Over informatiebeveiliging en NEN 7510 in de zorg VERPLICHT NUMMER OF MANAGEMENT- UITDAGING

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Over informatiebeveiliging en NEN 7510 in de zorg VERPLICHT NUMMER OF MANAGEMENT- UITDAGING"

Transcriptie

1 Over informatiebeveiliging en NEN 7510 in de zorg VERPLICHT NUMMER OF MANAGEMENT- UITDAGING

2 Minisymposia Tijdens de minisymposia van M&I/Partners staan informatieoverdracht en uitwisseling van ervaringen tussen klanten en adviseurs centraal. Regelmatig brengt M&I/Partners naar aanleiding van een minisymposium een samenvattende publicatie uit. De cases die in deze publicaties beschreven zijn, kunnen tot inspiratie dienen in uw dagelijkse ICT-praktijk. Verplicht nummer of managementuitdaging? Over informatiebeveiliging en NEN 7510 in de zorg is onderdeel van een reeks publicaties over toonaangevende ICTprojecten waaraan M&I/Partners heeft bijgedragen.

3 Ter introductie / 3 Informatiebeveiliging is onlosmakelijk verbonden met patiëntveiligheid: behandelaars (en met hen de patiënten) moeten erop kunnen vertrouwen dat ze steeds toegang hebben tot de juiste, actuele informatie. Maar informatiebeveiliging en patiëntveiligheid kunnen elkaar ook lelijk in de weg zitten, omdat er een spanningsveld is tussen privacy van de patiënt en beschikbaarheid van informatie. Immers, vertrouwelijke gegevens mogen toch niet zomaar toegankelijk zijn? >

4 4 / Ter introductie Kortom: het voeren van het juiste informatiebeveiligingsbeleid in een zorginstelling vraagt continu om het afwegen van belangen, om balanceren. Dat maakt informatiebeveiliging in de zorg tot veel meer d an een verplicht n u mmer. Met doen omdat het moet doen we informatiebeveiliging d a n ook beslist te kort. De deelnemers aan het minisymposium Informatiebeveiliging: verplicht n u m m e r of managementuitdaging?, dat M&I/Partners op 25 januari 2010 in Slot Zeist hield, ware n het d a a r roerend mee eens. De centrale vraag luidde: hoe kunt u als zorgverlener de informatiebeveiliging zo op orde krijgen, dat u de patiëntveiligheid én de privacy kunt garanderen? Deze publicatie biedt een beknopte weergave van het minisymposium, waarin de sprekers elk vanuit hun eigen optiek de thema s rondom informatiebeveiliging bespreken: Jankees Cappon (Alysis Zorggroep) vanuit zijn rol als bestuurder, Jan Willem Schoemaker (Erasmus MC) vanuit zijn rol als security officer, Jan Vesseur (Inspectie voor de Gezondheidszorg) vanuit zijn rol als toezichthouder en Patrick van Eekeren (M&I/Partners) vanuit zijn rol als adviseur.

5 / 5 Wij hopen dat dit boekje u inspiratie biedt om hernieuwd n a a r de informatiebeveiliging binnen uw organisatie te kijken. M&I/Partners Patrick van Eekeren Joren Roelofs Edwin Mooij Partner Adviseur Geassocieerd principal adviseur

6 6 / Inhoud 1 Informatiebeveiliging is wél uitdagend / pagina 7 2 Informatiebeveiliging is balanceren / pagina 17 3 Informatiebeveiliging: verplicht nummer én managementuitdaging / pagina 23

7 INFORMATIEBEVEILIGING IS WÉL UITDAGEND

8 8 / Hoofdstuk I Informatiebeveiliging wordt vaak gezien als een bureaucratische exercitie: een noodzakelijk kwaad, een verzekeringspremie die zich terugbetaalt in slechte tijden. De oorzaak? In veel organisaties komt de roep om informatiebeveiliging vanuit de ICT-afdeling. De rest van de organisatie er vaart de (technische) maatregelen e e rd e r als hinderlijk. Het beveiligen van informatie is d an niet meer d an een verplicht n u mmer. De afdeling ICT wil het, of het moet van de Inspectie. De werkelijkheid zou een andere moeten zijn.

9 Informatiebeveiliging is wél uitdagend / 9 Patrick van Eekeren betoogt in zijn inleiding dat informatiebeveiliging binnen het ziekenhuis juist wel een aantrekkelijk th ema is, dat tot de verbeelding kan spreken en spannende dimensies kent. Informatiebeveiliging verhoogt immers de kwaliteit van de informatie en leidt d a a r mee tot betere zorg. Informatiebeveiliging is nodig om situaties te voorkomen die een ernstige impact hebben op de organisatie en die kunnen zorgen voor aanzienlijke reputatieschade. Zo komt een ziekenhuis waar het EPD of een a n d er deel van de informatievoorziening door een computervirus niet functioneert, al snel op een negatieve man ier in de publiciteit. Tot slot: informatiebeveiliging spreekt tot de verbeelding omdat het veel vraagt van de creativiteit om mensen te bewegen tot een a n d er gedrag. Informatiebeveiliging is een proces Informatiebeveiliging is een managementuitdaging omdat er een procesmatige inrichting voor nodig is. Het kent geen einddoel, want de organisatie blijft in beweging. De bedreigingen waaraan uw organisatie worden blootgesteld veranderen, evenals de bedrijfsprocessen en de ICTvoorzieningen. Maar er is nog een r ed en om informatiebeveiliging als een proces te zien: veilige informatie is onlosmakelijk verbonden met patiëntveiligheid. J a n Vesseur b en a- drukt niet voor niets dat veilige informatie essentieel is voor de veiligheid van de patiënt. Wie een patiënt behandelt, moet er zeker van zijn dat hij beschikt over de juiste gegevens.

10 10 / Hoofdstuk I Hoe geef je informatiebeveiliging procesmatig vorm? Het procesmatig vormgeven van de informatiebeveiliging vergt een gecoördineerde inspanning van de organisatie. Deze taak kan door de eindverantwoordelijke binnen de Raad van Bestuur gedelegeerd worden aan een information security officer. J a n Willem Schoemaker geeft a a n hoe de information security officer de spin in het web kan zijn tussen ICT, lijnmanagement en de rest van de organisatie. Een en a n d er in nauwe afstemming met de eindverantwoordelijke binnen de Raad van Bestuur. Maar alleen het instellen van een information security officer is uiteraard onvoldoende; iedereen in de organisatie heeft een eigen rol en verantwoordelijkheid op het gebied van informatiebeveiliging. Het is de taak van het lijnmanagement om erop toe te zien dat iedereen die rol n a a r behoren vervult. Omdat informatiebeveiliging breed gedragen moet worden, is het wenselijk om een verbinding te maken met een herkenbaar thema: de patiëntveiligheid. Jankees Cappon beschrijft wat hij zelf het veiligheidshuis van Alysis noemt: een bestuurlijk model dat invulling geeft aan informatiebeveiliging. Het huis laat zien dat de (veiligheids)cultuur het fundament is. De drie pijlers zijn: leren van incidenten, inventariseren van mogelijke risico s en toepassen van best practices. De pijlers ondersteunen het dak: het managementinformatie systeem. Door informatiebeveiliging regelmatig op de bestuursagenda te zetten, blijft er aandacht voor het onderwerp. Jankees Cappon hanteert daarbij de aanpak van de drie V s: volhouden, volhouden en volhouden.

