invloed op de interpretatie van de data. En daarnaast kunnen, op aanwijzing van de provincies soms ook historische data gewijzigd zijn en dus achteraf aangepast worden in de IBIS-database. Graag wijzen we u op de opname van nieuwe IBIS gegevens voor de provincie Noord-Holland. De provincie Noord-Holland heeft dit jaar middels een nieuw monitoringssysteem een kwaliteitslag in de data gemaakt. Volgend jaar wordt het systeem verder uitgebouwd, waarmee de kwaliteit nog verder zal toenemen. In de presentatie van de nieuwe gegevens in deze publicatie zult u merken dat er verschillen met voorgaande jaren zijn. Dit betekent, dat de in deze publicatie gepresenteerde bedrijventerreinengegevens in dat kader moeten worden geplaatst. Aansprakelijkheid ARCADIS en Stec Groep besteedden veel aandacht aan de samenstelling van de database IBIS 2007 en het daaruit voortvloeiende rapport IBIS Werklocaties. Desondanks kunnen het Ministerie van VROM/DG Ruimte, ARCADIS en Stec Groep geen aansprakelijkheid aanvaarden voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in de database en onderliggende publicatie. Opdrachtgever Opdrachtgever voor IBIS Werklocaties is het Ministerie van VROM/DG Ruimte: Ministerie van VROM/DG Ruimte IPC 350 Postbus GX s-gravenhage IBIS Werklocaties 8

11 Provinciale contactpersonen De provinciale contactpersonen voor IBIS Werklocaties zijn achtereenvolgens: Provincie Friesland: de heer M. Tamminga Provincie Groningen: de heer J. Friskus Provincie Drenthe: de heer R. Haverkate Provincie Overijssel: de heer M. Ellenbroek Provincie Flevoland: mevrouw W. Brinkman van Rooyen Provincie Gelderland: de heer F. Viersen Provincie Utrecht: de heer M. Bergmeijer Provincie Noord-Holland: mevrouw S. van der Meij Provincie Zuid-Holland: de heer R. Hoogervorst Provincie Noord-Brabant: de heer F. van Aalst (Etin Adviseurs) Provincie Limburg: de heer R. Creemers Provincie Zeeland: mevrouw B. Jobse Toelichting Nadere informatie over IBIS Werklocaties is te vinden op de website U kunt hier de publicatie Werklocaties vinden en desgewenst downloaden. Ook het bijbehorende databestand vindt u op de website. Voor aanvullende vragen of opmerkingen kunt u contact opnemen met: Jeannette Schuddeboom (ARCADIS) Laura Engelbertink (Stec Groep) Postbus 264 Postbus AG Arnhem 6503 CE Nijmegen j.schuddeboom@arcadis.nl l.engelbertink@stec.nl IBIS Werklocaties 9

12 1.4 Non-respons en betrouwbaarheidsindicatie data Non-respons Net als in voorgaande jaren moeten we rekening houden met non-respons. Omdat IBIS een landelijke dekking heeft en we daarom uitgaan van een volledige invulling van alle data, zijn waar nodig de data uit voorgaande jaren getransporteerd naar het IBIS databestand van dit jaar. Waar het gaat om uitgiftedata van bedrijventerreinen worden de data uit het voorgaande jaar niet overgenomen. In de tabellen blijven deze dus leeg. De oppervlaktegegevens zoals bekend uit het voorgaande jaar worden wel overgenomen. De belangrijkste reden voor non-respons is: gemeenten werken niet mee of leveren data te laat aan. Data aangeleverd na de sluitingsdatum van dit jaar dan wel wijzigingen na deze datum zijn niet meer meegenomen. Overigens wisselt het belang dat gemeenten en provincies hechten aan een correcte en volledige invulling van de IBIS-enquête. Dit betekent ook dat per provincie, maar ook per gemeente de kwaliteit van de data kan verschillen. Betrouwbaarheidsindicatie data De informatie uit de IBIS-enquête valt grofweg uiteen in acht categorieën. De zorgvuldigheid van invulling en dus betrouwbaarheid van gegevens verschilt per categorie. In de tabel hieronder is een indicatie gegeven van de mate van betrouwbaarheid van de data per categorie. Verklaringen voor het verschil in kwaliteitsniveau lopen sterk uiteen. Soms gaat het om een nieuwe vraag of vraagstelling, waarvan gemeenten niet altijd voldoende op de hoogte zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor de nieuwe vragen over veroudering en herstructurering. Soms ook worden bepaalde vragen door gemeenten als minder relevant gezien. Begrip van de verschillen in kwaliteitsniveau en betrouwbaarheid van data ligt mede ten grondslag aan de vernieuwing van IBIS - een onderwerp dat in hoofdstuk vier verder wordt uitgediept. IBIS Werklocaties 10

