Keuzedeel Zorg en Technologie

Transcriptie

1 Keuzedeel Zorg en Technologie Verpleegkunde niveau 4 Je leert binnen dit keuzedeel op welke wijze Zorg en Technologie verbonden worden en hoe technologie ondersteunend kan zijn aan de gezondheidszorg.

2 Keuzedeel Z&T Verpleegkunde niveau 4 Technologie en gezondheidszorg De komende jaren zal de vraag naar zorg toenemen. Dit heeft te maken met de komende dubbele vergrijzing en de ambulantisering. Steeds meer ouderen zorgbehoevende mensen blijven steeds langer thuis wonen en ontvangen daar zorg. De kosten in de gezondheidszorg blijven stijgen en door de bezuinigingen zal er steeds meer worden gezocht naar alternatieven om efficiënter te gaan werken. Drie maatschappelijke veranderingen ten aanzien van zorg worden: (Kort, Cordia, & Witte, 2008): De langdurende zorg gaat steeds meer bij de zorgvrager thuis plaatsvinden in plaats van in instellingen De organisatie van de zorg wordt complexer en de taken van professionals verschuiven, zowel tegenover de zorgvrager als tegenover elkaar De zorgvrager wordt geacht meer de regie over de zorg in eigen hand te nemen (Kort et al., 2008). Het aantal ouderen neemt snel toe en dat vraagt om nieuwe, slimme oplossingen om de kwaliteit van het leven te vergroten en de maatschappelijke lasten voor gezondheid te minimaliseren Wat is zorg technologie? De RVZ definieert technologie in de zorg als het gehele scala van diagnostiek, therapeutische hulpmiddelen en procedures. Hieronder valt de stimulering van doelmatige toepassingen van zowel geavanceerde "high-tech" als van eenvoudige "low-tech". Verder betreffen het zowel bestaande als nieuwe technologieën Technologie binnen de gezondheidszorg kan een middel zijn om kosten te reduceren en toch voldoende kwaliteit van zorg te bieden. Technische ondersteuning van zorg vraagt van de verzorgende en verpleegkundige andere vaardigheden en competenties. 1

3 Thema s Inleidend deel. - Verpleegkunde Maatschappelijke ontwikkelingen - 11 technologische veranderingen in de zorg - Beloften van technologie - Nieuwe verantwoordelijkheden - E-Skills Thema 1. Technologie in de Zorg - Wat is zorgtechnologie - Voorbeelden van zorgtechnologie: verschillende typen technologie, AAL technologische veranderingen in de gezondheidszorg - Reden van inzet zorgtechnologie: maatschappelijke ontwikkelingen, beloften van technologie. - Belemmerende factoren voor het gebruik van zorgtechnologie - De rol van de zorgverlener bij de inzet van technologie: nieuwe verantwoordelijkheden en e-skills. - Voorwaarden voor inzet ZT Keuzekaarten Thema 2. Zelfmanagement Thema 3. Acceptatie van Technologie Thema 4. Technologie en communicatie met zorgverleners en hun netwerk. Thema 5. Technologie en voorlichting en advies Thema 6. Zorg innovatie en onderzoek - Innoveren - Wat is innoveren - Hoe kun je weten welke innovaties gaan lukken? - Hoe innoveer je en wie is daarbij betrokken. Thema 7. Technologie in de zorg en multidisciplinair handelen. 2

4 Deelkwalificaties Binnen het keuzedeel Technologie en Gezondheidszorg werk je de komende periode aan onderstaande deelkwalificaties en werkprocessen. D1-K1: Bijdragen aan een deskundige inzet van technologische hulpmiddelen. D1-K1-W1: Levert een bijdrage aan de deskundige inzet van nieuwe technologische hulpmiddelen D1-K1-W2: Past technologie op ethisch verantwoorde manier toe. D1-K1-W3: Bespreekt het gebruik van technologische hulpmiddelen met de cliënt D1-K1-W4: Stabiliseren en/of verbeteren van de kwaliteit van leven D1-K1-W5: Geeft voorlichting en advies aan cliënten over technologische hulpmiddelen D1-K1-W6: Werkt multidisciplinair samen m.b.t. de inzet van technologische hulpmiddelen D1-K2: Bijdragen aan innovatie en de invoering van technologische hulpmiddelen D1-K2-W1: Levert een bijdrage aan zorginnovatie en onderzoek m.b.t. technologie D1-K2-W2: Geeft voorlichting, advies en instructie aan collega's 3

