agendapunt 3.a.5 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden WAALBLOK Datum 16 april 2013

Transcriptie

1 agendapunt 3.a Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden WAALBLOK Portefeuillehouder Berg, A. van den Datum 16 april 2013 Aard bespreking Besluitvormend Afstemming BDV/FIN BBC/WHH SEI/MSEI WTB/PB BDV/JVI WTB/TH PIB/ZV WTB/RP BBC/WSK CTL/MCTL Bijlagen 1 Zaaknummer Gremia Datum Aard Advies/ Parafering besluit PFO Ber Gewijzigd akkoord Geparafeerd door: Tekke, R.M.H. D&H Aangehouden Geparafeerd door: Tekke, R.M.H. D&H Conform Geparafeerd door: Tekke, R.M.H. Gevraagd besluit College van Dijkgraaf en Hoogheemraden Te besluiten dubbelgebruik van de kelder in de polder, Het Waalblok, ondervoorwaarden toe te staan, zoals beschreven in bijlage 1, In te stemmen uit het innovatiefonds beschikbaar te stellen. Besluit College van Dijkgraaf en Hoogheemraden Gevraagd besluit College van Dijkgraaf en Hoogheemraden I. Te besluiten dubbelgebruik van de kelder in de polder, Het Waalblok, ondervoorwaarden toe te staan, zoals beschreven in bijlage 1, II. In te stemmen uit het innovatiefonds beschikbaar te stellen. Besluit College van Dijkgraaf en Hoogheemraden In het voorstel de volgende opmerkingen verwerken: 1. De condities van het gebruik van de kelder. Indien de voorwaarden van het oorspronkelijke besluit aan wijzigen onderhevig zijn geweest, deze in het voorstel opnemen; 2. De bescherming van zoetwater in de droge perioden prominenter in het voorstel naar

2 voren laten komen 3. De tekst onder het kopje duurzaamheid nader toelichten. - In het voorstel de volgende vragen beantwoorden:. Is er een relatie met het programma Schoon Water?. Kan er door gebruik van de kelder zuurstofloos water met bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater terechtkomen?. Is voor de lozing van het water uit de kelder een vergunning noodzakelijk?. Zijn er risico's voor de waterkwaliteit?. Kan het uitvoeren van een bedrijfskundige vergelijking tussen de kosten en de baten van de innovatieve methode ten opzichte van de conventionele methode tot inzichten leiden? - Het aangepaste voorstel opnieuw agenderen voor D&H-vergadering van 16 april

