Uitgangspunten aanleg begraafplaats

Transcriptie

1 Notitie Concept - Projectnaam Aanleg begraafplaats Zetten Opdrachtgever Gemeente Overbetuwe Projectnummer B1272HC1 Contactpersoon T. Ahoud Documentnummer B1272HC1_ Auteur(s) M. van Haren Datum 31 januari 2017 Vrijgave Concept Uitgangspunten aanleg begraafplaats Begraafplaats Zetten Inleiding Gemeente Overbetuwe is voornemens een begraafplaats aan te leggen (gedeeltelijk in een bosperceel) nabij de kern Zetten. In deze korte memo zijn de uitgangspunten voor het aanleggen van een begraafplaats uiteengezet. Voor het bepalen van deze uitgangspunten is uitgegaan van onze expertise op dit vlak, onze kennis van de Wet op de lijkbezorging en het LOB handboek Begraven en Begraafplaatsen, kwaliteitsrichtlijnen voor beheer en exploitatie van begraafplaatsen, Beltman, 2011 (ISBN ). Randvoorwaarden inrichting begraafplaats De Wet op de lijkbezorging Begraafplaatsen moeten voldoen aan de inrichtingseisen die de Wet (de Wet op de lijkbezorging, na nu Wlb of de Wet ) stelt. Het type begraafplaats is daarin niet leidend: de Wet kent dezelfde bepalingen voor een gemeentelijke als voor een bijzondere (kerkelijke)begraafplaats en maakt geen onderscheid voor de verschillende begraafplaatsvormen. Een natuurlijke begraafplaats onderscheidt zich in dat opzicht niet van een traditionele begraafplaats. De Wet stelt geen eisen aan kwaliteitsaspecten noch aan capaciteitsaspecten. Wel kunnen de wettelijke bepalingen zorgen voor een bovengrens aan het aantal graven dat op de begraafplaats mogelijk is en daarmee de ruimtelijke kwaliteit waarin voorzien wordt. De maximale capaciteit zal in het geval van de begraafplaats te Zetten met respect voor deze bepalingen moeten worden vastgesteld door vooraf het gewenste beeld op de begraafplaats en het gewenste aantal graven per vierkante meter te bepalen (meer hierover onder het kopje Terreininrichting ). Aanvullende wetgeving is, gezien het voornemen een (gedeeltelijk) bestaand bos in gebruik te nemen als begraafplaats, eveneens van toepassing. Het betreft Europese-, Rijks- en Provinciale- wetgeving. In bijlage A is een overzicht gegeven van de regelgeving waarmee rekening moet worden gehouden. Andere wettelijke bepalingen ten aanzien van de lijkbezorging zijn de regels die voortkomen uit de gemeentelijke structuurvisies, bestemmingsplannen en de gemeentelijke beheersverordening. Alle bepalingen die betrekking hebben op het ruimtelijke aspect van de gemeentelijke begraafplaatsen zijn ook voor deze op te richten begraafplaats van toepassing. Terreininrichting Om de beoogde begraafplaats goed te kunnen beheren en onderhouden is een doordacht ontwerp noodzakelijk. Dit ontwerp voorziet in de juiste beheergroepen voor een begraafplaats, die logischerwijs passen binnen de beoogde (bos)locatie. Dat betekent dat beheergroepen worden toegepast die passen in KYBYS gemeente Overbetuwe Uitgangspunten aanleg begraafplaats 1

2 de situatie ter plaatse, aansluiting hebben met de Genius Loci, de ruimtelijke waarden van de regio en die minimaal ingrijpen in het landschap. De menselijke schaal is leidend maar aandacht moet bestaan voor bereikbaarheid van de graven, bijvoorbeeld voor het mechanisch delven en sluiten van graven. Er bestaan geen wettelijke regels ten aanzien van dit aspect. Bindende bepalingen bestaan wel voor het begraven van lijken. Vanuit de Wlb (in dit geval het Besluit op de lijkbezorging behorende bij deze wet) is bepaald dat lijken in horizontaal vlak tenminste 30 cm uit elkaar zijn gelegen. Deze afstand wordt voor de Wet voldoende geacht om een goede lijkvertering te garanderen. In de praktijk worden deze afstanden bijna nooit benaderd zoals zal blijken uit het volgende. De afmetingen van het lijkomhulsel (de kist) en de noodzakelijke werkruimte om een graf