13 Tabel 1: indicatie van de mate van betrouwbaarheid van de data Categorie Betrouwbaarheid 1 Uitgifte Hoog Voorraad Hoog Aanbod Hoog Fysieke kenmerken Hoog Typologie Redelijk Prijzen Redelijk Plannen Redelijk Veroudering en herstructurering Laag Graag wijzen we u hier tot slot nog op de nauwkeurigheid van de shapes (zie hiervoor de website De contouren van bedrijvenlocaties zijn niet altijd nauwkeurig uitgetekend. Verder missen van een aantal bedrijventerreinen de contouren. Ook komt soms het geografisch oppervlak van de contour niet altijd overeen met het oppervlak in de database. 1.5 Positionering ten opzichte van andere databestanden en prognoses Op het vlak van de uitgifte en het aanbod van bedrijventerreinen is IBIS Werklocaties de meest omvattende en actuele inventarisatie. Vanwege het belang van voorraadbeheer en de vooruitberekening van de benodigde aantallen hectare bedrijventerrein is een landelijke inventarisatie onontbeerlijk. Maar naast IBIS Werklocaties zijn er nog andere databestanden die iets zeggen over het aantal bedrijven, vestigingen en bedrijfsruimten. Handelsregister Kamer van Koophandel Kamers van Koophandel geven actuele informatie van alle Nederlandse bedrijven, verenigingen en stichtingen in het handelsregister. Deze informatie is via de website van de Kamers van Koophandel ( te 1 ter indicatie: bij hoog spreken we van een betrouwbaarheid van circa 90% of meer, bij redelijk een betrouwbaarheid tussen circa 50 en 90% en bij laag is de betrouwbaarheid van de gegevens minder dan circa 50%. IBIS Werklocaties 11

14 raadplegen. In het handelsregister staat vermeld wat de werkelijke activiteiten zijn van iedere onderneming. Informatie over de omvang van een onderneming staat ook geregistreerd in het handelsregister. Dat wil zeggen het aantal personen dat gemiddeld vijftien uur per week werkzaam is in de onderneming. Als de eigenaar en/of familieleden meewerken in de onderneming worden deze ook meegerekend. Verder geeft het handelsregister actuele informatie over: jaarrekeningen, concernrelaties, bedrijfsprofielen, uittreksels, adressen, mutatie en historie. LISA regionale werkgelegenheidsregisters (beheer: I&O Research) LISA is een databestand met gegevens over alle vestigingen in Nederland waar betaald werk wordt verricht. De kerngegevens per vestiging hebben een ruimtelijke component (adresgegevens) en een sociaaleconomische component (werkgelegenheid en economische activiteit). LISA registreert overigens ook vestigingen van de overheid, het onderwijs, de gezondheidszorg en de vrije beroepsbeoefenaars. Het LISA vestigingenregister bevat informatie over circa vestigingen in Nederland. Per vestiging is een activiteitencode (standaardbedrijfsindeling, SBI 93) beschikbaar. LISA is een initiatief van de Stichting LISA. De stichting vertegenwoordigt verschillende regionale werkgelegenheidsregisters die hun bestanden in LISA inbrengen. Bedrijfslocatiemonitor (BLM) Ruimtelijk Planbureau De Bedrijfslocatiemonitor maakt prognoses van de ruimtebehoefte aan nieuwe terreinen in de verschillende regio s in Nederland. Dit gebeurt op basis van prognosemodellen waarin onder meer de groei in economische sectoren, productiestructuren en ruimtebehoefte per sector worden gecombineerd. Tot voor kort voerde het Centraal Planbureau de BLM uit, dit is nu overgegaan naar het Ruimtelijk Planbureau. Database Bedrijfsruimtegebruikers Nederland Stec Groep In 2002 ontwikkelde de Stec Groep de Database Bedrijfsruimten Nederland, met informatie over wensen en eisen van bedrijven. In de database en hieruit samengestelde publicatie Bedrijfsruimtegebruikers in Beeld worden vragen beantwoord als: welke bedrijven vragen bedrijfsruimte, hoeveel dan en hoe moet het pand er vervolgens uitzien? Hiermee kan de vraag naar bedrijfsruimte en bedrijventerreinen beter worden gesegmenteerd, en dit verspreid over geheel Nederland. Bedrijfsruimtegebruikers zijn in de definitie van de Stec Groep bedrijven met een vestiging waarvan meer dan 50% van het totale vloeroppervlak bestaat uit pure bedrijfsruimte. Eventuele kantoor- of showroom/winkelvloeren zijn daarmee minder dan de helft van het IBIS Werklocaties 12