5 Leeswijze keuzedeel Dit keuzedeel is opgebouwd uit een aantal thema s, waarin verschillende onderwerpen theoretisch toegelicht zullen worden. Deze onderwerpen bieden verbreding en verdieping in dit keuzedeel. De theorie is een uitgangspunt voor het maken van de opdrachten. In bepaalde opdrachten wordt gerefereerd naar de theorie. Je bestudeert de theorie voorafgaand aan deelname van dit keuzedeel. In het keuzedeel zelf wordt verwezen naar links en andere literatuur die betrekking hebben op dit keuzedeel. Een thema wordt afgesloten met keuzekaarten, dit zijn opdrachten die gekoppeld zijn aan de theorie dat beschreven is binnen het thema. Per opdracht staat het aantal Studiebegeleidingsuren SBU, Begeleide Onderwijs Tijd BOT en Beroepspraktijk Vorming BPV. De student kiest per thema minimaal 2 keuzekaarten uit. Deze keuzekaarten worden ter beoordeling ingevuld op de portfoliopaper en ter goedkeuring aangeboden aan de docent. Per opdracht is beschreven op welke wijze je deze af moet ronden. De werkvormen variëren. 4

6 Verpleegkunde 2020 Inleiding: Als gevolg van de dubbele vergrijzing en de afname van het aantal beschikbare zorgverleners komt de ouderenzorg in de komende jaren steeds meer onder druk te staan. Ook veranderende verwachtingen van mensen ten aanzien van zorgverlening, zoals het voeren van eigen regie en de extramuralisering waarop de overheid stuurt, leiden ertoe dat de zorg steeds complexer wordt. Om kwalitatief goede ouderenzorg te kunnen blijven leveren, die tevens voldoet aan de wensen en behoeften van de ouderen, zijn verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorgorganisaties (VVT), genoodzaakt om te veranderen en te innoveren. Op die manier zijn zij ook in de toekomst in staat de duurzaamheid en kwaliteit van de ouderenzorg te blijven waarborgen. In de praktijk blijkt dat veel organisaties zich met innovatie bezighouden, maar dat organisaties maar beperkt van elkaars activiteiten op de hoogte zijn. Als organisaties hun kennis en ervaring over innovaties meer met elkaar zouden delen, zou voorkomen kunnen worden dat iedereen tegen dezelfde problemen aanloopt en men overal het wiel opnieuw probeert uit te vinden. Binnen dit keuzedeel zal je gaan leren innoveren waarbij je zal worden uitgedaagd om zelf na te denken over innovatieve oplossingen die ondersteunend zijn aan het werken in de gezondheidszorg. 5

7 Maatschappelijke ontwikkelingen De gezondheidszorg heeft de afgelopen jaren vele veranderingen ondergaan. Het doel van deze veranderingen was voornamelijk het besparen van geld. De kosten in de gezondheidszorg stijgen en om te voorkomen dat deze stijging toeneemt, worden er maatregelen genomen om de zorg betaalbaar te houden. De verwachting is dat tot 2030 de vraag naar zorg sterk zal toenemen (Peeters et al, 2013, 13). Niet alleen het aandeel 65- plussers blijft stijgen, maar ook het aantal personen dat ouder is dan 80 jaar. Deze dubbele vergrijzing zorgt voor een grotere zorgvraag. Daarnaast verwacht het RIVM dat het aantal mensen met een chronische ziekte de komende decennia flink zal groeien. Dan gaat het om bijvoorbeeld suikerziekte, hartfalen, dementie en beroerte ( Het RIVM schat dat het aantal mensen met een chronische ziekte in de periode met 35% zal stijgen en dat in 2015 de helft van de bevolking van 25 tot 85 jaar een chronische ziekte zal hebben. Een groter deel zal ook te maken krijgen met meerdere aandoeningen tegelijk, dit wordt ook wel multimorbiditeit genoemd. Dit heeft als gevolg dat ook het aantal verschillende zorgverleners dat bij een ziektegeval betrokken is toeneemt, de zogenaamde ketenzorg. Als gevolg van alle veranderingen in de zorg, zullen ouderen weer vaker en langer thuis (moeten) blijven wonen en zullen er steeds meer verpleeghuizen en verzorgingshuizen sluiten. Omzien naar elkaar en mantelzorgondersteuning wordt steeds belangrijker. Door de groeiende vraag naar zorg wordt verwacht dat het tekort aan zorgaanbod door minder verpleegkundigen en verzorgende zal toenemen. De overheid wil dat mensen langer thuis blijven wonen en zorg aan huis te ontvangen in plaats van opname in een zorginstelling. Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat het toepassen van nieuwe technologieën in de zorg zeer bruikbaar wordt. Technologie kan ondersteunen zijn binnen de gezondheidszorg en mogelijk de toenemende druk op de zorg verlichten. Er komen steeds meer Informatie en Communicatie Technologie (ICT)-toepassingen die de kwaliteit van leven en wonen verbeteren. Bijvoorbeeld door automatisch aan- en uitschakelen van het licht of sensoren die dwaalgedrag detecteren bij dementerende, maar ook kun je denken aan zorgverlening op afstand. 6

