Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Vluchtelingenbeleid Nr Samenstelling: Leden: Haas-Berger (PvdA), Stoffelen (PvdA), Gualthérie van Weezel (CDA), V.A.M. van der Burg (CDA), Schutte (GPV), Krajenbrink (CDA), Van Es (Groen Links), Korthals (VVD), Wiebenga (VVD), Laning Boersema (CDA), Vermeend (PvdA), Kohnstamm (D66), Wolffensperger (D66), ondervoorzitter, Swildens-Rozendaal (PvdA), voorzitter, Van Traa (PvdA), Soutendijk-van Appeldoorn (CDA), Van de Camp (CDA), Biesheuvel (CDA), Korthals Altes (VVD), Koffeman (CDA), Kalsbeek-Jasperse (PvdA), M Zijlstra (PvdA) en M.M. van der Burg (PvdA) Plv. leden: Stemerdink (PvdA), Apostolou (PvdA), Tegelaar-Boonacker (CDA), De Hoop Scheffer (CDA), J.T. van den Berg (SGP), Koetje (CDA), Brouwer (Groen Links), Dijkstal (VVD), Nijpels (VVD), Van der Heijden (CDA), Schoots (PvdA), Scheltema-de Nie (D66), Groenman (D66), Van der Vaart (PvdA), Middel (PvdA), Bijleveld-Schouten (CDA), Doelman-Pel (CDA), Borgman (CDA), Hermans (VVD), Vreugdenhil (CDA), Leerling (RPF), Van Nieuwenhoven (PvdA) en Jurgens (PvdA). 2 Samenstelling: Leden: Van Dis (SGP), Stoffelen (PvdA), Aarts (CDA), voorzitter, Beinema (CDA), Stemerdink (PvdA), Van Mierlo (D66), Gualthèrie van Weezel (CDA), Frinking (CDA), Hennekam (CDA), Van der Linden (CDA), Leerling (RPF), Van Es (Groen Links), Herfkens (PvdA), Bolkestein (VVD), Weisglas (VVD), Van Heemskerck Pillis Duvekot (VVD), De Kok (CDA), Vos (PvdA), Janmaat (Centrumdemocraten) Eisma (D66), Van Traa (PvdA), ondervoorzitter, De Hoop Scheffer (CDA), Melkert (PvdA), Lonink (PvdA), Van Middelkoop (GVP) en Valk (PvdA). VERSLAG VAN EEN MONDELING OVERLEG Vastgesteld 27 maart 1989 De vaste Commissies voor justitie', buitenlandse zaken 2, het minderhe denbeleid 3 en voor welzijn en cultuur 4 hebben op 22 februari 1990 mondeling overleg gevoerd met de ministers van Buitenlandse Zaken en van Welzijn, Cultuur en Volksgezondheid en met de staatssecretaris van Justitie over: Piv. leden: Korthals (VVD), J H. van den Berg (PvdA), Van lersel (CDA), Mateman (CDA), Buurmeijer (PvdA), Tommel (D66), Van Houwelingen (CDA), Huibers (CDA), Van Vlijmen (CDA), Deetman (CDA), Brouwer (Groen Links), Beckers-de Bruijn (Groen Links), Verspaget (PvdA), Voorhoeve (VVD), Wiebenga (VVD), Nijpels (VVD), Doelman-Pel (CDA), Wöltgens (PvdA), M Zijlstra (PvdA), Kohnstamm (D66), K Zijlstra (PvdA), Van Rooy (CDA), Paulis (CDA), Van Gijzel (PvdA), Scheltema-de Nie (D66) en Quint Maagdenberg (PvdA). 3 Samenstelling: Leden: Haas-Berger (PvdA), Spieker (PvdA), Buurmeijer (PvdA), Ginjaar Maas (VVD), Groenman (D66), Krajenbrink (CDA), Van Es (Groen Links), ondervoorzitter, Van Nieuwenhoven (PvdA), Wiebenga (VVD), Dijkstal (VVD), Janmaat-Abee (CDA), Janmaat (Centrumdemocraten), Doelman-Pel (CDA), Lilipaly (PvdA), voorzitter, Esselink (CDA), Koetje (CDA), Vliegenthart (PvdA), Mulder-van Dam (CDA), Apostolou (PvdA), Van Middelkoop (GVP), Kalsbeek-Jasperse (PvdA) en Huibers (CDA) Plv leden: De Cloe (PvdA), Achttienribbe Buijs (PvdA), Ruigrok-Verreijt (PvdA), Linschoten (VVD), Schimmel (D66), Van der Heijden (CDA), Lankhorst (Groen Links), Van Otterloo (PvdA), Leerling (RPF), Hermans (VVD), Van Leijenhorst (CDA), Smits (CDA), Boers-Wijnberg (CDA), Stoffelen (PvdA), Laning-Boersema (CDA), Roosen-van Pelt (CDA), Middel (CDA), Hermes (CDA), Versnel-Schmitz (D66), Van der Vlies (SGP), Verspaget (PvdA) en Van de Camp (CDA). 4 Samenstelling: Leden: Beinema (CDA), Dees (VVD), Hermans (VVD), Niessen (PvdA), De Pree (PvdA), Lankhorst (Groen Links), Van Nieuwenhoven (PvdA), Van der Heijden (CDA), Dijkstal (VVD), Nuis (D66), voorzitter, Doelman-Pel (CDA), Lilipaly (PvdA), Frissen (CDA), ondervoorzitter, Esselink (CDA), Koetje (CDA), Vliegenthart (PvdA), Mulder-van Dam (CDA), Versnel-Schmitz (D66), Van Middelkoop (GPV), Van Rooy (CDA), Beijlen-Geerts (PvdA), Middel (PvdA) en Valk (PvdA). Plv leden: Laning-Boersema (CDA), Wiebenga (VVD), E G.Terpstra (VVD), De Cloe (PvdA), Witteveen-Hevinga (PvdA), Rosenmöller (Groen Links), Van Otterloo (PvdA), Hennekam (CDA), Van Heemskerck Pillis Duvekot (VVD), Eisma (D66), Janmaat Abee (CDA), Jurgens (PvdA), Tuinstra (CDA), Krajenbrink (CDA), Vriens Auerbach (CDA), Schoots (PvdA), Gerritse (CDA), Wolffensperger (D66), Van der Vlies (SGP), Huibers (CDA), Leerling (RPF), Buurmeijer (PvdA) en Verspaget (PvdA) F ISSN SDU uitgeverij 's Gravenhage 1990 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 64

2 1. de (vertrouwelijke) brief van het ministerie van Buitenlandse Zaken d.d (BuZa /J ) over de totstandkoming van ambtsberichten over de situatie in Sri Lanka in verband met asielproce dures; 2. de halfjaarlijkse rapportage over het vluchtelingenbeleid ( nrs. 58 en 60); 3. de Regeling opvang asielzoekers ( nr. 59). Van het overleg brengen de commissies het volgende verslag uit. De heer Wiebenga (V.V.D.) vroeg of de vertrouwelijkheid van de brief over de totstandkoming van ambtsberichten over de situatie in Sri Lanka kan worden opgeheven opdat er tijdens dit overleg over kan worden gesproken. Hij meende dat de inhoud van de brief zich daartegen niet verzet. De Minister van Buitenlandse Zaken kon daarmee instemmen Hij merkte nog op dat naar aanleiding van deze brief overïeg is gevoerd met de Hoge Commissaris van de UNHCR en dat daaruit bleek dat er geen verschil van mening is. De Voorzitter constateerde dat de commissies ermee instemmen dat de drie agendapunten gezamenlijk worden behandeld. Vragen en opmerkingen uit de commissies De heer Krajenbrink (C.D.A.) constateerde dat de Regeling Opvang Asielzoekers (ROA) redelijk goed functioneert, hoewel zich wel enkele beleids en uitvoeringsproblemen voordoen. Hij ging ermee akkoord dat de gemeenten een eenmalige bijdrage van 200 gulden ontvangen voor asielzoekers die vanuit een AZC in de gemeente worden gehuisvest. De introductie-activiteiten zullen zoveel mogelijk moeten worden afgestemd op de lokale situatie. De verhoging van de rijksbijdrage aan de gemeenten met 75 gulden per asielzoeker per maand blijkt noodzakelijk te zijn. Moeten uit dat bedrag ook de kosten van leegstand van ROA-woningen en het lesgeld van leerplichtige kinderen van asielzoekers worden betaald? Waarom krijgen asielzoekers die buiten het AZC worden opgevangen geen kledingtoeslag? In Rotterdam blijken nogal wat vernie lingen te zijn veroorzaakt in ROA-huizen waardoor de gemeente voor hoge kosten komt te staan. Weet de minister van WVC af van afpersingspraktijken onder asiel zoekers? De praktijk wijst uit dat inburgering van asielzoekers op den