INLEIDENDE BLAADJES CHECKLISTS GENDERANALYSE. OriënTO. (Kattenberg 9, 9000 Gent). contact op met het OriënTO-secretariaat

Transcriptie

1 OriënTO - Kattenberg 9, 9000 GENT INFO: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be Esf agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel Tel: Fax: info@esf-agentschap.be website: CONCEPT: Riet Coulier Peter Hantson Didier Van de Velde CHECKLISTMAPJE INLEIDENDE BLAADJES CHECKLISTS GENDERANALYSE OriënTO INLEIDENDE BLAADJES CHECKLISTS GENDERANALYSE OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen. OriënTO Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

2

3 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be INLEIDING CHECKLISTMAPJE Dit mapje maakt deel uit van het totale OriënTO-pakket. Voor de leerlingen werd het toekomstparcours, de strip en de cd-rom ontwikkeld. De leerkrachten TO beschikken over een uitgebreide handleiding en websiteteksten 1. Voor de leerkrachten, maar ook voor alle anderen die betrokken zijn met het vak technologische opvoeding, oriëntatie en studiekeuze en de ouders, stellen we controlelijstjes ter beschikking. Wat willen we bereiken met dit mapje lijstjes? Dat elke betrokkene, ieder op zijn manier, aandacht schenkt aan de talenten van de kinderen, vrij van vooroordelen ten opzichte van het jongen of meisje zijn. Hoe je dit kan doen? Je kan de overeenkomstige controlelijsten even raadplegen indien het gaat over: je pedagogisch handelen in klas en school (checklist genderneutrale interactie) een correct taalgebruik, zowel geschreven als gesproken (checklist genderneutraal taalgebruik) een juist beeldgebruik (checklist gender en beeldvorming) je aandacht voor elk kind, dat beschikt over eerder vrouwelijke kenmerken, de roze, als over eerder mannelijke kenmerken, de blauwe (checklist blauw en roze bij pubers) Je kan de specifieke controlelijstjes even doornemen en toepassen tijdens de opmaak van examens, een excursiebundeltje of cursustekstjes, bij het zoeken van geschikt beeldmateriaal, en tijdens de concrete lespraktijk. De kwaliteit van je onderwijs kan er maar goed bij varen! Ook de andere betrokkenen zullen op deze manier het onderwijs een beetje versterken door de leerling met zijn talenten meer op het voorplan te plaatsen! Indien je als betrokkene meer informatie wenst kan je nog meer informatie vinden in de handleiding. Een ruimere oriënterende tekst gaat uitgebreidere checklists vooraf. Zo kan je onderdeeltjes nog verfijnen! Korte geheugensteuntjes vind je op verschillende gadgets: een meetlatje, een bladwijzer, een muismatje en een notebook. Laat ze rond je computer of op je bureau wat rondslingeren. Ze maken je op elk willekeurig moment nog even attent op de noodzakelijke aandacht voor de talenten van je leerlingen of kinderen. En daar gaat het toch om! Het OriënTO-team (1) Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

4 Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

5 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be INLEIDEND BLAADJE vakbegeleiders en leerplanontwikkelaars Beste vakbegeleider of leerplanontwikkelaar, Jongen of meisje: de talenten waarover de leerlingen beschikken zullen Vindt u in het grote ontdekken mate ook van die talenten talenthet bij mapje de leerlingen leest u welke in het vragen technologische onderwijsmensen opvoeding zich belangrijk kunnen stellen? over gelijkwaardig- vak heid Denkt en u het dat de ontwikkelen leerkrachten van tijdens tale de lessen TO daaraan kunnen werken? Denkt u dat dit kan helpen bij de studie- en beroepskeuze van de leerlingen? U hebt zopas kennis gemaakt met het onderwijspakket OriënTO. Leuke en boeiende spellen waardoor de leerlingen hun eigen talenten nog beter kunnen ontdekken tijdens de lessen technologische opvoeding. Jongen of meisje: de talenten waarover de leerlingen beschikken zullen in grote mate ook die talenten zijn die ze in de toekomst, tijdens hun verdere studies en in het beroepsleven zullen ontdekken, benutten en verbeteren. De lespraktijk, de opvoeding en de eigen aard van de kinderen hebben de leerlingen gemaakt tot de personen die ze nu zijn! Ook de leerkrachten kunnen helpen om de leerlingen alle kansen te geven om verder te groeien en al hun mogelijkheden te ontdekken, los van de ideeën en verwachtingen die we soms onbewust hebben ten aanzien van jongens en meisjes. Dit didactisch pakket én de handleiding zullen de leerkracht daarbij goede diensten bewijzen! Het onbevooroordeeld (= genderneutraal 1 ) ontdekken van die mogelijkheden is dus heel belangrijk! Na het doornemen van dit didactisch pakket en de controlelijsten in dit mapje, kunt u de leerkrachten nog beter ondersteunen in hun lespraktijk! Op die manier kunnen de leerlingen een bewustere keuze maken aan het einde van de eerste graad. Aandacht schenken aan verschillen, waarbij de talenten van elk kind optimaal aangesproken en ontwikkeld worden, is dus werken aan de kwaliteit van het onderwijs. Dit project werd ontwikkeld door de Arteveldehogeschool binnen de opleiding bachelor in onderwijs, secundair onderwijs. De leerkracht beschikt, dankzij het project OriënTO, over een cdrom, een website, een stripverhaal en een toekomstparcours. Leerling, leerkracht en ouders worden hiermee geregeld aan het denken gezet over de sterke punten en de dromen van de leerling. Spreek erover met de leerkrachten en stimuleer ze in hun praktijk! Meer informatie vindt u op Misschien kijkt u na het lezen van dit alles ook zelf even anders naar de leerlingen tijdens uw klasbezoeken. Alvast bedankt voor de aandacht die u aan dit project besteedde! Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

