Dialekvereiniging Veldeke Venlo

Transcriptie

1 Oetgave van: Dialekvereiniging Veldeke Venlo. Ein vereiniging met hert veur de volkscultuur en veur de plaatselikke dialekte in de regio Venlo. Opgerich 20 januari dekroedwis Dialekvereiniging Veldeke Venlo Árce Baolder Belvend Blierik Bree Grevors Helje Kessel Lómm Tegele Velde Venlo Zaerum

2 Inhald Jónkvrouwe Veldeke - Hans Jacobs 3 Sökkerkäörkes - Frans van de Rijdt 4 Algemeine lejevergadering - Gerard van Gestel 5 Oplossing puzel december 7 Wat maoder vertelde - Gerard Duyf 8 Verkroetwieje - Sjeng Stoffels 10 Sókkerkäörkes - Jan Maas 11 Faatse Veldeketrofee Blierik 12 Faatse Veldeketrofee Venlo 13 Getske van gelök - Gerard van Gestel 14 Ein april - Bertje 16 Mien schravelker - Jeanne van Kraay-Apeldoorn 17 D n Dieke van Dale 18 Cursus Venloos laeze en schrieve - Henk Geenen 19 Waat niets - Theo van Reen 21 Declamatiewedstrieje - Annemie Schleepen 22 Vastelaovesgeveul - Henk Geenen 24 Thoesrecepte 25 Kóm ens veur - Frans van de Rijdt 26 Colofon 27 2

3 Jónkvrouwe Veldeke Nich van Ridder Kunibald De Jónkvrouwe wis t ef neet mier t waas aan t prakkedinke euver einen hier. Eine soldaot, eine hoeëge offeseer Mit de naam: Karel-Jan van der Veer. Het had aevel niks met t leger en met soldaote Die kóste dök euver niks anders praote. De Jónkvrouwe wis niks van waopes en uniforme Maar dae Karel-Jan had waal de juuste vorme..! Gespierde bein, eine breije rubbekas, stevig kuntje Daonaeve ouk nog ens ein prachtig mundje. Genne gäöt-offeseer, maar bekans ginneraal. Dao aan dinkend wis Jónkvrouwe Veldeke t waal! Het had m gezeen op zaoterdaagaovend in de stad. In uniform en hae had al genóg pilskes gehad. Zien vrinde ware gewoeëne soldaote, neet interessant. Allein met dae ginneraal veulde het einen band. Ik gaon met um oet, ik gaon um belle, um aan daen offeseer te gaon vertelle, det ik mich gewónne gaef en um wil veule en same kukelemuuske wil gaon speule. Maar det veel taege, det tillefonere. t Sprook met mierdere Hoge Heren. Eine Karel-Jan kreeg t aevel neet aan de lien. Wao zoel zien offeseerke dan toch zien? t Noom d n trein nao Den Haag, vol goje mood, Nao t ministerie van Defensie, letste stök te voot. Maar beej de receptie kós nemus eine Karel-Jan. De Jónkvrouwe begreep dao gaar niks van. Truuk in Venlo ging de Jónkvrouwe d r eine kleppe En zoog waat manne as kebeuterkes op steppe steppe. Ein vreejgezellefees, zag d n ober achter d n tap. Zaoterdaagaovend hebbe weej det heej ouk al gehad. Jónkvrouwe Veldeke wis toen wie t zoot, Dae Jan-Karel had gaar gen richtig offesere-blood. Dae waas verkleid, op ein vreejgezellig Vreejgezellefees! En ós Jónkvrouwe veulde zich weer ein dómme Trees Hans Jacobs, Venloos 3

4 Sókkerkäörkes Op maondaag 10 december 2012 waas de finale van de wedstried t Mooiste Dialectwoord van 2012 georganiseerd door de NCRV op radio Nostalgia Plein 5. Names Dialekvereiniging Veldeke Venlo hebbe weej meigedaon met t waord: sókkerkäörkes. D r is massaal gestump op dit waord en waal doordet vuuel minse in eur eige facebookpagina s en op de eige websites vuuel reklame hebbe gemak veur dit waord. Sókkerkäörkes stónd op ein zeker ougenblik met haos 60% aan kop. D r is zelfs gestump vanoet Canada! D n top 3 waas: Pieneköttel / Winterswijk / Zuinig persoon/ Wim ten Damme Sókkerkäörkes / Venlo / Muisjes (van een beschuitje) / Frans van de Rijdt Lyveshearhönne/ Hindeloopen / Lieveheersbeestje / Arnold Eekma Umdet t de bedoeling waas det t dialekwaord in gans Nederland gebroek meus kinne waere haet de zjurie gekaoze veur t waord Pieneköttel. Ouk umdet inkele zjurieleje (Carry Tefsen, Wia Buze en Erik Hulzebos) t waord sókkerkäörkes al neet oet kóste spraeke. Maar aevezoeëgood is t dialek weer ens good in de belangstelling gewaes! Frans van de Rijdt Venloos 4