duur onvermijdelijk is. Ook met het oog daarop is het van belang dat de procedures worden verkort, maar nu dat nog niet is gerealiseerd is het nog maar de vraag of de richtlijn met betrekking tot de non-integratie zo stringent mag worden gehanteerd. Moet niet worden nagegaan of asiel zoekers, als te voorzien valt dat zij geruime tijd in Nederland zullen verblijven, scholing kan worden aangeboden? De kans op werk is dan groter, ook als zij alsnog worden teruggezonden. De heer Krajenbrink had hierbij niet het oog op de kennelijk-ongegrond-gevallen. In het algemeen moet overigens geconstateerd worden dat het gemeentelijk beleid niet altijd spoort met het landelijk beleid. De heer Krajenbrink vroeg voorts wat de minister denkt te doen aan het voorziene tekort aan ROA-woningen. Hoe komt het dat met name gemeenten in Noord Brabant en op de Veluwe weinig bereidheid vertonen tot medewerking en wordt er actie ondernomen om deze gemeenten over de streep te trekken? Er dient naar gestreefd te worden de verblijfsduur van een asiel zoeker in een AZC niet langer te doen zijn dan 9 weken. Anderzijds moet Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 64

3 men zich realiseren dat het niet plezierig is voor een asielzoeker om na een kort verblijf in een ROA-woning alsnog te moeten horen dat hij wordt uitgewezen. Weet de minister iets van drugsgebruik in de AZC's? Welke voor en nadelen kleven aan de privatisering van AZC's? In enkele gemeenten is onduidelijkheid gerezen over de positie van door de VVN opgerichte vrijwilligersgroepen. Die vrijwilligers zouden de asielzoekers wel behulpzaam mogen zijn bij het vinden van hun weg in de samenleving maar zodra er problemen zijn, zouden de asielzoekers moeten aankloppen bij de gemeenten zelf. De heer Krajenbrink was van mening dat die vrijwilligers ook een taak hebben op het immateriële vlak. Hoe denkt de minister hierover? Heeft zij contacten met de zelforgani saties die zich bezighouden met de opvang van vluchtelingen? Een zorgvuldige woningtoewijzing is van groot belang, ook al omdat autochtonen het moeilijk kunnen verteren dat asielzoekers voorgaan. Desnoods moet de termijn van 3 maanden, waarbinnen de asielzoeker de ROA-woning moet hebben verlaten, flexibel worden gehanteerd. Ook de gedoogden moeten na 3 maanden uit de ROA-woning. Waar blijven deze mensen? Kan de staatssecretaris nader ingaan op de verwachte instroom asiel zoekers en op de situatie terzake in andere landen? Asielverzoeken zullen snel, efficiënt en zorgvuldig moeten worden afgehandeld. Gestreefd moet worden naar korte procedures met behoud van rechtsbescherming en humane en effectieve verwijderingsprocedures. Op de langere termijn zullen de Vreemdelingenwet en de AROB-procedure moeten worden herzien. Hoe lang laat dit nog op zich wachten? Op korte termijn zijn bepaalde organisatorische maatregelen nodig; te denken valt aan een snelle schifting van gegronde en ongegronde verzoeken. Hoeveel extra personeel is ondertussen ingezet bij de Directie Vreem delingen en de rechtbanken? Het kwaliteitsaspect mag in dezen overigens nlet uit het oog worden verloren; grotere deskundigheid kan ook leiden tot tijdwinst. De heer Krajenbrink vroeg zich overigens af of op deze manier toch niet telkens opnieuw achter de feiten wordt aange lopen en of toch niet iets meer ingrijpende maatregelen nodig zijn. Hij noemde in dit verband het nijpend tekort aan gerechtstolken. Is de staatssecretaris bereid een notitie over al deze zaken het licht te laten zien zodat daarover te zijner tijd een meer fundamentele discussie kan worden gevoerd? Kan de bewindsman ook opheldering verschaffen over de financiële stand van zaken? Hoe wordt het probleem van het overleggen van niet-authentieke documenten aangepakt? Zijn die documenten nodig om het land uit te komen of wil men de Nederlandse autoriteiten bedriegen? Wat zijn de plannen van de staatssecretaris met betrekking tot de opvang van vluchtelingen in de transit-ruimte op Schiphol? Een effectieve uitzetting kan worden gezien als een sluitstuk van een geïntegreerd vreemdelingenbeleid. Het resultaat blijft echter pover. Extra menskracht bij de Vreemdelingendienst is niet het enige antwoord. Hoe staat het met de uitvoering van het regeerakkoord op dit punt? Toepassing van de zogenaamde Roosendaal-procedure is tegen de afspraak met de Kamer. Blijven de kerken betrokken bij het overleg over repatriëring? Wanneer kan de Kamer de toegezegde notitie over het verwijderingsbeleid tegemoet zien? Ten slotte merkte de heer Krajenbrink op dat de positie van de gedoogden meer aandacht verdient. Wat gaat de staatssecretaris doen aan de schrijnende situatie waarin velen van deze mensen zich bevinden? De heer De Hoop Scheffer (C.D.A.) merkte op dat de Hoge Commis saris voor de Vluchtelingen een nogal tweeslachtig rapport heeft uitge bracht over de positie van Tamils in Sri Lanka en dat dat zijn weerslag heeft gehad op de ambtsberichten van het ministerie. Gebleken is Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 64

4 overigens, dat de nogal forse beschuldigingen van de VVN niet houdbaar zijn. Vraag is inderdaad of de frequentie van ambtsberichten niet iets hoger had kunnen zijn zodat ook de meer actuele informatie daarin kon worden verwerkt. Hoe ziet de minister het mandaat van de Hoge Commissaris in relatie tot asielzoekers die dreigen te worden terugge stuurd? De instructie van het UNHCR-hoofdkwartier met betrekking tot de Tamil-asielzoekers eindigt met de zin dat de Hoge Commissaris geen enkele verantwoordelijkheid op zich kan nemen voor de veiligheid van degenen die worden teruggestuurd naar Sri Lanka. Hoe is de huidige situatie op Sri Lanka en hoe zal het vertrek van de Indiase troepen uitwerken? Hoe is de stand van zaken met betrekking tot de Vietnamese bootvluchtelingen? Deelt de minister de kritiek op de door de Engelsen gevolgde asielprocedure met betrekking tot de Vietnamese vluchtelingen in Hong Kong? Hoe is de internationale hulpverlening ten aanzien van de Koerden in Turkije geregeld? Zijn de Turkse regering en de UNHCR het inmiddels eens over de structurering van de hulp? Gaat het om opvang in de regio of om hervestiging in derde landen? De regering maakt kenbaar dat de Nederlandse delegatie zich kritisch doch constructief opstelt tegenover het protectiemandaat van de UNHCR. Wat moet hieronder precies worden verstaan? De heer De Hoop Scheffer merkte vervolgens op dat de recente politieke ontwikkelingen de reden om door te gaan met het Schengen proces alleen maar sterker maken. Hoe