11 Informatiebeveiliging is wél uitdagend / 11 Veiligheidshuis Alysis managementinformatiesysteem retrospectieve incidenten analyse retrospectieve risicoinventaristie best practices (veiligheids)cultuur Informatiebeveiliging moet groeien Een belangrijke boodschap van Jan Willem Schoemaker: kijk breder d a n de eigen organisatie. Leer van best practices en n eem kennis van onderzoeken en ontwikkelingen in de markt. Ook participatie in kennisgroepen kan leiden tot verbetering van de informatieveiligheid. Het Erasmus MC werkt om die reden samen met andere UMC s. Jankees Cappon voegt d a a r a a n toe hoe het melden van incidenten helpt bij het leer- en groeiproces. Leren van fouten gaat echter niet vanzelf. Op bestuurlijk niveau is het nodig dat informatiebeveiliging helder op het netvlies van de bestuurder blijft staan. Jankees Cappon benoemt een groeiproces met drie volwassenheidsniveaus om te komen tot een verbeterde informatiebeveiliging: implementeren, integreren

12 12 / Hoofdstuk I en internaliseren. Vanuit het implementeren van informatiebeveiligingsbeleid volgt het integreren ervan in de dagelijkse wer kzaamh ed en en processen. Het laatste volwassenheidsniveau is het niveau waarin gewenst handelen geïnternaliseerd is. De organisatie heeft d a n een ontwikkeling doorgemaakt van onbewust onbekwaam n a a r onbewust bekwaam. Patrick van Eekeren benadrukt dat informatiebeveiliging continu, stap voor stap verbeteren vergt. Het doorlopen van het proces volgt de stappen uit de Deming-cirkel: Plan> Do> Check> Act. Na de implementatie van een set beveiligingsmaatregelen is een organisatie niet klaar. De organisatie verandert constant en er zijn altijd mogelijkheden om te verbeteren. Regelmatig moet een organisatie terugkeren n a a r h a a r informatiebeveiligingsbeleid en zichzelf een spiegel voorhouden. Ook een externe audit kan bijdragen aan dit groeiproces. Informatiebeveiliging is mensenwerk Informatiebeveiliging in de zorg draait om mensen. Als er iets mis is met de medische informatie, zijn patiënten de dupe. J a n Willem Schoemaker: Als er bij ons iets misgaat, bijvoorbeeld de verwisseling van een bloedgroep, d a n kan dat levens kosten. In veel an d er e sectoren zijn de gevolgen minder groot. Tegelijk is de men s vaak de zwakke schakel in informatiebeveiliging. Niet alleen de medewerkers, m a a r ook de patiënten in het ziekenhuis kunnen een bedreiging vormen voor de beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van de medische informatie.

13 Informatiebeveiliging is wél uitdagend / 13 Maar naast de grootste bedreiging is de mens ook de sterkste troef om de beveiliging van informatie te verbeteren. In de zorg werken professionals die het beste voor hebben met hun patiënten. Door hun oplettendheid worden fouten voorkomen. Medewerkers in de zorg kun je dus definiëren als het belangrijkste vangnet. Zij moeten zich d a n wel bewust zijn van hun rol in het proces dat informatiebeveiliging is. Meer dan techniek Bij informatiebeveiliging draait het dus om mensen. Dit betekent dat de organisatie het met alleen technische maatregelen niet redt. Omdat veel organisaties informatiebeveiliging vanuit de techniek inzetten, blijft de menselijke component in veel gevallen onderbelicht. Va a k trekt de ICT-afdeling de k a r en is het veiligheidsbewustzijn in de overige delen van de organisatie gering. Het beeld van een deur met twintig sloten, die helaas vaak gewoon wagenwijd open staat, dringt zich op. Door nadruk op de techniek ontstaat er een schijnveiligheid, of zoals Jan Vesseur het stelt: Er wordt vaak gedacht dat wij met ICT de veiligheid vergroten, m a a r helaas zijn deze verwachtingen veel te hoog gespannen. Bijvoorbeeld bij een medicatiebewakingssysteem: men gaat er heel snel van uit dat het systeem goed functioneert, maar dit is lang niet altijd het geval. In de farmaceutische industrie worden ICT-systemen gevalideerd voordat het productieproces van geneesmiddelen wordt goedgekeurd, m a a r onze ICTsystemen fietsen we zonder validatie het ziekenhuis in., aldus J a n Vesseur. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat de techniek geen onderdeel is van de informatiebeveiliging. De techniek moet in orde zijn, m a a r informatiebeveiliging is veel meer d a n dat.

14 14 / Hoofdstuk I Cultuur is de sleutel Als techniek niet zaligmakend is, wat is er d a n nodig om de informatiebeveiliging op niveau te brengen en te houden? Cultuur is de sleutel. De organisatie moet streven n a a r een cultuur waarin iedereen op een bewuste en bekwame wijze met informatiebeveiliging omgaat. En met iedereen wordt ook echt iedereen bedoeld. Een ieder heeft namelijk een rol bij informatiebeveiliging, zoals Patrick van Eekeren betoogt. De beveiliger aan de deur, de bestuurder a a n het roer, de ar ts op de poli, de ICT- er in de serverruimte en zelfs de patiënt op het spreekuu r. Veilig gedrag moet vanzelfsprekend worden, aldus Patrick van Eekeren: Informatiebeveiliging is net als het wassen van je handen voor een operatie of het ontsmetten van je chirurgisch gereedschap. Op ICT-terrein moet die vanzelfsprekendheid er ook zijn, bijvoorbeeld bij het valideren van de werking van medische systemen. Maar hoe kom je tot een ziekenhuisbrede cultuur van veilig gedrag? Het management speelt daarin een belangrijke rol. De rol van management en bestuurder Het is de taak van de man ager om het th ema informatiebeveiliging een plaats in de organisatie te geven. Bewustwording is de eerste stap om tot veilig gedrag te komen. Jankees Cappon: Begin niet meteen met een sanctiebeleid, dat zet kwaad bloed. Start met een respectvolle confrontatie van onveilige situaties. Hij pleit ervoor om de medewer kers op een aansprekende man ier te wijzen op onveilige situaties in het ziekenhuis. Dit illustreert J a n Willem Schoemaker met enkele bewustzijnsvideo s.

15 Informatiebeveiliging is wél uitdagend / 15 Hoe pak je aan Inspiratie > Persoonlijke motieven > Kennis, inzicht > Respectvolle confrontatie > Commitment Geloof Begrip Bewust Onbewust Wat vraag je < Will/drive < Acceptatie < Open houding < Bereidheid tot luisteren Bron: Stairway to commitment van Jan van Setten, managementcoach. Als dit bewustzijn eenmaal is gecreëerd, d a n kan de volgende stap op de commitment-ladder worden gezet. Uiteindelijk moet de medewer ker een gecommitteerd onderdeel vormen van een veilige cultuur in het ziekenhuis. Om dit te bereiken kunnen tal van middelen worden ingezet, zoals posters, folders, personeelsblad, introductiegesprekken.

16 INFORMATIEBEVEILIGING IS BALANCEREN

17 18 / Hoofdstuk II Informatiebeveiliging inrichten en in stand houden vraagt meer d an alleen het nemen van maat regelen. Het is balanceren op verschillende vlakken, tussen maatregelen en gebruiksvriendelijkheid, tussen kosten en risico s en tussen patiëntveiligheid en privacybescherming. Dit alles m a a kt informatiebeveiliging tot een uitdagend managementproces.

18 Informatiebeveiliging is balanceren / 19 Wie verantwoordelijk is voor informatiebeveiliging, maakt voortdurend afwegingen, zoals: Wat vormt een bedreiging voor mijn informatie en welke risico s volgen daaruit? Welke risico s accepteer ik wel en welke niet? Wat voor maatregelen moet ik treffen? Welke maatregelen accepteren mijn medewerker s? Wat kosten de maatregelen en wegen de kosten op tegen de risico s? Welke wettelijke plichten hebben we en wat mogen we juist niet? Om de juiste balans te vinden, is het noodzakelijk om een goed inzicht te krijgen in de risico s die de organisatie loopt. Een risicoanalyse vormt hiervoor een belangrijk vertrekpunt. De balans tussen risico s lopen en maatregelen nemen Zonder een gestructureerde risicoanalyse weet de organisatie niet welke bedrijfsprocessen afhankelijk zijn van beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van informatie. In een dergelijke situatie zijn evenmin de relevante bedreigingen bekend, waardoor een passend niveau van maatregelen onmogelijk te definiëren is. Kortom: het proces van informatiebeveiliging is stuurloos. Daarom is het belangrijk om het traject te starten met een degelijk uitgevoerde risicoanalyse. Als de risico s in kaar t zijn gebracht, begint het balanceren: immers niet elk risico kan volledig geëlimineerd worden. Dit is praktisch niet uitvoerbaar, onbetaalbaar en dus niet zinnig. Welke risico s wil en kan de