6 vakbegeleiders en leerplanontwikkelaars Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: Graag situeren we dit mapje met controlelijstjes even binnen het volledige didactisch pakket. Voor de leerlingen werd het toekomstparcours, de strip en de cd-rom ontwikkeld. De cd-rom bevat 12 spellen en interactieve activiteiten waarin het ontdekken van talenten en diverse beroepen in zeer verscheiden situaties belangrijk is. De stripverhalen haken hierop in en op het toekomstparcours kunnen talenten, dromen, wensen en mogelijkheden uitgezet worden door de leerlingen, leerkrachten en ouders. Over een stevige toetssteen gesproken! Zo kunnen de leerlingen aan het einde van de eerste graad met meer bagage hun keuzes maken! Voor de leerkrachten, maar ook voor alle anderen die betrokken zijn bij het vak technologische opvoeding en bij de studieoriëntatie, en voor de ouders, stellen we een handleiding en een mapje met controlelijstjes ter beschikking. Hoe de leerkracht de verschillende onderdelen geïntegreerd aan bod kan laten komen in de lessen technologische opvoeding, leest u in de handleiding. In dit mapje vindt u een inleidende tekst voor elke doelgroep en vier controlelijstjes. Ze kunnen helpen om blijvend aandacht te hebben voor die rijke waaier aan verschillen bij onze kinderen. In het mapje leest u welke vragen onderwijsmensen zich kunnen stellen over gelijkwaardigheid en het ontwikkelen van talenten. Wie speelt welke rol? De tekst Genderanalyse: waarom en hoe? kan hierbij helpen. U vindt er ook informatie over de andere controlelijsten. Het gaat om: a. Zijn er mannelijke en vrouwelijke talenten? Iedereen beschikt over een aantal mannelijke en vrouwelijke talenten. Het controlelijstje Blauw en roze bij pubers - talenten van jongeren leert veel over de kinderen. b. Leraren gebruiken gesproken en geschreven taal. Woordkeuze zegt veel over ons denken en onze kijk op de wereld. Wat we zeggen of schrijven zegt iets, wat we niet zeggen of schrijven evenzeer. Dat al die keuzes de lezer en de luisteraar onbewust beïnvloeden, wordt duidelijk gemaakt aan de hand van de controlelijst Gendergevoelig taalgebruik : deze vragenlijst kan zowat overal gebruikt worden! c. Beelden duwen ons soms onbewust in een bepaalde richting. Hier gaat het om beelden die gebruikt worden in alle mogelijke bronnen: boeken, tijdschriften, cd-roms, websites, infofolders,.. De controlelijst Gender en beeldvorming helpt dit beter te ontdekken. d. De handelingen in de klas hebben ook invloed op het ontwikkelen van veeleer mannelijk dan wel vrouwelijk gedrag. Hoe kan de leerkracht zich beter bewust worden van zijn/haar min of meer neutraal handelen in de klas? De controlelijst Gendergevoelige interactie in de klas helpt hierbij. 1 Meer uitleg over gender, genderneutraliteit, vindt u in de tekst Technologische opvoeding en gender wijzer worden, die u kunt terugvinden op de website OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

7 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be INLEIDEND BLAADJE voor lectoren in de lerarenopleiding Beste vaklectoren, praktijklectoren en pedagogen hoger onderwijs, Hebt u oog voor de kwaliteiten en talenten van uw studenten? Is gendergevoelig denken en handelen ook belangrijk in de opleiding? Vindt u het belangrijk de toekomstige leerkrachten (TO) zo op te leiden dat zij oog hebben voor de talenten van hun leerlingen? U hebt zopas kennis gemaakt met het onderwijspakket OriënTO. Leuke en boeiende spellen waardoor de leerlingen hun eigen talenten nog beter kunnen ontdekken tijdens de lessen technologische opvoeding. Jongen of meisje zijn: de talenten waarover de leerlingen beschikken zullen in grote mate ook die talenten zijn die ze in de toekomst, tijdens hun verdere studies en in het beroepsleven zullen ontdekken, benutten en verbeteren. De lespraktijk, de opvoeding, de maatschappij en vooral hun eigen aard hebben de leerlingen gemaakt tot de personen die ze nu zijn! U bent als lector, als praktijkbegeleider, als pedagoog, betrokken bij de opleiding van jongvolwassenen die straks zelf in het onderwijs zullen staan of die straks zelf de stap zullen zetten naar een technisch of technologisch georiënteerd beroep. Zorg dat ze de leerlingen alle kansen geven om verder te groeien en al hun mogelijkheden te ontdekken, los van de ideeën en verwachtingen die we soms onbewust hebben ten aanzien van jongens en meisjes. Dit didactisch pakket én de handleiding kunnen de studenten in opleiding daarbij helpen! Het onbevooroordeeld (= genderneutraal 1 ) ontdekken van hun mogelijkheden en talenten is dus heel belangrijk voor de leerlingen! Het gebruik van dit didactisch pakket tijdens de TO-lessen zal ervoor zorgen dat de leerlingen beter gewapend zijn om een boeiende keuze te maken aan het einde van de eerste graad. Aandacht schenken aan verschillen, waarbij de talenten van elk kind optimaal worden benut en ontwikkeld, is dus werken aan de kwaliteit van het onderwijs. Als opleider kunt u uiteraard een steentje bijdragen. Zo kunt u de studenten die aan u zijn toevertrouwd, bewust maken van hun eigen beeldvorming, van de beeldvorming die in het onderwijs op allerlei manieren wordt doorgegeven. Dankzij de checklists in dit mapje kunt u nog bewuster de inhouden en didactiek ontwerpen of bestaand materiaal optimaliseren. Spreek erover met de collega s en straal het uit op uw studenten. Meer informatie vindt u op Misschien kijkt u na het lezen van dit alles ook zelf even anders naar uw eigen lespraktijk. Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

8 voor lectoren in de lerarenopleiding Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: Alvast bedankt voor de aandacht die u aan dit project besteedde! Graag situeren we dit mapje met controlelijstjes even binnen het volledige didactisch pakket. Voor de leerlingen werd het toekomstparcours, de strip en de cd-rom ontwikkeld. De cd-rom bevat 12 spellen en interactieve activiteiten waarin het ontdekken van talenten en diverse beroepen in zeer verscheiden situaties belangrijk is. De stripverhalen haken hierop in en op het toekomstparcours kunnen talenten, dromen, wensen en mogelijkheden uitgezet worden door de leerlingen, leerkrachten en ouders. Over een stevige toetssteen gesproken! Zo kunnen de leerlingen aan het einde van de eerste graad met meer bagage hun keuzes maken! Voor de leerkrachten, maar ook voor alle anderen die betrokken zijn bij het vak technologische opvoeding en met de studieoriëntatie, en voor de ouders, stellen we een handleiding en een mapje met controlelijstjes ter beschikking. Hoe de leerkracht de verschillende onderdelen geïntegreerd aan bod kan laten komen in de lessen technologische opvoeding, leest u in de handleiding. In dit mapje vindt u een inleidende tekst voor elke doelgroep en vier controlelijstjes. Ze kunnen helpen om blijvend aandacht te hebben voor die rijke waaier aan verschillen bij onze kinderen. In het mapje leest u welke vragen onderwijsmensen zich kunnen stellen over gelijkwaardigheid en het ontwikkelen van talenten. Wie speelt welke rol? De tekst Genderanalyse: waarom en hoe? kan hierbij helpen. U vindt er ook informatie over de andere controlelijsten. Het gaat om: a. Zijn er mannelijke en vrouwelijke talenten? Iedereen beschikt over een aantal mannelijke en vrouwelijke talenten. Het controlelijstje Blauw en roze bij pubers - talenten van jongeren leert veel over de kinderen. b. Leraren gebruiken gesproken en geschreven taal. Woordkeuze zegt veel over ons denken en onze kijk op de wereld. Wat we zeggen of schrijven zegt iets, wat we niet zeggen of schrijven evenzeer. Dat al die keuzes de lezer en de luisteraar onbewust beïnvloeden, wordt duidelijk gemaakt aan de hand van de controlelijst Gendergevoelig taalgebruik : deze vragenlijst kan zowat overal gebruikt worden! c. Beelden duwen ons soms onbewust in een bepaalde richting. Hier gaat het om beelden die gebruikt worden in alle mogelijke bronnen: boeken, tijdschriften, cd-roms, websites, infofolders,.. De controlelijst Gender en beeldvorming helpt dit beter te ontdekken. d. De handelingen in de klas hebben ook invloed op het ontwikkelen van veeleer mannelijk dan wel vrouwelijk gedrag. Hoe kan de leerkracht zich beter bewust worden van zijn/haar min of meer neutraal handelen in de klas? De controlelijst Gendergevoelige interactie in de klas helpt hierbij. 1 Meer uitleg over gender, genderneutraliteit, vindt u in de tekst Technologische opvoeding en gender wijzer worden, die u kunt terugvinden op de website OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