verhouden andere Europese verdragen met betrekking tot het asielbeleid zich tot het Schengen proces? Is het gevaar reëel dat deze verdragen dezelfde weg opgaan als het Schengenakkoord? Ten slotte vroeg hij naar de vorderingen met het onderzoek naar de diverse interpretaties door de Schengen-partners van artikel 1a van het Europese vluchtelingenverdrag. De heer Van Traa (P.v.d.A.) achtte het een goede zaak dat in het regeerakkoord is vastgelegd dat ieder asielverzoek een zorgvuldige, snelle en individuele behandeling verdient onder de waarborg van rechts bescherming. Ook als het aantal asielzoekers toeneemt zal hopelijk de tolerantie in Nederland niet verminderen. Nederland heeft een zekere internationale verantwoordelijkheid te nemen, ook al komen er asielzoekers het land binnen. De heer Van Traa constateerde dat de procedure voor asielzoekers te lang duurt en meende dat uiteindelijk zal moeten worden gestreefd naar een gemiddelde termijn van 1 jaar. Dat vermindert de onzekerheid van asielzoekers en bovendien is de ROA niet gemaakt om deze mensen jarenlang in procedure te houden. Aan het begin van de procedure zal daarom een duidelijker onderscheid gemaakt moeten worden tussen gegronde en ongegronde verzoeken. De gegronde verzoeken - inclusief een eventueel kort geding - zouden binnen twee maanden moeten kunnen zijn afgedaan. Dan kunnen de capaciteiten van de instellingen die zich bezighouden met de opvang van vluchtelingen beter worden benut, kan het instrument van de schorsende werking selectiever en dus beter worden toegepast en krijgt het kort geding, dat nu vaak naar een later tijdstip moet worden verschoven, weer de betekenis dat het behoort te hebben. Hoeveel gedoogden zijn er thans en dient niet snel een oplossing te worden gevonden voor deze categorie asielzoekers? Moet wellicht een nieuw soort verblijfstitel worden overwogen voor een beperkte tijd? Uit de UNHCR-rapporten blijkt dat repatriëring van Tamils geen goede optie is en gelukkig heeft de Nederlandse regering daaruit de conclusie getrokken dat Tamils niet mogen worden teruggestuurd naar Sri Lanka. Als zodanig is de positie van de ongeveer 600 Tamils in Nederland alleen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 64

5 maar problematischer geworden. Verdient het aanbeveling een duidelijk onderscheid te maken tussen degenen die ambtsberichten leveren en degenen die daarover een oordeel vellen? Ten slotte herinnerde de heer Van Traa met instemming aan de uitspraak van de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken dat het parlement meer bij Europese asielverdragen zal moeten worden betrokken dan bij het Schengenakkoord is gebeurd. De heer Middel (P.v.d.A.) constateerde dat het overgrote deel van de gemeenten wil meewerken aan de ROA en hij complementeerde die gemeenten maar ook het ministerie van WVC daarmee. Helaas moet geconstateerd worden dat de «afwijkende» asielzoekers zich in de randstad en dan met name in Amsterdam concentreren en het negatieve imago van vluchtelingen in het algemeen versterken. Justitie zal niet moeten schromen om op te treden tegen criminele figuren die de status van asielzoeker misbruiken om er louche praktijken op na te houden. De ROA staat onder grote druk. Gelukkig staat de Nederlandse bevolking (vooralsnog) redelijk positief tegenover asielzoekers en maken tal van vrijwilligers een humane opvang van asielzoekers mogelijk. Erkend moet worden dat asielzoekers, voorals als zij een donkere huids kleur hebben, onderaan de maatschappelijke ladder staan. Duidelijk is wel dat een snellere procedure onnodig lijden en lethargie voorkomt en tevens leidt tot een fikse kostenbesparing. De heer Middel was van mening dat opgetreden moet worden tegen werkgevers die illegalen in dienst hebben, ook al om aanzuigende effecten te voorkomen. De politie reageert soms te voorzichtig op incidenten in en rond AZC's. Enige relati vering is overigens op zijn plaats want Nederland staat qua aantal asiel verleningen per hoofd van de bevolking bepaald niet bovenaan het lijstje van landen die asielzoekers onderdak verlenen. De ROA wordt gekenmerkt door de term «sober doch humaan». Tussen soberheid enerzijds en de wens tot non-integratie anderzijds liggen vele nuances. Het parlement zal moeten nagaan waar die liggen. De heer Middel was van mening dat integratie ongewenst is en blijft omdat het onmenselijk is om mensen die in de Nederlandse samenleving zijn geïntegreerd alsnog terug te sturen. Asielzoekers, die in eigen land redelijk tot goed zijn opgeleid, raken echter afgestompt in de AZC's. Dat leidt tot allerlei excessen waardoor de houding van de Nederlandse buren negatief wordt beïnvloed. Wat vindt de minister van WVC ervan dat tal van kinderen van vluchtelingen in AZC's geen of minimaal onderwijs krijgen? Gericht beleid is hier gewenst, ook ten aanzien van de 16- en 17-jarigen. De heer Middel meende dat het schoolgeld van 1030 gulden voor deze categorie moet worden verdisconteerd in de ROA. De kosten die gemoeid zijn met aanvullende voorzieningen voor asielzoekers die niet op integratie zijn gericht, mogen niet op de ROA-gemeenten worden afgewenteld. Kunnen aanvullende middelen beschikbaar worden gesteld ten behoeve van onderwijs voor kinderen, educatieve en sport voorzieningen, basiseducatie, open school-activiteiten en sociaal-culturele activiteiten? Aan een zinvolle tijdsbesteding wordt ook bijgedragen door asielzoekers de mogelijkheid te bieden om vrijwilli gerswerk te verrichten in de ROA-gemeenten. Bij de eerste opvang zal meer gedifferentieerd moeten worden naar leeftijd en sexe. Er zal meer rekening moeten worden gehouden met cultuurverschillen tussen asielzoekers en met de inbreng van de VVN-vrijwillgers zonder wie het opvangbeleid tot mislukken gedoemd is. De heer Middel vond de controle op de uitvoering van de ROA door de gemeenten uiterst summier. De rijksoverheid heeft thans geen andere sanctie dan het deels of geheel laten terugbetalen van verplichte bijdragen. Via aanscherping van de met de gemeenten afgesloten conve nanten zou meer eenduidigheid kunnen worden bewerkstelligd. Hij Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 64