15 totaal aantal vierkante meters. De nieuwe publicatie van 2006 is een gezamenlijk product van de Stec Groep en de NVB Vereniging voor ontwikkelaars & bouwondernemers. Transactiecijfers bedrijfsruimte Naast de uitgiftecijfers van IBIS bestaan er transactiedata van makelaars over bedrijfsruimte (zoals Vastgoedmanagement en PropertyNL). Welke huur- en kooptransacties zijn er op de bedrijfsruimtemarkt geweest in een bepaalde periode? IBIS is daarmee een monitor van uitgiftes op de grondmarkt, transactiedatabases geven informatie over de markt voor gebouwen: de vastgoedmarkt. Daarnaast monitoren ook de provincies en veel gemeenten verschillende aspecten van bedrijventerreinen en de planning van bedrijventerreinen op andere aspecten. De Nieuwe Kaart van Nederland De Nieuwe Kaart van Nederland is een geografisch informatiesysteem (GIS) waarin alle voorgenomen ruimtelijke veranderingen worden verzameld zoals die in verschillende ruimtelijke plannen zijn vastgelegd. Het gaat daarbij om plannen voor woningbouw, aanleg van bedrijventerreinen, nieuwe infrastructuur en nieuwe natuurgebieden. Maar ook om bijvoorbeeld ruimtelijke visies van waterschappen en de plannen van regionale samenwerkingsverbanden, provincies en het rijk. Niet alleen de kaartbeelden maar ook de kenmerken van het plan worden in een database vastgelegd (zie voor meer informatie bijlage D). IBIS Werklocaties 13

16 2. BEDRIJVENTERREINEN In dit hoofdstuk staan de belangrijkste conclusies uit de inventarisatie van Eerst leest u over uitgifte (paragraaf 4.1). Vervolgens zetten we de belangrijkste resultaten over aanbod op een rij: hoe groot is de huidige voorraad aan bedrijventerrein en welk deel daarvan is nog uitgeefbaar (paragraaf 4.2). Ook leest u over de historie. Tot slot geeft de laatste paragraaf een overzicht van plannen (paragraaf 4.3). 2.1 Uitgifte Uitgifte 2006: bijna 850 hectare netto Na vier jaren van daling is in 2004 de uitgifte van bedrijventerrein weer gestegen. In 2005 en 2006 zette deze stijging verder door. In 2005 was de uitgifte hectare netto (+7%). In 2006 steeg de uitgifte naar 842 hectare netto, een groei van circa 20% ten opzichte van vorig jaar. Op 488 bedrijventerreinen werd in 2006 grond uitgegeven (in 2005: 446 terreinen); een stijging van ruim 9%. De gemiddelde uitgifte per bedrijventerrein bedroeg in 2006: 1,73 hectare netto. Tabel 2: uitgifte van bedrijventerreinen (peildatum 1 januari 2007) Uitgifte in 2006 Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Totaal Toelichting: de negatieve uitgiftecijfers in Gelderland (46,06 hectare netto in totaal) zijn hierin en in de navolgende tabellen over uitgifte niet meegenomen. 2 Dit is exclusief de uitgifte op de zeehaventerreinen van Rotterdam. Op de zeehaventerreinen van Rotterdam werd in hectare netto uitgegeven voor de containerterminal Euromax. Daarnaast is een aantal kleinere kavels uitgegeven met een totaal areaal van 25 hectare netto. In totaal werd dus 150 hectare uitgegeven. Deze uitgifte is niet in de rapportage opgenomen. IBIS Werklocaties 14

17 Uitgifte 2006 naar provincie: Noord-Brabant ruim aan kop, gevolgd door Zuid-Holland Noord-Brabant is ruime koploper van alle twaalf de provincies met 139 hectare netto gronduitgifte in Op afstand volgt Zuid-Holland met 97 hectare netto uitgifte. Ook Overijssel (89 hectare netto), Limburg (87 hectare netto) en Friesland (86 hectare netto) scoren relatief hoog. In 2006 werd relatief weinig grond uitgegeven in de provincies Groningen en Flevoland (respectievelijk 32 en 24 hectare netto). Tabel 3: uitgifte van bedrijventerreinen (peildatum 1 januari 2007) Provincie Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Groningen 17 32,08 Friesland 56 85,76 Drenthe 33 74,85 Overijssel 53 89,47 Flevoland 23 24,10 Gelderland 51 67,91 Utrecht 23 38,18 Noord-Holland 26 65,14 Zuid-Holland 62 97,10 Noord-Brabant ,46 Zeeland 24 40,59 Limburg 48 87,46 Nederland ,13 IBIS Werklocaties 15

18 Algemeen beeld: trend uitgiftestijging zet ook in 2006 door De figuur hieronder geeft een historisch overzicht van de uitgifte per provincie per jaar. De jaren 1999 en 2000 waren voor alle provincies vette jaren; in 2001 zette een daling in de uitgifte in. Na 2004 zien we zoals al eerder opgemerkt een stijging in de gronduitgifte. Voor een belangrijk deel kunnen we dit verklaren door conjuncturele schommeling. Daarnaast kan meer uitgeefbaar bedrijventerrein ook meer uitgifte betekenen, onder meer omdat dit een verhuisbeweging op gang brengt. Figuur 1: uitgifte van bedrijventerreinen (peildatum ultimo elk jaar) (in hectare netto) Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord- Holland Zuid-Holland Noord- Brabant Zeeland Limburg IBIS Werklocaties 16