5 Algemeine lejevergadering 2013 Zóndaag 17 maart um 14:07 oor äöpent Frans van de Rijdt de algemeine lejevergadering van de krink Venlo van Veldeke. Weej zitte in de Venlonazaal, um persies te zien in de Parkzaal. Zó n viertig leje hebbe de meujte genaome um de vergadering te bezeuke. D n agenda is euver de mail gesteurd en haet in totaal 11 punte. Beej de äöpening vruueg de veurzitter aandach veur t binnekort oet te bringe laesplenkske. t Zuut d r kwant oet en de krink haop daomei ne gas wäörd die haos neet mier gebroek waere, ónder de aandach te bringe en te halde. Hae deilt ouk mei det t kaokbook met Venlose recepte op 3 oktober wuurt geprissenteerd. En degene die mei wille doon aan 10 veur Venloos kinne zóndaag 27 oktober in d n agenda notere. Dan is t BCL-treffe al gewaes en kinne alle vastelaovesvereiniginge ein aafvaerdiging steure De agendapunte 2 t/m 5 zien de vaste punte waobeej t verslaag van de vergadering van vurrig jaor, t jaorverslaag, t verslaag euver de verantwaording van de cente, de kóntrole door de kaskóntrolekemissie en de goodkeuring daovan door de vergadering in ein flot tempo geit. t Besteur haet weer verschrikkelijk vuuel werk verzatte. Jaomer genóg zien ein paar besteursleje door umstend oetgescheid waodoor t werk door minder minse mót waere gedaon. De zeuktoch nao ne sikktertaris geit ónverminderd door maar is waal ein punt van zörg. n Ander punt van zörg is t aantal begunstigers (veurhaer dónneteurs) det truuk löp. Um mier aandach te kriege ist r ne flyer (ik heb dao gen good Venloos waord veur en vleger klink neet) óntworpe met de aktiviteite van de krink en ouk einen beukligger met klankveurbeelde van wäörd. Daomei kin de bekindheid van Veldeke en in t bizónder de krink Venlo vergruuet waere. Um de jeug d r wat mier beej te betrekke wuurt veur de kinder die neet mier mei kinne doon aan de deklamatiewedstrieje, umdet ze neet mier op de lieëgere schoeël zitte, ne aparte groep samegesteld. D r is nogal wat belangstelling veur maar dees aktiviteit pas neet in t program op de middelbare schoeële. Raeje um det zelf op te pakke. Dan kump t moment det Frans de veurzittershamer (dae veur t iers gebroek wuurt) euverdruueg aan de nieje veurzitter Henk Buskes. Frans blief euveriges nog waal aan as besteurslid. Daodoor kin hae de niejkómmer good inwerke gelet op zien kinnes en kunde. Henk stelt zich kort veur en geit det op ein later moment nog in dit blaad doon. 5

6 Hae haet d r waal vuuel zin in en ein van de ierste klusse die waere opgepak is t Venloos waordebook. Dao mót nog wat werk veur verzatte waere en de bedoeling is det in de loup van 2014 de nieje versie verschient. As volgend punt wuurt t nieje logo geprissenteerd aan de vergadering. Degene dae al ens op de website gekeke haet de aafgeloupe waeke haet t al kinne zeen. De site is euveriges gans aangepas en gemoderniseerd. Truuk nao t logo: t besteur had gevraog um ideje veur t logo aan te drage en oetintelik is de keus gevalle op t óntwerp van Jan Maas. Hae krieg ein dröpke aangebaoje veur zien inspanninge. Daonao mak Jan van de gelaegeheid gebroek um wat euver zichzelf en zien aktiviteite as schriever te vertelle. Hae haet inmiddels zien 5e book geschreve en me haet de meugelikheid um de DVD wao det book op steit te koupe veur 5,--. In d n trant van t laesplenkske haet Jan ne gas wäörd veurzeen van n teikening zoeëdet de beteikenis van det dialekwaord verdudelik wuurt. Beej de euverige aktiviteite steit ein waslies van ideje, veur idderein wat wils, van aktief wandele op de hei wies ein bezeuk aan de brouwerie. Óngetwiefeld gaon weej dao nog van alles euver hure en laeze. En as d r nog ideje zien: hald ze neet veur óg maar laot t weite aan t besteur. Nao n korte pauze is t waord aan d n hier Jeu Thissen. Hae vertelt zien belaevenisse van net veur wies net nao d n twieëde waereldoorlog. n Paar van zien verhaole hebbe al in dit blaad gestaon. Maar as de schriever vertelt, dan wuurt t allemaol net wat echter en kriegs se t geveul mei van zien belaevenisse en ervaringe. Rónd 17:00 oor is t ind van de beejeinkóms en kinne diegene die det wille nog n glaeske drinke en naopraote euver de vergadering en t verhaol van Jeu, of nog kieke nao alle stökke euver d n oorlog die Jeu haet meigebrach. Daomei kump n ind aan ne informatieve middaag. Gerard van Gestel, Venloos 6

7 Oplossing puzel Kroedwis december A D E L E S O A S L A O P K R O R I N G S K E S P A E E B O N O B O F A P E L I S A T E B A K O K E R I M A M R E K K P N K G R A J E R K M O E E D E I E F E M I L I E I O W O R S K E N K E R S K E A I N E A D V R O T U O U G E K L E I N B E E R R E L E E D N A T E I K U F O V A E R D E R I K E M A N T A R O E A N D E S Dit kier genne nieje puzel. In de volgende Kroedwis steit d r weer eine. 7

