Cystectomie en Bricker

Transcriptie

1 UROLOGIE Cystectomie en Bricker BEHANDELING

2 Cystectomie en Bricker U heeft blaasproblemen of blaaskanker. Uw uroloog heeft verteld dat uw blaas moet worden verwijderd (cystectomie). Dit gebeurt met een kijkoperatie of met een open operatie. De uroloog zal met u bespreken welke methode voor u de beste is. In deze folder vindt u alle belangrijke informatie op een rijtje. Zo kunt u thuis alles nog eens rustig doorlezen. Omdat geen twee mensen hetzelfde zijn, kan het zijn dat de ingreep bij u iets anders verloopt dan hier staat beschreven. U krijgt daar altijd uitleg over. De blaas De blaas is een orgaan waarin de urine wordt verzameld. De blaas ligt onderin de buik. De urine wordt in de nieren geproduceerd en loopt daarna via de twee urineleiders (ureters) naar de blaas. De urine kan daarna via de plasbuis (urethra) worden uitgeplast. De nieren, urineleiders, blaas en plasbuis vormen samen de urinewegen. Blaasverwijdering Uw arts heeft geadviseerd om uw blaas te verwijderen omdat u een blaasprobleem hebt of omdat er een tumor in de blaaswand groeit. Pas tijdens de operatie kan de uroloog zien of de blaas verwijderd kan worden. Dit kan namelijk alleen als de tumor niet aan andere organen is vastgegroeid. Afvoer van urine na een blaasverwijdering Na een blaasverwijdering moet de urine het lichaam op een andere manier verlaten. In deze folder beschrijven we een blaasverwijdering (cystectomie) in combinatie met de aanleg van een incontinent stoma (Bricker). Wat is een incontinent stoma (Bricker)? Bij een incontinent stoma maakt de uroloog een buisje (Brickerlis) van een stuk dunne darm van 10 tot 15 cm. De uroloog sluit op het ene stuk van de darm de urineleiders (die van de nieren afkomen) aan. Van het andere stuk darm maakt de uroloog een urinestoma. Een stoma is een kunstmatige 1

3 uitgang waarlangs de urine het lichaam verlaat. Op de buik zit een zakje waarin u de urine opvangt. Natuurlijk worden de uiteinden van de dunne darm weer aan elkaar vastgehecht, zodat de darmen weer gewoon kunnen functioneren. Bij een incontinent stoma heeft de stomadrager zelf geen controle over de afvoer van de urine. Hij kan de urine dus niet ophouden. Het zakje op de buik vervangt eigenlijk de blaas. van de vagina, de baarmoeder en soms de blindedarm en eierstokken verwijderd. Operatiemethode De uroloog kan de operatie op twee manieren verrichten: via een open operatie; via een kijkoperatie met behulp van de da Vinci-robot. De uroloog bespreekt met u welke methode het beste bij uw situatie past. Open operatie Bij een open operatie maakt de uroloog een snede in de onderbuik. De snede begint enkele centimeters boven de navel en loopt tot het schaambeen. Daarna maakt de uroloog de Bricker-stoma zoals hierboven is beschreven. Figuur 1 Een Bricker-stoma Wat gebeurt er tijdens de operatie? Tijdens de operatie wordt de blaas verwijderd en maakt de uroloog de Bricker-stoma, zoals hierboven is beschreven. Daarnaast worden: bij mannen meestal ook de prostaat en soms de blindedarm verwijderd. bij vrouwen een stukje van de voorwand Kijkoperatie met de da Vinci-robot Bij een kijkoperatie (een laparoscopie) met de da Vinci-robot gebruikt de uroloog fijne instrumentjes, die via buisjes door de buikwand naar binnen worden gebracht. Dat betekent dat u na afloop geen grote operatiewond hebt, maar slechts 5 kleine sneetjes. De uroloog ziet via een speciale camera wat hij of zij doet. Het camerabeeld is driedimensionaal, zodat de uroloog diepte kan zien. Bovendien vergroot de camera de beelden ongeveer 10 keer. Daardoor kan uw uroloog elk detail van het operatiegebied heel precies bekijken. Wat is de da Vinci-robot? De da Vinci-robot opereert niet zelf. Het is een instrument dat wordt bestuurd door 2