3 Proeftuin Waalblok 1. Probleemstelling - context Sinds 2007 participeert Delfland samen met Gemeente Westland en tuinbouwbedrijven in een gebiedsproces in Het Waalblok. D&H is op 22 januari 2013 (DMS ) geïnformeerd dat het glastuinbouwgebied Waalblok in s-gravenzande geen gesloten waterketen (zgn. 4B concept) krijgt en heeft toen ingestemd met het beslispunt de maatregelen die nog moeten worden uitgevoerd om deze proeftuin daadwerkelijk te kunnen beëindigen, uit te voeren. Echter op grond van de Overeenkomst Waalblok, ondertekend op 5 januari 2009, mocht de firma Vreugdenhil, tot 31 december 2012, de kelder gebruiken om hemelwater op te vangen. De firma Vreugdenhil, de eigenaar van de kelder, heeft op 28 januari 2013 een voorstel aan Delfland gedaan om, na 1 januari 2013, de kelder te mogen blijven gebruiken voor de opvang van hemelwater wat vervolgens gebruikt kan worden als gietwater. Dit voorstel sluit aan bij de kennis vraag uit de beleidskader Kennis en Innovatie: op welke wijze kan Delfland de kracht van de burger mobiliseren? Welke instrumenten kunnen we inzetten (inclusief wet- en regelgeving) waarmee de burger zelf initiatief kan ontplooien?. Delfland doet in dit project daarin kennis en ervaring op. In deze notitie is het advies wat als bijlage was toegevoegd aan het D&H besluit van 25 november 2011 aangepast naar aanleiding van het voorstel van de firma Vreugdenhil (zie bijlage 1). Belangrijke aanpassing is dat in 2011 een overeenkomst gesloten zou worden met de coöperatie die de kelder wilde gebruiken als buffer voor gezuiverd gietwater wat vervolgens weer gedistribueerd zou worden naar de coöperatieleden. Toen was belangrijk dat het opgewerkte gietwater voldeed aan een waterkwaliteit, die vergunbaar was ivm lozingen op het oppervlaktewater. Deze overeenkomst zou opgesteld worden tussen de coöperatie, firma Vreugdenhil (eigenaar van de kelder), de deelnemende tuinders in Het Waalblok en de gemeente Westland en Delfland. De huidige overeenkomst is minder complex omdat er minder actoren bij zijn betrokken (coöperatie is geen partij meer). Bovendien betreft het gebruik van de kelder nu alleen de opvang van hemelwater. 2. Beoogd effect Beoogd effect van het collegebesluit per onderdeel: 1. instemming met het (dubbel)gebruik van de kelder; dit betekent dat de kelder wordt ingezet: a. voor het tegengaan van wateroverlast, doordat Delfland na een bepaalde weersverwachting de kelder leeg kan pompen, zodat de kelder opnieuw gevuld kan worden met hemelwater en indien nodig met oppervlakte water. b. als hemelwateropvang voor minimaal 10 hectare glasoppervlak, voor een aantal tuinbouwbedrijven in het Waalblok; het hemelwater in de kelder wordt gebruikt als gietwater. 2. vaststelling van de voorwaarden voor Delflandse medewerking aan het voorstel van de firma Vreugdenhil betreffende het gebruik van de kelder (zie bijlage 1), waaronder een aantal voorwaarden om te borgen dat er geen wateroverlast ontstaat: a. Delfland beheert en bedient de pomp en legt het eigendom van de pomp vast door het vestigen van een opstalrecht; b. De firma Vreugdenhil vraagt een watervergunning aan voor het gebruik van de kelder; c. De inlaat van oppervlaktewater blijft in stand, zodat als het hemelwaterleidingensysteem niet (voldoende) functioneert, er onder vrijverval oppervlaktewater in de kelder geborgen wordt.

