a. Schouder Peroperatief Locatie techniek: o Algemene anesthesie: in de operatiezaal (NK indien ingreep in Z5 of Z6).

Transcriptie

1 a. Schouder Preoperatief Preoperatief nazicht - nuchter zijn - premedicatie: standaard. Keuze anesthesietechniek bespreken met patiënt (afhankelijk van 4 factoren: de medische toestand van de patiënt, de ingreep, de voorkeur van de chirurg en de voorkeur van de patiënt). Vermeldt dit in je informed consent; het definitieve anesthesieplan wordt ingevoerd in de preoperatieve fiche (indien de patiënt wenst na te denken over de techniek, dan bel je hem/haar de volgende dag op): o Algemene anesthesie: Indien contra-indicaties voor perifere zenuwblocks. Indien de te verwachten postoperatieve pijn minimaal ingeschat wordt. o ISB + algemene anesthesie: Dit is de meest gangbare techniek. o ISB + sedatie: In uitzonderlijke gevallen: te bespreken met anesthesist en orthopedist. Postoperatieve analgesie met ISB: o ISB: single shot. ISB-katheter: Elastomeer continue toediening elastomeerpomp met drukknop (bij voorkeur). elektronische PCA indien de patiënt gedurende de ganse pijntherapieperiode gehospitaliseerd blijft. Preoperatief consult op de afdeling de dag/avond voor de ingreep (indien patiënt preop nog niet gezien): o Zelfde stappen als hoger beschreven. o Geef dit definitief anesthesieplan door aan de hoofdverpleegkundige van het Oka, die de Oka-planner kan aanpassen. Peroperatief Locatie techniek: o Algemene anesthesie: in de operatiezaal (NK indien ingreep in Z5 of Z6). o ISB: Eerst geplande ingreep: in de operatiezaal. Volgende ingrepen: in de voorbereiding. Type anesthesie: o Algemene anesthesie: afhankelijk van de patiënt: Diprivan (onderhoud met Diprivan TCI of Sevorane ) Mivacron of Nimbex of Esmeron - Sufentanil of Alfentanil /Ultiva (indien ISB goed werkt). Tube wordt gefixeerd in de tegenovergestelde mondhoek dan waar de operatie doorgaat. o Sedatie: Dormicum /Diprivan TCI Sufentanil /Alfentanil. Intravasculaire catheters: o Alle schouderingrepen: bij voorkeur 18 G (bij schouderprothese: 16G). o Arteriële katheter: zo nodig (meestal bij schouderprothese). o DVC: zo nodig (soms bij schouderprothese zeker bij verwijderen schouderprothese ikv. infectie). Installatie: o Zijligging (opgelet voor compressie plexus brachialis thv. de axilla). o Strandstoelhouding: kan aanleiding geven tot belangrijke hypotensie door afname veneuze retour. Vasopressie (Levophed -drip) of vulling kan aangewezen zijn. Let op de positie van de cervicale wervelzuil bij fixatie van het hoofd. o Oogprotectie is belangrijk. o Orotracheale tube goed vastmaken (detubatie- en deconnectie-gevaar). o Bear-hugger en bloedverwarmer zeker bij schouderprothese. Antibiotica: Cfr schema. Peroperatieve gecontroleerde hypotensie kan op vraag van de chirurg bekomen worden met Ebrantil -, Trandate - of Rydene drip (evt Rydene bolus). Behoud een goede MAP. Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 1

2 Peroperatieve toediening van analgetica: o Perfusalgan o NSAID s (cfr. schema voor contra-indicaties) Postoperatief op de PAZA Verblijfsduur op de PAZA: o Voorwaarden indien sedatie of algemene anesthesie: hemodynamisch en respiratoir stabiel. pijnvrij VAS < 3. verband droog en niet bloederig. rustig, wakker bij aanspreken o Voorwaarden indien ISB: Geen tekens van toxiciteit. Geen dyspnee of desaturatie (aantasting hemi-diafragma: N. Phrenicus) Indien wel aanwezig: o Geruststellen. o Fowler-positie. o Documenteren en opvolgen (evt. geen PCA-pomp aansluiten). Horner: Info geven + geruststellen patiënt. Documenteren en opvolgen. o Voorwaarden indien ISB-catheter: Check pompinstellingen. Sluit pomp aan. Analgesie op de PAZA: o Steeds Perfusalgan /Taradyl (kijk CI voor NSAID s na) o Algemene anesthesie: Dipidolor /morfine IV gevolgd door IM/SC (niet bij ingrepen in daghospitaalsetting) volgens pijnschema. Contramal IV is enkel aangewezen bij contra-indicaties voor IM of SC toediening van medicatie (hemofilie, therapeutische ontstolling), bij patiënten in daghospitaalsetting en bij patiënten met OSAS. o ISB: Test het block: Indien onvoldoende block: bolus Linisol 2% 5 ml na aspiratie Indiende heel veel pijn: geef al een bolus Dipidolor /morfine IV en vraag advies Back-up schema indien block niet werkt: Dipidolor /morfine IV gevolgd door IM/SC (niet bij ingrepen in daghospitaalsetting) volgens pijnschema. Contramal indien contra-indicaties voor morfine of Dipidolor. Pijnpompen op de PAZA: Naropin 0.2% o Elastomeer: Continu: 5 ml/u (CDC) Bolus only: 5 ml/30 minuten o Elektronische pomp: 5 ml/30 min. Postoperatief op de afdeling aandachtspunten bij patiënt met ISB single shot: o geef (verpleegkundige) de patiënt een informatiefolder met aandachtspunten i.v.m. ISB en pijn. o het block wordt meestal uitgevoerd met een langwerkend lokaal anestheticum (Naropin 0.5%) waarbij de werkingsduur kan variëren van 6 tot 24 uur. Soms gebruiken we een kortwerkend lokaal anestheticum (Linisol 1 à 2% of Scandicaïne 1%) indien motoriek snel moet geëvalueerd worden of bij patiënten met respiratoire beperkingen (diafragmaparalyse). - bescherm het lidmaat tegen brandwonden door warm water (de patiënt zal dit niet voelen). Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 2