6 concludeerde dat de ROA in het algemeen goed functioneert maar op sommige punten te weinig biedt. Mede daardoor wordt ambtelijke willekeur op gemeentelijk niveau in de hand gewerkt en is uniformiteit in de opvang van asielzoekers ver te zoeken. Ten slotte merkte de heer Middel op dat hij weinig enthousiast was over pogingen de AZC's te privatiseren De rijksoverheid heeft hier namelijk zeer duidelijk een taak. Rijksambtenaren kunnen een stabilise rende invloed uitoefenen bij spanningen in het gemeentelijk asielbeleid waarbij diverse instanties zijn betrokken. De heer Wiebenga (V.V.D.) merkte op dat echte vluchtelingen een ruimhartige opvang verdienen maar dat economisch gemotiveerde migratie moet worden tegengegaan. Het vluchtelingenbeleid in het algemeen dient gekenmerkt te worden door zorgvuldigheid en snelheid. Is het extra bedrag van 75 mln. gulden voor de opvang van asiel zoekers gebaseerd op de verwachting dat in asielaanvragen moeten worden behandeld? De prognose is dat in 1990 zo'n asielzoekers zich zullen melden in Nederland en daarom is een herover weging nodig. Dat moet snel gebeuren, ook al om problemen te vermijden voor asielzoekers die nu reeds in de procedure zitten. Hoeveel langer zullen de procedures worden en hoeveel hoger zullen de opvang kosten zijn als er geen extra maatregelen worden getroffen? Kan de ROA het nog wel aan zonder een verkorting van de procedures? Nadere financiële besluiten van het kabinet zouden hun weerslag moeten vinden in de voorjaarsnota. Wil het kabinet een notitie uitbrengen houdende een overzicht van de kosten van het vluchtelingen beleid sinds 1986 en prognoses op de middellange termijn, uitgaande van asielzoekers per jaar? Is het kabinet voorts bereid de voor en nadelen van het Deense model van vluchtelingenopvang schriftelijk toe te lichten? Kunnen in de kwartaaloverzichten van aantallen en oorsprong van asielzoekers eveneens de gemiddelde termijnen van de verschillende stadia in de procedure worden vermeld? De heer Wiebenga wees erop dat het gemiddelde van twee jaar inhoudt dat er procedures zijn die aanzienlijk langer dan twee jaar duren. Dat is onaanvaardbaar lang en ook het streven van het kabinet om de gemiddelde duur terug te brengen tot anderhalf jaar is onvoldoende. Die termijn zou gemiddeld een jaar moeten zijn met een maximale uitloop tot anderhalf jaar per aanvrage. Daartoe zullen de capaciteit van het minis terie van Jusititie en de rechterlijke macht moeten worden uitgebreid en zullen waarschijnlijk wetswijzigingen nodig zijn. Met name het eerste deel van de procedure duurt veel te lang als gevolg van de absurd lange appointeringstermijnen van de korte gedingen. Het is nog maar de vraag of het wetsvoorstel terzake voldoende soelaas biedt. Het moet mogelijk zijn dat korte gedingen op zeer korte termijn worden gehouden. Het leek de heer Wiebenga ongewenst dat wordt gewacht op de aanpassing van de Vreemdelingenwet. Hij kon zich erin vinden dat normen en procedures voor de toelating van vluchtelingen in die wet worden geregeld, maar als de algehele herziening ervan te lang gaat duren is het beter om vooruit lopend daarop met een aparte vluchtelingenwet te komen. Dit alles onder het voorbehoud dat de rechtsbescherming gewaarborgd is. Wat wordt bedoeld met medicalisering van de asielprocedures? Hoe moet het grote aantal valse documenten worden geduid? Is hier sprake van misbruik van het asielrecht? Komt het naast de zogenoemde dubbele procedures ook voor dat iemand wiens verzoek is afgewezen na verloop van tijd een nieuwe procedure begint? De ROA kan beschouwd worden als een aanzienlijke verbetering van de oude situatie. Hoe komt het dat ongeveer 20% van de asielzoekers zich niet meldt bij de ROA-opvang? Hoeveel extra AZC's en ROA-woningen zijn nodig om asielzoekers te kunnen opvangen? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 64

7 Zullen de gemeenten erin slagen op tijd de benodigde woningen beschikbaar te stellen en zal de mate van vrijwilligheid niet afnemen? Gemeenten zullen in ieder geval niet mogen worden gedwongen tot medewerking zolang geen sprake is van een wettelijke grondslag. Er zijn thans drie ministeries betrokken bij de opvang van asielzoekers. Als echter het ministerie van Justitie naast de opvang ook de financiering van de procedures voor zijn rekening neemt, zouden de kosten van te lange procedures direct bij het ministerie zelf merkbaar zijn. Is het kabinet ermee eens dat dit een impuls kan geven aan het bekorten van de procedures? Zodra de termijnen waarop een kort geding kan plaats vinden zijn teruggebracht, zal in ieder geval sprake moeten zijn van een koppeling tussen opvang van asielzoekers en de toelatingsprocedures. Het is immers onwenselijk een asielzoeker eerst in een AZC op te vangen, vervolgens door te laten stromen naar een gemeente en later uit te wijzen. Wanneer valt de notitie over het uitzettingsbeleid te verwachten? De heer Wiebenga stond positief tegenover een terugkeerbureau voor vrijwillge repatrianten. Een dergelijk bureau mag echter niet de uitzet tingsbevoegdheden van Justitie beperken. Waarom wordt in de stukken bijna niet gesproken over Somalië en Libanon waar de meeste asielzoekers vandaan komen? Is men op de hoogte van de reisroutes van deze asielzoekers? Er is geen directe reisverbinding tussen Amsterdam enerzijds en Beiroet en Mogadisjoe anderzijds. Kan dat niet leiden tot een onterechte weigering van serieuze vluchtelingen omdat zij al in een land van eerste opvang - in casu het land waar de overstap op het vliegtuig naar Amsterdam is gemaakt - zijn geweest? Als dat het geval is zal overleg met die landen van eerste opvang moeten worden gevoerd opdat goede voorlichting wordt gegeven en veel menselijk leed wordt voorkomen. Kan de minister van Buitenlandse Zaken uitleggen waarom de zware beschuldiging van de VVN met betrekking tot de ambtsberichten over de situatie op Sri Lanka onjuist is? Ten slotte merkte de heer Wiebenga op dat afpersingspraktijken onder asielzoekers niet getolereerd kunnen worden. Ook zonder een aangifte van dergehjke praktijken zou door de rijksrecherche of de BVD een onderzoek terzake moeten worden ingesteld. Als de resultaten van dat onderzoek daartoe aanleiding geven, moet het rapport ter vertrouwelijke kennisname aan de Kamer worden toegezonden. Wil het kabinet er alles aan doen om eventuele daders voor de rechter te krijgen? De heer Van der Vlies (S.G.P.) sprak zijn waardering uit voor al degenen die het vluchtelingenbeleid gestalte geven. Hij meende dat de asielprocedures zorgvuldig en kort moeten zijn. De rechtsbescherming moet worden gewaarborgd; als sprake is van gegronde vluchtmotieven zal Nederland zich gastvrij moeten opstellen. Ten slotte moet sprake zijn van humane opvang en begeleiding. De vraag moet echter worden gesteld of door de grote toestroom asielzoekers zo langzamerhand niet gesproken moet worden van een knelpuntenbenadering. Is het niet nodig een beleidskader te ontwikkelen opdat een afweging kan worden gemaakt aan de hand van genoemde criteria maar ook op basis van de opvangcapaciteit? De heer Van der Vlies vroeg zich op grond hiervan af of het niet tijd wordt met een beleidsnotitie te komen die ingaat op de actuele problemen; daarin zou ook moeten worden ingegaan op de positie van zelforganisaties, vrijwilligers en andere overheden. De prognoses zijn dat het aantal asielzoekers bijna zal verdubbelen. Hoe denkt het kabinet daarop vooruit te lopen? Ligt er een noodscenario klaar? Het zal duidelijk zijn dat een dergelijke toename ingrijpende gevolgen heeft voor opvang en begeleiding. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 64