veilig te kunnen delven en dichten, maken dat een graf in de praktijk vaak 125 cm breed is. Omwille van de stabiliteit van de bodem tussen de grafkuilen wordt vaak een afstand aangehouden van 25 cm tussen de grafkuilen. De grafkuil zelf is een meter breed wat het geheel 125 cm breed maakt, gemeten van hart grafkuil tot hart grafkuil. De lengte is geheel afhankelijk van de gebruikte bekisting die, om ook de langste mensen te kunnen begraven, tegenwoordig 250 cm bedraagt. De afmetingen van de bekisting dicteren vaak de afstand tussen de graven onderling. Een andere wettelijke voorwaarde is dat graven nooit dichter dan 100 cm van de grens van de begraafplaats gelegen mogen zijn. Voorts zal, als de noodzaak bestaat om een geo-hydrologische scheiding aan te brengen tussen begraafplaats en omgeving, hiervoor ruimte ingecalculeerd moeten worden. Deze ruimte dient zodanig te zijn dat de eventueel noodzakelijke scheiding (een sloot, greppel of andere oplossing) mogelijk is. Hiervoor bestaat geen regelgeving. Indeling verticaal vlak Wettelijke bepalingen die aan het verticale aspect van het begraven van lijken door de Wet gesteld worden (opgenomen in het Besluit op de lijkbezorging) betreffen de onderlinge afstanden tussen de lijkomhulsels. Hier is bepaald dat deze steeds minimaal 30 cm moeten bedragen waarbij steeds een deklaag van minimaal 65 cm ten opzichte van het maaiveld boven het bovenste lijkomhulsel aanwezig dient te zijn. Er zal daarom volstaan worden met (gerekend vanaf het maaiveld) een deklaag van 65 cm bovenop ieder lijkomhulsel. Dit lijkomhulsel (een kist, een lijkwade of ander omhulsel) zal circa 40 tot 50 cm hoog zijn. De grafkuil zal daarmee een noodzakelijke diepte hebben van ( =) 115 cm voor enkellaagse begraving en ( =) 195 cm voor begraven in twee lagen. Een ander belangrijk aspect dat betrekking heeft op het verticale vlak is het bodem- en grondwater. Bodem- en grondwater De functie van iedere begraafplaats is het begraven en begraven houden van lijken zodanig dat de lijken zo snel mogelijk verteren. De Wet stelt impliciet dat deze vertering onder juiste omstandigheden binnen 10 jaren is afgerond. Dit stelt eisen aan de bodem die onder begraafplaatsen is gelegen. Deze moet een zodanig poriënvolume hebben dat zuurstoftoetreding tot het lijk gewaarborgd is en dat vocht toegevoerd en afgevoerd wordt. Grove zand en zavelgronden zijn het best geschikt voor dit doel; klei en leemgronden alsmede zandgronden met een laag poriënvolume of gronden die verzilt zijn, niet. Op voorhand dient rekening gehouden te worden met het feit dat de beoogde begraafplaats aangelegd gaat worden in een (bos)perceel op (waarschijnlijk) rivierklei houdende bodem. Dit gegeven maakt het KYBYS gemeente Overbetuwe Uitgangspunten aanleg begraafplaats 2

3 uitvoeren van bodemtechnische verbeteringen omwille van een mogelijk gewenste meerlaagse begraafwijze zeer bewerkelijk, zo niet onmogelijk zonder schade toe te brengen aan het bos. De Wet schrijft voor dat er zich steeds minimaal 30 cm tussen de onderkant van de onderste kist (de voorgaand berekende diepte van de grafkuil) en de gemiddeld hoogste grondwaterstand (GHG) moet bevinden. Gezien de situatie van de beoogde locatie binnen het rivierengebied kan dat problemen opleveren en dit dient onderzocht te worden. Het is niet bekend hoe diep de GHG onder het beoogde perceel te Zetten is gelegen. De GHG bepaalt of er op het beoogde perceel begraven kan worden en zo ja, of dit in één laag of in twee of drie lagen mogelijk is. Indien als voorbeeld een enkele begraaflaag wordt genomen zal de GHG zich in dat geval 115 cm (grafkuil) + 30 cm (afstand lijkomhulsel tot GHG) = 145 centimeter beneden het maaiveld moeten bevinden. Als zou blijken dat de GHG hoger staat zijn enkele maatregelen noodzakelijk om de afstand