9 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be INLEIDEND BLAADJE voor onderwijsoverkoepelende en onderwijsondersteunende organisaties Beste, Moeten scholen meer aandacht schenken aan het ontdekken van de talenten van de leerlingen? Denkt u dat dit kan helpen bij de studie- en beroepskeuze van de leerlingen? U hebt zopas kennis gemaakt met het onderwijspakket OriënTO. Leuke en boeiende spellen waardoor de leerlingen hun eigen talenten nog beter kunnen ontdekken tijdens de lessen technologische opvoeding. En of de leerlingen nu jongens of meisjes zijn, de talenten waarover ze beschikken zullen in grote mate ook die talenten zijn die ze in de toekomst, tijdens hun verdere studie en in het beroepsleven, zullen ontdekken, benutten en verbeteren. De opvoeding door de ouders, samen met het onderwijs, de maatschappij en vooral hun eigen aard hebben elk kind gemaakt tot de persoon die het nu is! Laat ons elk kind alle kansen geven om verder te groeien en al zijn mogelijkheden te ontdekken, los van de ideeën en verwachtingen die we soms onbewust hebben ten aanzien van jongens en meisjes. Het onbevooroordeeld (= genderneutraal 1 ) ontdekken van die mogelijkheden is dus heel belangrijk! Zo zijn ze beter gewapend om een boeiende keuze te maken aan het einde van de eerste graad. Aandacht schenken aan verschillen, waarbij de talenten van elk kind optimaal worden benut en ontwikkeld, is dus werken aan de kwaliteit van het onderwijs. De leerkracht technologische opvoeding kan dankzij het project OriënTO beschikken over een cd-rom, een website, een stripverhaal en een toekomstparcours. Leerling, leerkracht en ouders worden hiermee geregeld aan het denken gezet over de sterke punten en de dromen van elke leerling. Breng dit didactisch pakket en zijn onderliggende visie aan bod tijdens leerplanvergaderingen en momenten van visieontwikkeling! Meer informatie vindt u op Misschien kijkt u na het lezen van dit alles ook zelf even anders naar de kinderen. Bedankt alvast voor de aandacht die u aan dit project besteedde! Graag situeren we dit mapje met controlelijstjes even binnen het volledige didactisch pakket. Voor de leerlingen werd het toekomstparcours, de strip en de cd-rom ontwikkeld. De cd-rom bevat 12 spellen en interactieve activiteiten waarin het ontdekken van talenten en diverse beroepen in zeer verscheiden situ- Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

10 voor onderwijsoverkoepelende en onderwijsondersteunende organisaties Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: aties belangrijk is. De stripverhalen haken hierop in en op het toekomstparcours kunnen talenten, dromen, wensen en mogelijkheden uitgezet worden door de leerlingen, leerkrachten en ouders. Over een stevige toetssteen gesproken! Zo kunnen de leerlingen aan het einde van de eerste graad met meer bagage hun keuzes maken! Voor de leerkrachten, maar ook voor alle anderen die betrokken zijn bij het vak technologische opvoeding en bij de studieoriëntatie, en voor de ouders, stellen we een handleiding en een mapje met controlelijstjes ter beschikking. Hoe de leerkracht de verschillende onderdelen geïntegreerd aan bod kan laten komen in de lessen technologische opvoeding, leest u in de handleiding. In dit mapje vindt u een inleidende tekst voor elke doelgroep en vier controlelijstjes. Ze kunnen helpen om blijvend aandacht te hebben voor die rijke waaier aan verschillen bij onze kinderen. In het mapje leest u welke vragen onderwijsmensen zich kunnen stellen over gelijkwaardigheid en het ontwikkelen van talenten. Wie speelt welke rol? De tekst Genderanalyse: waarom en hoe? kan hierbij helpen. U vindt er ook informatie over de andere controlelijsten. Het gaat om: b. Leraren gebruiken gesproken en geschreven taal. Woordkeuze zegt veel over ons denken en onze kijk op de wereld. Wat we zeggen of schrijven zegt iets, wat we niet zeggen of schrijven evenzeer. Dat al die keuzes de lezer en de luisteraar onbewust beïnvloeden, wordt duidelijk gemaakt aan de hand van de controlelijst Gendergevoelig taalgebruik : deze vragenlijst kan zowat overal gebruikt worden! c. Beelden duwen ons soms onbewust in een bepaalde richting. Hier gaat het om beelden die gebruikt worden in alle mogelijke bronnen: boeken, tijdschriften, cd-roms, websites, infofolders,.. De controlelijst Gender en beeldvorming helpt dit beter te ontdekken. d. De handelingen in de klas hebben ook invloed op het ontwikkelen van veeleer mannelijk dan wel vrouwelijk gedrag. Hoe kan de leerkracht zich beter bewust worden van zijn/haar min of meer neutraal handelen in de klas? De controlelijst Gendergevoelige interactie in de klas helpt hierbij. a. Zijn er mannelijke en vrouwelijke talenten? Iedereen beschikt over een aantal mannelijke en vrouwelijke talenten. Het controlelijstje Blauw en roze bij pubers - talenten van jongeren leert veel over de kinderen. 1 Meer uitleg over gender, genderneutraliteit, vindt u in de tekst Technologische opvoeding en gender wijzer worden, die u kunt terugvinden op de website OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

11 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be INLEIDEND BLAADJE Directie Beste Directie, Bent u als directeur benieuwd welke talenten de leerlingen van uw school hebben? Denkt u dat uw leerkrachten tijdens hun lessen daaraan kunnen werken? Denkt u dat dit kan helpen bij de studie- en beroepskeuze van uw leerlingen? U hebt zopas kennis gemaakt met het onderwijspakket OriënTO. Leuke en boeiende spellen waardoor de leerlingen hun eigen talenten nog beter kunnen ontdekken tijdens de lessen technologische opvoeding. En of uw leerlingen nu jongens of meisjes zijn, de talenten waarover ze beschikken zullen in grote mate ook die talenten zijn die ze in de toekomst, tijdens hun verdere studies en in het beroepsleven zullen ontdekken, benutten en verbeteren. De lespraktijk van uw leerkrachten, samen met de opvoeding door de ouders en de maatschappij en hun eigen aard hebben uw leerlingen gemaakt tot de personen die ze nu zijn! Geef de leerlingen alle kansen om verder te groeien en al hun mogelijkheden te ontdekken, los van de ideeën en verwachtingen die we soms onbewust hebben ten aanzien van jongens en meisjes. Dit didactisch pakket én de handleiding zullen op de eerste plaats de leerkrachten TO zeker goede diensten bewijzen! Het onbevooroordeeld (= genderneutraal 1 ) ontdekken van die mogelijkheden is dus heel belangrijk! U kunt het project ondersteunen en vooruithelpen door dit pakket bekend te maken in uw school. Zo zullen uw leerlingen beter gewapend zijn om een boeiende keuze te maken aan het einde van de eerste graad. Aandacht schenken aan verschillen, waarbij de talenten van elk kind optimaal worden benut en ontwikkeld, is dus werken aan de kwaliteit van het onderwijs. Elke leerkracht technologische opvoeding beschikt, dankzij het project OriënTO, over een cd-rom, een website, een stripverhaal en een toekomstparcours. Leerling, leerkracht en ouders worden hiermee geregeld aan het denken gezet over de sterke punten en de dromen van de leerling. Spreek erover met uw leerkrachten en de ouders! Meer informatie vindt u op Misschien kijkt u na het lezen van dit alles ook zelf even anders naar uw leerlingen. Alvast bedankt voor de aandacht die u aan dit project besteedde! Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