4 uw uroloog, waarbij de robot de bewegingen van de uroloog vertaalt in heel kleine, precieze bewegingen. Het gebruik van deze robot heeft veel voordelen: De robotarmen zijn zeer wendbaar en kunnen dus overal goed bij. De operatie-instrumentjes kunnen meer dan 360 graden draaien. De robot beweegt zéér nauwkeurig. De robot is trillingsvrij. Dat betekent dat de uroloog heel nauwkeurig kan opereren in een kleine ruimte. De uroloog bedient de robotarmen via joysticks. Wat zijn de voordelen voor u? Dat de uroloog alles zo goed kan zien en zulke nauwkeurige bewegingen kan maken, heeft allerlei voordelen: Het is een nauwkeurige operatietechniek. U verliest meestal maar heel weinig bloed. Omdat er maar kleine wondjes zijn, hebt u minder narcosemiddelen en pijnstillers nodig dan bij een open operatie. U herstelt sneller, waardoor u maar enkele dagen in het ziekenhuis hoeft te blijven. Het herstel na de ziekenhuisopname verloopt in het algemeen ook sneller. Bijwerkingen Zowel bij de man als bij de vrouw heeft deze ingreep onvruchtbaarheid tot gevolg. De da Vinci-operatierobot vertaalt de grote bewegingen van de uroloog in heel fijne, nauwkeurige bewegingen van de instrumentjes. Bij de man In het operatiegebied liggen de zenuwen en de bloedvaten die belangrijk zijn voor de potentie (erectie of stijf worden van de penis). Het kan gebeuren dat deze zenuwen en bloedvaten beschadigd worden tijdens de operatie. In dat geval kunt u geen (volledige) erectie meer krijgen. Er zijn wel 3

5 mogelijkheden om toch weer erecties te krijgen door het gebruik van hulpmiddelen en/of medicijnen. Als de prostaat ook is verwijderd, wordt er geen zaadvocht meer aangemaakt. Bovendien zijn de zaadleiders dichtgebonden, zodat er geen zaadcellen meer geloosd worden. Het is nog wel mogelijk om een orgasme te krijgen, maar daarbij wordt er geen zaad meer geproduceerd (droog klaarkomen). Bij de vrouw Bij de vrouw wordt niet alleen de baarmoeder maar ook een stukje van de voorwand van de vagina verwijderd. Hierdoor wordt deze wat minder wijd en korter. Ook kan de vagina minder vochtig worden bij seksuele opwinding. Dit kan in het begin problemen opleveren bij de geslachtsgemeenschap. Na de wondgenezing kan de vagina weer wijder worden door voorzichtig oprekken. Mogelijke complicaties Bij elke ingreep is er een kans hoe klein ook - op complicaties. In dit geval zijn de meest voorkomende: Bloedverlies: Tijdens de operatie kunt u bloed verliezen, waarvoor een bloedtransfusie noodzakelijk kan zijn. Moeizame wondgenezing/ontsteking: Na de operatie kunnen er problemen optreden bij het genezen van de wond, waarbij de wond eventueel ontstoken kan raken. Dit komt weinig voor. Moeizaam herstel van de darmfunctie: Bij iedere operatie aan de darm bestaat de kans dat de darmfunctie weer moeizaam op gang komt. Er is een mogelijkheid dat er een infectie / koorts optreedt die direct behandeld kan worden. Naadlekkage: De gemaakte nieuwe aansluiting van uw dunne darm is niet goed genezen. Hierdoor lekt de darminhoud in de buikholte, wat kan leiden tot buikvliesontsteking. Als dit gebeurt, moet er een (tijdelijke) darmstoma worden aangelegd. Een vernauwing van de urineleider. Een trombosebeen: hierbij wordt uw been dik, rood en pijnlijk, doordat een bloedstolsel een bloedvat in uw been afsluit. Een longembolie: hierbij sluit een bloedstolsel een bloedvat in uw longen af. De ingreep stap voor stap Preoperatief gesprek Als de arts met u de mogelijkheid van een stoma heeft besproken, komt u in contact met de Verpleegkundig Consulent Stomazorg. Dit is een verpleegkundige die gespecialiseerd is in de zorg voor stomapatiënten. Zij werkt vanuit de polikliniek en komt ook op de verpleegafdeling. Op de poli informeert zij u over het krijgen van een stoma en de gevolgen van een stoma op uw dagelijks leven. Ze geeft u informatiemateriaal mee dat u thuis nog eens rustig kunt doornemen. 4