3 o o - ondersteuning van de arm is nodig (draagdoek) + relatieve hoogstand van de hand. analgesie wordt systematisch doorgegeven de eerste 24 à 48 uur (alle medicatie wordt zo snel als mogelijk geconverteerd naar perorale vorm). Soms zijn NSAID s niet toegelaten! (cfr. overzichtspagina schouderingrepen) indien het block begint uit te werken of de patiënt vermeldt pijn: test motoriek en sensibiliteit. Dipidolor /morfine IM/SC volgens pijnschema toedienen, tenzij de patiënt gepland is in daghospitaalsetting, in dat geval kan je Contramal voorzien. aandachtspunten bij patiënt met ISB en elastomeerpomp: o geef de patiënt (verpleegkundige) een informatiefolder met aandachtspunten i.v.m. ISB en pijn + informatie over de elastomeerpomp + informatie over het verwijderen van de katheter. o het block wordt meestal uitgevoerd met een langwerkend lokaal anestheticum (Naropin 0.5%) waarbij de werkingsduur kan variëren van 6 tot 24 uur. Soms gebruiken we een kortwerkend lokaal anestheticum (Linisol 1 à 2% of Scandicaïne 1%) indien motoriek snel moet geëvalueerd worden of bij patiënten met respiratoire beperkingen (diafragmaparalyse). - bescherm het lidmaat tegen brandwonden door warm water. (de patiënt zal dit niet voelen) - ondersteuning van de arm is nodig (draagdoek) + relatieve hoogstand van de hand. o analgesie wordt systematisch doorgegeven de eerste 24 à 48 uur (alle medicatie wordt zo snel als mogelijk geconverteerd naar perorale vorm). Soms zijn NSAID s niet toegelaten! (cfr. overzichtspagina schouderingrepen) o indien het block begint uit te werken kan je ook motoriek en sensibiliteit testen; deze zullen uiteraard zolang de pomp effectief is gestoord blijven. o indien het block begint uit te werken (na het verwijderen van de catheter) of onvoldoende werkt (katheter zit misschien niet goed meer) is het toegelaten om Dipidolor /morfine IM/SC volgens pijnschema toe te dienen, tenzij de patiënt gepland naar huis gaat, in dat geval kan je Contramal voorzien. o indien de patiënt pijn heeft test je het block; indien onvoldoende kan je opladen met Linisol 1 à 2% 5 ml. Het block wordt opnieuw geëvalueerd na 10 à 20 minuten; indien geen effect dien je de catheter te verwijderen en IM/SC medicatie toe te dienen. o patiënten kunnen het ziekenhuis verlaten met een goed-werkende elastomeerpomp, nadat de pomp terug werd opgevuld met Naropin door de anesthesist. De katheter kan verwijderd worden door de patiënt of door de huisarts. aandachtspunten bij patiënt met ISB en elektronische pomp: o geef (verpleegkundige) de patiënt een informatiepapier met aandachtspunten i.v.m. ISB en pijn. o een elektronische pomp wordt voorzien bij patiënten die langere tijd opgenomen worden. o het block werd uitgevoerd met een langwerkend lokaal anestheticum, gevolgd door een continue toediening van lokaal anesthetica via elastomeerpomp. - bescherm het lidmaat tegen brandwonden door warmte. (de patiënt zal dit niet voelen) - ondersteuning van de arm is nodig (draagdoek). o analgesie wordt systematisch doorgegeven de eerste 24 à 48 uur (alle medicatie wordt zo snel als mogelijk geconverteerd naar perorale vorm). Soms zijn NSAID s niet toegelaten! (cfr. overzichtspagina schouderingrepen) o indien het block begint uit te werken kan je ook motoriek en sensibiliteit testen, deze zullen uiteraard zolang de pomp loopt gestoord blijven. o indien het block begint uit te werken (na het verwijderen) of onvoldoende werkt (katheter zit misschien niet goed meer) is het toegelaten om Dipidolor /morfine IM/SC volgens pijnschema toe te dienen, tenzij de patiënt gepland naar huis gaat, in dat geval kan je Contramal voorzien. Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 3

4 o o indien de patiënt pijn heeft test je het block; indien onvoldoende kan je opladen met Linisol 1 à 2% 5 ml. Het block wordt opnieuw geëvalueerd na 10 à 20 minuten; indien geen effect dien je de catheter te verwijderen en IM/SC medicatie toe te dienen. na het verwijderen van de katheter dien je waarschijnlijk Dipidolor /morfine IM/SC volgens pijnschema toe te dienen. aandachtspunten bij patiënt na algemene anesthesie: o analgesie wordt systematisch doorgegeven de eerste 24 à 48 uur (alle medicatie wordt zo snel als mogelijk geconverteerd naar perorale vorm). Soms zijn NSAID s niet toegelaten! (cfr. overzichtspagina schouderingrepen) o waarschijnlijk is Dipidolor /morfine IM/SC volgens pijnschema noodzakelijk, tenzij de patiënt gepland is in daghospitaalsetting, in dat geval kan je Contramal voorzien. Andere medicatie in het algemeen na schouderheelkunde: o Anticoagulantia: Asaflow : gewoon continueren. Plavix, half-therapeutische of therapeutische dosis LMWH zijn toegelaten na een ISB indien de punctie atraumatisch was. o Cardiale en andere medicatie: Alle medicatie wordt in de perioperatieve periode gecontinueerd. o Reuma medicatie Alle medicatie wordt in de perioperatieve periode gecontinueerd. o Hemofilie medicatie Alle medicatie wordt in de perioperatieve periode gecontinueerd volgens voorschrift van de collega s van bloedings- en vaatziekten. Ontslag o Indien de motorische of de sensibele functie van de arm door locoregionale anesthesie gestoord is: Geef uitleg over bescherming van het verdoofde lidmaat. o Zorg voor een voorschrift voor analgetica (orthopedie). o Zorg voor de correcte ontslagpapieren met verdere informatie. Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 4