8 11 Technologische veranderingen in de gezondheidszorg De maatschappij verandert continu en de zorg verandert mee. Hieronder een verzameling van 11 technologische veranderingen in de gezondheidszorg (Vilans,2015). Deze verzamelen zijn niet specifiek gericht op de gezondheidszorg, maar zijn van belang om te kennen omdat deze ontwikkelingen bijdragen aan de technologie zoals deze wordt gebruikt in de gezondheidszorg. 1. Overal computers Smartphones en wearables (draagbare horloges die bijvoorbeeld je hartslag of het aantal stappen dat je op een dag maakt telt) zijn overal en verschijnen in nieuwe contexten en omgevingen. 2. Internet of Things Voorwerpen worden uitgerust met technologie bestaande uit sensoren en internetverbinding. Zo kan overal data uitgelezen worden. Van wegdek tot te droge potgrond en van volle luiers tot openstaande koelkasten. 3. Alles smart Steeds meer (huishoudelijke) apparatuur wordt uitgerust met sensoren en bestuurbaar via (smartphone) apps. Van weegschaal tot spiegel tot slot, van rollator tot vork en natuurlijk ook kleding. Daar plakken we dan het woord 'smart' voor. Nog even en de sensor in je tandenborstel geeft een seintje waardoor er automatisch een afspraak met jouw tandarts wordt gemaakt. 4. Security Dit soort technologie maakt het belang van goede beveiliging steeds groter. Want is iets verbonden met internet, dan bestaat de kans dat het gehackt wordt. Wat doet je als een thermostaat of slot extern wordt overgenomen door een hacker? Wat gebeurt er als de pacemaker van de buurman gehackt wordt? 5. Verschuiving naar de consumentenmarkt Waar voorheen de zorgtechnologie vanuit de zorgorganisatie werd aangeboden, zie je nu de verschuiving naar consumentenelektronica. Oftewel de burger kan het zelf kopen. Hulpmiddelen om jouw huis mee te automatiseren (domotica) vindt je in legio bouwmarkten en webshops. 6. Doe-het-zelf Moderne leveranciers van technologie bouwen hun toepassingen of device zo, dat er door applicaties van derden mee gecommuniceerd wordt. Hierdoor ontstaat er een open ecosysteem van hardware, apps en data. Het is zelfs mogelijk apparaten met elkaar te verbinden, zonder dat daar nog programmeerkennis voor nodig hebt. Dit stelt iedereen in staat om ook zelf nieuwe toepassingen voor technologie te bedenken, of hierin nieuwe combinaties te maken. Zoek op wat het woord device betekent. 7

9 7. Zelfmetingen Er is een groeiende markt in zelfmeetapparatuur voor sportactiviteiten en beweeg- of leefpatronen (Quantified Self). Je kunt bijhouden hoeveel je loopt op een dag, hoeveel calorieën je neemt en hoe jouw slaappatroon is. Het doel is om te leren van jouw gedrag en vervolgens doelen te stellen om dit te veranderen. 8. Big Data Oplossingen die je krijgt aangereikt voor problemen waarvan je niet wist dat je ze had. Zoiets als antwoord op een vraag die je zelf nog niet gesteld hebt. Slimme software probeert patronen en correlaties (verbanden) te herkennen in een grote hoop ongestructureerde data. Zo gaat supercomputer IBM Watson artsen en patiënten helpen met het stellen van diagnoses. Gewoon via de smartphone. Klik op de volgende link om naar een filmpje te kijken over de supercomputer Watson. Deze computer is zo gemaakt dat deze zelf (zonder hulp) na kan denken en reageren op vragen. Hij denkt dus zelf, dat noemen we ook wel artificiële intelligentie Privacy Al die persoonlijke gegevens op vele hopen en in vele clouds maken privacy (waarvan sommigen al beweren dat het dood is) een zeer belangrijk thema. Als al die slimme apparaten onze data gaan bijhouden, wat gebeurt er dan mee? En wie kan erbij? En wanneer? Misschien denken we nu niets te verbergen te hebben, maar hoe kijken we daar over 10 jaar op terug? 10. 3D Printing Deze technologie is cutting out the middle man in distributie. Door 3D-printing zullen er stappen tussen distributie en tussenhandel wegvallen. Het product gaat dan direct van ontwerper naar eindgebruiker. Dat geldt voor kunstwerken, speelgoed, bouwmaterialen, gereedschap en wapens, maar ook voor voeding, medicijnen, botten en gewrichten, protheses en zelfs organen op basis van eigen DNA. Zoek op wat is 3D-printing? 11. Hologrammen Holografische projecties zijn prachtig om in de spreekkamer of operatiezaal toe te passen. Artsen kunnen 3D-beelden van lichaamsdelen voor zich projecteren om uitleg te geven aan patiënten en er kan zelfs virtueel geopereerd worden op het hologram, waarna een robot de eigenlijke operatie uitvoert. Of een thuiszorgmedewerker die niet fysiek aanwezig is bij de cliënt. Beeldschermzorg nieuwe stijl. Nu ben je meer op de hoogte van de technologische ontwikkelingen. Zoek woorden op die je niet kent zodat je vertrouwd raakt met de begrippen. Eventueel kan je op zoek naar filmpjes op youtube. 8

