Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

Transcriptie

1 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur september 2012 Afdeling Informatiemanagement

2

3 Inhoud Inhoud...1 Managementsamenvatting...2 Mogelijke quickstart...2 Vervolgstappen...2 Lange termijn...3 Inleiding...4 Definities en uitgangspunten...5 Definitie open data...5 Definitie data...6 Definitie metadata...6 Verschil tussen openbare data en open data...6 Distribueren of publiceren...7 Ontwikkelingen...9 Europese en wereldwijde ontwikkelingen...9 Landelijke/regionale ontwikkelingen...9 Ontwikkelingen binnen de gemeente...11 Maatschappelijke ontwikkelingen...12 Geschikte gegevens voor open data...14 Behoefte en doelgroepen...16 Bekende informatiebehoefte...16 Mogelijke doelgroepen...17 Bevindingen en mogelijke toekomstscenario s...18 Algemene bevindingen...18 Quickstartscenario...18 Vervolgstappen...19 Langetermijnscenario s...19 Financiële consequenties...20 Aandachtspunten...21 Beveiliging...21 Licenties...21 Grenzen privacywetgeving...21 Belangen overheid en burger vs. commerciële belangen...22 Overzicht bijlagen...23 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 1

4 Managementsamenvatting Naar aanleiding van motie 2 van 2011 Onderzoek Open Data Transparant Bestuur die raadsbreed is aangenomen op 3 februari 2011, is onderzoek gedaan naar gegevens die geschikt zijn om als open data te publiceren. Al snel tijdens het onderzoek bleek dat er al data van de gemeente opengesteld is. Daarnaast zijn er ontwikkelingen in zowel wet- en regelgeving als de maatschappij die de discussie of de gemeente data zou moeten openstellen feitelijk overbodig maakt. Wel is het zo dat de data die reeds opengesteld is, verspreid is over verschillende portalen (zie bijlage E). Ook bleek dat er steeds meer gewerkt wordt aan het op elkaar aan laten sluiten van verschillende gegevens, waardoor het steeds eenvoudiger wordt om data open te stellen. Om gefundeerde keuzes te kunnen maken welke gegevens de gemeente gaat openstellen is een inventarisatie gedaan van de relevante ontwikkelingen. Het is nu al mogelijk om zonder aanschaf van extra hardware en software relatief eenvoudig data open te stellen. Om dit op een verantwoorde wijze te doen, moet er altijd gecontroleerd worden of het openstellen van data niet strijdig is met bestaande wetgeving, zoals de Wet bescherming persoonsgegevens. Daarnaast zal data ook moeten worden voorzien van beschrijvende gegevens (metadata), zodat er naar specifieke data gezocht kan worden en het voor ontwikkelaars duidelijk is hoe ze de data kunnen gebruiken. Mogelijke quickstart Op korte termijn kan er begonnen worden met het maken van een portaalpagina op de eigen website van de gemeente. Hier kunnen verwijzingen naar de externe gegevensportalen (zie bijlage E) die nu al gebruikt worden, in één pagina verzameld worden. Om de pagina overzichtelijk en leesbaar te houden, zal er aandacht besteed moeten worden aan de opmaak van de pagina. Dit kost naar schatting hooguit enkele dagen. Daarnaast zou er van de geschikte gegevens genoemd in bijlage F, gegevensbestanden gemaakt kunnen worden die ook op de eigen website worden geplaatst en worden genoemd op de portaalpagina. Door de data te voorzien van kwalitatief goede metadata, kunnen ontwikkelaars de bestanden zelf opzoeken, inlezen en verwerken. Als de data ook aangemeld wordt bij een van de twee nationale opendataregisters, zijn ze ook landelijk vindbaar. Zolang de grootte van de databestanden beperkt blijft, is hier geen extra aanschaf voor nodig. Er zal wel tijd geïnvesteerd moeten worden in de metadata en de procesinrichting. Als de gegevensbestanden niet periodiek bijgewerkt worden, verouderen deze en worden ze minder bruikbaar. Tekstdocumenten zullen voorlopig gedistribueerd kunnen worden in hun huidige vorm. Er kan wel gekeken worden of de gemeente de gereedschappen in huis heeft om documenten meer in een webstructuur te distribueren, vergelijkbaar met wetten.overheid.nl en velsen.regelingenbank.nl. Vervolgstappen Zoals hierboven al aangegeven, moet ervoor gewaakt worden dat de opengestelde bestanden actueel blijven. Het is daarom wenselijk om een afdeling of functionaris Pagina 2 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

5 verantwoordelijk te stellen voor de regie op de gemeentelijke open data. Dit is ook de aanbeveling op data.overheid.nl. Daarnaast zou voor gegevens die nu niet geschikt zijn, een natuurlijk moment gekozen kunnen worden om de gegevens alsnog geschikt te maken. Hier zou vanuit dezelfde regiefunctie op toegezien kunnen worden. Ook verzoeken voor versneld openstellen van bepaalde gegevens en andere vragen over de gemeentelijke open data zouden vanuit deze regiefunctie beantwoord kunnen worden. Lange termijn Voor de lange termijn is het niet wenselijk dat elke overheidsinstantie op eigen initiatief en op een eigen manier data open gaat stellen. Daarnaast zal de distributie van gegevens verschuiven van bestanden naar webservices en open databases. Voor zowel de overheden als de ontwikkelaars is het wenselijk als de open data geüniformeerd en gecentraliseerd gaat worden. Tot hier een landelijk platform voor wordt ingericht, zou de gemeente kunnen samenwerken met andere overheden om data te uniformeren en centraal te distribueren. Hiervoor zou regionaal samenwerking gezocht kunnen worden, maar andere samenwerkingsverbanden zoals Dimpact en Dataland, zijn ook mogelijk. Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 3

