Lespakket Project METAFOREN. Docentenhandleiding. mentortijd.nl. Doelgroep Bovenbouw VO Tijdsduur 5 klokuren

Transcriptie

1 Lespakket Project METAFOREN Docentenhandleiding Doelgroep Bovenbouw VO Tijdsduur 5 klokuren mentortijd.nl

2

3 MENTORAAT Training & Coaching Wat een kennis en enthousiasme. Je denkt echt vanuit het kind. Veel nieuwe ideeën opgedaan, fijn! Een inspirerend leider. Het mentoruur In beperkte tijd toch veel kunnen bereiken Als mentor heb je een beperkte hoeveelheid tijd met je leerlingen die je zo effectief mogelijk wilt gebruiken. Kom erachter wat jouw persoonlijke verwachtingen zijn en welke overtuigingen voor belemmering kunnen zorgen. Ervaar een diversiteit aan werkvormen en bespreek actuele problemen met mede mentoren. Mentortraining Een traject op maat voor sterk mentoraat Als mentor wordt er veel van je verwacht wat in de opleidingen maar weinig behandeld wordt. Jij staat aan het roer in deze training en kiest zelf wat je behandeld wilt hebben. In samenwerking met mede-cursisten en de trainer wordt je wijzer en vaardiger op het gebied van leerlingbegeleiding. Oudergesprekken Samen werken aan steun voor het kind Iedere mentor krijgt met allerhande oudergesprekken te maken. Gesprekken waarin je de ouders wilt begrijpen, zelf doelen te bereiken hebt en soms vervelende mededelingen moet doen. En hoe voer je een gesprek als alles goed gaat? Met de juiste kennis en training wordt je sterker als gesprekspartner en stijgt ook het zelfvertrouwen. Omgaan met Pesten Een noodzaak voor iedereen Helaas krijgen mentoren te maken met pestgedrag. Een situatie waar je als mens je zeer betrokken bij voelt en als professional het gevoel kan hebben machteloos te staan. Verbind theorie en ervaring van de trainer met eigen praktijkvoorbeelden en wordt zekerder in het handelen wanneer je als mentor in een situatie met pestgedrag terecht komt. Al 10 jaar ben ik werkzaam als fulltime mentor op De Nieuwste School in Tilburg. Hier begeleid ik leerlingen in de onderbouw in persoonsontwikkeling en naar een zelfstandige houding. Leerlingen omschrijven mij als vriendelijk, enthousiast, duidelijk en creatief

4 4 Project Metaforen Docentenhandleiding Mentortijd.nl

5 Algemene informatie Doel van het project Project Metaforen draait om kernkwaliteiten van leerlingen omschrijven in beeldtaal. Leerlingen leren zowel hun eigen kwaliteiten zien en omschrijven als van groepsgenoten. De beschreven lessen kunnen als volledig project worden uitgevoerd, met als eindproduct een ingelijste metafoor per leerling. Er kan ook gekozen worden om enkele lesactiviteiten los van elkaar in te zetten. Bronnen Concept & tekst Paul Pelle Benodigdheden > Fotolijsten, 1 per leerling > Fotokaarten Indeling lessen Les 1 Introductie, fotokaarten Les 2 Dierenkaarten Les 3 Metaforen kiezen Les 4 Feedback groepjes Les 5 Metaforen presenteren Extra 1 Metafoor voor elkaar Extra 2 Verhaal met metaforen Les 8. Les 9. Les 10. Kosten Afhankelijk van het type fotolijst en het aantal eerlingen. Verschillende winkels bieden 10X15 fotolijsten aan voor minder dan 1,- per stuk. Variatie / verdieping Start het project door voor iedere leerling een metafoor te zoeken en te geven. Dit is veel werk, ervaring leert dat het ook enorm veel oplevert wanneer de metafoor treffend is. Criteria tekst Tips Wanneer een metafoor passend is kan dit veel invloed hebben op leerlingen. Metaforen bieden veel mogelijkheden om in mentorgesprekken terug te halen of in specifieke situaties / conflicten het denken en handelen van leerlingen te verduidelijken. Bijlagen > Fotokaarten > Dierenkaarten > Werkblad metaforen > Metaforenkaarten Project Metaforen Docentenhandleiding Mentortijd.nl 5