5 Overzicht ingrepen Ingreep OK- Duur Voorkeurtechniek PCA nuttig Duur PCA Daghospitaal mogelijk One night Meerdere dagen Antibiotica Strandstoel SS Zijlig ZL NSAID** Clexane A'scopische needling calcificaties 1u30 AA nee neen ja nee ZL Nee zo nodig A'scopische decompressie + AC resectie 1u30 AA + ISB ja 2d ja nee ZL Ja zo nodig A scopische decompressie 1u AA + ISB ja 2d ja nee ZL Ja zo nodig A'scopische cuffhechting 2u AA + ISB ja 2d ja 1 shot ZL Nee zo nodig A scopische debridement cuffscheur 1U AA + ISB ja 2d ja nee ZL Ja zo nodig A'scopische arthrolyse 1u AA + ISB ja 2d ja nee ZL Ja zo nodig A'scopische synovectomie 1u AA + ISB ja 2d ja nee ZL Ja zo nodig A'scopische bicepstenotomie 45' AA + ISB ja 2d ja nee ZL ja zo nodig A'scopische stabilisatie (ant of post) 2u AA + ISB ja 2d ja 1 shot ZL Nee zo nodig Totale Schouderprothese / hemiprothese 2u30 AA + ISB ja 2d ja 24u SS Nee ja Revisie schouderprothese 3u30 AA + ISB ja 3d ja geen bij inductie, SS nee ja nadien 48u Reversed schouderprothese 2u30 AA + ISB ja 3d ja 48u SS Nee ja VOS schouderprothese 3u AA + ISB ja 3d ja 24u SS Ja ja Open cuffhechting 1u30 AA + ISB ja 2d ja ja 1 shot SS Nee zo nodig Open decompressie 45' AA + ISB ja 2d ja 1 shot SS Nee zo nodig Open AC resectie 45' AA + ISB ja 2d ja 1 shot SS Ja zo nodig Open capsular shift / open Bankart 2u AA + ISB ja 2d ja ja 1 shot SS Nee zo nodig Open Latarjet 2u AA + ISB ja 2d ja ja 1 shot SS Nee zo nodig Weaver and Dunn 1u30 AA + ISB ja 2d ja 1 shot SS Nee zo nodig Latissimus dorsi transfer 2u30 AA + ISB ja 2d ja 24u ZL Nee zo nodig Pectoralis major transfer 1u30 AA + ISB ja 2d ja 1 shot SS Nee zo nodig VOS humerus 1u30 AA + ISB Evt neen ja 1 shot SS Ja zo nodig VOS clavicula 1u AA + ISB neen neen ja 1 shot SS Ja zo nodig ** vraag na indien je twijfelt Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 5

6 Postoperatieve analgesie op de afdeling schouderheelkunde: oranje: taak anesthesist of apt-verpleegkundige Geef systematisch Perfusalgan en NSAID's* (aangepast aan gewicht) en schrap indien contraindicaties VAS > 3 algemene anesthesie interscalenusblock single shot interscalenus block catheter daghospitaal opname test block** test block** geen of onvoldoende block geen of onvoldoende block Contramal IV éénmalig (geen Dipidolor /morfine) Dipidolor IM /morfine SC opname daghospitaal geef Linisol 1% 5 ml via catheter (na aspiratie): controle na 10 à 20 minuten Dipidolor IM /morfine SC Contramal IV éénmalig (geen Dipidolor /morfine) voldoende block en pijnvrij block nog steeds onvoldoende, doch er is reeds betere analgesie onvoldoende block: verwijder catheter geef 2de bolus Linisol 1% 5 ml via catheter (na aspiratie): controle na 10 à 20 minuten opname daghospitaal Dipidolor IM /morfine SC Contramal IV éénmalig (geen dipidolor/morfine * cfr. schema schouderingrepen Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 6

7 Standing order pijn op de PAZA: paza-verpleegkundige of apt-verpleegkundige kan dit schema autonoom volgen Kijk na of Perfusalgan en NSAID's* (aangepast aan gewicht) toegediend werd peroperatief: indien niet toegediend en geen contra-indicaties : dien Perfusalgan en/of Taradyl toe VAS > 3 algemene anesthesie interscalenusblock single shot interscalenus block catheter test block** test block** daghospitaal opname geen of onvoldoende block geen of onvoldoende block Geef 1 à 2 mg Dipidolor IV of morfine IV Geef een bolus Contramal IV Dipidolor IV-IM / morfine IV-SC opname daghospitaal Geef 1 à 2 mg Dipidolor IV of Morfine IV als overbrugging Geef Linisol 1% 5 ml via catheter (na aspiratie): controle na 10 minuten Dipidolor IV-IM /morfine IV-SC Geef 1 à 2 mg Dipidolor of morfine IV Geef een bolus Contramal IV ) voldoende block en pijnvrij block nog steeds onvoldoende, doch er is reeds betere analgesie onvoldoende block: verwijder catheter geef 2de bolus Linisol 1% 5 ml via catheter (na aspiratie): controle na 10 minuten opname daghospitaal Dipidolor IM /morfine SC Contramal IV éénmalig (geen dipidolor/morfine Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 7