6 Inleiding Naar aanleiding van motie 2 van 2011 Onderzoek Open Data Transparant Bestuur die raadsbreed is aangenomen op 3 februari 2011, is er onderzoek gedaan naar gegevens die mogelijk geschikt zijn om als open data te publiceren. Al tijdens de initiële fase van het onderzoek bleek dat het niet mogelijk was om deze vraag los te zien van ontwikkelingen in de maatschappij, Nederlandse wet- en regelgeving en Europese en wereldwijde ontwikkelingen. In dit rapport zijn ook de resultaten van gesprekken, zowel expliciet over dit onderzoek als in een breder kader over de informatievoorziening, met de diverse afdelingen verwerkt. Hierbij is niet alleen geprobeerd om een zo compleet mogelijk overzicht te geven van data die geschikt is om als open data beschikbaar te stellen, maar ook van data die de gemeente al via andere kanalen publiekelijk beschikbaar stelt. Dit om te voorkomen dat de gemeente onnodig tijd en geld investeert in het zelfstandig openstellen van data die al via andere kanalen opengesteld is. Om te bepalen welke data prioriteit moet krijgen om open te stellen, is een poging gedaan om in kaart te brengen welke informatiebehoefte er is bij de doelgroepen. Omdat het burgerpanel al ingeschakeld werd voor twee onderzoeken (gemeentelijke communicatie en bezuinigingen), is dit niet ingeschakeld voor dit onderzoek. Wel is geprobeerd om aan de hand van de resultaten van het onderzoek over de gemeentelijke communicatie een inschatting te maken van de behoefte onder de inwoners van de gemeente. Pieter Ouwerkerk Afdeling Informatiemanagement Pagina 4 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

7 Definities en uitgangspunten Om spraakverwarring te voorkomen, wordt hieronder uitgelegd welke definities gebruikt zijn tijdens het onderzoek. Definitie open data De twee meest gebruikte definities voor open data zijn te vinden op data.overheid.nl en LinkedGov.org. De eerste is ook genoemd in de motie. Belangrijkste verschil in de twee definities is dat in de definitie van LinkedGov expliciet benoemd is dat de data niet strijdig mag zijn met het recht op privacy of andere wetgeving en niet tot een persoon te herleiden mag zijn. Tijdens het onderzoek is uitgegaan van de (Nederlandse) definitie, zoals die staat op data.overheid.nl, waarbij het strijdig zijn met wetgeving en het recht op privacy als aandachtspunten zijn meegenomen. Definitie data.overheid.nl: Open data is overheidsinformatie die: verzameld is in het kader van de uitvoering van een publieke taak; gefinancierd is met publieke middelen voor de uitvoering van die taak; openbaar is op grond van de Wet openbaarheid van bestuur; bij voorkeur voldoet aan 'open standaarden'; bij voorkeur door een computer kan worden gelezen. Definitie LinkedGov.org: Open data is non-personally identifiable data produced by a public body in the course of its ordinary business, which has been released under an unrestricted licence (like the Open Government Licence). It is underpinned by the philosophy that data generated or collected by organisations in the public sector should belong to the taxpayers, wherever financially feasible and where releasing it won t violate any laws or rights to privacy (either for citizens or government staff). This definition will undoubtedly be refined by our community as LinkedGov grows and progresses. Officieuze vertaling: Open data is niet tot een persoon te herleiden informatie bijgehouden door een openbaar orgaan tijdens het uitvoeren van de reguliere bedrijfsprocessen die is uitgegeven onder een licentie zonder beperkingen (zoals de Open Government Licence). Uitgangspunt is de filosofie dat data gecreëerd of verzameld door organisaties in de publieke sector eigenlijk toebehoort aan de belastingbetalers, mits het financieel haalbaar is en zolang het niet in strijd is met enige wetgeving of recht op privacy (zowel voor burgers als publieke medewerkers). Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 5

8 Deze definitie zal ongetwijfeld worden verfijnd door onze gemeenschap als LinkedGov groeit en zich verder ontwikkelt. Definitie data Vaak wordt bij de term data alleen gedacht aan gestructureerde gegevens zoals die in een database staan. Bij open data gaat het om alle gegevens die de gemeente bijhoudt voor de uitvoering van haar publieke taken en die onder de Wet openbaarheid van bestuur valt. Daarom wordt in dit onderzoek de volgende, bredere definitie van data gebruikt. Data is een verzameling (digitale) gegevens die is opgebouwd uit één of meer van de volgende componenten: tekstdocumenten, tabellen, kaarten (ruimtelijke gegevens) en/of afbeeldingen. Bij voorkeur is data voorzien van beschrijvende gegevens (metadata). Definitie metadata De kortste definitie van het begrip metadata is data over data. De beschrijving op wikipedia ( geeft duidelijker aan wat er met metadata bedoeld wordt en wat het doel van metadata is: Metadata zijn gegevens die de karakteristieken van bepaalde gegevens beschrijven. Het zijn dus eigenlijk data over data. De metadata bij een bepaald document (de gegevens) kunnen bijvoorbeeld zijn: de auteur, de datum van schrijven, de uitgever, het aantal pagina's en de taal waarin de gegevens zijn opgesteld. Het expliciet opslaan van metadata bij de data waar het betrekking op heeft, heeft als voordeel dat de data makkelijker gevonden kan worden. Zo kan men in een zoekmachine die gebruik maakt van metadata bijvoorbeeld direct zoeken naar documenten geschreven door een bepaalde auteur. Met full text-zoeken, dus zonder gebruik te maken van metadata, is dit moeilijker doordat ieder document waarin de naam van de auteur voorkomt gevonden wordt. Dit kunnen er veel meer zijn dan de documenten die daadwerkelijk door de persoon geschreven zijn. Het nadeel van werken met metadata is dat metadata moet worden toegevoegd aan alle gegevens (documenten). Soms is dit eenvoudig automatisch te doen (zoals het bepalen van het aantal pagina's), maar vaak vereist dit werk dat nog niet goed zonder menselijke interventie uit te voeren is, zoals het extraheren van de naam van de auteur uit een tekstdocument, of het toewijzen van bepaalde trefwoorden. Verschil tussen openbare data en open data Hoewel de termen soms door elkaar worden gebruikt, is er verschil tussen openbare en open data. Alle data die de gemeente verzamelt en gebruikt en die onder de Wet openbaar bestuur valt, is openbaar. Dat betekent dat de burger, als deze daarom vraagt, toegang tot de data moet krijgen. Of de burger hiervoor direct terecht kan bij reeds door de overheid opengestelde gegevens, of op verzoek data toegestuurd krijgt, maakt voor het openbaar zijn van data niet uit. Er is sprake van open data als de Pagina 6 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