van het onderste lijkomhulsel tot de GHG te vergroten. De mogelijkheid bestaat om het perceel plaatselijk op te hogen (grafheuvels in het bos) om zo min mogelijk aanwezige bomen te schaden. Deze maatregel heeft weer invloed op het maximale aantal graven dat ter plaatse mogelijk is. De tweede mogelijkheid bestaat eruit de in kleigrond gedolven graven te vullen met het gewenste zandof zavelhoudende materiaal. Bij het grafdelven is het dan noodzakelijk de kleilagen te doorbreken voor maximale afwatering en dus verlaging van de GHG. Een derde maatregel bestaat uit het leggen van drainage. De drainagebuizen, die in sleuven gelegd kunnen worden maar die ook horizontaal kunnen worden geboord, dienen af te wateren op de riolering. Drainage kan het verschil maken tussen begraven in één begraaflaag of begraven in meerdere lagen. Gezien het feit dat op het beoogde perceel (gedeeltelijk) een bos aanwezig is, zullen de bodemingrepen invloed hebben op de vitaliteit van deze opstanden. Verdroging van het bestaande bos door verlaging van de GHG is een risico. Bodem- en grondwateronderzoek zal moeten uitwijzen of deze maatregelen noodzakelijk zijn bij het begraven op de beoogde locatie. Bij het maken van een ontwerp zal daarom voor tenminste een periode van een jaar de grondwaterstand onderzocht moeten worden om tot de juiste maatregelen te komen. KYBYS gemeente Overbetuwe Uitgangspunten aanleg begraafplaats 3

4 Bijlage A: Aanvullende wetgeving aanleg begraafplaats Wetgeving en beleid Europa Verdrag van Malta (1992) Vogel- en Habitatrichtlijn (1979) Toelichting Op grond van dit verdrag, waarin op Europees niveau afspraken zijn vastgelegd ten aanzien van de bescherming van het cultureel erfgoed in de bodem, worden middels rijks- en provinciaal beleid bepaalde gebieden aangewezen met een beschermingsstatus voor wat betreft archeologische waarden. Hierdoor kunnen deze waarden in een vroegtijdig stadium volwaardig bij plannen worden betrokken. De Vogel- en Habitatrichtlijn heeft tot doel het in stand houden van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna. De richtlijn kent twee sporen: algemeen geldende regels voor de bescherming van de soorten, die overal van toepassing zijn en de instelling (door de lidstaten) van speciale beschermingszones (de 'Vogelrichtlijngebieden') voor vogelsoorten die bijzonder kwetsbaar zijn. In Nederland zijn de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn vertaald in de Flora- en faunawet (voor de soortbescherming) en in de Natuurbeschermingswet (voor de bescherming van de Natura gebieden). Rijk Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (2012) WRO (2006) Ontgrondingenwet (1965) Wet milieubeheer (1979) Monumentenwet 1988 (1988) In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) wordt het oude beleid uit de voormalige Nota Ruimte uit 2006 grotendeels voortgezet, zij het op onderdelen versimpeld en met meer decentralisatie naar lagere overheden. Tevens vindt voor veel aspecten deregulering plaats. Zo zijn de stedelijke netwerken en economische kerngebieden vervangen door zogenaamde MIRT-regio s. MIRT staat voor Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport. De SVIR is eind april 2012 formeel van kracht geworden en vormt daarmee het belangrijkste landelijke ruimtelijke beleidsdocument waarin strategische keuzes worden gemaakt op het gebied van onder andere wonen, werken, infrastructuur, water en natuur. Wet ruimtelijke ordening De Ontgrondingenwet regelt het winnen van zand, grind, klei en andere materialen uit de Nederlandse bodem. Het belangrijkste instrument dat hierbij gehanteerd wordt is een vergunningenstelsel voor ontgrondingen. De Wet milieubeheer (Wm) is de belangrijkste milieuwet. Daarin staat hoe overheden het milieu moeten beschermen. Belangrijke onderdelen die de