8 Wát maoder vertelde En hallef urke loupe achter `t dörp, tusse de Maas en de Nieje Waeg*, laog vrujer en hoes dát bekind stóng ás waevershuuske. Dao woeënde in daen tied en keuterbuurke, dát hárd mós werke vur de kos. Op enne gaoje daag ging zien vrouw nar `t veld wortele oetdaon en wie dát zoeë geit, ze naom `t klein ván en hallef jaor mei op de kroewage. Opens, (ze waor druk aan `t werk) dao huurt ze `t kink bäöke; ze kiek op en dao haet mich enne groeëte wollef `t kink gegraepe en rent d`r mit weg. Schrieëwend en um hölp raopend, laep de vrouw eur achternao. De minse die op `t veld an`t werke waore, kwaome aangeloupe en wie ze huurde wát d r gebeurd waor, graepe ze enne raek of en gaffel en ginge achter de wollef aan. Alles waord aafgezóch, de bös wies aan de grens toe; már niks waor d`r te vinge. De wollef en `t kink waore weg en blaeve weg.. Op de Vellegert, tusse `t dörp en Schandele, woeënde in daen tied enne knech op boeërderie `t Kraneveld. De minse vertroewde um allang naet. Dao kós te daon zien wát woei, már um hallef twellef ging haen nar hoes; dát zag haen teminste, már gluive deej `t naemes. Ze waore um al en paar kier naogegaon, már inens waor haen dán weg en gen spaor waor d`r mier ván um te vinge. Wal haeje ze enne kier zien kleijer gevónge, die haen in ennen boum verborrege haej. Ni wied ván `t Kraneveld steit nag de boeërderie, wao zich aafgespeuld haet, wát ik óg nou gaon beschrieve. `t Is en hiel ald hoes, wao se met de hand nag aan `t daak káns. `t Is nag ein ván die alde boeërderieje met en väörhoes; met en bank en taffel met stäöl vur de raam. Ok höbbe ze daor en groeëte klok oet 1784, met de naam ván Jan Remmen oet Well, die naet allein d n tied, már ok de stand ván de maon aanwies. Daor is ok nag zón alderwetse schouw, wao en moer án enne dreejtand bouve `t holtväör hink. En dao huuërt me, net wie in daen alden tied, ás `s aoves `t petraoliumlámpke brandt án de pin nevve de deur nar de stort, beej `t knappe ván `t holt in de schouw en `t röstig, lanksaam tikke ván de klok, de kat zuutjes snorre en de kuu achter de staldeur zachjes bäöke en mit de kettinge rammele. Heej kwaom de knech van `t Kraneveld iddere Woensdigaovend kaarte. En op daen bepaolde winteraovend, in maoder urre jóngen tied, zien de men in `t väörhoès d`r al met begós. De maag zit te breie en de vrouw zit te spinne. De smoeëk oet de piepe is te snieje. Zoeë nou en dán schaore de klómpe uvver de plevúze. Zuutjes zoest de spaol. De rös wördt allein már verbraoke ás `t speul oet is en de men mit vuuel spektakel opnie beginne te huuege. Opens geit de deur aop en kumpt de knech ván `t Kraneveld binne: Gaojen aovend same, al án `t verdins? Dát kuste mei höbbe. 8

9 En ougenblik later waor haen mei aan-de-geng. Um en aor of tieën raokelde de vraoluu `t väör nag is op en ginge nar bed. Beej de schouw zat de kat is enne hoeëge ruk op, rekde ur naegel oet en lag zich wer naer. En `t speúl ging wieër. Wies en aor of hallef twellef. Doe begós de knech ván `t Kraneveld ván nar hoes gaon te praote, már daor woeje de angere niks ván weite, want ze haeje aafgespraoke, dát ze úm wies nao twellef aor beej zich zoeje halde. Wie de knech zaog dát de aandach ván de angere ván um aafgeleid waor, spróng haen inens op en laep achter de taffel um nar de deur. Has waor haen daor, már dao staok d`r enne ziene vaot oet en de knech vael met ziene kop tegge de maor. Hallef verduzeld blaef haen efkes ligge; de angere vlaoge op en zaote inens op um. Op dát ougenblik roespelde `t binne in de klok en twellef slaeg klónke d`r daor `t hoes. Dán en gedruús in de lóch of d`r enne geweldige wind opkwaom, en spektakel in de schouw en kladderdaats, dao vael `t vaél ván enne wollef, daor de schouw, midde op `t veur. De vónke en de as spödde daor `t hoes en de kat spróng ván schrik tegge de maor umhoeëg. Hoeëg brandde `t veur op en `t vaél begós te schräöje. Met enne schrieëw wie en wild bieës, woej de knech opspringe. Haen baet en schöbde of haen bezaete waor en met vaer man kóste ze um has naet halde. De taffel ging uvverhoup en de stäöl vlaoge daor `t väörhoès. De zweit draef de men nevve `t gezich. Lanksaam brandde de wolfshaod op, wiesdát d`r niks mier ván euver waor. Doe zónk de knech achteräöver en blaef stil ligge. En ougenblik later stóng haen lanksaam op en zag: Geej heb mich gered, már daon zoeëwát noeits mièr, `t haej óg `t laeve kunne koste. En sunt daen tied, höbbe ze in Velde ván genne waerwollef mier gehuuerd. Gerard Duyf = Duyf Graad Veldes (originele spelling) * Riekswaeg. Idee veur ein kedo? Gaef ein jaorabónnement op Veldeke Veur inlichtinge: Leje administratie Veldeke krink Venlo Wilhelminastraot 1, 5941 GJ Velde. Telefoon : , veldeke.venlo@gmail.com Bankraekening :

