zondag 17 januari 2016 in het Kruispunt

Transcriptie

1 zondag 17 januari 2016 in het Kruispunt lezing oude testament (lector) Jesaja 62, 1-5 lied Liedboek 96a Zing een nieuw lied, alle landen... lezing nieuwe testament (lector) Johannes 2, 1-11 evangelielied Liedboek 526, In Kana was de gloed...(3) uitleg en verkondiging Gemeente, lieve mensen van onze Heer, dit is de tweede zondag na epifanie. De zondagen van epifanie heeft de kerk van de eeuwen verstaan als een ontdekkingstocht: die mens van God, dat kind in de stal, wat moeten wij van hem weten, wat is zijn betekenis voor de mensen? ---epifanie--- En elke zondag heeft de kerk iets meer willen laten zien van de betekenis van Jezus. Elke zondag een nieuw aspect. Maar: daar heeft de kerk ook wel weer alle vier evangeliën voor nodig. De stal en de herders en de engelen, dat heeft alleen Lukas. De drie wijzen die de nieuwgeboren koning opzoeken, dat heeft alleen Mattheus. De doop van Jezus in de Jordaan hebben alle vier evangelisten en voor de bruiloft van Kana moeten we in het Johannes-evangelie zijn.

2 Vanmorgen dus een uitstapje naar Johannes hoewel we eigenlijk in Lukas bezig zijn. Elke evangelist heeft zijn eigen manier om te zeggen: Jezus is een mens als alle mensen, én Jezus is een mens die bij God vandaan komt en die met menselijke categorieën nooit voldoende beschreven kan worden, als het om zijn betekenis gaat. Wie Jezus tegenkomt die komt iets van God tegen. In hem raken hemel en aarde elkaar. ---eerste--- Water dat wijn wordt op een bruiloft in Kana. Dit was het eerste wonderteken, zegt Johannes. Het begin van de tekenen, zeggen andere vertalingen. Maar er staat hier niet alleen maar een telwoord. Het woord "begin" moeten we daarbij op zijn grieks verstaan, zeg maar ongeveer zoals het nl-woord "beginsel": niet alleen eerste in de reeks van meer tekenen, maar: het principe, visie, belijdenis als je zo wilt. Het oer-teken. Hier zegt hij hoe hij verstaan wil worden. ---feest--- Hoe wil hij dan verstaan worden? Hij wil dat het leven een feest is, en, precieser: hij zal zich er voor inzetten dat het feestelijke in het leven niet verloren gaat. Dat het feest doorgaat en de mensen plezier hebben. Dat is zijn visie, zijn principe! Je zult dat de kerken met de zwarte kousen en de zure gezichten maar vertellen! Daar waar men het enkel over geboden, zonde, straf en verzoening heeft, zal dit verhaal maar moeilijk op deze manier willen landen.

3 Jezus staat blijkbaar aan de kant van het feest en het genot. Dat klinkt niet erg serieus. Maar te vermijden lijkt het me niet: als het in de bijbel om wijn gaat, dan zit daar altijd de associatie van feestelijkheid en vreugde in het leven in. Het bijzondere van het leven proeven. Jezus is anders dan Johannes die hem gedoopt heeft, dat is duidelijk: Johannes was de asceet, leefde in de woestijn, en zijn voeding was sprinkhanen en wilde honing. Jezus is aan de kant van het genot te vinden, zit voortdurend aan tafels, en boze tongen gingen later roepen dat hij een veelvraat en wijnzuiper was. Jezus is dicht bij de glans in het bestaan, de levensvreugde van de mensen. Misschien is dit niet alleen voor de streng orthodoxe gelovigen een onverteerbaar "beginsel", misschien is dit verhaal voor sommigen van u ook wel moeilijk te accepteren. Als je zelf dingen meemaakt die de blijdschap uit het leven halen, die je meer verdrietig dan opgetogen maken, die je misschien zelfs bang maken voor wat er op je af komt, dan kan het lijken alsof Jezus aan de andere kant staat, daar waar plezier en feestgedruis is. Niet daar waar mensen over zorgen en angsten praten. Misschien vindt u dit wel helemaal geen mooi verhaal over Jezus. Ik zou dat goed kunnen begrijpen. Maar zo zal Johannes het niet bedoelen, dat weet ik zeker. Want hij schrijft een heel evangelie vol met verhalen waar Jezus het vooral zoekt bij de vermoeide en overbelaste mensen, de uitgestotenen, de

4 gevallenen, de verachtten, de huilenden, de zieken, de blinden en verlamden, de verbitterden de hulpelozen en hopelozen - dus dat is het niet. Het is niet zo dat Johannes met dit verhaal Jezus zijn plaats op aarde aanwijst: zijn plek is bij de feestvierders. Het is een teken! Een teken dat aangeeft hoe hij verstaan wil worden. Hoe hij zal inwerken op mensen. Hoe zijn aanwezigheid zal uitwerken. Als het feest in het water dreigt te vallen, als de dingen zo lopen dat je je eigenlijk schamen moet, dat het pijnlijk wordt, dan wil hij zorgen dat het feest doorgaat, dat je de crisis doorstaat, toekomst ziet, en de fijnproevers zeggen: nog beter dan voor de crisis, nooitgedacht. Als je met plezier de goede dingen doet om anderen te helpen, nood te lenigen, moed in te spreken, en als dat je plezier en je voldoening is, maar er komt zo weinig van terecht, de dingen breken je bij de handen af, mensen liggen dwars, structuren zijn ondoordringbaar, het tekort is gigantisch en de hulp stelt bijna niets voor, dan wil hij zorgen dat je zin hebt om door te gaan, dan wil hij je weer verbinden met de barmhartigheid van God. Als je in vrede leven wilt met de mensen hier en elders, als je de verbinding van de mensen zoekt en niet de verwijdering, maar steeds weer nare dingen gebeuren, geweld wordt gezaaid, bommen, explosies, executies,