8 Standing order ontslag op de PAZA naar de afdeling na schouderheelkunde Wakker Pijnvrij (VAS < 3) Respiratoir stabiel Hemodynamisch stabiel Verband en positie Pijnpomp EMV en PCAformulier is wakker is wakker bij aanspreken VAS < 3 saturatie > 96% max 3 l zuurstof via neusbril stabiel hartritme bloeddruk vergelijkbaar met preop waarde droog verband Fowler-positie connecteren met catheter aangeschakeld correcte instellingen checkbox aangekruist op anesthesiefiche PAZA-verpleegkundige kan autonoom beslissen tot ontslag naar de afdeling Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 8

9 Therapie van problemen en complicaties tijdens therapie met ISB Pijn behandel volgens schema Tintelingen, voosheid, gevoelloosheid en gestoorde motoriek dit is een normaal gevolg van de therapie zo de patiënt dit lastig vindt kan u de pompsnelheid reduceren of de pomp stoppen (elastomeerpomp kan u stoppen door de klem te sluiten) Ademhalingsproblemen denk aan block van de N. Phrenicus (van belang bij patiënten met COPD) Indien klinisch last: kortademig, slechte saturatie geef extra zuurstof zet patiënt in Fowler-positie stop of reduceer pomp contacteer anesthesie zo erge last: maakt evt. een RX thorax: hoogstand diafragma Metaalsmaak in de mond, voosheid rond de mond en oorsuizen Zwelling in de hals Heesheid Syndroom van Horner denk aan toxiciteit stop pomp onmiddellijk observeer en contacteer anesthesie hematoom of zwelling door infusie lokaal anesthetica Observeer en bij toename stop de pomp en contacteer de anesthesist kan voorkomen door de therapie contacteer anesthesie indien symptoom persisteert na het verwijderen van de pomp Loskomen van één van de connectiestukken of verband indien vermoeden van verlies steriliteit: verwijder catheter Lege elastomeerpomp vul pomp met Naropin 0.2% Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 9

10 At home therapie van een ISB-catheter met elastomeerpomp na verblijf op daghospitaal of one-night At home therapie met ISB patiënt is comfortabel met ISB VAS<30 met ISB-paracetamol en NSAID lage dosis opiaat volstaat alle andere ontslagcriteria zijn voldaan patiënt verstaat het concept van thuistherapie patiënt heeft een begeleider tijdens de therapie en een huisarts overloop de mogelijke complicaties patiënt weet wie hij bij problemen kan contacteren zorg voor de nodige administratie voorschrift voor escape-pijnmedicatie informatie-brochures maak afspraken voor het verwijderen van de catheter (ofwel via huisarts, thuisverpleegkundige) ofwel indien patiënt dit kan en wil doen leg hem uit wat hij kan verwachten is de elastomeerpomp nog voldoende gevuld, zo nodig contacteer je anesthesie om deze opnieuw te vullen Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 10

11 Verwijderen van de ISB-katheter De ISB-katheter kan verwijderd worden tijdens de hospitalisatie of thuis. Gebruik Alcogel Verwijder het verband Trek de katheter uit (er mag absoluut geen weerstand zijn bij het verwijderen hiervan) Ontsmet en kleef een Mepore op het insteekpunt Leg uit dat het nog enkele uren kan duren alvorens de sensomotorische functie zal herstellen. Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 11

12 Elastomeerpomp info A. Wat: Continue toediening van lokaal anesthetica via een catheter die zich nabij een zenuw of plexus bevindt met behulp van een elastomeerpomp. Het Folfusor -systeem van de firma Baxter, dat wij gebruiken heeft een capaciteit van 300 ml en infundeert aan 5.2 ml/u, waardoor dus een therapie van 40 uur mogelijk is. De Folfusor kan na vulling eventueel voor een tweede therapie gevuld worden met lokaal anesthetica, doch dit wordt niet aanbevolen door de firma (debiet zal theoretisch verminderen). Dit systeem is terugbetaald voor daghospitaalsetting. (dus aanrekenen indien van toepassing) Er is een elastomeerpomp met bolusfunctie ter beschikking. Deze pomp heeft hetzelfde volume. De basal rate kan ingesteld worden aan 5 ml/h. Bovendien kan er nog 5 ml toegediend worden. (wordt altijd aangerekend) Aandachtspunten: Het vraagt behoorlijk wat kracht om deze peer in te duwen en om een volume van 5 ml toe te dienen moet de peer volledig leeggedrukt worden. (gebruik dit systeem dus niet bij een frêle dame van 85 jaar) Er is geen lock-out! (elk half uur kan de patiënt zich 5 ml LA toedienen. o Leg dus goed aan de patiënt uit dat de patiënt alleen maar mag duwen in geval pijn. o Indien de pijn niet verlicht na 2 keer drukken binnen het uur dan zal de catheter waarschijnlijk niet meer correct zitten en dient de catheter verwijderd te worden. Deze pomp wordt terugbetaald (dus aanrekenen op het rekeningblad) ook voor patiënten die opgenomen zijn. B. Voordelen: o o o Vermijden van systemische analgetica met alle mogelijke nevenwerkingen (vb. opiaten met nausea, braken, duizeligheid en ademhalingsdepressie, ). Mogelijkheid om de patiënt thuis te behandelen met snelle re-integratie in het gezin. o reductie hospitalisatieduur met behoud van kwaliteit van analgesie Vermijden van elektronische pompen met zijn nadelen belangrijke kost voor aankoop pompen met blijvende kost van disposable systeem geen autonomie van de patiënt t.g.v. een log systeem dat afhankelijk is van batterijen. geen elektronica met mogelijks technische problemen C. Werkingsprincipe: Elastisch materiaal wilt na uitrekking terugveren. Zoals een ballon die, na vulling en als de uitstroomopening is geopend, vanzelf leegloopt. Een elastomeerpomp bevat ook een soort ballon die gevuld is met medicatie en deze door de toedieningslijn stuwt als die open is. Aan het uiteinde van de toedieningslijn bevindt zich een kunststof gedeelte: de flowrestrictor, die regelt hoe snel de medicatie doorstroomt. Op deze manier wordt de medicatie gedurende een vooraf bepaalde periode met de juiste constante of variabele snelheid toegediend. D. Onderdelen: Ballon bestaat uit polypropyleen en is LATEXVRIJ. Luer-lock-systeem om lokaal anesthetica in te spuiten (zie hoger). Klem om het systeem tijdelijk af te sluiten moet extra bevestigd worden aan het systeem. Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 12