10 Verkroétwieje Vieftién augustus waar vruuger, wie me doe zag, ne zôndig in de waek, of wie me det auch oétdrökde ne zôndig zônger sjoën hemp. t Waar de fiësdaag van O.L. Vrouw Hemelvaart, ne fiksdaag dae in 1967 as verplichde Roums Katholieke fiësdaag is aafgesjaf. Verkroétwieje, zag me d r hi-j taenge. Maria woord vruuger auch hi-j in Tegele bezônger veriérd, trouwes in hiél Limburg. Dink maar êns aan dae gôjje bössjop Lemmens, dae t Limburgse volk in die veriéring veurging. Nôw heb ich waal gelaeze, det t gebroëk van die kroétwêsse (kruidgewassen) aafsjtamt van ós wieje veurelders, die doe nag heidene waare, maar wat wiste de gewoéne minse vruuger van heidense gebroéke aaf? As t hômmelde en de sjoor baove Tegele hông, den ginge d r tekskes van de kroétwês de sjtoof of t fornuus in. De minse gluifde dao aan en waare den wir ein bietje gerös. Dae kroétwês woord daags veur t Verkroétwieje, meis dôr kinger, bi-jein gezôch en bsjting den o en bsjting den oét elskrütje (mêt die gael knüpkes), get haaver, n sjni-j wêk of broëd en n têkske met ne greune appel d raan; det alles woord den mêt n tuike bei-jein gebônge en de kroétwês, dae ein gans jaor môs deene, waar klaor. In de kerk en in de Mis, woëónger de kroétwês gezaengend woord, hông den eine feine geur van allemaol det fris veldkroéd en in de kingerbenkskes waar den ein zië van kroétwês. De meiste kinger zoote den mêt t gezich in de kroétwês en dao waare d r, die zônne groëten beurel haaje, det ze d r neet euverhaer kôste kiéke. Nao de Mis kreeg jidder ein sjtökske van det gezaengend broëd of van d n appel, en de kroétwês woord hi-j of dao opgehange vur ne kiér deens te doón. Die aaj gebroéke, die nôw as bi-j-gelouf betiteld waere, gaon taengeswaordig toet t verli-je behuure, maar wi-j aaj luu, dinke dao toch mêt n bietje wiëmood aan trük. Sjeng van den Eike (Sjeng Stoffels) Oét: Ich kên mich nag good herinnere Met toesjtumming van de erve in aad Tegels euvergenaome 10

11 Sókkerkäörkes, t Is al lang geleje det weej zelf sókkerkäörkes op ós beschuutjes deje beej ein maedje witte en raoze veur n jungske woorte blauwe gekaoze sókkerkäörkes ware weej haos vergaete muuskes woort gezag zoele weej aete ik zag De velle gót toch pleite wie kinne sökkerkäörkes noow muuskes heite. Jan Maas 11

12 Faatse Veldeketrofee 2013: winnaers in Blierik x x Op zóndaag 10 fibberwari trok weer de groeëte vastelaovesoptoch door t Wortelepinneriek. Vastelaovesgezelschap De Wortelepin hat dit jaor t motto: Blierik straolt. De waergode ware ós aevel neet al te good gezind. Eine frisse wind leet de geveulstemperateur flink kalt aanveule. Persies op tied begós d n optoch te trekke. D r stónde doezende minse naeve de waeg in t centrum van Blierik. t Waas ne geweldigen optoch met vuuel kleur en meziek en ein opperbeste stumming beej de deilnemers en de kiekers naeve de optochroute. t Motto: Blierik straolt kwaam good oet de verf. D r ware neet zoeëvuul faatse as andere jaore, maar die mei hebbe geloupe waare erg origineel. Ein thema det vuuel te zeen waar: de Blierikse bieb beej Berden. As 3-köppige zjurie veur de Veldeke trofee hadde weej de taak um d n origineelste faatse d r oet te haole en as winnaer van de Veldeke trofee aan te wieze. Nao aafloup van d n optoch (dae haos 2 oor deurde) kwame weej beejein in t Raodhoes um de winnaer vas te stelle. Nao slum beraod kwame weej tot de winnaers van dit jaor: Ben Bettinger en Geert Rutten met eur motto: Weej hebbe um hange. Dit ging euver de vastelaovesposter van Limburg. Nao nog wat gezellige eurkes zoot ós taak d r veur 2013 weer op. Wies t volgend jaor, names de Veldeke trofee zjurie in Blierik. De faatse zjurie: Henny, Henk en Jos 12

13 Faatse Veldeketrofee 2013: winnaer in Venlo Venlo 11 fibberwari 2013 t Waar ne hiele kalden daag, maar gelökkig waal druueg. Door t waer waare d r in t begin weinig minse naeve de straot. t Veulde hiel kalt aan door dae wind. Maar wie d n optoch d r aan kwaam waas de Parade good vol. D r waas ein geweldige stumming, die bleef wies t ind. Jaomer det d r zoeë weinig faatse ware, in zien totaal 28. Waal ware zeej allemaol hiel leuk en waas t lastig um dae goje oet te keze. Oetintelik is t gewaore: IK BIN DER MIT T KÖPKE BEEJ van Jos Valkenburg. D n aanmoedigingspries is veur: OUK WEEJ BEKINNE van Frank Holzapfel t Waas weer ne schoeënen optoch. De faatse zjurie: Wiel, Han en Henny x 13