19 20 / Hoofdstuk II organisatie accepteren en welke niet? Door deze keuzes te motiveren in een risicoprofiel zijn de restrisico s van de organisatie onderkend en vastgesteld. Deze zijn actief te beheersen. Volgens Jan Vesseur wordt een checklist op basis van de NEN 7510 vaak ten onrechte als een risicoanalyse gebruikt. Op basis van de NEN 7510 kan wel worden vastgesteld welke onderwerpen uit de n or m geadresseerd zijn in een ziekenhuis. Dit heeft echter niets te maken met de specifieke risico s die een organisatie loopt. Door simpelweg de n or m als checklist te gebruiken worden deze risico s ook niet inzichtelijk. De kans bestaat dat er veel energie wordt gestoken in het elimineren van risico s die er niet zijn. Een verspilling van tijd en geld. De balans tussen maatregelen en gebruiksvriendelijkheid De vraag of, en zo ja welke, maatregelen nodig zijn, kan niet alleen beantwoord worden door vast te stellen welke risico s onaanvaardbaar zijn. Zorg wordt geleverd door mensen. Bij de selectie van maatregelen zal d a n ook altijd rekening moeten worden gehouden met de praktische werkbaarheid. Als verpleegkundigen tijdens hun ronde bij elke patiënt opnieuw moeten inloggen, gaat dat ten koste van de toch al beperkte tijd die zij per patiënt hebben. Dat ongemak kan behoorlijke veiligheidsrisico s met zich meebrengen: gebruikers gaan (veiligheids)ontwijkingsgedrag vertonen. Bijvoorbeeld door dossiers open te laten staan als ze vinden dat het te lang duurt om in te loggen. Een lastig dilemma tekent zich af: onwerkbare maatregelen bedreigen de veiligheid,

20 Informatiebeveiliging is balanceren / 21 maar geen maatregelen nemen is natuurlijk ook geen optie. Jan Willem Schoemaker benadrukt: Het is constant een balans zoeken tussen maatr ege len en bruikbaarheid in het zorgproces. Hier zit een spanningsveld, het is een kwestie van constant aftasten. De balans tussen kosten en risico s Het vinden van de juiste balans tussen risico s en kosten is evenmin eenvoudig. De kosten zijn goed in kaart te brengen, maar in welke termen drukken we de baten uit? En hoe verhouden die zich tot de kosten? Een hogere veiligheid, een lagere kans op imagoschade en minder uitval: wat mag het kosten? Veiligheid gaat voor alles, zeker als die veiligheid betrekking heeft op patiënten. Maar men en we dat echt? Zijn we bereid die lijn consequent te volgen, door (onevenredig?) veel geld uit te geven om ook dat laatste beetje extra veiligheid te garanderen? Kortom: de vraag is wan n e er uw informatiebeveiliging goed genoeg is. Honderd procent veiligheid bestaat immers niet. Extra investeren om de veiligheid te vergroten blijft dus altijd een afweging tussen risico s en kosten. De balans tussen patiëntveiligheid en privacybescherming Medische gegevens zijn vertrouwelijk. Ze dienen vanuit het oogpunt van privacy slechts beperkt toegankelijk te zijn: alleen personen met een behandelrelatie hebben recht om de gegevens over patiënten in te zien. Dit beperkte toegangsrecht kan een bedreiging vormen voor de patiëntveiligheid.

21 22 / Hoofdstuk II J a n Vesseur: Privacybescherming kan de patiëntveiligheid bedreigen als de beschikbaarheid van medische gegevens d aar d oor beperkt wordt. Hij doelt op het feit dat een zorgverlener te allen tijde bij de medische gegevens moet kunnen, zeker wanneer spoed is vereist. Het spanningsveld tussen privacy en de beschikbaarheid van informatie bestond overigens ook al in het papieren tijdperk, maar toen maakte men zich er minder druk om. Jankees Cappon spreekt van een schijnprobleem. De oplossing is volgens h em simpel. De wijze waar op je met autorisaties dient om te gaan, vat hij samen met: van binnen breed en van buiten smal. Binnen de instelling moet de informatie breed toegankelijk zijn: alle zorgverleners moeten relatief eenvoudig toegang hebben tot medische informatie en deze ook kunnen aanvullen. Hierbij berust de zorg voor de vertrouwelijkheid van de informatie bij de zorgverleners; zij raadplegen alleen informatie van eigen patiënten en dus niet van patiënten waarmee ze geen behandelrelatie hebben. Van buiten smal wil zeggen dat medische informatie buiten de instelling alleen toegankelijk is onder strikte voorwaarden en geborgd wordt door technische, organisatorische en procedurele maatregelen. Jankees Cappon verwijst in dit verband ook n a a r het heldere rapport Gewoon doen van de Commissie Veiligheid en Persoonlijke Levenssfeer onder voorzitterschap van Annie Brouwer. Het rapport kiest een pragmatische insteek en geeft heldere criteria voor de afweging tussen privacy en veiligheid.

22 INFORMATIEBEVEILIGING: VERPLICHT NUMMER ÉN MANAGEMENTUITDAGING

23 24 / Hoofdstuk III Het antwoord is: beide, hoewel de sprekers informatiebeveiliging toch vooral zien als managementuitdaging. Helemaal ontkomen aan het etiket verplicht nummer doet informatiebeveiliging echter ook we e r niet, gezien de verplichtingen die voortkomen uit de sectornorm NEN 7510 en het voorschrijvende en toetsbare ka ra kte r van de NEN Ook het voldoen aan de Wet Bescherming Persoonsgegevens speelt hier een rol. Los van alle verplichtingen is informatiebeveiliging volgens de sprekers nodig omdat het de basis legt voor een veilige patiëntenzorg. Veilige zorg vormt nu eenmaal het bestaansrecht van een zorginstelling.

24 Informatiebeveiliging: verplicht nummer én managementuitdaging / 25 Dit sluit aan bij de taak van de Inspectie voor de Gezondheidzorg, namelijk toezien op het leveren van verantwoorde zorg. In het verlengde hiervan verwacht de Inspectie in 2010 van elk ziekenhuis een onafhankelijke beoordeling van de informatiebeveiliging. Om ziekenhuizen hierin te ondersteunen, werkt de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen samen met de algemene en academische ziekenhuizen aan een format voor de sector. Een initiatief w a a r M&I/Partners bij betrokken is. Jan Vesseur is d a a r positief over: Als de sector met één format komt en hieruit blijkt een voldoende niveau van informatiebeveiliging, d a n zal de Inspectie hiermee instemmen. Dat informatiebeveiliging hoe d a n ook een managementuitdaging is, blijkt duidelijk uit de geadresseerd e thema s: Informatiebeveiliging draait om het gedrag van mensen, dat alleen al maakt het uitdagend. Daarnaast vergt het constant balanceren om de juiste keuzes te maken en te implementeren. Dit kan alleen als informatiebeveiliging wordt gezien als een proces. En om dit alles realiseerbaar te maken, kan het geen kwaad om het imago van informatiebeveiliging op te poetsen. Volgens Patrick van Eekeren moet informatiebeveiliging weer sexy worden. J a n Willem Schoemaker plaatst hier wel een kanttekening bij: Informatiebeveiliging kan d a n wel sexy zijn, het vereist wel bloed, zweet en tranen.

25 26 I Hoofdstuk III

26 / 27 Over M&I/Partners M&I/Partners acteert op het snijvlak van organisatieinrichting en informatievoorziening. M&I/Partners is een onafhankelijk adviesbureau met ruim zestig adviseurs. Kernthema s in de zorg zijn: EPD-strategie en implementatie regionale (keten)samenwerking ICT-strategie, -management en sourcing kosten en baten van ICT, inclusief ICT Benchmarking informatiebeveiliging Informatiebeveiliging in de zorg Informatiebeveiliging is meer dan alleen het uitvoeren van een set maatregelen uit een beveiligingsplan, meer dan alleen het opstellen van een informatiebeveiligingsbeleid. Informatiebeveiliging is een randvoorwaarde voor het zorgproces en uiteindelijk het leveren van verantwoorde zorg. Hierdoor is informatiebeveiliging geen eenmalige exercitie, maar een continu proces dat geborgd dient te worden binnen de zorginstelling. Wij ondersteunen zorgaanbieders bij het formuleren van het informatiebeveiligingsbeleid, het uitvoeren van business-impactanalyses, het opstellen van risicoanalyses, het inrichten van identity en access management en het prioriteren en implementeren van beveiligingsplannen. Specifiek rond de NEN 7510 voeren wij quick scans en externe audits uit. M&I/Partners bv Sparrenheuvel JE Zeist Postbus AL Zeist T (030) info@mxi.nl Uitgave M&I/Partners, april 2010 Basistekst Joren Roelofs, adviseur M&I/Partners Erik Samson, partner M&I/Partners Coördinatie Linda van Groos, communicatiemedewerker M&I/Partners Journalistieke bewerking Saffraan Communicatieprojecten, Beesd Ontwerp Volta_ontwerpers, Utrecht Druk Zetprint BV, Naarden Kijk voor meer informatie op onze website of neem contact met ons op. M&I/Partners, april 2010 Overname uit deze publicatie is alleen toegestaan met bronvermelding en na melding aan M&I/Partners.