wet regelt zijn: milieuplannen, milieukwaliteitseisen (waaronder de stikstofdepositiebeoordeling Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), MER, vergunningen, milieujaarverslag en handhaving. De wet- en regelgeving op rijksniveau rondom cultureel erfgoed is vastgelegd in de Monumentenwet In de Monumentenwet 1988 is geregeld hoe monumenten aangewezen kunnen worden als beschermd monument. De wet heeft betrekking op gebouwen en objecten, stads- en dorpsgezichten, archeologische waarden en op het uitvoeren van archeologisch onderzoek. KYBYS gemeente Overbetuwe Uitgangspunten aanleg begraafplaats 4

5 Wet op de Archeologische Monumentenzorg (2007) Natuurbeschermingswet (1998) Flora- en faunawet (1998) Boswet (1961) Wet bodembescherming (1986) Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (2010) De Wet op de Archeologische Monumentenzorg betreft een nadere uitwerking van de Monumentenwet 1988 voor wat betreft het aspect archeologie. De wet is een raamwet, die regelt hoe rijk, provincie en gemeente bij hun ruimtelijke plannen rekening moeten houden met het erfgoed in de bodem. Op grond van de wet is meer verantwoordelijkheid voor behoud van cultureel erfgoed bij de gemeenten komen te liggen. Inmiddels hebben veel gemeenten reeds een archeologische beleidsnota vastgesteld waar nieuwe plannen aan kunnen worden getoetst. De Natuurbeschermingswet regelt de bescherming van gebieden en de vergunningverlening omtrent activiteiten in of nabij dergelijke gebieden. Deze wet is per 1 januari 2017 opgegaan in de nieuwe Wet natuurbescherming. De Flora- en faunawet regelt de bescherming van soorten. Bij ruimtelijke plannen met mogelijke gevolgen voor beschermde planten en dieren is het verplicht om vooraf te toetsen of deze kunnen leiden tot overtreding van verbodsbepalingen. Voor bepaalde activiteiten is ontheffing nodig. Deze wet is per 1 januari 2017 opgegaan in de nieuwe Wet natuurbescherming. De Boswet ziet toe op bewaring van bossen en andere houtopstanden buiten de bebouwde kom. Deze wet is per 1 januari 2017 opgegaan in de nieuwe Wet natuurbescherming. Deze wet omvat het wettelijk kader voor het landelijke bodembeleid en regelt onder andere de wijze van de eventuele aanpak van de aanwezige bodemverontreiniging. De wet heeft alleen betrekking op landbodems. Waterbodems vallen onder de op 22 december 2009 in werking getreden Waterwet. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) regelt de omgevingsvergunning. De omgevingsvergunning is één geïntegreerde vergunning voor bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en milieu. Provincie Structuurvisie ruimtelijke ordening Omgevingsverordening ruimte (2015) Provinciale milieuverordening Gelderland (2009) De provincie geeft in de structuurvisie de hoofdlijnen van het ruimtelijk beleid. De visie is bindend voor het ruimtelijk handelen van de provincie. Het is de basis voor de wijze waarop de provincie de instrumenten inzet die de Wet ruimtelijke ordening biedt. Daarnaast ondersteunt de structuurvisie het beleid op andere provinciale beleidsterreinen, zoals het economisch-, mobiliteits-, sociaal-, cultureel-, milieu- en natuurbeleid. In de Verordening ruimte staan regels waarmee een gemeente rekening moet houden bij het ontwikkelen van bestemmingsplannen. Door deze regels weten de gemeenten al in een vroeg stadium waar ze aan toe zijn. De onderwerpen die in de verordening staan, komen uit de provinciale structuurvisie. Daarin staat welke belangen de provincie wil behartigen en hoe ze dat wil doen. De verordening is daarbij een van de manieren om die provinciale belangen veilig te stellen. In deze verordening stelt de provincie regels voor wat betreft de aspecten luchtkwaliteit, geluid, bodem en grondwater. KYBYS gemeente Overbetuwe Uitgangspunten aanleg begraafplaats 5