12 Directie Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: Graag situeren we dit mapje met controlelijstjes even binnen het volledige didactisch pakket. Voor de leerlingen werd het toekomstparcours, de strip en de cd-rom ontwikkeld. De cd-rom bevat 12 spellen en interactieve activiteiten waarin het ontdekken van talenten en diverse beroepen in zeer verscheiden situaties belangrijk is. De stripverhalen haken hierop in en op het toekomstparcours kunnen talenten, dromen, wensen en mogelijkheden uitgezet worden door de leerlingen, leerkrachten en ouders. Over een stevige toetssteen gesproken! Zo kunnen de leerlingen aan het einde van de eerste graad met meer bagage hun keuzes maken! Voor de leerkrachten, maar ook voor alle anderen die betrokken zijn bij het vak technologische opvoeding en bij de studieoriëntatie, en voor de ouders, stellen we een handleiding en een mapje met controlelijstjes ter beschikking. Hoe de leerkracht de verschillende onderdelen geïntegreerd aan bod kan laten komen in de lessen technologische opvoeding, leest u in de handleiding. In dit mapje vindt u een inleidende tekst voor elke doelgroep en vier controlelijstjes. Ze kunnen helpen om blijvend aandacht te hebben voor die rijke waaier aan verschillen bij onze kinderen. In het mapje leest u welke vragen onderwijsmensen zich kunnen stellen over gelijkwaardigheid en het ontwikkelen van talenten. Wie speelt welke rol? De tekst Genderanalyse: waarom en hoe? kan hierbij helpen. U vindt er ook informatie over de andere controlelijsten. Het gaat om: a. Zijn er mannelijke en vrouwelijke talenten? Iedereen beschikt over een aantal mannelijke en vrouwelijke talenten. Het controlelijstje Blauw en roze bij pubers - talenten van jongeren leert veel over de kinderen. b. Leraren gebruiken gesproken en geschreven taal. Woordkeuze zegt veel over ons denken en onze kijk op de wereld. Wat we zeggen of schrijven zegt iets, wat we niet zeggen of schrijven evenzeer. Dat al die keuzes de lezer en de luisteraar onbewust beïnvloeden, wordt duidelijk gemaakt aan de hand van de controlelijst Gendergevoelig taalgebruik : deze vragenlijst kan zowat overal gebruikt worden! c. Beelden duwen ons soms onbewust in een bepaalde richting. Hier gaat het om beelden die gebruikt worden in alle mogelijke bronnen: boeken, tijdschriften, cd-roms, websites, infofolders,.. De controlelijst Gender en beeldvorming helpt dit beter te ontdekken. d. De handelingen in de klas hebben ook invloed op het ontwikkelen van veeleer mannelijk dan wel vrouwelijk gedrag. Hoe kan de leerkracht zich beter bewust worden van zijn/haar min of meer neutraal handelen in de klas? De controlelijst Gendergevoelige interactie in de klas helpt hierbij. 1 Meer uitleg over gender, genderneutraliteit, vindt u in de tekst Technologische opvoeding en gender wijzer worden, die u kunt terugvinden op de website OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

13 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be INLEIDEND BLAADJE voor de leraren secundair onderwijs en voor studenten in opleiding Beste leraren secundair onderwijs, Beste studenten in de opleiding Bachelor in Onderwijs, secundair onderwijs, Ben je als leerkracht technologische opvoeding benieuwd welke talenten je leerlingen hebben? Denk je dat je tijdens de lessen TO daaraan kunt werken? Denk je dat dit kan helpen bij de studie- en beroepskeuze van je leerlingen? Je hebt zopas kennis gemaakt met het onderwijspakket OriënTO. Leuke en boeiende spellen waardoor de leerlingen hun eigen talenten nog beter kunnen ontdekken tijdens de lessen technologische opvoeding. En of je leerlingen nu jongens of meisjes zijn, de talenten waarover ze beschikken zullen in grote mate ook die talenten zijn die ze in de toekomst, tijdens hun verdere studies en in het beroepsleven zullen ontdekken, benutten en verbeteren. Je lespraktijk, samen met de opvoeding door de ouders, de maatschappij en vooral hun eigen aard hebben je leerlingen gemaakt tot de personen die ze nu zijn! Geef de leerlingen alle kansen om verder te groeien en al hun mogelijkheden te ontdekken, los van de ideeën en verwachtingen die we soms onbewust hebben ten aanzien van jongens en meisjes. Dit didactisch pakket én de handleiding zullen je zeker daarbij goede diensten bewijzen! Het onbevooroordeeld (= genderneutraal 1 ) ontdekken van die mogelijkheden is dus heel belangrijk! Jouw inbreng in het toekomstparcours en de didactische omkadering van de verschillende spellen op de cd-rom kunnen voor de leerlingen een grote steun betekenen in hun zoektocht. Zo zijn ze beter gewapend om een boeiende keuze te maken aan het einde van de eerste graad. Aandacht schenken aan verschillen, waarbij de talenten van elk kind optimaal worden benut en ontwikkeld, is dus werken aan de kwaliteit van het onderwijs. Je beschikt als leerkracht technologische opvoeding, dankzij het project OriënTO, over een cd-rom, een website, een stripverhaal en een toekomstparcours. Leerling, leerkracht en ouders worden hiermee geregeld aan het denken gezet over de sterke punten en de dromen van de leerling. Spreek erover met de ouders! Meer informatie vind je op Misschien kijk je na het lezen van dit alles ook zelf even anders naar je leerlingen. Alvast bedankt voor de aandacht die je aan dit project besteedde! Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