6 Lesvoorbereiding les 1 Introductie, fotokaarten Voorbereiding Print de vierkante fotokaarten uit, op stevig karton of eventueel geplastificeerd. Er kan ook gekozen worden voor andere fotokaarten, er zijn vele sets in omloop. Lesdoel Aan het einde van de les kunnen de leerlingen in eigen woorden omschrijven waar het project over gaat en wat van hen verwacht wordt. Inleiding 10 minuten Leg, bij voorkeur, de fotokaarten op een tafel in het midden van het lokaal. De kaarten kunnen ook over meerdere tafels verspreid worden. Laat de leerlingen een foto kiezen die past bij hun gevoel op dat moment. Deel de keuzes klassikaal of in kleinere groepen. Kern 30 minuten Bespreek met de leerlingen of iemand kan omschrijven wat een metafoor is, of hiervan een voorbeeld kan geven. Een metafoor is een beeldspraak; door een totaal ander voorbeeld te geven duidt men bepaalde eigenschappen of kwaliteiten aan. Zoals de slaapkamer van leerlingen vast wel ooit een zwijnenstal is genoemd door ouders... De leerlingen hebben bij de inleiding een metafoor gekozen voor hun gevoel, dit helpt vaak bij het begrijpen van het soms lastige begrip. Laat de leerlingen een nieuwe foto kiezen, ditmaal een die het beste hun kwaliteiten of persoonlijkheid weergeeft. Deel deze keuzes klassikaal. Slot 10 minuten Sluit af met de mededeling dat de komende lessen in het teken staan van het zoeken naar een geschikt metafoor voor henzelf. Ze kunnen hier gedurende de weken over nadenken en eventueel met ouders of vrienden hierover spreken. Laat de leerlingen de inleverdatum in hun agenda noteren. (Het einde van les 4) 6 Project Metaforen Docentenhandleiding Mentortijd.nl

7 Lesvoorbereiding les 2 Dierenkaarten Voorbereiding Zorg voor een ruimte waar gelopen kan worden. Print de bijgevoegde dierenkaarten op A3-formaat en hang een kaart op in iedere hoek van de ruimte. Lesdoel Aan het einde van de les weten de leerlingen meer over hun eigen kwaliteiten en over de kwaliteiten van groepsgenoten. Ook kunnen de leerlingen zien dat slechte eigenschappen ook als goed gezien kunnen worden wanneer het perspectief verandert. Inleiding 10 minuten Blik terug op vorige les, start eventueel nogmaals met de fotokaarten om de emoties in de groep te peilen. dier ze het minst lijken en laat ze naar die hoek kijken. Wie staat daar, en wat merk je hiervan in de klas? > Laat de leerlingen lopen naar het dier waar ze het minst op lijken en laat ze terugkijken naar hun eerste hoek. Wie staat er nu bij hun dier? Wat doet dit met je? Stuur tijdens het gesprek aan op de kwaliteiten van de dieren. Sommigen zullen een leeuw lui noemen, terwijl deze erg efficiënt is. Een vogel lijkt voor de één maar een buitenstaander, terwijl de ander het ziet als een dier met overzicht. Vooral de omslag van iets negatiefs naar een kwaliteit is erg interessant. Kern 30 minuten > aat de leerlingen naar het dier lopen waar ze gevoelsmatig het meest op lijken. Laat leerlingen die bij elkaar in de hoek staan waarom ze voor dit dier gekozen hebben. > Bespreek dit klassikaal; welke eigenschappen heeft ieder dier, waarom staan leerlingen daar? Leerlingen mogen elkaar vragen stellen. > Laat leerlingen nadenken op welk Slot 10 minuten Geef de leerlingen de ruimte om nieuw opgedane ideeën voor hun metafoor vast te leggen. Project Metaforen Docentenhandleiding Mentortijd.nl 7

