Sybilla Dekker KPMG, 7 september 2017 Gesproken woord telt

Transcriptie

1 Sybilla Dekker KPMG, 7 september 2017 Gesproken woord telt Wat een bijzondere eer om hier vandaag te mogen spreken! Honderd jaar, dat is met recht een kroonjaar. En als ik hier zo rond kijk zie ik dat KPMG ondanks haar respectabele leeftijd of misschien wel dankzij volop in het maatschappelijk leven staat. Bij een honderdjarige dwalen de gedachten al gauw af naar het geboortejaar. 1917, het jaar waarin plantkundige gespecialiseerd in schimmelcultures Johanna Westerdijk de eerste vrouwelijke Nederlandse hoogleraar wordt; het jaar van de Russische revolutie, maar ook het aardappeloproer in Amsterdam en de oprichting van de kunstbeweging De Stijl (u heeft prachtige tentoonstellingen kunnen zien door het hele land, mede mogelijk gemaakt door loterijgeld). En laten we niet vergeten dat in 1917 de Verenigde Staten werd geleid door een president die wel de blik naar buiten richtte. Woodrow Wilson zou voor zijn inzet voor de wereldvrede uiteindelijk worden beloond met de Nobelvredesprijs. Al deze gedachten laten zien hoeveel impact leiders en gebeurtenissen hebben op de manier waarop wij ik zou maar zeggen als simpele zielen ons leven leiden. En impact is ook de vlag waaronder we vandaag uw verjaardag vieren. Making impact om 1

2 precies te zijn. Een belangrijk en actueel thema, zeker ook voor goede doelen, u weet dat als geen ander. De maatschappelijke rol van de accountant komt ook naar voren in deze keuze voor dit onderwerp, juist in een tijd dat de rol van de accountant soms ter discussie staat en niet altijd de waarde van de verschillende beoordelingen wordt onderkend. De toetsing op aspecten als betrouwbaarheid, doelmatigheid en rechtmatigheid is niet altijd even duidelijk voor een buitenstaander. Te gemakkelijk worden deze aspecten niet onderscheiden of gezien. Om nog maar niet te spreken van over gemakkelijke oordelen door buitenstaanders, zoals Youp van t Hek in zijn NRC-column van afgelopen zaterdag. Het is heel belangrijk dat juist u aandacht besteedt aan de Goede Doelensector. U bent enerzijds een independent truth teller en anderzijds een trusted advisor. Ik weet vanuit mijn functie als lid van het College Financieel Toezicht op de landen en eilanden van ons Koninkrijk in het Caribisch gebied, hoe lastig dat is. Juist daarom zie ik het thema van dit seminar Making Impact als een aanzet en onderstreping om uw rol ook in deze sector te verduidelijken. Overigens heb ik begrepen dat vandaag alleen de K de K van de Nederlander Piet Klijnveld vandaag 100 geworden is. De P en de M 2

3 begonnen al in 1870 en (En de G kwam pas in de 20 e eeuw, dat is een jonkie.) * * * Bijna twee jaar mag ik nu voorzitter zijn van het Goede Doelen Platform. Dat platform bestaat uit de begunstigden van de loterijen in Nederland. Daarnaast kennen we een aantal toehoorders, waaronder de loterijen. Ik ben in het Platform een aanstekelijk enthousiasme tegengekomen. En ook een enorme deskundigheid. Er is voor mij werkelijk een nieuwe wereld opengegaan. Dus: voorzitter van het Goede Doelen Platform ik kan het iedereen aanraden! Voor de goede doelen staat er veel op het spel. Dan gaat het om de 750 miljoen euro die jaarlijks ten goede komen aan de samenleving, geld dat bijzonder goed terecht komt. Ik noem even lukraak wat dingen, om u een beeld te geven: - De sport die voor een belangrijk deel op loterijgeld is aangewezen, van de dartelende pupillen op het voetbalveld tot het Olympisch goud van Sanne Wevers op de evenwichtsbalk in Rio. Of de ondersteuning van onze nieuwste Europees Kampioen, de Oranje Leeuwinnen! 3