9 burger, zonder een verzoek daarvoor in te dienen bij de overheid, direct toegang tot de data kan krijgen. Hoewel openbare data niet altijd open data is, is open data dus wel altijd openbare data. Definitie app In de communicatie rond open data wordt vaak de term app (meervoud apps) gebruikt. Oorspronkelijk is het een afkorting van het Engelse woord application dat toepassing betekent, en waarmee elk computerprogramma mee bedoeld kon worden. In het kader van open data wordt in het algemeen de volgende definitie gebruikt: Een app is kleine applicatie (software) die je op je mobiele telefoon of tablet kunt installeren. In tegenstelling tot simpelweg browsen, zijn apps gemaakt voor een specifieke taak of set van informatie. Distribueren of publiceren Er wordt in dit document onderscheid gemaakt tussen distribueren en publiceren. Bij distribueren wordt (ruwe) data verspreid door verzending, klaargezet als bestanden voor download of als webservice. Bij publiceren wordt alleen een kaal eindproduct verspreid dat geen verdere intelligentie of gegevens bevat. Dit kan dus een publicatie in de krant zijn, maar ook een plaatje dat in een document of een website is verwerkt. Ter illustratie: Als onderstaande foto wordt afgedrukt of verzonden zonder beschrijvende gegevens, wordt de foto gepubliceerd. Het is mogelijk dat een mens op de foto herkent wat erop te zien is, maar voor een computer is dit niet automatisch te achterhalen. Alleen als de foto wordt voorzien van Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 7

10 beschrijvende gegevens, kan een computer achterhalen wat er op de foto staat. Door de tekst Ramen van gebouw B van het gemeentehuis van Velsen gezien vanuit het binnenplein mee te nemen in de beschrijvende gegevens van de foto, kan een computer hier ook op zoeken en dan wordt er in het kader van dit onderzoek gesproken over distribueren. Pagina 8 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

11 Ontwikkelingen Het eventueel openstellen van data van de gemeente Velsen is niet los te zien van andere ontwikkelingen bij zowel de overheid als in de samenleving. Daarom staat hieronder een kort overzicht van de belangrijkste trends en ontwikkelingen op het gebied van het gestandaardiseerd uitwisselen en distribueren van (open) data. Europese en wereldwijde ontwikkelingen Europese Unie In de Europese Unie wordt het distribueren van een aantal overheidsgegeven eigenlijk al verplicht gesteld in het kader van het wettelijke programma Inspire. Hoewel de eerste insteek is om gegevens tussen verschillende (landelijke) overheden uit te kunnen wisselen, wordt er wel vanuit gegaan dat de data open wordt gedistribueerd. De voorschriften voor de eerste negen thema s zijn uitgewerkt en worden op dit moment door de lidstaten ingevuld. De overige thema s (op dit moment 25) worden de komende tijd uitgewerkt. In 2015 zou Inspire volledig ingevoerd moeten zijn. Hierbij kan de gemeente ook aangewezen worden als bronhouder voor een aantal van die thema s. Vanuit het ministerie is aangegeven dat er gekozen zal worden voor een methode van ontsluiten die de lagere overheden zo min mogelijk zal belasten. Voor een compleet overzicht van de thema s en de rol die gemeenten hierin hebben, zie bijlage A. Daarnaast hebben het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie op 17 november 2003 richtlijn 2003/98/EG uitgegeven over het hergebruik van overheidsinformatie. Een van de doelen van deze richtlijn is het op elektronische wijze publiek maken van niet persoonsgerichte besluiten van de overheid. Discussies via sociale media over open data In de sociale media wordt intensief gediscussieerd over hoe om te gaan met open data. Met name op LinkedIn woedt een hevige discussie. Het gaat daarbij niet alleen over nut en noodzaak van het openstellen van data, maar ook inhoudelijk over wat de beste methode is, welke licentiestructuur op de data van toepassing zou moeten zijn en over de verdeling van de kosten voor het openstellen van de gegevens. Bij dat laatste gaat het ook over de principiële vraag of het reëel is dat overheden met publiek geld (dus van de belastingbetaler) gaan investeren in voorzieningen om data open te stellen en dat bedrijven hiermee geld kunnen verdienen en winst maken zonder bij te dragen in die investeringen. Landelijke/regionale ontwikkelingen Basisregistraties Binnen de Nederlandse overheid wordt op dit moment gewerkt aan het implementeren van het stelsel van basisregistraties. Per basisregistratie wordt in ieder geval vastgelegd wie de bronhouder is en wat de minimale eisen aan de gegevens zijn. Bij voorkeur wordt er ook een Landelijke Voorziening (LV) ingericht, waar alle gegevens uit de basisregistratie centraal in worden opgeslagen. Ook worden overheidsinstanties verplicht om de gegevens uit deze basisregistraties over te nemen. Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 9

12 Of een Landelijke Voorziening ook voor burgers en bedrijven eenvoudig te benaderen zal zijn, wordt per basisregistratie bepaald. Bij deze keuze zal ook gekeken worden naar wet- en regelgeving. Zo zal de Landelijke Voorziening voor persoonsgegevens vanwege privacywetgeving (GBA-V) nooit door burgers en bedrijven te benaderen zijn. De Landelijke Voorziening voor Adressen en Gebouwen (BAG-LV) is wel door burgers en bedrijven te benaderen via BAG-Web ( Voor andere basisregistraties is er nog geen keuze gemaakt of burgers en bedrijven deze moeten kunnen benaderen. Andere verplichte registraties en geregistreerde processen Naast de basisregistraties, zijn er ook andere ontwikkelingen in wet- en regelgeving waarbij overheden verplicht worden om digitaal gegevens uit te wisselen of te distribueren. Een overzicht van de belangrijkste regelingen voor de gemeente zijn genoemd in bijlage B. Overige wetgeving In 2007 is de WEB (Wet elektronische bekendmaking) van kracht geworden, die overheden verplicht om regelingen en verordeningen elektronisch te publiceren. De regelingen en verordeningen van de gemeente Velsen zijn elektronisch in te zien op Met deze wet geeft Nederland ook voor een deel invulling aan de eerder genoemde richtlijn 2003/98/EG. Daarnaast is er de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) uit 1980 die bepaalt dat overheden verplicht zijn informatie over beleid en uitvoering te verstrekken als daarom gevraagd wordt. Enige beperking is dat gegevens niet strijdig mogen zijn met de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) en dat het leveren van de informatie geen gevaar op mag leveren voor de algehele veiligheid. In praktijk betekent deze wet dat de meeste informatie over beleid en uitvoering van overheden al openbaar is. De wet doet overigens geen uitspraak over hoe de gevraagde informatie aangeleverd wordt, maar stelt wel termijnen vast waarbinnen informatie aangeleverd moet worden na een zogeheten Wob-verzoek. Landelijke portalen open data Landelijk worden op dit moment vanuit de overheid twee portalen beschikbaar gesteld om open data te distribueren. Dit zijn het Open dataregister ( en het Nationaal Georegister ( Het Nationaal Georegister zal ook gaan dienen als het Inspire-portaal van Nederland. Op dit moment wordt door elke gemeente zelf bepaald welke gegevens ze op deze portalen beschikbaar stelt en ook hoe de gegevens worden opgebouwd. Voordeel van deze werkwijze is dat elke gemeente een methode kan kiezen die voor de eigen bedrijfsvoering de minste impact heeft. Nadeel is dat er geen uniforme set gegevens voor een thema beschikbaar is op deze portalen. Ontwikkelaars moeten dus mogelijk voor elke gemeente een apart stukje software ontwikkelen om de gegevens in te lezen en ook zelf bijhouden of er gemeenten zijn bijgekomen die ook gegevens voor dat thema beschikbaar stellen. In bijlage C is een compleet overzicht opgenomen van gemeentelijke gegevens die op deze portalen beschikbaar zijn gesteld. Een aantal thema s van het Nationaal Georegister zal m.b.v. webservices via Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK) ontsloten worden. PDOK is een programmatische samenwerking tussen Rijkswaterstaat, het Kadaster, TNO en de ministeries van Infrastructuur & Milieu, Economische Zaken en Landbouw & Pagina 10 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