6 Plaatsbepaling Tijdens het gesprek op de poli of vlak voor de operatie kijkt de Verpleegkundig Consulent Stomazorg welke plek op uw buik het meest geschikt is voor een stoma. Op die plek zet ze met een markeerstift een stip. De uroloog plaats de stoma op de plek van de stip. De dag voor de operatie De dag vóór de operatie wordt u opgenomen. Het is een een dag waarop het volgende gebeurt: De verpleegkundige voert een opname gesprek met u. De zaalarts komt langs. Dit gebeurt niet als u op zondag wordt opgenomen. In dit geval komt de arts maandag langs. U wordt gelaxeerd door middel van een klysma. De stomaverpleegkundige komt langs om de definitieve plaats te bepalen waar de stoma moet komen. Soms is dit al gebeurd. Bent u op zondag opgenomen? Dan doet de stomaverpleegkundige dit op maandagochtend. Om trombose (de vorming van bloedstolsels) te voorkomen krijgt u Fraxiparine ingespoten in uw buik, arm of been. Dat gebeurt vanaf nu iedere dag. Er worden speciale kousen (zogenoemde TED-kousen) aangemeten om de kans op de trombose te verkleinen. Mogelijk prikken we nog aanvullend bloed bij u. Vragen? Hebt u vragen? Stel deze dan gerust aan de arts of verpleegkundige. De dag van de operatie Kort voor de operatie krijgt u een operatiepak aan. U wordt onder narcose gebracht. U wordt wakker op de Intensive Care (IC) of de PACU. De PACU is een uitslaapkamer waar we u na de operatie goed in de gaten houden. Uw contactpersoon wordt op de hoogte gesteld van het verloop van de operatie. Op de IC of PACU bent u aangesloten op allerlei apparaten die uw toestand goed in de gaten houden. Het is normaal dat u dan veel geluiden om u heen hoort. De dag na de operatie Misschien kunt u op deze dag al terug naar de verpleegafdeling. Maar het kan ook zijn dat u nog één of meer dagen op de IC moet verblijven. Dat hangt af van uw lichamelijke toestand. U hebt nog een aantal slangetjes waaronder: Drains en katheters De uroloog laat een wonddrain in uw buik achter. Ook komen er katheters uit uw stoma. Deze zijn bedoeld om de nieuwe verbinding open te houden en om het operatiegebied goed te laten genezen. Maagsonde Soms heeft de uroloog tijdens de operatie een maagsonde geplaatst. Dit is een slangetje waardoor uw maagsap wordt afgevoerd. Door dit sap af te voeren kan uw darm beter herstellen. Dit slangetje wordt zo snel mogelijk weer verwijderd. 5

7 Epiduraalkatheter In uw rug zit een dun slangetje waardoor pijnstilling wordt gegeven (epiduraalkatheter). De drains, het infuus, de maagsonde en de epiduraalkatheter worden verwijderd in overleg met de arts. De fysiotherapeut komt bij u langs om u te helpen met goed ademhalen en weer in beweging komen (mobiliseren). Stoma Op de stoma is de eerste periode (ongeveer 10 dagen) een transparante opvangzak met een (werk)luik aangesloten. De afdelingsverpleegkundige verzorgt de stoma dagelijks. Zij kijkt naar hoe het gaat met de doorbloeding, of de urine goed in de stoma stroomt en ze verwijdert de vlokken (darm) slijm die zich voor de stoma-opening verzamelen. De stomaverpleegkundige komt een paar dagen na de operatie kijken hoe het met u gaat. U krijgt dan ook een toilettasje met stomamateriaal. Daarnaast maken we een afspraak met u voor over ongeveer 10 dagen om met u door te nemen welke stappen u doorloopt om uw stoma te verzorgen. De dagen daarna De fysiotherapeut komt elke dag bij u langs. En u krijgt nog steeds dagelijks een prikje Fraxiparine. En verder: Na ongeveer 10 werkdagen krijgt u de uitslag van het weefselonderzoek (PA-uitslag). Na ongeveer 10 tot 12 dagen worden de slangetjes uit de stoma verwijderd. Hierna gaat u onder begeleiding de stoma leren verzorgen, eventueel met uw direct betrokkene(n). In overleg met u kijken we of de thuiszorg ingeschakeld moet worden bij ontslag. Na ongeveer 10 tot 21 dagen wordt u ontslagen uit het ziekenhuis en mag u naar huis. Uw behandelend arts bespreekt met u de verdere gang van zaken na de operatie. Vervolgafspraken stomazorg De Verpleegkundig Consulent Stomazorg blijft u poliklinisch vervolgen. Het is raadzaam om het eerste jaar regelmatig een afspraak te maken met haar. Daarna is het zinvol om de consulent Stomazorg 1 keer per jaar te bezoeken. Adviezen en leefregels voor thuis Het is belangrijk dat u zelfstandig kunt omgaan met uw stoma. Hieronder volgen enkele adviezen en leefregels voor als u weer thuis bent. Het legen van het zakje Uit de stoma komt gedurende de hele dag urine. Als het zakje voor een derde deel gevuld is, leegt u het in de wc. Het aansluiten van een nachtzak Voor de nacht moet een urineopvangzakje worden aangesloten aan een urinenachtzak. Bij bepaalde typen zakjes moet u eerst een koppelstuk bevestigen aan het kraantje, voordat u de nachtzak kunt aansluiten. De nachtzak heeft een inhoud van ongeveer 6