4 - De buurttuin die mensen bij elkaar brengt, ouderen die een maatje krijgen, hulp voor ex-gedetineerden binnen 72 uur na hun vrijlating, juist als het er echt om gaat allemaal prachtige initiatieven van het Oranje Fonds. - Nieuwe muziekinstrumenten en passende kleding voor onze fanfares en harmonieorkesten, zaken waar het Prins Bernhard Cultuurfonds zich sterk voor maakt, ook via de ALN. - De Marker Wadden, een uniek initiatief van Natuurmonumenten in de Markerwaard, waardoor ook de slibhuishouding in het IJsselmeer weer op orde wordt gebracht. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Al die initiatieven maken Nederland tot een buitengewoon plezierig land om in te wonen, waar we waarde toekennen aan ons maatschappelijk middenveld! Ik zie aan uw gezichten dat u dat beaamt. Om die bijdragen te bestendigen zijn de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet. Dat is gebeurd tegen de achtergrond van een andere belangrijke maatschappelijke prioriteit, namelijk de kanalisatie van de vraag naar online kansspelen. In het jargon is dit Kansspelen op Afstand gaan heten. Al vanaf het begin van deze eeuw wordt hier aan gewerkt. Op dit moment ligt daarvoor een wetsontwerp in de Eerste Kamer. 4

5 Om loterijen goed beslagen ten ijs te laten komen hebben kabinetten van verschillende signatuur erkend dat versterking nodig was. Dat inzicht heeft een fusie mogelijk gemaakt van Lotto en Staatsloterij, die nu samen verder zijn gegaan onder de naam De Nederlandse Loterij. Parallel is er een vergevorderd kabinetsvoorstel voor de versterking van de goededoelenloterijen via een aanpassing van het verplichte afdrachtpercentage. Van 50 naar 40% minimum afdracht voor de goede doelen, per saldo komt daardoor meer geld beschikbaar kan voor goede doelen. En het blijft hier niet bij. De ontwikkelingen gaan razendsnel. In de zomer van 2016 u was toen nog maar 99 werden de beleidsregels voor goededoelenloterijen aangepast, waarbij nadrukkelijker dan ooit het non-profit karakter van loterijen is vastgelegd. Ook aan de rest van het kansspelgebouw wordt getimmerd en gezaagd. Als Goede Doelen Platform voeren wij al jaren een taai gevecht om naast de drie traditionele doelstellingen van het kansspelbeleid consumentenbescherming, tegengaan van verslaving, en het voorkómen van fraude en illegaliteit daar de vierde pijler aan toe te voegen nl. de erkenning van het maatschappelijke belang van loterijen en daarmee van de opbrengsten voor de samenleving. 5

6 In feite zijn dat maatschappelijke opbrengsten, die we moeten koesteren en moeten reguleren. Dat draagt bij aan een omgeving waarin loterijbijdragen worden gezien als een positieve bijdrage aan de samenleving en dat deze opbrengsten veilig moeten worden gesteld en waar mogelijk vergroot. In deze vierde pijler ligt tevens besloten dat de beneficianten hun compliance en governance op orde hebben. Voor de vierde pijler bestaat veel steun uit vele hoeken van de samenleving. En ook uit Europa. Want goed beschouwd is die vierde pijler de oudste doelstelling van loterijen. Bijzonder aan de Nederlandse loterijbijdragen is dat zij in veel gevallen voor meerdere jaren zekerheid bieden en dat goede delen deze fondsen vrijelijk kunnen besteden aan het realiseren van hun missie. Met name naar dit laatste wordt vaak met jaloerse ogen gekeken door collega s uit het buitenland. Wij hebben dit met elkaar in Nederland echt heel goed geregeld, dat mag ook wel eens worden gezegd. Ik bemerk dat het ministerie van VenJ zich ten aanzien van de vierde pijler steeds sensitiever toont dat is een goede en belangrijke ontwikkeling waar ik hen zeer erkentelijk voor ben. En na aanvankelijke aarzeling zie ik dat ook bij het toezicht, met name de 6

7 Ksa, de rol van goede doelen serieuzer wordt genomen. En dat men discussies daarover niet langer schuwt, maar zelfs entameert. Een loterijstelsel om trots op te zijn. Een stelsel om te koesteren. U vraagt zich misschien af, hoe ziet dat stelsel er straks in de toekomst uit? Ik wil daar nog vijf opmerkingen over maken. 1. Laten we de nieuwe beleidsregels een kans geven. Er komen nu nieuwe vergunninghouders bij voor goededoelenloterijen. Zij allen gaan het loterij-instrument inzetten voor het werven van fondsen voor goede doelen. Ik zie uit naar de innovatie die dat gaat opleveren. Ik hoop van harte dat zij er in slagen om de totale omvang van de loterijbijdragen aan goede doelen verder te vergroten. 2. Laten we goed om ons heen blijven kijken, dus óók naar wat er in andere landen gebeurt. De afbakening van loterijen en online kansspelen blijft daarbij een belangrijk thema. In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld, lopen goede doelen nu elke dag veel geld mis omdat online aanbieders op basis van een online casinovergunning mensen laten wedden op de uitkomsten van loterijen. Daar moeten wij hier in Nederland van leren en vermijden. 3. Laten we onze praktijkkennis delen met anderen. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid bereidt op dit moment een publicatie voor over de toekomst van de filantropie in Nederland. Als WRR heeft men er voor gekozen in de opzet van 7