13 Innovatie en wordt gefaciliteerd door Geonovum. Op dit moment wordt PDOK alleen opengesteld voor overheden. Apps for Noord-Holland Tijdens dit onderzoek werd door de provincie Noord-Holland een zogeheten appscontest gehouden, waarbij gebruik gemaakt werd van open data gerelateerd aan de provincie. Via de afdeling Economische Zaken, Wonen & Ruimtelijk Beleid heeft de gemeente hierin een extra prijs ter beschikking gesteld en is een beperkt aantal datasets gedistribueerd. Hierbij is ook ervaring opgedaan met het distribueren van open data. Tijdens deze wedstrijd bleek ook dat er een vaste groep ontwikkelaars is die met open data aan de gang wil. In bijlage D staan alle apps genoemd die expliciet voor Velsen zijn geschreven in deze wedstrijd. Gegevensportalen veiligheidsregio s Door het Veiligheidsbureau van de Veiligheidsregio Kennemerland (VRK) wordt op dit moment onderzocht of het mogelijk is om relevante gegevens van en voor de hulpdiensten en andere betrokken instanties (zoals de gemeente en Schiphol) via één centrale plek te benaderen. Als dit portaal er komt, zal ook de gemeente hier gegevens voor aan moeten leveren. Ook landelijk wordt er gekeken of er niet meer gegevens ontsloten moeten worden via het LCMS (Landelijk Crisismanagement Systeem). Ontwikkelingen binnen de gemeente In de gemeentelijke organisatie zijn ontwikkelingen gaande waarin steeds meer gebruik wordt gemaakt van moderne media en gegevens. De belangrijkste ontwikkelingen binnen de gemeente die van invloed kunnen zijn voor de keuze tot het openstellen van gegevens zijn hieronder benoemd. Ontwikkeling intranet Steeds meer informatie en gegevens zijn voor de eigen organisatie via het intranet te vinden. Op de intranetsite zelf zijn delen opgenomen voor binnengemeentelijke informatie, zoals in het juridisch plein, het HR plein en de KCC infotool. Daarnaast wordt het intranet ook gebruikt als een portaal voor informatie die buiten het gemeentelijke netwerk op internet staan (zoals regelingen en verordeningen en bestemmingsplannen) en sites op het binnengemeentelijke netwerk (zoals de Geo browser). Hierdoor komt steeds meer (binnengemeentelijke) informatie beschikbaar voor de medewerkers in de organisatie. Gegevensmakelaars en gegevensmagazijnen Om iedereen in de gemeente toegang te geven tot dezelfde basisgegevens, worden er in de gemeente ook gegevensmakelaars en gegevensmagazijnen gebruikt. Gegevensmakelaars zijn systemen die wijzigingen in gegevens van de beheertoepassing ontvangen en doorsturen naar de ontvangende systemen. In gegevensmagazijnen worden de basisgegevens, zoals ze in de beheertoepassing staan, centraal opgeslagen. We kunnen hierbij onderscheid maken tussen de interne gegevensmagazijnen en gegevenmakelaars die gebruikt worden voor de binnengemeentelijke toepassingen. Voor dienstverlening aan de burger, zoals via het KCC en het WOZ-loket, worden externe gegevensmagazijnen gebruikt van andere leveranciers. Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 11

14 Ontwikkelingen KCC De gemeente Velsen is, net als de andere gemeenten in Nederland, bezig om de dienstverlening naar de burger te verbeteren. Hiervoor is het KCC (Klant Contactcentrum) ingericht. De twee meest relevante ontwikkelingen van het KCC in het kader van dit onderzoek zijn het centraliseren van het eerste klantcontact en het verbeteren van de dienstverlening via de website. Om het eerste klantcontact te optimaliseren, krijgen de medewerkers in het KCC toegang tot steeds meer binnengemeentelijke informatie. Daarnaast verandert de website steeds meer van een statische website waar alleen contactgegevens en productinformatie opgehaald kunnen worden, naar een interactieve site waar de burger zelf direct producten kan bestellen of bekijken. Zo kunnen burgers nu een uittreksel uit het GBA opvragen of WOZ-taxaties inzien via de website zonder contact te hebben met de gemeentelijke organisatie. Naarmate er meer producten en diensten via het KCC en de internetsite ontsloten worden, zullen ook meer gegevens in de daarvoor bestemde gegevensmagazijnen opgenomen moeten worden. Uitwisseling en bijhouden kennis van ambtenaren via sociale media De ontwikkeling in technologie leidt ook tot een verandering in gedrag van medewerkers van de gemeente. Naast de klassieke methode voor het bijhouden en uitwisselen van kennis via vakspecifieke tijdschriften en nieuwsbrieven, wordt steeds meer gebruik gemaakt van sociale media, zoals LinkedIn en Twitter, om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen in het eigen vakgebied. Hiervoor wordt niet alleen gebruik gemaakt van de computers op de werkplek, maar ook van (eigen) smartphones en tablets. Visie op Velsen 2025 Op 14 april 2011 heeft de gemeenteraad gekozen voor het thema Kennisrijk werken in Velsen voor de Visie op Velsen Om kennis op te doen is informatie nodig en informatie bestaat (voor een groot deel) uit gegevens. Hoewel de gemeentelijke informatie geen primaire rol speelt in dit thema, kan de gemeente haar rol niet uitvoeren zonder data beschikbaar te stellen. De gemeente wordt in deze visie immers facilitator en schept de nodige randvoorwaarden. De gemeente zal deze rol deels in overleg met de betrokken partijen doen door, waar nodig, aan te schuiven bij initiatieven en bijeenkomsten, en deels door ervoor te zorgen dat de betrokken partijen in ieder geval de beschikking hebben over de voor hen relevante gegevens. Maatschappelijke ontwikkelingen Maatschappelijke ontwikkelingen in relatie tot de technologie Door de ontwikkeling van de technologie verandert het gebruik van de technologie door gebruikers. Met name de huidige generatie smartphones en tablets maken het eenvoudiger voor gebruiker om waar en wanneer men maar wil via internet informatie op te zoeken of uit te wisselen. Mede hierdoor is het gebruik van mobiel internet explosief gestegen. Zo blijkt uit het persbericht Nederland massaal digitaal van de toezichthouder op de telecommarkt OPTA ( dat in Nederland het gebruik van mobiel internet tussen het eerste halfjaar van 2008 en het eerste halfjaar van 2010 verachtvoudigd is. Daarnaast verandert ook de informatievraag van de gebruiker, mede door de integratie van GPS (Global Positioning System, systeem om je plaats op de aarde te bepalen) in Pagina 12 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