SIS 2010: van inschrijfsysteem naar Onderwijs 2.0 Betere onderwijsondersteuning met Student Informatie Systemen

SIS 2010: van inschrijfsysteem naar Onderwijs 2.0 Betere onderwijsondersteuning met Student Informatie Systemen SIS 2010: van inschrijfsysteem naar Onderwijs 2.0 Betere onderwijsondersteuning met Student Informatie Systemen Ter introductie / 3 Minisymposia Op 22 maart 2010 organiseerde M&I/Partners een minisymposium

Nadere informatie

Een gezonde zorg is ook onze zorg

Een gezonde zorg is ook onze zorg Een gezonde zorg is ook onze zorg De zorg stond in 2012 in het brandpunt van de publieke en politieke belangstelling. Zorg moet betaalbaar zijn, maar ook kwalitatief hoogwaardig. Informatietechnologie

Nadere informatie

Betere onderwijsondersteuning met Student Informatie Systemen SIS 2010: VAN INSCHRIJFSYSTEEM NAAR ONDERWIJS 2.0

Betere onderwijsondersteuning met Student Informatie Systemen SIS 2010: VAN INSCHRIJFSYSTEEM NAAR ONDERWIJS 2.0 Betere onderwijsondersteuning met Student Informatie Systemen SIS 2010: VAN INSCHRIJFSYSTEEM NAAR ONDERWIJS 2.0 MINISYMPOSIA Ter introductie / 2 Op 22 maart 2010 organiseerde M&I/Partners een minisymposium

Nadere informatie

Toelichting NEN7510 Informatiebeveiliging in de zorg. Drs. J.W.R. Schoemaker CISSP Security Officer/ Business Continuity Manager Erasmus MC

Toelichting NEN7510 Informatiebeveiliging in de zorg. Drs. J.W.R. Schoemaker CISSP Security Officer/ Business Continuity Manager Erasmus MC Toelichting NEN7510 Informatiebeveiliging in de zorg Drs. J.W.R. Schoemaker CISSP Security Officer/ Business Continuity Manager Erasmus MC Inhoud Toelichting informatiebeveiliging Aanpak van informatiebeveiliging

Nadere informatie

I T S X. Informatiebeveiliging, IT Audit & Compliance, Security as a Service, Risicomanagement, Educatie

I T S X. Informatiebeveiliging, IT Audit & Compliance, Security as a Service, Risicomanagement, Educatie I T S X Understanding the Tools, the Players and the Rules Informatiebeveiliging, IT Audit & Compliance, Security as a Service, Risicomanagement, Educatie Voorwoord Ralph Moonen Arthur Donkers Mijn naam

Nadere informatie

Hoe gaat GGZ-instelling Emergis om met informatie beveiliging en de Europese privacy verordening?

Hoe gaat GGZ-instelling Emergis om met informatie beveiliging en de Europese privacy verordening? Hoe gaat GGZ-instelling Emergis om met informatie beveiliging en de Europese privacy verordening? Inhoud 1. Introductie 2. Informatieveiligheid en privacy van alle kanten bedreigd 3. Het belang van privacy

Nadere informatie

Berry Kok. Navara Risk Advisory

Berry Kok. Navara Risk Advisory Berry Kok Navara Risk Advisory Topics Informatiebeveiliging in het nieuws Annual Benchmark on Patient Privacy & Data Security Informatiebeveiliging in de zorg Extra uitdaging: mobiel Informatiebeveiliging

Nadere informatie

Informatiebeveiliging voor overheidsorganisaties

Informatiebeveiliging voor overheidsorganisaties Solviteers Informatiebeveiliging voor overheidsorganisaties 6 6 Informatiebeveiliging voor overheidsorganisaties Pragmatisch stappenplan Whitepaper Solviteers Solviteers Informatiebeveiliging voor overheidsorganisaties

Nadere informatie

NEN 7510: Een kwestie van goede zorg

NEN 7510: Een kwestie van goede zorg NEN 7510: Een kwestie van goede zorg Menig zorginstelling geeft aan nog niet te voldoen aan de NEN 7510 omdat deze (nog) niet verplicht is. Wettelijk is dit wellicht het geval, maar wat nu als men dit

Nadere informatie

Informatiebeveiligingsbeleid

Informatiebeveiligingsbeleid 2-Control B.V. +31 (0)76 50 194 70 Haagse Markt 1 www.2-control.nl 4813 BA Breda info@2-control.nl The Netherlands Informatiebeveiligingsbeleid Concept Datum Versiebeheer Versie Datum Status Naam Toelichting

Nadere informatie

Onderwerp: Informatiebeveiligingsbeleid 2014-2018 BBV nr: 2014/467799

Onderwerp: Informatiebeveiligingsbeleid 2014-2018 BBV nr: 2014/467799 Collegebesluit Onderwerp: Informatiebeveiligingsbeleid 2014-2018 BBV nr: 2014/467799 1. Inleiding In 2011 zorgde een aantal incidenten rond de beveiliging van overheidsinformatie er voor dat met andere

Nadere informatie

Definitieve bevindingen Rijnland ziekenhuis

Definitieve bevindingen Rijnland ziekenhuis POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Juliana van Stolberglaan 4-10 TEL 070-88 88 500 FAX 070-88 88 501 E-MAIL info@cbpweb.nl INTERNET www.cbpweb.nl Definitieve bevindingen Rijnland ziekenhuis

Nadere informatie

Informatiebeveiliging. Gezondheidszorg

Informatiebeveiliging. Gezondheidszorg IBGZ Informatiebeveiliging Gezondheidszorg Fabels en feiten over informatiebeveiliging Med. Drs. Hossein Nabavi Drs. Jaap van der Kamp CISSP Er bestaan heel wat misverstanden over informatiebeveiliging

Nadere informatie

ISMS BELEIDSVERKLARING. +31(0) Versie 1.0: 3/7/18

ISMS BELEIDSVERKLARING. +31(0) Versie 1.0: 3/7/18 ISMS BELEIDSVERKLARING info@thepeoplegroup.nl +31(0) 73 523 67 78 www.thepeoplegroup.nl Versie 1.0: 3/7/18 INTRODUCTIE De directie van The People Group zal bij het voorbereiden en uitvoeren van het algemeen

Nadere informatie

Informatiebeveiliging en Privacy; beleid CHD

Informatiebeveiliging en Privacy; beleid CHD Informatiebeveiliging en Privacy; beleid CHD 2018-2020 Vastgesteld MT 19 december 2017 Stichting Centrale Huisartsendienst Drenthe Postbus 4091 9400 AK Assen 2 1 Inleiding De CHD is een zorginstelling

Nadere informatie

Even Voorstellen GEGEVENSBESCHERMING IN DE PRAKTIJK. SHK Najaar symposium Folkert van Hasselt RI. Folkert van Hasselt 29 november 2017

Even Voorstellen GEGEVENSBESCHERMING IN DE PRAKTIJK. SHK Najaar symposium Folkert van Hasselt RI. Folkert van Hasselt 29 november 2017 GEGEVENSBESCHERMING IN DE PRAKTIJK Folkert van Hasselt 29 november 2017 Even Voorstellen Folkert van Hasselt RI Register informaticus Werkzaam bij Instituut Verbeeten Manager ICT Information Security Officer

Nadere informatie

INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal

INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal INFORMATIEVEILIGHEID een uitdaging van ons allemaal FAMO Mini Congres: Harro Spanninga, Peter Keur Agenda Inleiding op informatieveiligheid De opdracht van de taskforce Interactief verankeren van informatieveiligheid

Nadere informatie

Informatiebeveiliging

Informatiebeveiliging Informatiebeveiliging HKZ, november 2016 Wie ik ben: adviseur/trainer/qarebase begeleiden bij kwaliteitsmanagement en certificering Lead Auditor Kiwa, o.a. HKZ, ISO 9001, ZKN, VMS, NEN 7510 en NEN-ISO

Nadere informatie

Informatiebeveiligings- en privacybeleid (IBP) voor het SWV PPO Hoeksche Waard

Informatiebeveiligings- en privacybeleid (IBP) voor het SWV PPO Hoeksche Waard Stichting Samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Hoeksche Waard Informatiebeveiligings- en privacybeleid (IBP) voor het SWV PPO Hoeksche Waard Vastgesteld door het dagelijks bestuur d.d. 18 december