8 Lesvoorbereiding les 3 Metaforen kiezen Voorbereiding Print de verschillende metaforenkaarten uit. Zoek, bij voorkeur, een metafoor voor uzelf. Dit kan als persoon, of als rol docent/ mentor. Parker Palmer omschrijft een docent als een herdershond, iemand die een kudde beschermt, bijeen houdt en waar nodig blaft om zo de grenzen aan te geven. Paul Pelle omschrijft de mentor als een boer; iemand die zorgt voor een vruchtbare omgeving waarin planten kunnen groeien, geduld en vertrouwen heeft. Waar nodig wordt er water gegeven of gesnoeid. Deze metaforen zijn uiteraard te gebruiken, wellicht vindt u een ander voorbeeld meer toepasselijk. Lesdoel Aan het einde van de les heeft iedere leerling een (voorlopig) metafoor voor zichzelf. Laat leerlingen tussentijdse ideeën op het bord schrijven om elkaar te inspireren. Voor een metafoor is een aantal dingen belangrijk: > Het onderwerp > De begeleidende tekst > Een passende afbeelding. Spreek veel met leerlingen, stel hen vragen om het denken op gang te brengen. Slot 5 minuten Laat de leerlingen hun metafoor vastleggen zodat deze de volgende les gepresenteerd kunnen worden. Jouw metafoor Metafoor: 1) Beeldspraak doormiddel van een vergelijking. 2) Niet verbaal gegeven dat als teken voor iets anders gebruikt wordt. Voorbeelden van metaforen: Van lelijk eendje naar zwaan gegroeid zijn. Bliksemende ogen hebben. Hij is een leeuw / dolfijn / vogel / olifant. Zoek een metafoor voor de volgende karaktereigenschappen: Energiek:... Inleiding 5 minuten Blik kort terug op de vorige lessen en leg het doel uit: deze les staat vooral in het teken van nadenken en met elkaar praten. Je hebt elkaar nodig om tot een goed metafoor te komen. Kern 40 minuten Leg de metaforenkaarten verspreid op de tafels en geef iedere leerling het werkblad. Geef de leerlingen de ruimte om te werken aan hun metafoor of, wanneer ze geen inspiratie hebben, werken aan andere dingen. Laat de leerlingen gerust overleggen.... Eerlijk, transparant: Kalm, rustig, stil: Luisterend, meelevend: Project Metaforen Docentenhandleiding Mentortijd.nl

9 Project Metaforen Docentenhandleiding Mentortijd.nl 9

10 Lesvoorbereiding les 4 Feedback groepjes Voorbereiding Verdeel de ruimte zodat groepjes bij elkaar kunnen zitten. Verdeel eventueel de leerlingen zelf in groepjes van 5/6 en leg naamkaartjes op de tafels. De leerling die de metafoor presenteert legt de feedback vast. Wanneer alle leerlingen aan de beurt zijn geweest krijgen de leerlingen nog extra tijd om hun metafoor aan te scherpen en zich voor te bereiden op de presentaties van volgende les. Slot 5 minuten Laat de leerlingen hun metafoor inleveren. Dit kan op papier of digitaal. Lesdoel Aan het einde van de les heeft iedere leerling zijn/haar metafoor gepresenteerd in een kleine groep en hier feedback op ontvangen. Aan het einde van de les leveren de leerlingen hun metafoor in. Inleiding 5 minuten Leg de leerlingen het doel van de les uit, zorg dat ze pen en papier gereed heben om feedback vast te leggen. Kern 40 minuten De leerlingen lezen om de beurt hun metafoor aan de groep voor en leggen uit welke keuzes hierbij gemaakt zijn. De leerling die het meest sport per week begint, daarna wordt er met de klok mee gedraaid. De overige groepsgenoten geven feedback op de volgende punten: > Past de metafoor? > Is de omschrijving duidelijk? > Kan er iets aan de omschrijving worden toegevoegd? 10 Project Metaforen Docentenhandleiding Mentortijd.nl

11 Extra lesidee 1 Metafoor voor elkaar Voorbereiding Geen extra voorbereidingen. Lesdoel Aan het einde van de les heeft iedere leerling een metafoor ontvangen van een medeleerling. Inleiding 10 minuten Zorg dat de leerlingen op de hoogte zijn van het principe metafoor. Er kan gekozen worden om met metaforenkaarten of fotokaarten de les te starten. Kern 30 minuten De leerlingen zoeken een metafoor voor elkaar. Als hulpbronnen kunnen de volgende dingen gebruikt worden: > Fotokaarten > Metaforenkaarten > Voorbeelden van metaforen, geschreven op het bord. Slot 10 minuten Laat de leerlingen de metaforen aan elkaar presenteren. Project Metaforen Docentenhandleiding Mentortijd.nl 11

12 Extra lesidee 2 Verhaal met metaforen Voorbereiding Zorg dat alle leerlingen een metafoor voor henzelf gezocht of ontvangen hebben. Lesdoel Aan het einde van de les hebben alle leerlingen een verhaal geschreven waarin hun metafoor zijn kracht toont. Inleiding 5 minuten Laat de leerlingen hun metafoor opzoeken en nogmaals rustig doorlezen. Kern 40 minuten De leerlingen schrijven een verhaal met hun eigen metafoor, eventueel gecombineerd met de metaforen van vrienden of bekenden. Zo kan in een verhaal de metafoor vlinder een schildpad, olifant, leeuw of zelfs stoomtrein tegenkomen. De manier waarop de verschillende personages in het verhaal met elkaar omgaan kan symbool staan voor de kwaliteiten die in het echte leven door de metaforen getoond wordt. Slot 5 minuten Laat de leerlingen hun verhaal inleveren of in een aantal opvolgende lessen voorlezen. 12 Project Metaforen Docentenhandleiding Mentortijd.nl