15 smartphones en tablets en online diensten zoals Google Maps. De informatievraag laat zich steeds minder beperken door (administratieve) grenzen, maar wordt steeds meer bepaald door de huidige locatie of route. De klassieke vraag welke restaurants zijn er in plaats xxx? wordt steeds meer vervangen door de vraag welke restaurants zijn er binnen een straal van xxx km? of welke restaurants kom ik tegen op weg naar xxx?. Gebruik internet Zoals onder andere blijkt uit het Trendrapport Computer- en Internetgebruik 2010 van de Universiteit Twente en het jaarlijks onderzoek ICT gebruik van personen naar persoonskenmerken van het CBS, werd internet in Nederland in 2010 vooral gebruikt voor (96%) en informatie (91%). Nederland hoort ook bij de koplopers in de Europese Unie als het gaat om persoonlijk internetgebruik. Zo had in Nederland in % van de bevolking nog nooit persoonlijk internet gebruikt tegen 30% gemiddeld in Europa. De overige 90% had het afgelopen jaar internet persoonlijk gebruikt, tegen 67% gemiddeld in Europa. Ook voor persoonlijk gebruik in de laatste drie maanden scoort Nederland hoger dan gemiddeld in Europa met 89% tegen 65%. Beide onderzoeken zijn gedaan door middel van het stellen van vragen aan een panel, waardoor beide onderzoeken zich richten op expliciet gebruik van internet (dus via een browser of programma) en niet op impliciet gebruik (zoals een navigatiesysteem dat automatisch verkeersinformatie ophaalt). De cijfers van het internetgebruik zijn daardoor mogelijk niet volledig, maar het is wel duidelijk dat internet voor Nederlanders een vaak geraadpleegde informatiebron is. Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 13

16 Geschikte gegevens voor open data De gegevens die de gemeente al distribueert via externe portalen zijn benoemd in bijlage E. Daarnaast is er gekeken welke andere gegevens die de gemeente in huis heeft, gedistribueerd zouden kunnen worden als open data. Deze staan in bijlage F. Om te bepalen of gegevens die de gemeente in huis heeft geschikt zijn om als open data uit te brengen, moet naar vier factoren worden gekeken: Techniek, wetgeving, bronhouder en actualiteit. Hieronder staat een korte samenvatting van deze factoren. Voor tekstdocumenten is een aparte paragraaf opgenomen, omdat hier extra factoren meespelen. Techniek Bij techniek gaat het niet om het programma dat gebruikt wordt om gegevens te beheren, maar vooral om hoe de gegevens worden opgeslagen en hoe de gegevens eventueel te benaderen zijn. Gegevens die in een duidelijk gestructureerde databaseomgeving zijn opgeslagen en via rapportagetools zijn te ontsluiten, zijn eenvoudiger op te vragen en te exporteren dan gegevens die in losse bestanden worden opgeslagen. Zeker als de rapportagetools automatisch in te plannen zijn, kunnen databestanden -zonder tussenkomst van mensen- met een vaste frequentie bijgewerkt worden. Wetgeving Uiteraard moet er rekening gehouden worden met de privacy van de burgers. Er moet dus scherp gekeken worden naar de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Daarnaast moet ook rekening gehouden worden met copyright en auteursrecht. Het komt namelijk voor dat als een externe partij gegevens voor ons verzamelt, deze partij het auteursrecht of copyrights houdt op de geleverde gegevens. Zolang het auteursrecht of de copyrights geldig blijven, kan de gemeente deze gegevens niet zonder overleg met de externe partij ter beschikking stellen. Zo vallen de gegevens die de uitgever zelf heeft verzameld voor de digitale gemeentegids onder het copyright van de uitgever. Bronhouder Een bronhouder is een partij die verantwoordelijk is voor de bijhouding van gegevens. In de systemen van de gemeente worden ook gegevens opgeslagen waarvan een andere partij de bronhouder is, zoals de kadastrale gegevens (Kadaster) en bedrijfsgegevens (Kamer van Koophandel). Omdat de gemeente een afnemer is van (een deel van) deze gegevens, mag de gemeente deze gegevens niet verspreiden. Actualiteit Gegevens die de gemeente verspreid moeten een zo correct mogelijk beeld geven van de huidige werkelijke situatie. Het is daarom belangrijk dat gegevens die beschikbaar gesteld worden, ook daadwerkelijk worden bijgehouden. Als het gaat om gegevens die de gemeente nodig heeft om de eigen beheertaken uit te voeren, dan is dit eigenlijk altijd het geval. Ook bij gegevens die ten grondslag liggen aan besluiten of die juist het gevolg zijn van besluiten, is de actualiteit eigenlijk altijd te garanderen. Gegevens die zijn verzameld om een incidentele vraag te beantwoorden, zullen in de praktijk pas geactualiseerd worden als de vraag opnieuw gesteld wordt. Pagina 14 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