14 voor de leraren secundair onderwijs en voor studenten in opleiding Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: Graag situeren we dit mapje met controlelijstjes even binnen het volledige didactisch pakket. Voor de leerlingen werd het toekomstparcours, de strip en de cd-rom ontwikkeld. De cd-rom bevat 12 spellen en interactieve activiteiten waarin het ontdekken van talenten en diverse beroepen in zeer verscheiden situaties belangrijk is. De stripverhalen haken hierop in en op het toekomstparcours kunnen talenten, dromen, wensen en mogelijkheden uitgezet worden door de leerlingen, leerkrachten en ouders. Over een stevige toetssteen gesproken! Zo kunnen de leerlingen aan het einde van de eerste graad met meer bagage hun keuzes maken! Voor de leerkrachten, maar ook voor alle anderen die betrokken zijn bij het vak technologische opvoeding en bij de studieoriëntatie, en voor de ouders, stellen we een handleiding en een mapje met controlelijstjes ter beschikking. Hoe de leerkracht de verschillende onderdelen geïntegreerd aan bod kan laten komen in de lessen technologische opvoeding, lees je in de handleiding. In dit mapje vind je een inleidende tekst voor elke doelgroep en vier controlelijstjes. Ze kunnen helpen om blijvend aandacht te hebben voor die rijke waaier aan verschillen bij onze kinderen. In het mapje lees je welke vragen onderwijsmensen zich kunnen stellen over gelijkwaardigheid en het ontwikkelen van talenten. Wie speelt welke rol? De tekst Genderanalyse: waarom en hoe? kan hierbij helpen. Je vindt er ook informatie over de andere controlelijsten. Het gaat om: a. Zijn er mannelijke en vrouwelijke talenten? Iedereen beschikt over een aantal mannelijke en vrouwelijke talenten. Het controlelijstje Blauw en roze bij pubers - talenten van jongeren leert veel over je leerling. b. Leraren gebruiken gesproken en geschreven taal. Woordkeuze zegt veel over ons denken en onze kijk op de wereld. Wat we zeggen of schrijven zegt iets, wat we niet zeggen of schrijven evenzeer. Dat al die keuzes de lezer en de luisteraar onbewust beïnvloeden, wordt duidelijk gemaakt aan de hand van de controlelijst Gendergevoelig taalgebruik : deze vragenlijst kan zowat overal gebruikt worden! c. Beelden duwen ons soms onbewust in een bepaalde richting. Hier gaat het om beelden die gebruikt worden in alle mogelijke bronnen: boeken, tijdschriften, cd-roms, websites, infofolders,.. De controlelijst Gender en beeldvorming helpt je om dit beter te ontdekken. d. De handelingen in de klas hebben ook invloed op het ontwikkelen van veeleer mannelijk dan wel vrouwelijk gedrag. Hoe kan de leerkracht zich beter bewust worden van zijn/haar min of meer neutraal handelen in de klas? De controlelijst Gendergevoelige interactie in de klas helpt hierbij. 1 Meer uitleg over gender, genderneutraliteit, vind je in de tekst Technologische opvoeding en gender wijzer worden, die je kunt terugvinden op de website OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

15 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be INLEIDEND BLAADJE voor ouders en voor vertegenwoordigers van ouders in ouderverenigingen Beste ouders en vertegenwoordigers van ouders in ouderverenigingen, Ben je als ouder benieuwd welke talenten je kinderen hebben? Denk je dat dit kan helpen bij de studie- en beroepskeuze van je kinderen? Je hebt zopas kennis gemaakt met het onderwijspakket OriënTO. Leuke en boeiende spellen waardoor de leerlingen hun eigen talenten nog beter kunnen ontdekken tijdens de lessen technologische opvoeding. En of je kind nu een jongen of een meisje is, de talenten waarover je kind beschikt zullen in grote mate ook die talenten zijn die het in de toekomst, tijdens zijn verdere studies en in het beroepsleven, zal ontdekken, benutten en verbeteren. Je opvoeding, samen met de eigen aard van je kind, het onderwijs en de maatschappij hebben je kind gemaakt tot de persoon die het nu is! Geef je kind alle kansen om verder te groeien en al zijn mogelijkheden te ontdekken, los van de ideeën en verwachtingen die we soms onbewust hebben ten aanzien van jongens en meisjes. Het onbevooroordeeld (= genderneutraal 1 ) ontdekken van die mogelijkheden is dus heel belangrijk! Zo is je kind beter gewapend om een boeiende keuze te maken aan het einde van de eerste graad. Aandacht schenken aan verschillen, waarbij de talenten van elk kind optimaal worden benut en ontwikkeld, is dus werken aan de kwaliteit van het onderwijs. De leerkracht technologische opvoeding kan dankzij het project OriënTO beschikken over een cd-rom, een website, een stripverhaal en een toekomstparcours. Leerling, leerkracht en ouders worden hiermee geregeld aan het denken gezet over de sterke punten en de dromen van (de leerling) je kind. Spreek erover met de leerkracht! Meer informatie vind je op Misschien kijk je na het lezen van dit alles ook zelf even anders naar je kinderen. Alvast bedankt voor de aandacht die je aan dit project besteedde! Graag situeren we dit mapje met controlelijstjes even binnen het volledige didactisch pakket. Voor de leerlingen werd het toekomstparcours, de strip en de cd-rom ontwikkeld. De cd-rom bevat 12 spellen en interactieve activiteiten waarin het ontdekken van talenten en diverse beroepen in zeer verscheiden situaties belangrijk is. De stripverhalen haken hierop in en op het Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

16 voor ouders en voor vertegenwoordigers van ouders in ouderverenigingen Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: toekomstparcours kunnen talenten, dromen, wensen en mogelijkheden door de leerlingen, leerkrachten en ouders worden uitgezet. Over een stevige toetssteen gesproken! Zo kunnen de leerlingen aan het einde van de eerste graad met meer bagage hun keuzes maken! Voor de leerkrachten, maar ook voor alle anderen die betrokken zijn bij het vak technologische opvoeding en bij de studieoriëntatie, en voor de ouders, stellen we een handleiding en een mapje met controlelijstjes ter beschikking. Hoe de leerkracht de verschillende onderdelen geïntegreerd aan bod kan laten komen in de lessen technologische opvoeding, lees je in de handleiding. In dit mapje vind je een inleidende tekst voor elke doelgroep en vier controlelijstjes. Ze kunnen helpen om blijvend aandacht te hebben voor die rijke waaier aan verschillen bij onze kinderen. In het mapje lees je welke vragen onderwijsmensen zich kunnen stellen over gelijkwaardigheid en het ontwikkelen van talenten. Wie speelt welke rol? De tekst Genderanalyse: waarom en hoe? kan hierbij helpen. Je vindt er ook informatie over de andere controlelijsten. Het gaat om: b. Leraren gebruiken gesproken en geschreven taal. Woordkeuze zegt veel over ons denken en onze kijk op de wereld. Wat we zeggen of schrijven zegt iets, wat we niet zeggen of schrijven evenzeer. Dat al die keuzes de lezer en de luisteraar onbewust beïnvloeden, wordt duidelijk gemaakt aan de hand van de controlelijst Gendergevoelig taalgebruik : deze vragenlijst kan zowat overal gebruikt worden! c. Beelden duwen ons soms onbewust in een bepaalde richting. Hier gaat het om beelden die gebruikt worden in alle mogelijke bronnen: boeken, tijdschriften, cd-roms, websites, infofolders, De controlelijst Gender en beeldvorming helpt je om dit beter te ontdekken. d. De handelingen in de klas hebben ook invloed op het ontwikkelen van veeleer mannelijk dan wel vrouwelijk gedrag. Hoe kan de leerkracht zich beter bewust worden van zijn/haar min of meer neutraal handelen in de klas? De controlelijst Gendergevoelige interactie in de klas helpt hierbij. a. Zijn er mannelijke en vrouwelijke talenten? Iedereen beschikt over een aantal mannelijke en vrouwelijke talenten. Het controlelijstje Blauw en roze bij pubers - talenten van jongeren leert veel over je kind. 1 Meer uitleg over gender, genderneutraliteit, vind je in de tekst Technologische opvoeding en gender wijzer worden, die je kunt terugvinden op de website OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