4 3. Kernboodschap In deze proeftuin doet Delfland verdere ervaring en kennis op met de ontwikkeling van inhoudelijke en beleidsmatige innovaties. Hiermee wordt o.a. invulling gegeven aan de kennis vraag op welke wijze we de kracht van de burger kunnen mobiliseren. Ook wordt invulling gegeven aan de werkwijze (effect- en gebiedsgericht, maatwerk) zoals die in de gezamenlijke Verkenning met gemeente Westland is ontwikkeld. Delfland blijft zich als gebiedspartner zo optimaal inspannen voor oplossingen die effectief en doelmatig zijn in de weg van het water. Jaarlijks worden de gestelde doelstellingen en verwachte effecten van dit project geëvalueerd. De polder, Het Waalblok, is door diverse maatregelen uitgevoerd vanuit de Proeftuin Waalblok, qua waterberging op orde. Alleen een aantal maatregelen beschreven in de toelichting bij het peilbesluit zullen nog worden uitgevoerd. Het peilbeheer is hierop afgestemd en geborgd in de beheersprotocollen. Tuinders hebben de afgelopen jaren een tekort aan gietwater ervaren in de maanden maart tot en met juli, door te weinig regenval. Het verzoek van de firma Vreugdenhil voor het dubbelgebruik van de kelder sluit bij de behoefte om extra hemelwater te bufferen als zoetwatervoorziening voor het gebied Het Waalblok. Met deze maatregel hoeft er minder aanspraak gemaakt te worden op andere zoetwatervoorzieningen. De kelder wordt als kunstwerk op de Legger Wateren vastgelegd. Met het afgeven van een watervergunning (voor een periode van een aantal jaar) aan de eigenaar van de kelder, firma Vreugdenhil, wordt toestemming verleend om het waterstaatswerk te gebruiken voor de opslag van hemelwater. Door het sluiten van een overeenkomst met de firma Vreugdenhil krijgt Delfland voor de diverse kunstwerken een opstalrecht, zodat Delfland er eigenaar van is en te allen tijde de kunstwerken kan inspecteren en bedienen. Hiermee is de inzet van de kelder geborgd. Tevens zal er een nieuwe Gebiedsovereenkomst worden opgesteld om alle nieuwe afspraken vast te leggen. De firma Vreugdenhil maakt vervolgens afspraken met de andere tuinbouwbedrijven die op de kelder worden aangesloten 4. Historie - eerdere besluitvorming Gebiedsovereenkomst 5 januari 2009: Delfland, gemeente Westland en een aantal tuinders hebben op 5 januari 2009 een overeenkomst gesloten (Overeenkomst Waalblok). Hierin zijn o.a. de aanleg, het gebruik en de financiering van de kelder als oppervlaktewaterberging geregeld. D&H 3 augustus 2010: het college besluit om de tuinders, die deelnemen aan het 4Bconcept, op individueel verzoek een gedoogbeschikking (onder voorwaarden) te verlenen tot uiterlijk 31 december 2012 voor het Besluit Glastuinbouw. D&H 18 januari 2011: het college besluit op verzoek van gemeente en coöperatie om slimme oplossingen te onderzoeken die kostenbesparing in de exploitatie van de gietwaterfabriek op kunnen leveren. Daarnaast wordt de gedoogbeschikking (onder voorwaarden) voor het Besluit Glastuinbouw verlengd tot 31 december 2013 D&H 25 november 2011 (969424): het college besluit, onder voorwaarden, verdere medewerking te verlenen aan onderzoek ten aanzien van de onderwerpen: grond transactie, dubbelgebruik van de kelder en verlengen van de gedoogregeling hemelwatervoorziening. D&H 22 januari 2013 ( ): het college stemt in met het advies van de stuurgroep Waalblok over te nemen om het pilotproject 4B te beëindigen. En besluit om de maatregelen die nog moeten worden uitgevoerd om het pilotproject daadwerkelijk te kunnen beëindigen, uit te voeren. 2