8 2 liter en kan in een rekje aan de zijkant van uw bed hangen. Aan de onderkant heeft de nachtzak een aftapkraantje. Het schoonmaken van de nachtzak Open het aftapkraantje en laat de urine in de wc lopen Spoel de zak met koud leidingwater en laat het water er weer uitlopen. Sluit het aftapkraantje. Giet een scheutje azijn in de zak en vul hem bij met koud water. Schud de inhoud een paar keer heen en weer. Laat de zak leeglopen in de wc en hang hem met open kraantje te drogen tot u hem weer nodig hebt. U kunt de nachtzak 5 tot 7 dagen gebruiken. Algemene tips stomazorg Rondom en op uw stoma zit altijd wat slijm. Dit is normaal. U kunt het slijm met een droog of nat gaasje weghalen. Tijdens het reinigen van de stoma kan het slijmvlies wat gaan bloeden. Ook dit is een normaal verschijnsel. U kunt douchen met of zonder opvangsysteem. Als u doucht zonder opvangsysteem moet u er rekening mee houden dat er altijd wat urine uit de stoma kan komen. U kunt het beste s ochtends douchen en uw stoma verzorgen, omdat er dan niet zoveel urine uit de stoma komt. Eventuele haartjes rond de stoma kunt u met een scheermesje weghalen. U kunt beter geen oplosmiddelen, ontvettende middelen, olie en/of vette zalven gebruiken tijdens de verzorging van uw stoma. Deze middelen irriteren de huid en kunnen ervoor zorgen dat het opvangsysteem minder goed plakt. Zitten er lijmresten op uw huid? Dan kunt u deze verwijderen wat lauwwarm water. Daarna dept u uw huid goed droog. De opening van het opvangsysteem moet precies passen rondom de stoma, er mag geen huid vrijliggen. Het is belangrijk dat u elke dag 2 liter vocht drinkt. U ziet aan uw urine of u voldoende drinkt. Als dit zo is, is uw urine helder en lichtgeel. Vlokjes of slijm in de urine zijn normaal. Zorg dat u altijd extra opvangmateriaal bij u hebt. Ook als u de polikliniek bezoekt. In noodgevallen kunt u dan altijd uw opvangmiddelen verschonen. Leefregels voor thuis Als u eenmaal thuis bent, kunt u nog niet alles doen. Houd u daarom aan de volgende regels: 6 weken niet zwaar tillen of zwaar lichamelijk werk verrichten. Bij de aanleg van de stoma raden we zwaar tillen (maximaal 5 kilogram) sterk af! De kans op een breuk bij de stoma wordt hierdoor groter. Op tijd rust nemen. 6 weken niet fietsen. 3 weken niet zelf autorijden. De wond heeft geen speciale verzorging nodig. U mag gewoon douchen, maar u mag de eerste 6 weken niet baden of zwemmen. Na 4 tot 6 weken mag u beginnen met sporten. Luister goed naar uw lichaam; u voelt zelf wat u aankunt. Zorg ervoor dat u tijdens het sporten uw buikspieren 7

9 niet te zwaar belast. Met de stoma mag u na 6 weken ook gewoon gaan zwemmen. Vraag om extra advies hierover bij de stomaverpleegkundige. Vanaf de dag van uw operatie draagt u gedurende 6 weken TED-kousen om trombose te voorkomen. Vanaf de dag van uw operatie gebruikt u gedurende 6 weken fraxiparine-injecties om trombose te voorkomen. We leggen u uit hoe u uzelf de injectie kunt geven. Wanneer moet u contact opnemen? Aarzel niet en neem contact met ons op als u één of meer van de volgende klachten hebt: koorts (temperatuur boven 38,5 ) koude rillingen toenemende pijn die niet met paracetamol verdwijnt veranderingen aan de wond (roodheid, zwelling, warmte, pus) problemen met de stoma en/of de urineproductie Bel ons ook als u dringende vragen hebt! Vragen? Hebt u vragen? U kunt altijd contact met ons opnemen. U kunt de poli Urologie, de consulent Stomazorg of de verpleegkundige Kankerzorg bellen. Bij noodgevallen kunt u de Spoedeisende Hulp bellen. U vindt de telefoonnummers van de Stomazorg, de Spoedeisende Hulp en de poli Urologie in het grijze adreskader achter in deze folder. Het telefoonnummer van uw verpleegkundige Kankerzorg vindt u op het visitekaartje dat u van deze verpleegkundige hebt gekregen. Wij hopen dat u snel vertrouwd raakt met de zorg voor uw stoma en wensen u een goed herstel toe. 8

10 Lotgenotencontact Als u daar behoefte aan hebt, kunt u contact opnemen met (een van) de volgende verenigingen: Patiëntenvereniging voor mensen met blaas- of nierkanker Nederlandse Stomavereniging KWF Kankerbestrijding 9

11 St. Antonius Ziekenhuis T E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl Notities: 10

12 Meer weten? Ga naar Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis URO 31/08-16