14 Getske van Gelök Tiedes de aafgeloupe twieë Nachte van t Limburgse Leed haet t projek Getske van Gelök vuuel suukses gehad. As lokatie is gekaoze veur ein plekske aan de nieje Maasboulevard. Binne de redaktie van dit blaad goof det wat straevelerie of de plaats wao det gehalde woort t getske is of det t gelök op ein andere plaats in Venlo is te vinde. Nao wat zeukwerk bliek t volgende: t Getske van gelök is ein leedje det geschreve is door Frans Boermans en van meziek veurzeen door Jan Theelen. Tiedes de revu Stel óg ens veur die in 1984/1985 in de Maaspoort speulde, woort det leedje gebrach door Funs van Grinsven. Aevel, op internet vinds se allewiels dök de Drekskaters die ein nummer met dezen titel speule. Raeje um ens met Marco Schell te belle en met um euver dit leedje te praote. t Bliek inderdaad um t zelfde nummer te gaon. D n teks is ónveranderd, allein de meziek is herschreve door Charles Coppens en Werner van Gool. De Drekskaters hebbe dit nummer ó.a. opgenaome veur de cd Leedjes veur de ieëwigheid, ein ode aan Frans Boermans. D n aldste Venlosen dialekband de Drekskaters speule t Getske van gelök as ne geveuligen ballad en kriege dao altied vuuel beejval veur. Zelfs tiedes t inschete in Mestreech aafgeloupe jaor woort det nummer gespeuld. D n teks haet dan ouk wat, rup herinneringe en geveules op. Beej mennige broelof is t gedreijd. De Floddergats, wao t verhaol zich aafspeult, is dan ouk ein sträötje det in en boete Venlo bekind en beruch is. Daomei ouk de oplossing: t getske van gelök leet neet aan de Maas, maar tösse de Niestraot en de paortingangk van Dominicanekloeëster Mariaweide, aan de kruutsing met de Parade en de Kölsepaort. En in die gats is noow ein niej kefee wao ze vuuel saorte beer hebbe um te Kleppe en beej de Bure ein aettent wao se good kins miechele. En wao t daodoor weer drökker wuurt met jónge en alde minse die van de umgaeving genete en dao wat kultuur opsnoeve. Want nao t bestudere van al die Köpkes van Ger Janssen kriegs se op zien mins dors of zin in wat lekkers. Ein sträötje wao vuuel gebeurd is, mennige herinnering leet, det bezónge is in leedjes. Maar altied laeve in de brouwerie. D r is neet allein gelök te vinde in de Floddergats, maar ouk leid, zoeë bliek oet d n teks van t Getske van gelök: 14

15 Wannier ik door det sträötje gaon, dan waer ik altied aangedaon Dao dink ik efkes, weer ens truuk aan toen Mien ieërste vlam van zestien jaor, deepblauwe ouge golde haor Zeen ik dan veur mich in ein visioen Dan vraog ik um, waorum nów toch woort ik veur dich maar lóch? Det bröske det ik veur dich koch, waas det neet deur genóg? Wao des te bleefs? Jao wae wet wao? Ik waas zoeë van de wap Kiek op die kinderköpkes dao, heste mich op mien hert getrap Refrein: Getske van gelök, sträötje van verdreet Ós leefdespaedje det vergaet ik van mien laeve neet Wao ik van um heeld, mennig, mennig oor, Ónder det letaereke aan die alde kloeëstermoor Same met z n twieë in de maoneschien Och kós ik toch nog einmaol, einmaol achtieën zien Getske van gelök, sträötje van verdreet, Dae schoeënen tied vergaet ik neet. Och achteraaf dink ik nog dök dao aan det getske van gelök Wao ik dich kösde veur d n ieërste kier Maar aevegood vergaet ik neet det sómber sträötje van verdreet Waos dich mich weite leets: Ik kóm neet mier Die plek wao k mien gezich begroof in dien permanent En die heerlikke luch opsnoof, perfuum van dertig cent. Maar ouk die plaats van t bitter ind, Ik wachde vergaefs op dich Wae oeëts toevallig ein traon dao vind, weit dan die is van mich. Leef en leid leet dök doeën beejein, smeis op n paar veerkante maeter. De werme geveules en moeëje herinneringe waere d r neet minder um. Det vónd Frans Boermans ouk. En hae wis det met deze prachtigen teks te umschrieve. Maar bedink: t gelök leet euveral verborge. As se t wils vinde, dan lök det. Gerard van Gestel, Venloos 15

16 Ein april Och, ein april, och sjoeënen daag As ich t zoeë ens zegke maag Al klink t sóms ouch get benepe Weej zien daen daag al dök gegrepe. Och minse, juus in vruger jaor Kreeg me toch dök van alles klaor, Ouch ich mós ens mien zenuwe gaon sjtaole En vur mevrouw de kilomaeter-waeger haole, Ich sjouwde trap aaf, trap op t Ganse hoes ging op de kop Al begóste mien heng ouch get te jeuke Ich kós det dink waal blieve zeuke Toetdet menier zag: Kóm ens heej Haaj diene kop nów ens d rbeej. Hae zag: Leef kink, as ich t zegke maag Ein april is ne sjoeënen daag. Bertje Tegels 16

17 Mien schravelker Wat heb ik mich geschaamp d n ieërste kier! Op zó n moment hoofde t veur mich neet mier Ik heb gefiets wies einentachetig jaor Door mien slech zich waas ik op de fiets ein ech gevaor En toen sloog ik met fiets en al euver de kop Dao loog ik, oetgeteld, ik kwaam nog neet mier op Door mien schael döp had ik de stoeprand neet gezeen Pien in de lies en pien aan t kneen In t Gashoes bleek det t schaambein waas gescheurd Veur ik weer kós loupe, det haet twieë maond gedeurd De fiets meus noow veurgood op stal Wat ik hiel erg vónd, en ge snap t al: Eine rollater meus toen oetkóms bringe Och, wat haatde ik die dinge Achteraaf bin ik zoeë blie met mien schravelkèr Ik loup weer as ein echte ster De veurrajer wieze mich op idder obstakel Det ik noeëts mier val is al ein mirakel Wie dök waas ik veur daen tied al gestrukeld En met mien gezich op de stoep gekukeld Ik loup noow vuuel, idderen daag ein stökske wiejer En waardeer miene Mercedes idderen daag mier As ik meug waer zit ik um efkes aan de kant Heb dus altied ne stool beej de hand Ik loup op straot ouk nemes umvaer En veul mich veilig achter mien schravelker Al mis ik miene fiets nog idderen daag Ik heb gen raeje mier tot geklaag. 17