17 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be INLEIDEND BLAADJE voor verdelers en uitgevers van didactisch en pedagogisch materiaal Beste, Denk je dat didactisch materiaal een belangrijke invloed heeft op de beeldvorming bij jongeren en de keuzes die ze maken? Ben je als uitgever of ontwikkelaar van didactisch materiaal bewust van een gendergevoelig taalgebruik? Je hebt zopas kennis gemaakt met het onderwijspakket OriënTO. Leuke en boeiende spellen waardoor de leerlingen hun eigen talenten nog beter kunnen ontdekken tijdens de lessen technologische opvoeding. Jongen of meisje zijn: de talenten waarover de leerlingen beschikken zullen in grote mate ook die talenten zijn die ze in de toekomst, tijdens hun verdere studie en in het beroepsleven zullen benutten, verbeteren en ontdekken. De lespraktijk, de opvoeding,de maatschappij en vooral hun eigen aard hebben de leerlingen gemaakt tot de personen die ze nu zijn! Geef ze alle kansen om verder te groeien en alle mogelijkheden te ontdekken, los van de ideeën en verwachtingen die we soms onbewust hebben ten aanzien van jongens en meisjes. Dit didactisch pakket, dat los staat van bestaande uitgaven of didactische methoden voor technologische opvoeding, én de handleiding zullen de leerkracht daarbij helpen! Het onbevooroordeeld (= genderneutraal 1 ) ontdekken van die mogelijkheden is dus heel belangrijk! Het gebruik van dit didactisch pakket tijdens de TO-lessen zal er voor zorgen dat de leerlingen meer gewapend om een boeiende keuze te maken op het einde van de eerste graad. Aandacht voor verschillen, waarbij de talenten van elk kind optimaal worden benut en ontwikkeld, is dus werken aan de kwaliteit van het onderwijs. Als verdeler en/of uitgever van didactisch en pedagogisch materiaal, kan je uiteraard een steentje bijdragen. Je verzorgt, drukt en verdeelt materiaal dat gebruikt wordt in het onderwijs. Dankzij de checklists in dit mapje kan u nog bewuster nieuwe leermiddelen ontwerpen of bestaand materiaal optimaliseren. Spreek er over met uw ontwikkelaars, grafici en auteurs! Meer informatie vind je op Misschien kijk je na het lezen van dit alles ook zelf even anders naar je eigen uitgeverspraktijk. Bedankt alvast voor de aandacht die je aan dit project besteedde! Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

18 voor verdelers/uitgevers van didactisch en pedagogisch materiaal Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: Even dit mapje met controlelijstjes situeren binnen het volledige didactisch pakket. Voor de leerlingen werd het toekomstparcours, de strip en de cd-rom ontwikkeld. De cd-rom bevat 12 spellen en interactieve activiteiten waarin het ontdekken van talenten en diverse beroepen in zeer verscheiden situaties belangrijk is. De stripverhalen haken hierop in en op het toekomstparcours kunnen talenten uitgezet worden en dromen, wensen en mogelijkheden door de leerlingen, leerkrachten en ouders vastgezet. Over een stevige toetssteen gesproken! Zo kunnen de leerlingen met meer bagage de keuzes op het einde van de eerste graad maken! Voor de leerkrachten, maar ook voor alle anderen die betrokken zijn met het vak technologische opvoeding, met de studieoriëntatie en de ouders, stellen we een handleiding en een mapje met controlelijstjes ter beschikking. Hoe de leerkracht de verschillende onderdelen geïntegreerd aan bod kunnen laten komen in de lessen technologische opvoeding lees je in de handleiding. In dit mapje vind je een inleidende tekst voor elke doelgroep en vier controlelijstjes. Deze kunnen helpen om blijvend aandacht te hebben voor die rijke waaier aan verschillen bij onze kinderen. In het mapboekje lees je welke vragen onderwijsmensen zich kunnen stellen over gelijkwaardigheid en het ontwikkelen van talenten? Wie speelt welke rol? De tekst genderanalyse: waarom en hoe? kan hierbij helpen. Je vindt er ook informatie over de andere controlelijsten. Het gaat om: a. Zijn er mannelijke en vrouwelijke talenten? Iedereen beschikt over een aantal mannelijke en vrouwelijke talenten. Het controlelijstje blauw en roze bij pubers - talenten van jongeren leert veel over je kind. b. Leraren gebruiken gesproken en geschreven taal. Woordkeuze zegt veel over ons denken en onze kijk op de wereld. Wat we zeggen of schrijven zegt iets, wat we niet zeggen of schrijven evenzeer. Dat al die keuzes de lezer en de luisteraar onbewust beïnvloeden, wordt duidelijk gemaakt aan de hand van de controlelijst gendergevoelig taalgebruik : deze lijst vragen kan zowat overal gebruikt worden! c. Beelden duwen ons soms onbewust in een bepaalde richting. Hier gaat het om beelden die gebruikt worden in alle mogelijke bronnen: boeken, tijdschriften, cd-roms, websites, infofolders,.. De controlelijst gender en beeldvorming helpt je om dit beter te ontdekken. d. De handelingen in de klas hebben ook invloed op het ontwikkelen van eerder mannelijk dan wel vrouwelijk gedrag. Hoe kan de leraar zich meer bewust worden van zijn min of meer neutraal handelen in de klas? De controlelijst gendergevoelige interactie in de klas helpt hierbij. 1 Meer uitleg over gender, genderneutraliteit, vindt u in de tekst Technologische opvoeding en gender wijzer worden, die u kan terugvinden op de website OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

19 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be CHECKLIST BLAUWE EN ROZE KENMERKEN 1 kenmerken van mannen én vrouwen Ontdek je eigen blauwe en roze talenten! Ben je onafhankelijk? Leg je vlot (sociale) contacten? Ben je gevoelig voor de behoeftes van anderen? Zorg je voor de sfeer? Ben je competitief? Ben je analytisch? Benader je mensen en dingen eerder zakelijk? Ben je relatiegericht? Heb je een kritische geest? Geef je iemand gemakkelijk waardering? Ben je meevoelend en meelevend? Neem je gemakkelijk de leiding? Kun je goed troosten? Verwerk je je gevoelens alleen? Kun je goed luisteren? Vertrouw je op jezelf? Ben je individualistisch? Benader je anderen met persoonlijke betrokkenheid? Ben je gericht op samenwerking? Vind je de manier waarop belangrijker dan het doel? Ben je ambitieus? Ben je bereid risico s te nemen? Heb je een goede intuïtie? Ben je passioneel? Sympathiseer je snel? Hou je jezelf op de achtergrond? Ben je dominant? Breng je goed structuur aan? Ben je geduldig? Kom je op voor je overtuiging? Ben je bereid risico s te nemen? Neem je gemakkelijk beslissingen? Op de achterzijde ontdek je ze! Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