8 De heer Van der Vlies sprak de hoop uit dat de status van de ambtsbe richten voortaan niet meer aan twijfel onderhevig is. Hem was ter ore gekomen dat er goede redenen zijn om aan te nemen dat er alleen al in Amsterdam zo'n ondergedoken asielzoekers zijn op wier verzoek afwijzend is beschikt. Komt het kabinet tot dezelfde aantallen en hoe denkt het met dit probleem om te gaan? Veel onderduikers zullen immers uit puur lijfsbehoud hun heil moeten zoeken in criminaliteit en prostitutie. De procedures zullen in ieder geval korter moeten worden. Dat zal betekenen dat er meer mensen moeten worden ingezet en dat andere besluitvormingsroutes worden gekozen. Aan de andere kant zal een dergelijke verkorting leiden tot een afname van de meerkosten en behoeft de operatie macro-economisch gezien waarschijnlijk niet tot extra lasten te leiden. De ROA werkt redelijk positief, maar toch moet geconstateerd worden dat er sprake is van een toenemende werkdruk omdat meer aandacht moet worden besteed aan gezondheidsaspecten, maatschappelijk werk en sociaal-culturele activiteiten. Vluchtelingen moeten worden gestimu leerd om opleidingen te volgen, terwijl leerplichtige kinderen in ieder geval onderwijs moeten volgen. Hoe groot is de kans dat de huisves tingsproblemen door de gemeenten worden opgelost? De Voorlopige commissie voor overleg en coördinatie inzake voorlichting over remigratie veronderstelt dat er negatieve effecten uitgaan van het asielbeleid op de remigratiemogelijkheden in het algemeen. Dragen de bewindslieden kennis van de brief die deze commissie hierover heeft geschreven en hoe is hun reactie daarop? Mevrouw Van Es (Groen Links) merkte allereerst op dat het vluchte lingen en asielbeleid zich uitstekend leent om inhoud te geven aan begrippen als «sociale vernieuwing» en «tijd voor een ander beleid» en om een breuk te bewerkstelligen met het beleid van het vorige kabinet. Geconstateerd moet worden dat de Westeuropese landen in toenemende mate afhoudend reageren op de steeds wassende vluchtelingenstroom. Dat blijkt niet alleen uit het verdrag van Schengen maar ook uit allerlei nationale maatregelen. Wat dat laatste betreft valt te denken aan de steeds beperktere toepassing van de schorsende werking, de situatie op Schiphol, het beperken van de kort gedingen tot een aantal rechtbanken, de veel te lange procedures e.d. Bovendien wordt eindeloos gediscus sieerd over de vraag wie voor de opvangkosten moet opdraaien en hoe de stroom vluchtelingen kan worden ingeperkt. Asielzoekers moeten letterlijk op elk niveau alles afdwingen. Niet alleen over de kinderbijslag en de rijbewijzen moet worden geprocedeerd, ook krijgen asielzoekers ten onrechte geen ontvangstbewijs van hun asielverzoek en duren proce dures onnodig en onverklaarbaar lang. Wat dit betreft valt het overheids optreden ten opzichte van asielzoekers te kenschetsen als arrogant, onbehoorlijk en denigrerend. In plaats van alle energie te richten op een verkorting van de procedure, zou de bewindsman ernaar moeten streven die houding te veranderen. Naast de A en de C-status kunnen zo langzamerhand ook de volgende (niet officiële) statussen worden onderscheiden. Allereerst de D-status, die betrekking heeft op mensen die schorsende werking hebben gekregen in afwachting van een herzieningsbeslissing of een beslissing door de Raad van State. De E-status slaat op mensen voor wie een beslissing over schorsende werking almaar niet wordt genomen. Ook zijn er gevallen waarin wel een beslissing over de schorsende werking is genomen, maar waarbij op verzoek van de landsadvocaat het kort geding steeds wordt aangehouden: de F-status. Ten slotte is er dan nog de status van gedoogden: de G-status. In de eerste plaats zal een eenduidige oplossing moeten worden gevonden voor de laatste categorie die recht doet aan de asielzoekers en aan de eisen die gesteld mogen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 64

9 worden aan behoorlijk overheidsbestuur. Mevrouw Van Es benadrukte dat deze categorie behoort te worden gelegaliseerd. Zij verwachtte hieromtrent toezeggingen van de staatssecretaris. Asielzoekers en degenen die wel bereid zijn hen op te vangen (kerken en vrijwilligers) mogen niet de dupe worden van de besluiteloosheid van het kabinet. Omdat het Vluchtelingenverdrag niet het geschikte wettelijke kader voor deze groep is, zouden internationale afspraken moeten worden gemaakt in bij voorbeeld het kader van de Raad van Europa. Wellicht hadden de gedoogden in het verleden de B-status gekregen en als zodanig moet worden geconstateerd dat deze categorie asielzoekers het slachtoffer is van het minder ruimhartige toelatingsbeleid van Nederland. Teleurstellend is het dat het openbaar ministerie in beroep is gegaan tegen de uitspraak van de raadkamer van de Haarlemse rechtbank inzake de transit-ruimte op Schiphol-oost. Mevrouw Van Es was van mening dat in afwachting van de uitspraak in beroep de uitspraak van de raadkamer moet worden gerespecteerd. Het standpunt van Buitenlandse Zaken ten opzichte van de situatie op Sri Lanka getuigt van wishful thinking. Dat is natuurlijk niet een goed uitgangspunt. Welke consequenties trekt de minister uit het feit dat de Europese Commissie voor de Rechten van de Mens klachten van Tamil asielzoekers ontvankelijk heeft verklaard en de Nederlandse regering heeft gevraagd uitzetting achterwege te laten? Is het niet redelijk dat Tamils die al langer dan 5 jaar in Nederland verblijven in afwachting van de beslissing worden erkend als vluchteling en een verblijfsvergunning krijgen? Is het waar dat Libanezen worden teruggestuurd naar Syrië omdat men daar in ieder geval drie maanden kan verblijven? Als dat het geval is, is dat niet in overeenstemming met wettelijke bepalingen terzake. Er zijn berichten