13 E. Vullen van de ballon: Gebruik Alcogel. Plaats een met lokaal anestheticum (STERIEL!) gevulde 50 cc spuit met luer-lockconnectie op de inlet. Gebruik dus GEEN NAALD om het systeem te vullen. Vul de ballon traag met in totaal 300 ml lokaal anestheticum. U ziet dat de ballon geleidelijk aan zal expanderen. De kracht nodig om de ballon te expanderen bij het begin(ongeveer 1 Bar) zal uiteraard groter zijn dan op het einde (ongeveer 0.5 Bar). U ziet dat de ballon geleidelijk aan opvult en in grootte en lengte toeneemt. De ballon zal dan ook geleidelijk zijn plaats innemen in de plastiek beschermhuls. Door een antirefluxklep zal het volume lokaal anestheticum ook in de ballon blijven. Na het vullen van de ballon wordt het afsluitdopje op het luer-lock systeem geschroefd, wat steriliteit garandeert. F. Enkele opm.: Het volume lokaal anestheticum dat toegediend wordt, wordt bepaald door: o de hoogte van het reservoir t.o.v. de hals (te laag minder volume toegediend): dus fixeren van de pomp aan de draagdoek. o de omgevings- en huidtemperatuur. Er kan een afwijking zijn van 10%, ttz. er kan een variatie tussen 4.5 à 5.7 ml/u zijn Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 13

14 Flow instellen drukknop Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 14

15 Infobrochures Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 15

16 Informatie voor de patiënt preoperatief voor een schouderingreep Geachte heer/mevrouw, Binnenkort dient u een schouderingreep te ondergaan. Een medewerker van de preoperatieve consultatie zal de meest aangewezen anesthesie-techniek met u bespreken. We houden rekening met heel wat factoren, zoals uw gezondheidstoestand, uw medicatie, uw eigen voorkeur voor een bepaalde manier van anesthesie, maar ook met de voorkeur van de chirurg, die oa. bepaald wordt door de positionering van de patiënt tijdens de ingreep. Er zijn verschillende technieken die we als anesthesist kunnen toepassen: Algemene anesthesie. Dit is een volledige verdoving. Eerst en vooral wordt er een infuus geplaatst. Vervolgens meet men uw bloeddruk en legt men zuurstof-saturatie-meter en hartritme-meter (ECG) aan. Tijdens het starten van de narcose wordt u een masker voorgehouden, waaruit zuivere zuurstof komt. Daarna dient de anesthesist medicatie toe waarvan u zal in slaap vallen. Onmiddellijk na de ingreep wordt u wakker gemaakt en krijgt u zo nodig pijnmedicatie via het infuus. Algemene anesthesie met een interscaleen block Eerst en vooral wordt er een infuus geplaatst, langs waar u steeds een kalmerend middel toegediend krijgt. U zal tijdens het prikken van het interscaleen block rustig worden of zelfs in slaap vallen. Hartritme-meter, zuurstof-saturatie-meter en bloeddrukmeter worden aangelegd en u krijgt extra zuurstof via een neusbril. De zenuwen die uw schouder bezenuwen worden opgezocht met een zenuwstimulator en echografie en vervolgens verdoofd. Dit gebeurt geruime tijd voor het starten van de ingreep. Na het prikken dient u te wachten alvorens u naar de operatiezaal gebracht wordt, omdat het toch wat tijd neemt alvorens de verdoving goed werkt. Eenmaal in de operatiezaal aangekomen wordt u klaargemaakt voor de operatie (aanleggen van hartritme-meter, zuurstof-saturatie-meter en bloeddrukmeter). U wordt in de operatiezaal volledig in slaap gedaan en wordt wakker gemaakt onmiddellijk na de ingreep. Na de ingreep krijgt u zo nodig pijnmedicatie via het infuus. Dankzij het interscaleen block zal u echter de eerste uren minder pijnmedicatie nodig hebben. Algemene anesthesie met een interscaleen block en katheter: De anesthesist kan beslissen (afhankelijk van de uitgebreidheid van de ingreep) om een dun buisje achter te laten rond de zenuwen in de hals, die de arm bezenuwen. Deze katheter kunnen we gebruiken voor pijntherapie na de operatie. Zolang de katheter ter plaatse blijft heeft u minder pijnmedicatie nodig. Na één tot meerdere dagen zal het buisje verwijderd worden. Interscaleenblock met of zonder katheter: In sommige omstandigheden kunnen we uw adviseren om enkel een interscalenusblock te gebruiken als anesthesietechniek. U zal dus wakker blijven tijdens de ingreep, maar om uw comfort te verhogen dienen we een extra middel toe, waardoor u rustig zal worden tijdens de ingreep. Na de ingreep verblijft u nog even in de uitslaapruimte. Als uw gezondheidstoestand terug gestabiliseerd is wordt u in principe terug naar de afdeling gebracht. Afhankelijk van de gekozen techniek is er ook een verschillende manier van pijntherapie na de ingreep, zoals u reeds hierboven kon lezen. U krijgt steeds een standaardschema van pijnmedicatie, om de pijn op tijd te onderdrukken. Indien u toch nog teveel pijn ervaart, kan er nog steeds aanvullende pijnmedicatie gegeven worden. Op regelmatige tijdstippen zal de verpleegkundige uw pijn, bloeddruk, hartritme, temperatuur, gevoel en bloedcirculatie controleren. Er zal tevens een infuus geplaatst zijn in uw arm om u van de nodige vochttoediening en eventuele pijnmedicatie te voorzien. We wensen u veel succes bij uw ingreep en een spoedig herstel Het anesthesie-team Pellenberg Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 16