5 en de mensen wantrouwig en achterdochtig worden er mee op dreigen te houden het goede in elkaar te zoeken en wakker te roepen dan wil hij zorgen dat het goede doorgaat, dat de barmhartigheid niet verdwijnt, dat je je energie niet uit de misstanden gaat halen maar bij de inspiratiebron blijft, de liefde van God voor de mensen, het verlangen naar vrede dat leeft in de harten van mensen. Jezus hoort dus niet bij het oppervlakkige feestgedruis, maar wel bij de diepe kern van het bestaan, bij wat je leven de drive verleent, daar waar het leven zijn voedingsbron heeft. Jezus wil niet dat de glans uit het leven gaat. Wil niet dat je je door gebrek en tekort en teleurstelling laat aansturen. Daarom zoekt hij ook de mensen op die in het leven veel te wensen en weinig te verliezen hebben. Om ook daar, bij die mensen, het licht in hun hart weer te laten schijnen en niet te laten doven, en een goddelijke glans in het bestaan van uitgeknepen mensen te leggen. Want Jezus komt bij God vandaan, en bij God is de volheid van alle dingen, liefde en vrede in overvloed, niets meer te wensen, eind van het verlangen, alles is goed. En een spoor daarvan wil hij in het leven van de mensen leggen, van mensen die hier leven, onder de indruk van: het lukt niet het werkt niet het voldoet niet. ---moeder--- Hij zal daartoe zijn goddelijke krachten aanwenden.

6 Ik denk dat dat de bedoeling is van het gesprek met zijn moeder, dat Johannes hier opneemt. Vrouwen voelen wel vaker de sfeer goed aan. Zeggen als eerste: het gaat niet goed. Hoe pijnlijk kan het zijn. Wat goed ging breekt je bij de handen af. Je wilt het niet maar het gebeurt wel. Je zou er moedeloos van worden, of radeloos. Ze hebben geen wijn meer. En misschien zouden we het mooi hebben gevonden als Jezus nu gezegd had: "Lieve moeder, ik zal er wat aan doen, bedankt voor de tip" - of zoiets. Maar dat doet hij niet. Wat hij dan wel zegt, daar hebben de vertalers het moeilijk mee. wat wil je van me - is een vriendelijke vertaling (NBV) wat heb ik met u van doen - is een onvriendelijke vertaling er staat: wat met jou en mij, vrouw? "Vrouw" zegt hij, en niet "moeder". Nadruk op afstand. De NBV laat dat woord "vrouw" weg en dat is jammer. Want het gaat hier om een soort losmaken van de moeder: Om dat te kunnen doen, het feest door te laten gaan waar het in het water dreigt te vallen, de liefde en de vrede met leven vullen terwijl afbraak en geweld je wat anders vertellen, om dit te kunnen doen, vrouw, zal ik de goddelijke bronnen in mij moeten aanspreken, zal ik krachten in mij moeten aanspreken die jij niet voortgebracht hebt, die uit de liefde van mijn hemelse vader gevoed worden.

7 Deze dingen zal hij moeten doen, zeg maar: als zoon van God, niet als zoon van Maria. En het is niet gek dat hij dat juist daar zegt, op dat feest, bij de bruiloft, want daar gebeurt dat ook, daar zijn ook twee mensen die nu niet meer zoon van of dochter van willen zijn maar een nieuwe levensperiode beginnen, en uit andere bronnen willen gaan leven, uit de kracht van elkaars liefde en vertrouwen. Met goddelijke kracht zal hij dat doen vreugde--- Bij God is het volmaakt, maar hier in dit leven niet. De vreugde kan verdwijnen uit het leven. Dankbaarheid en geluk raken op. Je zin om er te zijn verdwijnt door zoveel tegenwind of uitdrogen van je bronnen. Leven stroomt niet meer maar stokt. Hoop is kort en teleurstelling duurt maar voort. Misschien dat er daarom zes vaten staan. Johannes is vol van symboliek. Het is goed, zes, maar niet volmaakt, dat zou zeven zijn. Het leven is niet volmaakt. Altijd tekort, te weinig van wat nodig is. Altijd iets waarvan je voelt dat het er zou moeten zijn, maar het is er niet. Er kan van alles gebeuren, er kan je van alles overkomen. Je zou de moed kunnen verliezen. Maar dat is niet de bedoeling. Zegt Jezus met kracht van God. Daar zijn de mensen niet voor gemaakt.

8 ---kern--- Jezus - in hem is er iets te bespeuren van de volheid van het leven. Leven zonder enig gebrek. Zoals het zou moeten zijn. Dat heeft hij in zich, want hij komt van God. Hij komt niet alleen van Maria. Altijd zal je gebrek tegenkomen, tekort en teleurstelling. Jezus staat er voor dat gebrek niet je inspiratiebron wordt, dat je toch het leven kan omhelzen - heb het leven lief en met verwachting kan leven. Amen. Jan-Hendrik Kip stilte lied Tussentijds (!) 201 God die ons aan elkaar...