5 5. Regelgeving en Beleid Relevante wet- en regelgeving: - Waterwet & Provinciale Waterverordening (doelstelling en normering wateroverlast); - Keur en legger (de kelder is als waterberging opgenomen op de Legger Wateren, maar dit wordt gewijzigd in kunstwerk); - Activiteitenbesluit (voorheen Besluit Glastuinbouw ivm lozingen en eisen opvang gietwater). Programma Voldoende Water: Met de realisatie van de kelder, de verbreding van de westelijke watergang en het vergroten van de maximaal toelaatbare peilstijging voldoet Waalblok aan de normering in de Waterverordening. Hiermee is Het Waalblok op orde, met uitzondering van de nog uit te voeren maatregelen in de toelichting bij het peilbesluit. Programma Schoon Water De firma s die mee doen in dit concept (moeten) voldoen aan het activiteitenbesluit, zo beschikken de bedrijven over een gesloten kasdek en een first flush systeem. Het systeem wordt nu zo aangepast dat als de gietwaterbassins vol zijn met hemelwater en zouden overlopen naar het oppervlakte water nu overlopen in de kelder. Doordat de firma s voldoen aan het activiteiten besluit is er geen vergunning nodig voor het lozen van het water vanuit de kelder en komen er geen bestrijdingsmiddelen in het oppervlakte water. Tuinders zelf hebben baat bij goed gietwater en zullen het hemelwater uit de kelder als eerste onttrekken. De kans op zuurstofloos water in de kelder is daarom klein. Programma gezuiverd afvalwater Water: Afspraken maken met de gemeente over de aansluiting van de riolering op de Zuiveringsinstallatie zijn gemaakt. De planning van de gemeente is dat de CAD-systemen in 2013 zijn aangesloten op de riolering. Beleid strategie en innovatie De kennis en ervaring die wordt opgedaan in dit gebiedsproces en het dubbelgebruik van de kelder sluit aan de doelstellingen van het beleidskader Kennis en innovatie, specifiek bij de kennisvraag: Mobiliseren burger: Op welke wijze kunnen we de kracht van de burger mobiliseren? Bijvoorbeeld door hun eigen initiatieven te ondersteunen of mogelijk te maken, of hun eigen verantwoordelijkheid te stimuleren als aandeelhouders bij het onderhoud van elementen van waterbeheer? Welke instrumenten kunnen we inzetten (inclusief wet- en regelgeving) waarmee de burger zelf initiatief kan ontplooien? Deze pilot kan vanuit kosten en baten tot de volgende bedrijfskundige inzichten leiden, voor Delfland en voor de tuinders. Kosten: investering bouw kelder (zie Gebiedsovereenkomst 5 januari 2009 (DMS ), beheer en onderhoud kelder, beheer en onderhoud pomp en beheer en onderhoud leidingenstelsel. Baten: gebruikt gietwater en minder piek inzet van de beheerder bij hevige regenval. Op basis van deze inzichten kunnen eventuele gelijksoortige initiatieven beter afwegingen gemaakt worden hoe de investering, onderhoud kosten gedeeld worden. Ook inhoudelijke aspecten op het gebied van water kwantiteit, water kwaliteit en beheer zullen gedurende de pilot gemonitord worden. 6. Financiën De maatregelen die genomen moeten worden om de kelder geschikt te maken voor de opvang en onttrekking van hemelwater worden deels door de tuinders betaald. De bijdrage, incl. BTW, die delfland beschikbaar stelt om dit initiatief te ondersteunen kan worden gedekt hieruit uit: het programma Organisatie, onder de programmalijn Sturing, vanuit het innovatiefonds / 02.01/

6 7. Duurzaamheid De bestaande kelder wordt op deze wijze duurzaam ingezet. In principe een dubbele functie net zoals bij bergingsbassins: opvang van regenwater tijdens perioden van intensieve buien en gebruik van dit opgevangen water in perioden van droogte als gietwater. Dit bespaart Delfland en de tuinders kosten en is in lijn met de strategie van programma Voldoende Water op het gebied van duurzaam waterbeheer: meer waterberging en onafhankelijker van zoetwatervoorziening uit oppervlaktewater. 8. Organisatorische en personele consequenties De adviesuren betreffen: overeenkomsten met betrokken partijen, technische en beleidsmatige ondersteuning en handhaving. Deze maken onderdeel uit van het jaarplan van JOVG, B&O (team RP en WH) en waterbeheer (team R&P en T&H). 9. OR/GO n.v.t 10. Risico- en beheersmaatregelen Mogelijke risico s zijn: 1. Wateroverlast door niet-voorspelde neerslag Risico: het voorspellen van korte, heftige buien in de zomer is heel lastig: zowel de heftigheid als de neerslaglocatie kunnen op zijn vroegst enkele uren van tevoren voorspeld worden, als ze al voorspeld kunnen worden. Dit betekent dat er een risico bestaat op wateroverlast, omdat de kelder niet op tijd volledig leeggepompt is. Met de inzet van onderstaande beheersmaatregelen voldoet Delfland aan haar inspanningsverplichting. Beheersmaatregelen: 1. Het vergroten van de pompcapaciteit waardoor de kelder in maximaal 8 uur leeggepompt kan worden. 2. (meer) gebruik maken van de uitlaat bij gemaal Zijdijk (in de Heen- en Geestvaartpolder). 2. Gietwater wordt onnodig weggepompt Risico: de kelder wordt door Delfland leeggepompt bij een bepaalde neerslagverwachting. Het kan gebeuren dat er vervolgens geen neerslag valt. Dan is er hemelwater (met een bepaalde marktwaarde) weggepompt, terwijl de voorraad niet aangevuld wordt met hemelwater. Beheersmaatregel: 1. er wordt nauw samengewerkt met de tuinbouwbedrijven. De tuinders ondervangen een deel van dit risico doordat ze naast de kelder eerst hemelwater in gietwaterbassins en/of -silo s opslaan. Het gebruik van de kelder door Delfland wordt daarnaast zo goed als mogelijk afgestemd op hun gietwaterbehoefte. 2. Delfland sluit een overeenkomst voor een opstalrecht voor o.a. de pomp met de firma Vreugdenhil. Hierin wordt geregeld dat Delfland te allen tijden de pomp mag gebruiken. Hieruit volgt dat Delfland geen schadevergoeding verschuldigd is voor weggepompt gietwater. 3. Opdrijven van de kelder Risico: als de toevoer van hemelwater naar de kelder belemmerd is, bijvoorbeeld door een verstopping van de aanvoerleiding, wordt de kelder bij neerslag niet of niet voldoende gevuld met hemelwater. Daardoor kan de kelder gaan opdrijven. Dit leidt tot schade aan zowel de kelder als het bedrijf dat erbovenop staat. 4