10 Beloften van technologie Waar de inzet van technologie goed voor is zal je duidelijk worden wanneer je de beloften van de technologie leest. Grotere zelfredzaamheid van patiënten Technologie biedt nieuwe mogelijkheden voor gebruikers (zowel voor zorgverleners als cliënten). Algemeen wordt aangenomen dat technologie de positie van de cliënt kan versterken, meer regie over het eigen leven kan geven en tot een grotere zelfredzaamheid kan leiden (NPcF, 2009). Maar het allerbelangrijkste is de cultuuromslag, waarbij de zorgverlener de coach en de patiënt de medebehandelaar wordt. Een potentieel positief effect is dat er een meer gelijkwaardige relatie kan ontstaan doordat de patiënt veel informatie heeft waardoor het kennisverschil tussen behandelaar en patiënt verkleint (NPcF, 2009). Minder inzet van zorgpersoneel nodig Een andere belofte van het gebruik van technologie is dat het de zorg minder arbeidsintensief zal maken, en daarmee het dreigend tekort aan zorgpersoneel gedeeltelijk zal kunnen opvangen. De toepassing van nieuwe technologie kan het zorgproces zowel procesmatig als inhoudelijk verbeteren (PWc,2009). Zo kunnen zorgprocessen efficiënter worden ingericht, zowel binnen de organisatie als tussen de schakels in de zorgketen (rvz,2010). Door de inzet van nieuwe technologie zal de productiviteit van zorgorganisaties kunnen stijgen en bijdragen aan het anders aanbieden van zorg en ondersteuning of het (gedeeltelijk) vervangen ervan (Putters et al., 2012). Betere kwaliteit van zorg Door de toepassing van technologie zou de kwaliteit van zorg verbeteren, bijvoorbeeld door bij te dragen aan een stabielere gezondheidstoestand van de cliënt en het voorkómen van exacerbaties (toename van symptomen) (Pols et al., 2008). De verschillende vormen van domotica bevorderen verder mogelijk de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van cliënten, terwijl zorg op afstand de toegankelijkheid van de zorg kan vergroten (Prismant, 2008). Bijvoorbeeld zorgvragers die met een bepaald probleem geen hulp durven te zoeken kunnen dit wel durven via internet, omdat dit prettiger voelt. Besparing van kosten Een andere verwachting van de inzet van technologie in de zorg is kostenbesparing. Echte kostenbesparing door arbeidsbesparing ontstaat pas als bepaalde zorg niet meer wordt verricht, door minder mensen verricht wordt of door de patiënt zelf en/of zijn mantelzorger wordt overgenomen (rvz, 2010; 2011). Een voorbeeld uit de praktijk: door de invoering van zorg op afstand in de thuiszorg kan bespaard worden op reistijd. Kostenbesparing kan ook optreden in de vorm van het voorkómen van zorggebruik. Een voorbeeld: een patiënt thuis kan met behulp van technologie beter in de gaten worden gehouden (te monitoren ) door professionals, waardoor problemen eerder gesignaleerd worden en er eerder ingegrepen kan worden (Pols et al., 2008). Dit kan leiden tot het voorkómen van een ziekenhuisopname en tot een afname van de vraag naar professionele zorg. 9