dat twee uitgewezen Libanezen, die tot de Amal behoorden, door de Hezbollah om het leven zijn gebracht. Ziet de minister kans dat bericht te verifiëren? Hetzelfde geldt voor het bericht dat er voedselvergiftiging plaatsvindt in vluchtelingenkampen in Turkije waar Koerden uit Irak verblijven. De parlementaire inspraak bij de totstandkoming van het EG-vluchte lingenverdrag zal aanzienlijk beter moeten zijn dan bij het Schengenak koord. Kan de regering toezeggen dat dat gebeurt? Mevrouw Van Es sloot zich aan bij de vragen en opmerkingen van de heer Middel over de ROA. Kan worden bevorderd dat de positie van de vrijwilligers ten opzichte van de gemeenten wordt versterkt? Is de regering het ermee eens dat vluchtelingen zo snel mogelijk uit de ROA moeten en gebruik moeten maken van de normale sociale voorzieningen? Mevrouw Van Es kon zich geheel vinden in de hartverwarmende uitspraken van de minister van WVC over het bieden van een inburge ringsprogramma aan asielzoekers. Welke gevolgen hebben die uitspraken voor de opvang van deze mensen? Voorts vroeg mevrouw Van Es zich af of het geen tijd wordt de Algemene Rekenkamer te verzoeken een onderzoek in te stellen naar de doelmatigheid van de huidige procedures. Ten slotte merkte zij op dat meer prioriteit zal moeten worden gegeven aan terugkeermogelijkheden op vrijwillige basis; gebleken is immers dat 70% van de vluchtelingen wil terugkeren naar het land van herkomst als dat mogelijk is. Zolang dat echter nog niet is gerealiseerd, zal sprake moeten zijn van een ruimhartig opvangbeleid. De heer Wolffensperger (D66) wilde allereerst opmerken dat het vluchtelingenbeleid in enge zin nauwelijks of niet omstreden is. De vluch telingen worden gewassen, gevoed en gekleed, krijgen onderwijs en worden vrijwel probleemloos ondergebracht in de Nederlandse samen leving. Daarbij moet de inbreng van vrijwilugers bepaald niet worden Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 64

10 onderschat. Wellicht zou het quotum moeten worden verhoogd, waarbij gedacht kan worden aan de Vietnamese vluchtelingen in Hong Kong. Dit rooskleurige beeld wordt echter overschaduwd door het probleem van een wassende stroom asielzoekers, waarvan ongeveer 75% zal moeten worden teruggestuurd omdat ze niet vallen onder de letter van het Verdrag van Genéve. In deze omstandigheden moet inderdaad niet worden overwogen een pleidooi te voeren voor verruiming van de criteria uit dat verdrag. Er is nu eenmaal een zekere spanning tussen een ruimhartig en humaan vluchtelingenbeleid en de praktische en psycholo gische grenzen aan de opvangcapaciteit. Het wegvallen van de tegenstellingen tussen Oost en West mag er niet toe leiden dat de ogen worden gesloten voor de toenemende tegenstel lingen tussen het rijke Noorden en het arme Zuiden. De asielproble matiek is daarvan niet meer dan een symptoom. Ook tegen die achter grond is het nodig dat de criteria van het vluchtelingenbeleid worden geharmoniseerd in internationaal verband. Zolang dat niet is gebeurd, moet Nederland helaas blijven doormodderen met zijn eigen uitgangs punten. Dat houdt ondermeer in dat asielzoekers recht hebben op een met juridische waarborgen omklede beoordeling. Dat recht moet onverkort worden gehandhaafd, maar heeft wel tot gevolg dat de opvang verstopt raakt en dat mensen erg lang in de procedure zitten met alle desillusies vandien als blijkt dat ze alsnog terug moeten. De enige oplossing is dat de procedures worden verkort door een vergroting van de capaciteit en een herijking van de procedures. Hoe is de stand van zaken met betrekking tot de nieuwe Vreemdelingenwet? De heer Wolffensperger vroeg voorts wanneer de antwoorden kunnen worden verwacht op zijn vragen over de positie van gedoogden. Hijzelf was van mening dat uiteindelijk toch gekozen moet worden voor een verblijfsvergunning op humanitaire gronden voor deze categorie. Hoe denkt het kabinet, gezien de ervaringen met het Schengen-akkoord, de parlementaire invloed op het EG-asielverdrag te waarborgen? Is er enig zicht op harmonisatie van asielbeleidcriteria in EG-verband? Is het waar dat van de 75 mln. gulden extra 35,5 mln. bestemd is voor de opvang en de rest voor een verkorting van de procedures? Is overigens dit bedrag nu al niet achterhaald door de feiten? In de brief over de transit-ruimte op Schiphol-oost staat de hoogst merkwaardige zin: «Indien kranteberichten de indruk hebben gewekt dat het vasthouden van asielzoekers op Schiphol in strijd is met de wet, is die indruk onjuist». Als reden daarvoor wordt dan gegeven dat de staats secretaris in beroep is gegaan, maar men moet er in afwachting van de uitspraak in hoger beroep toch van uitgaan dat de rechter een juiste uitspraak heeft gedaan? Wordt overwogen gemeentelijke deelname aan de ROA te verplichten? Als dat gebeurt, zullen in ieder geval duidelijke afspraken moeten worden gemaakt over de tijdelijkheid van het beslag op woningen. De heer Wolffensperger kon zich verenigen met de door het kabinet genomen maatregelen om de uit de de lange procedures voortkomende problemen enigszins te verzachten. Hij was onder de indruk van de gemotiveerdheid van vrijwilligers en mensen van WVC en Justitie die werkzaam zijn in de AZC's. Voorts deelde hij de voorkeur van de regering voor een centrale eerste opvang. Het idee om de lengte daarvan te laten samenvallen met de periode tot en met de uitspraak in kort geding sprak hem zeer aan. Daartoe zal echter wel de appointeringstermijn moeten worden terugge bracht. Met betrekking tot de rechtsbijstandsverlening vroeg de heer Wolffensperger of de problemen met de subsidies voor het opleiden van in vreemdelingenrecht gespecialiseerde advocaten nu eindelijk zijn opgelost. De ROA kan worden gekenschetst als sober en humaan. De daarbij Tweede Kamer, vergaderjaar , 19637, nr