7 Beheersmaatregel: opdrijven van de kelder kan voorkomen worden door oppervlaktewater in de kelder te laten. Het bestaande inlaatwerk moet daarom in stand gehouden worden. 4. Precedentwerking Risico: door de kelder op deze manier te gebruiken, zijn er overeenkomsten met een hemelwateropvangvoorziening. Dit schept een precedent. Als je dit toestaat, waarom zouden dan niet alle gietwaterbassins kunnen worden meegeteld bij het oplossen van het bergingstekort? Beheersmaatregel: randvoorwaarden formuleren, zoals geformuleerd in bijlage 1. In de communicatie van dit project uitdragen dat Delfland mee doet om verdere ervaring op te doen met de ontwikkeling van inhoudelijke en beleidsmatige innovaties. 5. Gebiedsovereenkomst Delfland, Gemeente Westland en een aantal tuinders hebben een overeenkomst gesloten (Overeenkomst Waalblok 5 januari 2009). Hierin is o.a. de aanleg, het gebruik en de financiering van de kelder als oppervlaktewaterberging geregeld. In de overeenkomst is vastgelegd dat de grondeigenaren uit Het Waalblok een stichting oprichten en dat alle financiële bijdragen voor de kelder aan de stichting worden betaald. Als de kelder ingezet wordt ten behoeve van de hemelwateropvang ten behoeve van de tuinbouwbedrijven, moet de overeenkomst gewijzigd worden. Een deel van de afspraken uit deze overeenkomst worden niet (meer) nagekomen. Daarom is het van belang om een nieuwe overeenkomst op te stellen. Dit kan alleen met medewerking van alle partijen die de overeenkomst hebben getekend en een bijdrage hebben betaald. Risico s: 1. Niet alle partijen willen meewerken aan het wijzigen of opzeggen van de gebiedsovereenkomst. 2. Een partij die niet wil meewerken, kan nakoming van de overeenkomst vorderen. Indien men aantoont schade te leiden door niet nakoming, kan men schadevergoeding eisen. Beheersmaatregel: - met de partijen die wel willen meewerken afspreken dat deze risico s gezamenlijk wordt gedragen. 6. Watervergunning Risico: Het gebruik van de kelder door de tuinbouwbedrijven wordt geregeld in een watervergunning. Delfland is voornemens deze te verlenen, wanneer aan de randvoorwaarde uit bijlage 1 voldaan wordt. Een belanghebbende kan bezwaar en beroep instellen tegen de watervergunning. Beheermaatregel: transparant en duidelijk communiceren over het project en alle betrokkenen tijdig informeren over de vervolgstappen. 11. Communicatie (in- en extern) Over het D&H-besluit wordt het college van B&W van gemeente Westland en de gebiedspartners die de overeenkomst Waalblok hebben ondertekend geïnformeerd. 12. Bekendmaking en vervolgprocedure Gebruik van de kelder voor de opvang van hemelwater door een aantal tuinbouwbedrijven wordt vastgelegd in een watervergunning. De watervergunning wordt conform de wettelijke procedure vastgesteld en bekendgemaakt. 5