17 Tekstdocumenten Zoals al aangegeven onder definitie data, kunnen tekstdocumenten -mits voorzien van beschrijvende gegevens- ook beschouwd worden als data die geschikt is voor open data. De eenvoudigste methode is om de documenten zelf op internet te plaatsen en te voorzien van voldoende beschrijvende gegevens. Voor bestaande documenten zoals de begroting en de jaarrekening is dit eigenlijk de enige manier om ze zonder grote inspanning te distribueren. In de toekomst zouden documenten door ze anders op te bouwen in een webstructuur gedistribueerd kunnen worden. Daardoor zouden delen van de documenten op thema of hoofdstuk getoond kunnen worden, zoals al gebeurt op en met verwijzingen naar andere documenten, zoals ook al gebeurt op Om dit mogelijk te maken moeten de documenten ingrijpend gewijzigd worden in de technische opbouw, dus voor de eerste slag is dit niet mogelijk. Daarnaast zou onderzocht moeten worden of het omzetten naar een webstructuur mogelijk is met de software die we al in huis hebben, om te voorkomen dat we daar onnodig in gaan investeren. Als voor belangrijke documenten in de toekomst het opbouwproces anders ingericht gaat worden, is het wenselijk om ook de technische structuur aan te passen zodat het wel mogelijk wordt om ze in een webstructuur te distribueren. Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 15

18 Behoefte en doelgroepen Om open data snel tot een succes te maken, is het noodzakelijk dat de gegevens die opengesteld worden aansluiten op een bestaande informatiebehoefte. Deze informatiebehoefte zal per doelgroep anders zijn. De doelgroepen zijn grofweg in te delen in drie categorieën: burgers, maatschappelijke organisaties (zoals verenigingen en goede doelen) en bedrijven. Daarnaast kan er ook nog onderscheid worden gemaakt tussen binnengemeentelijke en buitengemeentelijke doelgroepen. Voor de gemeente Velsen is nog geen expliciet onderzoek gedaan naar de bestaande informatiebehoefte, maar in het onderzoek onder het burgerpanel over de gemeentelijke communicatie van mei en juni 2011 is wel een aantal vragen gesteld die een indicatie kan geven over de behoefte van de inwoners van de gemeente. Ook bij het ondernemersloket is in kaart gebracht welke vragen vaak door ondernemers gesteld worden. Bekende informatiebehoefte Burgerpanel Tijdens het onderzoek onder het burgerpanel over de gemeentelijke communicatie is een aantal vragen gesteld die een indruk kunnen geven over de behoefte aan digitale informatie bij de burger. Op het moment van het onderzoek wilde 70% van de respondenten de traditionele analoge informatiepagina houden en 8% deze vervangen door informatie op de gemeentelijke website. Bij de gemeentegids staat 49% negatief tegenover het vervangen van de papieren gemeentegids door een digitale gemeentegids op de website en 26% positief. Bij de vragen over social media geeft 31% van de respondenten en 46% van de huidige gebruikers van social media aan dat de gemeente in haar informatievoorziening naar de burger een actieve rol met behulp van social media zou moeten hebben. Bij deze 31% scoren drie onderwerpen boven de 50% als het gaat om de vraag welke informatie men via social media wil volgen. Dit zijn respectievelijk informatie bij een crisis of ramp in de gemeente (88%), informatie over wegwerkzaamheden (73%) en actuele informatie over de gemeente (66%). Uit deze resultaten zou de conclusie getrokken kunnen worden dat er geen grootschalige behoefte is aan digitale informatie zoals die door de gemeente aangeleverd zou kunnen worden. Deze conclusie is echter te voorbarig omdat het aantal benoemde informatieonderwerpen beperkt was tot de informatie die nu al door de gemeente gepubliceerd wordt. Daarnaast zijn alleen social media en de gemeentelijke website genoemd als mogelijke toegangen. Toegang via andere toepassingen, zoals mobiele toepassingen, is niet meegenomen. Naast de vraag of de resultaten van dit burgerpanelonderzoek relevante informatie voor open data oplevert, is het ook een momentopname. Bij andere technologieën en toepassingen zoals navigatiesystemen en de mobiele telefoon, is gebleken dat een toenemend aanbod, betere bekendheid en meer inzicht meer vraag en een grotere behoefte kunnen opwekken. Ondernemersloket Bij het ondernemersloket is een inventarisatie gemaakt van veel voorkomende informatievragen van ondernemers. De meeste informatievragen gaan over gegevens waar andere partijen, zoals de Kamer van Koophandel en de provincie, de bronhouder Pagina 16 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

19 voor zijn. Voor een aantal vragen is de gemeente de bronhouder. De meest in het oog springende van deze informatievragen zijn die over de vergunningen (zowel bouw, gebruik als milieu), gebouwgegevens en gemeentelijk beleid. Mogelijke doelgroepen Zoals al eerder aangegeven, zijn de doelgroepen grofweg in zes categorieën in te delen. Hieronder staan ze nog eens in een matrix weergegeven. Binnengemeentelijk Buitengemeentelijk Burgers Maatschappelijke organisaties Bedrijven Voor elk van deze doelgroepen zal de informatiebehoefte en bijbehorende informatievraag anders zijn. Zo zullen binnengemeentelijke burgers eerder de gemeente als zoekingang gebruiken en zullen buitengemeentelijke burgers eerder locatiegebonden gaan zoeken. Een inwoner van de gemeente zal voor honden- of parkeerbeleid direct bij de gemeente gaan zoeken, maar een bezoeker van de gemeente zal eerder de vraag stellen wat op zijn huidige locatie het parkeerbeleid is. Ook zal een inwoner eerder op zoek zijn naar informatie die met het woongenot te maken hebben en een bezoeker eerder naar toeristische informatie of specifieke voorzieningen, zoals een apotheek of een sporthal. Omdat de informatiebehoefte per doelgroep anders is, zou voor het bepalen van prioriteiten in openstellen van gegevens eerst bepaald moeten worden welke doelgroep prioriteit heeft. Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 17