18 D n Dieke van Dale ingesteurd stök door Martin D. Vader en moder aolifant Aoliestel Conducteur zónder fluitje Conductrice Ruziemakende directie Directiekeet De moder van nen hónd Dogma Vloeëje op n stök sjeklaad Flikvloeëje n Loes op nen tore Hoeëge piet Mónd van nen Eskimo Ieëswaofel Twieë parende iesbaere Kald kunsje t Achterste van de Keizer Keizersnede De zoon van nen inbraeker Krakeling ne Graag zónder auto Loupgraaf ne kok in ein vleegtuug Luchkaoker ne Neger dae iets jat Piknikker Keunigin ónder d n trein Plattelandsvrouw Miljardair op de plee Rieke stinker Dieke dame in de lif Spektakel n Paerd op nen hoeëgen berg Tophit Pestoeër met pensioen Vromen Dreesman Achterwerk van de paus Zalig oetind Woestijnreiziger Zandlouper 18

19 Cursus Venloos laeze en schrieve In november en december van t aafgeloupe jaor heb ik de cursus Venloos laeze en schrieve gevolg. Ik dach det ik t Venloos al behuurlik machtig waas, maar det bleek ein misvatting. Ten ieërste bin ik van hoes oet einen Blierikse en d r bestaon nog wat verschille tösse Blieriks en Venloos. Zoeë waere in Blierik liedjes gezónge, maar in Venlo hebbe ze t euver leedjes. In Blierik drinke ze naeve ein glaeske beer en ein tas kóffie ouk sóms ein teske thieë, ónderwiel kloeke ze Venlo thee. We hebbe 8 lesaovende gehad en tiedes daes aovende hebbe weej einen houp gelieërd. De lesse ware veurbeej veurdet weej d r erg in hadde, wat te make had met dae kwante groep cursiste en de plezerige meneer van lesgaeve door Suzanne. De meiste cursiste kómme oet Venlo, maar d r ware zelfs ein paar riechtige Tegelse beej. Zeej hadde ein hiele speciale raeje um zich veur de cursus in te schrieve. Zeej ware namelik lid van t boerebroelofsgezelschap (eine waas zelfs sirremoniemeister) en woele eur Tegels vervange door rasech Venloos veurdet de Vastelaovend losbarsde. De meiste aevel schreve al vuuel in t Venloos dialek en woele gaer liere of t ouk good Venloos waas wat zeej schreve. We hebbe naeve t harde studere ouk einen houp lol gehad same. Sóms waas t zelfs zoeë erg det d r ein paar de slappe lach krege, wat ein paar quasi vermanende blikke van ós strenge lierares opleverde. Ikzelf meus altied al lache as ik Martin hoort praote. Dae haet namelik ein hiele schoeëne Venlose oetspraok en as d r ens aaf en toe ein stökske veurgelaeze meus waere (jao ouk det huurt beej eine cursus Venloos laeze en schrieve), dan booj hae zich dök vreejwillig aan. Weej vónde det neet erg, want nao zó n stum luusters se gaer. Noow is hae zoeë wied det hae neet allein faelerloos kin laeze, maar ouk schrieve Wat ouk wat hilarische momente opleverde waas t oetlegge van sómmige schitterend verzónne wäörd die ós Venlose taal riek is en waovan einen boetestaonder gen idee haet wat die zoele kinne beteikene. Dialekvereiniging Veldeke-Krink-Venlo Veldeke Venlo De De Kroedwis 32e 30e jaorgank nr

20 Wat dach geej beejveurbeeld van zeikdieëm of garapaap. Andere veurbeelde zien wieksdoes en neteurlik schóttelslet. Wilt geej weite wat dees wäörd beteikene? Dan kint geej óg inschrieve um ouk de cursus te gaon volge. Geej zult d r genne spiet van kriege. In t lesmateriaal ware ouk verscheije leuke stökskes opgenaome die in t verleje in ózze Kroedwis hebbe gestaon. Det gif maar aan det de Kroedwis ein blaad is wat volges mich einen houp minse gaer laeze en det geregeld eine lach op eur gezich touvert. Op 21 december van 2012 haet de veurzitter van Dialekvereiniging Veldeke Venlo de certificate oetgereik. Henk Geenen, Venloos 20

21 Waat Niets As haope doelloos schient en alles bäök van binne de pien mich biet en schrient dan dink ik stil: de kins waat niets beginne. As t letste plan weer brik, ik niks mieër kin verzinne, ik in mien traone stik, dan dink ik stil: ik gaon waat niets beginne. As ik razel, alles trilt en ik t neet kan winne d n doeëd mich beej zich wilt dan zeg Geej stil: Ik zal waat niets beginne. Theo van Reen Heljes 21