20 BLAUWE EN ROZE KENMERKEN: kenmerken van mannen én vrouwen Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: Blauwe talenten Vertrouw je op jezelf? Neem je gemakkelijk beslissingen? Ben je onafhankelijk? Ben je ambitieus? Breng je goed structuur aan? Ben je prestatiegericht? Ben je analytisch? Ben je bereid risico s te nemen? Kom je op voor je overtuiging? Heb je een kritische geest? Ben je dominant? Ben je individualistisch? Benader je mensen en dingen eerder zakelijk? Verwerk je je gevoelens alleen? Ben je competitief? Neem je gemakkelijk leiding? Roze talenten Leg je vlot (sociale) contacten? Ben je meevoelend en meelevend? Kun je goed troosten? Ben je passioneel? Ben je relatiegericht? Kun je goed luisteren? Ben je geduldig? Ben je gevoelig voor de behoeftes van anderen? Heb je een goede intuïtie? Geef je iemand gemakkelijk waardering? Ben je gericht op samenwerking? Hou je jezelf op de achtergrond? Benader je anderen met persoonlijke betrokkenheid? Sympathiseer je snel? Vind je de manier waarop belangrijker dan het doel? Zorg je voor de sfeer? Eerder gericht op - zelfstandigheid, autonomie; - rationeel zijn; - doelgerichtheid; - doen ; - de buitenwereld; - technische aanpak van de dingen; - hiërarchisch denken. Eerder gericht op - anderen, verbondenheid; - emoties; - procesmatig denken; - zijn ; - de binnenwereld; - aanpak waarbij communicatie primeert; - horizontaal denken. Deze algemene lijst werd samen met vzw IMPULS hertaald voor jongeren. Je vindt ze terug op de cd-rom. 1 Vzw Impuls: - tel OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

21 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be CHECKLIST GENDERGEVOELIG TAALGEBRUIK Waarop let je bij schriftelijk taalgebruik? Schrijf je een tekst zo dat alles wat je schrijft ook voor het andere geslacht geldt? Zorg je ervoor dat beide geslachten in de tekst voorkomen? Gebruik je in je teksten de je- of u-vorm of het meervoud? Spreek je steeds zowel de meisjes als de jongens aan? Vervrouwelijk je je voorbeelden ook eens in de tekst? Waar kun je op letten bij de woordkeuze en het gebruik van uitdrukkingen? Zorg je ervoor dat je in je taalgebruik stereotypen doorbreekt? (Actief-rustig, intelligent-emotioneel). Zorg je voor een zakelijke beschrijving van kenmerken en eigenschappen en vermijd je stereotypen? Tracht je het woord man- als onderdeel van een ander woord te vermijden? (Manhaftig, mankracht, ) Doe je hetzelfde met vrouw-? Geef objectieve cijfergegevens. Gebruik je zo weinig mogelijk het bezittelijk voornaamwoord (zijn en haar)? Of doe je dat, indien nodig, in het meervoud? >>> Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

22 GENDERGEVOELIG TAALGEBRUIK Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: Waar kun je op letten bij jobomschrijvingen? Noteer je de naam en de titel bij de personen die op de beelden of in de teksten voorkomen? Werk je roldoorbrekend bij het geven van voorbeelden? Kies je bij de omschrijving van een beroep voor een sekseneutrale omschrijving? (Leerkracht in plaats van leraar, verpleegkundige in plaats van verple(e)g(st)er.) Let je er op dat een taak die door een vrouw wordt uitgeoefend, geen variant of afwijking is op de standaard mannelijke taak of job? (Mevr. Peeters, ingenieur, i.p.v. mevrouw de ingenieur.) Zorg je dat in elke functiebeschrijving zogenaamd mannelijke en vrouwelijke eigenschappen vermeld worden? OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

23 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be CHECKLIST GENDER EN BEELDVORMING Samenstelling van het beeld Leg je nadruk op identiteit en zelfstandigheid? Geef je het individu dat afgebeeld wordt een eigen gezicht? Zorg je voor een actieve voorstelling? Beeld je de meisjes en vrouwen af terwijl ze actief bezig zijn? Let je op gelijkwaardigheid? Zorg je voor evenveel beelden van jongens als meisjes 1? Beeld je leefvormen af in verschillende samenstellingen en zorg je daarbij voor gelijkwaardige beeldvorming? Breng je mannen en vrouwen op een fysiek even hoge plaats in beeld? Zorg je voor een gelijke indruk van jongens en meisjes? Let je op de omgeving? Denk je goed na of de context mee in beeld moet gebracht worden? Gebruik je felle kleuren voor die beelden, details, die je speciaal wil benadrukken? Zorg je voor overeenstemming tussen tekst, beeld en geluid? Is het beeld een spiegel van het gewone leven? Fotografeer je vrouwen vanuit een natuurlijke hoek? Leg je geen onnodige nadruk op de lichamelijkheid van vrouwen? Benadruk je uiterlijk, make-up, kledij niet teveel. Vermijd je ook het omgekeerde? Stel je vrouwen voor als gewone vrouwen? Een ruime diversiteit aan vrouwenbeelden is eigenlijk de enige mogelijkheid voor de media om een echte spiegel van de maatschappij te zijn. Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

24 GENDER EN BEELDVORMING Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: Beeldvorming rond studie en beroep Taalgebruik bij beeldvorming Benadruk je bij het behalen van diploma s, carrière en succes, door meisjes en vrouwen hun eigen inzet en bekwaamheid? Besteed rollen? je aandacht aan het doorkruisen van Vermeld je de inbreng van vrouwen in de directe rede? Hanteer je concreet taalgebruik en gebruik je liever werkwoorden? (niet zijn ) Bezorg je vrouwen een naam en een functie? Vraag je in een interview bij vrouwen ook naar zakelijke bezigheden en naar hun werk? Vermijd je dat de vrouwelijke vorm van een beroep tussen haakjes wordt vermeld 2? 1 Voorstellingen van vrouwen en hun deskundigheid kan je vinden in de uitgave: Zeg niet te gauw, d er is geen vrouw, een naslagwerk voor vrouwelijke deskundigheid in Vlaanderen. (na te vragen bij Zorra) 2 Zie ook checklist rond genderneutraal taalgebruik. OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

25 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be CHECKLIST GENDERGEVOELIGE INTERACTIE IN DE KLAS Algemeen Ben je je als leerkracht bewust van de manier waarop je naar mannen en vrouwen kijkt 1? Beschouw je alle studierichtingen en vakken als gelijkwaardig? Pedagogisch handelen in de klas Treed je als leerkracht zelf op als model in het serieus nemen van meisjes? Bestrijd je seksistische opmerkingen? (Humor werkt hier het best!) Geef je de meisjes en de jongens in je klas evenveel en evenwaardige beurten om te antwoorden? Formuleer je je feedback op de antwoorden van de leerlingen inhoudelijk en zakelijk? Bevestig je meisjes evenzeer voor hun prestaties, activiteiten en initiatief als voor orde, netheid, vlijt en goed gedrag? Didactisch handelen Analyseer je heel gericht leerinhouden en middelen op genderneutraliteit 2? Zoek je binnen je vak bewust naar onderwerpen die zowel jongens als meisjes aanspreken? Verander je voldoende in de aard van de onderwerpen? Laat je jongeren ook zelf zoeken naar relevante onderwerpen? Varieer je voldoende in didactische aanpak en in de keuze van werkvormen? Zorg je er bij groepswerk voor dat zowel meisjes als jongens leidende en verzorgende/administratieve taken op zich nemen? Besteed je ook aandacht aan het gebruik van verschillende evaluatievormen? Sta je stil bij de evaluatienormen die je hanteert: wat verwacht je? Wat evalueer je? Waak je erover dat jongens de afspraken even nauwgezet naleven als meisjes? Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