17 Informatie voor de patiënt postoperatief na een interscaleen block (single shot): Geachte heer/mevrouw, U hebt nu een ingreep ondergaan aan de schouder. Uw anesthesist heeft een interscalenus block geplaatst. Dit block zal na enkele uren uitgewerkt zijn. Wanneer uw arm verdoofd is: Is er krachtverlies en voelt u tintelingen Hebt u geen gevoel in de arm en zal u ook geen warmte voelen. U mag dus zeker uw arm niet op een verwarmingselement plaatsen of wassen met heet water u voelt immers ook de hitte niet en er kunnen brandwonden ontstaan. Uw arm wordt beschermd o.a. door een draagdoek of een speciaal verband Wanneer er geen katheter met pijnpomp achtergelaten werd nabij de zenuwen, zal de verdoving uitgewerkt zijn 6 à 24 uur. U kan dan pijn beginnen te voelen. Uitzonderlijk kan er een zwelling optreden op de plaats waar de pijnverdoving werd geprikt. Dit kan te wijten zijn aan een bloeduitstorting. Wanneer deze zwelling toeneemt, neemt u best contact op met de anesthesist. Indien u opgenomen bent vraagt u aan de verpleegkundige extra pijnverdoving, die werd voorgeschreven. Indien u al thuis bent, bv. na een dagopname, dan kan u de volgende extra pijnverdoving nemen: Paracetamol mg om de 6u startend vanaf uur Ibuprofen mg om de 8 uur startend vanaf uur Contramal retard mg om de 12 uur, startend vanaf uur zo nodig kan u nog extra Tradonal odis mg extra nemen om de 6 uur startend vanaf uur Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 17

18 Informatie voor de patiënt postoperatief na een interscaleen block met catheter (ZH): Geachte heer/mevrouw, U hebt nu een schouderingreep ondergaan. Uw anesthesist heeft een interscaleen block geplaatst en een katheter geplaatst nabij de zenuwen. 1. Gevoelloosheid, tintelingen, voosheid en verminderde beweeglijkheid in de schouder kan voorkomen bij een regionale pijnverdoving. Dit verdwijnt spontaan na verwijderen van de pijnpomp. Wanneer u zich ongerust maakt, kan u het kathetertje tijdelijk afklemmen met de klem. Wanneer u echter terug pijn begint te voelen is het beter de pomp weer aan te schakelen, door de klem terug te openen. Zo deze tintelingen en voosheid blijven bestaan na verwijderen van de pijnpomp, neemt u best contact op met de anesthesist. 2. Bovendien voelt u ook geen warmte ter hoogte van de arm. U mag dus zeker uw arm niet op een verwarmingselement plaatsen of wassen met heet water u voelt immers ook de hitte niet en er kunnen brandwonden ontstaan. 3. Wanneer een grote hoeveelheid van het lokaal verdovend middel in de bloedbaan terecht komt, kunnen er zich tekens van toxiciteit voordoen, d.w.z. een metaalsmaak in de mond, voosheid rond de mond en oorsuizen. Wanneer u dit opmerkt moet u onmiddellijk de verpleegkundige verwittigen. 4. Uitzonderlijk kan er een zwelling optreden op de plaats waar de pijnverdoving werd geprikt. Dit kan te wijten zijn aan een bloeduitstorting. Wanneer deze zwelling toeneemt, neemt u best contact op met de verpleegkundige. 5. Wanneer u zich plots kortademig voelt, het gevoel heeft dat u niet meer diep kan doorademen of een gevoel van lucht tekort, blijft u best in halfzittende houding zitten en klemt u het kathetertje af met de klem. Neem contact op met de verpleegkundige. 6. Heesheid na de operatie kan een gevolg zijn van de pijnverdoving die bij u in de hals werd geplaatst. Maak u niet ongerust. U hoeft de pomp niet stop te zetten. Deze heesheid verdwijnt meestal spontaan na het verwijderen van de pijnpomp. Zo dit niet het geval is neemt u contact op met de verpleegkundige. 7. Een Hornersyndroom, d.w.z. een uitpuilend oog, afhangend ooglid en een verwijde pupil aan de zijde waar de pijnverdoving werd geplaatst, kan optreden bij dit soort van verdoving. Maak u geen zorgen. Dit verdwijnt meestal spontaan na het verwijderen van de pijnpomp. Zo dit niet het geval is neemt u contact op met de verpleegkundige. 8. U vermijdt best bruuske beweging met uw hoofd en hals, alsook tractie op het kathetertje waarop de pijnpomp is aangesloten. Zoniet bestaat het gevaar dat het kathetertje verplaatst en de pijnverdoving onvoldoende werkt of er andere complicaties optreden. Wanneer u denkt dat het kathetertje is verplaatst neemt u best contact op met de verpleegkundige. Ook wanneer het kathetertje loskomt van de pijnpomp neemt u contact op met de verpleegkundige. 9. Deze pijnverdoving via de pijnpomp kan voldoende zijn voor pijnbestrijding na schouderchirurgie. Sommige mensen voelen echter nog blijvende pijn. Dit wil niet zeggen dat de pomp niet werkt, dit kan wel een teken zijn dat bijkomende pijnverdoving, via tabletten (vb. paracetamol, Brufen,...) noodzakelijk is. Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 18