Nadere informatie

Informatiebeveiliging

Informatiebeveiliging Informatiebeveiliging 2QGHUZLMVLQZDDUGHQHQQRUPHQ Lectoraat Informatiebeveiliging Haagse Hogeschool Cobie van der Hoek Leo van Koppen 12-11-2004 Lectoraat Informatiebeveiliging HHS&THR 1 Introductie Lectoraat

Nadere informatie

Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar

Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar Gebaseerd op ervaringen die ik opdeed in meer dan 10 verschillende ziekenhuizen Mirjan van der Meijden Zorginformatisering Vooraf In

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

Thema 2: aanschaf en gebruik van e-healthtoepassingen

Thema 2: aanschaf en gebruik van e-healthtoepassingen Checklist verantwoord e-health inzetten op basis van proefbezoeken Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd Auteurs: Maartje van Hees (ExceptionAll) en Foppe Rauwerda (Beeldzorgadvies) Versie 1.0, 3 juli 2018

Nadere informatie

: Privacy & informatiebeveiliging. Rob Stadt IT coördinator, DPO (FG) Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie

: Privacy & informatiebeveiliging. Rob Stadt IT coördinator, DPO (FG) Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie : Privacy & informatiebeveiliging Rob Stadt IT coördinator, DPO (FG) Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie Deel 1 Wet en regelgeving Risicoanalyse Bepalen kwetsbaarheden en bedreigingen

Nadere informatie

Patiëntveiligheid staat voorop in het Erasmus MC

Patiëntveiligheid staat voorop in het Erasmus MC Patiëntveiligheid staat voorop in het Erasmus MC Patiëntveiligheid is één van de belangrijkste onderwerpen binnen het Erasmus MC. Om de patiëntveiligheid te vergroten en te borgen heeft het Erasmus MC

Nadere informatie

VRAGEN EN ANTWOORDEN over de elektronische uitwisseling van medische gegevens

VRAGEN EN ANTWOORDEN over de elektronische uitwisseling van medische gegevens VRAGEN EN ANTWOORDEN over de elektronische uitwisseling van medische gegevens Wat? In december 2011 zijn de organisaties van huisartsen(posten), apothekers en ziekenhuizen met de NPCF tot een akkoord gekomen

Nadere informatie

Cursusdag ICT-standaarden in de zorg. Nieuwegein, 20 mei 2014

Cursusdag ICT-standaarden in de zorg. Nieuwegein, 20 mei 2014 Cursusdag ICT-standaarden in de zorg Nieuwegein, 20 mei 2014 Toelichting NEN 7510 Informatiebeveiliging in de zorg Drs. J.W.R. Schoemaker CISSP CISO / Business Continuity Manager Erasmus MC Inhoud Toelichting

Nadere informatie

Informatiebeveiligingsbeleid

Informatiebeveiligingsbeleid Informatiebeveiligingsbeleid Document nummer ISMS 2 Versie 1.4 Auteur M. Konersmann Goedgekeurd door J. Meijer Datum 30-08-2017 Classificatie Openbaar Versie Datum Reden voor Aangepast door opmaak 1.0

Nadere informatie

Iedereen denkt bij informatieveiligheid dat het alleen over ICT en bedrijfsvoering gaat, maar het is veel meer dan dat. Ook bij provincies.

Iedereen denkt bij informatieveiligheid dat het alleen over ICT en bedrijfsvoering gaat, maar het is veel meer dan dat. Ook bij provincies. Iedereen denkt bij informatieveiligheid dat het alleen over ICT en bedrijfsvoering gaat, maar het is veel meer dan dat. Ook bij provincies. Gea van Craaikamp, algemeen directeur en provinciesecretaris

Nadere informatie

Transformatie in de zorg met ICT

Transformatie in de zorg met ICT CIO-platformbijeenkomst Sprekers Discussie Impressie Transformatie in de zorg met ICT Transformaties in de zorg met ICT: patiënt neemt de regie M&I/Partners organiseerde op woensdag 16 maart 2016 een CIO-platformbijeenkomst,

Nadere informatie

Digitale Walvisgeluiden najaar 2010

Digitale Walvisgeluiden najaar 2010 Hoe maken we interne audits effectiever? Er gaat best wat tijd en energie zitten in interne kwaliteitsaudits. Je mag dus verwachten dat het ook wat oplevert. Gelukkig is dat vaak ook wel zo, zeker in de

Nadere informatie

Zes KRACHTIGE NEN 7510 handvatten voor de Raad van Bestuur

Zes KRACHTIGE NEN 7510 handvatten voor de Raad van Bestuur Zes KRACHTIGE NEN 7510 handvatten voor de Raad van Bestuur WHITEPAPER Inhoud Bereid je voor op NEN 7510... 3 1. De manier van informatieverwerking verandert; (h)erken dit ook... 4 2. Ga slim om met verandering...

Nadere informatie

In jouw schoenen. Een praktische invulling van informatiebeveiliging

In jouw schoenen. Een praktische invulling van informatiebeveiliging In jouw schoenen Een praktische invulling van informatiebeveiliging Informatiebeveiliging hot topic Hoeveel weet jij eigenlijk van informatiebeveiliging? veel voldoende te weinig Vooraf.. Wat vind jij

Nadere informatie

Profiel. Manager bedrijfsvoering apotheek. 5 februari Opdrachtgever UMC Utrecht

Profiel. Manager bedrijfsvoering apotheek. 5 februari Opdrachtgever UMC Utrecht Profiel Manager bedrijfsvoering apotheek 5 februari 2018 Opdrachtgever UMC Utrecht Voor meer informatie over de functie Manon Min, adviseur Leeuwendaal Telefoon (088) 00 868 00 06 29 00 47 81 Voor sollicitatie

Nadere informatie

Seminar Trends in Business & IT bij woningcorporaties. Informatiebeveiliging

Seminar Trends in Business & IT bij woningcorporaties. Informatiebeveiliging Seminar Trends in Business & IT bij woningcorporaties Informatiebeveiliging Agenda Rondje verwachtingen Even voorstellen.. Informatiebeveiliging waarom? Stand van zaken bij corporaties Informatiebeveiliging

Nadere informatie

#1 ICT IN HET ZIEKENHUIS 17 APRIL 2013

#1 ICT IN HET ZIEKENHUIS 17 APRIL 2013 Rondetafelgesprek #1 ICT IN HET ZIEKENHUIS 17 APRIL 2013 Hoe stel je je op tegenover leveranciers die steeds machtiger worden? Kies je voor best of breed of voor best of suite? Hoe maak je de baten van

Nadere informatie

HOE OMGAAN MET DE MELDPLICHT DATALEKKEN?

HOE OMGAAN MET DE MELDPLICHT DATALEKKEN? HOE OMGAAN MET DE MELDPLICHT DATALEKKEN? EEN HANDIGE CHECKLIST In deze whitepaper bieden we u handvatten die u kunnen helpen bij de implementatie van de meldplicht datalekken binnen uw organisatie. We

Nadere informatie

ICT in de zorg. Over de impact van wet- en regelgeving

ICT in de zorg. Over de impact van wet- en regelgeving ICT in de zorg Over de impact van wet- en regelgeving Impact van weten regelgeving op ICT in de zorg Voldoen aan wet- en regelgeving is voor ICT-afdelingen in de zorgsector een steeds vaker terugkerend

Nadere informatie

NEN 7510 Kwalitatief goede zorg is óók zorg voor beveiliging patientgegevens

NEN 7510 Kwalitatief goede zorg is óók zorg voor beveiliging patientgegevens NEN 7510 Kwalitatief goede zorg is óók zorg voor beveiliging patientgegevens DE ZORGSPECIALS VAN CURE4 NEN7510 IN DE PRAKTIJK De faseringsaanpak van Cure4 zorgt ervoor dat er op een gedegen wijze verbetering

Nadere informatie

Informatiebeveiliging in de praktijk gebracht! Een pragmatische aanpak van IT-beveiliging.

Informatiebeveiliging in de praktijk gebracht! Een pragmatische aanpak van IT-beveiliging. Informatiebeveiliging in de praktijk gebracht! Een pragmatische aanpak van IT-beveiliging. Nick Pieters IT Security audits IT Security consulting & oplossingen IT Security trainer Human... nick@secure-it.be

Nadere informatie

EEN MEERJARIG BELEIDSPLAN MET SMART DOELSTELLINGEN

EEN MEERJARIG BELEIDSPLAN MET SMART DOELSTELLINGEN VOORBEELD VEILIGHEIDSPLAN EEN MEERJARIG BELEIDSPLAN MET SMART DOELSTELLINGEN Hieronder ziet u de hoofdstukken en paragrafen van het veiligheidsplan. Per paragraaf ziet u welke informatie u moet geven.