11 behorende non integratie-doelstelling zal echter moeten wijken als het om het onderwijs gaat. De WRR heeft al kenbaar gemaakt dat een asiel zoeker na twee maanden verblijf in Nederland in de gelegenheid moet worden gesteld arbeid te verrichten. Wanneer kan het standpunt van het kabinet over het rapport van de WRR tegemoet worden gezien? Het antwoord van de bewindslieden De Minister van Buitenlandse Zaken meende dat gesproken kan worden van een consistent kabinetsbeleid op het onderhavige terrein. Wel rechtvaardigt de wassende stroom asielzoekers enige aanpassingen van dat beleid opdat deze mensen niet langer in onzekerheid verkeren dan strikt nodig is. Daarbij moet uiteraard de rechtsbescherming worden gewaarborgd. Het kabinet is niet voornemens het quotum uitgenodigde vluchtelingen te verhogen; men moet zich realiseren dat het niet bij 500 vluchtelingen per jaar blijft omdat er 100 Vietnamese bootvluchtelingen bijkomen en ook omdat gezinshereniging kan plaatsvinden. Dit kabinets standpunt wordt ook bepaald door het feit dat een wassende stroom individuele asielzoekers moet worden opgevangen; voorts blijkt er geen grote behoefte te bestaan aan hervestigingsplaatsen voor Aziatische vluchtelingen. Het Comprehensive Plan of Action (CPA) heeft betrekking op afgewezen asielzoekers en het leek de bewindsman niet juist het quotum aan te vullen met mensen uit deze categorie. Nederland is nog steeds doende compromissen te realiseren in CPA-verband. Het Neder landse standpunt is dat in beginsel voor afgewezen asielzoekers repatriëring mogelijk moet zijn. Omdat het om erg grote aantallen gaat, beraadt de Hoge Commissaris zich thans over een zo verantwoord mogelijke procedure. Het kabinet heeft nog steeds goede contacten met het UNHCR en niets wijst erop dat dat gaat veranderen. Ingaande op de ambtsberichten over de situatie op Sri Lanka merkte de minister op dat hij het jammer vond dat de VVN haar verwijten via de media kenbaar heeft gemaakt zonder bij het departement informaties in te winnen. Belangrijker is dat het ambtsbericht dateert van juni en dat het ministerie pas in oktober vernam dat repatriëringsprogramma's op Sri Lanka zouden zijn stopgezet. Vaststaat dat het ambtsbericht alle informatie bevatte waarover kon worden beschikt. Het stopzetten van een grootschalig repatriëringsprogramma hoeft niet automatisch in te houden dat indivi duele asielzoekers wier verzoek is afgewezen, niet mogen worden terug gezonden. Het mandaat van de Hoge Commissaris heeft op generlei wijze invloed op het verwijderingsbeleid van nationale regeringen. De Nederlandse regering beoordeelt geheel zelfstandig of Tamil-asielzoekers moeten worden teruggestuurd naar Sri Lanka. De heer Van Traa herinnerde eraan dat in het verleden onder andere het UNHCR-beleid op het gebied van repatriëringsprogramma's het Nederlandse oordeel bepaalde. De Minister herhaalde dat er geen reden is om asielzoekers niet terug te zenden als de UNHCR grootschalige repatriëringsprogramma's stopzet. Er wordt uiteraard rekening gehouden met bijzondere omstan digheden van asielzoekers, terwijl de ambassade in Colombo opdracht krijgt teruggestuurde asielzoekers in de gaten te houden. De heer Wiebenga wees erop dat het regeringsbeleid thans inhoudt dat er geen Tamil-asielzoekers worden teruggezonden. De Minister zei dat er op dit punt een eenduidig regeringsbeleid wordt gevoerd. De situatie op Sri Lanka is ongewijzigd instabiel. Ambts Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

12 berichten worden alleen geactualiseerd als het vermoeden bestaat dat de nieuwe situatie een stabiel karakter heeft. De complexe ontwikkelingen aldaar worden op de voet gevolgd, maar in het algemeen kan niet gezegd worden dat het geweld op alle plaatsen in het land zodanig is dat geen mensen kunnen worden teruggezonden. De heer Krajenbrink wees erop dat het voor de ambassade welhaast ondoenlijk is om teruggestuurde asielzoekers te blijven volgen. De Minister merkte op dat de asielzoeker wel moet meewerken. Dat het een moeilijke zaak is om zo iemand te blijven volgen, mag er niet toe leiden dat er dan maar geheel van wordt afgezien. Deze inspanningsver plichting wordt redelijk goed nageleefd. De heer Van Traa stelde vast dat op dit moment geen Tamil-asiel zoekers worden teruggestuurd. De Minister zei dat het verwijderingsbeleid ressorteert onder het departement van Justitie en dat hij zijn eigen oordeel kenbaar had gemaakt. De Turkse autoriteiten en de Hoge Commissaris zijn opnieuw met elkaar in gesprek over de situatie van de Koerden in Turkije. Hervestiging van Koerden in derde landen is niet aan de orde. De bewindsman zegde toe, opnieuw aan Ankara de vraag te stellen of inderdaad sprake is van voedselvergiftiging in vluchtelingenkampen waarin Koerden verblijven. Gezien de ervaringen met het Schengendossier vindt thans overleg plaats tussen de betrokken bewindslieden over de vraag hoe de Kamer het beste kan worden betrokken bij de totstandkoming van Europese asielverdragen. De Staatssecretaris kon zich geheel vinden in de volgende kenmerken van de asielprocedure: individueel, zorgvuldig en snel. Hij wees met grote klem van de hand dat het beleid wordt gekenmerkt door een hautaine en arrogante houding van de ambtenaren van Justitie. De werkdruk is zo groot dat deze ambtenaren vaak meer werk doen dan in redelijkheid van hen mag worden verwacht. Het is duidelijk dat zorgvul digheid zich niet altijd goed verdraagt met snelheid. Alleen een uitbreiding van het aantal ambtenaren kan daaraan tegemoet komen. In september 1989, tijdens de demissionaire periode, begon de stroom asielzoekers aan te zwellen. Toen waren er voldoende ambtenaren om per jaar 8000 zaken te behandelen. Er bleken echter asielver zoeken in 1989 te zijn ingediend. Het vorige kabinet zag de problemen op zich afkomen en besloot dat in januari 1990 het apparaat moest zijn toegerust voor de behandeling van 9200 asielverzoeken. In januari 1990 kwamen echter ruim 2000 asielzoekers Nederland binnen. Dat hoeft natuurlijk niet te betekenen dat er in het hele jaar asiel zoekers zullen binnenkomen, maar gezien de ontwikkelingen elders op de wereld hoeft men niet te verwachten dat er in 1990 minder zullen binnenkomen dan in De bewindsman was voornemens het kabinet aan het begin van elke maand op de hoogte te stellen van het aantal asielzoekers dat in de daaraan voorafgaande maand Nederland was binnengekomen. Als blijkt dat de extra financiële middelen niet toereikend zijn, dan zullen de alsnog benodigde middelen moeten worden omgeslagen over de diverse departementen. Dat moment is echter nog niet aangebroken. Met de extra middelen kan het aantal ambtenaren worden uitgebreid, maar dat heeft pas in het midden van dit jaar effect. Het gehele pakket is toegesneden op zo'n asiel zoekers. Er is dus nu reeds een achterstand terwijl de prognoses zijn dat er aanmerkelijk meer asielzoekers komen dan vorig jaar. De kans is dus Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