22 Verslaag declamatiewedstrieje De finale van de declamatiewedstrieje, gehalde op 22 maart 2013 in de Venlonazaal. Ieërs wil ik vermelde, det weej t óntzettend toef vónde det d r zoeë vuuel kinder hebbe mei gedaon met de veurselektie. In totaal ware d r 117 kinder van de basisschoeële in Venlo en Blierick, dao zien weej súper en kei bliej mei! Nao de dreej spannende veurróndes zien d r oetintelik 42 kinder door gegaon nao de finale, weej hebbe t éch meujlik gehad, want d r zote dit jaor éch einen hielen houp goje talente tösse. Vriedaagaovend waas t dan zoeë wied, de zaal leep lekker vol met mama s, papa s, zuskes en breurkes, oma s en opa s. De schrievers zote ouk gezellig veuraan in de zaal, die kóste genete van eur gedichjes en de zjurieleje kwame dit jaor van stichting OB de Woers: Vincent Tabbers, Marcel Abrahams en Pim Kleeven. Diana Vullings heel de puntescore beej op de kómpjoeter. De spanning waas um te snieje en um zeve oor begós ózze nieje veurzitter Henk Buskes met t veurwaord, det waas veur um ouk d n ierste kier, súper gedaon Henk! Hans Jacobs noom de prissentatie euver en de finaliste van aafgeloupe jaor mochte eur winnend gedich nog ens opzegge um de aovend mei te beginne. Det waas Quin Schatorié met: Kauwgum, Sjraar Timmermans met: ein niej kiendje en Julia Seetsen met: Kerboet. Wie dees kinder klaor ware kóste die weer beej pap en mam wachte wies ze aan de beurt kwame en begós Hans Jacobs met de finale!! De kinder woorte steeds per zes opgerope en achterin de zaal meuste ze zich opstelle beej Nellie (det waas n oma van ein kind) en kwame ze nao veur geloupe, idderein dae klapde en ging staon. zeej veulde zich éch gruuets. Aaf en toe kós ik de hertjes hure bónke op de buun, zoeë spannend vónde de kinder t én dit is trouwes t ieërste jaor det ik zoeë weinig hoofde te soufflere, ze kóste eur gedich allemaol oet eur köpke, knap huur. veural die groeëte met eur lank gedich! Toppie. Nao aafloup van eur gedich kóste ze beej Tiny Driessen ein kónsumptiebón, oeërkónde en ein kedootje haole. As de kinder met eur gedichje bezig ware, hoors se gen speld valle, de zaal waas muuskesstil! Chapeau. det hebbe we neet ierder meigemak, zó n aandach veur t kind. In de pauze hebbe we weer kinne genete van de buut van Juul en Sjraar, hiel erg toef, de zaal loog in einen deuk. Nao de pauze waas de andere helf aan de beurt, maar, maar. wat ware ze allemaol good vanaovend!! 22

23 De zjurie haet t met de puntetelling erg meujlik gehad, ze vónde t nivo erg hoeëg, det zag ouk de schriever van Tegele Franc van Baar, dae veur t iërs de declamatie in Venlo haet gezeen, hae had t neet wille misse! Wie alle kinder gewaes ware, meuste we nog efkes wachte op de punte die Diana in de kompjoeter meus verwerke en wie t zoeë wied waas, woorte de winnaers bekind gemak. Op van de zenuwe ware ze! De zjurie reep van elken bouw de winnaers nao baove toe: Ónderbouw: 1. Eefke Koninkxs met Oet aete (73,5 pt) De Springbeek 2. Kiki Severijns met Wasse (72,0 pt) St. Martinusschoeël 3. Chakir Ou Omar met Truuske (67,5 pt) De Zuidstroom Middebouw: 1. Sjraar Timmermans met de Schaatsplank) (71,0 pt) St Martinusschoeël 2. Quin Schatorie met De klas oet (70,0 pt) St. Willibrordusschoeël 3. Milou Ooms met Gebete (70,0 pt) t Palet Baovebouw: 1. Juul Brueren met Op kamp (76,5 pt) Talentecampus 2. Julia Seetsen met Sef en Sofie (76,0 pt) Schoeël met de Bijbel 3. Isa Schatorie met Groep 8 (75,0 pt) St. Willibrordusschoeël Dit waas wéér ne ónvergaeteliken aovend wao weej hiel gaer op truuk kieke! Ziet geej d r volgend jaor weer allemaol beej? Zeg t gerös taege óg (klein)kinder, nichjes/naefkes of vrindinkes/vrinde, die neet mei deje, det t éch kei leuk is um mei te doon, dan zeen we die t volgend jaor ouk!! Hojje! Annemie Schleepen-Schweitzer Dialekvereiniging Veldeke Venlo/Organisatie Declamatiewedstrieje 23

24 Vastelaovesgeveul Vastelaovend is veur mich: op d n elfde van d n elfde weer in de stumming kómme veur t nieje seizoen in de waeke veur de vastelaovend weer nao die dreej dolle daag toelaeve...die schoeëne Blierikse en Venlose leedjes beluustere op radio umroop Venlo d n aaftrap op de vriedaagaovend door met collega s gezellig oet te gaon in de stad det gesprek des se aanknups met eine wildvraemde en det euveral en nörges euver geit die bekinde die se eigelik allein met de die daag taegekumps de joeks dae euveral in de kroege, maar ouk boete in de lóch hingk dae schaele wazel dae se taege idderein kins verkoupe dae schaele wazel dae ouk weer aan dich truuk verkoch wuurt die kösmoel die se kriegs van det maedje waas se toevallig taegekumps dae moeëje zaoterdaag van de boetezitting wao idder jaor weer door zoeë gigantisch vuuel minse de vastelaovend wuurt gevierd per óngelök opgeslaote waere op ein binneplaats achter ein kefee en dan d r achterkómme det de batterie van dienen tillefoon haos laeg is...ein blauwe neus haole op de Kwartelemert genete van die ieërste zónnestraole op dien geschminkde gezich lache um d n teks en oetstraoling van dae faatse in d n optoch baove in de raam op de Kloeësterstraot kieke nao dae prachtige bónte Blieriksen optoch op dinsdaag weer de boerebroelof viere op t lets van dinsdaag weer met weemood zinge: straks is t weer aswoensdaag op aswoensdaag die film van de aafgelaope waek nog aaf en toe truukdreije baovenal eine gas prachtige daag met einen hielen houp lol en plezeer Henk Geenen, Venloos 24