Nadere informatie

Meer Business mogelijk maken met Identity Management

Meer Business mogelijk maken met Identity Management Meer Business mogelijk maken met Identity Management De weg naar een succesvolle Identity & Access Management (IAM) implementatie David Kalff OGh 14 september 2010 't Oude Tolhuys, Utrecht Agenda Herkent

Nadere informatie

aan Plan van aanpak Vroege herkenning en behandeling van de vitaal bedreigde patiënt Pub.nr. 2010.5200

aan Plan van aanpak Vroege herkenning en behandeling van de vitaal bedreigde patiënt Pub.nr. 2010.5200 aan Plan van aanpak Vroege herkenning en behandeling van de vitaal bedreigde patiënt Pub.nr. 2010.5200 Inhoud Gegevens 3 1. Stel een veranderteam samen 4 2. Definieer het probleem, de uitdaging of de kans

Nadere informatie

Let s talk about BLOCKCHAIN. Sprekers. Sfeerimpressie. Stem op collega Idius. Aan de slag met

Let s talk about BLOCKCHAIN. Sprekers. Sfeerimpressie. Stem op collega Idius. Aan de slag met Let s talk about Sprekers BLOCKCHAIN Aan de slag met Sfeerimpressie Stem op collega Idius Let s talk about BLOCKCHAIN Woensdag 5 juli organiseerde M&I/Partners het minisymposium Let s talk about Blockchain.

Nadere informatie

VOORWOORD. 1 Code voor informatiebeveiliging, Nederlands Normalisatie Instituut, Delft, 2007 : NEN-ISO.IEC 27002.

VOORWOORD. 1 Code voor informatiebeveiliging, Nederlands Normalisatie Instituut, Delft, 2007 : NEN-ISO.IEC 27002. Gesloten openheid Beleid informatiebeveiliging gemeente Leeuwarden 2014-2015 VOORWOORD In januari 2003 is het eerste informatiebeveiligingsbeleid vastgesteld voor de gemeente Leeuwarden in de nota Gesloten

Nadere informatie

Checklist Beveiliging Persoonsgegevens

Checklist Beveiliging Persoonsgegevens Checklist Beveiliging Persoonsgegevens Beveiliging is een één van de belangrijkste vereisten binnen het privacyrecht. Iedere organisatie zal passende technische en organisatorische maatregelen moeten treffen

Nadere informatie

KPMG s Identity and Access Management Survey 2008

KPMG s Identity and Access Management Survey 2008 42 KPMG s Identity and Access Survey 2008 Ing. John Hermans RE, Emanuël van der Hulst, Pieter Ceelen MSc en Geo van Gestel MSc Ing. J.A.M. Hermans RE is director bij KPMG IT Advisory te Amstelveen. Binnen

Nadere informatie

ICT in de zorgsector. VV&T: Lagere budgetten, hogere prestaties OVER DE GROOTSTE SPANNINGSVELDEN VAN ICT MANAGERS BIJ ZORGINSTELLINGEN BROCHURE

ICT in de zorgsector. VV&T: Lagere budgetten, hogere prestaties OVER DE GROOTSTE SPANNINGSVELDEN VAN ICT MANAGERS BIJ ZORGINSTELLINGEN BROCHURE BROCHURE ICT in de zorgsector VV&T: Lagere budgetten, hogere prestaties OVER DE GROOTSTE SPANNINGSVELDEN VAN ICT MANAGERS BIJ ZORGINSTELLINGEN Deze whitepaper is gebaseerd op diepte-interviews met ICT

Nadere informatie

Informatiebeveiligingsbeleid. Stichting Pensioenfonds Chemours

Informatiebeveiligingsbeleid. Stichting Pensioenfonds Chemours Informatiebeveiligingsbeleid Stichting Pensioenfonds Chemours Versiebeheer Versie Datum Van Verspreid aan 0.1 J.W. Kinders W. Smouter Vroklage Goedkeuring Versie Goedgekeurd door Datum 2 INHOUD Algemeen

Nadere informatie

Tijd voor verandering: Lean Security. Simpeler, sneller, goedkoper, flexibeler en toch effectief

Tijd voor verandering: Lean Security. Simpeler, sneller, goedkoper, flexibeler en toch effectief Tijd voor verandering: Lean Security Simpeler, sneller, goedkoper, flexibeler en toch effectief Lean Security Mei 2013 Informatiebeveiliging Het inrichten van informa>ebeveiliging blijkt iedere keer weer

Nadere informatie

E-health: geef de zorgprofessional een centrale rol Waarom het noodzakelijk is dat bestuurders nieuwe zorgmethoden faciliteren

E-health: geef de zorgprofessional een centrale rol Waarom het noodzakelijk is dat bestuurders nieuwe zorgmethoden faciliteren 1/5 E-health: geef de zorgprofessional een centrale rol Waarom het noodzakelijk is dat bestuurders nieuwe zorgmethoden faciliteren Joren Roelofs en Wijnand Weerdenburg E-health heeft de toekomst, daar

Nadere informatie

Veiligheid op de digitale snelweg

Veiligheid op de digitale snelweg Veiligheid op de digitale snelweg Beer Franken, Hans van Hemert 7 december 2017 Standards and Regulations 1 Hans van Hemert Achtergrond Publiek recht Beleid en management gezondheidszorg Sinds 2006 informatiebeveiliging,

Nadere informatie

Plan 5 6-11 7 - 41-43 76-78

Plan 5 6-11 7 - 41-43 76-78 Plan Gegevens mag het? Rechtmatig verkregen gegevens grondslagen voor rechtmatige verwerking: Ondubbelzinnige toestemming, noodzakelijk voor uitvoeren overeenkomst, wettelijke plicht, bescherming vitale

Nadere informatie

Regels voor de continuïteit van telecomdiensten. Zorg- en meldplicht voor openbare aanbieders

Regels voor de continuïteit van telecomdiensten. Zorg- en meldplicht voor openbare aanbieders Regels voor de continuïteit van telecomdiensten Zorg- en meldplicht voor openbare aanbieders Als aanbieder van openbare elektronische telecommunicatienetwerken en/of diensten gelden voor u binnenkort twee

Nadere informatie

Informatiebeveiligingsbeleid Zorgbalans

Informatiebeveiligingsbeleid Zorgbalans Informatiebeveiligingsbeleid Zorgbalans Document kenmerken Titel: Informatiebeveiligingsbeleid Zorgbalans Versie: 0.4 Status: Onder voorbehoud van wijzigingen vanuit medezeggenschap Inhoudsopgave 1 Informatiebeveiliging...

Nadere informatie

INFORMATIEBEVEILIGING VOOR WEBWINKELS

INFORMATIEBEVEILIGING VOOR WEBWINKELS INFORMATIEBEVEILIGING VOOR WEBWINKELS HANDIGE CHECKLISTS In deze whitepaper bieden we u tips en checklists die kunnen bijdragen aan een optimale beveiliging van zowel uw eigen data als die van uw klanten.

Nadere informatie

Doe eens gek! Houd rekening met de mensen in uw organisatie bij het implementeren van ICT oplossingen.