19 Dit zijn een hele reeks bemerkingen en raadgevingen. Het is niet gezegd dat deze zullen optreden na elke pijnverdoving! Sommige van deze problemen komen HEEL uitzonderlijk voor. We willen u echter wel grondig informeren zodat u weet wat er moet gebeuren als u één van deze dingen opmerkt. Deze katheter wordt verwijderd voor u naar huis vertrekt. De verdoving zal uitgewerkt zijn na 6 à 12 uur. U kan dus pijn beginnen te voelen na enkele uren. Indien u al thuis bent dan kan u de volgende extra pijnverdoving nemen: Paracetamol mg om de 6u startend vanaf uur Ibuprofen mg om de 8 uur startend vanaf uur Contramal retard mg om de 12 uur, startend vanaf uur zo nodig kan u nog extra Tradonal odis mg extra nemen om de 6 uur startend vanaf uur Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 19

20 Informatie voor de patiënt postoperatief na een interscaleen block met catheter home): Geachte heer/mevrouw, U hebt nu een schouderingreep ondergaan. Uw anesthesist heeft een interscaleen block geplaatst en een katheter geplaatst nabij de zenuwen. Via het pijnpompje wordt medicatie toegediend waardoor uw schouder en arm verdoofd blijven. Dit pijnpompje zal bijgevuld worden voor u het ziekenhuis verlaat. 1. Gevoelloosheid, tintelingen, voosheid en verminderde beweeglijkheid in de schouder kan voorkomen bij een regionale pijnverdoving. Deze verdwijnt spontaan na verwijderen van de pijnpomp. Wanneer u zich ongerust maakt, kan u het kathetertje tijdelijk afklemmen met de klem. Wanneer u echter terug pijn begint te voelen is het beter de pomp weer aan te schakelen, door de klem terug te openen. Zo deze tintelingen en voosheid blijven bestaan na verwijderen van de pijnpomp, neemt u best contact op met de anesthesist. Bovendien voelt u ook geen warmte ter hoogte van de arm. U mag dus zeker uw arm niet op een verwarmingselement plaatsen of wassen met heet water u voelt immers ook de hitte niet en er kunnen brandwonden ontstaan. 2. Wanneer een grote hoeveelheid van het lokaal verdovend middel in de bloedbaan terecht komt, kunnen er zich tekens van toxiciteit voordoen, d.w.z. een metaalsmaak in de mond, voosheid rond de mond en oorsuizen. Wanneer u dit opmerkt moet u onmiddellijk de anesthesist verwittigen 3. Uitzonderlijk kan er een zwelling optreden op de plaats waar de pijnverdoving werd geprikt. Dit kan te wijten zijn aan een bloeduitstorting. Wanneer deze zwelling toeneemt, neemt u best contact op met de anesthesist. 4. Wanneer u zich plots kortademig voelt, het gevoel heeft dat u niet meer diep kan doorademen of een gevoel van lucht tekort, blijft u best in halfzittende houding zitten en klemt u het kathetertje af met de klem. Neem contact op met de anesthesist. 5. Heesheid na de operatie kan een gevolg zijn van de pijnverdoving die bij u in de hals werd geplaatst. Maak u niet ongerust. U hoeft de pomp niet stop te zetten. Deze heesheid verdwijnt meestal spontaan na het verwijderen van de pijnpomp. Zo dit niet het geval is neemt u contact op met de anesthesist. 6. Een Hornersyndroom, d.w.z. een uitpuilend oog, afhangend ooglid en een verwijde pupil aan de zijde waar de pijnverdoving werd geplaatst, kan optreden bij dit soort van verdoving. Maak u geen zorgen. Dit probleem verdwijnt meestal spontaan na het verwijderen van de pijnpomp. Zo dit niet het geval is neemt u contact op met de anesthesist. 7. U vermijdt best bruuske beweging met uw hoofd en hals, alsook tractie op het kathetertje waarop de pijnpomp is aangesloten. Zoniet bestaat het gevaar dat het kathetertje verplaatst en de pijnverdoving niet voldoende werkt of er andere complicaties optreden. Wanneer u denkt dat het kathetertje is verplaatst neemt u best contact op met de verpleegkundige. Ook wanneer het kathetertje loskomt van de pijnpomp neemt u contact op met de anesthesist. 8. Ook al kan u de arm bewegen, u mag geen gemotoriseerd voertuig besturen zolang u de pijnpomp heeft. U bent dan niet verzekerd zo er zich een ongeval zou voordoen. 9. Het is belangrijk dat de elastomeerballon steeds op de correcte hoogte (bij voorkeur in de nabijheid van de schouder) gehouden wordt. Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 20

21 Dit zijn een hele reeks bemerkingen en raadgevingen. Het is niet gezegd dat deze zullen optreden na elke pijnverdoving! Sommige van deze problemen komen HEEL uitzonderlijk voor. We willen u echter wel grondig informeren zodat u weet wat er moet gebeuren als u één van deze dingen opmerkt. U belt op het telefoonnummer 016/ U kan hier dag en nacht terecht. U wordt doorverbonden met een anesthesist die vertrouwd is met deze techniek van pijnverdoving. Deze pijnverdoving via de pijnpomp kan voldoende zijn voor pijnbestrijding na schouderchirurgie. Sommige mensen voelen echter nog blijvende pijn. Dit wil niet zeggen dat de pomp niet werkt, dit kan wel een teken zijn dat bijkomende pijnverdoving, via tabletten (vb. paracetamol, brufen,...) noodzakelijk is. De catheter in de hals kan u zelf verwijderen. Dit is uitermate gemakkelijk en eigenlijk zonder gevaar (zo u dit wenst kan u altijd uw huisarts hiervoor contacteren). U kan deze catheter verwijderen indien de pijnpomp leeg is. Verwijder het verband Trek lichtjes aan het buisje dit buisje moet er heel vlot uitkomen. Indien niet contacteer je de anesthesist via telnr. 016/ Indien thuis bent dan kan u zo nodig de volgende extra pijnverdoving nemen: Paracetamol mg om de 6u startend vanaf uur Ibuprofen mg om de 8 uur startend vanaf uur Contramal retard mg om de 12 uur, startend vanaf uur zo nodig kan u nog extra Tradonal odis mg extra nemen om de 6 uur startend vanaf uur Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 21