19 De provincies waar in 2006 ten opzichte van 2005 meer hectare netto bedrijventerrein is uitgegeven zijn: Noord-Holland + 159% Limburg + 74% Gelderland + 51% Friesland + 45% Drenthe + 38% Utrecht + 21% Noord-Brabant + 19% Zeeland + 7% Zuid-Holland + 6% De provincies waar in 2006 ten opzichte van 2005 minder hectare netto bedrijventerrein is uitgegeven zijn: Flevoland - 12% Overijssel - 13% Groningen - 48% Relativering sterke stijging in provincie Noord-Holland: In de provincie Noord-Holland waren voor een groot aantal bedrijventerreinen geen gegevens bekend over de uitgifte in 2005 (zie ook de rapportage van voorgaand jaar). Dit is mede een verklaring voor de relatief sterke, procentuele stijging in de uitgifte in deze provincie en voor Nederland als geheel. IBIS Werklocaties 17

20 Tabel 4: uitgifte van bedrijventerreinen (peildatum ultimo elk jaar) Provincie Oppervlak (hectare netto) Groningen 92,27 76,58 58,15 43,20 37,44 76,37 61,90 32,08 Friesland 152,78 128,60 80,58 72,58 53,67 41,52 59,06 85,76 Drenthe 62,59 61,43 46,57 45,58 21,01 33,59 54,34 74,85 Overijssel 133,28 110,39 115,62 102,52 50,94 75,39 103,35 89,47 Flevoland 88,52 49,89 69,86 51,32 44,07 24,23 27,40 24,10 Gelderland 173,31 120,17 104,66 72,57 70,81 51,49 45,05 67,91 Utrecht 25,48 52,10 21,35 20,60 15,97 30,02 31,68 38,18 Noord-Holland 183,38 111,18 64,15 81,03 62,93 64,00 25,15 65,14 Zuid-Holland 169,60 123,00 106,50 68,00 91,10 76,40 91,20 97,10 Noord-Brabant 329,43 318,44 153,62 120,11 72,03 67,35 116,97 139,46 Zeeland 61,56 72,22 19,38 155,66 40,56 51,03 37,97 40,59 Limburg 98,42 117,21 133,32 76,83 49,20 65,10 50,38 87,48 Nederland 1.570, ,21 973,76 910,00 609,73 656,49 704,45 842,13 IBIS Werklocaties 18

21 Tabel 5: uitgifte van bedrijventerreinen (peildatum ultimo elk jaar) exclusief zeehavens Provincie Oppervlak (hectare netto) Groningen 80,87 67,66 46,63 39,77 31,00 49,91 43,20 18,72 Friesland 152,78 128,60 80,58 63,38 40,47 41,52 59,06 83,86 Drenthe 62,59 61,43 46,57 45,58 21,01 33,59 54,34 74,85 Overijssel 133,28 110,39 115,62 102,52 50,94 75,39 103,35 89,47 Flevoland 88,52 49,89 69,86 51,32 44,07 24,23 27,40 24,10 Gelderland 173,31 120,17 104,66 72,57 70,81 51,49 45,05 67,91 Utrecht 25,48 52,10 21,35 20,60 15,97 30,02 31,68 38,18 Noord-Holland 117,81 103,22 30,95 46,73 50,23 87,50 24,65 61,19 Zuid-Holland 157,90 114,80 100,80 65,70 90,60 76,40 88,10 97,10 Noord-Brabant 288,53 263,27 124,64 101,37 64,67 65,58 100,60 135,53 Zeeland 39,82 32,42 17,96 36,22 20,32 46,33 33,27 40,59 Limburg 98,42 117,21 133,32 76,83 49,20 65,10 50,38 87,48 Nederland 1.419, ,16 892,94 722,59 549,29 647,04 661,08 818,98 IBIS Werklocaties 19

22 Tabel 6: uitgifte van bedrijventerreinen (peildatum 1 januari 2007) Provincie Terrein voor zware industrie Zeehaventerrein Oppervlak (hectare netto) Gemengd Hoogwaardig bedrijventerrein bedrijvenpark Distributiepark Groningen 13,36 16,81 1,91 Friesland 0,49 1,90 71,96 10,87 Drenthe 12,01 36,11 26,23 Overijssel 4,92 76,06 3,24 1,00 Flevoland 3,40 18,70 1,20 0,80 Gelderland 0,90 54,71 3,30 9,00 Utrecht 35,34 2,54 Noord-Holland 6,51 3,95 26,98 24,90 2,80 Zuid-Holland 74,10 10,90 12,10 Noord-Brabant 5,70 3,93 120,16 0,94 8,73 Zeeland 34,59 6,00 Limburg 9,89 63,51 1,99 11,59 Nederland 43,82 23,14 629,03 94,02 46,02 Toelichting: van een aantal bedrijventerreinen is het terreintype niet bekend. Alle uitgiftecijfers in de tabel tellen dus niet volledig op tot de totale uitgifte in 2006 (in tabel 3 en 4). IBIS Werklocaties 20