26 GENDERGEVOELIGE INTERACTIE IN DE KLAS Esf-agentschap Gasthuisstraat 31, 1000 Brussel - Tel: Fax: info@esf-agentschap.be - website: Non-verbale taal op school Praat je op dezelfde toon tegen meisjes en jongens? Zorg je ervoor dat je evenveel oogcontact hebt met meisjes en jongens? Verbaal taalgebruik in de klas Om je verbaal taalgebruik als leerkracht te verbeteren, kun je de Checklist gendergevoelig taalgebruik hanteren. Je vindt ze eveneens in dit mapje. Luister je even lang naar meisjes als naar jongens? Knik je hen even vaak bemoedigend toe? Schenk je evenveel aandacht aan ongewenst gedrag van jongens, of negeer je dat vaker? 1 Als je dit echt wilt weten, voer dan eens het opdrachtje uit dat je als bijlage vindt! 2 Je kunt daarvoor de checklists rond beeldvorming en gendergevoelig taalgebruik gebruiken. OriënTO is mogelijk dankzij de financiële steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) & het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité (VESOC) en de medewerking van de Arteveldehogeschool. ESF: bijdragen tot de ontwikkeling van de werkgelegenheid door het bevorderen van inzetbaarheid, ondernemerschap, aanpasbaarheid en gelijke kansen, en door het investeren in menselijke hulpbronnen.

27 OriënTO - Kattenberg GENT info: peter.hantson@arteveldehs.be - karen.bruylandt@arteveldehs.be CHECKLIST GENDERANALYSE: WAAROM EN HOE? vakbegeleiders en leerplanontwikkelaars INLEIDING Jongen of meisje: de talenten waarover de leerlingen beschikken Dit boekje maakt deel uit van het mapje met vragen- en controlelijsten rond gender (aandacht voor talenten en gelijkwaardig- zullen in grote mate ook die talenthet mapje leest u welke vragen onderwijsmensen zich kunnen stellen over gelijkwaardigheid en het ontwikkelen van tale heid). Je las in het inleidend blaadje reeds welke vragenlijsten je erin kan terug vinden. Maar vragenlijsten zijn uiteraard maar duwtjes-in-de-rug, het zijn maar hulpmiddelen! Het is niet omdat je voortaan let op gendergevoelig taalgebruik, op beeldvorming, op een evenwaardige interactie met jongens en meisjes, dat het o.k. is. Eigenlijk gaat het om een manier van denken en handelen, een mentaliteit van gelijkwaardigheid en dat op zoveel mogelijk fronten. Bekijk en overloop samen met ons eens volgende vragen en situaties! Mag, Ahmed, een bijzonder gevoelige jongen met aanleg voor kunst, de kunsthumaniora volgen? Weet jij dat meisjes wel geïnteresseerd zijn voor technologie, maar dat ze vooral belangstelling hebben voor bepaalde domeinen erbinnen (voeding, kleding, gezondheid) en voor de maatschappelijke aspecten ervan (gevolgen voor onze samenleving, eenvoudiger maken van het werk)? Meisjes houden ook van technologie die sociale contacten versterkt zoals moderne communicatietechnologie (GSM, internet,.). Stel je je ooit wel eens de vraag of het werkmateriaal in een technologielokaal wel echt aangepast is aan meisjeskracht en meisjeshanden? En als ouders je teleurgesteld komen vertellen dat hun dochter Eveline koppig de richting elektromechanica of biotechniek wil volgen en of je daaraan niets kan doen: hoe reageer je dan? Hoe stel je je vak voor op een ouder-info-avond? Ontsnapt je nooit de opmerking dat dit een belangrijk vak is voor jongens die later willen doorschuiven naar positiefwetenschappelijke of technische richtingen? Is er binnen de vakgroep op school al eens nagedacht over de keuze van handboeken, van lesmateriaal, vanuit de ogen van het verschil tussen jongens en meisjes? Zijn alle onderwerpen even interessant voor beiden? En komen die verschillende belangstellingsvelden in je lessen en het lesmateriaal aan bod? En als je binnen de school kijkt: zijn er naast sportvelden ook aangename babbelhoekjes waar meisjes vlugger hun gading vinden? Is er een schoolcultuur waarin sociaal vaardig zijn even belangrijk is als presteren? Ademt de hele school een sfeer van gelijkwaardigheid of zijn het de vrouwen die de koffie schenken tijdens de vergaderingen, terwijl de mannen het voorzitterschap van de meeste werkgroepen op zich nemen. Overname en kopies toegestaan voor didactische doeleinden in school. Bij andere vormen van overname of kopie neemt u contact op met het OriënTO-secretariaat (Kattenberg 9, 9000 Gent).

28 Een pak concrete vragen. Ze tonen aan dat controlelijstjes alleen niet veel garanderen. We starten deze brochure daarom met het overlopen van een aantal aandachtspunten voor elke betrokkene in het onderwijs. Misschien is dit een ietwat theoretische brok, maar het geeft wel een over(in-)zicht (van) in alle mogelijke aspecten! Daarnaast krijg je per controlelijstje toegelicht waarom dit lijstje op zich belangrijk is. Met andere woorden: welke invloed hebben beelden (tv, reclame, illustraties, ) op de mensen? Wat kan je er mee doen in het kader van gender? Waarom is aandacht voor je taalgebruik toch ook een belangrijk element? Hoe kan aandacht voor interactie in de klas de meisjes en jongens vooruithelpen om hun talenten zo goed mogelijk te ontwikkelen? We proberen dit in dit boekje eveneens te kaderen. Aandachtspunten bij een gendergevoelige aanpak in het onderwijs In dit mapje vind je een aantal checklists over gendergevoeligheid, die beschikbaar worden gesteld voor allen die betrokken zijn bij het onderwijs. Wij probeerden bij de uitwerking van het concrete didactisch pakket OriënTO de gendergevoeligheid op alle terreinen te bewaken, maar zijn er ons van bewust dat dit weinig effect kan sorteren indien het daarbij blijft. In deze genderanalyse zul je merken welke aspecten van en betrokken bij het onderwijsgebeuren aan de orde kunnen zijn. 1 We starten in deze tekst met een algemene genderanalyse waarbij we alle participanten in het onderwijs even onder een gendergevoelige loep leggen. Nadien geven we, voor elke checklist die je verder in dit mapje bijgevoegd vindt, wat achtergrondinformatie van waaruit we het belang van de checklist motiveren. Samen met de vier andere checklists vormt deze tekst een onderdeel van het gehele project waarbij we een breder draagvlak willen creëren voor gendergevoeligheid. 2 GENDERANALYSE: Waarom en hoe?