Doe eens gek! Houd rekening met de mensen in uw organisatie bij het implementeren van ICT oplossingen. Doe eens gek! Houd rekening met de mensen in uw organisatie bij het implementeren van ICT oplossingen. ERP, CRM, workflowmanagement en documentmanagement systemen, ze hebben één ding gemeen: Veel van de

Nadere informatie

Quick scan Informatiebeveiliging gemeente Zoetermeer

Quick scan Informatiebeveiliging gemeente Zoetermeer Bes t uur l i j kenot a I nf or mat i ebev ei l i gi ng Dec ember2017 Quick scan Informatiebeveiliging gemeente Zoetermeer Conclusies en aanbevelingen Gemeenten beheren veel persoonlijke en gevoelige data

Nadere informatie

Beleid Informatiebeveiliging InfinitCare

Beleid Informatiebeveiliging InfinitCare Beleid Informatiebeveiliging InfinitCare Wijzigingshistorie Versie Wie Wanneer Wat 2019-V001 Han Laarhuis 2019-03-04 Aanpassen aan nieuwe ISMS 2019 V096 Han Laarhuis 2016-03-21 Toevoegen Wijzigingshistorie

Nadere informatie

Informatiebeveiligingsbeleid

Informatiebeveiligingsbeleid Stichting Werken in Gelderland Versiebeheer Eigenaar: Review: Bestuur juni 2019 Versie Status Aangepast Datum Door 0.1 Concept Versiebeheer 31-5-2018 Privacyzaken, Michel Rijnders 1.0 Vastgesteld Vastgesteld

Nadere informatie

Wat houdt informatiebeveiliging binnen bedrijven in? Bart van der Kallen, CISM Informatiebijeenkomst DrieO 6 oktober 2015

Wat houdt informatiebeveiliging binnen bedrijven in? Bart van der Kallen, CISM Informatiebijeenkomst DrieO 6 oktober 2015 Wat houdt informatiebeveiliging binnen bedrijven in? Bart van der Kallen, CISM Informatiebijeenkomst DrieO 6 oktober 2015 INHOUD 1) Wat is informatiebeveiliging (IB) nu eigenlijk? 2) Wat houdt IB binnen

Nadere informatie

Informatieveiligheid, de praktische aanpak

Informatieveiligheid, de praktische aanpak Informatieveiligheid, de praktische aanpak Wie ben ik? Frederik Baert Domeinverantwoordelijke Informatieveiligheid Domeinverantwoordelijke Infrastructuur & Connectiviteit @ V-ICT-OR V-ICT-OR cvba Dienstenorganisatie

Nadere informatie

EXPERTS MEET THE. Seminars voor financials in de zorg WWW.BAKERTILLYBERK.NL/FINANCE4CARE DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG

EXPERTS MEET THE. Seminars voor financials in de zorg WWW.BAKERTILLYBERK.NL/FINANCE4CARE DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG MEET THE EXPERTS KENNISMAKING MET LEAN IN DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG DOOR DR. VINCENT WIEGEL OP 16 OKTOBER 2014 VERBINDENDE CONTROL DOOR MR. DR. HARRIE AARDEMA OP 6 NOVEMBER 2014 INKOOP

Nadere informatie

Geen verbouwing zonder PRI

Geen verbouwing zonder PRI Geen verbouwing zonder PRI Symposium Luchtbehandeling Operatiekamer Drs. G. Gerritsen Manager Kwaliteit Rijnstate Arnhem Risicomanagement = Welke risico s heeft het totale ziekenhuis op schade? (= risicoprofiel

Nadere informatie

IT Security Een keten is zo sterk als de zwakste schakel.

IT Security Een keten is zo sterk als de zwakste schakel. IT Security Een keten is zo sterk als de zwakste schakel. René Voortwist ICT Adviseur Leg het mij uit en ik vergeet het. Laat het me zien en ik onthoud het misschien, maar betrek mij erbij en ik begrijp

Nadere informatie

Masterclass Veiligheidsmanagementsysteem

Masterclass Veiligheidsmanagementsysteem Masterclass Veiligheidsmanagementsysteem PART zorg 13 mei 2014 Agenda 1 2 3 4 5 Introductie VMS - huiswerkopdracht Introductie VIM Casus en gespreksoefening Taken VIM-team Discussie + afsluiting Plaats

Nadere informatie

Beleid 'onvrijwillige zorg' Vrijheidsbeperking binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding

Beleid 'onvrijwillige zorg' Vrijheidsbeperking binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding Beleid 'onvrijwillige zorg' Vrijheidsbeperking binnen Lang Verblijf woonzorg en dagbesteding 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Wanneer wordt onvrijwillige zorg toegepast? 4 3. De wetgeving 5 3.1 Wet bijzondere

Nadere informatie

Privacybeleid gemeente Wierden

Privacybeleid gemeente Wierden Privacybeleid gemeente Wierden Privacybeleid gemeente Wierden Binnen de gemeente Wierden wordt veel gewerkt met persoonsgegevens van burgers, medewerkers en (keten)partners. Persoonsgegevens worden voornamelijk

Nadere informatie

Security Management Trendonderzoek. Chloë Hezemans

Security Management Trendonderzoek. Chloë Hezemans Security Management Trendonderzoek Chloë Hezemans Security Management Survey (5 e editie) Agenda Voorstellen Methode Trends Opvallende resultaten deze editie Security Management 2020? Voorstellen Chloë

Nadere informatie

Advies informatiebeveiligings analyse HvA

Advies informatiebeveiligings analyse HvA Advies informatiebeveiligings analyse HvA Wouter Borremans - 0461911 - v1.1 1 Juni 2005 1 Inleiding Dit document is geschreven met als doel om de Hogeschool van Amsterdam[5] (HvA) te voorzien van een advies

Nadere informatie

EEN GEZONDE ZORG IS OOK ONZE ZORG

EEN GEZONDE ZORG IS OOK ONZE ZORG Zorg in perspectief EEN GEZONDE ZORG IS OOK ONZE ZORG Er wordt heel wat gevraagd van de zorg: de zorg moet doelmatiger, beter en efficiënter. Uiteraard zonder dat de patiëntveiligheid in gevaar komt. Hoogwaardige

Nadere informatie

Integraal Risicomanagement in ziekenhuis Rijnstate

Integraal Risicomanagement in ziekenhuis Rijnstate Integraal Risicomanagement in ziekenhuis Rijnstate 17 februari 2016 G. Gerritsen Seminar Crisisbeheersing Zorgsector SVDC Zeist IRM in Rijnstate Ervaringen in Rijnstate sinds 2007 met invoering integraal

Nadere informatie

Quick Scan Informatieveiligheid en Privacy sociaal domein Bollenstreek

Quick Scan Informatieveiligheid en Privacy sociaal domein Bollenstreek Quick Scan Informatieveiligheid en Privacy sociaal domein Bollenstreek De Bollenstreek Managementsamenvatting Quick Scan Informatieveiligheid en Privacy voor: Gemeente Hillegom Gemeente Lisse Gemeente

Nadere informatie

Cliënt-/Patiëntveiligheid en risicomanagement. HKZ organiseert workshops voor kwaliteitsmanagers

Cliënt-/Patiëntveiligheid en risicomanagement. HKZ organiseert workshops voor kwaliteitsmanagers Cliënt-/Patiëntveiligheid en risicomanagement HKZ organiseert workshops voor kwaliteitsmanagers Cliënt-/Patiëntveiligheid en risicomanagement Veiligheid is een begrip waar organisaties steeds meer rekening

Nadere informatie

Vragenlijst onderzoek

Vragenlijst onderzoek Vragenlijst onderzoek Compliance in de zorg KPMG, VCZ en Erasmus Februari 06. HOEVEEL MEDEWERKERS (FTE) TELT HET ZIEKENHUIS?. IN WAT VOOR TYPE ZIEKENHUIS BENT U WERKZAAM? Algemeen 9 Topklinisch 50-000

Nadere informatie

Handhaven Veiligheidscultuur Bevindingen en Dilemma s. Prof. dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot Drs. Robert A. Bezemer MTD

Handhaven Veiligheidscultuur Bevindingen en Dilemma s. Prof. dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot Drs. Robert A. Bezemer MTD Bevindingen en Dilemma s Prof. dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot Drs. Robert A. Bezemer MTD 1 Opbouw Wat is veiligheidscultuur? - Wat merk je ervan? Quick Scan Veiligheidscultuur bij 14 BRZO-bedrijven: werkwijze

Nadere informatie

Interim Management in de zorg

Interim Management in de zorg Vreemde ogen helpen Interim Management in de zorg Vreemde ogen helpen! Het gericht inzetten van een interim manager kan helpen uw problemen op te lossen of uw strategie te realiseren. Soms is het noodzakelijk

Nadere informatie

Patiëntveiligheid en reputatie

Patiëntveiligheid en reputatie Kansen en bedreigingen van patiëntveiligheid voor de reputatie en positionering van een ziekenhuis Maastricht 27-11-2008 Carolijn Ploem Inhoud 1. Wat doen ziekenhuizen aan veiligheid? 2. Wat is reputatie?