23 Gemiddelde jaarlijkse uitgifte: varieert van circa 30 tot 170 hectare netto per jaar De gemiddelde jaarlijkse uitgifte schommelt per provincie sterk. Zo werd in de provincie Utrecht in de periode het minste aantal hectare per jaar uitgegeven (29 hectare netto) en in de provincie Noord- Brabant de meeste (165 hectare netto) - een verschil van ruim 135 hectare netto per jaar. Figuur 2: gemiddelde jaarlijkse uitgifte van bedrijventerreinen over de periode (peildatum ultimo elk jaar) (in hectare netto) Uitgifte in hectare netto per jaar Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord- Holland Zuid- Holland Noord- Brabant Zeeland Limburg Bij dit overzicht is het belangrijk te weten, dat het lage uitgiftecijfer in de provincie Noord-Holland in 2005 het jaargemiddelde over de periode omlaaghaalt. De belangrijkste oorzaak voor deze lage uitgifte was onvolledige registratie. Laten we 2005 buiten beschouwing, dan is de gemiddelde jaarlijkse uitgifte in Noord-Holland 90 hectare netto per jaar; een vierde plek na Noord-Brabant, Zuid-Holland en Overijssel. IBIS Werklocaties 21

24 2.2 Aanbod Totale voorraad bedrijventerreinen: bijna hectare bruto Nederland telt 1 januari bedrijventerreinen, opgenomen in IBIS Werklocaties. Het gaat dan om bijna hectare bruto en ruim hectare netto oppervlak. Het aantal hectare dat nog uitgeefbaar is bedraagt landelijk hectare netto. Toelichting: het nog uitgeefbaar deel ( hectare netto) is niet gelijk aan het totale netto areaal bedrijventerreinen minus dat wat uitgegeven is (want: hectare netto). Verklaring voor dit verschil is te vinden in het feit dat van een achttal bedrijventerreinen in de provincie Noord-Holland wel het netto oppervlak bekend is (63 hectare netto in totaal), maar niet het uitgegeven deel. Tabel 7: voorraad aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari 2007) Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare) bruto: netto: netto uitgegeven oppervlak: Tabel 8: voorraad aan bedrijventerreinen naar zeehaven/niet-zeehaventerrein (peildatum 1 januari 2007) Bedrijventerreinen (aantal) Niet-zeehaventerreinen Zeehaventerreinen Oppervlak (hectare) bruto: netto: netto uitgegeven oppervlak: bruto: netto: netto uitgegeven oppervlak: IBIS Werklocaties 22

25 Op 1 januari 2007 bedroeg het totaal aantal hectare bedrijventerrein bijna hectare bruto; een stijging van circa hectare ten opzichte van vorig jaar. Het aantal bedrijventerreinen verschilt echter nauwelijks (3.606 nu, vorig jaar: 3.605). Figuur 3: voorraad aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari elk jaar) bedrijventerreinen in aantal bedrijventerreinen in bruto hectare bedrijventerreinen in netto hectare IBIS Werklocaties 23

26 De toename van de bruto voorraad is voor een groot deel te verklaren door de sterke stijging (bijna hectare bruto) in Noord-Holland; van hectare bruto in voorgaand jaar naar hectare bruto nu. Ook in Overijssel (van bijna naar ruim hectare bruto) en in Gelderland (van ruim naar bijna hectare bruto) nam de bruto voorraad opvallend sterk toe. De netto voorraad nam na een aantal jaren van relatieve stilstand in 2004 weer toe : hectare netto, 2007: hectare netto (een stijging ten opzichte van vorig jaar met ruim hectare). Ook nu neemt Noord-Holland het leeuwendeel voor haar rekening (stijging van bijna 750 hectare netto). Andere stijgers: Overijssel (van tot bijna hectare netto), Zuid-Holland (van tot ruim hectare netto) en Gelderland (van tot bijna hectare netto). Tabel 9: voorraad aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari elk jaar) Voorraad Aantal bedrijventerreinen Oppervlak (bruto hectare) Oppervlak (netto hectare) Uitgegeven oppervlak (netto hectare) Tabel 10: voorraad aan bedrijventerreinen naar zeehaventerrein/niet-zeehaventerrein (peildatum 1 januari elk jaar) Voorraad Niet-zeehaventerreinen Aantal bedrijventerreinen Oppervlak (bruto hectare) Oppervlak (netto hectare) Uitgegeven oppervlak (netto hectare) Zeehaventerreinen Aantal bedrijventerreinen Oppervlak (bruto hectare) Oppervlak (netto hectare) Uitgegeven oppervlak (netto hectare) IBIS Werklocaties 24