20 Bevindingen en mogelijke toekomstscenario s Als gemeente hebben we het voornemen om snel aan de slag met open data. Hiervoor zijn nog geen landelijke standaarden en uniforme platforms gerealiseerd. Daarnaast zijn er landelijke en Europese ontwikkelingen die overheden steeds meer dwingen om data op te stellen. Gezien de ontwikkelingen wordt niet de vraag gesteld of we data moeten openstellen, maar wordt ervan uitgegaan dat de gemeente data gaat openstellen. Hiervoor worden zowel scenario s voor de nabije toekomst (quickstartscenario s) als scenario s voor de langere termijn geschetst. Als laatste wordt een aantal aandachtspunten benoemd, waar zowel op de korte termijn als op de lange termijn rekening mee gehouden dient te worden. Algemene bevindingen Naast de gegevens die gemeentes al op basis van wet- en regelgeving moeten openstellen, heeft de gemeente Velsen relatief veel data die opengesteld zou kunnen worden. Bij het openstellen van de data zal tijd geïnvesteerd moeten worden. Zo zal voor elke gegevensset metadata (beschrijvende gegevens) opgebouwd moeten worden, die in ieder geval de volgende componenten bevatten: een algemene beschrijving van de gegevens, technische informatie over de opbouw van de bestanden en, indien van toepassing, informatie over de manier waarop de gegevens worden bijgehouden en de actualiteit van de gegevens. Daarnaast zullen de processen ingericht moeten worden waardoor de gegevensbestanden en de metadata eenvoudig bijgewerkt kunnen worden. Het is wel mogelijk om snel ad-hoc gegevensbestanden te maken, maar ook het bijwerken van de bestanden moet geregeld worden. Anders zullen de bestanden verouderen en minder bruikbaar worden. Voor de gegevens die al gestructureerd in een database staan, is de procesinrichting relatief eenvoudig en deze zou voor een deel geautomatiseerd kunnen worden. Quickstartscenario Zoals al eerder aangegeven, wordt een aantal gegevens al op internet ontsloten. Hiervan is op dit moment geen centraal overzicht beschikbaar. Een eerste start zou kunnen zijn om op de eigen website een portaalpagina te maken waar alle websites waar gegevens opgehaald of getoond kunnen worden bij elkaar staan. Hiervoor hoeft geen software of hardware aangeschaft te worden, maar zal wel tijd geïnvesteerd moeten worden in het goed opstellen van de pagina. Ook zal de pagina bijgehouden moeten worden. Voor het initieel opmaken van de pagina, zowel inhoudelijk als qua vormgeving, zal naar schatting hooguit enkele dagen geïnvesteerd moeten worden. De bijhouding zal, afhankelijk van het aantal wijzigingen, enkele uren tot enkele dagen per jaar kosten. Van de geschikte gegevens (zie bijlage F) zouden bestanden gemaakt kunnen worden die op het internet geplaatst worden. De eenvoudigste manier is om de bestanden op de eigen website te plaatsen. Hiervoor is, zolang de grootte van de bestanden beperkt blijft, geen investering nodig in hardware of software. Wel zal moeten worden nagedacht over een goede structuur, zowel van de website als van de gegevens zelf. Deze bestanden zouden als link kunnen worden toegevoegd aan de eigen Pagina 18 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

21 portaalpagina en bekend kunnen worden gemaakt via data.overheid.nl of Uiteraard zijn er ook andere quickstartscenario s mogelijk, maar daarbij zijn altijd aanvullende investeringen in hardware of software nodig. Vervolgstappen Zoals al aangegeven in de algemene bevindingen, is het noodzakelijk dat de opengestelde bestanden tijdig bijgewerkt worden. Voor de gegevens die nog geschikt gemaakt moeten worden om als open data beschikbaar te stellen, kan een methode gekozen worden die zo min mogelijk impact heeft op de organisatie en de werkprocessen. Zodra werkprocessen met betrekking tot deze gegevens toch al aangepast moeten worden, kan direct gekeken worden naar het openstellen van de data. Voorbeelden van dergelijke aanpassingen zijn wijzigingen in de organisatie, gewijzigde wet- en regelgeving en ingrijpende verandering van de betreffende software. Om naar de toekomst het bijwerken van bestaande en het openstellen van nieuwe gegevens te borgen, is het aan te bevelen om een afdeling of functionaris met een regiefunctie voor de open data te belasten. Vragen van buitenaf om versneld andere gegevens open te stellen, kunnen dan ook door de aangewezen afdeling of functionaris afgehandeld worden. Dit is ook de aanbeveling op data.overheid.nl ( laatste alinea voor de ondertekening). Langetermijnscenario s Het feit dat elke publieke organisatie zelf data openstelt op een manier die het beste bij de eigen organisatie past, zou wel eens de grootste belemmering kunnen zijn om van open data gemeengoed te maken. In theorie zou het kunnen dat ontwikkelaars voor één gemeentelijk thema zo n 400 inleesroutines moeten maken en bijhouden. Het aantal gemeentes in Nederland is per , maar een aantal gemeentes heeft (een deel van) de gegevensbijhouding en/of automatisering gecentraliseerd, waardoor het feitelijke aantal verschillende gegevenssets iets lager, waarschijnlijk rond de 400, zal liggen dan het aantal gemeentes. Daarnaast is elke organisatie voor zichzelf aan het bepalen hoe ze welke datasets openstellen, wat landelijk uiteindelijk leidt tot een grote investering. Als elke gemeente 20 datasets openstelt en hier, inclusief procesinrichting en het opbouwen van metadata, 5 dagen mee bezig is, dan komt de landelijke investering uit op zo n 400x20x5 = dagen. Ook zal op termijn niet meer met gegevensbestanden gewerkt worden, maar zullen de gegevens beschikbaar gesteld worden via webservices of open databases. Hierdoor hoeven ontwikkelaars geen gegevens meer in te lezen in hun toepassing, maar kunnen ze de gegevens live ophalen. Het is maatschappelijk niet te verantwoorden als elke gemeente onafhankelijk van anderen deze investeringen gaat doen. Op termijn is het dus voor zowel de ontwikkelaars als de overheden zelf wenselijk om de opengestelde gegevens zoveel mogelijk te uniformeren en mogelijk zelfs te integreren. Eén enkel landelijk platform voor het openstellen van data zou het meest wenselijke scenario zijn op de lange termijn. Dit platform zou door de VNG, KING of een ministerie aangestuurd kunnen worden. Tot er een landelijk platform is, zouden gemeentes in andere vormen kunnen samenwerken. Dit zou regionaal (IJmond), in de veiligheidsregio (Kennemerland), per provincie of in andere bestaande samenwerkingsverbanden zoals Dimpact of Dataland, opgepakt kunnen worden. Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 19