13 Lespakket Project METAFOREN Bijlagen mentortijd.nl

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28 Jouw metafoor Metafoor: 1) Beeldspraak doormiddel van een vergelijking. 2) Niet verbaal gegeven dat als teken voor iets anders gebruikt wordt. Voorbeelden van metaforen: Van lelijk eendje naar zwaan gegroeid zijn. Bliksemende ogen hebben. Hij is een leeuw / dolfijn / vogel / olifant. Zoek een metafoor voor de volgende karaktereigenschappen: Energiek: Eerlijk, transparant: Kalm, rustig, stil: Luisterend, meelevend:......

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67 Project METAFOREN Leerlinghandleiding mentortijd.nl

68 2 Project Metaforen Leerlingenhandleiding Mentortijd.nl

69 Algemene informatie Zoek en je zult vinden! Tijdens dit project ga je op zoek naar een manier om al jouw typische, sterke kanten te verwoorden. Dit doe je met een metafoor; een dier, voorwerp of onderwerp wat jou het beste omschrijft. Wat ga ik leren? Om een goed metafoor te kunnen vinden zul je allereerst leren wat dit eigenlijk is. Daarnaast ga je op zoek naar jouw eigen sterke kwaliteiten en leer je hoe je jouw persoonlijkheid krachtig onder woorden kunt brengen. Hoe zit het project in elkaar? Gedurende een aantal activiteiten leer je wat een metafoor is, maak je kennis met verschillende voorbeelden ervan en ga je samen met je groepsgenoten op zoek naar een passende omschrijving van jezelf. Uiteindelijk presenteer je jouw metafoor aan de groep. Welke informatie heb ik nodig? Bij het zoeken naar jouw metafoor heb je mensen uit je omgeving nodig, zij kunnen je helpen dingen over jezelf te weten te komen. Soms vind je namelijk je eigen kwaliteiten heel vanzelfsprekend, waar anderen dit misschien wel heel bijzonder vinden. Indeling lessen Les 1 Introductie, fotokaarten Les 2 Dierenkaarten Les 3 Metaforen kiezen Les 4 Feedback groepjes Les 5 Metaforen presenteren Wat lever ik in? Je levert jouw eigen metafoor in, wat betstaat uit twee onderdelen: > Jouw metafoor in een afbeelding > Een korte uitleg van jouw metafoor Wat staat er in mijn metafoor? De tekst van jouw metafoor is een omchrijving van jouw meest typerende, bijzondere en krachtige eigenschappen. Hoe ziet de presentatie eruit? Je presenteert je metafoor voor jouw stamgroep en mentor in een presentatie van maximaal 5 minuten. Hierin leg je uit welke keuzes je hebt gemaakt om tot jouw eindproduct te komen. Na afloop van je presentatie mogen er vragen gesteld worden en krijg je 1 tip en 1 top van het publiek. Hoe maak ik mijn metafoor beter? Hoe meer je over jezelf te weten komt, hoe krachtiger je metafoor zal worden. Denk hierbij niet alleen aan de mensen om je heen op school, maar ook thuis, op de sportclub of bij andere hobby s. Overal ben je anders en laat je andere kwaliteiten zien. Samenvatting Omschrijf een metafoor voor jezelf en lever dit samen met een passende afbeelding in. Project Metaforen Leerlingenhandleiding Mentortijd.nl 3

70 Jouw metafoor Metafoor: 1) Beeldspraak doormiddel van een vergelijking. 2) Niet verbaal gegeven dat als teken voor iets anders gebruikt wordt. Voorbeelden van metaforen: Van lelijk eendje naar zwaan gegroeid zijn. Bliksemende ogen hebben. Hij is een leeuw / dolfijn / vogel / olifant. Zoek een metafoor voor de volgende karaktereigenschappen: Energiek: Eerlijk, transparant: Kalm, rustig, stil: Luisterend, meelevend:......