27 Totaal uitgeefbaar oppervlak bedrijventerreinen: ruim hectare netto Het totaal aantal hectare dat nog uitgeefbaar is, bedraagt 1 januari hectare netto. Dit is een lichte afname met vorig jaar ( hectare netto) van bijna 1,5%. In de jaren voorafgaand aan 2006 echter ligt het uitgeefbaar deel een stuk lager (2005: hectare netto; 2004: hectare netto). Verklaring hiervoor is te vinden in de gegevens voor Noord-Holland. Hier is het uitgeefbaar aantal hectare met circa 370 netto hectare gedaald ten opzichte van 2006; van bijna naar hectare netto dit jaar. De schommelingen in de jaren 2005, 2006 en 2007 zijn grotendeels te herleiden naar de inhaalslag van Noord-Holland op de dataverzameling. Mogelijk zal in de registratie van volgend jaar weer een (fors) oppervlakte verschil te zien zijn. Figuur 4: totaal uitgeefbaar aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari 2007) (in hectare netto) Uitgeefbaar aan bedrijventerreinen in hectare netto IBIS Werklocaties 25

28 Totaal uitgeefbaar in handen van particulier: hectare netto Het totaal aantal hectare bedrijventerrein dat per 1 januari 2007 in handen was van een particulier en nog uitgeefbaar was, is: hectare netto. Deze liggen verspreid over 347 bedrijventerreinen. Overigens is op in totaal bedrijventerreinen nog grond uitgeefbaar. Het gaat dan om grond die in handen is van een gemeente dan wel een particulier. Tabel 11: totaal uitgeefbaar aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari 2007) (in hectare netto) Uitgeefbaar Oppervlak (hectare netto) Gemeente Particulier Onbekend 429 Totaal Soms is niet bekend of de uitgifte in handen is van een gemeente of particulier. Daarom is de som van uitgeefbaar bedrijventerrein in handen van een gemeente plus dat in handen van een particulier niet gelijk aan het totaal uitgeefbaar aantal hectare bedrijventerrein. Tabel 12: totaal uitgeefbaar aan bedrijventerreinen naar zeehaventerrein/niet-zeehaventerrein (peildatum 1 januari 2007) (in hectare netto) Uitgeefbaar (hectare netto) Niet-zeehaventerreinen Zeehaventerreinen Gemeente Particulier Onbekend 329 Totaal IBIS Werklocaties 26

29 Terstond uitgeefbaar: hectare netto, niet terstond: hectare netto We maken onderscheid in hectare die terstond (direct) en hectare die niet terstond (dus niet op korte termijn) uitgeefbaar zijn. Dit laatste is bijvoorbeeld wanneer grond nog niet bouwrijp is, onteigening nog moet of er (nog) planologische procedures lopen voor (delen van) het bedrijventerrein. Terstond, dus direct uitgeefbaar, is hectare netto. Dit is ruim 500 hectare netto meer dan voorgaand jaar, Niet terstond uitgeefbaar is hectare netto. Dit is een forse daling met ruim hectare netto ten opzichte van voorgaand jaar. In Noord-Holland daalde het niet terstond uitgeefbaar aantal hectare van naar 565. Tabel 13: terstond uitgeefbaar aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari elk jaar) Indicator Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Indicator Niet-zeehaventerreinen Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Zeehaventerreinen Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Tabel 14: niet terstond uitgeefbaar aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari elk jaar) Indicator Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Niet-zeehaventerreinen Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Zeehaventerreinenen Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) IBIS Werklocaties 27

30 Tabel 15: totaal uitgeefbaar aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari elk jaar) Indicator Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Niet-zeehaventerreinen Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Zeehaventerreinen Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Noord- en Zuid-Holland hebben grootste netto uitgeefbaar oppervlak Het totaal uitgeefbaar oppervlak is het grootst in Noord-Holland (2.330 hectare netto) en verspreid over 99 terreinen. Utrecht telt het minste aantal terreinen met uitgeefbare kavels (48); in totaal 350 hectare netto. Tabel 16: totaal uitgeefbaar aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari 2007) Provincie Totaal uitgeefbaar (hectare netto) Terstond uitgeefbaar (hectare netto) Niet terstond uitgeefbaar (hectare netto) Onbekend (hectare netto) Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Zeeland Limburg Nederland IBIS Werklocaties 28