Nadere informatie

Elektronisch patiëntendossier (EPD)

Elektronisch patiëntendossier (EPD) Elektronisch patiëntendossier (EPD) ELEKTRONISCH PATIËNTENDOSSIER Landelijk EPD Het ministerie van VWS werkt aan een landelijk EPD. Dat is een systeem waarlangs zorgverleners snel en betrouwbaar medische

Nadere informatie

Cultuurmeting in de forensische praktijk. In samenwerking met GGZ Eindhoven

Cultuurmeting in de forensische praktijk. In samenwerking met GGZ Eindhoven Cultuurmeting in de forensische praktijk In samenwerking met GGZ Eindhoven Doel van een cultuurmeting Inzicht krijgen hoe de organisatie richting geeft aan cultuuraspecten met het oog op veiligheid en

Nadere informatie

CERTIFICERING NEN 7510

CERTIFICERING NEN 7510 CERTIFICERING NEN 7510 Henry Dwars Account manager DEKRA Certification B.V. Standards and Regulations 1 Onderwerpen Intro DEKRA De weg naar certificering Certificatietraject Standards and Regulations 2

Nadere informatie

7 gouden tips om zorg ICT succesvoller te maken

7 gouden tips om zorg ICT succesvoller te maken 7 gouden tips om zorg ICT succesvoller te maken Onmisbaar voor iedereen die werkt in de zorg ICT Mirjan van der Meijden Zorginformatisering 1 8 Vooraf Als je wil kan je direct doorgaan naar de 7 gouden

Nadere informatie

Zet de stap naar certificering!

Zet de stap naar certificering! NEN 7510 CERTIFICERING Zet de stap naar certificering! Laat u ondersteunen en vergroot het draagvlak binnen uw organisatie. Draag zorg voor continue verbetering van uw organisatie en zekerheid en vertrouwen

Nadere informatie

Bewustwording: De essentie voor veilige informatie. Partners in verbetering

Bewustwording: De essentie voor veilige informatie. Partners in verbetering Bewustwording: De essentie voor veilige informatie Partners in verbetering Beleid, procedures, audits en regelgeving zijn niet genoeg om de informatieveiligheid op het gewenste niveau te brengen en te

Nadere informatie

Implementatie van weefselvigilantie in ziekenhuizen: het Erasmus MC. Els van der Wilden van Lier, arts MG, MPH

Implementatie van weefselvigilantie in ziekenhuizen: het Erasmus MC. Els van der Wilden van Lier, arts MG, MPH Implementatie van weefselvigilantie in ziekenhuizen: het Erasmus MC Els van der Wilden van Lier, arts MG, MPH Begrip weefselvigilantie Definitie volgens TRIP (bron website): Systematisch monitoren van

Nadere informatie

Drie belangrijke ICT thema s in de langdurige zorg

Drie belangrijke ICT thema s in de langdurige zorg Drie belangrijke ICT thema s in de langdurige zorg In de langdurige zorg is van alles aan de hand en staan de ontwikkelingen, met name op het gebied van wetgeving en kostenbeheersing, niet stil. Dit heeft

Nadere informatie

Onze gedragscode zorg

Onze gedragscode zorg INTERN RESULTAAT Afspraak is afspraak glashelder MELDPUNT intranet aandacht INZICHT dilemma s BETROUWBAAR Onze gedragscode zorg eerlijk vertrouwenspersonen meer vertrouwen Zo doen we dat samen bij Staedion

Nadere informatie

Informatiebeveiligings- beleid

Informatiebeveiligings- beleid Informatiebeveiligings- beleid Document kenmerken Titel: Informatiebeveiligingsbeleid FlexiCura Versie: 1.1 Status: Definitief Inhoudsopgave 1 Informatiebeveiliging... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Versiebeheer...

Nadere informatie

TECHNOLOGIE IN DE ZORG

TECHNOLOGIE IN DE ZORG TECHNOLOGIE IN DE ZORG MET DE MAATWERKMODULES VAN ZORGTECHNIEK LIMBURG ZIJN UW OPLEIDINGEN IN ÉÉN KLAP UP-TO-DATE KENNISMAKING ZORGTECHNOLOGIE ZORG OP AFSTAND ONDERSTEUNENDE TECHNOLOGIEËN EN HULPMIDDELEN

Nadere informatie

VEILIGE ZORG BEGINT BIJ Q-ACADEMY! Trainingen veiligheids- en risicomanagement

VEILIGE ZORG BEGINT BIJ Q-ACADEMY! Trainingen veiligheids- en risicomanagement VEILIGE ZORG BEGINT BIJ Q-ACADEMY! Trainingen veiligheids- en risicomanagement Veilige zorg Met de trainingen van Q-Academy Veilige zorg voor cliënten en patiënten wordt steeds belangrijker. Bewustwording

Nadere informatie

Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg : We hebben gezocht naar een titel die meteen naar de kern van de zaak gaat en die omvattend is voor de

Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg : We hebben gezocht naar een titel die meteen naar de kern van de zaak gaat en die omvattend is voor de 1 Inleiding door dr. Walter Krikilion, voorzitter Werkgroep Ethiek in de Kliniek van ICURO - Symposium Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg 19 oktober 2012 - Hasselt Beste deelnemers, Als Werkgroep

Nadere informatie

INFORMATIEBEVEILIGING VOOR VERZEKERAARS. Better safe than sorry. vraag vandaag nog een Assessment aan. Think.Pink.

INFORMATIEBEVEILIGING VOOR VERZEKERAARS. Better safe than sorry. vraag vandaag nog een Assessment aan. Think.Pink. INFORMATIEBEVEILIGING VOOR VERZEKERAARS Better safe than sorry vraag vandaag nog een Assessment aan Think.Pink INFORMATIEBEVEILIGING GOED VERZEKERD De digitale revolutie heeft ieder onderdeel binnen de

Nadere informatie

A C C E S S & I D E N T I T Y m A N A G E M E N T

A C C E S S & I D E N T I T Y m A N A G E M E N T Z O R G A C C E S S & I D E N T I T Y m A N A G E M E N T Balans tussen toegankelijkheid en beveiliging "Is het mogelijk dat de medische staf overal en snel over medische gegevens kan beschikken, terwijl

Nadere informatie

Security Hoe krijgt u grip op informatiebeveiliging?

Security Hoe krijgt u grip op informatiebeveiliging? Security Hoe krijgt u grip op informatiebeveiliging? INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...3 2 WAT IS IT SECURITY?...4 2.1 IT SECURITY BELEID BLOK... 5 2.2 HET IT OPERATIE EN AUDIT BLOK... 5 2.3 HET IT SECURITY

Nadere informatie

WERVINGSCIRKEL. De juiste persoon op de juiste plaats

WERVINGSCIRKEL. De juiste persoon op de juiste plaats WERVINGSCIRKEL De juiste persoon op de juiste plaats Werving gaat om het aantrekken van vrijwilligers die passen bij de organisatie en bij de taken die ze gaan uitvoeren. Kort samengevat: de juiste persoon

Nadere informatie

DE CIO VAN DE TOEKOMST

DE CIO VAN DE TOEKOMST MIC 2015 DE CIO VAN DE TOEKOMST 30 oktober 2015 Mark van der Velden principal adviseur, interim manager EVEN VOORSTELLEN ONDERWERPEN De complexiteit van ICT in de zorg ICT ontwikkeling in drie stappen

Nadere informatie

Whitepaper. Inzetten op integrale veiligheid

Whitepaper. Inzetten op integrale veiligheid Whitepaper Inzetten op integrale veiligheid Inzetten op integrale veiligheid Verliezen lijden? Door fraude, diefstal of schade? Of letsel? Daar zit u niet op te wachten. Sterker nog, u heeft zich ertegen

Nadere informatie

INFORMATIESESSIE INFORMATIEVEILIGHEID EN AVG. 25 juni 2018 Paul Frencken Johan van Middelkoop

INFORMATIESESSIE INFORMATIEVEILIGHEID EN AVG. 25 juni 2018 Paul Frencken Johan van Middelkoop INFORMATIESESSIE INFORMATIEVEILIGHEID EN AVG 25 juni 2018 Paul Frencken Johan van Middelkoop GEBRUIKTE AFKORTINGEN Afkorting Betekenis AVG Algemene Verordening Gegevensbescherming (ook wel de privacy wetgeving)

Nadere informatie

Informatiebeveiliging, noodzakelijk kwaad of nuttig? www.dnvba.nl/informatiebeveiliging. DNV Business Assurance. All rights reserved.

Informatiebeveiliging, noodzakelijk kwaad of nuttig? www.dnvba.nl/informatiebeveiliging. DNV Business Assurance. All rights reserved. 1 Informatiebeveiliging, noodzakelijk kwaad of nuttig? Mike W. Wetters, Lead Auditor DNV Albertho Bolenius, Security Officer GGzE Informatiebeveiliging. Noodzakelijk kwaad of nuttig? 3 Wat is informatiebeveiliging?

Nadere informatie