13 groot dat het kabinet rond de zomer tot de conclusie moet komen dat er te weinig mensen zijn om de noodzakelijke snelheid bij het afhandelen van de verzoeken te bewerkstelligen. Bij de bereidheid van het kabinet om extra middelen ter beschikking te stellen is ook uitgegaan van de gedachte dat hoe effectiever het justitiële beleid is, des te minder kosten zullen moeten worden gemaakt door het departement van WVC. De heer Van der Vlies ging ervan uit dat het kabinet reeds binnen enkele maanden een beslissing over eventuele extra middelen gaat nemen omdat het altijd nog enige tijd duurt voordat het beleid opera tioneel wordt. De heer Krajenbrink meende dat in de door hem gevraagde notitie ook zal moeten worden ingegaan op anticipatiemogelijkheden. De Staatssecretaris herhaalde dat hij maandelijks de aantallen asiel zoekers bekend zal maken in het kabinet. Als ook de andere departe menten zullen moeten worden aangeslagen om de benodigde middelen bij elkaar te krijgen, zal de animo om erover te discussiëren toenemen. De heer Wiebenga meende dat de nadere besluitvorming eerder dan in de zomer van 1990 moet plaatsvinden. Verwerking daarvan in de begroting voor het dienstjaar 1991 betekent dat de noodzakelijke maatregelen pas halverwege 1991 kunnen worden uitgevoerd. Hij gaf er daarom de voorkeur aan de besluitvorming neer te laten slaan in de voorjaarsnota. De heer Van Traa merkte op dat in de gevraagde notitie niet alleen de financiële aspecten aan de orde moeten komen maar ook de mogelijk heden om de procedure te verkorten. De Staatssecretaris antwoordde dat pas in juli het ambtelijk apparaat zal zijn toegesneden op de behandeling van asielver zoeken. Dan ook zullen de prognoses van de aantallen asielzoekers betrouwbaarder zijn. Het kabinet wenst daarop te wachten. De heer Krajenbrink vond dat voorkomen moet worden dat in de zomer moet worden geconstateerd dat het ambtelijk apparaat is toege sneden op asielverzoeken maar dat de achterstand inmiddels gevallen bedraagt. Mevrouw Van Es zei nog, het een uitstekende gedachte te vinden dat de bewindsman zijn beleid baseert op een aantal van asielver zoeken. De Staatssecretaris zegde toe de door de commissie geuite bezorgheid in het kabinet aan de orde te stellen. De bewindsman voelde er weinig voor, te besluiten om de gedoogden een permanent verblijf toe te staan. Hij zegde toe op de positie van deze categorie terug te zullen komen in de gevraagde notitie. Daarin komen ook het verwijderingsbeleid in het algemeen en de situatie op Schiphol-Oost aan de orde. Met het opstellen van de notitie zullen in ieder geval enkele weken gemoeid zijn. De antwoorden op de door de heer Wolffensperger gestelde vragen over Schiphol-oost zullen een dezer dagen verschijnen. De zorgvuldige rechtsgangprocedures zijn verstopt door mensen die ten onrechte een beroep doen op het asielrecht. Soms gaat het om mensen die op grond van commerciële motieven worden «aangevoerd» uit het buitenland of die met bepaalde duistere bedoelingen het land Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

14 binnenkomen. Mensen die terecht een beroep doen op de Nederlandse asielwetgeving krijgen vanzelfsprekend de behandeling die ze verdienen. Mevrouw Van Es wees er nog op dat er ook mensen zijn wier asiel verzoek is afgewezen maar die desondanks op grond van Europese verdragsteksten niet terug kunnen worden gestuurd naar het land van herkomst. De Staatssecretaris wilde er slechts op wijzen dat dé asielzoeker niet bestaat en dat de samenstelling van de totale groep zeer divers is. Mensen die ten onrechte een beroep doen op de Nederlandse regel geving dienen te worden verwijderd opdat de echte asielzoekers zo snel mogelijk kunnen worden geholpen. Ten slotte merkte de bewindsman op niet veel te zien in spoedwet geving; thans wordt nagegaan welke mogelijkheden de huidige wetgeving biedt. Uit deze verkenning die niet veel tijd zal vergen, zal blijken of vooruitlopend op de algehele herziening van de Vreemdelin genwet wetsherziening moet plaatsvinden. De Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur sprak haar dank uit voor de welwillende woorden vanuit de commissies over de mensen die zich bezighouden met de opvang van asielzoekers. Met name noemde zij de ongeveer 5500 vrijwilligers die daarin veel tijd en energie steken. De door de commissieleden aangevoerde knelpunten dienen opnieuw aan de orde te komen in de volgende evaluatie omdat de 75 gulden extra en de 200 gulden incidenteel per asielzoeker voor een deel die knelpunten kunnen wegnemen. Voorts zullen de gemeenten asiel zoekers drie maanden langer in de ROA kunnen laten zodat er meer tijd is voor het zoeken naar passende huisvesting of de regeling van de terugkeer. Gebleken is dat 2/3 van de gemeenten toekwamen met de middelen per asielzoeker. Men kon echter in onvoldoende mate voorzien in de kosten van de gezondheidszorg, sociaal-culturele activiteiten, vervanging van meubilair enz. Uit het bedrag van 75 gulden hoeven niet de leegstandskosten van ROA-woningen te worden betaald. Zolang het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen geen vrijstelling verleent moet het lesgeld voor 16- en 17-jarigen worden betaald door de gemeenten; deze kunnen dat bedrag niet declareren. Of lesgeld in het kader van de ROA kan worden bekostigd, is afhankelijk van de indivi duele situatie van betrokkene. Indien het volgen van onderwijs en het betalen van lesgeld nodig is en er kan niet op andere wijze in deze kosten worden voorzien, dan wordt voldaan aan de criteria van buitengewone kosten in de zin van artikel 10 van de ROA. In die gevallen dient het lesgeld door de gemeenten te worden vergoed. Het is niet doenlijk de jongere kinderen die in de AZC's verblijven voor korte tijd naar school te sturen; er vindt thans overleg plaats met het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen om te bezien hoe die kinderen aangepast onderwijs kunnen krijgen. De bewindsvrouwe wees erop dat het opvangbeleid niet gericht is op integratie of inburgering. Men moet zich realiseren dat 80% van de asiel zoekers wordt teruggezonden. Een en ander betekent niet dat deze mensen zich dan maar moeten overgeven aan zinloze activiteiten of aan gedwongen niets doen. Dat kan leiden tot vandalisme of drugsgebruik, iets waarvan zij overigens formeel niet op de hoogte was. Daarom zijn een aantal projecten in ontwikkeling waarbinnen kennis kan worden opgedaan die zowel in Nederland als in het land van herkomst ten goede kan worden aangewend. In samenwerking met het Nederlands Biblio theek en Lectuurcentrum zal in de AZC's een onderwijskundige en literaire collectie in de taal van de asielzoekers worden aangelegd. De gemeenten betonen zich in het algemeen buitengewoon gastvrij. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr