zondag 24 april 2016 in het Kruispunt

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "zondag 24 april 2016 in het Kruispunt"

Geert van Veen
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 zondag 24 april 2016 in het Kruispunt lezing oude testament (lector) Deuteronomium 6, 1-9 lied Liedboek 791, Liefde, eenmaal uitgesproken... lezing nieuwe testament (lector) Johannes 13, lied Liedboek 791, uitleg en verkondiging Gemeente, lieve mensen van onze Heer, Zeven keer moet je iets herhalen, heb ik gelezen, of worden herinnerd aan iets zodat je het voor een lange tijd onthoudt. Dat schijnt zo te zijn, als je echt iets wil leren, woordjes van een vreemde taal, wiskundige formules, of als je lid van een koor bent en een onbekend stuk moet inoefenen. Zeven keer moet het allemaal langskomen. Men zegt dat dat ook zo gaat met het - zeg maar - onvrijwillig leren. De reclame. Wat je zeven keer hebt gehoord of gezien raak je niet meer kwijt. En dat is de bedoeling. Het lijkt er op dat men duizenden jaren geleden hier ook al van op de hoogte was. De tekst uit Deuteronomium vertelt ook over het belang van de herhaling voor het leren.

2 De NBV vertaalt met "inprenten" maar er staat gewoon: herhalen. ---Sjema Israël--- Steeds weer herhalen. Joden doen dat met deze tekst, Dtn 6,4, tot op vandaag. Volgens de rabbijnen draait de hele Tenach om dit vers. Iedere vrome jood zegt het 's morgens en 's avonds in het gebed. Het is het eerste woord dat een joods kind hoort te leren. Het wordt gezegd bij de scharnierpunten in je leven, en bij het sterven. Je kunt de functie er van vergelijken met het Onze Vader bij de christenen. Dit oude woord wil ik even met u verkennen. Het is een belangrijk woord. Het zijn maar een paar woorden, maar die zeggen veel over hoe geloven in elkaar zit. Misschien wordt het wel wat uitleggerig vanmorgen. ---uiterlijk--- De joden gaan de aanwijzingen uit het laatste vers letterlijk opvolgen. Zodra zij hun gebedsriemen aanleggen krijgen deze woorden een plaats op hun arm, in de buurt van het hart. En als een soort doosje op het voorhoofd, bij de gebeden in de synagoge. En veel joodse huizen hebben een mezouza, die ze even aanraken als ze het huis binnengaan. In al deze reservoirs zit een rol perkament met daarop de woorden die we lezen in de Dtn-tekst, en nog een paar andere teksten uit Dtn.

3 Dat letterlijke opvolgen van de tekst die rechtstreekse gehoorzaamheid kan bij sommige mensen wat vervreemding wekken. Maar men doet dat vanuit de overtuiging dat uiterlijke tekens en houdingen ook binnenin iets teweegbrengen. Wij hebben dat ook: we kennen verschillende houdingen bij het bidden: handen vouwen, knielen, handen ophouden, of opstaan. Met deze uitingen geven we aan dat we ons helemaal concentreren op iets, dat we tot rust komen, dat we ons woorden of klanken ter harte nemen. Wij hebben hier de gewoonte dat je staat aan het begin van de dienst en aan het eind, daarmee markeren we de volle aandacht voor de overgang van het gewone leven naar hier, toch een heilige plek, en weer hier vandaan. In de rk-kerk staat men op bij de evangelielezing. In andere tradities bij de gebeden. Wat wij met ons lichaam doen heeft invloed op wat er in onze ziel gebeurt. Heel belangrijk: Hoor, Israel. Daar begint alles mee. Geloven begint met luisteren. ---horen--- Met je ziel en lichaam op ontvangst afgesteld staan. Luister, dat wil zeggen: er is een woord tot je gericht. Luister, of je iets van God hoort, of je ziel een signaal van hem opvangt

4 dat je iets vertelt over jezelf, je naaste, God, en wat dat van je vraagt. Luister, dat wil zeggen: er is gesproken en je bent aangesproken, en het wachten is op respons. Er staat niet: Lees. Want opgeschreven woorden, die kan iedereen lezen en je weet nooit helemaal inhoeverre ze voor jou bedoeld zijn, je kunt ze als iets opvatten dat neutraal is of voor iedereen bedoeld, je kunt je achter de massa verschuilen, je bent niet anders dan andere mensen. En een gelezen woord kun je ook wegleggen en besluiten er later iets mee te doen, nu nog niet, even geen respons geven. Maar Luister - dat is: jij bent bedoeld. En: iemand wacht op het signaal dat de woorden aangekomen zijn. Gelovigen moeten het van woorden hebben. Daar moet je het inzicht en de kracht voor geloof en leven uit vandaan halen. Luister, staat er, en er staat ook niet: kijk om je heen. Dan zou je het voor het uitzoeken hebben of er wat is wat je aanspreekt of waar je op in wil gaan. Luister! Er is een woord, dat is onderweg naar jou, en als je het hoort kun je niet niet-reageren. Dat is hoe de mens van het ot de positie van de mens ziet tov God. Wat is dat voor wezen, de mens? Wat kenmerkt de mens? Hij/zij is een aangesprokene! ---een--- De Heer onze God is één. Het hebreeuws is een beetje lastig. Je kunt vertalen: de Heer onze God is de enige.

5 Je kunt ook vertalen: de Heer onze God is één. In de zin van: uit één stuk. Zo wil ik het begrijpen. God is een heelheid. Onverdeeld. Je komt hem niet in stukken tegen. Hij heeft niet twee gezichten. Hij is niet vandaag een liefhebbende God en vader - en morgen een grimmig en onberekenbaar opperwezen. Dat is ook tegen het volk van God gezegd in onderscheid tot de goden van Babylon. Want Baal was veelvormig en veelvuldig. Je kon hem in allerlei gedaanten tegenkomen. En er kon altijd iets van een noodlot in zitten. Maar God is uit één stuk, en jij hoeft je liefde tot God ook niet te verdelen. Reageer op God als een mens uit één stuk, met hart en ziel en al wat in je is. God is één en zo wil hij zijn mensen ook. Met hart en ziel en alle krachten. Daarom plaatsen joden de kokertjes op de gebedsriemen ter hoogte van het hart. Daar waar wij vandaag ook de bloeddruk meten. (NBV: "houd ze steeds in gedachten", maar er staat: in je hart. Luther vertaalde al: ter harte nemen). Misschien is het wel het probleem van de huidige tijd dat mensen hun aandacht over zoveel dingen moeten verdelen. Dat bij alles waar we op moeten reageren en responderen alleen maar één bepaald stuk van ons gevraagd is. Daar waar je resultaten moet laten zien willen ze niet weten hoe het met je is. Daar waar je feestviert willen ze niet weten wat voor werk je doet.

6 En is het verlangen van de mensen zo groot om iets echt vanuit je hart te kunnen en te mogen doen. Je helemaal kwijt te kunnen. Er steeds mee bezig zijn, als je thuis bent of onderweg als je naar bed gaat en als je opstaat. ---levensweg--- Vanwege deze woorden heeft het jodendom dus deze woorden in het standard avondgebed en morgengebed van iedere gelovige opgenomen. Dat is de ene kant. Maar neer gaan liggen (staat er eigenlijk) en opstaan hebben ook een ruimere betekenis. Neerliggen is ook als je ziek bent, als je controle moet afgeven, als je de zaken uit handen moet geven, als je je over moet geven aan het gebeuren en niet meer kan vechten, neerliggen is misschien niet meer kunnen dan wachten op God - zoals Hiskia in ziekte, zoals Hanna in haar onvruchtbaarheid, zoals Elia in de woestijn. Als je niet kunt dragen wat er is, en het toch niet kunt veranderen. Momenten waar bidden misschien de enige uiting van geloven is. Of gewoon: wachten op God. Als je moedeloos, hopeloos, bent, weet je ook dan een mens van God. En opstaan is ook bedrijvig zijn, of creatief, productief zijn, zaken in de hand nemen en in verzet komen tegen onrecht, misbruik en miskenning.

7 Zoals Johannes de Doper, of Maria in haar strijdlied: machtigen stoot hij van de troon. Of zoals Mirjam die kinderen uit het water redt en toekomst mogelijk maakt, tegen de verdrukking in. Opstaan is dus ook waar jouw handelen het enige echte is dat van je liefde tot God vertelt. Bij weggaan of thuiskomen, bij neerliggen of bij opstaan. Het hele leven, ieder moment, doortrokken van het besef een mens van God te zijn. Een aangesprokene, die respons geeft met wat je voelt in je hart, met waar je op ingaat met je ogen, met wat je doet met je handen. In het Hebreeuws is horen en gehoorzamen één en hetzelfde woord. Horen wat van God tot je komt en respons geven is één handeling. Bind de woorden aan je hand, dat heet ook: laat het daden worden! En omdat het kokertje ter hoogte van het hart zit: laat wat je doet vanuit je hart komen! We zijn bedoeld om te luisteren en te antwoorden. Dat samen is God liefhebben. Met hart en hoofd en handen. Amen Jan-Hendrik Kip

Vergelijkbare documenten

zondag 7 januari 2018 in het Kruispunt

zondag 7 januari 2018 in het Kruispunt lezing oude testament (lector) Jesaja 61,1-4. 62,11-12 lied Liedboek 530 De Geest des Heren is op hem... lezing nieuwe testament (lector) Matteus 3, 13-17 lied Liedboek