25 Thoesrecepte vergaete recepte oet de keukelaaj Haos edere femilie haet waal ein recep ligge in de keukelaaj, geej wet waal ein verfroemeld pepeerke wao n recep op steit geschreve. Dees recepte zien dök van generatie op generatie mei euvergegaon en waere nog altièd gemak. Edere femilie goof dök nen eigen drei aan n gerech. Det is waat weej veur ouge hebbe met dit kaokbook. Zoeë rónd mei 2012 hebbe weej nen oproop gedaon um thoesrecepte in te steure. Heej hebbe weej vuuel reacties op gekrege. Harstikke moeëj. Weej krege genóg recepte um ein kaokbook te make. As geej ein book wilt reservere Steur dan ein mailberich nao: veldeke.venlo@gmail.com Met vermelding van de volgende gegaeves: Naam, Adres, Poscode, Plaats, Telefoonnummer en t aantal exemplare. t Book is dan aaf te haole beej bookhandel de Wilbro. taegen daen tied krieg geej heejvan ein berich. Pries van bukske leet rónd 10,00 euro (wuurt nog bepaold). Leje en begunstigers kriege op 1 bukske n korting van 2,50 euro. Dees kortingsbón wuurt in de Kroedwis van augustus geplaats. Reclamemateriaal van Veldeke 25

26 Kóm ens veur As geej dit artikelke laes, dan haet ós vereiniging eine nieje veurzitter: Henk Buskes. Gaer wins ik Henk, names de redaktieleje, alle suukses en vuuel wiesheid toe met t besture van Dialekvereiniging Veldeke Venlo. Met eine nieje veurzitter kinne we raekene op ein niej elan en dat zal ouk good doon aan de andere besteursleje. Waat det betröf kinne we raekene op nogal wat planne die dit jaor nog vaerdig gemak waere: de Venlose laesplenkskes ( n veurbeeld steit heejónder) en t Venloos kaokbook det haos gereid is. Vaerder zal ós vereiniging zich in blieve zitte um nieje leje te winne en zoeë de belangstelling veur ós schoeën dialekte en ózze Noord Limburgse volkscultuur hoeëg halde. De deklamatiewedstrieje in Tegele, Velde en Venlo/Blierik hebbe ouk dit jaor vuuel aandach gekrege door de inspanning van de deklamatiewerkgroepe en t ónderwiezend persenieël van de schoeële. In deze Kroedwis kint ge ouk nog inkele artikele laeze euver andere aktiviteite van de vereiniging. Al met al meuge we gerös gruuets zien op ós vereiniging en dörf ik óg gaer op te rope: doot met ós mei en perbeer in óg umgaeving ens 1 niej lid veur ós te winne. Frans van de Rijdt, Venloos aoliebieësje crèmesnitje drekstäöt fim hötje louk inketske kallebas kölse luchtepaol mootworm nóndejuke paolingstein räökeliezer schóttelslet snelluiper sókkerkäörkes telder zwaevelstekske Venloos Laesplenkske Stichting Henric van Veldeke Bookhandel Koops Wiekeuverleg Venlo Binnestad Dialekvereiniging Veldeke Venlo 26

27 Colofon Dees oetgaaf is nummer 1 van d n 32e jaorgank. De Kroedwis wuurt bezörg beej alle leje en begunstigers van Dialekvereiniging Veldeke Venlo. Redaktie Kroedwis Indredaktie: Suzanne van de Rijdt Redaktieleje: Henk Geenen, Gerard van Gestel, Bleys Reijnders en Frans van de Rijdt Te bereike Redaktieadres : Noord Buitensingel 65, 5911 EL Venlo Telefoon : (077) adres : kroedwisredaktie@gmail.com Óntwerp umslaag: Gón Doesborg Opmaak Kroedwis: Gerard van Gestel Teikening Jónkvrouwe Veldeke: Piet Camps De Kroedwis drök: MKB print Venlo Sikkertariaat Krink Venlo vacant veldeke.venlo@gmail.com Internet: Veldeke Krink Venlo De vereiniging Veldeke Limburg is in 1926 opgerich. Doelstelling is um de Limburgse Volkscultuur laeventig te halde. Veldeke Krink Venlo is ein van de 11 kringe van Veldeke Limburg. De krink Venlo besteit oet de plaatse Arce, Baolder, Belvend, Blierik, Bree, Grevors, Helje, Kessel, Lómm, Tegele, Velde, Venlo en Zaerum. Gelieerde organisatie : Stichting Henric van Veldeke 27

28 Feesaovende, recepties, vergaderinge, cóncerte, broelofte De Venlonazaal, ein passende ruumte veur iddere gelaegenheid De Venlonazaal is n begrip in de gemeinte Venlo. t Karakteristieke gebouw aan d n Hoeëgewaeg is sinds 1915 ein veuraanstaonde horecagelaegenheid. n Zalecentrum det veur iddere groepssamestelling n passende ruumte haet. Door modern en klassiek te combinere zien de verscheije ruumtes zier intiem en sfeervol te neume. Nao de letste renovatie wuurt de historische lokatie geneump as ne parel veur de ganse regio wao in t vereinigingslaeve zier actief zien plaats haet. De Venlonazaal guuef ónderdaak aan: o.a. de Keuninklike Zangvereiniging Venlona, de Keuninklike Fanfaar Venlo, V.G. De Vaegers en V.G. t Tremke. Zalecentrum Venlona verzörg cómplete feeste, bedriefsfeeste, persenielsborrels, vergaderinge, cursusse, kóffietaofels en broelofte wies waal 1000 persoeëne. High- of low budget. Zalecentrum Venlona volduit aan óg specifieke winse, beej Zalecentrum Venlona kint ge euveral veur terech! Belaef beej ós óg ougenblik um in gezelschap te deile! De Venlonazaal Hoeëgewaeg EB Venlo info@venlonazaal.nl