22 Informatie voor de patiënt postoperatief met een elastomeerpomp continue flow: Geachte heer/mevrouw, Uw anesthesist heeft een elastomeerpomp voorzien. Graag vragen we aandacht voor enkele aandachtspunten: De elastomeerpomp zelf maakt best geen contact met de huid en ligt ofwel naast u in bed ofwel naast u in de zetel. De elastomeerpomp moet geleidelijk aan ledigen leeg ½ leeg vol flowrestrictor Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 22

23 Informatie voor de patiënt postoperatief met een elastomeerpomp met drukknop: Geachte heer/mevrouw, Uw anesthesist heeft een elastomeerpomp voorzien met drukknop. Graag vragen we aandacht voor enkele aandachtspunten: De elastomeerpomp maakt best geen contact met de huid en ligt ofwel naast u in bed ofwel naast u in de zetel. De elastomeerpomp moet geleidelijk aan ledigen volgens het aantal keer dat u duwt Indien u pijn begint te voelen kan u duwen op de drukknop. Let op: het induwen van deze drukknop vraagt veel kracht. Indien u schouder en arm voldoende verdoofd is en indien u geen pijn hebt dient u uiteraard niet te duwen... integendeel teveel duwen is gevaarlijk. Indien u na twee keer duwen geen duidelijke verbetering hebt van de pijn dan is de catheter waarschijnlijk verschoven en ligt niet meer op de correcte plaats. U kan dan best de catheter verwijderen. Het reservoir is pas gevuld na 30 minuten met 5 ml. Indien u reeds na 15 minuten duwt krijgt u ook maar de helft van het verdovingsprodukt. Als pijnstiller gebruikt u dan de medicatie die voorgeschreven werd. klem drukknop flowrestrictor Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 23

24 Info voor het verwijderen van de ISB-catheter De katheter kan verwijderd worden tijdens de hospitalisatie of thuis. U kan dit zelf op een veilige manier doen of indien u dit wenst kan u contact opnemen met je huisarts. Was je handen. Verwijder het verband. Trek de katheter uit o er mag absoluut geen weerstand zijn bij het verwijderen hiervan en mag geen pijn veroorzaken. o eigenlijk kan je het een beetje vergelijken met het verwijderen van het infuus uit een ader, zoals op de afdeling gebeurde tijdens je verblijf in het ziekenhuis. Ontsmet en kleef een verbandje op het insteekpunt Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 24

25 Geachte patiënt, Graag willen we van u weten hoe u uw anesthesie en de pijnverdoving ervaren hebt na de ingreep. We vragen ook om dit niet anoniem te doen, zodat we deze gegevens kunnen koppelen aan uw dossier. Met deze antwoorden willen we onze zorg evalueren en zo nodig aanpassen. Gelieve dit formulier terug te sturen naar: Dienst anesthesie ISB-evaluatie Weligerveld Pellenberg Adressogram Ik heb op voorhand voldoende informatie gehad over het interscalenusblock (de verdoving thv. de zenuwen in de hals) Helemaal waar Helemaal onwaar Ik had heel veel schrik voor het prikken in de hals Helemaal waar Helemaal onwaar Het prikken in de hals is goed meegevallen Helemaal waar Helemaal onwaar Ik kan me weinig herinneren van deze prik in de hals Helemaal waar Helemaal onwaar Hebt u een suggestie om dit prikken nog comfortabeler te maken: De pijnpomp werd op de afdeling verwijderd op om uur Ik ben met de pijnpomp naar huis gegaan: Ja- Neen - zo ja: ik heb de pijnpomp zelf verwijderd op om uur en zo ja: ik voelde me daar comfortabel bij: Ja - Neen De anesthesist heeft voor het ontslag de pijnpomp bijgevuld: Ja- Neen Ik heb voldoende informatie gehad over het interscalenusblock en de pijnpomp bij ontslag uit het ziekenhuis: Helemaal waar Helemaal onwaar Ik voelde me comfortabel om met de pijnpomp naar huis te gaan: Helemaal waar Helemaal onwaar Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 2 5

26 Hoe hebt u het verloop van het verblijf ondervonden na de ingreep: In de ontwaakzaal Bij aankomst op de kamer De eerste avond na de ingreep De eerste morgen na de ingreep De tweede avond na de ingreep De tweede morgen na de ingreep De derde avond na de ingreep Ik herinner me er niets meer van zet een kruisje /10 /10 /10 /10 Wat was uw pijnscore (0 = geen pijn 10 = de meest ondenkbare pijn)? /10 /10 /10 /10 /10 /10 /10 Hebt u voldoende pijnmedicatie gekregen (ziekenhuis)? Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Hebt u pijnmedicatie ingenomen (thuis)? Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Was de medicatie die u voorgeschreven werd voldoende Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen (thuis)? Had u een tintelend of slapend gevoel in de hand en/of Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen arm Vond u dit tintelend of slapend gevoel onaangenaam? Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Was u kortademig? Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Was u hees? Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Had u een uitpuilend oog, een afhangend ooglid of Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen verwijde pupil? Is het verband losgekomen? Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Hebt u gemerkt op een bepaald moment dat het cathetertje in de hals losgekomen was? Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Ja - Neen Hebt u nog verdere suggesties om de pijnverdoving na de ingreep nog te optimaliseren? Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 26

27 Pe lle nbe rg J. De Coster updat e : 1 3 / 1 1 / page : 27