31 Tabel 17: totaal uitgeefbaar aan bedrijventerreinen naar zeehaven/niet-zeehaventerrein (peildatum 1 januari 2007) 3 Provincie Niet-zeehaventerreinen Totaal Terstond uitgeefbaar uitgeefbaar (hectare (hectare netto) netto) Niet terstond uitgeefbaar (hectare netto) Zeehaventerreinen Totaal Terstond uitgeefbaar uitgeefbaar (hectare (hectare netto) netto) Niet terstond uitgeefbaar (hectare netto) Groningen Friesland Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Zeeland Toelichting: de kolom totaal uitgeefbaar is gebaseerd op de berekening: netto voorraad bedrijventerrein minus netto uitgegeven. Omdat van een aantal bedrijventerreinen niet bekend is wat de verdeling tussen terstond en niet terstond uitgeefbaar is, komt de optelsom hiervan in bovenstaande tabel niet altijd overeen met totaal uitgeefbaar. Zie ook figuur 5 op de volgende pagina. 3 Provincies die niet over zeehavens beschikken zijn niet in deze tabel vermeld. IBIS Werklocaties 29

32 Figuur 5: totaal uitgeefbaar aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari 2007) (in hectare netto) 2500 Onbekend 2000 Niet terstond uitgeefbaar Terstond uitgeefbaar Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord- Holland Zuid- Holland Noord- Brabant Zeeland 469 Limburg IBIS Werklocaties 30

33 Uitgeefbaar deel is vanaf 2000 redelijk stabiel, met uitzondering van Noord- en Zuid-Holland en Zeeland Het uitgeefbaar aantal hectare is de afgelopen jaren in de meeste provincies redelijk stabiel gebleven, met uitzondering van de provincies Zuid- en Noord-Holland en Zeeland. In de provincies Zuid-Holland (met 273 hectare netto) en Overijssel (met 270 hectare netto) is het totaal uitgeefbaar aantal hectare dit jaar fors toegenomen. Ook in Gelderland en Flevoland was een lichte stijging waar te nemen. Fors daalde het uitgeefbaar aantal hectare in Noord-Holland (- 368 hectare netto); de oorzaak ligt waarschijnlijk in de inhaalslag in de dataverzameling. Ook in Noord-Brabant (- 103 hectare netto), Limburg (- 96 hectare netto) en Drenthe (-77 hectare netto) daalde het uitgeefbaar aantal hectare fors. De provincies Friesland, Groningen en Utrecht blijven de trend van de afgelopen jaren (een lichte afname) volgen. In deze provincies is minder hectare netto bedrijventerrein beschikbaar voor uitgifte. Wanneer wel constante vraag naar nieuw bedrijventerrein is, neemt hier de schaarste toe. Dit is bijvoorbeeld het geval in Utrecht, waar het uitgeefbaar netto oppervlak ook de afgelopen vijf jaar relatief laag was. IBIS Werklocaties 31

34 Figuur 6: totaal uitgeefbaar aan bedrijventerreinen (peildatum 1 januari elk jaar) (in hectare netto) Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Zeeland Limburg IBIS Werklocaties 32

35 2.3 Plannen Naast de harde voorraad aan bedrijventerreinen zijn er ook plannen voor nieuwe locaties. De provincies nemen deze zogenaamde zachte plannen ook in de IBIS-inventarisatie mee. Dit om ook inzicht te krijgen in de lange termijn planning en voorraadsituatie van bedrijventerreinen. Let wel, de planvorming kan uiteenlopen van een eerste locatiestudie tot een concreet plan. We onderscheiden in planproces voor de ontwikkeling van een nieuw bedrijventerrein, drie verschillende fasen van planvorming: locatie in studie: potentiële bedrijventerreinlocatie die zich nog in de ideeënfase bevindt. Er is al een oppervlakte-indicatie en een voorzichtige fasering opgesteld; plan in voorbereiding: gemeente heeft besloten een gekozen locatie verder uit te werken in een voorontwerp bestemmingsplan bedrijventerreinen ten behoeve van het artikel 10 (bro)-overleg ; voorontwerp plan: laatste fase vóór de formele planprocedure. Er is een principe-uitspraak over het plan en uitgesproken is het plan verder in procedure te brengen. Daarnaast is het planstadium ook niet altijd bekend. Overigens voldoet een plan nog niet aan de formele definitie van een bedrijventerrein volgens IBIS. Mogelijk is een bedrijventerrein dat dit jaar wel als een plan is opgenomen volgend jaar uit de inventarisatie van plannen verdwenen, simpelweg omdat het plan geen doorgang heeft gevonden. Daarnaast merken we dat niet alle plannen bekend zijn omdat er een verschil is in interpretatie van de term locatie-in-studie. Hierdoor worden sommige plannen ten onrechte niet opgevoerd. We werken aan een zuiverdere interpretatie van de begrippen. IBIS Werklocaties 33

36 Gemeenten in Noord-Brabant en Gelderland lieten de meeste plannen registreren De provincies Noord-Brabant en Gelderland hebben de meeste plannen voor nieuwe bedrijventerreinen, respectievelijk 113 en 65. Ook in Friesland zien we een redelijk groot aantal plannen (49). Het minste aantal plannen hebben gemeenten in de provincies Zeeland (11) en Limburg (14). Figuur 7: plannen naar planfase (in aantal plannen) Onbekend Voorontwerp plan Plan in voorbereiding Locatie in studie Noord- Brabant Gelderland Friesland Zuid Holland Overijssel Flevoland Drenthe Groningen Utrecht Noord Holland Limburg Zeeland IBIS Werklocaties 34