8 13. Bevoegd orgaan College van Dijkgraaf & Hoogheemraden 14. Toelichting Uit onderzoek blijkt dat het vasthouden van hemelwater hetzelfde effect heeft op het voorkomen van wateroverlast als het bergen van oppervlaktewater, mits er voldoende hemelwater in de kelder terecht kan komen. Het bijgevoegde voorstel (zie bijlage 1) beschrijft alle voorwaarden. De kelder Waalblok wordt ingezet voor het voorkomen/beperken van wateroverlast door Delfland en als een overstort van de hemelwateropvangvoorziening voor een aantal tuinbouwbedrijven. Het hemelwater in de kelder wordt vervolgens gebruikt als gietwater voor de tuinbouwbedrijven. De kelder krijgt hierdoor een dubbelfunctie. Het concept werkt als volgt: 10 ha glasdek wordt afgekoppeld op de gietwaterbassins, als de gietwaterbassins vol zitten zal de overstort niet op de watergang lozen, maar op de kelder. Bij hevige regenval zal de kelder binnen 8 uur gevuld zijn met 5000 m3 hemelwater. Vervolgens zullen de bedrijven dit hemelwater gebruiken als gietwater. De kelder blijft behouden voor het voorkomen/beperken van wateroverlast, doordat Delfland bij een bepaalde weersverwachting de kelder kan leegpompen zodat er ruimte ontstaat om (opnieuw) hemelwater op te vangen. Het gebruik van de kelder zal, in eerste instantie, het bestaande neerslagprotocol volgen en houdt rekening met de gietwater behoeften van de aangesloten bedrijven. Omdat het voorspellen van korte, heftige buien in de zomer heel lastig is (zowel de heftigheid als de neerslaglocatie kunnen op zijn vroegst enkele uren van tevoren voorspeld worden) wordt de huidige pomp vervangen door een pomp met een pompcapaciteit die hierop kan anticiperen. De huidige pomp is gebaseerd dat op het concept dat de kelder na gebruikt alleen hoeft te worden leeggepompt en vervolgens leeg zou blijven. 15. Bijlagen 1. Bijlage 1: Randvoorwaarde dubbelgebruik kelder Waalblok (12 maart 2013). 6

9 Alleen in te vullen indien het een VV-voorstel betreft ** = in te vullen door team Bestuur Kenmerk VV : ** Vergaderdatum : Beleidsveld : Agendapunt : ** De Verenigde Vergadering van Delfland, op voordracht van dijkgraaf en hoogheemraden van (datum collegevergadering), kenmerk (BIS-zaaknummer D&H besluit); gelezen het positieve/negatieve (bij ondertekening doorstrepen wat niet van toepassing is) advies van de commissie(s) (commissie noemen); overwegende dat: - (motiveer het besluit, waarom wordt dit besluit genomen). Gelet op: - artikel 84 van de Waterschapswet (bij D&H-voostellen); - artikel 77 van de Waterschapswet (bij VV-voorstellen); - alle andere wetgeving (zoals KRW, NBW, verordening Zuid-Holland, delegatiebesluit etc.; Besluit: Dit moet in overeenstemming zijn met het ontwerpbesluit (ontwerpbesluit kopiëren). Aldus besloten in de openbare vergadering van (datum) De Verenigde Vergadering voornoemd, de Secretaris, de Voorzitter, mr. drs. P.I.M. van den Wijngaart mr. M.A.P. van Haersma Buma 7

10 8