71 Achtergrondinformatie Mentortijd In het voorjaar van 2012 merkt Paul Pelle dat er moeilijk interessante mentoractiviteiten te vinden zijn op internet. Hij start daarom de website met als doel een platform te vormen waar mentoren in Nederland en België lesideeën met elkaar kunnen delen. Mentortijd brengt wekelijks spreukenposters, inspiratiebeelden en lesacitivteiten die vooral gericht zijn op groepsvorming en de ontplooing van individuele leerlingen. Inmiddels zijn meerdere van deze lesactiviteiten gebundeld in lessenpakketten die als project kunnen worden uitgevoerd. Ons advies is om activiteiten altijd eerst zelf uit te proberen voordat je dit met leerlingen doet en/of het project samen met de leerlingen mee te doen. Leerlingen waarderen dit enorm, de betrokkenheid stijgt, je kunt beter inschatten hoeveel tijd iets kost en wat je van je leerlingen vraagt op persoonlijk en emotioneel gebied. Workshops Paul Pelle heeft jarenlange ervaring als mentor in het middelbaar onderwijs (De Nieuwste School) en is gecertificeerd SoVa trainer. Daarnaast heeft hij ervaring in het coachen van docenten en het geven van inspirerende workshops. Hiernaast is een aantal workshops te zien. Voor een compleet en actueel aanbod, zie Creativiteit bij leerlingen Wanneer er gesproken wordt over de vaardigheden die onze leerlingen nodig hebben om later in hun maatschappij succesvol te kunnen zijn komt creativiteit vaak naar voren. Creativiteit die bij hoogbegaafde leerlingen vaak lastig begrepen of benut wordt. Deze drie uur durende workshop zet docenten aan het denken en levert praktische werkvormen op voor zowel het omgaan met creatieve leerlingen als het bevorderen van creativiteit. Omgaan met pesten Pesten op scholen willen we allemaal voorkomen, helaas blijkt dit vaak lastiger te zijn dan we graag zien. En hoe zit het met pesten via Facebook, Twitter of WhatsApp? Deze drie uur durende workshop zet docenten aan het denken en levert praktische tips op, zowel bruikbaar voor mentoren als voor het vormen van een pestprotocol. Mentoractiviteiten Tijdens deze drie uur durende workshop worden meerdere mentoractiviteiten aangeboden en zelf door de deelnemers ervaren. Deze activiteiten bevorderen persoonlijke ontwikkeling en groepsvorming. De deelnemers hebben inspraak in de indeling van de workshop. De workshop levert veel activiteiten op die direct te gebruiken. Contact

72 mentortijd.nl

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87 MENTORAAT Training & Coaching Wat een kennis en enthousiasme. Je denkt echt vanuit het kind. Veel nieuwe ideeën opgedaan, fijn! Een inspirerend leider. Het mentoruur In beperkte tijd toch veel kunnen bereiken Als mentor heb je een beperkte hoeveelheid tijd met je leerlingen die je zo effectief mogelijk wilt gebruiken. Kom erachter wat jouw persoonlijke verwachtingen zijn en welke overtuigingen voor belemmering kunnen zorgen. Ervaar een diversiteit aan werkvormen en bespreek actuele problemen met mede mentoren. Mentortraining Een traject op maat voor sterk mentoraat Als mentor wordt er veel van je verwacht wat in de opleidingen maar weinig behandeld wordt. Jij staat aan het roer in deze training en kiest zelf wat je behandeld wilt hebben. In samenwerking met mede-cursisten en de trainer wordt je wijzer en vaardiger op het gebied van leerlingbegeleiding. Oudergesprekken Samen werken aan steun voor het kind Iedere mentor krijgt met allerhande oudergesprekken te maken. Gesprekken waarin je de ouders wilt begrijpen, zelf doelen te bereiken hebt en soms vervelende mededelingen moet doen. En hoe voer je een gesprek als alles goed gaat? Met de juiste kennis en training wordt je sterker als gesprekspartner en stijgt ook het zelfvertrouwen. Omgaan met Pesten Een noodzaak voor iedereen Helaas krijgen mentoren te maken met pestgedrag. Een situatie waar je als mens je zeer betrokken bij voelt en als professional het gevoel kan hebben machteloos te staan. Verbind theorie en ervaring van de trainer met eigen praktijkvoorbeelden en wordt zekerder in het handelen wanneer je als mentor in een situatie met pestgedrag terecht komt. Al 10 jaar ben ik werkzaam als fulltime mentor op De Nieuwste School in Tilburg. Hier begeleid ik leerlingen in de onderbouw in persoonsontwikkeling en naar een zelfstandige houding. Leerlingen omschrijven mij als vriendelijk, enthousiast, duidelijk en creatief