37 Realisatie: bijna de helft van de plannen binnen vijf jaar Bijna de helft van de plannen voor bedrijventerreinen staat volgens planning voor de komende vijf jaar op rol en is dus al vrij concreet. Voor 11% wordt een periode van meer dan vijf jaar aangehouden. Overigens wil dit niet zeggen dat de opgegeven plannen ook daadwerkelijk uitgevoerd zullen worden. Conjuncturele schommelingen, pieken en dalen in de uitgifte en politieke besluitvorming zijn alle van invloed op de uiteindelijke omzetting van een plan in de uitwerking van een bedrijventerrein. De plannenregistratie geeft slechts de intentie aan. Figuur 8: plannen naar jaar van uitvoering (in aantal plannen) 40% 49% Binnen vijf jaar Na vijf jaar 11% Onbekend IBIS Werklocaties 35

38 3. KWALITEIT In dit hoofdstuk leest u de belangrijkste conclusies uit de inventarisatie van 2007 over kwaliteiten van bedrijventerreinen. IBIS Werklocaties houdt voor bedrijventerreinen gegevens bij van: typologie (paragraaf 3.1), prijzen (paragraaf 3.2) en staat van veroudering (paragraaf 3.3). 3.1 Onderscheid naar typologie IBIS Werklocaties onderscheidt vijf typen bedrijventerreinen: bedrijventerrein voor zware industrie (A): dit is een bedrijventerrein waar vestiging van alle soorten bedrijvigheid is toegestaan (inclusiesief milieuhinderlijke bedrijven) en waar minimaal bedrijvigheid in hindercategorie vijf is toegestaan; zeehaventerrein (B): bedrijventerrein met een laad-/loskade langs diep vaarwater, toegankelijk voor zeeschepen; gemengd bedrijventerrein (C): terrein met een hindercategorie één tot en met vier, bestemd voor reguliere bedrijvigheid en niet behorend tot de terreinen die zijn getypeerd als hoogwaardig bedrijvenpark of distributiepark; hoogwaardig bedrijvenpark (D): bedrijventerrein dat specifiek is bestemd voor bedrijven met hoogwaardige (productie- en/of R&D-) activiteiten; distributiepark (E): bedrijventerrein dat specifiek is bestemd voor transport- en distributiebedrijven. De huidige typologie, op basis van aanbodkenmerken is de meest gebruikte typologie bij de planning van bedrijventerrein. Het grootste deel van de gemeenten en regio s hebben deze indeling in vijf typen bedrijventerreinen overgenomen in de lokale en regionale bedrijventerreinenstrategie en -planning. IBIS Werklocaties 36

39 Voorraad: bijna hectare bruto en netto is gemengd, ruim hectare is hoogwaardig Nederland telt (peildatum 1 januari 2007) hectare bruto en hectare netto bedrijventerrein, verspreid over terreinen die zijn opgenomen in IBIS Werklocaties: hiervan is hectare bruto en hectare netto gelegen op een gemengd bedrijventerrein (3.156 bedrijventerreinen). Dit komt neer op 62% van de bruto voorraad, 64% van de netto voorraad in hectare en 88% van het totale aantal bedrijventerreinen; hiervan is hectare bruto en hectare netto gelegen op een zeehaventerrein (53 bedrijventerreinen). Dit komt neer op 18% van de bruto voorraad en 16% van de netto voorraad in hectare en 1% van de bedrijventerreinen; hiervan is hectare bruto en hectare netto gelegen op een terrein voor zware industrie (145 bedrijventerreinen). Dit komt neer op 11% van de bruto voorraad en 12% van de netto voorraad in hectare en 4% van de bedrijventerreinen; hiervan is hectare bruto en hectare netto gelegen op een hoogwaardig bedrijvenpark (142 bedrijventerreinen). Dit komt neer op 4% van de bruto voorraad en 4% van de netto voorraad in hectare en 4% van de bedrijventerreinen; hiervan is hectare bruto en hectare netto gelegen op een distributiepark (64 bedrijventerreinen). Dit komt neer op 5% van de bruto voorraad en 4% van de netto voorraad in hectare en 2% van de bedrijventerreinen. Tabel 18: voorraad aan bedrijventerreinen naar terreintype (peildatum 1 januari 2007) Type bedrijventerrein Bedrijventerreinen (aantal) Oppervlak (hectare netto) Oppervlak (hectare bruto) Zware industrieterrein 147 4% % % Zeehaventerrein 53 2% % % Gemengd bedrijventerrein % % % Hoogwaardig bedrijvenpark 142 4% % % Distributiepark 64 2% % % Onbekend 44 1% 287 0% 346 0% Nederland % % % IBIS Werklocaties 37