22 Financiële consequenties Investeringen Bij het meest eenvoudige quickstartscenario (bestanden op de website + portaalpagina) zijn er geen aanschafkosten. Wel zullen er uren geïnvesteerd moeten worden. De hoeveelheid uren is afhankelijk van de structuur van de gegevens en of er al metadata van bestaat. Omdat de data regulier bijgewerkt moet worden, moet tegelijkertijd het proces zodanig ingericht worden dat het bijwerken van de gegevens en de metadata zo eenvoudig mogelijk wordt. Voor de gegevenssets die nu al geschikt zijn, zal de investering naar schatting 3 tot 5 werkdagen per gegevensset bedragen. Voor gegevens die technisch nu nog niet geschikt zijn, zal een aparte inschatting moeten worden gemaakt. Omdat steeds meer gegevens intern via de gegevensmagazijnen verspreid zullen gaan worden, zal het in de toekomst eenvoudiger worden om deze gegevens open te stellen. Inkomsten en besparingen Het openstellen van data levert geen directe inkomsten of besparingen op voor de gemeente. De gemeente moet haar wettelijke taken immers altijd zelf uitvoeren of in opdracht laten uitvoeren. Wel zou met behulp van open data extra dienstverlening of informatie voor de burger beschikbaar kunnen komen zonder aanvullende kosten voor de gemeente. Gegevens die de gemeente nu al op aanvraag aanlevert in het kader van de Wet openbaarheid van bestuur, kunnen eenvoudiger en goedkoper aangeleverd worden als ze al als open data beschikbaar zijn. De aanvrager kan dan verwezen worden naar de bestaande set gegevens, of de bestanden die al klaar staan, toegestuurd krijgen. Meestal gaan deze vragen over specifieke besluiten en die zijn nu al beschikbaar via de website, dus op korte termijn is hier geen besparing te verwachten. Subsidie- en financieringsmogelijkheden De afdeling Algemene Zaken heeft onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om subsidie of financiering te krijgen voor het openstellen van data. De resultaten en aanbevelingen uit dit onderzoek zijn te lezen in bijlage G. Pagina 20 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011

23 Aandachtspunten Het is een logische keuze om gegevens die voor het uitvoeren van een publieke taak bijgehouden worden open te stellen voor het publiek, zeker als daarmee de dienstverlening en de informatievoorziening voor de burger verbeterd kunnen worden. Tegelijkertijd moet de gemeente een betrouwbare partner blijven en de bescherming van de burger hoog in het vaandel houden. Daarom moet de gemeente de hieronder genoemde zaken meenemen in de beslissing om gegevens openbaar te maken. Beveiliging Er moet voor gewaakt worden dat externen geen toegang krijgen tot de beheeromgeving van de gemeente. Als externen door het openstellen van gegevens toegang krijgen tot het binnengemeentelijke netwerk, zouden ze ook toegang kunnen krijgen tot niet-geautoriseerde gegevens (zoals het GBA) en mogelijk zelfs in de gemeentelijke gegevenshuishouding wijzigingen kunnen aanbrengen. Zoals de DigiNotar-affaire heeft aangetoond, kan het ernstige gevolgen hebben als de interne werkomgeving niet gescheiden is van de publieke omgeving. Als de interne omgeving en de publieke omgeving fysiek gescheiden zijn, is bovendien de beveiliging van beide omgevingen het meest eenvoudig van elkaar te scheiden. Licenties Ook bij het openstellen van data is het verstandig om na te denken over de licentiestructuur. Licenties worden vaak gebruikt om beperkingen aan het gebruik van producten op te leggen, maar ze kunnen ook gebruikt worden om beperkingen op te heffen. De licentie waar data.overheid.nl de voorkeur aan geeft, is Creative Commons Zero (CC0), waarbij de dataverstrekker afstand doet van auteursrecht, naburige rechten en databankenrechten. Hierdoor is iedereen vrij om de data her te gebruiken in toepassingen en eventueel verder te verspreiden zonder toestemming te vragen aan de dataverstrekker. CC0 doet trouwens, net als de meeste andere open content licenties, geen uitspraak over andere rechten, zoals portretrechten, merkenrecht en privacyrechten. Hierdoor blijven deze rechten wel van toepassing op de gegevens. Meer uitleg over CC0 en waarom data.overheid.nl aan deze licentie de voorkeur geeft, is te vinden op Grenzen privacywetgeving De grenzen van de privacy zijn op het eerste gezicht niet altijd even duidelijk. In principe vallen alle data die tot een individueel adres of een individueel persoon te herleiden zijn onder de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). In uitzondering hierop zijn er in bepaalde registers opgenomen gegevens die voor iedereen, tegen betaling, toegankelijk zijn. Dit betreft onder andere informatie uit de Openbare registers/kadaster alsmede de in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel opgenomen gegevens. Daarnaast zijn er gegevens waarop de Wbp niet van toepassing is maar die toch niet openbaar zijn. Dergelijke gegevens, waaronder informatie die krachtens de Wet gemeentelijke basis-administratie (GBA) is geregistreerd en in het kader Wet waardering onroerende zaken opgeslagen taxatiegegevens, beschikken over een eigen wettelijk regime als waarborg van de privacy. Voor een gebouw betekent dit dat een aantal gegevens wel en een aantal gegevens niet openbaar (mogen) zijn. Wel openbaar zijn de naam van de eigenaar, de koopsom (beiden Kadaster), het Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011 Pagina 21

24 bouwjaar, de bouwkundige bestemming (beiden BAG) en de planologische bestemming (bestemmingsplan). Belangen overheid en burger vs. commerciële belangen Het belangrijkste argument voor het openstellen van gegevens is dat de burger toegang krijgt tot voor hem of haar relevante informatie. Het primaire doel is niet om commerciële bedrijven gereedschappen te geven om winst te maken. Zoals blijkt uit de column Free Money op mur.mu.rs van 31 juli 2011 en de column van Chris Aalbers van 18 juni 2011, is een aantal applicatiebouwers alleen geïnteresseerd in het exploiteren van de gegevens en het opstrijken van (prijzen)geld. Dit is geen probleem zolang de uiteindelijke toepassing het belang of het gemak van de burger dient en de burger voor gebruik van de toepassing niet onnodig op kosten wordt gejaagd. Tegelijkertijd zien we dat maatschappelijke organisaties een reële behoefte hebben aan overheidsgegevens om burgers te ondersteunen in het maatschappelijk verkeer. Het meest concrete voorbeeld hiervan is de vraag die Layers zonder Drempels de gemeente stelde naar aanleiding van Apps for Noord-Holland. Pagina 22 Onderzoek Open Data - Transparant Bestuur 2011