8 het onderzoek uit te gaan van de klassieke verzorgingsstaat, de overheid een mogelijke rol toe te kennen in het verdelingsvraagstuk van filantropie, en anno 2017 te denken aan een organisatie in de regio`s van/voor vrijwilligers. De ambitie van het project is het signaleren en agenderen van knelpunten en uitdagingen voor het regeringsbeleid op de langere termijn! Mijn vraag is: welk probleem heeft men op het oog? Is dat wellicht de huiver dat de overheid maar een beperkte rol heeft in de sector filantropie? Geen toegang heeft tot de gelden en de verdeling, behalve dankzij de voormalige Staatsloterij de afdracht van de Nederlandse Loterij aan het ministerie van Financiën? Deze signalen maken het extra belangrijk dat de WRRonderzoekers maximale toegang zoeken en krijgen tot de kennis en inzichten van praktijkmensen hier in Nederland én het buitenland. Ik denk aan een land als de Verenigde Staten waar op het terrein van filantropie een diepgewortelde traditie bestaat. Neem het maar van mij aan, bij het maken van beleid geldt: afkijken mag! Niet alle wielen hoeven in Nederland te worden uitgevonden. 4. Laten we voorzichtig omgaan met het SEO-rapport. Ik ben met name bezorgd over doorgerekende beleidsopties waarin radicaal gebroken wordt met de eeuwenlange traditie die loterijen representeren. Ik zeg het maar helder: we gaan niet op een achternamiddag als eerste in de wereld loterijen en de opbrengsten daarvan volledig uitleveren aan de markt. [En ja, hier spreekt een liberaal.] Gelukkig laat de doorrekening van SEO zien dat dit voor 8

9 de samenleving de minst profijtelijke beleidsoptie is. Maar toch. Laat ik er dit van zeggen: ik ben misschien dan nog geen honderd en niet zo dynamisch als u, maar wie zich serieus op deze weg begeeft vindt mij en met mij honderden goede doelen frontaal tegenover zich. Een volledig vrije markt neemt de maatschappelijke opbrengst van de loterijen niet serieus en doordenkt de effecten op het maatschappelijk middenveld niet. 5. Laten we zorgen dat goede doelen de basis blijvend op orde hebben. Ik ben tevreden over wat ik zie, maar natuurlijk kan het altijd beter. Dan gaat het om transparantie, een goede governance en steeds vaker ook over impact. Op dit moment vinden er in Den Haag veel discussies plaats over hoe een en ander gestalte te geven. Erkenningsregelingen moeten een ondersteuning zijn om transparantie te bereiken, de governance te verklaren en de verdeling van de gelden te verantwoorden. Daar kan ook de accountant een ondersteunende rol in spelen. Erkenningsregelingen horen in mijn optiek thuis in de zelfregulering van sectoren en branches. Het is een goed initiatief van Goede Doelen Nederland. Maar we moeten niet de verkeerde afslag nemen in de richting van regelgeving of van boven opgelegde verplichtingen vanuit de overheid. In plaats daarvan moeten we erkenningsregeling zien als een middel om de sector te kleuren met positieve labels, waardoor de basis op orde blijft en waar mogelijk wordt versterkt. Voor het CBF 9

10 zie ik daarbij een rol als kennisinstituut, juist om de transparantie te vergroten in deze tijd. Ik wil goede doelen en maatschappelijke initiatieven zoveel mogelijk vrijwaren van onnodige bureaucratie. Want in Resto Van Harte, Mama Cash en de dr. Dennis Mukwege-Foundation zit niemand verlegen om nog weer een formulier. Wel denk ik dat goede doelen baat kunnen hebben van inzichten van organisaties die al eerder met het bijltje hebben gehakt. Zo leggen we verbeteringen niet op van boven, wat trouwens meestal toch niet werkt, maar dragen we juist van onderen bij aan een kwaliteitsverbetering: goede doelen organisaties, zichtbaar in een breed maatschappelijk draagvlak en met publieke waardering, een gepassioneerde en professionele organisatie, die initiatieven uit het maatschappelijk middenveld ondersteunt. Dan dragen we bij aan de sociale samenhang in Nederland en geven we idealen daadwerkelijk impact. En wat dat laatste betreft: ik heb de stellige indruk dat ik hier bij u aan het juiste adres ben. Ik dank u wel. 10